This is a reproduction of a library book that was digitized

by Google as part of an ongoing effort to preserve the

information in books and make it universally accessible.

https://books.google.com
Gymn

19 .
 Honos
Erit huic quoque
Luto .

ANDREÆFELICIS OEFE :
LY.
Monacensis.
 1
NO
!
Gy
nn
el
y

R.
Hath .

METPOMAXIA SIVE

LVDVS GEOMETRICVS.

Au & orc Guilielmo Fulcone Anglo.

LONDIRCI,
Excudebat Thomas Vautrollerius Ty

pographus.
1578 .
 Bayerische
Staatsbibliothek
München
ILLVSTRISSIMO HEROI

AC DOMINO, D. ROBERTO
DVDLETO COMITI LECESTRÉNSI , BA
roni Denbigenſi, clariffimi ordinis Periſchelidis equiti au
rato , ſereniſſimæ Reginæ à confilijs & equitatu, &
fummo Oxonicnfis Academiæ Cancellario .

Vm ante annos aliquot spærqueziev noftrain

dustria perpolitam , in vulgus ederem , fa
Etúmque apud illuſtrißimum Cantabrigien
fis Academiæ Cancellarium ,tribus verbisex
Ccuſarem , recepi me,modo illud ftudium bonis
doctiſg;acceptum foret,fi in arteGeometrica ſimilem ludum
ludere poffem ,periculum aliquando facturum .Et noftris qui
dem hominibus,maximè Cántabrigienfibus,fatisplacuit la
borille quamuisexiguus, adeo vt ab eius academia procan
cellario virofummo, ac mihi eruditionis atque humanitatis
Cauſa admodum coniun £ to ,rogatus effem vt inter magna no
ue bibliotheca volumina, quam ille tum magno ſtudio nec
nullo fumptu fuo exornandamfufceperat, triobolarem illum
spavouezíces libellum , collocandum mitterem . Quin & Lute
tiæ Pariſiorum ,quopaulo poſt concefferam in comitatu clariſ
Jimi comitis Lincolnienſis , claßis ac ore maritima præfeéti
,
ac eo tempore ferenißime principis ad Carolum nonum Gal
liæ regem amplißimi legati, quem honoris & officij caufa eo
fecutusfum ,quum eximios quofdam viros,artium ac lingua
rum ſcientia maximècelebratos inuiſerem , conueni etiam
praceteris ſæpius,Petrum Ramum ,ac Guilielmum Poſtelum .
Vtrumque quidem varia ac multiplicis eruditionis gloria
præcellentem , illum etiam veræ pietatis & reformate reli
А у
4 EPISTOLA,

gionis ftudiopre'utětem , & fideicommunis gratia mihipre

cipuè commendatum.Quorum vtergz.cum me xeniolis litera
rýs beneuolentia teftificande caufa dunaret,atque ego vicif
jim ipſis, cum aliud præftantiusnon haberem , noftros ludos
promunuſculis obtuliſſem , tantam vtriuſque iudicio volun
tatis mes approbationem accepi, vtfola mihi fatis fuiſſet, ad
multo maius aliquod audendium , fivires & otium ſuppete
rent. Sed quid ego hæc minutiora perſequor? cum pretergra
uiſſimum nobilißimi Cecili iudicium , qui curanomachiame
ius clarißimo patrocinio commendatam , co candore ac grati
animi fignificatione fuſcepit, quo doctos omnes eorumque ftu
dia profequifolet : ipfa etiam potentißimaprinceps Eliza
betha omnium liberalium diſciplinarum excultrix,quaſiala
tera Minerua, nug as illas Aſtronomicas,fuo illuſtrißimo iu
dicio comprobare dignata fit . Illud vero quantumregiæ ap
probationis argumentum fuit?quod me etiamauctorem , qui
rationem pugnæ cæleftis demonſtrarem , ad clarißimum eius
conſpectum per D. T. fepius euocare voluerit, & oblatam à
metabulam luforiam cum calculis tam benignè receperit, vt
eminentiſſima ipſiusmaieſt as , quæfola humanitate vinci
tur, infimafortishomuncioni, amplifimis verbis gratias a
gere non recuſauerit.His egotantis tamque illuſtrium de mea
erga Mathematic as artes voluntate candidè decernentium
fententis,non incitatus
, fed obftri& tus quodammodo videor,
vt etiamiprius eampublicè non pollicitus fuiſſem , nunc ta
men verzorexxierqualis qualis eft,mathematicorü iudicis fub
ijcerē.Quod fi patronusmihi querendus effet,cuiusſubtutela
recens aditushic fætus,à maleuolorum calumnýs vindicare
tur , nufquam vel benignior velpotentior occurrere potuit ,
quž D.T.(illuftrißimeComes )qui o florentißimeacademie
Oxonienfis dig nißimus Cancellarius curam geris honorif
sentißimam , & cuiego non modopriuato officio maximisque
beneficis obftriétus,
fed ipfa etiam reſpublica literaria apud
Britannos
 DEDICATORIA . 5
Britannos,multismodis fefeobnoxiam obligatamquefatetur,
Vt quod de Ptolemæo Philadelpho, propter egregiam erga
muſarum cultores munificentiam cecinit Theocritus, in D.
T.folo nomine commutáto optimè quadrarepoßit.Leceſtren
Fς ένι πρώτοισι λεγέσθω. Και πύματος και μέσσος.Ο με cnim illi no
tus, alicuius artis fcientia claruit, az óv darivarártáčov zraos
Téxras ? Quem vero potiùs quam Leceftrenfem Moskwy úto
pñtesvizítorti avt’évesz soins.
Quod cum femper per fe fit maxi
me laudis ac commendationis in viris fummis, tum hoc pra
ſertim feculo præclarius eft multo ac illuftrius, in quo tam
pauci reperiuntur, qui ez’éęgous ( vt ille inquit Jig Brois esveio
0.21 ftudeant , ac multo pauciores qui mereantur. Vt verè in
hác tempora eiuſdempoete Eidyllion quod yagıtas inſcripſit,
compoſitum videripoßit, in quo de regum acprincipum erga
humanioresliteras ingratudine conqueritur,& illud à doštis
pleriſque vbique ferè locorum iactari queat.
Διζημαι ολιτίνι θνατών κεχαρισμένος ένθω
Συν μοίσαις , χαλεπαι γαρ οι τελέθεσιν άρισαν
Μοσάουν άπανευθε διδς μέγα βελένοντος ..
Sed quo minus huic querimoniaindulgere debeant mula
rũ cultores apud Britannos,tualnobilißimecomes ) ac clarif
fimi Cecili munificentia
efficitur, qui tanto fauore vtrinque
Academie ſtudiacomplettimini,quantonecpriorætas maiore
feufam meminit , nec poſterior facilè parem fe adepturam
sperarserit .Vtinam igitur veftris aufpicijs mathematica ar
tes fuam dignitateminfcholis retineant,quam &fuo merito
& veteri inftituto, & iureiurando apud plerofque obtinere
debent. Vtſi veterisAcademia epigramma ovdeis eyewpéten
Tos escita,noftris temporibusminusconuenire videatur : ſal
tem huic non abfimile noftrarumſcholarum veftibulo inſcul
pipoßit,éseis egewpétentos ibitw .Et mihifanèpropoſitum fuit
in hiſce nugis eorum faſtidia vincere , quia diagrammatis
geometricis,nonfecus ac àphyngis quibuſdam enigmatibus
A iy
6 EPISTOLA

