Chöông 4 ÑOÄNG LÖÏC HOÏC LÖU CHAÁT

www4.hcmut.edu.vn/~hchoai/baigiang

I. PHÖÔNG TRÌNH VI PHAÂN CHO CHAÁT LOÛNG LYÙ TÖÔÛNG CHUYEÅN

ÑOÄNG (P.Tr EULER)
Xeùt moät khoái hình hoäp vi phaân dxdydz trong khoái chaát loûng lyù töôûng chuyeån ñoäng.
Toång löïc taùc ñoäng treân khoái hình hoäp vi phaân =>

r r
− =
ρ
r v
− =
ρ
r
+
∂
Vôùi : F löïc khoái ñôn vò
∂
p(x,y,z,t) : aùp suaát
u (x,y,z,t) : vaän toác
a (x,y,z) : gia t c
ρ :kh i l ng rieâng

Neáu vieát treân phöông x thì :

∂p dux
Fx − =
ρ ∂x dt
∂ ∂ ∂ ∂ ∂
r − = + + +
r ρ∂ ∂ ∂ ∂ ∂
− =
ρ ∂ ∂ ∂ ∂ ∂
− = + + +
ρ∂ ∂ ∂ ∂ ∂
∂u y ∂uz ∂u ∂u
theâm vaøo veá phaûi uy + uz − u y y − uz z
∂x ∂x ∂x ∂x
∂p ∂ ⎛⎜ ux + u y + uz ⎞⎟ ⎡ ⎛ ∂ux ∂uz ⎞ ⎛ ∂u y ∂ux ⎞⎤ ∂ux
sau khi bieán ñoåi, ta coù: Fx − = + ⎢ uz ⎜ − ⎟ − uy ⎜⎜ − ⎟⎥ +
ρ ∂x ∂x ⎝ ⎜ ⎟
⎠ ⎣ ⎝ ∂z ∂x ⎠ ⎝ ∂x ∂y ⎟⎠⎦ ∂t
∂p ∂ ⎛⎜ u ⎞⎟ ∂u
Fx − = + [uz ω y − uy ω z ] + x
ρ ∂x ∂x ⎜⎝ ⎟⎠ ∂t
Töông töï treân phöông y ∂ ∂ ⎛ ⎞ ∂
− = ⎜ ⎟+[ ω − ω ]+
ρ∂ ∂ ⎝ ⎠ ∂
treân phöông z ∂ ∂⎛ ⎞ ∂
− = ⎜ ⎟ + ⎡⎣ ω − ω ⎤⎦ +
ρ∂ ∂ ⎝ ⎠ ∂
vaø vieát döôùi daïng vector uuuuur r uuuur
r ∂ r r
− = + + ω×
ρ ∂

pt Euler daïng Lam-Gromeâko

Toùm taét baøi giaûng - TS Huyønh coâng Hoaøi ÑHBK tp HCM 1

Printed with FinePrint - purchase at www.fineprint.com
 II.TÍCH PHAÂN PHÖÔNG TRÌNH CHUYEÅN ÑOÄNG
Löïc coù theá: Löïc khoái ñôn vò F laø löïc coù theá khi coù theå tìm ñöôïc moät haøm π(x,y,z) sao cho
r uuuur
=− π
∂π ∂π ∂π
nghóa laø : =− =− =−
∂ ∂ ∂
vaø π(x,y,z) ñöôïc goïi laø haøm theá
Thí duï : Löïc khoái ñôn vò laø troïng löïc laø moät löïc coù theá vôùi : π(x,y,z) = gz

Haøm aùp suaát: Π(x,y,z) goïi laø haøm aùp suaát Π=

khi ρ
Π=∫ +
ρ
Neáu chaát loûng khoâng neùn ñöôïc: ρ = const thì : Π= ∫ + Π= +
ρ ρ

Thay vaøo phöông trình Lamb Gromeâkoâ :

r uuuur ⎛ r
r ∂u u r r ⎞ ∂ r r
F− gradp = + grad + ω xu − ⎜ π+Π+ ⎟ = + ϖ
ρ ∂t ⎝ ⎠ ∂

