Phần 2:

NHU CẦU VÀ KHẢ NĂNG TIẾP CẬN SÁCH

CỦA CÔNG NHÂN KHU CÔNG NGHIỆP, KHU CHẾ XUẤT Ở NƯỚC TA

2.1. Mục tiêu

Xây dựng và phát triển thói quen, nhu cầu, kỹ năng và phong trào đọc (sách
in truyền thống, sách điện tử và các định dạng khác của sách) trong giai cấp công
nhân, nhất là trong công nhân trẻ; cải thiện môi trường đọc, nâng cao khả năng tiếp
cận sách của công nhân thông qua đa dạng hóa loại hình tủ sách (sách in truyền
thống, sách điện tử, sách trên các trang web); góp phần nâng cao dân trí, phát triển
tư duy, khả năng sáng tạo, bồi dưỡng nhân cách, tâm hồn, tăng cường ý thức chấp
hành pháp luật, hình thành lối sống lành mạnh, đẩy mạnh xây dựng nhu cầu học
tập nâng cao trình độ trong công nhân.

Trang bị sách và phát triển văn hóa đọc cho công nhân KCN, KCX là một
trong những nội dung quan trọng của sự nghiệp phát triển văn hóa, giáo dục, nâng
cao trình độ của giai cấp công nhân đáp ứng yêu cầu sự nghiệp công nghiệp hóa,
hiện đại hóa và hội nhập quốc tế trên cơ sở khai thác có hiệu quả và không ngừng
phát triển nguồn vốn tri thức, văn hóa của con người và dân tộc Việt Nam, đồng
thời tiếp thu có chọn lọc tinh hoa tri thức của nhân loại, phù hợp với đối tượng
công nhân.

Phát triển phong trào đọc sách trong công nhân, giúp cho công nhân có thể
tận dụng thời gian rảnh của mình để tìm hiểu kiến thức cần thiết phục vụ cho công
việc và cuộc sống. Xây dựng Tủ sách văn hóa công nhân trong khu công nghiệp,

1
khu chế xuất, khu nhà trọ, giúp cho cán bộ công đoàn cơ sở tổ chức các hoạt động
văn hóa cho công nhân như tổ chức các buổi đọc sách, sinh hoạt cộng động, phổ
biến, tuyên truyền đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà
nước thông qua những cuốn sách cụ thể.

2.2. Yêu cầu

- Sách cung cấp, phổ biến kiến thức chính trị, pháp luật, chuyên môn,
thường thức trong cuộc sống có tính chất cẩm nang, sổ tay. Nội dung và cách viết
dễ hiểu, dễ vận dụng, đáp ứng yêu cầu đọc, học hỏi, nâng cao trình độ của công
nhân trong các khu công nghiệp, khu chế xuất. Nội dung sách cần đảm bảo tính
chính xác, khách quan, khoa học, cập nhật thông tin, truyền tải đầy đủ những chủ
trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và các kiến thức
mới.

- Sách đáp ứng nhu cầu giải trí cho công nhân như sách văn học, nghệ
thuật… giới thiệu cả các tác phẩm kinh điển cũng như những tác phẩm mới, với
các xu hướng khác nhau, đáp ứng nhu cầu đa dạng của công nhân. Nội dung các
tác phẩm hướng tới chân, thiện, mỹ nhằm xây dựng, định hướng hành vi văn hóa,
quan niệm và lối sống tích cực, gìn giữ và phát huy truyền thống văn hóa dân tộc,
hướng tới xây dựng cho công nhân những đức tính phù hợp với bối cảnh mới.

- Phương thức tiếp cận sách đa dạng, xây dựng tủ sách in truyền thống đồng
thời với phát triển các giải pháp công nghệ để xây dựng các “tủ sách công nghệ”,
có khả năng kết nối và tương thích với các thiết bị di động cá nhân, giúp công nhân
có thể tiếp cận dễ dàng, nhanh chóng, tiện lợi và với chi phí thấp nhất.

2.3. Giải pháp

2
2.3.1. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước đối với xây dựng
giai cấp công nhân, nâng cao trình độ, trí thức hóa công nhân, đặc biệt
đối với công nhân khu công nghiệp, khu chế xuất
Sự ra đời và hoạt động của các KCN, KCX thời gian qua đã góp phần đẩy
nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế, tạo nhiều việc làm, góp phần làm tăng thu nhập
cho người lao động trực tiếp và gián tiếp, giúp tiết kiệm chi phí sản xuất, hạn chế ô
nhiễm môi trường, phân bổ và sử dụng có hiệu quả hơn các nguồn lực của đất
nước. Từ đó tạo điều kiện để phát triển ngành công nghiệp có kế hoạch và theo quy
hoạch. Các KCN, KCX cũng là nơi Chính phủ thử nghiệm các chính sách mới
trước khi nhân rộng ra toàn quốc; khẳng định chủ trương phát triển KCN, KCX của
Đảng ta là hoàn toàn đúng đắn, đồng thời cũng khẳng định chính sách và mô hình
tổ chức quản lý nhà nước đối với khu công nghiệp là tương đối phù hợp và đúng
hướng. Bên cạnh đó, các KCN, KCX cũng đã tạo ra một đội ngũ đông đảo công
nhân tập trung, tham gia trong ngày càng nhiều lĩnh vực sản xuất công nghiệp, tay
nghề và ý thức kỷ luật sản xuất được nâng cao, tác phong công nghiệp dần được
hình thành, từng bước đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập
quốc tế.
Để tiếp tục thực hiện tốt các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách,
pháp luật của Nhà nước trong việc xây dựng giai cấp công nhân, nâng cao trình độ,
đời sống vật chất và tinh thần cho công nhân KCN, KCX trong tình hình hiện nay,
cần tập trung vào những giải pháp sau:
Một là, tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức đảng các
cấp đối với các doanh nghiệp trong các KCN, KCX
- Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tạo sự thống nhất nhận thức trong các cấp
ủy đảng, chính quyền và các cơ quan, ban, ngành về vị trí, vai trò và tầm quan
trọng của công tác xây dựng Đảng, xây dựng các tổ chức chính trị - xã hội trong

3
các doanh nghiệp (nói chung), doanh nghiệp ngoài nhà nước (nói riêng); đồng thời
xác định rõ: việc thành lập tổ chức đảng và các tổ chức chính trị - xã hội trong
doanh nghiệp là làm cho doanh nghiệp phát triển lành mạnh, đúng hướng, có hiệu
quả, đúng pháp luật; bảo đảm lợi ích chính đáng của chủ doanh nghiệp, quyền và
lợi ích hợp pháp, chính đáng của công nhân lao động.
- Các cấp ủy đảng có các giải pháp chỉ đạo cụ thể để tiếp tục thực hiện có
hiệu quả các nghị quyết, chỉ thị, thông báo, kết luận của Ban Chấp hành Trung
ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư liên quan đến công tác xây dựng giai cấp
công nhân: Nghị quyết 20-NQ/TW ngày 28/01/2008 của Hội nghị Trung ương 6
khóa X về tiếp tục xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; Chỉ thị số 22-CT/TW ngày 05/6/2008 của Ban
Bí thư khóa X về tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo việc xây dựng quan hệ lao
động hài hoà, ổn định và tiến bộ trong doanh nghiệp; Chỉ thị số 17-CT/TW ngày
28/8/2012 của Bộ Chính trị khóa XI về tiếp tục đổi mới và tăng cường sự lãnh đạo
của Đảng đối với các hội quần chúng; Chỉ thị số 52-CT/TW ngày 09/01/2016 của
Ban Bí thư khóa XI về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác nâng cao
đời sống tinh thần cho công nhân lao động khu công nghiệp, khu chế xuất...
- Chỉ đạo các cấp công đoàn bám sát các sự kiện trọng đại của đất nước, các
hướng dẫn của cấp ủy, ngành dọc cấp trên để chủ động phối hợp với các ngành,
các cấp có liên quan xây dựng chương trình, kế hoạch tuyên truyền, tổ chức cho
công nhân học tập các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của
Nhà nước nhằm nâng cao trình độ và bản lĩnh chính trị, ý thức giai cấp, ý thức
công dân, tinh thần dân tộc, tạo ra sự gắn bó thiết tha với sự nghiệp cách mạng của
Đảng, của dân tộc, niềm tin vào chế độ xã hội chủ nghĩa, tạo lập ý thức vươn lên
thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu, nâng cao tinh thần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc...

4
với nhiều hình thức đa dạng, thiết thực, phù hợp với trình độ, điều kiện của công
nhân lao động.
- Chỉ đạo các cấp công đoàn bám sát chủ trương, đường lối của Đảng, chính
sách, pháp luật của Nhà nước, nghị quyết của cấp uỷ, hướng dẫn của tổ chức công
đoàn để chủ động xây dựng chương trình, kế hoạch công tác của cấp mình, đồng
thời vận động tổ chức thực hiện với các hình thức linh hoạt, sáng tạo để công nhân
tham gia hoạt động công đoàn, đưa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách,
pháp luật của Nhà nước vào cuộc sống hiện thực.
- Chỉ đạo các cấp chính quyền thường xuyên rà soát, sửa đổi, bổ sung các
luật, cơ chế, chính sách liên quan tới công nhân, tổ chức công đoàn và các tổ chức
chính trị - xã hội khác để xây dựng giai cấp công nhân lớn mạnh, giải quyết những
vấn đề bức xúc của giai cấp công nhân, như: việc làm, tiền lương, nhà ở, bảo hiểm
xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp; cải thiện điều kiện lao động, bảo hộ
lao động, phòng chống có hiệu quả tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; ký kết thỏa
ước lao động tập thể, hợp đồng lao động, giải quyết tranh chấp lao động, vấn đề
mua, bán cổ phần, cổ phiếu cho công nhân lao động... Đồng thời chỉ đạo thực hiện
tốt pháp luật lao động, đổi mới và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về
lao động trong các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp
có vốn đầu tư nước ngoài trong các KCN, KCX.
- Lãnh đạo các cấp phải sâu sát cơ sở, dành thời gian thỏa đáng xuống thăm,
kiểm tra nơi làm việc, nơi ở, nơi ăn, nơi sinh hoạt cộng đồng của công nhân, nhất
là tại các KCN, KCX; chủ động gặp gỡ, đối thoại tiếp xúc với công nhân, lắng
nghe ý kiến, kiến nghị, đề xuất của công nhân để kịp thời tháo gỡ những vướng
mắc, giải quyết những tranh chấp, không để xảy ra điểm nóng; luôn tôn trọng và
phát huy vai trò chủ động, sáng tạo của tổ chức công đoàn. Chú trọng lãnh đạo, tạo
điều kiện để tổ chức công đoàn phát huy tốt vai trò, vị trí của mình.