abhorrent.Nam cum laborem omnes fugiamus,ad otium ve

rò &c luſusplus fatisprocliue's fimus, effeci vtin Mathema
tum principis,quæ multos ſpeciedifficultatisabſterrent,nihil
preter otium & ludos,eorum ſtudioſi agnoſcerent. Quodſi
prima tædia fuperauerint,& veſtræbenignitatis ſydus ( illy
ſtrißimi heroes Jdextrum illis affulferit , non erit cur ſemel
tantum natos ac mundo exhibitos, Architas Tarentinos aut
Archimedes Syracuſanos crèdemus,quorumſpiritus Marhe
maticos,abſque Fonsyysvesía Pythagorica,in plurimis nostro
kuo felicißimèreuiuifcere cerneremus. Et ipfa etiã Mufica,
quampudet tam erudito hocfæculo,præ omnibus Mathema
ticis maximè neglectam iacuiffe , pristinum nitorem ac ma
gnificentiam , cognatarum artium inftauratione tandemre
ſumturam fefperare poterit. Nam cum eam hactenus nemo
Arithmeticæ acGeometriæ peritißimusexcoluerit, nondum
ex ignorantia latebrisquibus fuperioribus faculis omnespo
litiores ſcientiæpenè demerfé iacuerant,in lucem acsplendo
rem reſtituta videtur : vt ( quod (uis etiam temporibusque
ſtuseſt in libris de Muſica ſcriptisAurelius Auguſtinus)pau
cißimi reperiantur Mufici, quantumnis ingensfit cantorum
ac fidicinarum vulgus.
Quis enim hac ætate Muficis numeris
Achillemab otio da lafciuia in bellum accendere, Saulem
malignofpiritu furentem delinire , Elizeum ira commotio .
rem ſedatis affeétibus ad prophetiam ſuſcipiendam compone
Te,tyrannos ad mifericordiam flettere,odium inter quos opor
teat ferere , alios ad beneuolentiam allicere, tempeſtiuos lu
Etusadiuuare,non minùs quàm immodicè dolentes recreare,
timidis audaciam infpirare, malè audaces terrore concutere,
quis inquam noſtro ſeculo eorum quimaximofupercilio M4
ficorum titulisgloriantur , ifta cum volueritpolliceri audeat?
Velvtminora perfequar, quis Phrygios modos ritè imitabi
tur ,aut Lydiam leuitatem Dorica grauitate fcitètemperaye
rit? Quidhic memorem tibias dextras as liniſtras modospa
res
 DEDICATORI A.

res vel impares?que išti non magis intelligunt quam que a

pud AEthiopasgeruntur agnofcant. Tacco oratorios nume
ros, & adhibitosetiam ad vocis in dicendo modulationěpho
naſcos ,qua omnia ex intima ac penituſima Mufic:e ſcientia
petenda funt : ab iftis tamen non magis
peritiaac cognitione
quàma pumice aqua,expeétari poterunt.Optandum igitur vt
Arithmetica & Geometria opem ferāt afflicte Muſicæ, quod
fiet forſitan aliquando, fi dum pluresharum ftudea ſectantur,
aliqui etiam eorum ad Mnicam perpoliendam animum adie
cerint. Interim quod noſtre tenuitatis fuit, rudimenta Geo.
metrie, quo magis hisafficerentur pinoyedustpas, in luſum ac
voluptatem propoſuimus, nec iucunditati folùm ita operam
dedimus, vt non vſum etiam artis , tam in Mathematicis
figuris , quam in alijs rebus ex communi vita , e bellica
pracipuèconſuetudinepetitis, oftenderemus. De numerorum
ac linearum interferationibus non tam anxij fuimus,qua ad
Theoricen referuntur, quamad ritè metiédileges, in quibus
Geometriefinis fpe &tatur,follicitèrefpeximus .Ex hoc verò
Labore tantum abeft vt gloriolam quæram , ut potiùs grauio
ribus ac fanctioribusftudýs initiatum penè pudeat,intam fri
solis nugis,tátulütemporis triuiffe,nifi quod oty etiam nostri
frultum aliquem ad ſtudioſostranfire,non omnino pigeat .A
tua vero dominatione cuius clarißimo nomini tam ludicra
bec infcribere aggreffus fim , non premium operis, fedveni
am audacie ſupplex peto, nec laudem cæpti aucupor, ſed cul
pam admißi deprecor.Quicquid tamen hac in parte peccatum
eft,idomne ſingulariD.T.humanitati,cui confifumme fate
or ,imputari debet.Dominus Iefuste diu Ecclefia ac reipubli
ca feruet incolumem .

Honori tuo deuotiſſimus

in Domino G. Fulco.

A jij
1
1
!
 9

MET ROMACHIA SIVE

LVDVS GEOMETRICVS.

DE LOCO PIGNAE.

ROCVS huic pugnæ idoneus talis

nobis parādus eſt. Area primum tam

ad inftruendas acies quam ad decer

nendum prælio , quinquaginta duo in

longitudine quadrata comprehendat, in latitu

dine triginta tria, qualia folent eſſe in tabula lu

ſoria rythmomachiæ aut ſchaccorum . Hic locus

ſatis ſpaciofus eft vtriq; exercitui, non modo ad

explicandani aciem , verum etiam ad commit

tendum armatos. Sed vt receptus effe pofſit v

triſq; copijs poft grauem imperatoris cladem ,

vterq; exercitus habeat à tergo caftra.Locus au

tem caftris muniendus,ad ſexdecim ſpacia pro
tendatur.Talis autē fit munitio caftrorum . Foſſa

vel fluuius trium fpaciorum latitudine aream il

lam à campo in quo acies confligunt dirimat.

Porta in medio duobus tantum fpacijs pateat .

Vltrà foſſam quafi prætorium ,fit arx triplici mu

ró circundata .A foſſa ad murum fit quinque ſpa
ciorum diftantia. Primus hicmurusintra ſui am :

bitum quadraginta nouem ſpacia comprehen

B
10 METROMACHI ,
A
dar. Murus proximus viginti quinque, tertius
nouem ,arx ipſa vel fpecula vnicum.Primus mu

rus habeat diſpoſitas in quatuor angulis totidē

turres, & inter duas anteriores portā turritam ,
harum omnium altitudo fit vt quatuor. Secun

dus murus in medio cuiuſq; lateris; turrimoſte

tet, cuius altitudo fit vt octo . Tertio muro in

duobus angulisdiametraliter oppoſitis,duæ tur

res immineāt, quarum altitudo fit vt duodecim,

in medio ipſa fpecula affurgat ad altitudinem

ſexdecim.Numeri turribus inſcripti,
memoriam

adiuuabunt. Hoc tamen imprimis obſeruandú

eſtin huius arcis ſtructura , quod turres omnes

& ipſa porta turrita, mobiles fabricari debeant,

vt cum hoſtium machinis bombardicis percuffæ

aut incenfæ fuerint, è loco , et omnino è tabula

moueri poffun. Locus earum vacuus niſi popu

larium ſuorum corporibus oppoſitis defenda

tur, hoftibus caſtra oppugnantibus præbeat in

greffum . Quo plures igitur vi tormentorum de

ie &tæ fuerint, eo facilius, etiam ſine ſcalis , poft

prælio exa&os hoſtes, caftra capientur. Nece
nim prius in hoc certamine debellatum cenſe

mus, quàm caſtra omnibus præfidijs nudata , in

aduerfariorum poteftatem venerint. Hæc licet

per fe fatis perſpicua ſint cruditis, tamen vt ha
beant
 METROMACHIA .. 11

beant artifices, quibus tabulæ ad ludicrum hoc

ornandæ negotium dabitur, exemplar quod in

mitētur,vniuerſam tàm campi quàm caſtrorum
& inſtructi exercitus formam adiecta ad libri fi

nem pictura exprefſimus.

DE APPARATV BELLICO.

Ellicum apparatum in legiones & impedi

menta partimur. Et quanquam ordo poitu
B.

lare videtur, vt de legionibus prius dica

mus, aliter tamen huius militiæ ratio exigit, vt

de impedimentis primo loco diſſeramus. Impe

dimenta vocamus machinas ,pontes, ſcalas.Ha

rú idcirco prior debet effe tra &tatio ,quia quod

eſt in geometria primum , lineæ tantum vſus in

his fpe&tari ſolet.Machinx enim horriſonæ ,quas

vulgò bombardas vocant

,per illam trianguli li
neam quæ hypotenuſa dicitur, ignem aut- lapi
des eiaculantur. Pons nofter latitudinem folu
modo foſfæ aut fluuij metitur. Scio ad flumina

pontibus celeriter iungenda, multiplices requi

ri geometricorum ſchematum ſpecies :ſed illas
vtmagni& præclari operis, ita noftro inſtituto

parum conuenientes iudicamus, qui ludum non

laborem docendum ſuſcepimus.
Scalas etiam ad folam turrium altitudinem

в ij
12 METROMACHIA,

æquandam , in caſtris oppugnandis adhibemus.