1. Tröôøng hôïp chuyeån ñoäng khoâng quay (chuyeån ñoäng theá):

Chuyeån ñoäng khoâng quay
r
ϖ=
Moät chuyeån ñoäng khoâng quay luoân luoân tìm ñöôïc moät haøm theá vaän toác ϕ(x,y,z,t) sao cho:

r
= ϕ
uuuur ⎛ r
⎞ ∂ r r uuuur ⎛ ⎞ ∂ uuuur
− ⎜π+Π +
⎝
⎟= + ϖ
⎠ ∂
− ⎜π+Π +
⎝
⎟=
⎠ ∂
(ϕ )
uuuur ⎛ ⎞ uuuur ⎛ ∂ϕ ⎞
− ⎜π+Π + ⎟= ⎜ ⎟
⎝ ⎠ ⎝∂ ⎠
uuuur ⎛ ∂ϕ ⎞
− ⎜ +π+Π+ ⎟=
⎝∂ ⎠
∂ϕ
+π + Π + =
∂
chuyeån ñoäng oån ñònh, khoâng neùn ñöôïc vaø chæ chòu aûnh höôûng duy nhaát laø troïng löïc

i u ki n: (i) L u ch t lyù t ng, (ii) khoâng quay,

+ + = (iii) oån ñònh, (iv) khoâng neùn ñöôïc , (v) aûnh höôûng
ρ duy nhaát laø troïng löïc

Toùm taét baøi giaûng - TS Huyønh coâng Hoaøi ÑHBK tp HCM 2

Printed with FinePrint - purchase at www.fineprint.com
 2. Chuyeån ñoäng oån ñònh, tích phaân doïc theo ñuôøng doøng:
r v
Chuyeån ñoäng oån ñònh :
∂
= ω
∂ r
uuuur ⎛ ⎞ r r
− ⎜π+Π + ⎟= ϖ r r
⎝ ⎠ ω
L y laø m t ñoaïn treân ñöôøng uuuur ⎛ ⎞ uur r r uur
v − ⎜π+Π + ⎟ = ϖ
doøng. vaø tieáp xuùc nhau
⎝ ⎠
Nhaân hai veá cho
r r
maø ϖ×

uuuur ⎛ ⎞ uur ⎛ ⎞
⎜π+Π + ⎟ = ⎜⎜ π + Π + ⎟⎟ =
⎝ ⎠ ⎝ ⎠

π +Π+ =

Neáu chaát loûng khoâng neùn ñöôïc vaø chæ chòu aûnh höôûng duy nhaát laø troïng löïc thì thay (4.12) cho
treân moät ñöôøng doøng laø
i u ki n: (i) L u ch t lyù t ng, (ii) treân 1 ñöôøng
+ + = doøng , (iii) oån ñònh, (iv) khoâng neùn ñöôïc , (v) aûnh
ρ höôûng duy nhaát laø troïng löïc

Ph ng trình Bernoulli

3. Chuyeån ñoäng oån ñònh tích phaân doïc theo ñöôøng xoaùy:

Ñöôøng xoaùy laø cong ñi qua caùc ñieåm coù vector vaän toác xoaùy laø tieáp tuyeán.

Töông töï nhö treân ñöôøng doøng, nhaân 2 veá , laø moät vector vi phaân treân ñöôøng xoaùy

uuuur ⎛ ⎞ uur r r uur

− ⎜π+Π + ⎟ = ϖ
⎝ ⎠
maø treân ñöôøng xoaùy r r
ϖ
uuuur ⎛ ⎞ uur ⎛ ⎞
⎜π+Π + ⎟ = ⎜⎜π + Π + ⎟⎟ =
⎝ ⎠ ⎝ ⎠

