Pagbasa Modyul 1-5

Republic of the Philippines
Romblon State University

Romblon, Philippines
TALAAN NG NILALAMAN
UNANG BAHAGI
ANG WIKA SA PAMBANSANG PAGKAKILANLAN 1

Aralin 1 Ang Batas Pangwika 3
Aralin 2 Ang Pag-unlad ng Wika 9
Aralin 3 Tungkuling Pangwika 19
Aralin 4 Ang Pagpaplanong Pangwika 29
IKALAWANG BAHAGI
PAGBASA 41
Aralin 1 Kahulugan at Kahalagahan ng Pagbasa
Aralin 2 Teorya ng Pagbasa 51
Aralin 3 Iba't Ibang Paraan o Uri ng Pagbasa 61 Aralin 4 Mga Dimensyon sa Pagbasa 69
IKATLONG BAHAGI
MCA URI NG PAGPAPAHAYAG AT HULWARAN
NG MGA TEKSTO 79
Aralin 1 Impormatibo 81
Aralin 2 Deskriptib 89
Aralin 3 Persweysib 99
Aralin 4 Argumentatib 111
IKAAPAT NA BAHAGI
PAGSULAT: MIDYUM NG KASANAYAN 121
Aralin 1 Kahulugan, Kalikasan at Layunin at Kahalagahan ng Pagsulat 123
Aralin 2 Mga Uri at Anyo ng Pagsulat/ Sulatin 131
Aralin 3 Mga Hakbang Tungo sa Proseso ng Pagsulat 145
Aralin 4 Korespondensya 155
IKALIMANG BAHAGI
AKADEMIKONG PANANALIKSIK 167
Aralin 1 Mga Terminolohiyang Gamit Sa Pananaliksik 169

Aralin 2 Kahulugan, Katangian at Layunin sa Pananaliksik 187
Aralin 3 AngMananaliksik at mga Uri ng Pananaliksik 197
Aralin 4 Mga Bahagi ng Pananaliksik 209
IKAANIM NA BAHAGI
MGA HAKBANG SA PAGBUO NG PAMANAHONG PAPEL 237
MODULE 1
UNANG BAHAGI
ANG WIKA SA PAMBANSANG
PAGKAKILANLAN
ARALIN 1
ANG BATAS PANGWIKA
Sinuman ang hindi sumunod sa batas na pinaiiral ng lipunan at sa batas ng Maylikha ng
sanlibutan ay tuluyang igugupo sa kasamaan.
Anonymous
Sa malawak na konsepto, ang batas ay agham ng mga alituntunin sa moralidad na nakasalig sa
katutubong pangangatwiran ng tao. Ito ang nasusunod sa kanyang kilos upäng magampanan ang
indibidwal at panlipunang mga pangangailangan na sa kalikasan ay katutubong kapwa maipalaganap at
may katarungan. Sa madaling salita ito ang mga alituntuning nararapat sundin upang maisaayos ang
pag-uugnayan ng mga tao sa lipunan.
Nahahati ang batas sa dalawang sangay; batas dibino at batas ng tao. Ang batas dibino ay ang
Diyos mismo ang siyang gumawa at nagtakda nito samantalang ang batas ng tao ay yaong inilagda ng tao
upang maging panuntunan niya sa pakikipagkapwa.
Ang pagkakabuklod ng isang bansa ay nakasalalay sa mga.taong marunong sumunod sa batas na
pinaiiral ng mga taong naninirahan sa iisang komunidad. Ang batas ang nagiging sandigan ng pagkatuto
ng tao upang mamuhay siya nang matiwasay sa lipunan. Kaakibat ng mga pagpapatupad nito ay ang
paggamit ng wika upang lalo pa itong unawain at isabuhay.
Ang pag-unlad ng isang bayan ay nakasalalay sa pagpapaunlad ng sariling wika. Ang wika at
bayan ay laging magkakambal. Hindi maiihiwalay ang wika sa bayan, lagi itong kakabit ng bawat isa.
Walang maunlad na bayan kung walang wika at walang maayos na batas kung wala ang wika.
Napakahalaga ng wika sa karunungang pantao, at ang karunungang pantao ay napakahalaga sa
buhay ng tao. Ang pagkakaroon ng wika'y isang katangiang ikinaiba ng tao sa iba pang nilikha ng Diyos.
May wika siyang kasangkapan sa kanyang lipunang pinamamayanihan ng katuwiran at gantihang
pakinabang.
Malaki ang paniniwala ng dating Pangulong Ferdinand E. Marcos na ang wika ay isang
mahalagang tulay upang buklurin ng pagkakaisa ang ating bayan at nang sa gayon ay marating natin ang
tugatog ng pangarap na kaunlaran, kasaganaaan, at katatagan, Ito ang simulain ng bagong lipunan at dito
nakatuon ang lahat ng hakbang, kilos at punyagi ng ating pamahalaan. Ang paniniwalang ito ang siyang
susi upang magtagumpay ang mamamayang may iiisang layunin at adhikain upang pag-isahin ang diwa
ng pagkamakabayan. Susog sa Saligang Batas ng Pilipinas 1987 hinggil sa wika Art. 14 Sek. 6, nasasaad
ang tungkol sa wika•
Ang wikang Pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang na payabungin at

pagyamanin pa salig sa umiiral na wika sa Pilipinas iba pang mga wika.
Alinsunod sa mga tadhana ; batas at sang-ayon sa nararapat na maipasa ng Kongreso, dapat na
magsagawa ng mga hakbangin ang upang ibunsod at puspusang itaguyod ang paggamit ng Filipino bilang
ng opisyal na komunikasyon at bilang wika ng pagtuturo sa sistemang edukasyon.
Upang maging malinaw kung ano ang deskripsyon ng Filipino bilang pambansa ay bigyan natin
ng tuon ang ibinigay ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) batay sa resolusyon 96-1. ganito ang
batayang deskripsyon ng Filipino:
Ang Filipino ay ang katutubong wika na ginagamit sa buong Pilipinas wika ng komunikasyon ng
mga etnikong grupo. Katulad ng iba pang buhay. Ang Filipino ay dumaraan sa proseso ng paglinang sa
pamamagitan mga panghihiram sa mga wika sa Pilipinas at sa mga di — katutubong wika at ng iba't
ibang barayti ng wika para sa iba't ibang saligang sosyal, para sa mga paksa ng talakayan at iskolarling
pagpapahayag.
Malinaw na nakasaad sa ating batas na ang pambansang wika natin ay tatawaging Filipino at
ito'y patuloy na payayabungin salig sa mga umiiral na wika sa Pilipinas at sa iba pang wika. Upang maging
tahasan itong maisakatuparan marapat na igalang natin at ibigay ang pagkilala sa konstitusyong ating
pinagtibay. Ito ang magiging simula ng pag-unlad ng isang wikang panlahat at dapat nating sundin bilang
isang batas.
ARALIN 2
ANG PAG-UNLAD NG WIKA
“… Inyong nalimutan na habang pinananatili ang sariling wika, napangangalagaan ang kaligtasan ng
kanyang kalayaan.”
— Rizal
Ang Wika ay isang handog na taglay ng tao mula sa pagsilang. Batay kay Edward Sapir, ang Wika
ay isang likas at makataong pamamaraan ng paghahatid ng mga kaisipan, damdamin at mithiin. Ito ay
eksklusibong pag-aari ng tao na siya lamang ang may kakayahang makagamit. Walang kaalamang
naibabahagi nang hindi gumagamit ng wika. Wika ang siyang instrumento upang maipahayag ang
kanyang kaalaman at iniisip sa paraang pasalita o pasulat.
Sa pasalita naibabahagi ang kaalaman at karanasan ng isang tao na maaaring kapulutan ng aral
na siyang magiging inspirasyon niya upang muli siyang magpatuloy sa kanyang pakikibahagi sa kanyang
kapwa. Ang Wika ang nagiging daluyan bilang tagapamagitan ng pagpapalitang-diwa. Sa pagiging mulat
sa pag iisip ng iba ay napapayaman ng ating diwa. Nang dahil sa paggamit ng Wika nagiging posible para
sa lahat ang magsalita at magsulat. Dahil sa pagiging mulat niya sa pangyayari sa paligid ay malaya niya
itong naitatala. Sa paglipas ng panahon hindi na kailangan pang hanapin ang nagsasalita bagkus
sinasangguni na lamang ang mga tala. Ito ang hudyat upang posible tayong makapasok sa komplikadong
talakayan gamit ang wika.
Sa kasalukuyan , unti —unti nang nagbabago ang pamamaraan ng mga tao sa pagpapaganap ng
kaalaman. Natuto na siyang gumamit ng mga makabagong teknolohiya upang mas madali at epektibong
maipahatid ang kaalamang nais niyang ibahagi sa lipunan, Sa tulong ng mga makabagong kagamitan
tulad ng radio, telebisyon at internet ay mabilis nating naipapahatid ang mga pangyayari sa loob at labas
ng ating bansa. Maging sa karatig bansa ay mas mabilis nating nalalaman ang kalagayan nito at mabilis
itong nalalaman dahil sa tulong ng makabagong teknolohiya.
Ang pagkakaroon ng wikang pambansa ay nagbibigay daan sa pagkakaisa ng mga mamamayan at