Quanquam machinas quarum tanta ad nocen

dum vis ſit & velocitas,ne ſolæ nimium momē
ti ad victoriam conferendam habere videan

tur, tales efformauimus, vt ab aduerfarijs obft

deri aut etiam capi poffunt. Suntenim Colúning

fed quæ baſes habeant diuerſas. Harum dimen

fionem qui valeat aſſequi,captiuas inachinas è

ſedibus trahet in exilium . Verum ne incertis

aut pluribus quàm par eſt ad arbitrium cuiuſq;

congeſtis impedimentis vti liceat, ſtatuendus

eſthorum omnium numerus quem neuter ex

ercitus tranſcendere debeat. Sint igitur o &to

Machinæbombardicæ ,exhijs quatuor ſolas tur

rium ſublimitates,quapoffint rapidiffimo curſus

& violentiſſimo iðu deijciant. Diſcrimen ac no

inina ſortiantur à numeris,vt olim legiones Ro

manæ ,quinta, ſexta ,viceſima, dicebãtur.Sicha

rú prima cuius hypotenuſa in quinario numero

finitur quinta appelletur, & quinarium numeru

inſcriptum gerat. Secunda cuius hypotenuſa cũ

maxima violentia ad decimum nunerum ex

currit, decima vocetur, & denarij nota inſignia

tur. Tertia cuius fumma vis ad decimúquintum

fpacium protēditur, deciinaquinta nuncupetur,

fitq; eo numero infculpto notabilis. Quarta

i quæ
 METROMACHIA, 13

quæ ad viginti ſpacia ſurſum obliquo ia&u fe

riat, viceſimæ nomen obtineto ,nec no eiuſdem

numeri ſigno à cæteris diſtinguatur.

Reliquæ quatuor machinæ non vt priores qua

rum impetus oppoſita turris altitudine vbi vis

eſt intenſiflima franguntur, ſed eo vſq; per hypo

tenuſæ vt appellát lineam , globú piceum ad in

cendendum ,aut lapidem ad demoliendum ali

quid eiaculantur,dum vi illa deficiente ,ignis aut

moles in locum ſubiectum , incendio autdeſtru
ctioni deſtinatum cadat.

Fateor quidem veras machinas à pun & is iſtis

geometricis nonnihil aberrare , propter Phyſi

cas quaſdam de motus intentione ac remiſſione

rationcs,talis autē aberratio à peritis Vulcaniæ

huius officinæ artificibus , per obſeruationem
fuarum machinarum facilè corrigitur, reſque eo
modo ferè ad éxçıßerar mathematicam ſtudio ac

induſtria perducitur.Quatuor iſtarum nomina,,

ad rationem priorum impoſita ſunt: viceſima,

viceſima quinta ,triceſima,triceſimaquinta ,qua

rú nempe hypotenuſa ſit vt viginti,viginti quin

que, triginta & triginta quinque. Ethæ habeant

numerum ſingulæ ſuum inſcriptum .

Sed quia columnæ etiam rationem machinas

iſtas haberi diximus ve capi aut oblideri pofſint

:
 METROMACHIA,
14

opus eft vt eius formam & compoſitionem ex

plicemus. Erit igitur longitudo machinæ vt ſex

decim , baſis maior vt duodecim ,minorytodo.

Vnam enim omnium columnarem formam ,

vna menſura comple &imur , ne fi ſingulis pro

magnitudine aliam atq; aliam menfuram afcri

beremus, nimis difficilis eſſet earum intercep

tio , quarum facillima eſt ad damnum infligen

dum præparatio.
Aſſeres ad pontes exædificandos ſint etiam

octo. His numerum nullum inſcribi placet, non

enim pro geometricis figuris, ſed pro materia

quæ omnibus ferè locis parabilis eft

, cos habe

mus. Capi tamen poffunt, ſi intercipiantur mi

lites, qui lignatum profectieos deferunt.

Scalæ tot erunt quot funt gradus altitudinis

inarce caftrorum ,nempe quatuor,nec capientur

omnino , quamuis admoueantur à militibus, ne

expugnatio in nimis longũ tempus extrahatur.

Locus tamen occupari poteſt, in quo erigendæ
funt, ille nimirum , cuius tanta eft à fundamento

turris diſtantia, quanta eſt ſcalæ longitudo,dua

bus quintis detractis. Hæc eſt enim temperata

graduum in admouendis fcalis libratio ,adarith

meticam illam Pythagoræ hecatombe celebra

tam proportionem reſpondens

. Sic ad murum
quatuor,
 METROMACHIA .
IS

quatuorſpatiorum altitudine, ſcala quinq

; logi
tudine, trium diſtantia admouetur. Admurum

octo, ſcala decem , diſtantia ſex.Ad murum duo

decim , ſcala quindecim , diſtancia nouē.Ad tur

rim ſexdecim , ſcala viginti,diftantia duodecim .

Et de impedimentis alijſq;munitionibus iſta

fufficiant, nunc deexercitu dicamus. Iınperator

in vtroq; agmine, omnium ſuffragio ele &tus erit

Globus, cuius & maxima eſtcapacitas, & figura

perfe & ifſima. Imperator habeat legiones diſtin

& as in pedeſtres & equeſtres copias. Pediçes

ſintillæ geometrarum figuræ , quæ fola conſtant

ſuperficie. Equitum fimilitudinem præbent fo

lida illa corpora, quæ triplici dimenſione con

ftant, fecundum longum , latum , & profundum .

In hijs principem locum tenent tanquam agmi

num duces, quinque illa xéquna oxhuata à Pytha

gora,vtvetushabet exigramma, atq; à Platone

plurimum celebrata : Tetraedron ,Hexaedron ,

Oaaedron, Dodecaedron,Icoſaedron, ad quæ

propter certam laterum fuorú inter ſe,ad fphæ

ræ complectentis vel infcriptæ rationem , tota

illa ſapientiſſima Euclidis Platonici soixeiweis re

fertur,

Deinde pedites ipſi, in fuos ordines diſtribu

untur, pro ratione formarum Geometricarum .
10 METROMACHIA ,

Sunt enim aliæ figuræ fimplices , aliæ compofi

tæ . Simplices quæ ex folis lineisre&tis,vel exfo

lis curuis conſtituuntur, Mixtæ quæ ex rectis &

curuis componuntur.

Inter fimplices figuras quæ re & tis conſtant

lineis,primus cenſetur triangulus.Nullum enim

{pacium niſi tribus ad minimum lineis rectis
claudi poteft,

Triangulorum differentias faciunt latera, &

anguli, ex quibus ſeptē omnino ſpecies creātur,

Orthogonijtres. Nempe Iſopleuros, cuius

tria funtæqualia latera .

Ilcoſceles,cuiusduo funt æqualia crura ,

Scalenus, cuius tria latera funtinæqualia.

Rurſus Amblygoniushabet Iſolchelen & Sca .

lenum , ſimiliter
& Orthogonius.

Sequitur Quadrangulorum turma quæ qua

cuor conftat ordinibus.

Quadrato, cuius quatuor ſunt latera æqualia

omnes angulirecti.

Altera parte longiore, cuius anguli quidem

recti, fed oppoſita tantum latera æqualia.

Rhombo quieft quadrati quædam inflexio in

ytramuis partem .

Demum Rhomboide,ita fe habente ad Altera

parte longiorem , vt Rhombus ad quadratum .

 METROMACHIA . 17

Vltimum locum tenent multilateræ figuræ

Pentagonus, Hexagonus, Heptagonus , Octo

gonus, de quibus aliqua licet rara denonnullis
7

mentio eſt apud geometras.

Poftremò ne in infinitum fe effundat for

marum multiplicatio , terminos clauder Poly

gonus.
Non tam ferax reperitur linea curua ,quæ cir

culum tantum ex ſe ſola parit , ſed omnium ta

men figurarum pulcherrimam . Conftituuntur
etiam & aliæ formæ,ſed ex circuli ſegmentis co
pactx , è quibus tamen nos folum Rhõbum cur

uilineum aſſumemus,cuius aliqua ,nec contem

nenda quidem vtilitas eſt in Geometria.

Ex rectis & curuis componuntur ſemicircu

lus, & arcus. Ita omnis peditatus 20 , ordinibus

conftat.

Eadem ferè ratione diſtribuuntur equeſtres

copiæ , ſed illa corpora quæ re &tis menfurantur

lineis, in priſmata ſiue columnas & pyramides

eiuſdem altitudinis dirimuntur,

Triangulus Iſopleuros, ex cuius trina poten

cia, tres principes emergūt,nempe Tetraedron,
Octaedron , & Icoſaedron , dabit etiam priſma
triangulare , & pyramides duas
, alteram Icofae

dro ,alteram O &taedro inferuientem ,

C
18 METROMACHIA .

