PGS.TS. Nguyen Thi Bay, DHBK tp. HCM; www4.hcmut.edu.

vn/~ntbay

VI ÑÒNH LYÙ VAÄN TAÛI REYNOLDS- PHÖÔNG PHAÙP THEÅ TÍCH KIEÅM SOAÙT
1. Theå tích kieåm soaùt, vaø ñaïi löôïng nghieân cöùu:
Xeùt theå tích W trong khoâng gian löu chaát chuyeån ñoäng. W coù dieän tích bao
quanh laø A. Ta nghieân cöùu ñaïi löôïng X naøo ñoù cuûa doøng löu chaát chuyeån
ñoäng qua khoâng gian naøy. Ñaïi löôïng X cuûa löu chaát trong khoâng gian W
ñöôïc tính baèng: CV
A
X = ∫∫∫ kρdW
W

W u
dw
W: theå tích kieåm soaùt
X : Ñaïi löôïng caàn nghieân cöùu
k : Ñaïi löôïng ñôn vò ( ñaïi löôïng X treân 1 ñôn vò khoái löôïng)

Ví duï: X laø khoái löôïng: k=1 ; X = ∫∫∫ ρdW

W
G K K
X laø ñoäng löôïng: k = u X = ∫∫∫ u ρ dW
W

X laø ñoäng naêng: k=u2/2 ; X = u2

∫∫∫ 2
ρ dW
W

. Ñònh lyù vaän taûi Reynolds- phöông phaùp theå tích kieåm soaùt:
¾Nghieân cöùu söï bieán thieân cuûa ñaïi löôïng X theo thôøi gian khi doøng chaûy qua W
dX ∂X Dieän tích
∂t W A∫∫
= + kρu n dA Dieän tích A2
dt
A1
A B C
Taïi t: löu chaát vaøo chieám ñaày theå tích n n
kieåm soaùt W.
Taïi t+Δt: löu chaát töø W chuyeån ñoäng
ñeán vaø chieám khoaûng khoâng gian W1. W W1
dX ΔX Xt +Δt −Xt XW1 −XW t +Δt
(XB t +Δt
+ XC t
) − (XA t
+ XB )
= lim = lim = lim = lim
dt Δt →0 Δt Δt →0 Δt Δt →0 Δt Δt →0 Δt
t + Δt t + Δt t t t + Δt t + Δt
(XB + XA ) − (X A + XB ) XC − XA
= lim + lim
Δt →0 Δt Δt →0 Δt
X tW+ Δt − X tW t + Δt
XC t + Δt
− XA
= lim + lim
Δt →0 Δt Δt →0 Δt
Δ t ∫∫ k ρ u n dA + Δ t ∫∫ k ρ u n dA
∂X A2 A1
= + lim
∂t W
Δt→ 0 Δt
∂X
=
∂t W
+ ∫∫ k ρ u
A
n dA

DONG HOC 7
 PGS.TS. Nguyen Thi Bay, DHBK tp. HCM; www4.hcmut.edu.vn/~ntbay

VII AÙP DUÏNG PHÖÔNG PHAÙP TTKS dX ∂X

∂t W A∫∫
= + kρu n dA
dt
1. PHÖÔNG TRÌNH LIEÂN TUÏC
dX
X laø khoái löôïng: theo ñ. luaät baûo toaøn khoái löôïng: =0
dt
∂ ∫∫∫ ρ dW
dX W ∂ρ
dt
=
∂t
+ ∫∫ ρ u n d A b .d .Gauss
= ∫∫∫ ∂t
dW + ∫∫∫ div ( ρ u ) dW =0
A W W
∂ρ
Hay: + div (ρ u ) = 0 : daïng vi phaân cuûa ptr lieân tuïc
∂t
•Neáu ρ=const→ ptr vi phaân lieân tuïc cuûa löu chaát khoâng neùn ñöôïc:
∂u x ∂u y ∂u z
div ( u ) = 0 ⇔ + + =0
∂x ∂y ∂z
ƒDoøng nguyeân toá chuyeån ñoäng oån ñònh: → ptr lieân tuïc cuûa doøng nguyeân toá
chuyeån ñoäng oån ñònh:
u1
dA1
∫∫ ρu n dA = 0 ⇔ ρ1u1dA1 = ρ2u 2dA2 dA2
u2
A

