CH·ÖÔNG 2 : TÓNH HOÏC LÖ·U CHAÁT

www4.hcmut.edu.vn/~hchoai/baigiang
I. KHAÙI NIEÄM
-Tónh tuyeät ñoái : caân baèng bôûi duy nhaát laø troïng löïc
- Tónh töông ñoái: caân baèng bôûi nhieàu löïc (troïng löïc , löïc quaùn tính, löïc ly taâm ….)
II AÙP SUAÁT THUÛY TÓNH r
ΔF
2.1 AÙp suaát thuûy tónh -Ñònh nghóa r
r ΔF
AÙp suaát thuûy tónh trung bình: p=
ΔA
r
AÙp suaát thuûy tónh taïi moät ñieåm r ΔF ΔA
p = lim
ΔA →0 ΔA

2.2 Tính chaát

- AÙp suaát thuûy tónh taùc duïng thaúng goùc vôùi dieän tích chòu löïc vaø höôùng vaøo dieän tích aáy
- Trò soá aùp suaát khoâng phuï thuoäc vaøo höôùng cuûa dieän tích chòu löïc
2.3 Thöù nguyeân cuûa aùp suaát
F
Thöù nguyeân cuûa aùp suaát p =
A
= FL−2 = ML−1T−2

Ñôn vò cuûa aùp suaát: N/m2 ( Pa) : ñôn vò chuaån duøng ñeå tính toaùn
Kgf / cm2 , at , m nöôùc, mm Hg
1 at = 1Kgf / cm2 = 10m nöôùc = 735 mm Hg = 9,81.104 Pa (N/m2)
2.4 AÙp suaát tuyeät ñoái, aùp suaát dö vaø aùp suaát chaân khoâng.
Aùp suaát Aùp suaát dö Aùp suaát
tuyeät ñoái (töông ñoái) chaân khoâng

98200 N/m2 100 N/m2

Aùp suaát khí trôøi : 0 0

98100 N/m2
98000 N/m2 - 100 N/m2 100 N/m2

0 -98100 N/m2

AÙp suaát tuyeät ñoái laø giaù trò aùp suaát thaät , ví duï aùp suaát cuûa khoâng khí Pa = 98100 N/m2
AÙp suaát dö ( aùp suaát töông ñoái) laø aùp suaát ñöôïc so saùnh vôùi aùp suaát khí trôøi
pd = ptuyetä ñoái - pa

AÙp suaát chaân khoâng laø aùp suaát coøn thieáu caàn phaûi theâm vaøo cho baèng aùp suaát khí trôøi
pck = pa - ptuyetä ñoái = 98100 N/m2 - ptuyetä ñoái = -pdu
III. PHÖÔNG TRÌNH VI PHAÂN CÔ BAÛN CUÛA CHAÁT LOÛNG CAÂN BAÈNG

3.1 Phöông trình vi phaân cô baûn:

z
Khoái ch t l ng vi phaân , caïnh dx, dy, dz, D c
caân baèng , khoái löôïng rieâng ρ. A
r B

Löïc khoái ñôn vò F (Fx, Fy, Fz) dz

∂p
p p p+ dx
Löïc taùc duïng leân khoái hình hoäp theo phöông H G ∂x
dy
X laø : E
dx F
y
Löïc khoái : ρdx dy dz Fx x
∂p Hình 2.2
Löïc maët : p dy dz – (p+ dx) dy dz
∂x
∂p
Toång löïc phöông X: ρdx dy dz Fx + p dy dz - (p+ dx) dy dz = 0
∂x
∂p 1 ∂p
ρFx - =0 => Fx - =0 (2.3)
∂x ρ ∂x
1 ∂p
phöông y => Fy - =0 (2.4)
ρ ∂y

phöông z => Fz - 1 ∂p =0 (2.5)