π +Π+ =

Neáu chaát loûng khoâng neùn ñöôïc vaø chæ chòu aûnh höôøng duy nhaát laø troïng löïc thì thay (4.12) cho
treân moät ñöôøng xoaùy laø

i u ki n: (i) L u ch t lyù t ng, (ii) treân 1 ñöôøng

+ + = xoaùy , (iii) oån ñònh, (iv) khoâng neùn ñöôïc , (v) aûnh
ρ höôûng duy nhaát laø troïng löïc

Toùm taét baøi giaûng - TS Huyønh coâng Hoaøi ÑHBK tp HCM 3

Printed with FinePrint - purchase at www.fineprint.com
 4. Chuyeån ñoäng oån ñònh, tích phaân theo phöông phaùp tuyeán vôùi ñuôøng doøng
r v Vector ñôn vò treân phöông s vaø n
τ
r r r r
r τ
Ta coù : = τ =τ +
r
r⎛∂ ∂ ⎞ r
r
=τ ⎜ + ⎟+
⎝∂ ∂ ⎠
Thay vaøo pt Euler: v
r v − π− Π=
− =
ρ − (π + Π ) = τr ⎛⎜ ∂ +
∂ ⎞
⎟+
r
⎝∂ ∂ ⎠
Nhaân 2 veá cho − [ (π + Π )] ⎡r ⎛ ∂
= ⎢τ ⎜
⎣ ⎝∂
+
∂ ⎞
∂ ⎠
⎟+
r⎤
⎥
⎦
∂(π + Π ) ∂
(π + Π ) = −
− =
∂ ∂
Neáu chaát loûng chuyeån ñoäng oån ñònh, khoâng neùn ñöôïc vaø chæ chòu aûnh höôøng duy nhaát laø troïng
löïc thì cho treân phöông phaùp tuyeán cuûa ñöôøng doøng laø

∂ ⎛ ⎞
⎜⎜ + ⎟=−
∂ ⎝ ρ ⎟⎠
∂ ⎛ ⎞
khi nhöõng ñöôøng doøng thaúng song song thì R Æ ∞ hay ⎜⎜ + ⎟= + =
∂ ⎝ ρ ⎟⎠ ρ
aùp suaát phaân boá theo qui luaät thuûy tónh treân phöông thaúng goùc vôùi ñöôøng doøng

Thi duï

1 2

Treân maët caét 1-1 vaø 2-2 aùp suaát phaân boá theo qui luaät thuûy tónh

Toùm taét baøi giaûng - TS Huyønh coâng Hoaøi ÑHBK tp HCM 4

Printed with FinePrint - purchase at www.fineprint.com
 III. PHÖÔNG TRÌNH NAÊNG LÖÔÏNG
Xeùt theå tích kieåm soaùt W, bao quanh
dieän tích A.
Ñaïi löôïng nghieân cöùu laø naêng löôïng

= ∫∫∫ κρ
dw
Naêng löôïng ñôn vò κ :
κ = u2/2 + gz (ñoäng naêng + theá naêng)
⎛ ⎞
= ∫∫∫ ⎜⎜ + ⎟⎟ ρ
⎝ ⎠
Söï bieán thieân naêng löôïng trong moät
ñôn vò thôøi gian, ( aùp duïng coâng thöùc CV
tính ñaïo haøm cuûa moät tích phaân khoái)
∂ ⎛ ⎞ ⎛ ⎞ rr
=
∂ ∫∫∫ ⎜⎜
⎝
+ ⎟⎟
⎠
+ ∫∫ ⎜⎜
⎝
+ ⎟⎟ ρ
⎠
Theo ñònh luaät I nhieät ñoäng löïc hoïc, söï bieán thieân naêng löông trong moät heä thoáng cuûa caùc
phaàn töû chaát loûng trong moät ñôn vò thôøi gian (dE/dt) , baèng coâng suaát cung caáp cho heä thoáng
coäng vôùi nhieät löôïng theâm vaøo heä thoáng trong moät ñôn vò thôøi gian

Khoâng coù söï =

= + = +
trao ñoåi nhieät

P: coâng suaát cung caáp cho heä thoáng, nhieät löôïng theâm vaøo trong 1 ñôn vò thôøi gian