nagbibigay tulong sa pag-unlad ng iba't ibang aspeto sa isang bansa. Ang sariling Wika ay mahalaga at
kinakailangan ng isang bansa sapagkat ito ang ginagamit sa pakikipag-ugnayan at pakikipag-talastasan ng
bawat mamamayan.
Ang tunay na Wika ay binibigkas at isinusulat ng bayan. Hindi ito ipinagagamit sa kanino pa man
dahil sa sariling interes lamang. Ayon sa mga pilosopo ng Frankfurt School, sa larangan ng dominasyon,
ang Wika ay nagsisilbing instrument ng pagkontrol at pagtutol sa kamay sa ng panig mga ng may mga
kapangyarihan,instrumento biktima ng may kapangyarihan. ng pakikibagay Ang ay dapat na maging
buhay, makatotohanan at may repleksyon ng mga tunay na kaganapang nito.nagbabago dahil sa mga
karanasan at pangangailangan ng mga taong gumagamit nito.
Ang ekonorniya ay hindi lalago o uunlad kung ang mga tao ay hindi nagkakaisa o
nagkakaintindihan. Ang wikang Filipino sa makabagong panahon ay patuloy na umuunlad at nagbabago.
Gumagamit na din tayo ng iba't ibang paraan upang mas mapaikli ang pagbigkas o paggamit ng ating
wika, ilang halimbawa ng pagpapalawak ng bokabularyo ay ang paggamit ng akronim o ang paggamit ng
mga letra na nagprepresenta sa isang salita o tumatayo bilang kapalit ng salita. Sumunod na halimbawa
ay ang pagpapalit ng mga arkayk na salita, sa pamamagitan nito pinapalitan ng mga makabagong salita
ang mga salita na ginagamit noong unang panahon upang mas madaling gamitin at mas magandang
bigkasin at pakinggan. At ang pinakauso sa panahon ngayon ay ang paggamit ng mga balbal na salita, ito
ang pinakamababang antas ng wika na karaniwang ginagamit ng mga kabataan at mga bakla. Ang mga
mag-aaral sa urban ay gumagamit ng iba't ibang pagpapalawak ng bokabularyo na nakakaapekto din sa
kanilang pamumuhay maging sa lipunan at ekonomiya.
WIKANG FILIPINO MULA ALIBATA HANGGANG TEXT MESSAGING
Batay sa teorya ni Aram Noam Chomsky (1928), lahat ng tao ay may Language Acquisition Device
(LAD). Idinagdag niya na "everyone is born with some sort of universal grammar in their brains basic
rules which are similar across all languages." Ang sinaunang balarila na nakabatay sa Baybayin ay may
pamantayan ding sinusunod. lyon nga lamang, hindi ito lumaganap dahil sa kolonisasyon ng Kastila sa
ating bansa. Kung kaya't kung pagtatangkaang muling pag-aralan nag Baybayin sa kasalukuyan, ang iniisip
ng marami na mahirap itong maunawaan ay isang kasinungalingan. Kahit ang mga pre-schoolers sa
kasalukuyan ay matututo nito kung agad tuturuan. Kung kaya, ang pagkatuto ng wikang Filipino gamit
ang Alibatå ay isang ambisyong sa tingin ng iba ay hindi praktikal subalit posible. Sapagkat hindi ba
magiging lubos ang pagkakaroon natin ng sariling pagkakakilanlan sa wika kung muli nating bubuhayin
ang Alibata? Sapagkat kahit si Rizal sa El Filibusterismo ay ginamit si Simoun na nagpahayag ng
mensaheng:
Anong lahi kayo sa kinabukasan? Isang bayang walang kaluluwa, isang bayang walang kalayaan
na lahat nang bagay ay hiram ultimong ang kasalanan at kabiguan?
Marami na ang pagtatangka na buhayin ang Alibata. Ayon kay Bayani Mendoza De Leon, ang
makabayang si Aurelio Alvero na kilala rin sa tawag na Magtanggol Asa (pinatay siya ng mga Hapon dahil
sa kanyang sinulat) at ang kasamang si Jose Sevilla ang bumuo noong 1940 ng SALITIKAN NG WIKANG
PAMBANSA. Noong 1972 ang iskultor na si Guillermo Tolentino ay naglimbag ng kanyang aklat na
Baybayin, a Syllabary. Noon namang 1978, si Ricardo Mendoza sa kanyang aklaf na Pinadaling Pag-aaral
ng Katutubong Abakadang Pilipino ay nagpaliwanag na dapat isama sa kurikulum ng edukasyon ng
Pilipinas ang pag-aaral ng alibata upang ang kasalukuyang Filipino ay malinawan hinggil sa
Idinagdag pa ni De leon sa isang artikulong "Bathala and our Baybayin" na kasama sa Publikasyon ng
Union Espiritista Cristiana de Filipinas, Inc, binigyang linaw ni Guillermo Tolentino ang bawat karakter sa
Alibata. Sinimulan niya ang paliwanag sa salitang BATHALA kung saan ang BA, isinusulat na ay simbolo
kasarian ng babae, kung kaya ang unang pantig sa salitang BABAE. Ang LA ay sagisag naman kasarian ng
lalake habang ang TA ay mula sa hitsura ng Sinaunang martilyo na gamit sa paghampas o pagdurog ng
bato.
Gaano man katumpak o kalihis ang paliwanag ni Guillermo Tolentino tungkol sa Alibata ay hindi
maitatatwang tiyak na may pinagmulan ang bawat naimbentong titik ng ating mga ninuno. Higit pa sana
itong napagyaman at napaunlad kung marami ang nagsikap at nagtangkang paunlarin ito. Ganun pa man
ay hindi pa huli ang lahat. May mga guro pa rin na nagsisikap na ituro ito sa paaralan at
maging sa internet ay may web site na nagpapaliwanag sa epektibong paggamit ng Alibata.
Hinggil naman sa text messaging, may malaking pagkakatulad ang proseso ng paggamit salita sa
cellphone at ang pagbabaybay gamit ang Alibata. Sa cellphone ang pagpapantig at pagpapaikli ng salita
ay tulad rin sa prinsipyo ng pagpapantig gamit ang Baybayin. Halimbawa, kung itatayp sa cellphone ang
pangungusap na PUPUNTA AKO SA BAHAY, tiyak na ganito ito paiikliin sa PPUNTA AKO S BHY. Malinaw na
ang texting at ang paggamit ng Alibata ay parehong nakabatay sa konsepto ng pagpapantig. Magiging
kumplikado ang lahat kung taglish ang pagtetext, halimbawa, PPUNTA ME SA HAWS katumbas ng
naunang halimbawa.
Hiwalay sa paksa ng Baybayin, nababahala ang mga linggwista sa tinatawag nilang pagkawasak ng
balarila sa wikang English man o sa Filipino. Kung tutuusin ay wala namang problema dito kung
nagkakaunawaan naman ang dalawang nagpapalitan ng text messages ngunit lumilitaw ang problema sa
mga estudyante kapag sila ay naatasang gumawa ng sulating pagsasanay sa Filipino. Ang panghalip na
"niya" ay nagiging "nya" at ang "siya" ay nagiging "sya." Mas malala pa ang pagkasira ng kohsepto ng
pamanahunan ng pandiwa at ang maling paggamit ng pang-ugnay na nang na bunga na rin ng
pagkasanay ng mga mag-aaral sa pagpapaikli ng mensahe sa cellphone. Kung kaya ang panukala sa
ganitong sitwasyon ay mahigpit na pagwawasto ng mga guro sa mga munti mang pagkakamali ng mga
mag-aaral sa pagsulat nila ng mga pormal na komposisyon upang matiyak na ang mga batas sa balarila ay
naipatutupad. Sa ganitong paraan ay mapipigil ang pagkasira ng mga panuntunan sa wika.
Kung talagang susuriin ay hindi naman talaga bago ang texting ayon kay Dr. Isagani Cruz. Sa kanyang
artikulong may pamagat na ANG TXTNG BLNG TXTO na lumabas sa MALAY XVIl (l) noong Agosto 2002,
ipinaliwanag niya na ang proseso ng texting ay walang ipinagkaiba sa speedwriting noon pa mang unang
panahon sa England. Ang nabago lang ay ang teknolohiya ng paggamit ng speedwriting sa cellphone.
Binigyang diin din ni Dr. Cruz na maging sa Baybayin 0 Alibata ay may istruktura ng texting lalo pa sa
Bisayang Alibatang pagbabaybay ng mga pagbating maayong aga, maayong buntag, maupay na salamat
na higit na mauunawaan pag binisita ang web site ng alibata pandesal com.
Anupa't ang ebolusyon ng wikang Filipino mula sa alibata patungong text messaging ay sadyang malinaw
na masasalamin kung pagtutuunan ng pansin kung kaya patuloy na payayabungin ang paggamit
ngAlibata, hindi nakapagtatakang balang araw ay magkaroon na ng espesyal may Alibata o kaya naman
ay computer na may lengguwaheng ginanagamit Alibata. Ang kailangan lamang ay ating pahalagahan ang
paggamit nito at huw isipin ang depinisyon ng praktikalidad na nakabatay sa dikta ng dayuhan ating
ekonomiya at kultura. Kung patuloy na payayabungin ang Wikang Filipi at gagamitin ang Baybayin, ang
susunod na henerasyon ang makikinabang pagpupunyaging maaaring pasimulan natin ngayon sa
kasalukuyan.
Kaugnay ng mga tinalakay sa itaas mapapansin na ang ating wika nagsimulang tawagin bilang Wikang
Pambansa na batay sa Tagalog. Salita? PILIPINO naman Wikang ang Pambansa.naging katawagan upang
maiwasan na ang mahabang katawagang FILIPINO ang naging katawagan batay sa Saligang Batas na
umiral sa taong 1987 bilang modernisasyon ng wikang pambansa. Dahil sa pagbabago at pag. unlad,
bahagi nito ang pagsulpot ng mga bagong sálita. Patunay lamang na ang ating wika ay buhay at
umuunlad. Sa pag-unlad ng wika kaakibat nito ang panghihiram. Batay kay Santiago, "ang alinmang
wikang hindi nanghihiram ay patungo sa pagkamatay sapagkat alinmang wikang buhay ay patuloy na
nanghihiram." Kaya nga malaki ang impluwensya ng mga dayuhang sumakop sa atin magpahanggang
ngayon. Sadyang hindi natin ito maiiwasan sapagkat kahit na sa mga kagamitan ay high tech na tayo
ngayon maging sa pagsasalita hindi mo mariringgan ang isang tao na hindi gumamit ng Ingles.
Ang pagpapayaman ng wikang Filipino ay tungkulin ng lahat ng mamamayang Pilipino,dapat na ito ay
gamitin, linangin at maging bukas sa mga pagbabagong nagaganap sa wikang Filipino. Ang TAGALOG,
PILIPINO at FILIPINO ay hindi magkakaibang wika, Ang mga ito ay mga baryasyon na "Mutually
Intelligible" na kabilang sa iisang wika,
Ayon sa Komisyon sa Wikang Filipino(KWF), ang Filipino ay ang uri ng wika na sinasalita sa Metro Manila
at iba pang punong—lungsod na pinagtatagpuan ng ibat ibang grupong etniko. Ito ang
pinakaprestihiyosong uri ng Tagalog at ang wikang ginagamit ng mass media. Tanggapin natin nang
maluwag sa ating kalooban ang pagbabagong ito sapagkat ito ang hinihingi ng panahon. Ituring natin
itong yaman sa halip na pabigat ang ating lokal na wika upang mabigyan ng edukasyon ang ating lipunan
at mapaangat.
Ang Filipino ang Lingua Franca ng ating bansa. Nabuo ang wikang Filipino batay sa mga
pinagsama-samang mga salita mula sa mga wika at wikaing sinasalita sa buong kapuluan. Ang wikang
Filipino ay pangunahing nakabatay sa wikang tagalog, Ingles, Espanyol at sa lahat ng mga wikang umiiral
sa bansa. Ito ay dumaan sa mahabang proseso ng pagpapaunlad kasabay ng sibilisasyon ng bansa. Ito ay
nakaangkla sa kultura ng lahing napaunlad batay sa kasaysayan ng bansa.
Ang Pagkakaiba-iba ng Tagalog, Pilipino at Filipino
Marahil ay hindi gaanong malinaw kung ano ang pagkakaiba-iba ng Tagalog, Pilipino at Filipino sa inyo
lalo pa't nakalilito ito kung ikaw lamang ang nakakabasa nito o di naman kaya may hindi gaanong
nabigyang tuon sa inyong pagtalakay. Kung kaya't bilang paglilinaw, tunghayan natin ang kanilang
pagkakaibaiba.
Tagalog
Ito ay naging batayan ng wikang pambansa noong 1937 sa bisa ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134
na hanggang sa ngayon ay pinagkakamalian bilang wikang pambansa. Isa itong sinasalitang wika ng mga
etnikong grupo sa bansa. Ito ang itinuturing na isa sa mga dayalekto sa Pilipinas na siyang sinasalita ng
mga lalawigang tulad ng Quezon, Bulacan, Batangas, Rizal, Laguna, Marinduque, Mindoro, Cavite, Nueva
Ecija, Puerto Princesa at ang kalakhang Maynila.
Ang Pilipino
Kung babalikan natin ang taong 1959 kung saan itinagubilin ni kalihim Jose Romero sa bisa ng Kautusang
Pangkagawaran bilang 7 na kailanman at tutukuyin ang Wikang Pambansa, ang salitang Pilipino ang
siyang gagamitin. Ito ay nakabatay sa wikang Tagalog ngunit ito ay mono language lamang na
maituturing.
Ang Filipino
Ito ay hindi Tagalog na kadalasang ipinagkakamali ng nakararami. Galing ito sa Ingles na Filipino na tawag
sa ating mga mamamayan ng Pilipinas bilang pagkakakilanlan ng ibang karatig bansa. Ngunit ito'y
sumasagisag sa akomodasyong pampolitika at palatandaan ng isang umuunlad na bansa. Ito ay itinawag
upang makasabay ang bansa sa tawag ng modernisasyon sa pamamagitan ng pangintelektwalisadong
paggamit ng wikang Filipino. Tandaan na huwag ipagkakamali na ang tagalog ay isa sa mga dayalektong
umiiral sa Pilipinas at ang mga mamamayang nakatira sa bansang ito ay Pilipino at kanyang pambansang
wika ay Filipino na siyang pinagtibay ayon sa kontitusyon ng 1987 sa artikulo XIV. Sek. 6 — 9. Ito na ang
pambansang lingua Franca ng Pilipinas. Ito ang dala ng modernisasyon. Patuloy itong kumakatawan sa
pagigitng wikang dinamiko, tuwirang panghihiram ng wika sa mga umuunlad na bansa lalo na sa mga
wikang bunga ng teknolohiya.
Istandardisasyon ng Wikang Filipino
Ang Istandardisasyon ayon Paz (1995), may dalawang mapagpipiliang maaaring maging istandard na
wika. Ang mga ito ay ang wika at dayalekto at wikang sumasailalim iba't ibang katutubong pangwika, Ang
pagiging istandard ng wika ay sumusuong sa mga suliranin ng pagkakaroon ng pulitika sa wika, kaisipang
"superior" ang sariling wika at ang pag-ayaw ng ilan pambansa (Filipino) dahil sa katutubong wika.
Tiniyak ni Cubar (1985) na ang istandardisadong wika ay mas matapit wikang pasulat, sopistikado,
istrikto sa paggamit ng mga salita sa diskurso at di tulad ng wikang pasalita na gamit sa pang-araw-araw.
Binigyang diin ni Paz (1095) na nararapat linawin ang pagbaybay ng mga salitang hiram, maging bukas sa
language replacement o palit-wika at language shift o lipat-wika, pag-aralan a mga barayti ng Filipino, at
bigyang —pansin ang sosyo —kultural at pulitikal sitwasyon.
Modernisasyon ng Wika
Ayon kay Almario (1997) sa kanyang sanaysay na "Mulang Tagalog hanggang Filipino" na sa pangalang
Filipino, kinakatawan niyon ang pambansang kaakuhan sa loob ng kasalukuyang siglo at ang naging
kompleksidad ng kamulatang makabansa mula sa pinag-ugatan nitong konsepto ng katagalugan ni
Andres Bonifacio. Ang modernisasyon ay pakikibagay ng wika sa modernong pamumuhay at kultura sa
nagbabagong panahon. Kailangan itong magamit bilang wikang panturo sa kolehiyo at Unibersidad
(Cubar , 1995)
Intelektwalisasyon ng Wikang Filipino
Binigyang tuon nina Catacataca at Espiritu (2005) na ang intektwalisasyon ay hangaring ganap na
magamit bilang wika ng pagkatuto at iskolarling talakayan at daluyan ng karunungan ang Filipino. Nasa
kamay ng mga organisasyong pangwika ang kultibasyon. Ito ang pinakamahalagang bahagi sapagkat
nakapaloob dito ang tunguhing intelektwalisasyon.
Aralin 3
TUNGKULING PANGWIKA
"Magiging matuwid ang pagkakatuto kung ang wikang Filipino ay ganap na intelektwalisado. "
Benigno Aquino Jr.
Ang wika ang pinakapagkain ng ating utak. penomenong pumapaloob at umiiral sa loob ng lipunan at
may makaimpluwensya, magdikta, magturo, tumulong, komonpumatay, magpaligaya at lumikha ng isang
realidad sa kanyang ispesipikong kakayahan.
Ang wika ay humuhubog ng ating pandaigdigang pananaw. Kung titingnan ang wika bilang isang
ideolohiya, maaaring magkaroon ng iba't ibang pakahulugan, pagtingin, pag-unawa at karanasan dahil
may kanyakanyang posisyon at papel ang indibidwal sa lipunang kanyang ginagalawan at kinabibilangan
Ang wika ang ugat ng pakikipagtalastasan, ito ang kabuuan ng kaisipan ng lipunang lumikha nito.
Samakatuwid ang wika ay salamin ng kanyang katauhan. Ito ang behikulo o paraan ng paghahatid ng
kanyang ideya o palagay sa tulong ng mga salita na maaaring pasalita o pasulat.
Malaki ang tungkuling ginagampanan ng wika sa buhay ng tao. Ayon kay Archibald A. Hill, sa kanyang
papel na WHAT IS LANGUAGE? ang wika ang pangunahin at pinakaelaboreyt na anyo ng simbolikong
gawaing pantao." Napakahalagang katangian ng tao ang kakayahang gumamit ng wika. Ang wika ang
gamit sa pakikipag-ugnayan sa kanyang kapwa. Ito ang behikulong naguugnay sa kanyang kakilala,
kaibigan at kasamahan.
Sa aklat nina Belbez et.al (2003) ay tinukoy ang ilang Tungkuling Pangwika gaya ng mga sumusunod:
1. Tungkuling gampanan ang mga obligasyong sosyal.
2. Kakayahang makipagpalitan ng kabatiran.
3. Tungkuling makaimpluwensya ng kapwa.
4. Tungkuling tumugon sa pang-araw-araw na pangangailangan.
5. Tungkuling pangkatauhan.
Tungkuling Komunikasyon Gawin Pagsasalita

Pakikiusap, paguutos, pagmumungkahi
Pagpupunyagi, pagtanggi, pagbibigay babala.
Pakikiusap:
Pwedeng tumahimik ka
Pag-uutos:
Hoy, tumahimik ka nga!
A. Pagkontrol sa kilos o gawi ng iba Pagmumungkahi:
Baka gusto mong tumahimik.
Pagbibigay-babala:
Kapag hindi ka tumahimik, isasama kita sa
5% na dapat kong ibagsak sa klaseng ito!
Pagtanggi:
Ayoko ko ngang tumahimik.
Pagpupunyagi:
Tumahimik ka na sabi!
Pakikiramay, pagpuri, pagsang-ayon, paglibak,
paninisi, pagsalungat.
Pakikiramay:
Nakikiramay po ako.
Pagpuri:
Ang husay mo /teh.
Pagsang-ayon sa pahayag:
B. Pagbabahagi ng damdamin Tama ka.
Pagsalungat:
Hindi totoo 'yan. Wala na talaga siyang balak
pag- aralin tayo.
Paglibak:
Pakiramdam niya ang galing-galing niya.
Paninisi:
Kung hindi mo inaway si Tita, di sana may na a
aaral pa sa atin ngayon.
C. Pagbibigay o pagkuha ng impormasyon Pag-uulat, pagpapakilala, pagtutukoy,

pagtatanong, pagsasagot
Pag-uulat:
sumabog po Yung isang tangke ng LPG.
Pagpapaliwanag:
Kasi ma•am unang beses ko pa lang pong

gumamit nun.
Pagtutukoy:
Ikaw nga talaga ang may kasalanan.
Pagtatanong:
Bakit hindi ka nagtanong?
Pagsagot:
Wala o kasing tao sa kusina kanina.
D.Pagpapanatili sa pakikipagkapwa at Pagbati, pagpapakilala, pagbibiro,

pagkakaroon ng interaksyon sa kapwa pagpapasalamat, paghingi ng paumanhin sa
iba.
Pagbati:
Magandang umaga PO.
Pagbibiro:
Ang seksi mo naman.
Pagpapasalamat:
Salamat po sa inyong lahat Paghingi ng
paumanhin:
Ipagpaumanhin nyo na PO.
ARALIN 4
PAGPAPLANONG PANGWIKA
"Walang bansa ang nagiging malaya at maunlad na hindi gumagamit ng sariling wika."
Manuel L. Quezon
Ang wika ay may kakayahang tumugon sa hamon ng nagbabagong panahon. Taglay nito ang katangiang
dinamiko. Nagbabago ito batay sa kahingian ng modernisasyon sa usapin ng pagpapaunlad ng wika,
ortograpiya at paggamit.
Batay sa Konstitusyon ng Pilipinas 1987, mahalagang probisyon ang pag-unlad o debelopment ng wikang
pambansa. Ang kahalagahan ng paglinang at tungkulin nito ay nakasalalay sa Komisyon ng wikang
Pambansa (KWF) na maisakatuparan ang pambansang layon nito. Nilikha ang Komisyon sa Wikang
Filipino sa bisa ng Seksyon 14 ng Republic Act NO. 7104 na nagsasaad ng mga sumusunod:
A. Magbalangkas ng mga patakaran, mga plano at mga programa upang matiyak ang higit pang
pagpapaunlad, pagpapayaman, pagpapalaganap at preserbasyon ng Filipino at iba pang mga wika sa
Pilipinas.
B. Magsagawa o makipagkontrata ukol sa pananaliksik at iba pang mga pag-aral upang isulong ang
ebolusyon, pagpapaunlad, pagpapayaman at istandardisasyon ng Filipino at iba pang wika sa Pilipinas.
Sa pagkakabuo ng KWF, nagkaroon ng sandigan ang pagsasagawa ng pagpapalanong pangwika tungo sa
binabanggit sa kautusang pagpapaunlad, pagpapalaganap at pagpapanatili ng wikang Filipino at iba pang
mga wika.
Ayon sa isang linggwista, pagpaplanong pangwika ang tawag sa pormal at organisadong paghahanap at
paghahanay ng iba'ibang kalutasan sa mga namamayaning suliraning pangwika. Tinatanggap ito bilang
akademikong disiplina na ang pangunahing layunin ay paghahanap ng mga solusyon na daraan sa iba't
ibang proseso. Nitong mga nakaraang panahon, nasaksihan natin kung paanong ang pagpaplanong
pangwika ay naging isang interes na pampulitika, lalo na ng mga bansang dumanas ng pagkakolonya ng
ibang mas makapangyarihang bansa.
Mahihinuhang kailangan ang malapit na pakikipag-ugnay ng KWF sa iba' t ibang sektor sa lipunan,
partikular sa mga maituturing na makapangyarihan o komokontrol. Kabilang sa komokontrol na
pangwikang domeyn ay pamahalaan, lehislatura, hudisyal, kalakalan, komersiyo, industriya, agham at
teknolohiya, mga propesyon, midya at edukasyon sa lahat ng antas (Sibayan sa brigham at Castillo,
1999).
Ayon kay Almario (2008) Punong komisyoner (2013) ng KWF, mas magsimula sa itaas, pababa. Ang mga
aksyon ay nararapat na kolehiyo/unibersidad. Sinabi pa niya na mabilis ang pagiaganap ng
Nabibilang sa makapangyarihang domeyn o larangang pangwika kolehiyo/unibersidad. Inilahad pa rin ni
Almario (2008) na may suliranin nabanggit na domeyn. Ang mga suliraning ito ay pagtanggap at
pagpapatangga Hindi nagtitiwala ang karamihan at hindi sila naniniwalang kailangan ang Filipi sa
kapakanan ng larangan ng lalong Mataas na Edukasyon (HEI).
Sinabi ni Sibayan sa Brigman at Castillo (1999), na upang ang hakbang sa programang pagpapaunlad ng
Filipino bilang bahagi ng pagp planong Pangwika, magmumula ang pagkilos sa mga iskolar sa
pamamagitan n pagsusulat sa Filipino at sa mga Institusyon sa Tersarya na hinihikayat lalo paggamit ng
Filipino.
Kaugnay nito , kung ang wika ay ginagamit lamang sa 100b ng silid —aralan at hindi aktibong
sinusuportahan at pinahahalagahan ng mga nasa paligid nito, ang pag-unlad ng wika at motibasyon sa
pagpapaunlad ng wika ay bababa. Patunay ito na ang usapin ng Institusyunal na pagpapalanong
pangwika sa mga HEI ay hindi lamang nakatuon bilang midyum ng pagtuturo, kaagapay nito ang
malawakang paggamit at pagsuporta sa 100b ng institusyon.
Inilahad ni Eastman (1982) sa aklat ni Arrogante et.al. kaugnay sa param ng pagpili ng wika, may
sampung kategorya kung saan maaaring makapamili ng isang wika na sasailalim sa istandardisasyon.
1. Indingenous Language — Wikang sinasalita ng mga sinaunang tao na nakapanirahan sa isang
lugar.
2. Lingua Franca — Wikang gamitin ng mga taong may magkaibang unang wika na may tiyak na
layunin sa paggamit.
3. Mother Tongue — Wikang naakwayr mula sa pagkabata.
4. National Language- Wikang ginagamit sa pulitika, sosyal at kultural na pagkakakilanlan.
5. Official Language —Wikang ginagamit sa transaksyong pampamahalaan.
6. Pidgin — Nabuo sa pamamagitan ng paghahalo-halo ng wika. Wikang kadalasang ginagamit ng
mga taong may magkaibang pinagmulang wika.
7. Regional Language- Komong wika na ginagamit ng mga taong may magkaibang wikang
pinagmulan na naninirahan sa isang partikular na lugar.
8. Second Language — Wikang natututunan bilang karagdagan sa unang wika.
9. Vernacular Language — Wika ng isang sosyal na grupo na nadomina ng ibang wika.
10. World Language- Wikang ginagamit sa malawak na saklaw ng mundo.
Sa panahon na naghahanap ng identidad ang bawat institusyong akademiko, may magagawa ang Wikang
Pambansa. Sa kabilang dako, ang mga HEI ay may magagawa para sa Wikang Pambansa.
Ang usapin ng pagpaplanong pangwika na higit ang pagkiling sa Filipino ay matagal nang paksa ng
debate sa akademikong larangan. Sa pangunguna ng KWF katulong ng ibang sektor at Institusyong
pang-edukasyon, naipatutupad ang mga patakarang pangwika. Ito ay mula sa polisiyang bilinggwal ng
1974 at 1987 hanggang sa Mother Tongue Based Multilingual Language Education ng 2009
pinatutunayan nito ang aktibong pagtupad sa mga hakbang ng pagpaplanong pangwika.
Batay sa sinabi ni Sibayan sa Brigham at Castillo (1999) na kung ang wika ay ginagamit lamang sa 100b ng
silid-aralan at hindi aktibong sinusuportahan at pinahahalagahan ng nasa paligid nito, ang pag-unlad ng
wika at motibasyon sa pagpapaunlad ng wika ay bababa. Ang paggamit ng Filipino ay hindi lamang
nakatuon sa pagtuturo, hinihingi nito ang malawakang paggamit at pagsuporta sa 100b ng institåsyon.
Sa ganap ng pagpaplanong pangwika, kailangang humarap ng wikang pambansa sa laban ng Ingles sa
pakikiaayon ng wikang Filipino sa mga wikang bernakular at tunggalian sa paglinang nito (Almario sa
Ibarra sa http//www. academia.edu/2115074/Estratehiya ng Pagpaplanong pangwika sa Filipinas.)
Mapanghamon ang Ingles lalo't idinidikit dito ang taguring internasyonal na wika at wika ng
globalisasyon. Sa kabilang panig, sa pahayag ni Miclat sa Constantino (2005), hindi naman nababatay sa
kaalaman sa Ingles ang globalisasyon. Binanggit niya ang kaunlaran ng mga bansang hindi gumagamit ng
Ingles tulad ng South Korea, Japan, Israel, Malaysia,Vietnam, India, China at Thailand. Kasama rin ang
Germany, France, Chechoslovakia at marami pang ibang bansa sa Europa.
Inilahad ng Kartilya ng Wikang Filipino bilang Wika ng Edukasyon/Primer on the Filipino Language as
language of Education (2004) ng Pambansang Komite sa Wika at Salin na Pambansang Komisyon para sa
Kultura at Sining (NCCA) ang paliwag ng mga iskolar sa wika at globalisasyon. Sa kasalukuyan,
sabay—sabay na pinauunlad ang pandaigdigang wika, rehiyonal na wika, at lokal na wika. Ngunit
napauunlad din ang mga rehiyonal na wika o wikang nagsisilbing lingua franca ng magkalalapit na bansa.
Hindi na lamang sa Ingles nakatuon.
Kaya, lilitaw naman ang hamon kung kakayanin naman ng wikang Filipino na magtungo at makinabang sa
globalisasyon (Miclat sa Constantino, 2005). Tinugunan naman ito ni Almario sa Zafra (2008) ng
estratehiyang gamitin ang wikang pambansa sa lahat ng sektor ng kapangyarihan sa lipunan sa ika-21
siglo. Maisasagawa lamang ito sa pamamagitan ng tinawag niyang simulating purista. Nangangahulugan
itong hindi lamang isang paraan ang gamitin kundi maluwag sa iba't ibang paraan ng pagpapaunlad at
pagpapaunlad ng wika tulad ng pagsasalin at ebalwasyon.
Inilarawan ni Salazar (2000) na may sistemang closed circuit ang pangkat ng taong nag-uusap lamang sa
sarili at sa isa't isa. Sa ganitong kalagayan, ang lipunan at kultura ng bansa ay may pantay na pananaw
kung gumagamit ng mgang lahat ang kahulugan at ugali na alam ng lahat ang kahulugan. Nangyayari
lamang ito kung taglay ang iisang koda o wika.
Bilang tugon sa hamong ito, nagmungkahi si Guillermo (http//ky0t0re view.