5
 Hai là, xây dựng tổ chức, hoạt động của tổ chức đảng, các tổ chức chính trị
-xã hội nói chung, tổ chức công đoàn nói riêng trong các KCN, KCX ngày càng
vững mạnh, hoạt động có hiệu quả, thực sự là lực lượng bảo vệ quyền và lợi ích
hợp pháp, chính đáng cho công nhân lao động.
- Bám sát nội dung Chỉ thị số 07-CT/TW ngày 23/11/1996 của Bộ Chính trị
về tăng cường công tác xây dựng đảng và các đoàn thể nhân dân trong các doanh
nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần tư nhân (gọi tắt là

doanh nghiệp tư nhân) và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, Kết luận số 80-
KL/TW ngày 29/7/2010 của Ban Bí thư về tăng cường công tác xây dựng Đảng,
các đoàn thể nhân dân trong các doanh nghiệp tư nhân, Chỉ thị số 33-CT/TW ngày
18/3/2019 của Ban Bí thư về tăng cường xây dựng tổ chức đảng trong các đơn vị
kinh tế tư nhân; tiếp tục củng cố nhân sự ban chỉ đạo, tổ công tác, nhất là cán bộ
chuyên trách, cộng tác viên của các cấp ủy, đoàn thể. Nắm chắc danh sách đảng
viên, vận động xây dựng tổ chức đảng trong các doanh nghiệp trọng điểm đông lao
động; đề ra kế hoạch, biện pháp cụ thể tranh thủ sự đồng thuận của chủ doanh
nghiệp.
- Các cấp ủy, cán bộ lãnh đạo chủ chốt ở cơ sở cần quan tâm hơn nữa công
tác quan trọng này, không khoán trắng cho tổ công tác hoặc chi bộ ngoài doanh
nghiệp; cần thường xuyên chỉ đạo sâu sát, phát hiện và giải quyết kịp thời những
khó khăn vướng mắc. Ðể thuận lợi thành lập được các tổ chức chính trị - xã hội
trong các doanh nghiệp ngoài nhà nước, nên bắt đầu từ công tác vận động thành
lập tổ chức công đoàn vì hoạt động của công đoàn trong doanh nghiệp đã được luật
định. Ngược lại, với những doanh nghiệp có cán bộ nòng cốt, hoặc những nơi có
điều kiện thuận lợi cho việc thành lập tổ chức đoàn thanh niên hoặc hội phụ nữ, hội
cựu chiến binh thì tiến hành làm trước, không chờ có tổ chức công đoàn rồi mới
thành lập.
6
 - Các cấp ủy đảng, chính quyền và đoàn thể các cấp tăng cường công tác
tuyên truyền, vận động, thuyết phục đối với chủ doanh nghiệp và nhà đầu tư nước
ngoài, làm cho chủ doanh nghiệp và nhà đầu tư nước ngoài hiểu rõ, hiểu đúng về
vai trò, vị trí, tác dụng của tổ chức đảng, các tổ chức chính trị - xã hội trong doanh
nghiệp (nói chung), doanh nghiệp ngoài nhà nước (nói riêng).
- Đối với những doanh nghiệp trong KCN, KCX chưa có các tổ chức chính trị -
xã hội thì tổ chức công đoàn, đoàn thanh niên, hội phụ nữ, hội cựu chiến binh cấp
trên cần phối hợp với các chủ doanh nghiệp để thực hiện các việc sau:
+ Tiến hành khảo sát, nghiên cứu để chỉ đạo điểm việc thành lập các tổ
chức: công đoàn, phụ nữ, cựu chiến binh, đoàn thanh niên hoặc hội liên hiệp thanh
niên, trước mắt tập trung vào những doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động.
+ Chuyển sinh hoạt cho những đoàn viên, hội viên đang làm việc trong
doanh nghiệp nhưng sinh hoạt trong các tổ chức chính trị - xã hội ở nơi khác về tổ
chức chính trị - xã hội thuận lợi nhất để làm nòng cốt xây dựng các tổ chức chính
trị - xã hội của doanh nghiệp.
- Đối với những đơn vị đã có các tổ chức chính trị - xã hội, cần tiếp tục đổi
mới nội dung, phương thức hoạt động cho phù hợp với điều kiện của từng loại hình
doanh nghiệp. Bố trí, sắp xếp lại các tổ chức chính trị - xã hội trong các doanh
nghiệp ngoài nhà nước ở các KCN, KCX cho phù hợp với thực tiễn ở địa phương,
cơ sở. Những tỉnh, thành phố có các KCN, KCX tập trung và trong KCN, KCX có
nhiều doanh nghiệp đã có các tổ chức đoàn thể cấp cơ sở thì thành lập Ban Chấp
hành đoàn thể KCN, KCX trực thuộc tỉnh, thành phố. Những tỉnh, thành phố có ít
doanh nghiệp thì tổ chức đoàn thể của các doanh nghiệp này trực thuộc Ban Chấp
hành các đoàn thể của các quận, huyện, thành phố. Các tỉnh, thành phố căn cứ số
lượng doanh nghiệp, tổ chức đoàn thể và số lượng đoàn viên, hội viên trong các
doanh nghiệp để quyết định thành lập đoàn thể cấp cơ sở trực thuộc quận, huyện,

7
thành phố hoặc trực thuộc Ban Chấp hành đoàn thể cấp tỉnh, thành phố cho phù
hợp.
- Sơ kết, tổng kết công tác chỉ đạo điểm việc thành lập các tổ chức chính trị -
xã hội: công đoàn, phụ nữ, cựu chiến binh, đoàn thanh niên hoặc hội liên hiệp
thanh niên trong các doanh nghiệp ngoài nhà nước để rút kinh nghiệm, bổ sung
những điều kiện cần thiết trước khi triển khai nhân rộng mô hình ra diện rộng.
- Thường xuyên đổi mới nâng cao cất lượng sinh hoạt của các tổ chức chính
trị - xã hội trong các doanh nghiệp ngoài nhà nước; kịp thời phát hiện những đơn vị
hoạt động gặp nhiều khó khăn để có biện pháp giúp đỡ, hỗ trợ ổn định tình hình,
tạo điều kiện cho hoạt động của tổ chức đoàn thể trong doanh nghiệp.
- Hướng dẫn để các tổ chức chính trị - xã hội trong các doanh nghiệp ngoài
nhà nước thực sự đổi mới về nội dung, phương thức hoạt động; chủ động, tích cực
tham gia với lãnh đạo, chủ doanh nghiệp trong quá trình xác định kế hoạch, chiến
lược phát triển sản phẩm, dịch vụ và công tác phát triển thị trường; chủ động các
giải pháp, thông qua các hoạt động của tổ chức, đoàn thể mình tạo chỗ dựa thúc
đẩy phát triển bền vững doanh nghiệp.
Ba là, các cấp ủy đảng, chính quyền thường xuyên bồi dưỡng nâng cao trình
độ học vấn, chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp, tác phong công nghiệp, kỷ luật lao
động cho công nhân KCN, KCX.
- Các cấp công đoàn phối hợp với các ban, ngành chức năng tham mưu cho
cấp ủy, chính quyền, Ban quản lý các KCN, KCX đẩy mạnh công tác đào tạo, đào
tạo lại và bồi dưỡng nâng cao trình độ học vấn, chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp,
tác phong công nghiệp, kỷ luật lao động cho công nhân, đặc biệt là công nhân trẻ,
công nhân xuất thân từ nông dân, công nhân nữ, nhằm vừa phát triển về số lượng,
vừa bảo đảm về chất lượng, vừa hợp lý về cơ cấu để tất cả các KCN, KCX có được
một đội ngũ công nhân có trình độ học vấn, chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp

8
ngày càng cao, có khả năng tiếp thu nhanh và làm chủ công nghệ mới, nâng cao
năng suất lao động, chất lượng và hiệu quả sản xuất kinh doanh.
- Sáng tạo, đa dạng hóa các hình thức hoạt động, mở nhiều lớp đào tạo, tập
huấn, tọa đàm, trao đổi, nói chuyện chuyên đề, đối thoại; tổ chức nhiều hội thi tay
nghề, thi kỹ năng, thi tìm hiểu pháp luật, các kỳ thi sát hạch năng lực định kỳ; đưa
tiêu chí năng lực, kỹ năng, tác phong, kỷ luật vào làm tiêu chí cứng trong bình xét,
xếp loại, nâng lương, thưởng cho công nhân lao động định kỳ…
- Hằng năm, cấp ủy, chính quyền các cấp tổ chức gặp mặt, động viên,
khuyến khích, tôn vinh, khen thưởng Ban quản lý các KCN, KCX và các chủ
doanh nghiệp có tâm huyết, có nhiều đóng góp với công tác đào tạo, bồi dưỡng
nâng cao trình độ học vấn, chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp, tác phong công
nghiệp, kỷ luật lao động cho công nhân lao động KCN, KCX.
Bốn là, các cấp ủy đảng, chính quyền thường xuyên quan tâm, chăm lo
nhiều hơn nữa đến đời sống vật chất và tinh thần cho công nhân, người lao động
trong các KCN, KCX
- Thực hiện tốt pháp luật, chế độ, chính sách đối với công nhân tại các KCN,
KCX: tiền lương, bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp… Tăng
cường kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật, chế độ, chính sách đối với
người lao động tại các doanh nghiệp, nhà máy, xí nghiệp trong các KCN, KCX về:
tiền lương, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hộ lao động, bảo hiểm thất nghiệp,
chính sách đối với người lao động làm việc trong môi trường độc hại, tai nạn lao
động… nhằm đảm bảo thực thi nghiêm minh pháp luật lao động trong các KCN,
KCX. Có chế tài xử phạt nghiêm đối với những doanh nghiệp, đơn vị chưa thực
hiện nghiêm pháp luật lao động.
- Triển khai các dự án xây dựng thiết chế công đoàn, thiết chế văn hóa, thể
thao, xây dựng nhà ở cho công nhân trong các KCN, KCX. Đảm bảo an ninh trật

9
tự tại các KCN, KCX, nhà máy, doanh nghiệp. Công đoàn và Ban quản lý KCN,
KCX phối hợp với ngành y tế thực hiện các giải pháp chăm sóc, đảm bảo sức khỏe
cho công nhân; hỗ trợ học phí, tạo điều kiện để con em công nhân trong các KCN,
KCX theo học tại các trường công lập…
- Trên cơ sở quy hoạch của Nhà nước tại các KCN, KCX, Nhà nước khuyến
khích các doanh nghiệp và các thành phần kinh tế đầu tư xây dựng nhà ở cho công
nhân, các công trình phúc lợi công cộng, trường học, bệnh viện, khu vui chơi giải
trí, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho công nhân, giảm bớt gánh
nặng ngân sách nhà nước.
Năm là, tăng cường sự lãnh đạo, kiểm tra của cấp ủy đảng, chính quyền các
cấp đối với Ban quản lý các KCN, KCX và việc xây dựng tổ chức, hoạt động của
các tổ chức chính trị - xã hội trong các doanh nghiệp ngoài nhà nước ở nước ta
hiện nay
- Tăng cường sự lãnh đạo, kiểm tra của các cấp ủy đảng, chính quyền các
cấp, nhất là của cấp ủy cấp trên trực tiếp cơ sở đối với Ban quản lý các KCN, KCX
trong việc xây dựng, phát triển các tổ chức chính trị - xã hội trong doanh nghiệp,
đặc biệt là việc kiểm tra thực hiện các chính sách, pháp luật đối với công nhân,
người lao động đã ban hành; qua đó nắm tình hình, đôn đốc và kịp thời có biện
pháp giải quyết những vấn đề phát sinh; biểu dương, khen thưởng các KCN, KCX
thực hiện tốt việc chấp hành pháp luật, phát triển các tổ chức đoàn thể và việc thực
hiện các chế độ, chính sách đối với công nhân, người lao động.
- Hằng năm, các cấp ủy đảng xây dựng chương trình công tác, có lịch định
kỳ nghe Ban quản lý các KCN, KCX, các tổ chức chính trị - xã hội các cấp báo cáo
công tác, trong đó có công tác xây dựng tổ chức và hoạt động của các tổ chức
chính trị - xã hội trong các KCN, KCX; định kỳ đối thoại hoặc trực tiếp tham dự
các cuộc họp công nhân, người lao động hoặc các buổi sinh hoạt của các tổ chức

10
chính trị - xã hội để nghe được tiếng nói trực tiếp của công nhân, người lao động,
của đoàn viên, hội viên, tiếp thu những kiến nghị, đề xuất của họ. Đây cũng chính
là dịp để giảng giải, hướng dẫn, tuyên truyền cho công nhân, người lao động, cho
đoàn viên, hội viên của các tổ chức chính trị - xã hội về chủ trương, đường lối của
Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, góp phần nâng cao nhận thức chính trị,
tạo sự đồng thuận, góp phần đẩy mạnh sự phát triển của doanh nghiệp.
- Tăng cường kiểm tra, giám sát của các cấp ủy đảng, chính quyền cũng
chính là để phát huy vai trò của Ban Chấp hành các tổ chức chính trị - xã hội trong
công tác tuyên truyền, vận động công nhân, người lao động vào sinh hoạt, hoạt
động trong tổ chức của các đoàn thể nhân dân; tăng cường công tác bồi dưỡng,
hướng dẫn, phối hợp và phát huy vai trò kiểm tra của tổ chức chính trị - xã hội các
cấp đối với hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội trong các KCN, KCX trong
việc chăm lo bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của công nhân và người
lao động.
2.3.2. Nhóm giải pháp xây dựng thói quen đọc sách, kỹ năng và phương
pháp đọc
* Đối với cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực xuất bản, đơn vị xuất bản
và phát hành sách, Ban quản lý KCN, KCX, các doanh nghiệp
Cần thực hiện đầy đủ trong thực tiễn Đề án phát triển văn hóa đọc trong
cộng đồng đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 (ban hành theo Quyết định số
329/QĐ-TTg ngày 15 tháng 03 năm 2017 của Thủ tướng Chính phủ), trong đó tập
trung vào áp dụng hợp lý trong điều kiện đối tượng bạn đọc là công nhân tại KCN,
KCX các giải pháp sau:
(i) Đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền

11
 Tăng cường thông tin, tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của các cấp,
các ngành, gia đình, nhà trường, cộng đồng và toàn xã hội về tầm quan trọng của
việc phát triển văn hóa đọc.
Huy động sự tham gia có hiệu quả của các phương tiện thông tin, truyền
thông trong cả nước với nhiều hình thức thực hiện đa dạng, phù hợp. Khuyến khích
các phương tiện thông tin đại chúng có chuyên mục thường kỳ về văn hóa đọc và
phát triển văn hóa đọc.
Biểu dương, khen thưởng kịp thời đối với các tổ chức, cá nhân có đóng góp
tích cực trong phát triển văn hóa đọc; có hình thức tôn vinh người đọc có hiệu quả.
(ii) Xây dựng thói quen, trang bị kỹ năng và phương pháp đọc
Tăng cường vận động, khuyến khích mọi tầng lớp nhân dân xây dựng, duy
trì thói quen đọc (xuất bản phẩm in và điện tử, trong đó tiếp tục chú trọng sách in)
phù hợp với điều kiện của mỗi cá nhân.
Huy động sự tham gia, phối hợp triển khai có hiệu quả của các cơ quan, tổ
chức liên quan trong việc xây dựng, duy trì thói quen đọc (nhà trường, thư viện,
nhà xuất bản, nhà sách...).
Hướng dẫn kỹ năng và phương pháp đọc phù hợp với từng nhóm đối tượng;
định hướng và thúc đẩy xu hướng, thị hiếu đọc lành mạnh trong xã hội.
* Đối với cá nhân công nhân
Ngày nay, xã hội ngày một phát triển, việc đọc sách đôi khi bị lãng quên bởi
ta có thể lướt mạng, tìm kiếm trên mạng là ra hầu hết thông tin mong muốn. Đặc
biệt với công nhân là những người phải liên tục tăng ca mới có thể đảm bảo cuộc
sống, thời gian dành cho nghỉ ngơi rất hiếm hoi. Việc tạo dựng, duy trì và phát
triển thói quen đọc sách, cung cấp phương pháp và kỹ năng đọc sách, cả sách in và
sách điện tử, để công nhân KCN, KCX lựa chọn đây là hình thức giải trí trong thời
gian rảnh rỗi ít ỏi là rất quan trọng.

12
 Nghiên cứu cho thấy, ứng xử, giá trị và chuẩn mực đọc của mỗi cá nhân
trong xã hội là thói quen đọc, sở thích đọc và kỹ năng đọc của mỗi người. Trước
hết cần tạo ra và phát triển thói quen đọc trong suốt cuộc đời cho mỗi người. Xây
dựng thói quen đọc phải được bắt đầu từ tuổi ấu thơ, còn trong suốt cuộc đời đi học
và sau khi ra đời là quá trình học tập và rèn luyện các kỹ năng đọc. Trong suốt quá
trình học tập, mỗi cá nhân phát hiện ra sở thích đọc của chính họ để phát huy sở
trường và hạn chế những sở đoản. Thói quen và kỹ năng đọc mang tính chất đồng
loạt, còn sở thích đọc lại phụ thuộc hoàn toàn vào từng cá nhân cụ thể. Nếu một
người có thói quen đọc, nhưng thiếu kỹ năng đọc, hiệu quả đọc không cao, thậm
chí không có hiệu quả, chỉ mất thời gian vô ích. Nếu nắm vững kỹ năng đọc,
nhưng không tạo được thói quen đọc, cũng chẳng thu lượm được kiến thức là bao,
thiếu những kiến thức cần thiết cho cuộc sống của chính họ.
Với đối tượng là công nhân, do đặc thù trình độ văn hóa, điều kiện công
việc, có thể nói việc tạo dựng lại thói quen đọc sách ở thời điểm khá muộn, nên
cần tập trung vào hướng dẫn kỹ năng đọc dựa trên sở thích mỗi cá nhân.
Trước hết, xây dựng kỹ năng đọc có mục đích cho công nhân đảm bảo họ
nắm bắt và thực hiện được các nội dung sau: (i) Lựa chọn có ý thức đề tài hoặc
những vấn đề cần đọc cho bản thân, biết vận dụng thành thạo các cách đọc khác
nhau đối với từng loại tài liệu đọc (tài liệu nghiên cứu, tài liệu phổ thông, tài liệu
giải trí...). (ii) Biết định hướng nguồn tài liệu cần thiết cho bản thân và biết định
hướng nguồn tài liệu cần thiết cho bản thân trong môi trường số (trong các cơ sở
dữ liệu, trên Internet). (iii) Thể hiện được tính hệ thống, tính liên tục trong quá
trình lựa chọn tài liệu đọc (đọc từ trình độ thấp lên trình độ cao, từ các vấn đề đơn
giản tới phức tạp). (iv) Biết cách tiếp nhận tối đa và sâu sắc nội dung tài liệu đọc.
(v) Biết vận dụng các biện pháp kỹ thuật để củng cố và đào sâu những nội dung đã
đọc như ghi chép, soạn tóm tắt, trao đổi với bạn bè, đồng nghiệp... (vi) Biết vận

13
dụng vào thực tiễn những nội dung đã đọc. Mục đích cuối cùng của kỹ năng đọc là
đọc có hiệu quả cao nhất, nắm chắc nội dung cốt lõi và biết vận dung những điều
đã đọc được vào cuộc sống của chính người đọc1.
Sau khi nắm được kỹ năng đọc có mục đích, cần xây dựng kỹ năng đọc với
mỗi cuốn sách cụ thể để nâng cao hiệu quả đọc: (i) Tăng phạm vi đọc của mắt: Để
tăng khả năng tập trung của mắt, khi đọc nên sử dụng ngón tay hay một cái bút làm
“vật dẫn đường”, để tăng tốc độ đọc. (ii) Đọc tóm tắt, lời mở đầu, mục lục trước
khi đọc chi tiết. (iii) Tham khảo ý kiến phản hồi: Có thể tham khảo ý kiến phản hồi
của các độc giả khác để quyết định có nên đọc cuốn sách đó không (iv) Tập trung
cao độ khi đọc. (v) Đọc, viết và áp dụng: Đọc phải đi liền với áp dụng thì mới phát
huy được hiệu quả của việc đọc và giúp chúng ta nhớ được lâu, chuẩn bị một cuốn
sổ nhỏ ghi lại những vấn đề chưa hiểu rõ, những vấn đề muốn tìm hiểu sâu hơn để
đọc lại hoặc tìm kiếm nơi cuốn sách khác. (vi) Đọc lại nếu cần thiết.
Khi đã xây dựng được những kỹ năng đọc sách nhất định như trên thì việc
tạo dựng thói quen đọc sách cho công nhân cũng rất quan trọng. Cần lưu ý công
nhân thực hiện những nội dung sau: (i) Thu xếp thời gian đọc sách: Đây là vấn đề
có thể nói là khó nhất vì công nhân đã phải làm việc quá nhiều, còn rất ít thời gian
và sức lực để làm quá nhiều công việc cá nhân khác. Tuy nhiên, khuyến khích
công nhân dành vài thời gian trong ngày để đọc sách, không cần quá dài, ví dụ thói
quen đọc sách trước khi đi ngủ, trong giờ nghỉ giữa ca… (ii) Chọn sách thích hợp:
theo sở thích hoặc yêu cầu công việc. (iii) Luôn mang theo một quyển sách. (iv)
Thực hành thói quen và không từ bỏ thói quen đọc sách. (v) Không đặt quá nhiều
áp lực với việc đọc sách. Xem đọc sách là hoạt động giải trí lành mạnh, nâng cao
kiến thức dựa trên kế hoạch đã lập ra. (vi) Tìm nơi yên tĩnh và giảm thiểu các hoạt
động gây mất nhiều thời gian vô ích (xem TV, lướt Internet, nhậu nhẹt...). (vii)

1
Xem Nguyễn Hữu Viêm: Văn hoá đọc và phát triển văn hoá đọc ở Việt Nam, xem trên https://nlv.gov.vn/van-hoa-
doc/van-hoa-doc-va-phat-trien-van-hoa-doc-o-viet-nam.html.
14
Đọc sách cho người thân, bạn bè…. (viii) Đến hiệu sách cũ. (ix) Tạo thói quen đến
thư viện, tới với các tủ sách như tủ sách cho công nhân để đọc được rất nhiều
quyển sách bổ ích và miễn phí.
Để thu hút được công nhân đến với tủ sách công nhân đặt tại các doanh
nghiệp, các điểm hoạt động công cộng của KCN, KCX, vai trò của người làm công
tác quản lý tủ sách rất quan trọng. Cần xây dựng, đào tạo người làm công tác quản
lý tủ sách truyền thống một số kỹ năng, năng lực sau:
- Có năng lực về xây dựng đời sống văn hóa công nhân, là cán bộ công đoàn
càng tốt.
- Có năng lực tư duy, năng động sáng tạo, có khả năng tổ chức chuyên sâu
vào các loại hình hoạt động văn hoá cho công nhân lao động.
- Để nâng cao vai trò của tủ sách, người quản lý quản lý tủ sách cần được
đào tạo, bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ và kỹ năng cần thiết đối của cán bộ công
đoàn như: văn hoá văn nghệ, thông tin truyên truyền, thể thao quần chúng, tổ chức
và hoạt động câu lạc bộ, tổ chức sự kiện, phát hiện và bồi dưỡng hạt nhân cơ sở,
vận động, thu hút quần chúng tham gia…
2.3.3. Nhóm giải pháp về xây dựng “tủ sách” cho công nhân khu công nghiệp,
khu chế xuất
2.3.3.1. Tổ chức xuất bản các loại sách phù hợp với nhu cầu đọc sách của công
nhân khu công nghiệp, khu chế xuất; phù hợp với yêu cầu đặt ra đối với
công nhân của các khu công nghiệp, khu chế xuất (sách lý luận chính trị
phổ thông, phổ biến pháp luật; sách cung cấp kiến thức khoa học, đời sống
thường thức; sách kỹ thuật, sách dạy kỹ năng, bổ sung kiến thức để hỗ trợ
trực tiếp cho công việc của công nhân; sách văn học, nghệ thuật, giải trí...)
Trước mắt, cần khai thác, phát huy hiệu quả các thiết chế xuất bản và phát
hành các sản phẩm sách chính thống hiện có, tạo điều kiện để công nhân chủ động