Khoâng coù söï trao ñoåi nhieät = A

Trong ñoù ñaõ bieát:
∂ ⎛ ⎞ ⎛ ⎞ rr
=
∂ ∫∫∫ ⎜⎜
⎝
+ ⎟⎟ + ∫∫
⎠
⎜⎜
⎝
+ ⎟⎟ ρ
⎠
dA
P, coâng suaát do löïc taùc ∫∫ (−
v
)r Coâng suaát
do aùp löïc
duïng treân dieän tích A
bao quanh theå tích kieåm r r Coâng suaát
soaùt, goàm ∫∫ (τ ) do löïc ma
saùt
C
V

= ∫∫ (−
v
)r + ∫∫ (rτ)r
Thay vaøo:
∂ ⎛ ⎞ ⎛ ⎞ rr
∫∫∫ ⎜⎜⎝ + ⎟⎟ + ∫∫ ⎜⎜ + ⎟⎟ ρ = ∫∫ (−
v
)r + ∫∫ (τr ) r
∂ ⎠ ⎝ ⎠
saép xeáp laïi, -- > Phöông trình naêng löôïng daïng toång quaùt :

∂ ⎛ ⎞ ⎛ ⎞ rr r r
∫∫∫ ⎜⎜⎝ + ⎟⎟ + ∫∫ ⎜⎜ + + ⎟⎟ ρ = ∫∫ (τ )
∂ ⎠ ⎝ ρ ⎠

⎛ ⎞ rr rr
Chuyeån ñoäng oån ñònh: ∫∫ ⎜⎜⎝ + + ⎟⎟ρ = ∫∫ (τ )
ρ ⎠

Toùm taét baøi giaûng - TS Huyønh coâng Hoaøi ÑHBK tp HCM 5

Printed with FinePrint - purchase at www.fineprint.com
 Tröôøng hôïp choïn theå tích kieåm soaùt laø moät ñoaïn doøng chaûy taïi maët caét A1 vaø A2 coù ñöôøng
doøng song song :
Thì maët A bao goàm A1 A2
A1, A2, vaø Sb neân p1
V1 Sb
V2 p2
⎛ ⎞ rr rr
∫∫ ⎜⎜⎝ + + ⎟⎟ρ = ∫∫ (τ )
ρ ⎠
z1
z2
Ñöôïc vieát laïi
Maët chuaån

⎛ ⎞ rr ⎛ ⎞ rr ⎛ ⎞ rr r r
∫∫ ⎜⎜ + + ⎟⎟ ρ + ∫∫ ⎜⎜ + + ⎟⎟ ρ + ∫∫ ⎜ + + ⎟ρ = ∫∫ (τ )
⎝ ρ ⎠ ⎝ ρ ⎠ ⎜ ρ ⎟
r r ⎝ ⎠
Maø treân Sb , vaø vuoâng goùc
⎛ ⎞ rr ⎛ ⎞ rr ⎛ ⎞ rr r r
∫∫ ⎜⎜ + + ⎟⎟ ρ + ∫∫ ⎜⎜ + + ⎟⎟ ρ + ∫∫ ⎜ + + ⎟ρ = ∫∫ (τ )
⎝ ρ ⎠ ⎝ ρ ⎠ ⎜ ρ ⎟
⎝ ⎠
⎛ ⎞ rr ⎛ ⎞ rr r r
∫∫ ⎜⎜ + + ⎟⎟ ρ + ∫∫ ⎜⎜ + + ⎟⎟ ρ = ∫∫ (τ )
⎝ ρ ⎠ ⎝ ρ ⎠
⎛ ⎞ rr rr ⎛ ⎞ rr
Xeùt tích phaân ∫∫ ⎜⎜ + + ⎟⎟ ρ = ∫∫ ρ + ∫∫ ⎜⎜ + ⎟⎟ ρ
⎝ ρ ⎠ ⎝ρ ⎠