cseas.kyoto-u.ac.jp/issue2/article_247.html) ng repormulasyon ng konseptong bumubuo sa
pagpapaplanong pangwika. Sinabi niyang dapat na magsilbing pangunahing batayan ng nagkakaisang
diskurso ang paggamit ng pambansang bilang midyum ng komunikasyon sa Pilipinas. Kailangan ding
mapaunlad ang komunikasyon at pagsasalin upang maging produktib0 ang interaksyon sa pagitan ng
Filipino at Ingles.
PANGKABANATANG PAGSUSULIT
Pangalan: Oras:.
Seksyon: Silid:
l. Unang bahagi:
Basahing mabuti ang bawat pahayag/o pangungusap. Bilugan ang titik ng tamang sagot sa bawat bilang.
1. Ito ang batas na sandigan ng pagkatuto ng isang tao na naninirahan sa isang komunidad.
a. Batas Pantao c. Batas Komonwelt
b. Batas ng Diyos d. batas pangkalahatan
2. Ang Filipino ay Wikang Pambansa batay sa Saligang Batas ng Pilipinas 1987 na matatagpuan sa
a. Artikulo Sek. 9 c. Artikulo Sek. 6
b. Artikulo Sek. 3 d. Artikulo Sek. 8
3. Ang KWF ay nangangahulugan ng

a. Kilusan ng Wikang Filipino
b. Kilusan ng Wikang Filipinas
c. Komisyon ng mga Wikain sa Filipinas
d. Komisyon sa Wikang Filipino
4. Ang batas na sinusunod ng tao ay may ilang uri ?
a. 1 c. 5
b. 2 d. 6
5. Siya ang nagsabing ang wika ay isang likas at makataong pamamaraan ng paghahatid ng mga
kaisipan.
a. Noam Webster c. William Gray
b. Archibald Hill d. Edward Sapir
6. Alin sa mga sumusunod ang kahalagahan ng gamit ng wika?
a. Ito'y ginagamit sa komunikasyon lamang
b. Binibigkas at isinusulat ng bayan
c. Pagpapalawak ng bokabularyo
d. Tumutulong sa pag-unlad ng bansa
7. Ang Language Acquisition Device ay mula sa teorya ni
a. Halliday b. Dell Hymes c. Chomsky d. Gleason
8. Ano ang naging dahilan kung bakit hindi lumaganap ang baybayin?
a. Dahil sa kolonisasyon sa bansa
b. Dahil hindi na ito ang naging opisyal na panulat
c. Dahil sa kawalan ng patnubay
d. Dahil wala itong sariling pamantayan
9. Ang Satitikan ng Wikang Pambansa ay sinulat ni
a. Rene Almario c. Aurelio Alvero
b. Lope K. Santos d. Guillermo Tolentino
10. Siya ay isang iskultor ang naglimbag ng aklat ng baybayin.
a. Malang c. Guillermo Tolentino
b. Juan Luna d. Botong Francisco
11. Sa salitang BATHALA sa baybayin, ang Ba ay kumakatawan o sumisimbulo sa
a. Bandila c. Batingaw
b. Babae d. Balaraw
12. Siya ang may akda ng pinadaling pag-aaral ng katutubong Abakadang Pilipino
noong 1978.
a. Ricardo Cepeda c. Ricardo Abarientos
b. Ricardo Mendoza d. Ricardo Balmoro
13. Ayon sa kanya ang texting ay hindi na bago
a. R. Isagani Cruz c. Dr. Isidoro Mendoza
b. Dr. Isidro Santiago d. Dr. Jaime Villegas
14. Ang pagpapayaman ng Wikang Filipino ay tungkulin ng mga
a. Mamamamayan ng Amerika
b. Mamamayan ng mga Hapon
c. Mamamamayan ng espanya
d. Mamamamayang Pilipino
15. Ano ang lingua franca ng mga Pilipino?
a. Tagalog b. Pilipino c. Filipinas d. Filipino
16. Alin sa mga sumusunod ang sinasalitang wika ng mga etnikong grupo?
a. Tagalog b. Pilipino c. Inglesd. Filipino
17. Saan nakabatay ang salitang Pilipino?