•Ñoái vôùi toaøn doøng chuyeån ñoäng oån ñònh (coù moät m/c vaøo, 1 m/c ra) → ptr lieân
tuïc cho toaøn doøng löu chaát chuyeån ñoäng oån ñònh daïng khoái löôïng:

∫ ρ1u1dA1 = ∫ ρ2 u 2dA2 ⇔ M1 = M 2
A1 A2
M1: khoái löôïng löu chaát vaøo m/c A1 trong 1 ñv t.gian
M2: khoái löôïng löu chaát ra m/c A2 trong 1 ñv t.gian

•Ñoái vôùi toaøn doøng chuyeån ñoäng oån ñònh (coù moät m/c vaøo, 1 m/c ra), löu chaát
khoâng neùn ñöôïc: → ptr lieân tuïc cho toaøn doøng löu chaát khoâng neùn ñöôïc
chuyeån ñoäng oån ñònh:
Q1 = Q2 hay Q = const

•Trong tröôøng hôïp doøng chaûy coù nhieàu maët caét vaøo vaø ra, c. ñoäng oån ñònh, löu
chaát khoâng neùn ñöôïc, taïi moät nuùt, ta coù: → ptr lieân tuïc taïi moät nuùt cho toaøn
doøng löu chaát khoâng neùn ñöôïc chuyeån ñoäng oån ñònh:

Qñeán = Qñi

DONG HOC 8
 PGS.TS. Nguyen Thi Bay, DHBK tp. HCM; www4.hcmut.edu.vn/~ntbay

2. PHÖÔNG TRÌNH NAÊNG LÖÔÏNG dX = ∂ X

dt ∂t W
+ ∫∫ k ρ u n dA
A
Khi X laø naêng löôïng cuûa doøng chaûy coù khoái löôïng m (kyù hieäu laø E, bao goàm noäi
naêng, ñoäng naêng vaø theá naêng (theá naêng bao goàm vò naêng laãn aùp naêng), ta coù:
X = E = Eu + 1/2mu2+ mgZ vôùi Z=z+p/γ
1 2 p
Nhö vaäy, naêng löôïng cuûa moät ñôn vò khoái löôïng löu chaát k baèng: k = e u + u + gz +
2 ρ
trong ñoù: eu laø noäi naêng cuûa moät ñôn vò khoái löôïng.
1/2u2 laø ñoäng naêng cuûa moät ñôn vò khoái löôïng.
gz laø vò naêng cuûa moät ñôn vò khoái löôïng.
p/ρ laø aùp naêng cuûa moät ñôn vò khoái löôïng.
Ñònh luaät I Nhieät ñoäng löïc hoïc: soá gia naêng löôïng ñöôïc truyeàn vaøo chaát loûng
trong moät ñôn vò thôøi gian (dE/dt) , baèng suaát bieán ñoåi trong moät ñôn vò thôøi gian
cuûa nhieät löôïng (dQ/dt) truyeàn vaøo khoái chaát loûng ñang xeùt, tröø ñi suaát bieán ñoåi
coâng (dW/dt) trong moät ñôn vò thôøi gian cuûa khoái chaát loûng ñoù thöïc hieân ñoái vôùi
moâi tröôøng ngoaøi (ví duï coâng cuûa löïc ma saùt):

dE dQ dW
= −
Nhö vaäy dt dt dt
dQ dW ∂ 1 p 1 p Daïng toång quaùt
− = ∫∫∫(eu + u2 + gz + )ρdw+ ∫∫(eu + u2 + gz + )ρundA
dt dt ∂t w 2 ρ A
2 ρ cuûa P. tr NL