Quadratus, cuius vnica eſt in ſeipſo potentia

ad cubum ſiue Hexaedron procreandum ,habet

etiam pyramidei cubi altitudini reſponden

tem .

Altera parte longior quadratus parit colum

mam & pyramidem ,quarum baſis eſt altera par

te longior quadratus.
Rhombus itein baſis erit Rhombo cubico, co

lumnæ , & pyramidi, ſimiliter & Rhomboides.

Pentagonus præter Dodecaedron producit

etiam columnam & pyramidem .

Reliquæ plurium laterum figuræ, ſingulæ ſuam

columnam & pyramidem fuſtinebunt.

Ex lineis curuis præter fphæram , conſtituentur
corpora, Cylindrus, Conus, Rhombus oualis,
Rhombus rotundus. Ita fex & viginti equitum

ordines erunt præter imperatorem, & quinque

duces præcipuos. Habito iam dele & tu impera

torum acmilitum , explicandæ ſunt copiæ per
ſuas cohortes, centurias ,& manipulos. Primoq;

loco occurrunt trianguli quaſi leuis armaturæ

pedites.
Iſopleuros,cuius tria latera ,vno numero duo
denario clauduntur , Area verò integro

, eft tamen
numero non poteſt affignari 16272
05
radix numeri 3888.quæ eſt

Oxygo
 METROMACHIA . - 19

Oxygonius Iſoſcheles, cuius baſis 12.

cathetus etiam 1 2. ſuperficies

A

Scalenus eiuſdem generis , cuius ba

fis 14.Cathetus 8. area

Sequitur Amblygonius Iſoſcheles,

cuius baſis 32.cathetus 12. crura 20 . 1922

ſuperficies
Scalenus eius generis baſim habet
84)
21.cathetum 8. aream

Vltimo loco ſe offerunt trianguli Or

thogonij è quibus Iſoſcheles habet cru 32

ra æqualia longitudinis 8. aream

Scalenus verò. cathetum 7. baſim

49
14. aream

Mox ſeſe ingerunt quadrangulorum ordines.

Horum primus Quadratus, cuius ſingula

225
latera ſunt 15. area
:
Secundus altera parte longior,cu
2460
ius longitudo 60. latitudo 36. area
Tertius Rhombus,cuius quatuor æqua

les lineæ funt 10. perpendicularis tranf- 90

uerfa 9. area verò

Poftremo Rhomboides habet lon

giora latera 10.perpédicularē 7.areá

Cij
20 METROMACHIA ,

Agmen hoc claudunt formæ multo

38
rum laterum vt Pentagonus ,cuius late

ra quinq; ſunt 4 area

Hexagonus, cuius ſex latera funt 16 .

672
cathetus 14. area

Heptagonus, cuius latera feptena

378
funt vt 12.cathetus 9. area

O & ogonus, cuius octo latera funt

10. cathetus 12. area 480

Polygonus viginti laterum quo

11410
rum vnumquodque eſt 6. partium ,
cathetus 19 area

Sequútur iam formæ quæ ex cu uis

conſtant lineis, è quibus primus locus

non immeritò dabitur circulo , cuius (1386

diameter eſt partium 42. circumferen

tia 132.area

Rhombus curuil ineus chordam

habet 20.Peripheria n 22. aream .

Hinc ſemicirculu s conſtans dia

77
metro 14. circulari lin ea 22. area
Vltimo
A
METROMACHIA . 21
Vltimo arcus, cuius chorda eft

partium 20. circularis lineæ feg

MO
mentum 22. area

Equeſter ordo conſtat folidis corporibus,

quorum nomina & dimenſiones ſequuntur

18
Priſma triangulare habet baſım 15 28
altitudinem 5. capacitatem 34

Pyramis eiuſdem baſis & altitu

dinis Icoſaedro conueniens comple
Atitur

Pyramis baſi OAaedri 15 latere 1: 166

6. altitudine 25.capit US

Pyramis baſi 225. altitudine 15 .

continet

11235

864.00
Columna baſi quadrangula 2160 .
altitudine 40. capacitate 1

Eiuſdem bafis & altitudinis pyramis

capacitate

28800
 METROMACHIA .

Rhombus cubicus, cuius baſis 90.

altitudo 10. capacitas : gno

Rhombi pyramis eiuſdem baſis & al

titudinisgæodeſia 300

Columna baſi Rhombi altitudinis 60 .

Capacite < tivity

Rhomboides cubicus, cuius ba

1470
ſis 70.altitudo 21.ſoliditas.

Eiuſdem baſis & altitudinis pyramis

complectitur

Columna baſi Rhomboidis 70.alti

tudinis 36. capacitate

Colum
 METROMACHIA ,
23
>

19.0
Columnæ quinque laterum baſis
4
38.altitudo 5. tota capacitas

Eiuſdem baſis ac altitudinis pyra

mis eſt partium

1631
3

32256

Columnæ ſex laterum baſis 672.

altitudo 48. tota capacitas

Eiuſdem baſis ac'altitudinis pyrä

mis habet partes

yo7522

45876
Columnæ ſeptem laterum baſis 378 ..

altitudo 42. tota capacitas de chuis

 METROMACHIA ,
34

Eiuſdem baſis ac altitudinis pyra

mis continct partes

3292

14400
O &to laterum columna baſim ha

bet 480, altitudine 36. capacitatem

Eiuſdem baſis ac altitudinispyra

mis continet partes
4800

68400

Columna polygonia, cuius ba

fis 1140.altitudo 6o.compleaitur

WINAN
DIRMU.
 MITROMACHIA,
25

Eiuſdem baſis ac altitudinis py

ramis habet
12900

Cylindrus bafim habet 1386, alti- (ocos

tudinem 48. capacitarem

Conus eiuſdem baſis & altitudinis

22476
capit

Rhombus curuilineus ex duobus

conis conflatus capit

Rhombus oualis duplus eſt ad

rotundum
cu,ius gzodæſia 88704

D
26 METROMACHIA ,

Explicatis iam omnibus

militum ordinibus ſequuntur 3,8808

duces, & primo loco impera

toripſe Globus,cuius diame
ter 42. area maximi circuli

1386.tota fphæræ capacitas

Tetraedron, cuius latus 12

baſis 62 altitudo e capa
1103
citas , 203 1.575 2375

33 75
Hexaedron ſiue cubus, cu

ius latus 15.baſis 225.folidum

Oxaedron , cuius latus 6 , baſis

15. capacitas391 155 55

20

Dodecaedron ,cuius ba

lis eſt fermè 38. capacitas ir

Yerò
 METROMACHIA .
27

Icoſaedron , cuius baſis vna

589 31
15 altitudo ferè 10.capaci

tas,5195

DE ORDINANDO EXERCITV .

Achinæ diſponantur ſuis locis ante exer

à dex

tro campi latere nono , collocetur machi

na, quam quintæ appellatione inſigniuimus.Eo

dem à foffa ſpacio à latere ſeptimo, alterius ge

neris machina ponatur, quæ vigeſima dicitur.

Huic interpoſito ſpacio vnico adhæreat prioris

generis vigeſima. Altero verò interpoſito ſpacio

adiungatur poſterioris formæ triceſima quinta.

Eodem ordine ad læuum cornu diſponantur

> ,viceſimaquinta,decima quin

machinæ ,decima

ta, trigeſima, ſpacio videlicet à foffa ſexto à late

reſiniſtro nono, feptimo,quinto,tertio.

Simili ratione peditum agmen quinta à fofla

ſtatione ordinetur. Sic vt triangulus Iſopleuros

occuper decimum à dextro latere ſpacium .

D ij
28 METROMACHIA ,

Iloſcheles Oxygonius octauum ,

Scalenus eiuſdem generis ſextum ,

Amblygonius Iſoſcheles quartum ,

Scalenus Amblygonius ſecundum ,

Siniſtrum cornu ſpacio à latere decimo tuebitur

Quadratus,

O & auo Orthogonius Iloſcheles,

Sexto ScalenusRectangulus ,

Quarto Quadrangulum altera parte longius,

Secundo Rhombus,

Alterum agmen in eodem cornu conſtituent

quarto à foſſa ftadio à latere nono,

Rhombus curuilineus,

Septimo Rhomboides,
Quinto Pentagonus,

Tertio Hexagonus
,
Primo Semicirculus.