a. sa mga wikang umiiral sa bansa
b. sa mga wikang banyaga c. sa wikang Tagalog
d. sa lahat ng wika sa buong bansa
18. Ito ang ugat ng pakikipagtalastasan ng tao.
a. komunikasyon b. tunog c. wika d. dila
19. Alin sa mga sumusunod ang hindi tungkulin ng wika?
a. tungkuling gampanan ang mga obligasyong sosyal
b. kakayahang makipagpalitan ng kabatiran
c. makaimpluwensya ng kapwa
d. tumugon sa mga isyung walang kabuluhan
20. Ano ang kahulugan ng pagpaplanong pangwika?
a. paghahanap at paghahanay ng iba't ibang kalutasan sa mga namamayaning suliraning
pangwika.
b. paghahanap at pagpapahayag ng saloobin hinggil sa wika
c. pagbabalangkas ng mga suliraning pangwika
d. pagsunod sa mga kautusang pangwika.
21. Wikang sinasalita ng mga sinaunang tao na nakapanirahan sa isang lugar.
a. Lingua Franca c. MotherTongue
b. Indigeneous Language d. National Language
22. Ito ang wikang naaakwayr mula sa pagkabata
a. Indigenous Language c. National Language
b. Lingua Franca d. MotherTongue
23. Ito ang wikang ginagamit sa transaksyong pampamahalaan.
a. National Language c. MotherTongue
b. Officiai Language d. Lingua Franca
24. Wikang natututunan bilang karagdagan sa unang wika.
a. National Language c. MotherTongue
b. Second Language d. World Language
25. Wikang nabuo sa pamamagitan ng paghahalo-halo ng wika.
a. Pidgin c. World Language
b. Regional language d. MotherTongue
MODYUL 2
IKALAWANG BAHAGI
PAGBASA
ARALIN 1
KAHULUGAN AT KAHALAGAHAN NG PAGBASA
"Ang pagbasa nang walang naunawaan ay katulad sa kumain na hindi natunawan, "
Manuel L Quezon
Ang pagbabasa ay katulad ng pagkain sa katawan ng tao. Kung walang pagkain ay hindi mabubuhay at
magiging malusog ang isang tao, gaya rin naman ng pagbabasa na ang hatid ay malusog na isipan. Kung
hihinto ang tao sa pagbabasa, mababansot ang kaalamang nakaimbak sa kanyang isipan at kakalawangin
ang mga impormasyong nakalagak sa kanyang utak.
Ang pagbasa ay pagbibigay-interpretasyon, pag-unawa, pagpapakahulugan at pagbibigay ng sariling
pananaw sa mga simbolong nakaiimbag na bumubuo sa mga salita. Ang mga salita ang nagpapahiwatig
sa mga ideya, kaisipan, at mensahe na nais ihayag o iparating ng sumulat sa mambabasa. Ang pagbasa ay
maaari rin namang gawin sa pamamagitan ng hindi limbag na titik o letra kagaya ng pag-unawa sa mga
pictograph, mga numerong may ibang pagpapakahulugan gaya ng mga datos na resulta ng pananaliksik,
mga karikatura o larawan sa bahagi ng editoryal ng pahayagan at iba pa.
Ayon kina Atanacio, Lingat at Morales (2009), ang pagbasa ay hindi lamang ginagamitan ng mata o
paningin maaari ring ang pandama tulad ng ginagawa ng mga bulag na gumagamit ng braille.
Sa pag-aaral ng bata isa ang pagbabasa sa pinakamahalagang bagay na dapat niyang matutunan sa
simula pa lamang ng kanyang pag-aaral. Sapagkat hindi niya ganap na mauunawaan ang mga kaalamang
nais ituro ng guro at maging ng ipinapahayag ng mga nakasulat sa aklat hangga't hindi niya natututunan
ang pagbabasa. Kaya nga ba't isa ang pagbasa sa mga makrong kasanayan na dapat linangin ng rnga
guro sa bavvat mag-aaral. Sa pamamagitan ng pagbabasa ay natatamo ng mag-aaral ang ganap na
pagkatuto sa iba't ibang larangan na hindi niya makakamit kung hindi siya natutong magbasa. Ang
pagiging malawak ang pang-unawa at matalino ay nakukuha rin sa kasipagan sa pagbabasa.
Hindi lingid sa atin na nakamit ni Gat. Jose Rizal mg tagumpay at karunungan dahil sa tiyaga at sipag sa
pagbabasa. Si Andres Bonifacio bagaman hindi na naipagpatuloy ang pag-aaral dahil sa maagang
pagka-ulila sa magulang ay ginamit ang pagbabasa upang magtamo ng mga karunungan mula sa mga
aklat na alam niyang makatutulong sa kanya at hindi naman siya nabigo.
Sa panahon natin ngayon na laganap ang paghahatid ng mga kaalamang pandaigdig dulot ng internet at
paggamit ng google, mas malaki at marami ang pagkakataon nating matuto dahil ang babasahin natin ay
makukuha na sa pamamagitan ng isang pindot lamang at pagbukas sa mga website kung saan tayo
naghahanap ng nais nating makuha o malaman. Pinakamalaking bahagdan sa pagkatuto at kaalaman ng
tao ay makukuha niya sa pagbabasa. Ang pag-unawa sa mga akdang nakalimbag ay makukuha sa lalim ng
pagbabasa na magagawa sa pamamagitan ng isang mapanuring pagbasa.
Ang mapanuring pagbasa ay hindi lamang nagbibigay-kahulugan bagkus tumatarok sa mensaheng nais
ihatid ng sumulat sa pamamagitan ng pag-unawa sa mga pahiwatig, simbolismo, pananaw at gamit ng
mga salita kung saan instrumento lamang ang mga ito sa nais ihatid na ideya ng teksto. Sa pagsasagawa
ng pananaliksik mahalaga ang pagbabasa upang makakuha ng mga ideya sa paksa o problemang
hahanapan ng solusyon. Ang pagkuha ng mga kaugnay na literatura at pag-aaral ay makukuha rin sa
masusing pagbabasa kung saan ang mga ito ang magpapatunay sa pagiging balido at makatotohanan ng
resulta ng pag-aaral.
Sa kabuuan ang pagbasa ay isang interaktibong proseso, kailangan nitong paganahin ang
isip,imahinasyon at pag-uuri sa mensaheng binabasa upang makapagbigay ng reaksyon ng ayon sa sarili
niyang pagka-unawa. Ang matalas niyang pakiramdam ay makakatulong upang maunawaan ang
inilalahad ng may — akda.
Paglilipat: (
Panuto: Sa tulong ng web, ibigay ang mga naidudulot ng pagbabasa sa tao.
PANGKALAHATANG PAGSUSULIT
Pangalan: Oras:
Seksyon: Silid:
I. Panuto: Sagutin ang katanungan nang buong katapatan. Bilang isang mag-aaral, ito ang aking
kahinaan sa pagbabasa.
1.
2.
3.
4.
5.
II. Kung ikaw ang tatanungin, alin sa mga inilahad mo sa itaas ang dapat bigyan ng agarang
katugunan? Bakit?
ARALIN 2
TEORYA NG PAGBASA
"Ang lahat ng kaalaman at kasanayan ay bunga ng Intelektwal na pangangailangan ng tao. "
J.A. Abunda
Maraming pananaw hinggil sa pagbasa subalit maging ano man ang paniniwala hinggil tayo makakakuha
dito ang mahalaga'y ng tunay na mahalin karunungan. natin at Kung ugaliin kinakailangang ang
pagbabasa gumamit dahil ditong diksyunaryo para maunawaan ang kahulugan ng mga di pamilyar na
salita ay gawin natin upang lubos na maunawaan. ang binabasa dahil ang tagumpay ng pagbabasa ay ang
lubusang pag-unawa sa ating binabasa.
1. Teoryang Iskema — Ayon sa teoryang ito maayos na nakatala sa ating isipan o n gating
karanasan sa kategorya o klasipikasyon. Subalit sa pagdaraan ng mga araw ang mga ito ay patuloy pang
nadadagdagan, nababago, nalilinang o napapayaman bunga na rin ng mga bagong karanasan at
kaalaman na kanyang natututunan. Habang Siya ay nabubuhay ang kanyang memorya ay patuloy na
nadadagdagan ng mga kaalamang maaari niyang natutunan sa pagbabasa, pagdalo sa mga seminar at iba
pang gawaing nakadaragdag ng mga kaalaman, pagtuklas ng mga bagong kaalaman sa pamamagitan ng
pananaliksik at dulot na rin ng mga di malilimutang karanasan.
Nakadaragdag lamang ang mga ito sa mga dating kaalaman na nakaimbak na sa kanyang isipan na
isinasaayos ayon sa klasipikasyon o batay sa mga kategorya. Kaya naman kapag Siya ay nagbabasa ng
isang akda ay nakapaghihinuha na Siya dahil naiuugnay niya ang takbo ng mga pangyayari sa mga dati na
niyang nabasa. Nasisiyahan din siyang tapusin ang pagbabasa upang malaman kung tama ang hinuhang
nabuo sa kanyang isipan. Samakatuwid, ang teoryang iskema ay naniniwala na ang pagbabasa ng tao ay
nakatutulong sa pagdadagdag pa ng mga kaalaman sa dati na niyang natutunan.
2.Interaktibong Proseso ng Pagbasa — Sa pagbabasa madalas na ang nagbabasa ay nagbibigay ng sarili
niyang pananaw o pang-unawa batay sa nakalahad sa tekstong kanyang binasa. Pilit niyang inuunawa
ang nilalaman nito upang makapagbigay ng sariling pananaw o pasya kung tama ba o mali ang pananaw
na nakapaloob sa kanyang binasa. Sa ganitong paraan nagkakaroon ng interaksyon sa pagitan ng
manunulat at mambabasa. At sa ganitong antas din ragba«a ay mahihinuha natin na malawak na ang
kaalaman ng nagbab dahiJ nagagawa niyang magbigay ng reaksyon sa kanyang binasa.
Ang ganitong proseso ng pagbasa ay kailangan upang matiyak manunulat na ang kanyang sinulat ay tnay
impak o may dating sa mambab
Naskakaroon lamang ng bisa o saysay ang sinulat ng awtor kung may masa mula sa mambabasa at ang
mg,a ito'y nagawa niyang diskusyunin ng mga nakalahad na kaalaman 0 pananaw sa kanyang akda
sumasaling sa emosyon at isipan ng mambabasa. Kapag ang nais iparating ay nakuha at naunawaan ng
mambabasa ay matagumpay na
sa pagbabasa ng tao ay marami siyang natututunan na nagagamit sa pang. araw-araw niyang buhay.
Malaking bahagdan ng natutunan ng tao ay nakuha niya sa matiyagang pagbabasa. Hindi maikakaila na
ang katalinuhan ni Gat. Jose Rizal at ni Andres Bonifacio ay bunga ng kanilang matiyagang pagbabasa. Sa
ating panahon sa kasalukuyan ay di hamak na malaki ang adbentahe ng pagbabasa lalo na't ang mga
kaalamang bago at napakarami ay makukuha mo lamang sa napakabilis na paraan dulot ng pagsangguni
sa aoogle. Subalit nagagamit ang interaktibong paraan ng pagbasa kung ang mga kaalamang nakuha sq
Google ay nasuring mabuti kung tama, may mali, kulang o kopya lamang. Sa prosesong ito rin ng pagbasa
nagagawang pag-ugnayin ang mga dati nang kaalaman sa mga bagong natutunan upang lalong matiyak
kung ang mga impormasyon ay siguradong tumpak.
3.Metakognitib na Pagbasa —Ayon kay Jocson banggit nina Espina et. al. (2009), ang metakognisyon ay
ang proseso ng pagkakakilanlan kung ano ang ating alam at kung paano natin natutunan ang mga ito. Ito
ay binubuo ng tatlong elemento: Una ay paglinang ng plano gaya ng nakapagbibigay ng motibasyon sa
pagbabasa, hanggang saan ka dadalhin ng iyong pag-iisip, mga rason o dahilan ng iyong pagbabasa, at
hanggang saan ang itinatagal mo sa gawaing ito o bago mo magawa ito; ikalawa ay ang pagmomonitor sa
plano gaya ng pag-alam sa kinahinatnan ng gawaing ito, tamang direksyon pa ba ang iyong tinatahak?
may inisyatibo ka bang ginagawa para ito ipagpatuloy?, may mga bagay ka bang dapat isaalang-alang o
bigyan ng pansin? at paano kung hindi mo na magawang unawain ang iyong binabasa?; ikatlo ay ang
pagtasa sa plano gaya ng pagsagot sa mga tanong na: mahusay ba ang iyong pagkagawa?, marami ba ang
nakuha mong kaalaman o limitado lamang? may iba ka pa bang maaaring gawin upang mapagyaman pa
o mapaunlad ang gawaing pagbabasa?
4.Teoryang Bottom-up- Sa teoryang ito ang pag-unawa ng mambabasa ay nakasalalay sa mga simbolong
ginamit ng manunulat. Nag-uumpisa ito sa pagkilala sa mga tunog o ponema, pag-unawa sa mga yunit ng
salita o morpema at pagbubuo ng mga pangungusap o sintaks hanggang sa makabuo ng isang diskurso.
Samakatuwid, ang pang-unawa ng mambabasa sa teksto ay batay sa kanyang kaalaman at pagkaunawa
sa wikang ginamit ng manunulat. kung malawak ang kaalaman ng mambabasa sa kahulugan ng wikang
ginamit sa akda ay tiyak na madali niyang makukuha ang mensahe ng mga pahayag na nakalahad sa
teksto. Ang teoryang bottom-up ay gumagamit ng "pyramid" upang ipamalas ang ginagawang pag-unawa
ng mambabasa sa nakasulat na teksto.
5.Teoryang Top-Down — Ang pagbasa ay tulad din ng panghuhula kapag ikaw ay naglalaro. Ang
mambabasa ay gumagamit ng paghihinuha sa kanyang binabasa. Sa paghihinuha kailangang marami
kang nakaimbak na kaalaman at karanasang paghuhugutan ng matalinong pagpapasya upang ang iyong
hinuha ay hindi malayo sa katotohanang isinasaad sa teksto o kahihinaman nito. Sa madaling salita ang
teoryang ito ay nakabatay sa lawak ng kaalaman ng mambabasa ayon sa kanyang dati nang natutunan at
mga karanasan. Kaya't kung limitado ang kaalaman at karanasan ng mambabasa ay hindi niya ganap na
mauunawaan ang kanyang binabasa at mahihirapan din siyang makabuo ng hinuha.
ARALIN 3
IBA'T IBANG PARAAN O URI NG PAGBASA
"Sa taong maalam lahat ng gagawin ay may kaparaanan.
Anonymous
Bawat tao ay may dahilan kung bakit siya nagbabasa. Subalit kahit ano pa man ang ating dahilan ang
mahalaga'y bigyan natin ng panahon ang pagbasa at siguruhing ginagawa natin ito para sa pagpapalusog
ng ating isipan at pagpapaunlad ng ating kaalaman dahil ang mga ito ang tunay na layunin ng
pagbabasa.
1. Iskaning (Scanning) — Ito ay paraan ng pagbasa na ginagawa nang mabilisan upang makuha
kaagad ang mga impormasyong kailangan. Hindi nito binibigyang-pansin ang mahahalagang salita o
paksa manapa'y ang kailangan ng mambabasa na makuha sa aklat o teksto batay sa kanyang layon ng
pagbasa. Ang halimbawa nito ay ang mga naghahanap ng trabaho na angkop sa kanilang kwalipikasyon
at natapos o kaya naman ay ang paghahanap ng proyekto ng mag-aaral batay sa paksang ibinigay ng
guro. Kapag naghahanap ng resulta sa mga board exam o kaya ay anunsyo sa mga nanalo sa patimpalak
ay sa mga pahinang tukoy na lamang sila bumubuklat.
2. Iskiming (Skimming) — Ang paraang ito ay isinasagawa nang mabilisan at masaklaw upang
makuha ang kaisipan o ideyang kailangan. Ginagamit ito upang makuha ang mahahalagang impormasyon
na kakasangkapanin sa pagsulat halimbawa ng pananaliksik o pamanahong papel.
3. Pribyuwing (Previewing) —Ito ay pagbasa nang buo at ganap na hindi muna kinukuha ang
pagpapakahulugan sa nilalaman bagkus ay tinitingnan at iniisa-isa ang mga detalye kung saan ay
makagagawa siya ng pangkalahatang pagkaunawa sa kabuuan. Ito ay maaaring gawin sa mga rebyu ng
aklat at pagsusuri upang makilatis ang bawat anggulo o bahagi bago magbigay ng pangkabuuang
pakahulugan sa binasa.
4. Kaswal — Ang paraang ito ng pagbasa ay magaan at ginagawa lamang hindi upang makakuha ng
mga kailangang impormasyon, magpakahulugan o magsuri manapa'y upang magpalipas ng oras habang
may hinihintay o walang magawa.
5. Pagbasang pang-impormasyon — Ang ganitong paraan ng pagbabasa ay ginagawa upang
makakalap ng mga tiyak na impormasyon na maaring kailangan sa araw-araw gaya ng pag-alam sa lagay
ng panahon, kalakalan, presyo ng mga bilihin o kaalamang tutugon sa mga proyekto at takdang-aralin ng
mga mag-aaral.
6. Matiim na pagbasa — Ito ay ang masusi, malalim at maingat na pagbasa na ginagawa upang
lubos na maunawaan ang mga impormasyon na kailangan ng mambabasa. Ang ganitong paraan ng
pagbasa ay ginagawa ng mga nagsusuri, nagsasaliksik o gumagawa ng mga ulat.
7. Muling pagbasa- Ginagawa ito upang lubos na maunawaan ang mga kaisipang nais ihatid ng
manunulat sa mga mambabasa. Kung may mga salita na hindi pamilyar o di karaniwan, maaring ulitin
ang pagbasa at gumamit ng diksyunaryo upang mabigyan ng kahulugan ang mga salitang banyaga sa
sariling pang-unawa.
8. Pagtatala - Sa paraang ito ng pagbasa ay gumagamit ang mambabasa ng talaan ng mga datos o
impormasyong mahalaga na kailangan niyang makuha sa binabasa. Maari rin namang lagyan ng marker o
salungguhitan ang mga detalye o bahaging kailangan upang hindi makalimutan kung ang binabasa ay
sarili at hindi pag-aari ng iba. Sa pagkuha ng mahahalagang datos ang pagtatala ang pinakamainam na
gawin upang hindi makalimutan, makaligtaan o mawala ang mga impormasyon na kailangan ng
mambabasa.
PAGSUSULIT
Pangalan: Oras:
Seksyon: Silid:
Panuto: Gumawa ng sitwasyon kung saan nagagamit ang mga sumusunod na uri ng pagbasa.
1. Iskaning (Scanning)
2. Iskiming (Skimming)
3. Pribyuwing (Previewing)
4. Pagbasang pang-impormasyon
5. Matiim na pagbasa
ARALIN 4
PROSESO AT DIMENSYON SA PAGBASA
Upang magawa nang tama ang isang gawain kailangang sumunod tayo sa tamang hakbang. Gayun din sa
gawaing pagbasa, kailangang sundin natin ang tamang hakbang nang maingat upang hindi magkamali sa
gawaing itinalaga sa atin. Kailangang unawaing mabuti ang bawat hakbang at panuto upang maging
perpekto at maganda ang bunga ng ating gagawin.
Batay sa paniniwala ni William Gray, (1950), ang kinilalang "Ama ng Pagbasa,” ang pagbasa ay binubuo ng
apat na proseso o hakbang:
I. Persepsyon — Sa hakbang na ito ay kinikilala ng bumabasa ang mga nakalimbag na simbolo at
kakayahan sa pagbigkas ng mga tunog.
2. Komprehensyon -- Dito maman pumapasok ang pag-unawa sa mga ideya o kaisipang nais ihatid
ng mga simbolong nakalimbag sa mambabasa sa pamamagitan ng pagpapakahulugan.
3. Aplikasyon/Reaksyon — Sa bahaging ito ang mambabasa ay magbibigay ng pagpapasya at
pagpapahalaga batay sa natutunan sa pagbasa. Maaaring gamitin niya sa kanyang buhay ang
magandang aral na nakuha sa binasang teksto o pagpasyahang may babaguhin sa sarili upang hindi
matulad sa nangyari sa teksto na nasa kagaya rin niyang sitwasyon. Ito rin ay kaalaman sa pagpasiya o
paghatol ng kawastuhan, kahusayan, pagpapahalaga at pagdama sa teksto.
4. Integrasyon — Ang hakbang na ito ng pagbasa ang nagbibigay-daan sa mambabasa na
mag-ugnay sa binabasang teksto sa mga nagdaan niyang karanasan upang ganap na makuha ang
kahulugan at maunawaan ang kanyang binabasa.
Isang komplikado o masalimuot na proseso ang pagbasa sapagkat maraming kasanayan ang nililinang at
kailangang malinang dito upang maging epektibo ang pagbabasa. Isa kang mahusay at epektibong
mambabasa kung natutukoy mo ang layunin ng iyong binabasa, nagagamit ang mga estratehiya at teknik
sa pagbasa, nakabubuo mg hinuha o hula sa susunod na pangyayari at iniuugnay ang dating kaalaman at
karanasan upang maunawaan ang kahulugan mg binabasang teksto.
MGA DIMENSYON SA PAGBASA
Isa sa mga makrong kasanayan ang pagbasa kaya naman mahalagan mat.rnasvaan ng mga matnbaba«a
ang mga kasanayan kaugnay ng gawaing ito urang magins produktibo ang pagbasa sa mga akda/teksto.
1. Literal na pag-unawa --- Ang pagbasa kung saan nakabatay sa sariling pagpapakahulugan ng
mambabasa sa nakalimbag na teksto. Dito ay binibigyan ng kahulugan ng bumabasa ang teksto ayon sa
abot ng kanyang pang-unawa at pagkaintindi sa kahulugan ng mga simbolo o salita.
2.Pagbibigay-kahulugan — Kailangan sa ganitong antas ng pagbasa ang pagbibigay ng hinuha upang
maipaliwanag ang mga di lantad na ideyang nakapaloob sa teksto. Sa malalim na pagsusuri ng bumabasa
ay maaari niyang makuha ang nais ipakahulugan ng sumulat sa pamamagitan ng pagkuha ng
pangunahing ideya o kaisipang nangingibabaw sa teksto. Ang ilang halimbawa nito ay pagbibigay ng
posibleng wakas o kinahinatnan ng pangyayari sa teksto.
3.Mapanuring pagbasa — Ang antas na ito ng pagbasa ay nangangailangan ng masusing pagsusuri sa
binasang teksto upang makapagbigay ng pagpapahalaga, ebalwasyon at paghusga kung ito ay
makabuluhan o hindi. Sa ganitong antas ng pagbasa ang bumabasa ay kailangang may mga pamantayan
upang makapagbigay ng tamang kumento o paghusga gaya ng ginagawa sa mga suring-basa.
4.Integratibong pagbasa -- Sa ganitong antas ng pagbasa ang mambabasa ay gumagamit ng pag-uugnay
sa binabasa ng kanyang mga karanasan upang makapag-bigay ng bagong pananaw o perspektiba. Sa
pamamagitan ng malawak na imahinasyon at kakayahang magsanib ng mga dating karanasan sa nabasa
ay mas nagiging mabisa ang pagpapakahulugan at pag-unawa sa teksto.
5. Malikhaing pag-unawa — Ang antas na ito ng pagbasa ang pagpapahalaga kung saan may mga
aktibidad o gawain ang mga mag-aaral na Ialong magpapalalim sa pag-unawa sa tekstong binasa. Ang
ilang gawain ay tulad ng pagsasadula ng mga madulang pangyayari sa bahagi ng akda, pagkuha ng
pananaw, prinsipyo at kaisipan mula sa teksto, paggamit ng mga natutunan sa sariling bulaay, pagkuha sa
mga positibo at negatibong pananaw, pagiisa-isa sa nangingibabaw na damdamin sa akda, at
pagbibigay-patunay sa kagandahan, kalakasan at kahinaan ng teksto.
PAGSUSULIT
Panuto: Ipaliwanag ang mga sumusunod na kaisipan.
1. Ang pagbasa ay higit na magiging mabisa kung matapos unawain ang binasa ay magamit mo ito
sa nararapat paggamitan o kaukulang gawain.
2. Ang pagbasa ay nangangailangan ng masusing pagsusuti sa binasang teksto upang makapagbigay

ng pagpa-pahalaga, ebalwasyon at paghusga kung (to ay makabuluhan o hindi.
3. (I Kung di ka kikilos walang mararating. Magbilang ng poste'y hindi mo tungkulin. Tagumpay ng

bukas ay malabong kamtin kapag ika'y kulang sa diskarte't galing."
1. Unang Bahagi:
Panuto. Basahing mabuti ang bawat pangungusap. Bilugan ang tamang sagot.
1. Ito ang pagkilala sa mga simbolong nakalimbag na bumubuo sa mga salita.

a. Pagsasalita b. Pagbasa c. Pagsulat d. Pakikinig
2. Ang paraang ito ay ginagawa nang mabilisan upang makuha kaagad ang mga impormasyong
kailangan.
a. Scanning b. Skimming c. Prebyuwing d. Masusi
3. Ito ang gamit ng mga bulag sa pagbabasa
Pandama b. Paningin c. Pang-amoy d. Panlasa
4. Ito ang paraang ginagamit sa mabilisan at masaklaw upang makuha ang kaisipang kailangan.
a. Prebyuwing b. Skimming c. Masusi d. Scanning
5. Alin sa mga sumusunod na makrong kasanayan ang may malaking bahagdan.?
a. Pakikinig b. Pagsulat c. Pagbasa d. Pagsasalita
6. Maliban sa pagbasa sa silid aklatan,alin sa mga ito ang maaaring mapagkunan ng mabilisan?
a. Radiob. Telebisyon c. Ensayklopedia d. Internet
7. Ito ang pagbasa na hindi muna kinukuha ang pagpapakahulugan sa nilalaman.
a. Masusi b. Skimming c. Scanningd. Prebyuwing
8. Sa teoryang ito nakatala sa isipan ang lahat ng natututunan ng tao.
a. Bottom Up b. Top Down c. Iskema d. Interaktib
9. Ginagawa ito upang lubos na maunawaan ang mga kaisipang nais ihatid ng manunulat sa mga
mambabasa.
a. matiim na pagbasa c. skimming
b. pagtatala d. Scanning
10. Tinawag din itong bi-direksyunal na teorya.
a. Top Down b. Interaktib c. Bottom Up d. Iskima
1 1. Siya ang tinaguriang Ama ng Pagbasa.
a. William Shakesphere c. Adams William -b, William Gray d. Brian Adams
12. Ang pagbasa ay nags simula sa teksto patungo sa mambabasa.
a. top down Bottom up c. Iskima d. metako
13. Ito ang proseso ng pagkakilanlan kung ano ang ating alam a 9hh• matutunan ang mga ito. t kung
a. Iskima b. Interaktib c. Top Down d. bottom up
14. Ang pagbasa ay nagsisimula sa mambabasa patungo sa teksto.
a, Bottom up Down c. Iskema d. Interaktib
15. Sa pagbabasa nagagamit ito ng tao upang siya ay makapaglakbay.
' a; Imahinasyon b. Pananaliksik c. Pagtatanong d. pag-iisip
Il. Panuto: Sa tulong ng tsart, isa-isahin ang mga dimensyon sa pagbasa at itala ku saang aralin mo
angkop na gamitin ang mga ito.
MODYUL 3
IKATLONG BAHAGI
MGA URI NG PAGPAPAHAYAG