ρ ∂z
r 1
Vieát döôùi daïng vector F − grad p = 0 (2.6)
ρ
A. TÓNH TUYEÄT ÑOÁI (Traïng thaùi tónh döôùi aûnh höôûng cuûa troïng löïc)
IV. PHÖÔNG TRÌNH THUÛY TÓNH:
Döôùi aûnh höôûng troïng löïc löïc khoái theo töøng phöông seõ laø:
Fx = Fy = 0 Fz = -g (2.7)
z
r 1
Thay vaøo F − grad p = 0
ρ
1 ∂p ∂p
0− =0 =0 p=p(y,z)
ρ ∂x ∂x y
1 ∂p ∂p g
0− =0 =0 p=p(z)
ρ ∂y ∂ y x
Hình 2.3
1 ∂p ∂p
−g − =0 = −ρg
ρ ∂z ∂z
Chaát loûng, p = - ρgz + C
khoâng neùn
ρ=constant p + ρgz = const --> p + γz = const
A•
p pA
+ z = const h
γ B
•
pB
Aùp duïng cho 2 ñieåm A vaø B : ZA
γ
ZB
p A + γz A = p B + γz B
suy ra: pB = p A + γ ( z A − z B ) p B = p A + γh Maët chuaån
 dp
Chaát khí, = −ρg
dz
neùn ñöôïc p
ρ≠ constant Chaát khí laø khí lyù töôûng: p = ρR T ρ=
RT
dp p dp p dp g
=− g =− g =− dz
dz RT dz RT p RT
Neáu nhieät ñoä thay ñoåi theo ñoä cao theo ñoä cao: T=T0 – az; a>0,
T0 laø nhieät ñoä öùng vôùi ñoä cao z=0 (thoâng thöôøng laø möïc nöôùc bieån yeân laëng):
dp g
=− dz
p R(T0 − az)
Tích phaân
g
Lnp = Ln(T0 − az) + Ln(C)
aR
Goïi p0 laø aùp suaát öùng vôùi z=0:
g = ⇒ = 0
Lnpo = Ln(T0 ) + Ln(C) 0 0
aR
0

⎛ − ⎞
Phöông trình khí tónh: = ⎜
0⎜
0 ⎟
⎟
⎝ 0 ⎠
V. ÖÙNG DUÏNG PHÖÔNG TRÌNH THUÛY TÓNH
5.1 Aùp keá P=0

* Ño aùp suaát tuyeät ñoái

h
pa = ρ Hg .g .h
. Hg

p A + ρgz A = p M + ρgz M (a) Hình 2.4

pB + ρgzB = pN + ρgz N (b)
A
Töø (a) vaø (b) ta suy ra:
( p A + ρgz A ) − ( p B + ρgz B ) = p M − p N + ρg ( z M − z N ) khí B

maø pM = pN h1
N
⎛ p ⎞ ⎛ p ⎞ M
⎜⎜ z A + A ⎟⎟ − ⎜⎜ z B + B ⎟⎟ = h1
⎝ γ ⎠ ⎝ γ ⎠
* Aùp keá ño cheânh coù 2 chaát loûng Hình 2.5

A
p A + ρ 1 gz A = p M + ρ 1 gz M (a)
B
γ1 pB + ρ1 gzB = pN + ρ1 gz N (b)
N p M − p N = ρ 2 gh1 (c)
h1
M
(a), (b), (c) ta suy ra:
γ2
⎛ p ⎞ ⎛ p ⎞ γ −γ
⎜⎜ z A + A ⎟⎟ − ⎜⎜ z B + B ⎟⎟ = 2 1 h1
Hình 2.6 ⎝ γ ⎠ ⎝ γ ⎠ γ1
5.2 Ñònh luaät Pascal.
Khi aùp suaát taïi moät ñieåm trong moâi tröôøng chaát loûng thay ñoåi, thì taát caû moïi ñieåm trong moâi
tröôøng ñoù cuõng thay ñoåi moät gía trò töông öùng
Aùp duïng ñònh luaät Pascal: Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa con ñoäi
5.3 Bieåu ñoà phaân boá aùp suaát
pa