15
tổ chức, tham gia các hoạt động văn hoá cộng đồng, phát huy giá trị văn hoá truyền
thống, giá trị văn hóa tinh thần đã được tạo ra dưới chế độ xã hội chủ nghĩa, đồng
thời tiếp thu tinh hoa văn hoá của nhân loại. Trên cơ sở đó, việc xây dựng các tủ
sách cho công nhân KCN, KCX góp phần tạo điều kiện cho người lao động tiếp
cận thông tin chính thống và tham gia vào các hoạt động văn hóa, văn nghệ, vui
chơi giải trí lành mạnh để nâng cao đời sống tinh thần.
Để có được những tác phẩm đáp ứng yêu cầu, cần khuyến khích, tạo điều kiện
để các nhà nghiên cứu, nhà khoa học, nhà văn, nhà thơ…; cơ quan nghiên cứu về
khoa học công nghệ, kinh tế - xã hội, cơ quan, tổ chức, đơn vị văn hoá, văn học,
nghệ thuật, xuất bản, báo chí thâm nhập thực tế, từ đó sáng tác và phổ biến tác
phẩm khoa học, văn học, nghệ thuật… tới công nhân lao động KCN, KCX một
cách trực tiếp. Các tác phẩm này phải có tính phổ thông, dễ đọc, dễ hiểu, dễ thực
hiện theo, dễ nhớ, gắn liền với cuộc sống, tâm tư nguyện vọng của công nhân…
Một số loại sách cần tập trung xuất bản và cung cấp cho công nhân trong thời gian
tới thuộc các thể loại: kỹ năng sống, cách ứng xử trong gia đình, ở nơi làm việc và
ngoài xã hội; kỹ năng làm việc; sách khoa học kỹ thuật chuyên ngành, sách khoa
học thường thức, sách hỗ trợ nâng cao kiến thức, tay nghề; sách giải trí như
truyện/tiểu thuyết; mẹo vặt, nữ công gia chánh; sách pháp luật về lao động, bảo
hiểm xã hội, quyền và lợi ích hợp pháp của công nhân; sách ngoại ngữ; sách lịch
sử, địa lý;… Ngoài ra, các nhà xuất bản cũng cần chú trọng xuất bản, phát hành các
loại tác phẩm nhằm định hướng cái đúng, cái hay, cái đẹp cho công nhân và nâng
cao năng lực cho cán bộ ở khu công nghiệp như sách về lý luận chính trị, xã hội,
kinh tế, văn hóa; sách giải thích đường lối, chính sách; sách pháp luật và nghiên
cứu về pháp luật; sách về kỹ năng lãnh đạo, quản lý; sách cung cấp các kiến thức
về khoa học và công nghệ mới; sách giới thiệu các tấm gương đạo đức, các gương
làm giàu chính đáng, vượt khó vươn lên; sách tuyên truyền, hướng dẫn xây dựng

16
nếp sống, tác phong làm việc công nghiệp; sách bồi dưỡng nâng cao tinh thần dân
tộc;… Đây đều là những loại sách giúp trực tiếp nâng cao đời sống tinh thần cho
công nhân, giúp công nhân hiểu và nắm vững quyền, lợi ích hợp pháp và chính
đáng của mình, cũng như góp phần giúp công nhân nâng cao trình độ, tay nghề, từ
đó có cơ hội nâng cao thu nhập.
Kinh phí xuất bản sách là vấn đề rất quan trọng để xây dựng thành công tủ
sách cho công nhân KCN, KCX. Kết quả khảo sát của Đề án cho thấy, phần lớn
công nhân khi trả lời câu hỏi đều mong muốn được đọc sách miễn phí, chỉ có một
số sẵn sàng trả tiền đọc sách theo dạng thuê bao và số tiền sẵn sàng trả hàng năm
cũng thấp, chỉ dưới 500.000 đồng. Chính vì vậy, kinh phí xuất bản, khoản chi phí
lớn nhất trong xây dựng tủ sách không thể trông đợi vào chi trả của công nhân mà
cần có sự đóng góp, cung cấp nguồn lực, kinh phí từ Nhà nước, các tổ chức kinh
tế, tổ chức kinh tế - xã hội - nghề nghiệp và các cá nhân.
Nhà nước đóng vai trò chủ chốt đối với việc xây dựng, tổ chức xuất bản các
sách cung cấp cho tủ sách cho công nhân KCN, KCX, nhất là đối với các loại sách
tuyên truyền, phân tích, giải thích đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách,
pháp luật của Nhà nước, đặc biệt là những vấn đề liên quan đến quyền và lợi ích
chính đáng, hợp pháp của công nhân. Với những loại sách này, khi được duyệt,
Nhà nước cần đảm bảo kinh phí để trả nhuận bút cho các tác giả, kinh phí để biên
tập, in ấn đối với sách in truyền thống và chi phí vận chuyển đến các KCN, KCX
trên cả nước để cung cấp trực tiếp đáp ứng nhu cầu của công nhân. Do đặc thù về
nhu cầu, trình độ của đối tượng tiếp nhận sách là công nhân nên các sách thuộc thể
loại này khi biên soạn cần phải thật đơn giản, dễ hiểu, bám sát những vấn đề trong
đời sống thường nhật thực tế của công nhân.
Đối với các loại sách khác, Nhà nước hỗ trợ về kinh phí, nhất là có cơ chế
khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia xuất bản, tài trợ kinh phí xuất bản,

17
mua sách và cung cấp sách đến tận các tủ sách đặt tại các KCN, KCX đáp ứng nhu
cầu của công nhân. Bên cạnh việc khuyến khích viết mới, mua bản quyền để xuất
bản những cuốn sách cập nhật tri thức, xu hướng trên thế giới, có thể tổ chức xuất
bản lại những đầu sách có giá trị vượt thời gian theo dạng tuyển chọn, rút gọn, giới
thiệu nội dung theo hướng đơn giản hóa để cung cấp cho công nhân, giúp công
nhân có thể tiếp cận được với những tri thức có giá trị của nhân loại.
Một vấn đề đáng lưu tâm là trong những năm qua, nhu cầu đọc sách bằng
thiết bị điện tử đang gia tăng nhanh chóng với việc hình thành và phát triển xuất
bản điện tử. Hình thức xuất bản điện tử có thể được coi là cuộc cách mạng trong
lĩnh vực xuất bản, làm cho ngành xuất bản từ truyền bá bằng văn bản là chủ yếu
sang truyền bá cả văn bản, hình ảnh, clip, âm thanh. Việc xuất hiện và phát triển
sách điện tử đã làm thay đổi khá sâu sắc phương thức đọc của người đọc, đặc biệt
là đối với tầng lớp thanh niên. Công nhân các KCN, KCX với thanh niên chiếm tỷ
trọng lớn không đứng ngoài xu thế đó.
Xuất bản điện tử làm thanh đổi cơ bản phương thức lưu trữ, truyền bá thông
tin truyền thống, thông qua Internet có thể đem tới cho người đọc hàng nghìn hàng
vạn cuốn sách. Không chỉ có vậy mà nhờ có Internet, người đọc, người sản xuất –
nhà xuất bản, người tiêu thụ lẫn tác giả đều có thể tương tác với nhau, tích hợp với
nhau. Ngành xuất bản lúc này có thể làm điều khác với nhiều ngành khác là “vô
hình hóa” các sản phẩm xuất bản hữu hình và “hữu hình hóa” những sản phẩm vô
hình. Việc mua cuốn sách trên mạng có thể là cho người đọc nhận cuốn sách
truyền thống cụ thể, mà cũng có thể nhận được cuốn sách với hình thức, thiết kế,
nội dung giống hệt cuốn sách in trên giấy truyền thống, và quan trọng là người đọc
có thể đọc ngay trên mạng. Hình thức này làm cho hệ thống mua bán, lưu trữ
truyền thống bị thay đổi, khâu mua bán và truyền dẫn thông tin được hợp nhất lại.
Có thể nói là xuất bản điện tử đã đem tác giả, người sản xuất, người bán, người sử

18
dụng gộp làm một. Xuất bản điện tử, nhất là xuất bản mạng vừa kiêm chức năng
của trung tâm xuất bản lớn, vừa là trung tâm tiêu thụ sách lớn, vừa đóng vai trung
tâm tìm kiếm tập hợp tư liệu thông tin, vừa là trung tâm tư vấn, bồi dưỡng, đào tạo
của người đọc.
Nhờ có công nghệ thông tin phát triển và Internet, xuất bản điện tử đã
chuyển đổi hình thức từ vận chuyển xuất bản phẩm truyền thống sách truyền tải
thông tin, chuyển từ coi sản phẩm là chủ yếu sang coi sản phẩm và dịch vụ là chủ
yếu; là sự đột phá về không gian, thời gian trong truyền thông giúp nâng sự ảnh
hưởng của xuất bản; và thực hiện được ý tưởng của xuất bản là lấy người đọc làm
trung tâm.
Sự xuất hiện của xuất bản điện tử làm xuất hiện cách thức đọc mới hiện đại
hơn và bên cạnh những hạn chế, nó có những mặt tốt nhất định. Cách thức đọc này
xuất phát từ nhu cầu bản thân, được định hướng, dẫn dắt bới động cơ/mong muốn
tìm kiếm tri thức và nâng cao năng lực cạnh tranh xã hội. Cách đọc này đem đến
cho người đọc những kiến thức khoa học có hệ thống hơn, qua đó đảm bảo tính
hoàn chỉnh, tính hệ thống của tri thức để nhận thức và nắm vững quy luật hơn.
Việc đọc hiện đại phục vụ lợi ích trực tiếp và được thực hiện theo phương thức tích
lũy.
Nhờ đặc tính dễ tìm kiếm tri thức, dễ tra cứu, dễ tiếp cận trên diện rộng, có
hệ thống, không mất công làm thủ tục mượn sách phức tạp, lại không phải bảo
quản và không lo đánh mất sách, sách điện tử và “tủ sách online” là hướng đi quan
trọng góp phần tích cực cùng tủ sách truyền thống đáp ứng được yêu cầu nâng cao
tri thức cho công nhân KCN, KCX.
“Tủ sách online” giải quyết được những hạn chế mà tủ sách truyền thống
không vượt qua được khi thực hiện mục tiêu nâng cao đời sống văn hóa tinh thần
nói chung, tri thức nói riêng cho công nhân KCN, KCX. Việc xây dựng “tủ sách

19
online” góp phần đắc lực cho việc nâng cao tri thức cho công nhân KCN, KCX
nhờ đặc điểm của sách điện tử, nhờ đặc tính đọc và phương thức đọc của sách điện
tử.
Để nâng cao hiệu quả việc cung cấp sách cho công nhân KCN, KCX, việc
thành lập “tủ sách online” là rất cần thiết. Vấn đề không chỉ là có “tủ sách online”
song song với tủ sách truyền thống phục vụ công nhân trong khu công nghiệp mà
để nâng cao hiệu quả của “tủ sách online”, việc tổ chức tuyên truyền giới thiệu về
tủ sách một cách rộng rãi trong khu công nghiệp là rất cần thiết. Tủ sách có thể đặt
trên nền tảng mạng xã hội (như facebook, zalo), xây dựng các website chứa nội
dung sách điện tử đã được duyệt trong hệ thống sách phục vụ tủ sách,… và cung
cấp các tài khoản để công nhân trong khu công nghiệp đọc miễn phí, giúp công
nhân dễ tiếp cận nhất. Những nội dung này sẽ được phân tích cụ thể hơn ở phần
tiếp theo.
2.3.3.2. Cơ chế vận hành, tổ chức, quản lý, sử dụng “tủ sách”, tăng cường
khả năng tiếp cận “tủ sách” cho công nhân; đặc biệt quan tâm xây dựng
“tủ sách công nghệ” song song với tủ sách in truyền thống như xây dựng
trang web có chứa các sách điện tử, cung cấp tài khoản để công nhân có thể
đọc miễn phí; tạo mã QR của đường link “tủ sách”, dán ở những chỗ tập
trung đông công nhân; tạo các trang mạng xã hội dẫn đến “tủ sách”…
Thực tế điều tra của Đề án cho thấy, tuy hầu hết mọi người đều thấy tủ sách là
cần thiết, nhưng tủ sách để đâu và ai quản lý còn là vấn đề chưa thống nhất. Xuất
phát từ mục tiêu tủ sách được xây dựng nhằm nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần
và tuyên truyền cho công nhân, tủ sách phải để nơi công nhân dễ tiếp cận, dễ đọc.
Số liệu điều tra nêu trong phần 1 chỉ ra rằng, đa phần ý kiến thống nhất là tủ sách
đặt ở khu lưu trú/khu nhà trọ đông công nhân là phù hợp. Cái khó là tủ sách cần có
chỗ để an toàn, phải có tủ/giá để bảo quản sách, bàn ghế cho người đọc (công