AT
HULWARAN NG MGA TEKSTO
ARALIN 1
IMPORMATIB
Ang Impormatib ay isang uri ng teksto kung saan ang layunin ay magbigay ng impormasyon, kaalaman o
kabatiran. Ang pagbibigay ng kaalaman ay maaaring ilahad sa pamamagitan ng pagbibigay ng mga
patunay o ebidensya upang maging matibay at makatotohanan. Ang susulat ng ganitong uri ng teksto ay
nangangailangan ng ganap na kabatiran sa paksa upang maging mabisa ang paghahatid ng impormasyon
sa babasa. Maaari rin namang magsaliksik ang susulat upang maibigay ang lahat ng kaalamang kailangan
sa paksang kanyang isusulat.
Ang impormatib ay nag-uugnay ng mga pangyayari sa lahat ng aspekto o panahon na nais ipabatid ng
iba. Ito ay sumasagot sa tanong na sino, saan, kailan at ano. Kailangan lamang maging maayos ang
pag-uugnay-ugnay ng mga pangyayari dahil dito nakasalalay ang panahon ng pagkakaganap ng mga
pangyayari. Halimbawa ng impormatib na teksto:
KAHIRAPAN
Aurora S. Sion
Minsan ba sa iyong buhay ay naging mahirap ka? O panay na ang daing mo at ipinalalagay na mahirap ka
gayong hindi naman pala. Kung tunay nga na naging mahirap ka disin sana'y naranasan mo na kumalam
ang iyong tiyan dahil hindi ito nalalamnan ng pagkain ng ilang araw. Pangkaraniwan na sa mga mahihirap
ang malipasan ng gutom, ang ilang beses na hindi mag-almusal, magtanghalian at maghapunan.
Kadalasan ang inuumagahan nila ay santambak na pangangailangan dahil sa kakapusan sa pera. Ang mga
mahihirap ay hindi sanay matulog sa maayos na higaan kadalasan ang katawan nilang hapo ay
nagkakasya na lamang mahiga sa matigas na sahig na semento na sinapnan ng kahon o dyaryo. Dahil sa
kahirapan, ang kanilang kasuotan ay madalas na hindi nalalabhan at maraming butas na animo'y
pangkaraniwang disenyo na ng kanilang damit. Dahil sa kakapusan ay kasiyahan na nila ang maligo sa
patak ng ulan na libre nilang nakakamtan at hindi na kailangang bayaran pa ang tubig na dulot ng
kalikasan. Ang sakit sa kanila ay bahagi na ng buhay sa araw-araw at namamanhid na rin sila sa iba't
ibang uri ng sakit na kanilang nararanasan.
Ang pribilehiyong makapag-aral ay nakakamtan lamang nila kung may talinong angkin at matatapunan ng
lingap ng mga politikong sinasamantala ang kanilang pangangailangan upang suklian sila ng pagboto
bilang pagtanaw ng utang na loob na hindi naman dapat dahil ang perang iyon ay galing sa buwis ng
mga mamamayan. Kadalasan ang mga mahihirap sa ating lipunan ay tàmpulan ng tukso' Pinagtatawanan,
pinandidirihan at nilalait sa halip na tulungam Manhid
na ang sa mga maling upasala sa kanila o mga ang Iahat na yata ng kasalanan ay ipapataw sa kanila dahil
sila'y mahirap at Patay gutom kaya't tinuturingang magnanàkaw. Subalit sa kabila ng kanilang masaklap
na kalalagayan sa buhay ang mga mahihirap ay kalimitang may isa lamang takbuhan at sumbungan, ang
ating Panginoon. Dahil sigurado sila na ang Diyos ay hindi sila pandidiçihan, hindi sila pagtatawanan at
kahit kailan ay hindi sila ituturing na basahan.
Sa kabila ng maraming pagtatangka na ang kahirapan sa Pilipinas ay maibsan, silang Iahat ay nabigo dahil
patuloy at laganap ang kahirapan ng marami nating mga kababayan. Ano nga ba ang sanhi ng kahirapan?
Ito ba'y minana pa natin mula sa ating mga ninuno bunga ng pananakop ng mga dayuhan? Dulot ba ito
ng labis na katamaran at pagiging palaasa lamang? Ang pangungurakot ba ng maraming pinuno ng
gobyerno ang nagsadlak sa kahirapan ng marami? Ang kawalan ba ng malasakit sa kapwa ay sanhi rin ng
kahirapan ng iba? Ang hindi ba paghahanda sa pagpasok sa buhay may asawa o pagpapamilya ang
dahilan ng kahirapan? O ang kawalan ng pinag-aralan at di pagkakita sa matinong trabaho ang
nagdudulot ng hirap sa tao? Subalit ano man ang dahilan ng kahirapan ang mahalaga'y mayroong
pagsisikap upang mapagtagumpayan ito. Dahil ang kahirapan ay maaaring malampasan kung magiging
masipag at masinop sa buhay. Sabi nga ng marami sa taong tamad malayo ang palad subalit kung may
pagsisikap ligaya ang mahahanap.
Maraming paraan para maibsan ang kahirapan sa buhay. Ang isang pinakamalaking sandata laban dito ay
pag-aaral. Kung mayroon kang natapos tiyak na may makukuha kang magandang hanapbuhay. Dapat din
ay handa kang pasukin ang buhay may asawa upang maibigay mo ang pangangailangan ng iyong pamilya.
Ito ay pinagpaplanuhan at pinaghahandaan upang di mauwi sa labis na kahirapan, kakapusan, kasawian
at pagdurusa. Ang gobyerno natin ay dapat ding may sapat na programa para sa mga mahihirap upang
mabigyan sila ng panghabambuhay na pagkakakitaan upang hindi palaging umasa na lamang sa tulong
na ibibigay sa kanila. Kung Iahat ng tambay ay mabibigyan ng pagkakakitaan hindi dadami ang krimen at
walang kakalam na sikmura. Panahon na rin siguro upang ang mga Pilipino ay matutong dumamay sa iba
at hindi maging makasarilis Kung tayo ay magtutulungan at magiging masipag Iahat ay uunlad at
giginhawa ang buhay.
PANALANGIN
Lovita G. Fiscal
Kung ika'y malungkot puno ng panimdim
At ang iyong buhay palaging may dilim
Bakit sa ating Diyos hincŻi manalangin
Sa'yong kahilingan ikaw ay diringgin,
Kung ang akala mo ikaw ay iniwan
At walang kakampi o matatakbuhan
Huwag mong isipin na pinabayaan
Pagka't Panginoon palaging nariyan.
Naririyan Siya na handang tumugon
Sa Iahat ng oras at pagkakataon
Kaya nga't paningin sa Kanya ituon
Laging manalangin sa'ting Panginoon.
Tayo ay maghintay sa'ting kahilingan
Sapagkat may oras Siyang nakalaan
Lalo pa nga't ito'y Kanyang kalooban
At hindi dalanging walang kabuluhan,
Lahat ng dalahin o mga problema
Kabiguan, luha, kawalang pag-asa
Idulog, ilapit, ibigay sa Kanya
Nang kapahingahan ay iyong madama.
Paglilipat:( ) Panuto: Sa tulong ng web, paano mo maiiwasan ang kahirapan?
Repleksyon: Bilang mag-aaral, paano mo ginagamit ang impormatib sa iyong pag-aaral?

PAG-AASAWA
Ang pag-aasawa ay di gawang biro
Dahil kailangang handa itong puso
Upang 'wag lumuha ligaya'y matamo
Pakasiguruhing handa kang mabigo.
Una'y nararapat wagas ang pag-ibig

Handa kang tanggapin kabiyak ng dibdib
Dahil hindi pwedeng isoli kung galit
Ito'y pagsasamang walang pamimilit.
Handa na rin dapat itong iyong bulsa

Maraming bayarin mula sa umpisa
Dapat responsable at may trabaho ka
Upang mga anak di gutom pag daka.
Ang iyong katawan damdamin at isip
Lahat ay handa nang tanggapin sa dibdib
Ligaya o dusa, pagsubok, pasakit
Upang pagsasama'y lalo pang lumawig.
Kung bawat pamilya ay buo ngang ganap
Ang krimen sa bansa ay di lalaganap
Walang batang kalye't naligaw ng landas
Itong bansa nati'y payapa't maunlad.
Dahil kung tungkulin ng bawat magulang
Ay nagagampanan at naibibigay
Anak ay lalaking hindi palasuway
Di magiging salot sa ating lipunan.
Kaya't isipin mo bago magpamilya

Sa lahat ng bagay ay maging handa ka
Upang ang daigdig ay maging masaya
Dapat seryosohin ang pag-aasawa.
2. Ang pag-aasawa aydi tulad ng kaning mainit na kapag iyong isinubo ay puwedeng iluwa kapag ikaw ay
napaso dahil iło ay panghabambuhay at tanging kamatayan lamang ang puwedeng maghiwalay.
3. Ano ang mensahe ng tulang iyong binasa?
ALAMIN:
DESKRIPTIB
Kapag ang teksto ay nagsasabi ng mga katangian ng isang tao, hayop, bagay, lugar o pangyayari man ito
ay tinatawag na deskriptib. Sa tekstong deskriptib ay mamasdan nang ganap ang inilalarawan sa
pamamagitan ng pagbibigay ng mga salitang nagsasaad ng katangian. Kung ang bibigyan ng katangian ay
tao maaaring magsimula Sa pisikal na anyo pagkatapos ay sa pag-uugali, gawi, hilig at mga kakayanan.
Ang uri ng teksto ito ay nagbibigay-katangian sa isang tao, hayop, bagay, lugar, pangyayari at iba pang
nais ilarawan ng may-akda. Kadalasan ang ganitong uri ng teksto ay ginagamitan ng mga salitang pang-uri
upang mailarawan ang katangian ng paksang nais bigyang kulay ng manunulat.
Halimbawa ng tekstong deskriptib:
ANG TALON NG BUNTOT PALOS
Aurora Silva-Sion
Ang Laguna ay isang pamosong probinsya na kadalasang pinupuntahan ng mga nais magsaya at
magliwaliw upang takasan ang pandaliang gulo ng maynila o kaya naman ay gustong aliwin ang sarili sa
mga tanawin ng kalikasan at mga bagay na makikita nila sa lugar na ito. Dito mo makikita sa lugar na ito
ang Talon ng Buntot Palos o mas kilala sa tawag ng marami na "Hidden Falls" na matatagpuan sa bayan
ng Pangil, Laguna. Wala pang sementadong kalsada papunta sa Talon ng Buntot Palos maliban sa may
bukana ng daang paakyat sa bundok na tatagal ng tinatayang labinlimang minutong lakad mula sa ibaba.
Ang lahat ng mga pumupunta rito ay dumadaan sa Baranggay ng Balian, Pangil, Laguna kung saan may
mga Baranggay Tanod na nagtatala ng kanilang pangalan bago sila umakyat papuntang talon. Ang mga
nagtutungo sa talon ay sinasamahan ng mga Baranggay Tanod ng Balian upang makasiguro ng kanilang
kaligtasan. Ang tanging paraan para marating ang napakagandang talon ay paglalakad o pagsakay sa
kabayo.
Ang Talon ng Buntot Palos ay may taas na tinatayang higit limampung talampakan. Ito ay matatagpuan sa
gitna ng gubat na naliligiran ng mga puno at damo. Kaya tinatawag ito ng marami na "Hidden Falls" ay
dahil sa para itong itinago at iniuka sa gitna ng gubat na nasisikatan lamang ng araw kung magtatanghali
na. Kapag narating mo ang lugar ay mamamangha ka sa kagandahan nito at maiisip mong tunay ngang
hinulma ito ng kalikasan at sadyang ginawa ng ating Manlilikha. Maaari kang tumapat sa talon at isahod
ang iyong ulo na para bang minamasahe sa lakas ng patak ng tubig na nanggagaling sa itaas. Ang kaibhan
ng talon na ito sa iba ay pwede mong lakarin sa pamamagitan ng pamamaybay
tubig sa mga bato na hindi ka lalangoy at makatatapat ka na sa malakas na patak ng tubig ng
talon.Kung gusto mo naming maglangoy ay may malalim na languyan sa bandang ibaba ng talon. Ang
mga pumupunta rito ay maaaring at magpahinga sa malalapad na bato na nasa ibaba ng talon. Mayroon
bukal ng tubig na napakalatnig na maaari tnong inuman sa may ibaba ng tal g Kapag malapit ka na sa
talon ang daan ay matarik at pababa nang pababa, malalaking lubid na maaaring hawakan upang hindi
mahulog o madulas ang pumupunta rito. Ang paglalakad patungo sa talon sa mga sanay na ay aabutin
tinatayang isa hanggang isa at kalahating oras. Sa umpisa ng paglalakad papunta ng talon ay matarik at
paakyat nang paakyat subalit kapag narating mo ang tuktok ay patag na ang daan at papalusong kapag
malapit na sa talon.
Maraming turista ang dito ay dumadayo dahil bukod sa mura na ang bayad ay napakaganda pa kumpara
sa mga talon na kilala na. Tuwing bakasyon ay destinasyon ito ng mga magkakaibigan, magkakaopisina,
magkakabarkada magkakapamilya at maging ng mga grupo ng iba't ibang pananampalataya para doon
magmuni-muni at manalangin. Hindi lugi at sadyang sulit ang bawat pawis na tutulo sa iyo bago marating
ang talon dahil sa angkin nitong kagandahan. Hindi nakapagtataka kung kaya't ang mga turista ay
binabalik-balikan ang talon at nag_ aaya pa ng maraming kakilala upang mamasdan ang angkin nitong
kagandahan.
DALAGANG PILIPINA
May ilang dalagang Pilipina at Espanyola na kapag naghihikab ay tinatakpan agad ang knnilang bibig Itg
Inga dalallg pamaypay. Manaka-naka lamang kung sila'y mangusap at ito'y pabulong pa.
Noli Me Tangere (Kabanata 1)
Lumaki sa payo at mga pangaral
Itinuro'y kilos na may kahinhinan
Pagiging mayumi at saka magalang
Pagkamasunurin sa mga magulang.
Pino sa pagkilos maging sa salita

Di mo kariringgan ng wikang malaswa
Damit ay disente at hindi masagwa
Ang iniingatan ay dangal na sadya.
Sa mga Iansangan di nagpapaligavv
At hindi nagiging tunay na magaslaw
O nagpapadala sa maraming kantyavv
Palaging rnay kontrol sa lahat ng bagay.
Laging sa sarili ay may pag-iingat
Upang sya'y igalang tularan ng lahat
Sa mga gawain na karapat-dapat
Mamayaning tunay sa puso'y matatak.
Ang ugaling Pinay dapat maingatan
Pagkat isa rin 'tong mapagkakakilanlan
Tatak nitong lahing talagang mainam
Ipamana natin at siyang tularan.
Tunay na tularan ng mga dalaga
Na masasabi ngang isang Pilipina
Magtataas sa'tin at s'yang magdadala
Sa bansang marangal at kaaya-aya.
ARALIN3
PERSWEYSIB
Ang tekstong persweysib ay naglalayong makahikayat. Ito ay ginagamitan ng mga pangungusap kung
Saan ang layon ay makumbinsi ang babasa na sumang. ayon o pumanig sa kanyang sinasabi. Ito ay
ginagamitan ng mga konsepto kung saan ang babasa ay madaling mapapapayag sa nais mangyari ng
sumulat o nagsasalita. Ang uri ng tekstong Ito ay nagpapahayag ng mga kaisipan kung ang nais ng
sumulat ay makumbinsi ka sa kanyang sinasabi, sang-ayunan mo siya at pumayag ka na gawin ang nais
niya o isulong din ang kanyang mga paniniwala
Halimbawa ng Tekstong Persweysib:
UGALING PINOY
Aurora S. Sion
Kung ugali rin lamang ang pag-uusapan sadyang kaiba ang ugaling Pinoy. Sabi nga ng marami kapag nasa
ibang bansa ka madaling tukuyin ang mga Pilipino. Marami tayong ugali na sadyang malpagmamalaki
natin at nararapat lamang nating ipagpatuloy upang hindi mawala ang tatak ng Pinoy saan mang sulok ng
mundo. Ang ilan sa mga ugali at katangiang dapat panatilihin ay ang pagiging mahaba ang pasensya,
matiyaga, masipag, malakas ang 100b, may pagkukusa, may disiplina sa sarili, mapagmalasakit sa kapwa,
palakaibigan. tapat, maaasahan, madaling turuan, masunurin at madaling makibagay. Iyan ang mga
ugaling gustong-gusto ng mga pinagtatrabahuhan ng mga kamag-anak, kakilala at kababayan nating nasa
ibang bansa. Kaya't hindi nakapagtataka kung bakit mabilis tumaas ang puwesto sa
pinaghahanapbuhayan ang mga kababayan natin. May mga insidente pa nga na naitatanghal ang ating
mga kababayan dahil sa paggawa ng mga kabayaniharv habang nagtatrabaho sa ibang bansa. Ito rin ang
dahilan kung bakit mabilis ang pag-angat sa buhay ng mga kababayan natin na nasa ibang bansa.
Hindi lamang sa ibang bansa maihalnanay ang mga Pilipino. Sa ating bansa ay kita rin ang pagsisikap ng
mga Pilipino na maiangat ang kanilang sarili sa pamamagitan ng matiyagang pagÄÄaral. pa nga mahirap
ay pinipilit makapag-aral ng marami sa pamamagitan ng programang nagbibigay ng libreng paaral.
Magmula pa sa acing mga ninuno ay nakilala na tayo sa pagkakaroon ng katapangan, kasipagan at
pagpapahalaga sa na pangalan 0 dangal. Subalit sa ating panahon sa kasalukuyan ay tila unti-unti nang
napapalitan ang magagandang katangian na pagkakakilanlan ng lahing Pilipino. Ito ang dahilan
TAYO NA SA PILIPINAS
May kasabihan nga tayo na kahit saan mang sulok ng mundo tayo makarating iba rin ang nasa sariling
bayan, dahil walang katulad magmahal ang mga Pinoy at sadyang mas masarap tumira at mamatay sa
sarili mong bayang sinilangan.
Halina't pasyalan ang bansa kong hirang
Na sa kontinente ng Asya'y kabilang
Lagi mong puntahan nang iyong mamasdan
Na walang katulad ang angking kariktan,
Mga ilog, talon, lawa't karagatan
Bundok saka gubat pinamamahayan
Ng Isda at hayop, ibong nagkantahan
Sadya ngang sagana sa likas na yaman,
Tayo na't abutin magagandang isla
At dalamapasigan na walang kapara
Kung iyong tanawin parang ipininta
Ng isang mahusay gumawa ng obra.
Halina't alamin ang kulturang angkin
Na ipinamana ng nuno sa atin
Huwag ikahiya ang gawang magaling
At kabayanihan nitong lipi natin.
Ibandila natin laging ipakita

Ang ugali natin na sadyang maganda
Hayaang sa mundo'y hangaan talaga
Likas nating dunong na angat sa iba.
Tayo na sa Pinas na pinagmumulan
Ng maraming prutas at maging gulay man
Ipakita nating sa bawat anihan