⎛ ⎞ rr rr ⎛ ⎞ rr
∫∫ ⎜⎜
⎝
+
ρ
+ ⎟⎟ ρ
⎠
= ∫∫ ρ + ⎜⎜ +
⎝ρ
⎟⎟ ∫∫ ρ
⎠

Ñöôøng doøng
Haèng soá
thaúng song
song
⎛ ⎞ rr rr ⎛ ⎞ rr
∫∫ ⎜⎜
⎝
+
ρ
+ ⎟⎟ ρ
⎠
= ∫∫ ρ + ⎜⎜ +
⎝ρ
⎟⎟ ∫∫ ρ
⎠
rr ⎛ ⎞ rr ⎛ ⎞
=α ∫∫ ρ + ⎜⎜ +
⎝ρ
⎟⎟ ∫∫ ρ = −⎜⎜ α + + ⎟ρ
⎟
⎠ ⎝ ρ ⎠
Töông töï taïi ⎛ ⎞ r r ⎛ ⎞
maët caét A2 ∫∫ ⎜⎜
⎝
+
ρ
+ ⎟⎟ ρ
⎠
= ⎜⎜ α
⎝
+
ρ
+ ⎟ρ
⎟
⎠
cuõng coù

rr rr
Trong ñoù α1 , α2 ñöôïc goïi ∫∫ ρ =α ∫∫ ρ
laø heä soá söûa chöõa (hieäu
chænh) ñoäng naêng : α = ∫∫
Ñoái vôùi doøng chaûy roái : α ≈1
Ñoái vôùi doøng chaûy taàng : α >1

Toùm taét baøi giaûng - TS Huyønh coâng Hoaøi ÑHBK tp HCM 6

Printed with FinePrint - purchase at www.fineprint.com
 Thay vaøo phöông trình naêng löôïng:
⎛ ⎞ rr ⎛ ⎞ r r r r
∫∫ ⎜⎜ + + ⎟⎟ ρ + ∫∫ ⎜⎜ + + ⎟⎟ ρ = ∫∫ (τ )
⎝ ρ ⎠ ⎝ ρ ⎠
⎛ ⎞ ⎛ ⎞ rr
− ⎜⎜ α + + ⎟⎟ ρ + ⎜⎜ α + + ⎟⎟ ρ = ∫∫τ
⎝ ρ ⎠ ⎝ ρ ⎠

Xem chaát loûng khoâng neùn (ρ1= ρ2 = ρ) vaø Q1 = Q2= Q . Chia 2 veá cho ρgQ vaø chuù yù
ρg=γ rr
α + + =α + + −
∫∫ τ
γ γ γ
rr
Ñaët : =−
∫∫τ Goïi hf1-2 laø toån thaát naêng löôïng trong doøng chaûy
−
γ
Phöông trình
α + + =α + + + − naêng löôïng cho
γ γ tröôøng hôïp

(i) Chuyeån ñoäng oån ñònh, (ii) Khoâng trao ñoåi nhieät, (iii) Taïi maët
A1, , A2 ñöôøng doøng thaúng song song, (iv) Chaát loûng khoâng neùn
vaø (v) Löu löôïng taïi maët caét A1 vaø A2 baèng nhau.

YÙ nghóa caùc soá haïng: α + + =α + + + −

γ γ
α Ñoäng naêng cuûa moät ñôn vò troïng löôïng chaát loûng.

AÙp naêng cuûa moät ñôn vò troïng löôïng chaát loûng.

γ
Z Vò naêng cuûa moät ñôn vò troïng löôïng chaát loûng

+ Theá naêng ( coät nöôùc ño aùp )

γ

=α + + Naêng löôïng cuûa doøng chaûy tính treân moät ñôn vò troïng löôïng chaát loûng
γ ( Coät nöôùc naêng löôïng , m)
Naêng löôïng toaøn doøng taïi moät maët caét trong moät ñôn vò thôøi gian
=γ (Coâng suaát cuûa doøng chaûy, Watt)

Phöông trình naêng löôïng khi coù maùy bôm hoaëc tua bin:
V12 p1 V22 p2
α1 + + z1 +HB -HT = α2 + + z2 + h f 1−2
2g ρg 2g ρg