20
nhân) và có người chịu trách nhiệm quản lý sách. Phương án tốt nhất là nên có
phòng (không cần lớn) để đặt các cơ sở vật chất trên. Kinh phí trang bị các cơ sở
vật chất do ban quản lý hoặc doanh nghiệp trong KCN, KCX đóng góp. Có lượng
không nhỏ chủ doanh nghiệp đồng ý để tủ sách trong khuôn viên doanh nghiệp của
mình và có đến hơn 20% số chủ doanh nghiệp được hỏi đồng ý có hẳn thư viện ở
doanh nghiệp của mình hay trong KCN, KCX, có người quản lý, chi phí được lấy
từ quỹ phúc lợi. Bên cạnh vị trí đặt tủ sách thuận tiện để có nhiều người (công
nhân) đọc thì vấn đề đặt ra là cơ chế vận hành tủ sách làm sao cho đơn giản, gọn,
nhanh,… sẽ làm tăng khả năng tiếp cận sách của công nhân.
Để tủ sách hoạt động hiệu quả, thiết thực, vai trò của công đoàn rất quan
trọng. Liên đoàn lao động các tỉnh và tổ chức công đoàn tại các KCN, KCX cần
phối hợp để có giải pháp trang bị tủ/giá sách, bàn ghế và phụ cấp cho người quản
lý sách. Ngoài ra, có thể huy động kinh phí hỗ trợ từ các nhà tài trợ và đặc biệt là
các chủ doanh nghiệp đang hoạt động trong KCN, KCX để bổ sung sách cho tủ
sách thêm phong phú. Kết quả khảo sát cho thấy không ít chủ doanh nghiệp đồng ý
hỗ trợ kinh phí để trang bị sách cũng như cơ sở vật chất cho công nhân có thể đọc
sách.
Liên đoàn lao động tỉnh chỉ đạo các cấp công đoàn tổ chức các hoạt động,
trong đó, chú trọng công tác tuyên truyền, phổ biến, giới thiệu các loại sách hay,
các đầu sách thiết thực đáp ứng nhu cầu đời sống và thực tế công việc cho công
nhân lao động và người sử dụng lao động (như xây dựng đời sống văn hóa, xây
dựng nếp sống lành mạnh, tác phong lao động công nghiệp trong công nhân, các
loại sách phổ biến pháp luật về lao động…). Cung cấp miễn phí các loại sách này
về các tủ sách cho công nhân hoặc giới thiệu địa chỉ để những đơn vị quản lý tủ
sách có thể tiếp cận để mua về đưa vào tủ sách.

21
 Với nhiều hình thức đa dạng, phong phú, phù hợp với đặc điểm từng doanh
nghiệp, từng ngành nghề, lứa tuổi và điều kiện làm việc của người lao động, tổ
chức các hội nghị tuyên truyền chủ trương đường lối của Đảng, chính sách pháp
luật của Nhà nước, nghị quyết của của công đoàn cấp trên và các luật có liên quan
đến người lao động, phối hợp với Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh, Báo tỉnh, đài
truyền thanh các huyện, thị xã, thành phố, các website, xây dựng chuyên mục,
phóng sự và đưa tin, bài về phong trào công nhân viên chức lao động và hoạt động
công đoàn kết hợp giới thiệu các loại sách phù hợp cho công nhân.
Các hoạt động trên, không chỉ thể hiện sự phối hợp chặt chẽ giữa Ban Chấp
hành Công đoàn cơ sở với người sử dụng lao động trong việc quan tâm, chăm lo
đời sống văn hóa, tinh thần cho công nhân lao động mà còn tạo điều kiện cho công
nhân lao động có cơ hội giao lưu, học hỏi, sử dụng có hiệu quả hơn tủ sách trang bị
cho công nhân các khu công nghiệp, góp phần xây dựng mối quan hệ lao động hài
hòa, ổn định, tiến bộ trong doanh nghiệp. Việc đông đảo công nhân được tham gia
các hoạt động giao lưu sôi nổi sẽ hiểu rõ hơn những lợi ích của việc đọc sách và
chia sẻ kinh nghiệm đọc sách hiệu quả.
Người quản lý tủ sách có vai trò quan trọng để tủ sách hoạt động có hiệu quả,
thiết thực, phục vụ nhu cầu của công nhân. Người quản lý tủ sách có thể là người
của văn phòng khu lưu trú/khu nhà trọ đông công nhân, người của công đoàn/đoàn
thanh niên/cán bộ văn phòng của doanh nghiệp, có thể là người yêu sách, có thể là
chủ nhà trọ,… nhưng cần có quy định, hợp đồng phân định rõ trách nhiệm, quyền
lợi của việc quản lý tủ sách. Người quản lý tủ sách cần có thái độ phục vụ tốt bởi
với việc thủ tục mượn sách đơn giản sẽ giúp công nhân tiếp cận nhiều hơn với sách
trong tủ sách. Người quản lý tủ sách cần được nhận phụ cấp (chẳng hạn bằng ½
lương cơ bản) từ ban quản lý khu lưu trú hoặc do các doanh nghiệp đóng trong khu
công nghiệp đóng góp .

22
 Bên cạnh đó, với số lượng đầu sách các loại nhỏ hơn, công nhân có thể thành
lập tổ tự quản trao đổi và có thể có cơ hội nâng cao kiến thức pháp luật, văn hóa,
lịch sử... Qua kinh nghiệm của các tổ tự quản đó sẽ tiếp tục lập các tủ sách tương
tự tại các đơn vị đã hình thành tổ công nhân tự quản, tạo điều kiện công nhân đọc
sách, thư giãn sau giờ làm việc.
Một biện pháp nữa để tăng hiệu quả sử dụng sách đáng chú ý là thực hiện luân
chuyển sách giữa các tủ sách, từ đó giúp giảm chi phí trong khi công nhân có cơ
hội được tiếp cận nhiều hơn với các loại sách.
Việc thành lập “tủ sách online” là rất cần thiết và sự tồn tại hoạt động song
song với tủ sách truyền thống phục vụ công nhân trong KCN, KCX sẽ tạo ra sự hỗ
trợ lẫn nhau giữa 2 tủ sách, qua đó nâng cao hiệu quả phục vụ của tủ sách cho công
nhân KCN, KCX. Với việc xây dựng và tồn tại song song hai loại tủ sách, “tủ sách
online” sẽ khắc phục được những hạn chế đã nêu mà tủ sách truyền thống không
vượt qua được và tủ sách truyền thống lại khắc phục được điểm yếu của “tủ sách
online” khi thực hiện mục tiêu nâng cao đời sống văn hóa tinh thần nói chung, tri
thức nói riêng cho công nhân KCN, KCX.
Để nâng cao hiệu quả hoạt động của “tủ sách online”, trước hết là cần tổ chức
tuyên truyền, giới thiệu về tủ sách một cách rộng rãi trong KCN, xây dựng và phổ
biến các website cung cấp nội dung sách điện tử cho công nhân KCN, KCX đã
được duyệt trong hệ thống sách phục vụ tủ sách,…. Danh mục sách trong “tủ sách
online” dựa trên danh mục sách in truyền thống trong tủ sách cho công nhân khu
công nghiệp nên việc xây dựng “tủ sách online” sẽ không làm tăng nhiều kinh phí
và vướng mắc trong quản lý tủ sách truyền thống được tháo gỡ khá triệt để. Đơn vị
tham gia tủ sách online cần có kế hoạch cụ thể và đầu tư phát triển để đa dạng hóa
các thể loại sách điện tử nhằm kích thích nhu cầu đọc sách của công nhân trong
khu công nghiệp. Bên cạnh xuất bản định dạng điện tử những sách mới, các đơn vị

23
Đồng thời xây dựng hệ thống thư viện điện tử đối với tủ sách cho công nhân khu
công nghiệp, khu chế xuất.
Thứ hai là cung cấp và quản lý các tài khoản để công nhân trong khu công
nghiệp được đọc miễn phí, thực hiện các biện pháp để công nhân dễ tiếp cận nhất
như tạo mã QR của các đường link “tủ sách”, thông báo ở những chỗ tập trung
đông công nhân,…
Thứ ba là do điều kiện thu nhập của công nhân còn thấp nên giá cước mạng
viễn thông cần tiếp tục được hạ xuống, tốc độ nhanh và hạn chế bị đứt mạng; bên
cạnh đó các nhà mạng cần hỗ trợ cho các khu công nghiệp. Ban quản lý khu công
nghiệp cũng cần hỗ trợ công nhân thông qua lắp đặt wifi để cho công nhân sử dụng
miễn phí. Các thiết bị điện tử cũng cần được các nhà cung cấp thiết bị đầu cuối ủng
hộ giúp đỡ để công nhân có thể đọc sách nhằm nâng cao kiến thức trong “tủ sách
online”.

2.3.4. Nhóm giải pháp về xây dựng và triển khai đồng bộ các chính sách hỗ trợ
công tác trang bị sách cho công nhân khu công nghiệp, khu chế xuất

Để từng bước xây dựng và triển khai đồng bộ các chính sách hỗ trợ công tác
trang bị sách cho công nhân khu công nghiệp, khu chế xuất trong thời gian tới, cần:

- Đưa nhiệm vụ xây dựng đời sống văn hóa tinh thần cho công nhân lao động
vào Nghị quyết của các cấp ủy Đảng và chính quyền của tỉnh, thành phố; tích cực
hiện thực hóa tại các doanh nghiệp.

Mặc dù chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước
về nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho đội ngũ công nhân nói chung, công
nhân khu công nghiệp, khu chế xuất nói riêng đã được đề ra từ Đại hội VIII của
Đảng và thường xuyên được nhắc lại trong các văn kiện của Trung ương, nhưng để
chủ trương, chính sách này có thể đi vào cuộc sống rất cần phải đưa nhiệm vụ xây
24
dựng đời sống văn hóa tinh thần cho công nhân lao động vào Nghị quyết của các
cấp ủy Đảng và chính quyền địa phương. Từ đó mỗi địa phương sẽ tìm ra các giải
pháp cụ thể phù hợp với bối cảnh thực tiễn của địa phương mình và có sự chỉ đạo,
đánh giá, theo dõi, giám sát sát sao của cấp ủy đảng các cấp tại địa phương. Việc
nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho công nhân lao động cũng không thể chỉ
dựa vào nguồn lực của trung ương, của địa phương, mà chính các doanh nghiệp sử
dụng lao động phải chủ động, tích cực thực hiện, coi đó là nhiệm vụ quan trọng đi
cùng với việc cải thiện tiền công lao động cho công nhân.