Dextrum verò cornu claudent eodem ordine &

fpacio ,
Circulus,

Heptagonus,

Osogonus,

Polygonus, & 1
Arcus .

Materiaſternēdis põcibus idonea tertio à foſſa

ſtadio, co ordine quo machinæ collocari debet.

Scala
 METROMACHIA .

Scalæ altero à foffa fpacio ,o & auum & fecun

dum ab vtroq; latere locum occupent.

Quarto verò & fexto farinæ dolia collocētur.

Inter vtrumq; peditum cornu militent eque

ſtres copiæ , & primum ordines ducant tribuni.

Tetraedron quinto à foffa, tertio ab Iſopleuro

ſpacio hoftem expe&tet.

Huic interpoſito tamen fpacio aſtet

Dodecaedron,

Deinde Icoſaedron ,

Hexaedron ,eodē ordine ſeruato collocêtur.

Port Ducesſiue Tribunos ſpacio à foſſa quar

to , à dextro campi latere vndecimo, ponatur

Pyramis triangularis.
Eadem à foſſa diſtantia ,ſpacio à latere dextro

decimo tertio, Priſma triangulare,

Loco deciino quinto, Pyramis O & aedri,

Decimo ſeptimo Columna Rhombi,

Decimo nono Conus,

Viceſimo primo Columna Quadrangularis,

Viceſimo tertio Pyramis Quadrangularis.

Secundum agmen tertio à foſſa ſpacio à de

xtro latere habet

Duodecimo loco Rhombi pyramidem ,

Decimo quarto Rhomboidem cubicum ,

Decimo fexto Rhombum oualem ,
 METROMACHIA .
30
Decimooctauo Rhombum rotundum ,
Viceſimo Rhombum cubicum ,

Viceſimo ſecundo Pyramidem Quadrati.

Huius etiam ordinis decimo ſeptimo ſtabit

ImperatorGlobus.

Tertium agmen altero à foſſa ſpacio ,à latere

Vndecimo,habet columnam baſi Romboidis,

Decimo tertio Pyramidem Rhomboidis,

Decimo quinto columnam Pentagoniam ,

Decimo feptimo Cylindrum ,

Decimo nono columnam Hexagoniam ,

Viceſimo primo Pyramidem pentagoniam ,

Viceſimo tertio columnam Heptagoniam .

Vltimum agmen foſfæ proximum habet eif

dem locis quibus ſecundum ,

Pyramidem Hexagoniam ,
Columnam Octogoniam ,

Heptagoniam &
Otogoni
am des
, Pyrami .

Columain Polygoniam ,

Pyramidem Polygoniam .

DE VARIO MILITVM PROGRESSV .

Edites omnes dum in præliuin progrediun

tur ,in proximum ſibi locum ferútur, equites
Prur
vnum tranfiliuntſpaciú ,in fuga verò pedites
ſecundum
 METROMACHIA. 31

fecundum à fe fpacium curfu petunt,equitesduo

ſpacia tranſmittunt. Machinæ vnico tantum ſpa

cio moučtur, nec in fuga retrahi poſſunt,reliqua

impedimenta eo motu feruntur , quo milites à

quibus portantur. Trianguli & quæ bafim habēt

triangularem, ſolummodo ad angulos locorum

procedunt
. Quadrangulares figuræ omnes, ad
lineas rectas, tam à latere, quam à fronte progre

diuntur.Imperator Globus vndiq; per lineas vel

angulos quaq; verſum illi libitum fuerit proce

dere poteft,vel etiam recedere,modo non vltrà

tria ſpacia trăſcurrat. Nec tamen impeditur quo

minus in proximum, fecundum , aut tertium à ſe

locum ſi malit,commigret. Cæteri duces ad ter

tium vſq; à loco in quo cõſiſtuntſpaciú proferre

greſſum poffunt,ſic tamen vt liberum ſit eisſică

modum videbitur, proximum aut ſecundum lo

cum capefcere.

Reliquæ multorūlaterum & angulorüfiguræ

ad lineamrečtā , & angulos vtrinq; à fronțe,pro

arbitrio & locicommoditate mouentur . Super

funt formæ quæ curuis conſtant lineis, hæ verò,

non tantum ad rectam & angulos a frõte, fed ad

latera etiam feruntur. Nec tamen niſi fugienti

busz retrò pedeia férre licet. t'i

Machinæ velad - latus dextrum aut ſiniſtrum ,
32 METROMACHIA .
vel retam à fronte lincam protruduntur.

Nulli omnium in fugam ſe conijcere licet,

quamdiu ſtarincolumis in acie imperator, Illo

demum vel capto vel interempto , reuocantc

aliquo ex ducibus, receptum habent in caſtra

milites,vbi foſſæ tranſitum ponticulo ligneo cô

iunxerint
. Cum verò copias ſuas, quot fatis elle

putant ad defendenda caftra tranſmiſerint, pon

tem à tergo interſcindant,ne hoſtibus etiam pa

teat facilis Caftrorum oppugnatio, niſi militum

corporibus tranſitum prohibere fe poffe confi

dant.

Verum vt conſtet cui ſit poft imperatoris cla

dem reuocandi poteſtas, deſignamus Icofaedro

fi fuperlit,ſin minus Dodecaedron, vel fi vtrum

que ducem hoftilis enſis abfumpferit O & aedrõ,

aut co deſiderato cubum , vel li ne hic quidem
euaferit, Tetraedron imperatori ſuccedere,

Quod ſi de ducibus ne vnus quidem ſuperſity

qui diſſipatas ſuorum copias colligat: quifquis

ex omni equitum numero, primus poſt imperan
torem captum feſe loco mouerit , eum ducem

renunciamus,ad exercitus reliquias cogendum ,

fiue prælio vltrà decernere, fiue receptu in ca

ſtra ſalutein quærere malit. Huicſiin prælio oc

cumbat,alium ſimiliratione fubftitui volumus

;
fi
 METROMACHIA , 33

li in fuga neminem . Qui mortuo imperatore

fucceffor declaratus fuerit, eodein per omnia

progrediendi iure vtetur, quo Imperator

, tan
tum ne tergum vnquam hofti obuertat, quod fi
faciat, receptus ſignum ac reuocationem å bello

milites agnoſcent.
Qui ponte interrupto à caſtris excluſi ſunt,

cum aduerfarijs qui in acie ſunt, quantum illis

vires ſuppetant confligant. Si Imperatorem ce

perint, dimidium victoriæ hoſtibus eripient , ſi

ftatiua inimicorum caſtra priores occupent
, ſo

· lidam vi &oriam adipiſcuntur, & præmia dupli

cia ſibi promerentur.

ER & hoc tenendum , omnes in progreſſu

tranf
præter Imperatorem ,vacua tantum fpacia

modo in locum
mittere : In fuga verò , vacuum

, ſe recipiant,non referre quos curſu tranſiliant.

Porro fugientibus non alibi quam per caſtro

rum portam ſitreceptus :qui verò caltra oppug

nant, quocunq; loco, ſi interruptus ſit pons, qui

ad portam fa & us erat,aliūſibi reficere poſſunt

.

DE PRAE LIO ,

Vatuor ſunt pugnæ genera, quibus ca

Spianturaut interficiantur hoftes. Nem

pe dum tormētis verberātur, aut Æqua

E
 METROMACHIA .
34

litate decernendi loco pelluntur, aut obſidione

tenentur,aut poſtremo dimenſione capiuntur.

Si tormentorum fulmine, turres verberare li

bet, & propofueris tibi portam arcis prætoriæ ,

aut turrium aliquam eius muri qui totam arcem
cingit euertendam :Quia harum omnium altitu

do eſt 4.fpaciorum , promoue machinam illam

quæ quinta vocatur,in quartum à fundamento

turris fpacium , ſic vt tria pateant loca inter tor

mentum & fundamentum . Hoc enim loco poſi

tum tormentum‫وا‬
, ſi diſplodatur ,ferit faftigium
quod quatuor ſpatijs aſſurgit à ſolo.

Ad proſternendas ſecundi muri turres, quæ

funt octo altitudine ,protrude Decimam, doncc

feprimo à turri fpacio conſtiterit, & fex inter eam

& fundamentum ſpacia relinquantur.