Sadyang bansa nati'y hitik sa halaman.
Halina't puntahan ang bansa kong hirang
Upang maranasan ang maraming bagay
Na sa buhay ninyo'y di malilimutan
Dahil Pilipinas nag-iisa lamang.
Nag-iisang bansa dito nga sa Asya
Sa maraming bagay ay walang kapara
Maging kasaysayan di maikumpara
Sa giting na taglay ng bayan kong sinta.
Replekslyon• ( bilang estudyante paano mo ipakikita ang pagmamahal at malasakit sa sarili mong
bansa?
ARALIN 4
ARGUMENTATIB/ PANGANGATWIRAN
Ang tekstong ito ay may layuning mapasang-ayon ang kausap sa kanyang argument o panig sa
pamamagitan ng paglalahad ng mga konsepto at proposisyon kung saan ipinakikita nang malinaw ang
mga katwiran at dahilan. Ang tekstong ito ay naktuon sa tanong na bakit. Ang halimbawa nito ay debate
at talumpati.
KURAPSYON AY LABANAN, PAWIIN ANG KAHIRAPAN
Kung ang kurapsyon sa bansa ay hindi ititigil at magpapatuloy, tiyak na lulubog ang Pilipinas at
sama-sama tayong malulunod sa kahirapan. Sinabi na noon ni Gat. Jose Rizal na ang pamahalaan ay
katulad ng Bapor Tabo na usad pagong at paikot-ikot lamang. Hahayaan ba nating ito'y ganito pa rin
ngayon at Hindi man lamang mapalitan ng speed Boat? Tayo mananahimik lamang gay-ong alam nating
bilyon-bilyon ang ninanakaw taon-taon sa kaban ng bayan?
.kababayan gumising na po tayo, huwag nating hayaang muling maluklok sa puwesto ang mga gahaman
sa salapi at pansarili lamang kapakanan ang palaging iniisip. Sa darating na halalan labanan natin ang
kurapsyon na matagal nang pumapatay sa bayan. Huwag tayong padaya sa mga bulaan nilang pangako at
matatamis na pananalita na puro pambobola lamang. Kailan pa tayo kikilos? Hindi ba tayo nahihiya
daang taon na ang lumipas nang sabihin ni Rizal na ang gobyemo ay Bapor Tabo. Hahayaan ba nating
tuluyan itong malubog sa lusak ng kabuktutan dahil sa mga pagnanakaw? Kumilos na tayo, ang
kapangyarihan ay nasa kamay mo lamang, bumoto nang tama upang bayan ay umahon sa kahirapan.
Nakahihiya na sa mga bansa sa Asya na dati kung saan tayo ang nangunguna, ngayon ay tayo naman ang
napag-iiwanan. Ilang daan taon pa ba ang lilipas bago tayo magising? Hindi ba tayo naaawa sa mga
kababayan nating patuloy na naghihikahos habang pinagpapasasaan ng iba ang pera mula sa kaban ng
bayan? Perang dapat ay nagugol sa mga programang pangkabuhayan o kaya naman ay sa pagpapagawa
ng mga silid-aralan at maayos na mga tulay. Sadya bang nasa talampakan na ang ating hiya at wala na
tayong kinatatakutan kahit ang hatol ng Diyos sa kabilang buhay? Tandaan sana natin na sa bawat ginawa
nating mali tayo rin ay sisingilin ng Diyos balang araw. Maaaring nagpasasa ang ilan at naglustay habang
ang iba ay naghihi-kahos subalit darating ang araw na kapag ibinigay na ng Diyos ang Kanyang paghatol
ay sila naman ang magdurusa ng walang hanggan, silang nagsamantala at naging sakim sa yamang hindi
naman sa kanila. Kaya't gising na kababayan habang may oras pang ituwid ang mga kamalian. Kurapsyon
ay labanan, pawiin ang kahirapan!
WIKANG FILIPINO: DANGAL NG LAHING PILIPIN0

"Walang umttnlad bansg Ita hindi gumamit ng sariling wika, "
Gov, Felicisimo T, San Luis
Sa mga masisipag na administrador ng paaralang ito, mga butihing guro, at sa minamahal kong mga
mag-aaral, isang mapagpalang araw po ang sumaating lahat.
Karangalan po sa akin ang maanyayahan bilang tagapagsalita sa pagdiriwang ninyo ng Buwan ng Wika.
Tunay nga pong dapat nating ipagmalaki na tayo'y may wikang sarili na sagisag ng kabayanihan at ating
paglaya. Ang maging Pilipino po ay hindi dapat ikahiya manapa'y nararapat nating ipagmalaki saan mang
panig ng mundo tayo magtungo na tayo'y Pilipino. Bakit? Sapagkat tayo ay may mga katangiang likas na
sariling atin lamang. Dahil tayo ay mayroong wika na nagsasalaysay ng makasaysayang pinag-ugatan ng
ating lahi. Sa panahon nina Rizal, Del Pilar, Bonifacio, Jacinto, Luna at Mabini, hindi ba't wika rin ang
ginamit sa kanilang paglaban?
Sa tula ni Gat. Jose Rizal na "Sa Aking Mga Kabata" ay ipinakita niya ang matimyas na pag-ibig sa bayan,
sa lahi at wikang sarili. Palasak na palasak tuwing Buwan ng Wika ang bahagi ng kanyang tula na: "Ang
hindi magmahal sa kanyang salita, ay higit sa hayop at malansang isda." Makikita natin ang
pagpapahalaga ng ating Pambansang Bayani sa dangal ng Pilipino. Hindi ba't ang nais niya ay maging
matapat tayo sa ating salita na kapag tayo ay nangako o may binitawang salita sa ating kapwa ay dapat
natin itong tuparin? Dahil ano nga namin ang mukhang ihaharap natin sa iba kundi lalabas tayong mga
sinungaling na masahol pa sa umaalingasaw na bulok na hayop at malansang isda.
Samakatuwid, paano natin iingatan ang dangal ng lahing Pilipino? Marahil tama ang sinabi ng ating
Pambansang Bayani. Panahon na siguro upang lingapin natin at muling pahalagahan ang dangal ng
lahing kayumanggi. Sa pamamagitan ng pagmamahal at paggamit sa ating wika ay maaari nating gawing
instrumento ito upang ibangon ang dangal ng lahing Pilipino na iginupo ng kurapsyon, pagiging
makasarili at pagkakawatak-watak. Dapat nating balikan ang magagandang katangian ng mga bayani na
nagpatingkad sa kanilang dangal at kagitingan. Sa tu\ong ng wikang Filipino ang ating dangal ay
maitatayong muli at maibabalik ang tunay na kasipagan, katapatan sa salita, malasakit sa kapwa Pilipino
at pagtangki\ik sa bansang ating sinilangan. Sa tulong ng pagmamahal sa bayan at sa wika ay
maiingatan natin ang mga kakayahang sadyang magpapayabong sa pagsusulong ng panitik na
naglalantad ng kalagayan ng lipunan sa ating panahon. Tunay ngang dangal ng ating lahi ang wikang ating
ginagamit dahil ito ang nagsasatitik ng ating mga saloobin at nagbubunyag din sa maling sistema ng
parnamahala na magbubunsod sa daang maunlad at hindi baluktot. Ang wikang Filipino ay sintaks ng
tabak na. susugat sa mga tivvali upang alalahanin ang aral na iniwan ng kanyang mga ninuno. Ang
vvikang Filipino ang upang linisin at ituwid ang mga maling gawi na magpapabagsak sa lahing
kayumanggi. Ang wikang sarili ha gagamitin ng mga kalahi ang uugit sa kasaysayan ng bansang Pilipinas
na pinanahanan ng mga Pilipinong buo ang 100b, may dangal at iniingatang malinis na pangalan. Dahil
ang wika ang magiging instrumento ng panulat upang muling umusbong ang isang lahing puno ng pagasa
at pagmamalaki sa kanyang lahing pinagmulan.
Sa mga liriko ng awit na hinulma sa ating wika ay mababakas ang pagmamahal sa sariling bayan. Ang
"Pag-ibig sa Tinubuang Lupa" ni Andres Bonifacio, "Bayan Ko" ni Jose Corazon De Jesus, "Magkaisa" sa
panahon ng Edsa at "Pagbangon" sa panahon ng kalamidad matapos ang bagyong Yolanda ay mga
patunay ng pagmamahal sa bayan at pagpapakita ng katatagan ng lahing Pilipino. Ang wikang Filipino ay
mabisang kasangkapan sa pagpapahayag ng dangal at pagibig sa bayan ng mga Pilipino. Ang Wikang
Filipino rin ang magsisilbing daan upang mamulat ang mga Pilipino na tayo'y may malinis na pangalan at
dangal na hindi kayang igupo ng anumang sigwang dumaan at daraan pa sa paglipas ng maraming taon.
Mabuhay ang Pilipinas! Mabuhay ang Wikang Filipino! Mabuhay ang lahing Pilipino! Muli isang
mapagpalang araw po para sa ating lahat.
Paglilipat (
Panuto: Sa tulong ng graphic organizer na webbing, ibigay ang mga kaisipang nakapaloob sa talumpati.
PAGSUSULIT
PANGALAN: PETSA:
SEKSYON: ORAS:
Panuto: Țalakayin ang îsyu hinggil *Dapat ba o di dapat na aîisin ang łsip natutang Filipino sa kolehiyo? ”
Pangatwiran iło sa pamamagitan ng pagbibigay ng mga katibayan mula sa mga napagdaaang talakayan sa
kasaysayan at batas pangwika.
IKAAPAT NA BAHAGI
PAGSULAT MIDYUM
NG
KASANAYAN
ALAMIN:
ARALIN 1
KAHULUGAN AT KALIKASAN,
LAYUNIN AT
KAHALAGAHAN NG PAGSULAT
Ang pag-iisip ay kasama ng set ng mga kasanayang lumikha, magmanipula at makipagtalastasan sa iba ng
personal na simbolo ng pag isip.
Ang pag-iisip at pagsusulat ay kakambal ng utak.
R.T. KELLOGG (1994)

Ang pasulat na pagpapahayag ay binubuo ng manunulat, ang teksto at ang mambabasa. Ang manunulat
ang nagsisilbing tagapaghatid ng mensahe sa mga naging target na mambabasa ng isinulat. Ang teksto
namăn ay ang mga naisatitik na mensahe na pinag- isipan ay pinag-aralan bago maiprodyus ng isang
manunulat. Ang mambabasa ang bumabasa naman ng mensahe, umuunawa at nagbibigay ng
interpretasyon sa binasang teksto.
Wika ang pangunahing instrumento na ginagamit sa paglilimbag ng mga kaisipan at damdamin ng tao na
nagiging tulay sa pakikipagkomunikasyon at pagkakaunawaan. Ang wika ay simbolo ng letra o titik na
karaniwang ginagamit ng tao sa paraang pasulat na pagpapahayag at maituturing isang paraan ng
komunikasyong intrapersonal at interpersonal. Samakatwid, nilikha ng tao ang mga titik, binuo ang mga
salita, pinagsama-sama at isinaayos ang mga salita na naging pangungusap, isinaayos ang mga ideya ng
pangugusap na naging talata hanggang makabuo makalikha ng isang pahayag
Isang kayamanan ang pagsusulat para sa mga manunulat, isang pisikal at mental na aktibiti ang gawaing
ito na may pagkakaiba-iba ng layunin. Gamit ang kamay sa pagsulat ay kasabay na napapalabas ang
katalinuhan at malikhaing pag-iisip ng sumusulat.
Kahulugan ng Pagsulat
Ang pagsulat ay gawa ng isang manunulat o anumang pagpapahayag na garnit ang mga letra ng
alpabeto, letra o mga simbolo na nakasulat o nakalimbag sa ibabaw ng papel para katawanin ang mga
tunog at ang mga salita ng isang wika. Ito ay isang proseso ng pagtatala ng mga karakter sa isang midyum
na may layuning makabuo ng mga salita.
Sa mga nababasa't naririnig na naghahatid ng mensahe't kaalaman ay sulat sa din pagsulat.na kailangan
ang pagsasanay upang mahubog at malinang ang k ayan
Ang pagsulat ay dumadaan sa wastong pamamaraan at proseso upang m dulot ng maunlad at
epektibong produkto ng pagsulat. Isang tuloy- tuloy at ulit-ulit na gawain ang proseso ng pagsulat na
may layuning makabuo at likha ng isang maayos na pagsulat.
Nagsisilbing daan ang pagsulat upang libangin ang sarili at mambab na may layuning maghatid at
magbahagi ng mga kaalamang makatutulong hubugin ang pisikal, mental at ispiritwal na bahagi ng
pagkatao ng isang indibidwal.
Sa pamamagitan ng pagsulat naisasakatuparan ang gawaing pakikipagkomunikasyon patungo sa mga
mambabasang tumatanggap at nakakaunawa sa mensahe at kaalamang nais maipabatid ng isang
manunulat.
Ayon kay Peter T. Daniels, ang pagsulat ay isang sistema ng humigit kumulang na permanenteng
panandang ginagamit upang kumatawan sa isang pahayag kung saan maari itong muling makuha nang
interbensyon ng nagsasalita.
Batay nanam kay Florian Coulmas, ang pagsulat ay isang set ng nakikitang simbolong ginagamit upang
kumatawan sa mga yunit ng wika sa isang Sistema_ tikong pamamaraan, na may layuning maitala ang
mga mensahe na maaaring makuha o mabigyang kahulugan ng sinuman na may alam sa wikang ginamit
at mga pamantayang sinusunod sa pag-eenkowd.
Ito ay isang proseso ng pag-iisip na inilalarawan sa pamamagitan ng mahusay ng pagpili at pag-oorganisa
ng mga karanasan gayundin an o wastong pagpili ng mga salita upang maging mabisa ang paglalapat nito
sa pagsulat Araffof (2003). Dapat na tandaan na sa pagsulat may layunin ding ginagamit tulad ng mga
sumusunod:
Layunin ng Pagsusulat
1. Pansariling Pagpapahayag o Ekspresiv
Sa layuning ito nagagawang maihayag ang nararamdaman at saloobin ng isang tao. Ito ang daan upang
mabigyang tuon ang pagsulat ukol sa mga bagay na nakikita, naririnig o nababasa. Sa pagpapahayag na
ito ay may malayang pamamaraan, hindi ganap na napagtutuunan ng pansin ang ispeling ng mga ay mas
mahalaga ang mailabas ang tunay na iniisip at nadarama
Manunulat hinggil kinapapalooban sa ilang pangyayari ito ng sariling sa paligid. karanasan Halimbawa at
mga pala-palagay ay t alaarawan,ng , personal na liham, mga reaksyon at mapa o diagram.
2. Pagpapahayag na Impormasyonal o Transaksyunal
Layunin nitong ipaabot ang mensahe, balita o magpaliwanag, at makiusap. Kontrolado ang pamamaraan
sa gawaing ito sapagkat may mga istilo na isinasaalang-alang ang manunulat sa layuning ito, ang
mambabasa at madalas nagiging pormal ang pagpapahayag nito.
Halimbawa: memorandum, rebyuwer, riserts, komentaryo, kritiko, ulat, report, poster o slogan at
sanaysay
3. Malikhaing Pagsusulat
Sa pamamagitan ng imahinatibong pag-iisip ng isang manunulat at kaalamang taglay sa register ng wika,
nailalarawan ng manunulat ang lipunang kanyang ginagalawan. May sapat na lakas ang mga salita upang
ipadama sa mga mambabasa ang panaromic na larawan ng buhay. Kabalikat din ang mga maretorikang
salitang gagamitin upang mabatak ang kuryosidad at inspirasyon ng mambabasa.
Kahalagahan ng Pagsulat
Mahalaga ang pagsulat sapagkat ito'y susi upang maisakatuparan ang larangan ng komunikasyon sa
paraang pasulat na layuning maihatid ang mensaheng nais ipabatid ng sumulat. Sa pamamagitan nito,
nagagawang maihayag ang saloobin at damdamin ng bawat indibidwal. Narito ang ilan pang kahalagahan
ng pagsulat:
1. Nagsisilbing taga-ingat ng mga mayayamang kaalaman ng tao na nais ipamana sa mga susunod na
saling-lahi.
2. Nagpapamulat ng kamalayan sa mayamang kultura at tradisyon ng isang bansa.
3. Tagapag-ugnay ng kasaysayang nakalipas na at sa kasaysayang mangyayari pa lamang.
4. Nagkakalapit, nagkakaunawaan at nagkakaisa ang mga lugar sa pamamagitan ng pagsusulat.
5. Nagiging katuwang sa pagtatagumpay ng isang lipunan mula sa paglikha ng mga pananaliksik.
PAGSUSULIT
PANUTO: Isulat sa patlang ang wastong sagot
1. Ayon Sa kanya ang pagsulat ay isang sistema ng humigit kumulang na permanenteng panandang
ginagamit upang kumatawan sa isang pahayag kung saan maari itong muling makuha nang walang
interbensyon ng nagsasalita.
2. Sa kanyang ideya ang pagsulat ay isang set ng nakikitang simbolong ginagamit upang kumatawan sa
mga yunit ng Wika sa isang sistematikong pamamaraan.
3. Ayon Sa kanya ang pagsulat ay isang proseso ng pag-iisip na inilalarawan sa pamamagitan ng mahusay
ng pagpili at pagoorganisa ng mga karanasan.
4. Layunin nito na magawang maihayag ang nararamdaman at saloobin ng isang tao.
5. Layunin nitong ipaabot ang mensahe, balita o magpaliwanag, magpayo at makiusap
6. Mula sa salitang latin na memoro (pandiwa) na ibig sabihin ay "bigyan ng paalala o sabihan."
7. Ito'y isang pag-uulat ng mga di-magagandang gawain at pangyayaring ginawa ng isang tao na
labag sa batas at alituntunin.
8. Isa itong mahalagang dokumento na inihahanda matapos ang isang pagpupulong ng mga
opisyales.
9. Ito'y pagpapahayag na binubuo ng manunu\at, ang teksto a ang mambabasa.
10. Layunin nitong magbigay ng impormasyon at detalye upan maipakita ang resulta ng Isang
pag-aaral, eksperimen pagsisiyasat, nabasa, napakinggan, o nagawa.
ARALIN 2
URI AT ANYO PAGSULAT/ SULATIN
Pag<Usulat, ang bawat angnilalang ay maaating magkarv«yn ng bindi lahat ng tao sa mundo ay may
kakavahan at
Pagsu«ulat. Ang pagsusulat ay na kais) pan, malawak na iQipan at taglay na aktibong ito ng masining na
paraan ng pagpapahayang ng damdamin at ng indibidWa1 sa pamamagitan ng mga sagisag o simbolo.
Ang isang pagsusulat ay nagtataglay ng katangiang may kaisahan, kakipilan, diin.
Uri ng Pagsulat
Teknikal na Pagsulat
Uri ito ng pagsulat na ekspositori na nagbibigay ng impormasyon para sa teknikal na layunin. Ito ay isang
praktikal na komunikasyong ginagamit sa pangangalakal at ng mga propesyonal na tao upang maihatid
ang teknikal na impormasyon sa ibang uri ng mambabasa. Karaniwang nagtataglay ito ng mga paksang
teknikal. Halimbawa: manwal, gabay sa pag-aayos ng kompyuter, at iba pa.
Referensyal na Pagsulat
Sa papamagitan ng mga nakatalang sangguniang ginagamit nakatutulong Ito sa pagpapadali ng gawaing
pagsulat. Isang uri ng pagsulat na nagpapaliwanag, nagbibigay ng impormasyon o nagsusuri at may
layuning maiharap ang impormasyon batay sa katotohanan.
Ang ilang halimbawa nito ay teksbuk, balita, ulat panlaboratoryo, pagsusuring pangkasaysayan.
Jornalistik na Pagsulat
Uri ito ng pagsulat na hango sa mga pahayagan gaya ng balita na sumasagot sa lahat ng mga tanong na
pangjornalistik; Sino, ano, saan, kailan, baklt, paano.
Pinipili nang maingat ang mga salita at panatilihing simple at tuwiran ang istilo ng pagsulat. llalimbawa
ng mga ito ay ballta, editoryal, lathalain at mga balitang isports.
Akademikong Pagsulat
Formal ang istraktura ng uri ng sulatin na ito, maayos na inihahanay ang rnga pangungusap upang
maging malinaw ang takbo at pagkakabUO ng mga ideya, Ang ganitong uri ng pagsulat ay nakadepende
sa kritikal na pagbasa ng isang indibidwal. Layunin nitong maipakita ang :resulta ng pagsisiyasat o
pananaliksik na ginawa.
Ang mga pamanahong-papel, tesis, disertasyon, suring-basa, panunuring pampanitikan, malikhaing
pagsulat o anumang sulating may paksang pangakademya ay nabibilang sa uring ito.
Uri ng Sulatin
A. Malikhaing Sulatin
Ang tawag sa genreng máy kaugnay sa malikhaing pagsusulat. Ito ay may dalawang uri: Tuluyan o
komposisyong nagsasalaysay ng wastong pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari na Iagi nang may
tauhan, tagpuan at paksa. May iba't ibang uri ito:
1. Maikling kwento
Isang akdang nagsasalaysay ng mga pangyayari na kadalasan nang may suliraning nilulutas ng
pangunahing tauhan, may tagpuan, kasukdulan at wastong pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari.
Nababasa sa sandaling panahon lamang.
a. Kwento ng Katutubong Buhay — ang binibigyang pagpapahalaga a; ang tungkol sa uri ng
pamumuhay, kapaligiran, hanapbuhay at pan»namit
b. Kwcnto ng Madulang Pangyayari — ang mga kapana-panabik na pangyayari na nakapagbabago
sa katauhan ng tauhan ang binibigyang linaw sa nasabing kuwento
c. Kuwento ng Pakikipagsapalaran — ang matinding interes at kawilihan ay nasa balangkas at wala
sa mga tauhang nagbibigay kulay sa kuwento,
Kuwentong Kababalaghan ang mga di-kapani-paniwalang pangyayari at ang katatakutan ang nilalaman
ng kwento,
d. Kuwento ng Tauhan — ang interes nito ay nakasalalay sa pangunahing tauhan
e Kuwento ng Sikolohiya — mangilan-ngilan lamang ang sumusulat ng kuwentong ito sa
kadahilanang may kahirapan ilarawan ang pagiisip ng isang tao. Ang higit na kakailanganin ay maipadam
sa mga bumabasa ang damdamin ng isang tao sa harap ng isang pangyayari.
f. Kuwenton ng Katawanan- ang magpatawa at bigyang aliw ang mga bumabasa ang tanging
layunin ng nasabing kuwento.
Halimbawa ng Maikling Kuwento