HB Naêng löôïng maùy bôm cung caáp cho moät ñôn vò troïng löôïng chaát loûng (m) γQHB (watt)

HT Naêng löôïng tua bin laáy töø moät ñôn vò troïng löôïng chaát loûng (m) γQHT (watt)

Toùm taét baøi giaûng - TS Huyønh coâng Hoaøi ÑHBK tp HCM 7

Printed with FinePrint - purchase at www.fineprint.com
 Ñöôøng naêng vaø ñöôøng coät nöôùc ño aùp ( chaát loûng lyù töôûng)

=α + + Ñöôøng naêng = + ñöôøng coät

γ γ nöôùc ño aùp

Ñöôøng naêng

Ñöôøng coät
nöôùc ño aùp

Maët chuaån

Ñieàm döøng

IV. ÖÙNG DUÏNG PHÖÔNG TRÌNH NG L C VAØ PT NAÊNG LÖÔÏNG

1. Ño löu toác ( oáng Pitot )
khí Aùp duïïng phöông trình Bernoulli cho ñieåm 1
vaø 2, xem löu chaát lyù töôûng
N
khí
M + + = + +
khí ρ ρ
p1 γ , chaát
loûng = − = −
p• 1 p•2 ρ ρ ρ
p1
m/ch Aùp duïïng tính chaát aùp suaát tónh hoïc tuyeät ñoái
Oáng Pitot
+ρ = +ρ
+ρ = +ρ
Suy ra − = − + ρ −ρ
− =ρ − ρ
− = ρ−ρ
ρ ⎛ ρ ⎞
Thay vaøo treân = [ ρ−ρ ]= − = ⎜⎜ − ⎟⎟
ρ ρ ⎝ρ ⎠

Toùm taét baøi giaûng - TS Huyønh coâng Hoaøi ÑHBK tp HCM 8

Printed with FinePrint - purchase at www.fineprint.com
 ⎛ ρ ⎞
= ⎜⎜ − ⎟⎟
⎝ρ ⎠ Oáng
pitot

Thoâng thöôøng ρk<< ρ neân ρ/ρk >> 1 neân

ρ
=
ρ

Ñeå xeùt ñeán aûnh höôûng cuûa söï ma saùt

cuûa doøng khí, heä soá CI ñöôïc theâm vaøo
ñeå ñieàu chænh vaän toác tính baèng coâng
thöùc treân

ρ Oáng Pitot ñöôïc laép treân maùy bay ñeå ño

= vaän toác cuûa maùy bay (1knot =
ρ 1,852km/h)

CI : H s ng Pitot
CI > 1, N u ch t l ng lyù töôûng CI= 1

Haõy giaûi thích taïi sao CI > 1 khi xeùt ñeán söï ma saùt cuûa doøng khí ?

2. Ño löu löôïng ( oáng Ventury )

Aùp duïng phöông trình naêng löôïng giöõa 2 maët caét 1-1 vaø 2-2

+ + = + + + −
γ γ

+ + = + + + −
γ γ
⎛ ⎞ ⎛ ⎞
− = ⎜⎜ + ⎟⎟ − ⎜⎜ + ⎟⎟ − −
⎝ γ ⎠ ⎝ γ ⎠
⎛ ⎞
⎜⎜ − ⎟⎟ = − −
2
⎝ ⎠ 1 V2
P2
V1
= − − p1 gas
−( )
A Z2
= Z1
B
h

−( )
ZA ZB
(C<1 : heä soá oáng Ventury) datum

Toùm taét baøi giaûng - TS Huyønh coâng Hoaøi ÑHBK tp HCM 9

Printed with FinePrint - purchase at www.fineprint.com
 3. Xaùc ñònh löu löôïng qua moät loã
AÙp duïng phöông trình naêng löôïng cho 2 maët caét 1-1 vaø
maët caét co heïp c-c (taïi ñaây ñöôøng doøng song song)
1 1
+ + = + + + −
γ γ
Choïn maët chuaån ñi qua taâm loã. AÙp suaát taïi maët thoaùng vaø H C
maët caét co heïp laø aùp suaát khí trôøi , p1= pc = 0. Vaän toác V1 Maët chuaån Ac
A Vc
taiï maët thoaùng raát nhoû neân ñoäng naêng xem nhö baèng
khoâng ( V12/2g = 0)
C
= + −