3. PHÖÔNG TRÌNH ÑOÄNG LÖÔÏNG

G K K
Khi X laø ñoäng löôïng: k=u X = ∫∫∫ u ρ dW
W

Ñònh bieán thieân ñoäng löôïng: bieán thieân ñoäng löôïng cuûa löu chaát qua theå tích
W (ñöôïc bao quanh bôûi dieän tích A) trong moät ñôn vò thôøi gian baèng toång
ngoaïi löïc taùc duïng leân khoái löu chaát ñoù:
dX
= ∑ F ngoaïilöïc
dt

dX ∂X
Nhö vaäy, töø keát quaû cuûa pp TTKS: ; ta coù:
∂t W A∫∫
= + kρu n dA
dt

∂
∑F ngoaïilöïc
=
∂t ∫∫∫
(u )ρdw + ∫∫ (u )ρu n dA Daïmg toång
w A quaùt cuûa p.tr
ÑL

DONG HOC 9
 PGS.TS. Nguyen Thi Bay, DHBK tp. HCM; www4.hcmut.edu.vn/~ntbay

Moät doøng chaûy ra khoûi oáng coù vaän toác phaân boá daïng nhö hình
Ví duï 4:
veõ, vôùi vaän toác lôùn nhaát xuaát hieän ôû taâm vaø coù giaù trò Umax = 12
cm/s . Tìm vaän toác trung bình cuûa doøng chaûy

dA=2πrdr
Giaûi:
Taïi taâm oáng, u=umax; taïi thaønh oáng, u=0. r Umax
Ta coù treân phöông r,; vaän toác doøng dr
chaûy phaân boá theo quy luaät tuyeán tính:
u max
u= (R − r )
R
Löu löôïng :

2πu max ⎡ Rr 2 r 3 ⎤
R
u max πu max R 2
Q=∫ (R − r )2πrdr = ⎢ − ⎥ =
0
R R ⎣ 2 3 ⎦ r =R 3
Q u
V = = max
A 3
V = 4cm / s

Ví duï 5: Löu chaát chuyeån ñoäng oån ñònh trong ñöôøng oáng coù ñöôøng kính D. ÔÛ ñaàu vaøo cuûa
ñoaïn oáng, löu chaát chuyeån ñoäng taàng, vaän toác phaân boá theo quy luaät :
⎡ r2 ⎤ u1: vaän toác taïi taâm oáng khi chaûy taàng.
u = u1 ⎢1 − 2⎥
⎣ (R ) ⎦
r : ñöôïc tính töø taâm oáng (0 ≤ r ≤ D/2)
Khi löu chaát chuyeån ñoäng vaøo saâu trong oáng thì chuyeån sang chaûy roái, vôùi phaân
boá vaän toác nhö sau : 1/ 7
⎛y⎞ u2: vaän toác taïi taâm oáng khi chaûy roái
u = u2⎜ ⎟
⎝R⎠ y : ñöôïc tính töø thaønh oáng (0 ≤ y ≤ D/2)
Tìm quan heä giöõa u1 vaø u2
r
Giaûi: dA=2π r
rdr R
Theo phöông trình lieân tuïc: o u1 u2
Q1 = Q2 dr
1
o
R
⎡ r2 ⎤ R
⎡y⎤ 7
Q1 = ∫ u1 ⎢1 − 2 ⎥ 2πrdr; Q 2 = ∫ u 2 ⎢ ⎥ 2π(R − y)dy
0 ⎣ R ⎦ 0 ⎣R ⎦
R
⎡ r2 ⎤ ⎡ r2 r4 ⎤ πu1R 2
Q1 = ∫ u1 ⎢1 − 2⎥
2 π rdr = 2 πu 1⎢ − 2⎥
=
0 ⎣ (R ) ⎦ ⎣ 2 4(R ) ⎦ r =R 2
⎡R y 7 1
R
1
7 ⎤ ⎡ 7 y 8 7 6 7 y15 7 −1 ⎤
⎡ ⎤ ⎡ y ⎤ 49
Q2 = −2πu 2 ⎢∫ R ⎢ ⎥ dy − ∫ y⎢ ⎥ dy⎥ = 2πu 2 ⎢ R 7− R 7 ⎥ = πu 2 R 2
⎢0 ⎣R ⎦ 0 ⎣
R⎦ ⎥ ⎢⎣ 8 15 ⎥⎦ 60
⎣ ⎦ y=R

49
⇒ u1 = u 2
30
DONG HOC 10