Cum tertij muri propugnacula demoliri cu

pias, quorü columē aſcēdit ad duodecim ſpacia,

Decimaquinta propellenda eft in decimű à pro

pugnaculi ſolo locü,ita vt interiaceat loca nouē.

Speculæ faftigium quod ſexdecim ſpacijs at

tollitur à terra ſi deijcere volueris, vtere Viceſi

ma, quam ſi conſtitueris decimo tertio loco ,erút

intermedia ſpacia duodecim .

Si incendiuin aut faces fiue in turrem , ſiue in

aliquem boftium inferri placet , altero tormen

torum
 METROMACHIA .
35

torum genere id fieri oportet. Ex hijs vigeſima

incendit ſpacijsà ſe duodecim poſitum aduerſa

rium aut propugnaculum deturbat.

Vigeſima quinta quicquid locis à ſe quinde

cim diftat ,inflammat aut percutit.

Trigeſima interiectis ſpacijs decem & o &o

incendium facit.

Trigeſima quinta interpolitis fpacijs viginti

& vno comburit ac cöminuit in quodcüq; emiſ

ſus tormento Globus igneus aut lapis inciderit.

Hæcautem omnia geometrica ratione trian

guli conftare, nouerunt eius artis vel mediocri

ter periti. Mihi verò propoſitüeſt ex dimetiendi

legibus ea ſumere in vſum huius ludi, quæ funt
facillima,eosetiam qui rationes quærunt,ad ip
fos ſcientiæ vberrimos fontes remittere .

Scripſimus in primo capite vnicum eſſe om

nium tormentorum menſuram , nempe longitu

dinem decem & ſex,baſim maiorem duodeciin,

minorem verò octo . Nunc ſi tọrmentum hofti

eripere velis id non ſine aliquo ſudore conſequi

poteris . Nam prius quærenda eſt latitudo quæ

proportionem comparationemg; habeat ad v
tranq; baſım æqualem ,ad hunc modum .

Admoueatur tresfiguræ quæ diftentſingulæ a .

tormento duobus fpacijs.Harum prima habebit

Eij
 36 METROMACHIA ,

in ſe quaternarium numerum , quo diſtat maior

latitudo à minore . Secunda denario inſignis

erit hæc eft maior latitudo detracta tamen me

dietate differentix ,tertia nouenarium contine :

bit, hic numerus prouenit ex additione denarij

qui acceptus eſtè maiore baſi & oconario , qui
erit minor baſis, illius numeri dimidium . Hanc

igitur mediam latitudinem quæ eſt nouem par

tium , cum aſſecutus fueris, poteris deinde vt li

bet , & vt commodum erit, ipſum tormentum

dimenſione capere , ſi admoueris ad duorum

ſpaciorum diſtantiam figuram vnam quæ nu

merum habet longitudini reſpondentem , hoc

eſt 16. & alterum in qua fit numerus mediæ la

titudini 9. æqualis . Horum numerorum alter in

alterum du &tus, procreat 144. quæ eſt tota ma

chinæ capacitas.
Vbi vnum faltem ex omnibus tormentis tan

ta induſtria coeperis, reliquas multo facilius in

poteſtatem tuam redegeris .Nain inuentam fe
mel mediam latitudinem non quæres iterum .

Præterea cum pauciores fint figuræ quæ nume

ros 16. & 9. oſtendant, hoc vu licet compen

dio, vt fiduas figuras admoueas in quibus ſint

numeri ex quorum ductu in ſe, integer tormenti

numerus qui eſt 144.producatur, fatis erit ad ip

fum
 METROMACHIA . 37
or fum capienduin , vtſi bis 12.aut quater 36. quæ
uis cundem numerum conftituunt,duobus interpo

fitis fpaciis ad torinentum ſurripiendum accef

1
ferint. Præterea ſi duo numeri fix, qui addiți to

tam ſummain procreant ,vt 132. & 12 , machina

II
comprehenſam auferent, idem faciunt 84. & 60 .
c Ac de tormentorum vi & eorum capiendorum

ratione iſta ſufficiant. Nunc de æqualitate de

cernendi pauca dicamus.Æqualitate decernen

. di ſiue pedites fiue equites, non folum offenfio
1 nem vitant, fed etiam aduerſarios è fuis ftatio

nibus pulſos, in poteftatem redigunt. Hæc au

tem æqualitas talis eſt. Cum figura aliqua geo

metrica eiuſdem generis figuræ ex hoſtium acie

occurrerit, ita vt in eius locum legitimo motu

prouehi poſſit, ea depulſa vi & rix locum occu

pabit. Hac ratione, Triangulus, Triangulum , l

ſopleuros Iſopleuron, Quadratus Quadratum ,

Cubus Cubum , Globus Globum , Coluna Co

lumnam ,Pyramis Pyramidem eiufdem formæ

ac menſuræ detruder auferetq ;. Facilis eft hæc

decernendi ratio, ſed vittoria minus glorioſa.

Proximus eft obfidendi labor.Eius duo funtge

nera . Alterum eſt viæ militaris obfeffio , cum a

ditus ſic occupantur ab aduerfarijs, vt fe loco

mouere miles non poffit, aut machina ſic mi

38 METROMACHIA ,

litibus proxima quæq; loca circumfidentibus ſe

xta tenetur, vt vltra promoueri aut diſplodi ne

queat. Quicquid hoc modo circumfellum eft,

obſidionis periculis liberatur, fi capiatur aut lc

co fponte cedat, militum aliquis , qui viam ob

ſtruebat . Hoc igitur labore cingi aduerfarius

poteſt, & quaſi vallo aut foſſa.feptus teneri ne
noceat, capi verè aut interfici non poteſt. Alte

rum obſidionis genus eſt,quo capiuntur quidem

obſeſſi, quanquam non eodem modo omnes,

vt nec omnes obſidione premipoſſunt. Ex

peditum copijs qui obſeſſione oppugnari pof

ſunt hac lege capiuntur, ſicingantur à duobus

militibus in quibus ſint numeri, quorum vel

additione, vel alteriusin alterum ductu, proue

nit numerus æqualis perimetriæ eius figuræ

quam miles obſeſſus gerit . Diſtantia horum

ab obſeſſo tanta erit , vt in obſeſſi locum ſiva

cuus eſſet, vterque obfidentium vnico paſſu

progredi poffet. Hac calamitate oppreffus,non

ſtatim capietur quanquam ſe mouere loco non

pofſit, niſi admonitus fortunæ ſuæ duabus pro

greſſionibus fruftrà tejitata literatione præda

ſit hofti. Quod fi vno aut altero progreſſu, al

terum ex hoftibus, vel ceperit,vel in fugam ege
rit : metu oblidionis illico liberatur. In has

anguſtias
 METROMACHIA , 39

anguſtias detrudi poffunt, Triangulus Iſopleu

ros, cuius perimetria 36. ſex in ſex ductu æ

quatur.
Quadratus ,cuius perimetria 60. ductu ſex in
decem exæquatur.

Rhombus, cuius perimetria 40. duobus vi

cenarijs æqualis eſt.

Hexagonus,cuius perimetria 96.pareft duo

bus numeris 48. & 48.

Heptagonus, cuius perimetria 84. per 42 . &

42.æquatur .

Octogonus,cuius perimetria 80.ex 40.& 40,

ſimul additis aſſurgit.

Polygonus, cuius perimetrian 120. confici

unt addita bis.60.

Circulus,cuius circumferentia 132. ex ductu

22. in ſex conflatur.

Rhombus curuilineus perimetrian habet 44 .

quam æquant bis. 22 .

His exemplis ſatis doceri poteft, quam addi

tionem numero in hocnegotio probamus,nimi

rum eam tantam quæ ex duobus conftat dimi

dijs in' vnum iunctis.Reijcimus verò aliam com

poſitionem ex numeris inæqualiter diuiſis coa

& am , quantumuis eam in machinarum folidis

capiendis admiſimus. Ductú verò vnius numeri

40 METROMACHIA ,

in alterum ex quo prouenerit perimetriæ nu

merus æqualis nullum prorſus reprobamus.
Cinguntur obfidione ex equeſtri ordine Glo

bus ipfe,cum totam eius ſuperficiein metiuntur

numerus quaternarius & circulus,maximo fphæ

ræ circulo æqualis. Vel cum latera eius clau
dunt, circumferentia circumferentiæ fphæricx,

& linea diametro fphæræ æqualis. Nam ex al

terius horum in alterum ductu, procreatur Glo

bi ſuperficies.
Icoſaedron obſidione premunt Ifopleuros

æqualis vni laterum , & numerus vicenarius.