Neáu boû qua toån thaát naêng löôïng hf1-c = 0

Vaän toác qua loã taïi maët caét co heïp : =
Vôùi Cv heä soá löu toác
Neáu xeùt ñeán toån thaát naêng löôïng = (Cv < 1)
Löu löôïng qua loã : = Vôùi Ac tieát dieän maët caét
co heïp
Neáu heä soá co heïp : ε = Ac = εA Vaø ñaët heä soá löu löôïng CD = ε. Cv, thì

Löu löôïng qua loã : =

2
4. Xaùc ñònh coâng suaát moät maùy bôm
V2
2
AÙp duïng phöông trình naêng löôïng cho 2 maët caét 1-1 vaø
maët caét 2-2

+ + + = + + + − Q
γ γ
H
Choïn maët chuaån ñi qua taâm loã. AÙp
suaát taïi maët thoaùng vaø maët caét 2-2
laø aùp suaát khí trôøi , p1= p2 = 0. Vaän
toác V1 taiï maët thoaùng raát nhoû neân
bôm Maët chuaån
ñoäng naêng xem nhö baèng khoâng
( V12/2g = 0)
1 1
= + + −

Hb :laø naêng löôïng maø moät ñôn vò troïng löôïng cuûa doøng chaûy phaûi nhaän
Coâng suaát phaûi cung caáp cho doøng chaûy P = γQHb
Neáu bôm coù hieäu suaát laø η (%) thì coâng suaát cuûa maùy bôm Pb = γQHb / η

Toùm taét baøi giaûng - TS Huyønh coâng Hoaøi ÑHBK tp HCM 10

Printed with FinePrint - purchase at www.fineprint.com
 5. Xaùc ñònh chieàu cao ñaët maùy bôm
Khi maùy bôm ly taâm ñaët quùa cao so vôùi maët nöôùc beå huùt, bôm seõ taïo moät aùp suaát chaân
khoâng raát lôùn ñeå huùt nöôùc do ñoùseõ xuaát hieän hieän töôïng khí thöïc trong bôm gaây hö hoûng
maùy bôm. Ñeå traùnh hieän töôïng khí thöïc caàn phaûi xaùc ñònh chieàu cao toái ña ñaët bôm cho
pheùp [Zb].

AÙp duïng phöông trình naêng löôïng cho 2 maët caét 1-1 vaø
maët caét 2-2 ( maët caét ngay tröôùc cöûa vaøo maùy bôm)
2
+ + = + + + bôm
−
γ γ
[Zb]
Choïn maët chuaån ngang maët thoaùng beå huùt. AÙp suaát taïi 2
Maët
maët thoaùng vaø maët caét 2-2 laø aùp suaát khí trôøi , p1= 0. 1 1
chuaån
Vaän toác V1 taiï maët thoaùng raát nhoû neân ñoäng naêng xem
nhö baèng khoâng ( V12/2g = 0). Aùp suaát p2 laø aùp suaát chaân
khoâng cho pheùp [pck]trong buoàng bôm ñeå khoâng xuaát
hieän hieän töôïng khí thöïc. Do ño chieàu cao cho pheùp [Zb]
cuûa bôm ñöôïc xaùc ñònh nhö sau:

= −
[ ] + [ ]+ [ ]= [ ]− −
− −
γ γ
Ñeå traùnh hieän töôïng khí thöïc, chieàu cao ñaët bôm Zb < [Zb]
C i tieán maùy bôm ly taâm, ñeå taêng chieàu cao ñaët bôm (xem baøi giaûng trong lôùp)

V. PHÖÔNG TRÌNH ÑOÄNG LÖÔÏNG :

Ñaïi löôïng nghieân cöùu trong theå tích kieåm soaùt laø ñoäng löôïng.