- Tăng mức đầu tư cho công tác xây dựng đời sống văn hoá công nhân lao
động ở các khu công nghiệp từ nguồn chi thường xuyên và nguồn chi phát triển
trong ngân sách nhà nước. Theo quy định tại “Điều 32. Phát triển nhà ở, công trình
xã hội, văn hóa, thể thao cho người lao động khu công nghiệp, khu kinh tế” và
“Điều 60. Quyền hạn, trách nhiệm quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân cấp
tỉnh” tại Chỉ thị số 52-CT/TW ngày 9/01/2016 của Ban Bí thư khóa XI về tăng
cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác nâng cao đời sống tinh thần cho công
nhân lao động khu công nghiệp, khu chế xuất, các Bộ ngành có liên quan cần phối
hợp chặt chẽ với Ủy ban nhân dân cấp tỉnh bố trí mức đầu tư hợp lý, cũng như điều
chỉnh quy hoạch phát triển nhà ở, công trình xã hội, văn hóa, thể thao cho người
lao động nhằm nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho công nhân lao động trong
các khu công nghiệp, khu chế xuất. Chính phủ cần quy định việc dành ngân sách
địa phương để hỗ trợ xây dựng các công trình văn hóa phục vụ nhu cầu nâng cao
đời sống văn hóa, tinh thần cho công nhân. Tỉnh ủy và ủy ban nhân dân cấp tỉnh
cần bố trí ngân sách, quỹ đất hợp lý để xây dựng các thiết chế văn hóa cho công
nhân. Khi cấp phép đầu tư cho các doanh nghiệp, cần yêu cầu các doanh nghiệp
bố trí các quỹ đất, kinh phí để xây dựng các khu giải trí, văn hóa cho công nhân

25
 - Cần xây dựng tiêu chí cụ thể đối với mỗi khu công nghiệp về xây dựng các
khu văn hóa, vui chơi, giải trí phải nằm trong khu công nghiệp. Chỉ thị số
52-CT/TW ngày 9/01/2016 của Ban Bí thư khóa XI về tăng cường sự lãnh đạo của
Đảng đối với công tác nâng cao đời sống tinh thần cho công nhân lao động khu
công nghiệp, khu chế xuất, đã quy định rõ: nhà ở, công trình xã hội, văn hóa, thể
thao được đầu tư xây dựng cần phải đảm bảo tiêu chuẩn về diện tích, chất lượng
công trình, mỹ quan, an toàn và môi trường theo quy định của pháp luật; Quy
hoạch nhà ở, công trình xã hội, văn hóa, thể thao cho người lao động khu công
nghiệp gắn liền với quy hoạch các khu công nghiệp trên địa bàn. Ủy ban nhân dân
cấp tỉnh quy hoạch và bố trí quỹ đất ở vị trí phù hợp để các cơ quan, tổ chức,
doanh nghiệp xây dựng nhà ở, công trình xã hội, văn hóa, thể thao cho người lao
động trong khu công nghiệp. Trong trường hợp khu vực quy hoạch phát triển nhà
ở, công trình xã hội, văn hóa, thể thao nằm liền kề khu công nghiệp thì Ủy ban
nhân dân cấp tỉnh phê duyệt quy hoạch xây dựng khu công nghiệp gắn với quy
hoạch xây dựng khu nhà ở, công trình văn hóa, thể thao cho người lao động khu
công nghiệp. Tuy nhiên, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh vẫn cần cụ thể hóa hơn nữa các
tiêu chí này cho phù hợp với tình hình thực tiễn tại địa phương mình, và cụ thể hóa
đối với từng khu công nghiệp.

- Tăng dần ngân sách đầu tư, đồng thời có chính sách ưu đãi, khuyến khích
huy động nguồn lực xã hội để xây dựng thiết chế văn hoá mới cho công nhân lao
động; ưu tiên bố trí quỹ đất và kinh phí để xây dựng nhà ở, công trình văn hóa,
phúc lợi, trường học, bệnh viện, khu vui chơi, giải trí cho công nhân khu công
nghiệp, khu chế xuất.

Để công nhân có thể tiếp cận với “tủ” sách và sử dụng có hiệu quả “tủ” sách
được trang bị qua các thiết bị điện tử, hoặc qua tủ sách truyền thống đặt tại nơi làm
việc hoặc nơi ở, Nhà nước mà cụ thể là chính quyền địa phương, ban quản lý các
26
khu công nghiệp, chủ doanh nghiệp cần tăng dần ngân sách đầu tư, đồng thời có
chính sách ưu đãi, khuyến khích huy động nguồn lực xã hội để xây dựng thiết chế
văn hoá mới cho công nhân lao động. Đặc biệt, để tăng cường đời sống văn hóa
tinh thần cho công nhân thì trước hết cần tăng cường điều kiện cơ sở vật chất như
nhà ở, công trình văn hóa,…

- Về cơ sở vật chất: Nhà nước cho thuê đất đã hoàn thành việc giải phóng mặt
bằng cho các tổ chức, cá nhân theo quy định của pháp luật, nhằm khuyến khích đầu
tư xây dựng các công trình văn hoá, thể thao phục vụ công nhân lao động; các thiết
chế văn hoá, thể thao công cộng trên địa bàn quản lý. Nhà nước đảm bảo kinh phí
hoạt động thường xuyên cho các thiết chế văn hóa phục vụ công nhân khu công
nghiệp, đưa hoạt động văn hoá, thể thao về các khu công nghiệp. Cụ thể là khi đã
hình thành “tủ” sách cho công nhân khu công nghiệp cần giao cho các doanh
nghiệp quản lý, điều hành theo quy chế chung (có tính đến yếu tố đặc thù của
doanh nghiệp) bảo đảm khai thác, sử dụng “tủ” sách có hiệu quả nhất.

- Doanh nghiệp trong khu công nghiệp phối hợp chặt chẽ với Uỷ ban nhân dân
ở cấp xã, nơi có đông công nhân lao động cư trú, xây dựng và duy trì các hoạt
động của các Trung tâm văn hoá, thể thao trên địa bàn. Với những tủ sách truyền
thống được đặt tại địa bàn nơi công nhân khu công nghiệp cư trú đông thì việc
quản lý, sử dụng tủ sách phải có sự tham gia của đại diện doanh nghiệp và sự phối
hợp chặt chẽ của Uỷ ban nhân dân ở cấp xã. Việc hướng dẫn giúp đỡ công nhân có
thể tiếp cận được các tài liệu họ cần trong tủ sách phải có sự tham gia của Uỷ ban
nhân dân cấp xã, cũng giống như việc quản lý, khai thác và sử dụng Tủ sách xã,
phường, thị trấn, Tủ sách pháp luật,…

- Hoàn thiện cơ chế chính sách quản lý của nhà nước về xuất bản sách điện tử:

27
 Theo Luật Xuất bản năm 2012, hoạt động xuất bản bao gồm các lĩnh vực xuất
bản, in và phát hành xuất bản phẩm. Xuất bản là việc tổ chức, khai thác bản thảo,
biên tập thành bản mẫu để in và phát hành, hoặc để phát hành trực tiếp qua các
phương tiện điện tử. Xuất bản điện tử cũng có những công đoạn tương tự xuất bản
truyền thống, chỉ khác ở giai đoạn sử dụng phương tiện điện tử để tạo ra xuất bản
phẩm điện tử. Luật Xuất bản năm 2012 không quy định thế nào là phương tiện điện
tử. Có thể hiểu xuất bản phẩm điện tử là tác phẩm, tài liệu về chính trị, kinh tế, văn
hóa, xã hội, giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ, văn học - nghệ thuật được
xuất bản thông qua nhà xuất bản hoặc cơ quan, tổ chức được cấp giấy phép xuất
bản bằng các ngôn ngữ khác nhau, bằng hình ảnh, âm thanh được định dạng số và
đọc, nghe, nhìn bằng phương tiện điện tử. Xuất bản phẩm điện tử bao gồm 2 loại:
được chuyển sang hình thức điện tử từ xuất bản phẩm đã được xuất bản hợp pháp
dưới hình thức khác; được tạo lập bằng phương thức điện tử, chưa được xuất bản
dưới hình thức khác và có quyết định xuất bản của tổng giám đốc (giám đốc) nhà
xuất bản hoặc giấy phép xuất bản tài liệu không kinh doanh của cơ quan quản lý
nhà nước về hoạt động xuất bản.

Như vậy, pháp luật không còn giới hạn xuất bản ở dạng vật chất như sách theo
cách hiểu truyền thống, mà mở rộng sang môi trường số hóa. Tuy nhiên, nếu hiểu
định nghĩa trên về xuất bản điện tử và xuất bản phẩm điện tử một cách máy móc
theo kiểu chiết tự, thì việc một người tạo lập và đăng tải bài đăng của mình lên một
trang mạng xã hội sẽ được coi là hành vi xuất bản điện tử vì trường hợp này có thể
giải thích bài đăng là một xuất bản phẩm điện tử, việc đăng tải là xuất bản, và máy
tính là phương tiện điện tử. Dù rằng, bản chất của hành vi này hoàn toàn khác với
bản chất của hoạt động xuất bản được quy định trong luật ở chỗ: một bên là hoạt
động cá nhân mang tính chất nhỏ lẻ, tự phát, mang tính riêng tư; một bên là hoạt
động của một đơn vị được cấp giấy phép hoạt động xuất bản có tính chất quy mô,
28
có tổ chức, công khai. Vì thế, pháp luật về xuất bản cần quy định cụ thể về vấn đề
này để tránh gây hiểu nhầm khi áp dụng.

Nhằm đảm bảo các quy định của Luật Xuất bản được thực thi đầy đủ và
nghiêm túc, Nghị định 159/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính
trong hoạt động báo chí, xuất bản được ban hành. Có thể kể đến những hành vi vi
phạm như: xuất bản, phát hành xuất bản phẩm điện tử trước khi có văn bản chấp
thuận của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả; xuất bản, phát hành xuất bản phẩm
điện tử trên mạng internet không có tên miền internet Việt Nam theo quy định của
pháp luật; không đăng ký hoạt động xuất bản, phát hành xuất bản phẩm điện tử với
cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định. Theo đó, các vi phạm liên quan
đến xuất bản điện tử có nguy cơ bị phạt tiền ở mức cao nhất là 10 triệu đồng, có
thể kèm theo hình phạt bổ sung là tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm; áp dụng
biện pháp khắc phục hậu quả: bị buộc gỡ bỏ các xuất bản phẩm điện tử vi phạm.

Để có thể kiểm soát sự phát triển có tính tự phát và cả yếu tố phi thị trường
của việc kinh doanh phát hành sách điện tử ở nước ta, ngày 29-12-2017, Bộ Thông
tin và Truyền thông đã ban hành Thông tư số 42/2017/TT-BTTTT “sửa đổi, bổ
sung một số điều của Thông tư số 23/2014/TT-BTTTT ngày 29-12-2014 của Bộ
trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một
số điều của Luật Xuất bản và Nghị định số 195/2013/NĐ-CP ngày 21-11-2013 của
Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Xuất bản”,
trong đó ban hành kèm theo Mẫu đề án hoạt động xuất bản/phát hành xuất bản
phẩm điện tử, và yêu cầu các nhà xuất bản, công ty phát hành sách điện tử phải xây
dựng đề án và hoàn thiện. Theo Mẫu đề án hoạt động xuất bản/phát hành xuất bản
phẩm điện tử kèm theo Thông tư số 42/2017/TT-BTTTT, thì nhà xuất bản và công
ty phát hành xuất bản phẩm điện tử phải đáp ứng bốn yêu cầu để được đăng ký
xuất bản, phát hành xuất bản phẩm điện tử, đó là: Thứ nhất, nhà cung cấp phải
29
đăng ký đủ điều kiện về thiết bị, công nghệ dự kiến triển khai bao gồm máy chủ,
phần mềm thiết kế, dàn trang, ghi dữ liệu trên các phương tiện điện tử, danh mục
thiết bị truyền phát trên internet; Thứ hai là điều kiện về nhân lực kỹ thuật dự kiến
triển khai với những yêu cầu chi tiết gần như một trích yếu lý lịch khoa học của
người quản lý, vận hành hệ thống thiết bị; Thứ ba là các giải pháp kỹ thuật dự kiến
triển khai, trong đó đặc biệt quan trọng là giải pháp kỹ thuật để ngăn chặn, loại bỏ
sự xâm nhập nhằm thay đổi nội dung xuất bản phẩm điện tử, giải pháp có thể khôi
phục những nội dung đã bị thay đổi; Thứ tư là tên miền internet Việt Nam dự kiến.

Nội dung yêu cầu trong mẫu đề án nói trên có một số điểm thật sự là đề bài
khó có lời giải trong một thời gian ngắn đối với nhiều nhà cung cấp ebook hiện
nay. Đối với các nhà cung cấp xuất bản phẩm điện tử đã gửi Đề án hoạt động trước
ngày Thông tư số 42/2017/TT-BTTTT có hiệu lực nhưng nội dung đề án không
phù hợp nội dung quy định tại thông tư này phải hoàn thiện lại cho phù hợp. Hiện
nay, đã có năm nhà cung cấp xuất bản phẩm điện tử được cấp đăng ký hoạt động,
tức là một dạng giấy phép. Đáng tiếc, một số đơn vị xuất bản có uy tín chưa được
phép tiếp tục hoạt động vì những vướng mắc về thủ tục. Trong khi đó, nạn vi phạm
nghiêm trọng quyền tác giả trên mạng dưới nhiều hình thức đã và đang không chỉ
gây thất thu về tài chính cho tác giả và các đơn vị xuất bản, mà còn khiến một số
tác giả nổi tiếng từ chối tham gia cộng tác với mảng sách điện tử, khiến thị trường
xuất bản phẩm điện tử vài năm gần đây sụt giảm tốc độ tăng trưởng.