Dodecaedron Pentagonus vai laterum æ

qualis, & duodenarius numerus.

O &taedron Iſopleuros vni laterum æqualis
& octonarius numerus . "

Cubum ſuperficies quadrati, & numerus ſe

narius.

Tetraedron Iſopleuros triangulus baſi eius

æqualis; & numerus quaternarius.

Cum Ifopleuron toties repeto , non folum

vnicam illam triangularem ſuperficiem quæ eſt

inter pedites intelligo , fed vbicunque eadem

fuperficies reperiatur: puta in Icofaedro, Pyra

mide,vcl columnæ bafi.Idem fentio dereliquis,

quadrato ,pentagono,vbicúq;corum fuperficies

inueniri
 METROMACHIA .
41

poteſt in columna vel pyramide.

Cylindíus oblidetur ,ſiadmoueatur numerus

æqualis circumferentiæ , & alius altitudini par,

ac tertius qui baſım æquat .

Ad reliqua corpora obſidenda, vel quia plu

res requiruntur ſuperficies, vel quia numeri non

reperiuntur, ex quibus eorum ſuperficies con

flari queant, obſeſſione capi non poſſunt.

Conuertamus nos igitur ad vltimam & om

nium præſtantiſſimam capiendi rationem , quæ
dimenſione conſtat. Hæc quia magis propria

eſtgeometriæ , maiore etiam laude dignacen

fetur in hoc ludo.

Capiuntur dimenſione omnes fiue milites,

ſiue duces, ſiue Imperator ipſe. Sed vt varia eſt :

diuerfaruni formarum menſurazita alijs atq;alijs

modis eam capere inſtituemus.

Trianguli Iſopleuri peculiaris eſt ratio quia

eius area integro numero aſſignari non poteſt:

quare vt capiatur Iſopleuros, accedant numeri

ſenarius & 36. ad decimum nonum à triangulo

ſpacium ,ficvt decem & octo ſpacia interiaceant

vacua . Nam decem & octo ſunt dimidium pe
rimetriæ , at ex ductu 6. in 36. numerus 316.af

furgit, & cuius multiplicatu in decem & o & to .

prouenit numerus 3888. cuius radix eſt area

F
42 METROMACHIA .

Iſopleuri.
Sed reliqua triangula magis expedita erit ca

piendi ratio. Admoueatur linea æqualis catheto

fiue perpendiculari lineæ, ad diſtantiam tot ſpa
ciorum , quot æquant dimidium numeri baſis.

Aut linea baſi æqualis ad diftantiam dimidiæ

perpendicularis, nec refert vtrum per angulos

an perlineas, diſtantiam obſerues,

Sic Oxigonium Iſoſchelen duodenarius ca

piet interiectu ſex ſpaciorum , vel ſenarius duo

decim ſpaciorum interpofitu.

Scalenum eiuſdem generis capiet o &tona

rius ſeptem interpoſitis ſpacijs, vel linea quatu

ordecim ſidiſtet 4.ſpacijs,nam ex vtriuluisin al

terum ductu,affurgit area 56 .
Amblygonium æquicrurium capiet linca 16 .

diſtancia 12.ſpaciorum , aut 32. diftantia ſex .

: Scalenum Amblygoniun capient 21. diſtan

tia quatuor.

Orthogonium æquicrurium capient veloto

diſtantia 4.vel quatuor diſtãtia octo fpaciorum .

Scalenum Orthogonium capiet ſeptenarius

ſeptem interpofitis fpacijs,pernumerúverò baſi

æqualem ,quæ eſt 14.non capietur,quia quorum

cathetus vel baſis impari numero conſtat, quiin

duo æqualia non poteft diuidi eorum dimenſio
ynica
 METROMACHIA ,
43
vnica tantum ratione perficitur.
Non admodum diuerfa ratione capitur qua

dratus. Admouenda eſt linca vni laterum æqua

lis, relicta diſtantia tot ſpaciorum quot conſti

tuunt illud latus. Sic linea 15. diſtantia quinde

cim capit quadratum .

Quadrangulum re & angulum linea 60. di

ftantia 36 .

Rhombum aut Rhõboidem capit linea per

pendiculari æqualis, diftantia lateris id quod

cadit perpendiculum :Vel linea lateri æqualis

diftantia perpendiculi. Sic Rhombum meritur
linea 9. diftantia 10. vel linea 1o . diftantia 9 .

Rhomboidem metitur linea 7.diſtantia 10 , vel

linea 1o . diftantia 7.

Multorum laterum figuras metitur linea vel

numerus æqualis dimidio perimetriæ ad diſtan

ciam perpendiculi, ſiue catheti qui ducitur à

centro ad medium vnius laterum . Nifi quod Pē

tagonum noftrum propter numeros fractos ,non

facile eft ad hunc modum capere, quare æqua

litate contenti erimus.

Hexagonum metitur linea 48. diſtantia 14 .

hic numerus cathetū, ille dimidium perimetriæ

exæquat .

Heptagoni dimidium perimetriæ exæquat

F ij
 METROMACHIA .
44

linea 42. quæ diſtantia 9. ipfum capiet.

Otogonum capit linea 40. æqualis dimidio

perimetriæ; diſtanția catheto æqualis erit 12 .

Polygonum metitur linea 60. hoc eſt enim

dimidium perimetrix ,diftabit autem 19. fpacijs

Polygono quia tanta eſt catheti menſara.

Ex his quorum perimetriæ dimidium intra

numerum ſpaciorum tabulæ luſoriæ continetur,

non ſecus ac trianguli, vel per lineam Hemipe

ripheriæ vel catheti capi poſſunt
. Quorum ve
rò longitudo numeros ſpaciorum excedit, ſola

catheri diſtantia capientur.

Sequitur menſura earum quæ ex curuis li

neis componuntur & primum circuli.

Circulum meticur linea æqualis dimidio cir

cumferentiæ, hoc eſt 66. diſtantia 21. quæ funt

dimidium diametri.

Semicirculum linea 7. æqualis feinidiametro

diſtantia 1 1. quæ ſunt dimidium arcus.

Arcum ,cuius chorda eſt 20. fegmentum cir
culi 22. metitur linea Io.diftantia 11 .

Rhombum curuiſineum linea 22. alteri pe

ripheriæ æqualis diſtantia decem , quæ funt di

midium chordæ .

Capiuntur æqueſtres copiæ , quæ & folidis

contrahuntur corporibus, cum tales figuræ ad

mouentur
 METROMACHIA . 45

mouentur,quæ in ſe ſolidorum menſuram pote

ſtate continent, ad hunc qui ſequitur modum .

Priſma triangulare capitur per ſuperficiem

15 * & lineam 5. ea vtriuſq; diſtantia , vt in lo

cum priſmatis ſi vacuus eſſet, vtraq; figura mo

uere poſſet.
Eiuſdem baſis ac altitudinis pyramis per ean
dem ſuperficiem ac lineain qua priſma, ſed di

ſtantia erit trium ſpaciorum quia pyramis eſt

tertia pars priſmatis vel columnæ .
Pyramis baſi Octaedri 15 per eandem fu

perficiem ac lineam 2 trium diſtantia ſpacio

rum.

Pyramis baſi quadrati capitur cum tribus ab

ea ſpacijs diſtant ſuperficies bafi æqualis & linea

par altitudini perpendiculari

.
Nempe ſivel quadratus,vel cubus,vel quod

uis aliud ſchemain quo eſt ſuperficies 225. & li

nea 15.quarto ab Pyramide ſpacio collocentur.

Trium enim diftantia fpaciorú ſignificat aream

baſis in tertiam partem altitudinis multiplicari

vt ſolidum Pyramidis teneatur.Quare & alia eſt

pyramidis capiendæ via ,videlicet, vt ad ſuper

ficiem areæ baſis æqualem accedat linea par

tertiæ parti altitudinis,fi inter copias reperiatur.