Ñoäng löôïng ñôn vò :

r
κ=
Ñoäng löôïng trong theå tích kieåm soaùt laø

v r
= ∫∫∫κρ = ∫∫∫ ρ
C
Aùp duïïng ñònh luaät veà ñoäng löôïng: V
r
r
=∑
r r
∫∫∫ ρ =∑

∂ r r rv r
∫∫∫ ρ + ∫∫ ρ =∑
∂
r
∂ ρ r rv r
Phöông trình ñoäng löôïng ∫∫∫ ∂ + ∫∫ ρ =∑

Toùm taét baøi giaûng - TS Huyønh coâng Hoaøi ÑHBK tp HCM 11

Printed with FinePrint - purchase at www.fineprint.com
 Xeùt moät chuyeån ñoäng
- Chuyeån ñoäng oån ñònh V1
C.V
- Khoâng neùn ñöôïc V2
- Theå tích kieåm soaùt laø moät ñoaïn doøng chaûy:
r
∂ ρ r rv r
∫∫∫ ∂ + ∫∫ ρ =∑

r r rv r rv r
r rv r rv r rv
=∑ ∫∫ ρ + ∫∫ ρ =∑
∫∫ ρ + ∫∫ ρ + ∫∫ ρ

αo1 , αo2 laø heä soá söûa chöõa ñoäng löôïng

r rv r rv r ∫∫ ρ ∫∫
ρα ∫∫ +ρα ∫∫ =∑ α =
ρ
=

Vôùi chuyeån ñoäng taàng trong oáng : αo =

r r r 4/3
ρα − + ρα =∑ vaø roái thì α o = 1,02 -1,05
r r r
ρα − ρα =∑
r
∑ (Löïc khoái :Troïng löôïng,… )
ÑL ra ÑL vaøo Toång löïc r
∑ (Löïc maët :Aùp löïc, löïc ma saùt, ..)

r r r r r r
Neáu Q1 = Q2 = Q ρα − ρα =∑ ρ α −α =∑

VI.ÖÙNG DUÏNG PHÖÔNG TRÌNH ÑOÄNG LÖÔÏNG

1. Löïc cuûa tia nöôùc taùc duïng treân moät taám phaúng
nghieâng goùc α, vaän toác vaø löu löôïng ñeán V1vaø Q1. F =?
Xem troïng löôïng tia nöôùc khoâng ñaùng keå

F = ρ Q1 V1sinα V1
Q1

2. Löïc cuûa doøng chaûy taùc duïng leân moät taám chaén coù
beà roäng baèng 1 ñôn vò, löu löôïng q vaø ñoä saâu h1, h2 .
B qua ma saùt ñaùy

γ ⎛ ⎞
= ( − )− ρ ⎜⎜ − ⎟⎟ q F
⎝ ⎠ h1 q
h2

Toùm taét baøi giaûng - TS Huyønh coâng Hoaøi ÑHBK tp HCM 12

Printed with FinePrint - purchase at www.fineprint.com
 Maùy bôm ly taâm

Maët caùnh maùy bôm bò xaâm thöïc do hieän töôïng khí thöïc xaûy ra

Toùm taét baøi giaûng - TS Huyønh coâng Hoaøi ÑHBK tp HCM 13

Printed with FinePrint - purchase at www.fineprint.com
 Caáu taïo boä phaän
caûi tieán maùy bôm
ly taâm coù theå huùt
saâu

Source: HT Huøng-NHD Kha-NT Haûi-LH Döông

Source: HT Huøng-NHD Kha-NT Haûi-LH Döông

Toùm taét baøi giaûng - TS Huyønh coâng Hoaøi ÑHBK tp HCM 14

Printed with FinePrint - purchase at www.fineprint.com
 Source: HT Huøng-NHD Kha-NT Haûi-LH Döông

Toùm taét baøi giaûng - TS Huyønh coâng Hoaøi ÑHBK tp HCM 15

Printed with FinePrint - purchase at www.fineprint.com