Theo quy hoạch phát triển xuất bản in, phát hành xuất bản phẩm đến năm
2020, tầm nhìn đến năm 2030 (theo Quyết định 115/QĐ-TTg ngày 16-1-2014),
Chính phủ đặt ra mục tiêu “Duy trì nhịp độ tăng trưởng về số lượng xuất bản
phẩm, trong đó 20-30% là xuất bản phẩm điện tử, phấn đấu đến năm 2020 đạt
khoảng 450 triệu bản, tương đương 5 bản/người/năm”. Tuy nhiên, thực tế lại

30
không được như vậy. Theo số liệu năm 2020, trong khi sách giấy đạt 32.158 cuốn
thì sách điện tử chỉ đạt 2.050 cuốn (giảm 14,6% so với năm 2019). 

Để góp phần thúc đẩy xuất bản điện tử phát triển trong thời gian tới, các cơ
quan quản lý và các nhà xuất bản, đơn vị phát hành xuất bản phẩm điện tử cần có
sự điều chỉnh về cơ chế chính sách và trong cách thức hoạt động:

- Nhà nước cần tiếp tục nghiên cứu để điều chỉnh hành lang pháp lý phù hợp
theo hướng giảm bớt những quy định về thủ tục hành chính đối với hoạt động xuất
bản nói chung và xuất bản điện tử nói riêng; như: quy định cụ thể về giấy phép
xuất bản điện tử (hiện nay đăng ký xuất bản phẩm điện tử chỉ có một định dạng,
nhưng thực tế mỗi cuốn sách điện tử có nhiều phiên bản, ví dụ pdf, epub…, bởi
vậy nên có mã ISBN riêng cho sách điện tử), hay giảm trình tự thủ tục để thời gian
xuất bản một ấn phẩm điện tử được rút ngắn (hiện đang phải mất từ 1-3 tháng)…;
cần hoàn thiện bộ thủ tục hướng dẫn theo quy định để các nhà xuất bản có thể phát
hành ebook tới bạn đọc. Mặt khác, cần xem xét việc đăng ký tên thiết bị, hãng sản
xuất, nước sản xuất có thật sự là yêu cầu bắt buộc hay không.

- Các nhà xuất bản đều cho rằng chi phí đầu tư ban đầu cho cơ sở hạ tầng như
máy chủ và hệ thống thiết bị đi kèm đối với nhiều nhà xuất bản hiện nay là quá
sức. Vốn chủ sở hữu của các nhà xuất bản thấp, nếu không có hỗ trợ từ cơ quan
chủ quản hoặc không được vay với lãi suất ưu đãi hoặc có chính sách cho các nhà
xuất bản thuê hạ tầng, thuê dịch vụ làm sách điện tử từ công ty công nghệ thì rất ít
đơn vị có thể đầu tư máy chủ và các thiết bị đồng bộ của riêng mình kèm theo chi
phí vận hành cho toàn bộ hệ thống thiết bị theo yêu cầu của các văn bản quy phạm
pháp luật về xuất bản, phát hành.

- Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ ban đầu đối với các nhà xuất bản để sớm
có được đội ngũ nhân lực vừa có khả năng biên tập kỹ thuật, mỹ thuật xuất bản
31
phẩm điện tử, vừa có thể quản trị được hệ thống kho sách, quản lý bán hàng, thực
hiện các biện pháp bảo mật thông tin, chống can thiệp từ bên ngoài nhằm sửa chữa,
thay đổi nội dung, đặc biệt là chống vi phạm bản quyền, chia sẻ trái phép các xuất
bản phẩm điện tử,…

- Cần có quy định về phương thức thanh toán thuận lợi cho người mua ebook
(chẳng hạn, người dùng lứa tuổi học sinh chưa đến tuổi làm chứng minh thư, nên
cũng không thể làm thẻ ngân hàng hay ví điện tử để mua ebook).

- Trước nạn vi phạm quyền tác giả đang ngày càng nghiêm trọng và khó kiểm
soát rất cần các cơ quan chức năng tạo được sự phối hợp một cách toàn diện về cơ
chế, hoạt động thanh tra, kiểm tra và xử lý triệt để vi phạm, xử phạt nghiêm minh,
chặn được những trang web xấu, độc, sẽ không những bảo vệ được lợi ích kinh tế
của các nhà cung cấp sách điện tử mà còn góp phần tạo ra môi trường internet an
toàn, lành mạnh ở nước ta, tạo sự tin cậy của người đọc, từ đó sẽ có nhiều tác giả
đồng ý cho phép đưa tác phẩm của họ lên internet, vừa tăng thu nhập cho tác giả,
vừa có độ lan tỏa và hấp dẫn người đọc rộng rãi hơn.

- Hội Xuất bản cần phát huy vai trò của mình là tổ chức xã hội nghề nghiệp
của của các nhà xuất bản và công ty phát hành xuất bản phẩm điện tử để thống
nhất, hợp tác xây dựng một nền tảng kỹ thuật chung cho việc phát hành xuất bản
phẩm điện tử. Khi đó người dùng sách ebook chỉ cần cài đặt một phần mềm là có
thể đọc được tất cả các loại sách ebook của các đơn vị xuất bản khác nhau.

2.4. Tổ chức thực hiện

2.4.1. Tích cực tuyên truyền nâng cao nhận thức của công nhân khu công ngiệp,
khu chế xuất về đời sống tinh thần nói chung, văn hóa đọc nói riêng
- Tăng cường các hoạt động tuyên truyền nâng cao nhận thức của các cấp, các
ngành, đoàn thể, các loại hình doanh nghiệp, công nhân lao động và các tầng lớp
32
nhân dân về ý nghĩa, tầm quan trọng, nội dung, tiêu chí xây dựng đời sống văn hoá
công nhân lao động ở các khu công nghiệp.
- Phát triển phong trào văn hoá, văn nghệ, của công nhân lao động: Tổ chức
hoạt động và hướng dẫn cơ sở tổ chức hoạt động thông qua các câu lạc bộ (như
“Câu lạc bộ công nhân”, “Đội văn nghệ công nhân”); phát động, xây dựng, phát
triển phong trào văn nghệ quần chúng; định kỳ tổ chức các cuộc liên hoan, hội diễn
văn nghệ quần chúng; thi tìm hiểu về kỹ năng giao tiếp, ứng xử, nếp sống văn
minh, về xây dựng văn hóa mới, về đường lối chính sách có liên quan trực tiếp đến
người lao động, trong đó có công nhân trong khu công nghiệp, về luật lao động,
luật bảo hiểm xã hội,… trong công nhân.
- Triển khai hiệu quả, chất lượng danh hiệu “Doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa”
theo các tiêu chuẩn như nghiêm chỉnh chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng,
chính sách, pháp luật của Nhà nước; Sản xuất, kinh doanh ổn định và từng bước
phát triển; Xây dựng nếp sống văn minh, môi trường văn hóa doanh nghiệp; Nâng
cao đời sống vật chất, tinh thần của người lao động.
- Xây dựng tác phong lao động công nghiệp của công nhân theo hướng có lập
trường, tư tưởng vững vàng; có ý chí vượt khó, vươn lên, lập thân, lập nghiệp; Nếp
sống lành mạnh, tích cực tham gia hoạt động văn hóa, thể thao, không mắc các tệ
nạn xã hội; Chấp hành nghiêm pháp luật, nội quy, quy định của doanh nghiệp và
địa phương nơi cư trú; Tích cực học tập, nâng cao trình độ văn hóa, chính trị,
chuyên môn và kỹ năng nghề nghiệp; Có tác phong lao động công nghiệp, kỷ luật,
năng suất, chất lượng, hiệu quả.
- Đẩy mạnh phong trào xây dựng nếp sống văn minh, gia đình văn hóa trong
công nhân lao động. Dựa trên tiêu chuẩn gia đình văn hóa công nhân của phong
trào “Toàn dân xây dựng đời sống văn hóa trên địa bàn dân cư" để cụ thể hóa tiêu
chí cụ thể của gia đình công nhân văn hóa. Đưa danh hiệu gia đình công nhân văn

33
hóa vào tiêu chí bình xét thi đua ở đơn vị, tổ chức biểu dương và khen thưởng
phong trào vào các dịp tổng kết cuối năm của doanh nghiệp trong khu công nghiệp.
2.4.2. Xây dựng các mô hình điểm
Nhà Văn hóa Lao động công đoàn cần tổ chức các đội, nhóm, các câu lạc bộ,
các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thông tin tuyên truyền, ngoại khóa, thi tìm hiểu
về những vấn đề theo chủ đề do cấp trên đề xuất, các buổi vui chơi giải trí, các
hình thức bồi dưỡng, phát triển năng khiếu cùng các sở thích lành mạnh của công
nhân, viên chức, lao động, nhất là công nhân lao động trong các khu công nghiệp,
khu chế xuất; bồi dưỡng hạt nhân cho phong trào cơ sở;... tạo ra được sự hướng
dẫn hoạt động, sự liên kết giữa các công đoàn cơ sở, trong đó có công đoàn trong
các khu công nghiệp, khu chế xuất nhằm đảm bảo đời sống tinh thần và phát triển
nhu cầu đọc sách cho công nhân. Xây dựng các mô hình điểm để nhanh chóng rút
kinh nghiệm rồi nhân rộng mô hình ra các khu công nghiệp khác trên phạm vi toàn
quốc tùy theo điều kiện từng nơi.
- Trung tâm Văn hóa trong các khu công ngiệp, khu chế xuất cần được đẩy
mạnh phát triển nhằm rút ngắn và xóa dần những khoảng trống văn hóa của công
nhân trong các khu công nghiệp, để dần nâng cao đời sống tinh thần cho công
nhân. Bên cạnh đó, ban quản lý khu công nghiệp và các doanh nghiệp trong khu
công nghiệp cần đưa ra các biện pháp cụ thể nhằm xúc tiến xây dựng cơ sở sinh
hoạt văn hóa, nhà văn hóa, trong đó đặc biệt chú ý đến nơi đọc và quản lý sách
phục vụ công nhân tại các khu lưu trú của khu công nghiệp.
- Mô hình điểm sinh hoạt văn hóa công nhân tại khu nhà trọ công nhân cần
được xây dựng gắn với hoạt động của Tổ tự quản công nhân khu nhà trọ. Tổ tự
quản công nhân khu nhà trọ đã được thành lập tại nhiều khu công nghiệp ở Thành
phố Hồ Chí Minh hoạt động có hiệu quả tốt. Tổ tự quản công nhân khu nhà trọ
không chỉ giúp đỡ công nhân tại khu nhà trọ gần sát các khu công nghiệp về điều

34
kiện sinh hoạt, ổn định chỗ ở, xây dựng và giám sát việc thực hiện nội quy nếp
sống văn minh trong công nhân, mà còn có sự liên hệ chặt chẽ với chủ nhà trọ,
chính quyền nơi có nhà trọ, giúp việc thực hiện các quy định/quy ước tại địa
phương. Việc các Tổ tự quản công nhân khu nhà trọ tham gia vào việc quảm lý
sách trong tủ sách cho công nhân là vấn đề cần được thực hiện một cách bài bản vì
nó sẽ mang lại hiệu quả lớn trong điều kiện các khu công nghiệp rất thiếu khu lưu
trú cho công nhân nên mốt tỷ lệ tới hơn 50% số công nhân làm tại các khu công
nghiệp phải thuê nhà trọ gần nới làm việc. Mô hình này cần được triển khai chắc
chắn và đảm bảo hiệu quả, sách vừa đến được tay công nhân vừa có thể quản lý
được sách.