Tum verò diſtantia à corpore capiendo ea erit;

46 METROMACHIA .

vt 4. vtriq; ſchemati liceret in pyramidis locum

ſe mouere ſi vacuus eſſet. Columna baſi qua

drangula requirit ad fe capiendam fuperficiem

2160. & lineam 40 .

Pyramis eiufdem baſis,eandem fuperficiem

ac lineam ſed ſpaciorum trium diſtantia.

Rhombus cubicus capitur per ſuperficiem

90.& lineam 10. propria diſtantia vtriuſq; figuræ

qua ſolet progredi

.

Rhombi Pyramis per eandem ſuperficiem &

lineam diſtantia trium ſpaciorum .
Columna baſi Rhombi capitur per ſuperfi

ciem bali æqualem ,nempe 90. & lineam altitu

dinis nempe 60.
Rhomboides cubicus eodēmodo per ſuper

ficiem 70. & lineam 60. Diſtantia vt in omnibus

columnis eſt tot ſpaciorum quot mouentur fi

guræ quæ aduerſus illas pugnant.

Pyramis eiuſdē baſis capitur per ſuperficiem

70.& lineam 2 1.trium ſpaciorum diſtantia, vel

aliter per eandem ſuperficie & lineam 7. quæ eſt

tertia pars altitudinis perpēdicularis 21.erit au

tem diſtãtia quæ folet eſſe in colūnis capiendis.

Columna baſi Rhomboidis capitur per ſu

perficiem 70.& lineam 36. quæ eſt eius altitudi

ni reſpondens.
Columna
 METROMACHIA 47

Columna baſi pentagoni capitur per ſuperfi

ciem 6o.quæ eſt æqualis eius bali, & lineam 15 .

æqualem altitudini.

Pyramis eiuſdem baſis ac altitudinis per eait

dei ſuperficiem & lineam tribus ſpacijs di

Itantes .

Columna baſi Hexagona per ſuperficié 672 .

& lineam 48.

Eiuſdem baſis ac altitudinis pyramis per ean

dem ſuperficiem ac lineam, diſtantia trium ſpa

ciorum ,vel ſine hac diſtantia per eandem ſuper

ficiē & lineam 16.quæ eft tertia pars altitudinis.

Septem lateruen columna capitur per ſuper

ficiem 378. & lineam 42 .
Eiuſdem baſis ac altitudinis Pyramis per ean

dem ſuperficiem & lineam , ſed trium ſpaciorum

diſtantia, vel aliter diſtantia propria vtriuſq; fi

guræ per ſuperficiem 378. &lineam 14. quæ eft

tertia pars altitudinis 42 .

OÃo laterum columna capitur per ſuperfi

ciem 480. & lineam 36.

Eiuſdem baſis & altitudinis Pyramis vel per

eaſdem figuras tribus ſpacijs diſtantes, vel per

eandem fuperficiem & lineam 12. quæ eft tertia

pars altitudinis 36.

Viginti laterum columna quam Polygoniam

48 METROMACHIA .

vocamus, capitur per fuperficiem 1140. & li

ncam 60.

Pyramis eiuſdem baſis ac altitudinis, vel per

eandem fuperficiem ac lineam & differentiam

trium ſpaciorum , vel per eandem ſuperficiem &

lineam 20. quæ eſt tertia pars altitudinis eius

quæ eſt 60.

Cylindrus capitur eodem modo quo reliquæ

columnæ, hoc eſt per ſuperficiem bafi æqualem

1386. & lineam parem longitudini 48.

Siiniliter Pyramidum legem ſeruat & conus,

vt capiatur vel per ſuperficiem & lineam ean

dem qua Cylindrus, trium ſpaciorum diftantia,

vel per ſuperficiem eandem & lineam 16.quæ

tertia pars eſt longitudinis 48.

Rhombus rotundus capitur per Conum &

Cylindrum trium ſpaciorum diftantia ,quia Cy

lindrus complectitur Rhombum rotundum &

tertiam eius partem , quæ per Conum quæ eſt

tertia pars Cylindri & trium ſpaciorum diſtar

tiam auferenda à Cylindro ſignificatur. Aliter

capitur perſuperficiem 1386. & 32. cum ex al
terius horum numerorum in alterum ductu pro
uenit tota Rhombi rotundi capacitas 44352.

Rhombus oualis capitur per Cylindrum &

Conum , diſtantia vtrique propria, horum enim

numeri
 METROMACHIA , 49
numeri additi, efficiunt totum Rhombi oualis

corpus.Rurſum per conum & numerum quater

narium ,nam quadruplus eſt Rhombus oualis ad
conum .

Globus capitur cum intra duo fpacia admo

uetur ſchema aliquod habens lineam æqualem

diametro , & aliud intra tria ſpacia habens fu

perficiem areæ maximi circuli. Spacia duo &

tria ſignificant duo tertia numeri produ i ex

multiplicatu circuli in diametrum .

Tetraedron capitur more Pyramidum per

ſuperficiem bafi, & lineam altitudini æqualem

trium diftantia fpaciorum .

Hexaedron more Columnarum per fuper

ficiem bafi & lineam lateri æqualem propriav

triufq; ſchematis diſtantia.is

O &taedron verò capitur per Pyramidem ſuæ

baſis, & numerum o &tonarium propria vtriufq;

Pyramides co
figuræ diſtantia, quia octo tales
plectitur, BoLibre 0 )

Dodecaedron etiam capitur per Pyramidem

pentágonam ſuæ bafis, & duodenarium numc

ruń .Duodecim namq huiuſmodi Pyramides

continet Dodecaedron.si
!!!

-balcoſaedron itē capitur per ſuam Pyramidem

Stvicenarium numcrum , quia viginti comple:
!! G
50 METROMACHIA .

Aitur Pyramides.

Dolia farinæ pro annona ſunt vnius menſu

ræ , quorum maximi circuli area quæ ſunt craf

fiflima,continet 32.minoris verò 16. longitudo

20. Ad hæc capienda quærenda eſt media pro

portionalis area, quam hocmodo inueſtigabis,

queinadmodum incapiendis bombardis ad pri

mum dolium intercipiendum .

Admoueantur tres figuræ , intra duo ſingulæ

ſpacia, quarum prima numerum habeat 16. quæ

eft maioris à minori ſuperficie differentia. Secu

da 8. quod eſt dimidium differentiæ . Tertia fi

gura oſtendat numerum 40. qui aſſurgit ex ad

ditione dimidij differentiæ & minoris areæ , cu

ius medietas 20, vera baſıseſt huius dolij, quæ

ducta in 20. longitudinem , procreat 400. quæ

eft tota vaſis capacitas.Poſt primum hoc ſudore

captum cæſera faciliusvel per bis 20.vel per 10 .

ducta in 40 eripies hofti. s .

Pons interruptus hoc modo reficitur figno

ex aduerſa ripa ſtatuta vnus affer in recta linea
ex citereriori ad dextra aliusà ſiniſtra colloce

tur , tertius legitimo progreffu ad concurfum

moueatur. Quod fi affequitur tranſitum parte

coniunxit. Primos afferesadmotislocis fuisjad

uerfarius admonitus non auferer tertium ne po

natur
 METROMACHIA . SI
natur vel capiendo, vel obſidendo, vel locum

occupando ſi poſſit impediat.

DE CASTRORVM EXPVGNATIONE.

Aſtra expugnantur , vel tormentorum vi

Cdeietis turribus , cum milites irrumpunt,

vel intra primum vel etiam ſecundum , &

tertium murum, qua deiectæ ſunt turres , & ne

mo hoſtium ſit qui pectore additum prohibeat.

Vel ſcalis cum proximus admotæ ſcalæ miles,
murum tranſcendit. Miles autein ſcalam ne af

cendat,niſi deiecta turre quæ latus illud muri ab

acceſſu muniebat. Vel famæ , cum interceptus

fit,aut igne corruptus commeatus,fi omnis nul

la erit oppugnatio. Si omnis integer in caſtra

poflit, ad quadraginta progreffus quaſi
conuehi
ad totidem dies ſe tuebuntur hoſtes, ſitria tan

tum dolia, ad triginta, ſi duo ad viginti, fi vni

cum ad decem. Verum ante Imperatorem cap

tum comcatum diripi aut incendi nolumus.Bel

li finis erit cum dux aut miles in ſpeculum vel

fpeculæ locuin vi & ricia ſigna intulerit.

FINIS.
 .

. .

.
1
;