2.5. Một số kiến nghị, đề xuất

* Đối với Đảng, Nhà nước
 Đảng và Nhà nước tiếp tục chỉ đạo giải quyết những vấn đề bức xúc của
người lao động, như bảo đảm việc làm, chế độ tiền lương tương xứng với công sức
của người lao động, cụ thể hóa việc xây dựng các thiết chế văn hóa, trong đó có
thư viện và các tủ sách, ở các khu công nghiệp để công nhân có nơi vui chơi, giải
trí.
Đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành liên quan khẩn trương triển khai
thực hiện các Đề án về xây dựng giai cấp công nhân theo Kết luận số 23- KL/TW
ngày 08/4/2008 của Bộ Chính trị; Đề án xây dựng đời sống văn hóa công nhân ở
các khu công nghiệp đến năm 2015, định hướng đến năm 2020 theo Quyết định
số…. Quyết định Số: 1780/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ Ngày 12 tháng 10
năm 2011... Đẩy mạnh công tác tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật, đường
lối, chính sách, nhất là pháp luật, chính sách về lao động, về bảo hiểm xã hội, các

35
chính sách về xây dựng đời sống văn hóa tinh thần cho người lao động và cả người
sử dụng lao động.
 Nhà nước cần thể chế hóa các quy định, xác định trách nhiệm quy định đối
với các cấp chính quyền, các doanh nghiệp trong việc chăm lo xây dựng đời sống
văn hóa cho NLĐ tại các KCN, KCX. Dành quỹ đất tương xứng để xây dựng
những thiết chế văn hóa cơ bản cho công nhân khi phê duyệt các dự án KCN,
KCX. Bổ sung quy định của pháp luật về việc phê duyệt thành lập, mở rộng các
Khu công nghiệp phải có quy hoạch giành đất để xây dựng nhà ở và các công trình
văn hóa - xã hội phục vụ công nhân.
Ban Bí thư, Ban Tuyên giáo trung ương đồng ý và duyệt đề tài cho tủ sách
…
Văn phòng trung ương và Bộ Tài chính cấp kinh phí sớm có điều kiện thực
hiện tủ sách.
Ban Tuyên giáo TW phối hợp với Bộ Thông tin truyền thông, Bộ Văn hóa,
thể thao và du lịch, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật tổ chức khảo sát quy
mô rộng, đánh giá đúng và dự báo nhu cầu của công nhân khu công nghiệp, khu
chế xuất. Các cơ quan quản lý xuất bản phối hợp chặt với các nhà xuất bản từ
khâu xây dựng kế hoạch, chỉ đạo, định hướng, điều hành phối hợp trong quá trình
thực hiện tủ sách cho công nhân khu công nghiệp, khu chế xuất.
Ban Bí thư giao cho Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật chủ trì phối
hợp với các nhà xuất bản khác lựa chọn các đề tài sách đáp ứng mục đích, yêu cầu
của tủ sách cho công nhân khu công nghiệp, khu chế xuất.
Bộ Thông tin – truyền thông tiếp tục chỉ đạo các nhà mạng đẩy nhanh việc
phủ và nâng cao chất lượng sóng internet, đồng thời có biện pháp hỗ trợ giảm cước
cho công nhân các khu công nghiệp, khu chế xuất.

36
 Bộ Xây dựng và các cơ quan chức năng cần có quy định gắn trách nhiệm bắt
buộc chủ đầu tư kinh doanh hạ tầng các khu công nghiệp có trách nhiệm phải đầu
tư khu nhà ở công nhân và được xem khu nhà ở cho công nhân tương tự như hạ
tầng kỹ thuật khu công nghiệp mà chủ đầu tư thực hiện. Cần bố trí đủ quỹ đất ở để
xây dựng đồng bộ nhà ở và các thiết chế văn hóa kèm theo, đặc biệt là trong đó có
thư viện/phòng đọc sách, báo cho công nhân.
Xây dựng Chương tŕnh phối hợp hoạt động giữa Tổng Liên đoàn Lao động
Việt Nam với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và các bộ, ngành về xây dựng đời
sống văn hóa tinh thần của công nhân lao động ở khu công nghiệp, khu chế xuất
trong những giai đoạn tiếp theo.
* Đối với các nhà xuất bản tham gia tủ sách
Các nhà xuất bản cần nghiên cứu, quán triệt sâu sắc hơn nữa Đề án về xây
dựng giai cấp công nhân theo Kết luận số 23- KL/TW ngày 08/4/2008 của Bộ
Chính trị; Đề án xây dựng đời sống văn hóa công nhân ở các khu công nghiệp đến
năm 2015, định hướng đến năm 2020 theo Quyết định số…. Quyết định Số:
1780/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ Ngày 12 tháng 10 năm 2011...
Nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn, bản lĩnh chính trị của cán bộ lãnh
đạo và cán bộ biên tập để hoàn thành tốt yêu cầu và nhiệm vụ được giao. Đẩy
mạnh nghiên cứu phát triển công nghệ để thực hiện việc xuất bản sách điện tử.
Cần có kế hoạch cụ thể để nâng cao chất lượng chính trị, khoa học, tính thực
tiễn, tính chiến đấu và sự giải thích đảm bảo sự thuyết phục, dễ hiểu của các ấn
phẩm. Nói cách khác là có các sách có nội dung tốt cả về khoa học và chính trị,
đảm bảo dễ hiểu, dễ nhớ, dễ làm theo.
Giao cho Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật là nòng cốt (như kiểu sách
xã phường thị trấn. Xem them cách diễn đạt của loại sách trên để bổ sung)
Nội dung bản thảo hoàn thành đúng tiến độ.

37
 * Đối với đơn vị làm sách điện tử
Rà soát đánh giá và đầu tư để đảm bảo các điều kiện cho công nghệ xuất bản
sách điện tử. Có kế hoạch hết sức cụ thể để đa dạng hóa các thể loại sách điện tử
nhằm đáp ứng, tạo và thúc đẩy văn hóa đọc cho công nhân tại các khu công
nghiệp, khu chế xuất.
Thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật về xuất bản sách điện tử, đảm
bảo quyền lợi hợp pháp của các tổ chức và cá nhân có liên quan
* Đối với Chính quyền sở tại và người sử dụng lao động
Sở Lao động, Thương binh và xă hội, Bảo hiểm xã hội, Liên đoàn lao động
và các cơ quan liên quan thường xuyên tổ chức các cuộc thanh tra, kiểm tra việc
chấp hành các chính sách, pháp luật về lao động, việc làm và đời sống vật chất,
tinh thần cho công nhân, nhất là ở khu vực doanh nghiệp có vi phạm, khu vực
doanh nghiệp tiềm ẩn nguy cơ xảy ra tranh chấp lao động.
Các doanh nghiệp cùng với việc giải quyết tốt vấn đề về tiền lương, tiền
thưởng cho người lao động, cần chú trọng và có các giải pháp cụ thể xây dựng thư
viện/tủ sách trong đơn vị mình nhằm xây dựng đời sống văn hóa, tinh thần cho
người lao động như cung cấp vị trí/phòng để phục vụ cho thư viện/tủ sách hoạt
động, trang bị tủ/giá sách, bàn ghế và trang/thiết bị cho người quản lý sách.
Các đơn vị nên có bản tin nội bộ nội dung đơn giản, thiết thực, phát hành
rộng rãi đến tay công nhân (có thể 1- 2 tháng/kỳ); có bảng tin và loa truyền thanh,
tổ chức chương tŕnh hát theo yêu cầu.
* Đối với tổ chức công đoàn và các tổ chức đoàn thể khác
Công đoàn cơ sở cần chủ động phối hợp với doanh nghiệp tổ chức và quan
tâm hơn các hoạt động văn hoá, văn nghệ, giao lưu, coi đây là trách nhiệm chính
và là nội dung quan trọng trong hoạt động của doanh nghiệp.

38
 Định kỳ tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho
người quản lý sách về tổ chức hoạt động xây dựng đời sống văn hoá tinh thần cho
công nhân, tổ chức tham quan, học tập mô hình điển hình, giới thiệu các kinh
nghiệm tốt, cách làm hay để các nơi khác học tập, rút kinh nghiệm.
 Cần xây dựng các câu lạc bộ người lao động với quy mô vừa và nhỏ ở các
khu công nghiệp hoặc cụm công nghiệp để ngày lễ, ngày nghỉ, tết, công nhân, lao
động có điều kiện vui chơi, giải trí, đọc sách, ...

39
 Kết luận:
- Sách trong thời gia qua đã đáp ứng được phần nào nhu cầu cho công
nhân khu công nghiệp, khu chế xuất, trong đó đã góp phần trong việc kịp thời
tuyên truyền, phổ biến chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của
Nhà nước.
- Công nhân và cả chủ doanh nghiệp/lãnh đạo khu công nghiệp đều có
nhu cầu về nhiều loại sách nhằm nâng cao kiến thức và giải trí tuy nhu cầu cụ thể
về loại sách của công nhân ở các vùng khác nhau có những khác nhau. Họ rất
mong muốn có được các tủ sách (truyền thống và online) phục vụ cho các khu
công nghiệp, khu chế xuất.
- Công nhân và cả chủ doanh nghiệp/lãnh đạo khu công nghiệp đều có
khả năng tiếp cận sách truyền thống và sách điện tử theo nhiều cách khác nhau, tùy
theo điều kiện cụ thể của từng người hay từng nhóm người. Vì vậy cần có những
loại sách đáp ứng nhu cầu và giải pháp để họ có thể tiếp cận sách nhanh và hiệu
quả nhất.
- Xuất phát từ đặc điểm công nhân trẻ là chủ yếu, có thu nhập thấp, ít
thời gian rỗi, cần có giải pháp giúp đỡ để công nhân tiếp cận được sách nhanh và
nhiều nhất nhằm thực hiện mục đích trang bị kiến thức, đặc biệt là đường lối, chính
sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước để đáp ứng nhu cầu cho công nhân các khu
công nghiệp, khu chế xuất.
- Việc xây dựng tủ sách truyền thống và “tủ sách online” cho các khu
công nghiệp, khu chế xuất là cần thiết, nhưng đa số công nhân còn trẻ, do lao động
thủ công là chủ yếu, năng suất lao động thấp kéo theo thu nhập thấp nên khó có
điều kiện mua/trả tiền khi đọc sách.
- Tuy có một số chủ doanh nghiệp/lãnh đạo khu công nghiệp đồng ý
giúp hỗ trợ kinh phí và không gian cho tủ sách ở trong doanh nghiệp của mình,

40
song nhìn tổng thể việc xây dựng các tủ sách cũng còn nhiều khó khăn bởi một
phần là số doanh nghiệp đó không nhiều trong tổng số các doanh nghiệp nằm trong
khu công nghiệp, khu chế xuất nên độ bao phủ cho cả khu công nghiệp không cao
nếu chỉ đưa vào doanh nghiệp, nhưng quan trọng là thời gian đọc sách của công
nhân chủ yếu là đọc vào lúc rỗi, ngày nghỉ, buổi tối. Việc công nhân đề xuất đặt tủ
sách ở khu lưu trú, khu nhà trọ đông công nhân là hợp lý, thuận tiện cho công nhân
tiếp cận đọc sách truyền thống.
- Các tổ chức Công đoàn có vai trò quan trọng trong việc tuyên truyền,
gây dựng và tổ chức để phát triển phong trào đọc sách và quản lý tủ sách tại khu
công nghiệp, khu chế xuất.
- Internet hiện nay ở các địa phương nhìn chung đã khá phát triển so
với trước, nhưng có lúc và nhiều nơi còn chậm và không ổn định, nhất là những lúc
đường trục cáp quang chạy qua biển bị đứt/trục trặc. Bên cạnh đó các thiết bị điện
tử như điện thoại thông minh, máy tính bảng/ipad, laptop có thể phục vụ tốt cho
việc đọc sách điện tử giá còn cao so với thu nhập của công nhân. Đây cũng là khó
khăn trong việc đẩy mạnh phong trào đọc sách trong thanh niên, nhất là công nhân
trong khu công nghiệp, khu chế xuất.

41