Isla ng Pangarap
ni: JVL
Maalinsangang panahon, mga mukhang may iba-ibang pigura na waring di mo maipipinta, mga salitang
paulit-ulit at nakakahilong pakinggan na pâtuloy na naghahabulan papasok sa aking pandinig.. ,init! init!
init! Diwa ko'y binuksan sa ganitong kalagayan walang alinlangang binalikan ng mga alaala, ang lupang
tinubuan na kay hirap tahakin at tawirin.
Malimit na ako'y nag-iisip ng malalim, paano ko narating ang buhay at lugar kung Sğan ako naroroon?
Ano pa kaya ang maaari kong marating? Samantalang nasa dulo ang isla na aking kinamulatan at
kinalakihan na tanging gasera ang nagbibigay liwanag sa aming tahanan. Simple ang lugar na 'yon di ko
masasabing marangya ang pamumuhay ng bawat pamilyang naninirahan doon. Marangya sa
pagmamahalan iyon ay saksi ako! Ngunit dama ko ang hirap at pagod ng aking pamilya sa tuwing
titingala ako't pagmamasdan ang pawisang mga mukha ng aking ama't ina. Di ko maampat ang pawis na
tumutulo sa kanilang katawan dala ng kapaguran sa trabaho malamnan lamang ang sikmura ng kanilang
şampung supling. Tilaok ng manok sa madaling araw ay kasabay ng pagangat ng kanilang katawan sa
higaan para ihanda ang kanilang sarili sa paulit-ulit na trabaho. Dumaan ang bawat panahong patuloy na
lumalago at nahihinog ang aking isipan. Si ate... si kuya... maghahanda na sa pagaasawa ang iba kong
kapatid handa na rin hanapin ang mga lugar kung saan sila maaaring umunlad ang kanilang sarili at
makatulong sa pamilya namin.
Sumikat na muli ang tag-araw at sumilay ang muling larawan ng aking ama' t ina, wala pa ring nababago
hirap pa rin ang larawan ng kanilang mukha. May ngiti sa kanilang mga labi at nag-uumapaw sa
pagmamahalan ngunit may natatagong hirap na nadarama, dama ko, damang-dama ko! Ito ang mga
simulaing pilit na akong nangangarap para sa dalawang larawang nakaukit sa puso kop bibigyan ko kayo
ng kaginhawahan, pakakainin ng masarap, ipapasyal sa kalungsuran at bibigyan ng liwanag ang ating
tahanan.
Dumating ang unang araw sa eskuwela sa unang baitang, masayang masaya ako noon at lalong iminulat
ang isipan sa mundo ng edukasyon. Sumulong pa ang mga taon lalo akong hinihila ng aking mga
pangarap, kasabay ang pilit na pagtulong sa aking mga magulang kasama ng aking mga kapatid kaming
mga babae, pagtatanim sa sakahan, pagkokopra ng niyog, pangingisda sa dagat at pagluluto ng
lambanog. Ito ang mga panahong dama ang hirap at kinailangan ang matinding pagtitiis, makakaraos din
tayo, mga anak! Salitang hanggang kailan nga ba ito? Sa bawat habol ng aking hininga at pagpatak ng
mga butil ng aking mga pavvis sa pagtatrabaho kasama ang mga magulang kasabay ng patuloy na
pangangarap. Bakit ka pa mangangarap? Hanggang lang kayo.... hindi na kayo aasenso!!! Paulit- ulit ang
mga Salitang ito ha pilit pinapatay ng aking pandinig.
Ito na ang panahong kailangan kong suungin ang mga lugar maaaring maging sagot sa aking mga
pangarap. Hindi pala ang mga mangarap, walang pinag-iba ang pagsasakaz Pagkoko ali pangingisda at
pagluluto ng lambanog sa hirap naman ng nararanasan kaysa hirap na dinanas ng katawan upang sa
trabaho tuparin sa probinsiyaang Ngunit, kailangan kong magtiyaga at magtiis ilang pangarap saliw para
ng mga kay nanay, tugtugin tatay at sumabay at sa mga sa kapatid kumpas ko. na Sinabayan dala ng
hangin„,ko ang
Tunay na makapangyarihan dito sa lupa, Mula ngunit, sa lugar paano na ako kinamulatanmagiging
makapangyarihan sa aking pangarap?" hanggang sa mga lungsod na napuntahan patuloy ako nitong
binubuo hinamon at sinukat.
Nagtapos ako sa kolehiyo, walang sinayang na panahon upang makapagtrabaho. Hunyo 2003 at taon din
na nagtapos ako, nang palaring makapagtrabaho. Ginugol ko ang mga panahon sa trabaho, inilaan ang
kita sa pangakong matagal nang inaasam para sa mga magulang. Umuwi akong maliwanag na ang aming
tahanan animo'y piyesta sa loob ng aming tahanan, si nanay at tatay masayang nakatutok sa panuoring
pantelebisyon... "salamat, waring sabi ng aming radyo nakapahinga rin"! Ito ang araw na talumpati ko'y
maririnig ng buong barangay bilang panauhing pandangal sa pagtatapos ng mga mag-aaral sa
elementarya, sa pagtuntong ko sa entablado pansamantalang napinid ang aking mga labi, di maikilos
aking katawan at di ko maiwasang pumatak ang aking mga luha at nagpatuloy ang aking talumpati na
ngayo'y tanging nagmumula Fa aking puso't isipan. Dito ko naramdamang ito ang isang batang simpleng
nangarap. Eto't nakatayo sa harap ng buong barangay nag-uumapaw sa mga mensaheng binibitawan na
tumatagos sa kaibuturan ng mga tagapakinig kasabay ng pagtulo ng luha sa mga mata ng aking ama sa di
kalayuan.. .sana nakikita at naririnig ito ni Nanay sa kalangitan.
2. Nobela
Isang akdang naiiba, higit na marami ang mga tauhan, may masalimuot na mga pangyayari at may
kahabaan ang sakop na panahon. Kadalasang nahahati sa mga kabanata.
Nobela ng Pangyayario pagkakagawa ang ng nasa mahalagang pangyayari kinakatawan ng nobela ay ang
Nobela ng Tauhan ang kahalagahan ay ang pangunahing tauhan at hangarin ng mga tauhan rito ay ang
nobela ng romana binibigyang halaga ang pag-iibigan
Nobela ng Pagbabago ang mga ibig manyaring Fagbabago sa lipunan o pamahalaan na kanyang
kinabibilangan ang hangad ng may-akda.
Nobela ng kasaysayan ang binibigyang halaga ng may-akda ay ang kasaysayan ng ating pinagmulan at
ang paglalarawan ng mga bayaning may malaking ambag sa pagtatanggol sa bayan.
3. Talambuhay isang akdang nagsasalaysay tungkol sa pinagdaanan ng isang kilalang tao
4. Dula- isang uring akdananagsisimUla sa tulao sa tuluyang pangurgusap naglalarawan ng buhay o
ugali sa pamamagitan ng mga usapan at kilos ng mga tauhang tumutupad upang itanghal sa dulaan.
5. Anekdota - isang uri ng akdang tuluyan na karaniwang kakatwa, maikli, subalit nag-iiwan ng aral.
6. Talaarawan — isang kalipunan ng mga salaysay o pangyayaring naranasan ng may- akda.
4. Sanaysay — ito ay isang akdang tumatalakay sa isang mahalaga at napapanahong usapin sa
lipunan. Malawak ang saklaw nito dahil anumang bagay tungkol sa pagbabago ng ekonomika, pulitika,
sosyal, kultural at maging personal ay maaaring talakayin.
5. Talumpati — isang akdang pasalita na naglalayong talakayin ang isang napapanahong isyu sa
lipunan.
6. pabula — ang mga karakter ay mga hayop, naglalayong gisingin ang isipan ng mga bata sa mga
pangyayaring makahuhubog ng kanilang ugali.
7. Parabula — mga hango sa bibliya na tulad ng anekdota ay nagbibigay aral sa mga mambabasq.
B. Patula
Isang akdang pampanitikan na nagpapahayag ng tiyak na diwa't damdamin na kaugat sa pagkatanaw at
pagkaunawa ng makata sa mga karanasan niya sa buhay. Maaaring may sukat o tugma o di kaya'y
malaya.
1. Tulang Pasalaysay — nag lalarawan ng makhulugang mga tagpo sa buhay
a. Epiko—nagsasalaysayng mga kabayanihanghalos hindi mapaniwalaan pagkat nauukol sa
nga kababalaghan.
b. Awit at korido — may mga paksang hango sa pangyayaring tungkol sa pagkamaginoo at
pakikipagsapalaran at ang mga tauhan ay mga hari't reyna, prinsipe at prinsesa. Ang awit ay may sukat
na 12 pantig at inaawit nang mabagal sa saliw ng gitara o bandurya samantala, ang korido ay may sukat
na walong pantig at binibigkas sa kumpas ng martsa.
c. Balad -- Himig na awit dahil ito ay inaawit habang may nagsasayaw. Ito ay nilikha noong
unang panahon. Sa kasalukuyan itO ay nasa mga tulang kasaysayan na may anim hanggang walong
pantig.
2. Tulang Pandamdamin — Nagpapahayag ng damdaming maaaring sarili ng sumulat o ng ibang tao, o
kaya'y likha ng maharaya o mapangaraping guniguni ng makata na batay sa karanasan. Karaniwang
maildi' likas at medaling maunawaan.
a. Awiting Bayan — karaniwang paksa ay pag-ibig, kawalang pag-asa o pamimighati,
kaligayahan, pag-asa at kalungkutan.
b. Soneto —May labing-apat na taludtod hinggil sa damdamin at kaİsİpan, may malinaw na
batiran ng likas na pagkatao, at sa kabuuan, ito'y naghahatid ng aral sa mambabasa.
c. Elehiya — Nagpapahayag ng damdamin o guniguni tungkol sa kamatayan o kaya'y tula ng
pananangis lalo na sa paggunita ng isang yumao.
d. Dalit — Awit ng pumupuri sa Diyos o Mahal na Birhen at nagtataglay ng kaunting pilosopiya sa
buhay.
e. Pastoral -- naglalayong maglarawan ng tunay na buhay sa bukid.
f. Oda — nagpapahayag ng papuri, panaghoy o iba pang masiglang damdamin, walang tiyak na
binibilang na pantig o tiyak na bilang ng taludtod sa isang saknong.
3. Tulang Pandulaan — Ang tulang ito'y karanivvang itinatanghal sa isang dulaan o entablado. Ang
usapan ng mga gumaganap ay patula.
a. Komedya —Ang sangkap ay piling-pili at ang pangunahing tauhan ay may layong pukaıvin ang
kawilihan ng manonood. Nagwawakas nang Masaya, ang tunggalian ay karaniıvang nagtatapos sa
pagkakasundo ng mga tauhan na siyang nakapagpasiya ng damdamin ng manonood.
b. Melodrama — Karanivvang para sa musikal, kasama na ng opera, ang sangkap ay malungkot,
ngunit kasiya-siya ang katapusan para sa pangunahing tauhan ng dula.
c. Trahedya — Tunggaliang nagwavvakas sa pagkasawi o pagkawasak ng pangunahing tauhan ng
dula.
d. Parsa — naglalayong magpasiya sa pamamagitan ng mga kawingkawing na pangyayaring
nakatatawa.
Saynete - ang paksa ay mga karaniwang pag-uugali ng tao o pook.
4. Tulang Patnigan — karaniwan ng may pantig ang bawat taludturan at tumatakay sa isang paksang
pinagtatalunan.
a. Karagatan -batay sa alamatng singsing ng isang prinsesa na naihulog niya sa dagat sa hangaring
makapag-asawa ang kasintahang mahirap. Ang makakukuha ng singsing ay pakakasalan siya.
b. Duplo humahalili sa karagatan, pajiggahan ng hugay ga pagbigkas at pangangatwiran nang patulae
Ang pangangatwiran ay hango sa Bibliya, sa mga sawikain at mga ka•abihanv Karaniwang nitalaro upang
aliwin ang namatayan, c, Debate o naiagtasan isang pagtatagiqan ng katuwiran sa anyong pasalita ukol
isang paksa o uQaping pinag-uugapan. Kaiba naman ang balagtasan sa debate bagamat isa ring pagtatalo
ngunit ang mga pangangatwiran dito ay kailangang may sukat at tugma.
Mga Anyo ng Pagsulat
1. Anyong Pangangatwiran o Argumentasyon
Layunin ng anyong ito na bigyang linaw at maipaliwanag ang paksa upang lumitaw ang partikular na
bagay na tinatalakay sa pamamagitan ng paghahanay ng mga katibayan.
2. Anyong Klasipikasyon o Pag-uuri-uri
Layunin ng anyong ito na mapagsama-sama ang mga bagay na maapring magkakahiwalay at mapag-isa
ang mga bagay na maaaring magkakauri.
3. Anyong Pagsusuri o Analisis
Layunin ng anyong ito na mataya ang nilalaman ng isang akda batay sa pagoobserba at namasid sa
kabuuan ng teksto.
4. Anyong Pasalaysay
Ang pagpapahayag ay may layuning maihayag nang may pagkasunodsunod ang mga pangyayari,
tagpuan, karakter, kasukdulan, kakalasan at wakas.
5. Anyong Paglalarawan
Pagpapahayag na naglalayong magsaad ng larawan ng kabuuan ng isang bagay, pangyayari o magbigay
ng isang biswal na konsepto nga mga bagay• bagay, pook, tao o pangyayari,
6. Anyong Panghihikayat
Layunin ng pagpapahayag na ito na makahikayat ng mambabasa na naaayon sa pananaw ng isang
manunulat.
7. Anyong Eksposisyon
Layuning maipahayag nang may kaliwanagan ang pangyayari, opinyon, kabatiran at mga kaisipan.
8. Anyong Ekspresyon
Layunin nitong maipahayag ang saloobin, emosyon at namumuong damdamin na makatutulong upang
mapawi, mapagaan at maibuhos ang nararamdaman.
9. Anyong Refleksyon
Sa anyong ito, ay may layuning mailagay ang sarili sa perspektibong sitwasyon na may kalinawan upang
masukat ang sariling pagkatao. Layunin nitong tuklasin ang kahalagahan ng mga pangyayaring nagdaan
at Sa kasalukuyan buhay.
10. Anyong Direksyon o Panuto
Sa anyong ito ay naipapakita ng manunulat ang kanyang pag-unawa at masunod ang wastong
pagsasaayos ng mga bagay ayon sa tamang proseso at tuntuning dapat gawin.
Aralin 3
MGA HAKBANG TUNGO SA PROSESO NG PAGSULAT
Sa pagnanais na makabuo ng isang makabuluhan at epektibong sulatin, dumaraan it0 sa mga
hakbangin at proseso na dapat na maisagawa upang maiwasan ang pagkaligaw patungo sa epektibong
pamamaraan ng pagsusulat. Ang bawat tao'y naghahangad na makalikha ng mga sulatin ngunit dahil sa
kawalan ng kaalaman sa mga hakbang na dapat isagawa tinutuldukan na lamang ang mga naising ito.
Ang anumang uri ng sulatin/teksto ay binubuo ng simula, gitna at wakas. Sa pasimula ng isang sulatin
dapat na makahikayat agad ito ng mga mambabasa, makapukaw ng damdamin at mabuksan na ang
isipan sa magiging daloy ng binabasa. Sa bahaging gitna ng isang sulatin matatagpuan ang
pagkakasamasama, pagkakaugnay- ugnay ng mga ideya, maayos na balangkas, pagkakauriuri ng mga
ideya at pagkakahanay ng mga kaisipan upang mas maging malinaw ang kabuuan ng isang
sulatin/tekstong binabasa. Samantalang sa wakas na bahagi ng isang sulatin ay ang pagtatapos ng
kabuuan nang naisulat na nag-iiwan ng impresyong maaaring tatatak at titimo sa damdamin at kikintal sa
isipan ng mga mambabasa.
Ang pagsisimula ng anumang sulatin ay dumaraan sa iba't ibang proseso ng gawaing pagsulat. Ilan sa
mga sumusunod ay mga proseso't pamamaraan sa pagsulat.
Proseso't Pamamaraan sa Pagsusulat
Nagkakaroon ng pabalik-balik na galaw o movement ang proseso ng pagsulat, Nagaganap ang ganitong
proseso upang mabuo ang epektibong resulta mga gawaing pagsulat, Dahil sa pagnanais na makabuo ng
isang epektibong sulatin, may mga sinusunod na gabay at proseso tulad ng:
Prewriting
Sa simula ng pagsulat napakarami ng mga dapat na isaalangalang, kailangan ng pagpaplano ng aktibiti
sa pagsulat, pangangalap ng impormasyon, pag-iisip ng mga ideya, estratehiyang gagamitin at
pagoorganisa ng mga materyales na gagamitin sa unang yugto ng pagsulat.
sa paggawa ng prewriting, maaaring gamitin ang mga surnusunod na mungkahi:

1. Pagsulat ng jornal
2. Questioning
3. Sounding- out friends
4. Sarbey
5. Obserbasyon
6. Eksperimento
7. Interbyu
8. Brainstorming
9. Pananaliksik
Pagsulat ng Burador
Nangangailangan sa yugtong ito ng pag-uulit sa pagsasalin sa bersyong preliminary upang magawang
marebays at makita ang mga pinaka-epektibong pamamaraan ng pagsulat. Kinakailangan dito ang
pagpapalawig pa nga mga parirala sa pangungusap at sundin ang bawat balangkas sa bawat seksyon.
Pagtuunan ng pansin ang mga salita, istraktura ng pangungusap, ispeling at pagbabalangkas sa
pagsusulat.
Revising
Dumaraan ang yugtong ito sa pag-uulit ng pagbasa sa burador upang mapabuti at mahubog pa ang
isinasagawang pagsusulat. Kinakailangang maisaayos ang istraktura ng nilalaman ng sulatin at maaaring
magbawas at magdagdag pa ng mga ideya para mapahusay ang binubuong dokumento. Marami pang
dapat na masuri sa yugtong ito na dapat makita ng isang manunulat, higit sa lahat ang kabuuang
nilalaman ng teksto. Sa ganitong pamamaraan, mahusay na maisasaayos ang isang sulatin at nahihikayat
ang mga mambabasa na basahin ang isang teksto sapagkat nakikita nila ang kalinawan at kaunlaran ng
nilalaman. Ilan sa mga gabay na isinasagawa sa pagrerevisa ay ang mga sumusunod:
● Pagtuunan ng pansin ang paksa
● Paunlarin pa ang mga ideya sa kabuuan ng teksto
● Pagtukoy sa mga detalye
● Pagkakaayos ng kabuuan ng sulatin
● gamit ng mga salita at magiging daloy ng mga kaisipan sa teksto
Editing
Ito ang pinakahuling yugto sa pagsulat at pagbuo ng isang dokumento bago maiprodyus ang Pinal na
papel. Sa yugtong ito maaari pa ring maiwasto ang ispeling, salita, gramar, gamit at mga bantas sa
dokumento.
May teknik na maaaring isagawa sa editing at pagrerebays:
1. Peer editing kumuha ng kapareha at ipabasa ang iyong sinulat o draft.
2. Professional editing pagkunsulta sa mga kilalang propesyunal at may kaaiman sa ganitong uri ng mga
gawain halimbawa ay guro at editor. ganitong larangan kailangang maging bukas ang isipan ng
manunulat sa mga Puna, mungkahi at pagwawastong isasagawa.
3. suriin Pa rin ang mga salitang ginamit at pagkakabaybay ng mga salita.
4. Paggamit ng maliit at malaking titik.
Sa tradisyunal na pamamaraan, itinatakda sa mga mag-aaral ang gawaing astllàt at nagbibigay ng

kaukulang evalwasyon ng guro ang kanilang mga naging p odukto. Samantalang sa kasalukuyan,
itinuturing na isang proseso ang pagsulat ptr hindi produkto. Ang dating produktong pagdulog sa
pagsulat ay napalitan prosesong Pagdulog sa pagsulat. Ang mga sumusunod ay mga hakbangin sa roseso
ng pagsulat:
1. Panimulang pagsulat
2. Paghahanda ng burador
3. Pagrerebisa
4. Pagwawasto
5. Pagpapalathala
Sa pagbuo ng isang mahusay at makabuluhang dokumento ay dumaraan sa tamang proseso ngunit may
mga katangian itong dapat na taglayin at isaalangalang. Ito ay ang mga sumusunod:
1. May kaisahan
Nagpapakita ng pagkakaroon ng iisang pokus ng ideya ang loob sa ng talata. Nangangailangan dito ng
pagtukoy sa nais na mga ideya na idedebelop pa para sa ikakaayos pa ng dokumento.
2. Kohirens
Tumutukoy ito sa pagkakaugnay-ugnay ng bawat bahaging nasa loob ng talataan. May pagkakasundo ang
paksa at panaguri sa kabuuan ng talata, organisado ang mga ideya, epektibo ang mga salitang ginagamit
at maayos ang daloy ng mga pangungusap sa talataan.
3. Empasis
May sapat at naaangkop ang diin sa bawat bahagi ng sulatin sa pamamagitan ng pagtukoy sa mga ideya
sa talataan.
Napakahalaga ng pagsulat sapagkat kung walang isinulat wala tayong nababasa magiging kulang ang
ating pagkatuto. Maraming mga tanong bakit nga ba kailangan pa itong gawin?
Bakit nga ba tayo nagsuqulat? Sa karanagan natin ga bawaf araw ng atih pamumuhay di na natin ito
mal'ilanp, kaya't ang pasulat na parnamaraan ay upang mabawasan ang mga salool'in at datndarninp,
namumuo ga ating pugo at isip.
Bakit nga ba tayo nagsusulat? Sugi ang pag«ulat upang magpatuloy na may maitala sa kasaysayan at
malaman ang mga kaganapan sa ating kapaligiran, banga at sa buong muncfo.
Bakit nga ba tayo nagsusulat? Sapagkat nagagwa nating panatilihin at buhayin ang ating kultura at
tradisyon na pagkakakilanlan ng mga Pilipino•
Bakit nga ba tayo nagsusulat? Nagsusulat tayo upang mapalawak Pa ang kaisipan, mapaunlad ang
kaalaman at mapayabong ang Wikang Filipino.
Narito ang ilan sa mga dapat na tandaan sa pagsulat ng isang pamanahong papel:
1. Ano ang aking paksang isusulat?
Alamin ang paksa na ibibigay ng guro ukol sa bubuuing pamanahong papel.
2. Ano ang pormat at istilong aking gagamitin sa pananaliksik?
Sundan ang ibinigay na istilo at pormat na ibinigay ng guro.
3. Ano-ano ang mga hakbanging kailangan kong sundin?
Alalahaning may mga hakbang na dapat sundin sa pagbuo ng pamanahong papel. Gumawa ng
tentatibong bibliyograpiya at dapat na ito ay organisado.
4. Ano-ano ang kailangang gamitin sa pagkuha at pangangalap ng ideya?
Gumamit ng mga aklat at kilalanin ang awtor. Iwasan ang plagyarismo at sinupin ang mga
sangguniang ginamit.
5. Ano ang mga kailangan kong gawin?
Simulan at gawing may istema ang pagsulat. Alamin ang mga pananagutan sa pagbuo ng pamanahong
papel upang maiwasan ang mga dapat na hindi gavvin sa pagsusulat. Gumawa ng time table para
maiwasan ang pagkagulo sa gawain. Sumangguni sa guro o eksperto upang di maligaw sa binubuong
papel.
Sa proseso ng pagsulat at pagbuo ng anumang sulatin/teksto dapat na isaalangalang ang mga
bantas na ginagamit upang mapahusay ang anumang uri ng sulatin na isasagawa. Maraming mga
nagnanais sumulat, gustong magsulat at nagsusulat na may pagkakataong hindi nabibigyang- tuon ang
mga bantas na makikita sa ibaba, ngunit ang paggamit nang tama nito ay mas makakahikayat pa ng mga
mambabasa sapagkat naihahatid nito ang kabuuang mensahe sa mga mambabasa.
Wastong Paggamit ng Bantas:
1. Țuldok
a. Ginagamit bilang panapos ga mga paturol o pagaiaysay, pakiugap at pautoș ng mga pangangusap
b. Ginagamit din ito sa mga pinaikli o dinaglat na salita,
2, țandang Pananong -- Ginagamit itong panapos sa mga pangungusap na ? patanong
3. Tandang Padamdam o Eksklamasyon (!) gamit din ito sa:
a. Pangungusap na padamdam
b. Ekspresyong padamdam
4. Kuwit.o Koma ( , )
a. Sa petsa ng buwan at taon
b. Sa pagitan ng pangalan ng kalye at pangalan ng lungsod
c. Sa pagitan ng pangalan ng bayan at pangalan ng lalawigan
d. Sa bating panimula ng liham pangkaibigan
e. Sa bating pangwakas ng liham pangkaibigan at liham pangangalakal
f. Sa paghahanay pahalang ng mga salita
g. Sa mągkakasunod na parirala
h. Sa pagitan ng tuwirang sabi at ibang bahagi ng pangungusap
i. Sa pagitan ng antesidente na iyo at ng pangalan
j. Sa pagkatapos ng ngalang panawag
k. Sa pagitan ng pangalan o panghalip at ng pamuno
5. Tuldok o kolon (:)
a. Sa bating panimula ng liham pangangalakal
b. Sa pagsulat ng oras
c. Sa pagtatala ng iisa-isahing bagay
d. Sa pagpapakilala ng tuwirang sipi
6. Kudlit o Apostrophe (') ginagamit sa pag-aangkop ng kataga sa sinusundang salita
7. Panaklong o Parenthesis ( ) — ginagamit na pangkulong sa mga pinamimiliang salita o parirala
8. Panipi o kotasyon (”
a. Dayalogo
b. Pamagat ng aklat, kuwento, pelikula, atbp.
c. Mga susing salita sa isang pinaraphrase na tala
d. Direktang pagsipi ng isang salita, parirala o pangungusap
9. Gitling (-)
a. Mga salitang inuulit, ganap o parsyal
b. Mga tambalang salita dahil sa pagkaltas ng isang kataga o salita kaya pina g_ iisa na lamang na
maaaring manatili ang kahulugan kaya'y magkaroon ng ikatlo
c. Mga magkasalungat na salita na inaalis ang pang-ugnay na at
d. Mga salitang-ugat na nagsisimula sa patinig na inuunlapian ng panlaping nagtatapos sa katinig
e. Mga pangngalang pantangi na inunlapian
f. Panlaping ika-ikasunod ng tambilang o numero
g. Fraksyong isinusulat nang pasalita
h. Pagsasama sa apelyido ng pagkadalaga at ng napangasawa
i. Paghahati ng salita sa dulo ng linya
10. Tuldukuwit (;) — ginagamit sa dalawang malalayang sugnay na hindi pinangangatnigan o hindi
pinagdurugtong ng pang-ugnay
11. Elipsis (...) — pagsisipi kung may tinatanggal na salita; ( — sa huli ng pangungusap o katapusan ng
sipi
12. Braket (II) — binago sa isang tuwirang sipi at dito ito ipinaloloob, gayundin, ang kapaliwanagan sa
kung ano ang ginawa
13. Asteriko (*) — may tinanggal na isa o mhigit pang talata sa isang sinipi, pagkatapos ng isang listahan
at pagpapakitang may karagdagang impormasyon nakatalababa o nakfutnowt
14. Salungguhit (_) — gamit sa mga pamagat ng aklat, dula, novela, maikling kuwento, awitin, tula,
sanaysay; pangalan ng babasahin (dyaryo, magasin, jornal, polyeto at mga programang panradyo
at pantelevisyon); at banyagang salita
MAIKLING PAGSUSULIT
Pangulo: Petsa:
Seksyon: Oras:
Panuto: Punan ng wastong bantas ang sumusunod na talumpati.
Monde Innovation
Ni: Rayns Kenneth S. Ampon
Tayong mga Pinoy Tayoy hindi kano. Kayat huwag kang mahihiya kung ang ilong mo ay pango Inyong
lingkod isinilang sa bayan ng matapang Isang taga ng kasaysayan pusong may ipaglalaban Lalawigan ng
Batangas kathang inampalan. sa pag-apak sa entablado y talumpati ay ihahain Ako sa nagbabagong
mundo Nawa'y inyong maibigan.
Saang su10k ng daigdig matatagpuan ang ganap na pagbabago Sa lumalagong ekonomiya ng aba ng
mundo sa Sistema ba ng edukasyon na ating ipinatutupad sa lengwahe kayang ating inaatal sa
teknolohiya kayang nagpaikot sa atin o sa puso ng isang taong binago ng panahon Saan nga ba.
Labing Pitong taon na noong una kong masilayan ang mundong ibabaw Akoy nabibilang sa isang payak
na pamilya na naninirahan sa isang simpleng komunidad May liwanag sa pagsikat ni Haring Araw May
masamyong hangin din na hahaplos sa iyo mula sa parang Ang mga ibon nama y umaawit ng kaligayahan
Pagdaraop pay may mga batang maglalaro sa lansangan Patintero Luksong Tinik Habulan at Taguan Mga
ala-alang baon ko sa araw-arawAla-alang nanakawin ng bangungot na parating.
Taong 2000 nang pumasok ang mga banyaga rito sa ating bansa Sa katunayan ngay hindi naman sila
umalis nagsamp lamang ng bagong alipin Aliping mangaalipin din Sila ay nakangiti presentable kaaya-aya
ang inaalok na produkto Animoy Blak baster ang pila ng mga parokyano Ako nama y nagusisa sinubukan
ang produktong hinain sa amin Sa umpisay patikimtikim lang hangang sa nasarapan hindi na tinigilan
Nakatitig na lamang Ako noon sa salamin nang makitang ako palay lulong na sa produktong buhat ng
banyaga Sa mga gusaling tinayo sa aming palaruan Sa mga ideyang sumira ng aming mga pangarap at sa
mga gadgets na niligaw kami sa daang dapat naming tinahak Mga pangakong iwinaldas ng panahon
tanging poot na lamang ang saksi ng bawat matang namumugto.
Maraming nawala nang si Juan ay nalulong sa produktong inalok nila Isang dating gamot na ngayon ay
lason Pangarap koy iwinaglit ng pagkakataon Payak na pamumuhay namin na minsang namasdan hindi
na muling masisilayan Humirap ang estado ng aking pananaw Bumalikwas tuwid na daang tinatahak
Napasailalim tayo sa kapangyarihan ng teknolohiya at sa pagbabago ng mundong ito
Tanong bang dapat ay Ano Ako sa nagbabagong mundo o Sino na Ako na binago ng mundong ito
Monde innovation a los pentes Mi Ultimo un siglo.
ARALIN4 :
KORESPONDENSYA
Ang buhay ng tao ay binubuo ng Pakikisalamuha sa kanya:ng kapwa at sa kanyang nasasakupan.

Saanman siya pumuntakaakibat na ang pakikipagtalastasan pamamagitan ng anyong pasalita at pasulat.
Isa sa pakikipag-ugnayan ng tao ay ang paggamit ng korespondensya sa larangan ng propesyunalismo.
Ang korespondensya ay pasulat na pakikipagtalastasan. Ito ang instrumentong namamagitan sa opisina,
organisasyon at institusyon. Ito ang nagsisilbing ugnayan ng tao sa kanyang kapwa lalo na sa larangang
propesyunal. May iba't ibang uri ng korespondensyang ginagamit ang indibidwal upang makipag-ugnayan
sa kapwa.
Uri ng Liham
1. Liham Aplikasyon -- ito ang kadalasang ginagamit ng isang indibidwal sa paghahanap ng

mapapasukang trabaho sa isang tanggapan o pagawaan. Layunin nito na maialok ang serbisyo at
pormal na maihayag ang kanyang intensyon.
2. Liham Kahilingan — inihahanda ng lumiliham kung siya'y nangangailangan ng isang bagay,
paglilingkod, pagpapatupad at pagpapatibay ng anumang nilalaman ng korespondensya.
3. Liham Pagbibitiw — Ito ang kadalasang inihahanda ng isang sumusulat sa oras na magpasya na siyang
tumigil sa kanyang trabaho bunga ng sarili niyang kadahilanan. Inilalahad ito nang maayos at
mabisa at iniiwasan nito ang pagpuna sa tanggapan at mga namumuno sa pook gawaan.
Ang Resume
Isa sa pangunahing pangangailangan ng isang propesyunal ay bumuo at magkaroon ng maayos,
malinis at kumpletong tala tungkol sa kanyang pagkatao, Ito ay tinatawag ding curriculum vitae na
naglalaman ng kumpletong larawan pangunahing impormasyon at maituturing itong blueprint ng sarili.
Patnubay sa raggawa ng Resume

1. Unahin ang pangalan /gawing malalaki ang titik at sa ilalim nito ay ang tirahan, contact number
at email address.
2. Itala ang personal na impormasyon tulad ng edad, kalagayang sibil, kasarian, relihiyon,
citizenship, kapanganakan, lugar ng kapanganakan, TIN number, Pag-ibig, SSS number
3. Edukasyon Tandaan ifo mula ang pandalubhasaan, mga taon ng pagtatapos.KolehiYO'
Sekondarya, mababang paaralan.
4. Karanasan sa Pagtatrabaho Itala mula sa bago patungo sa Jumang rekord trabaho

5. Karanasan sa ragtatrabaho Mula sa kasalukuyan hanggang Sa huJin pinagmuJang trabaho
6. Karangalang Banggit o pagkilalang natamo mula sa bago hanggang Sa luma
7. Mga kakayahan at iba pang katangian Itala ang mga kakayahang nagawa at katagiang taglay,
8. Sanggunian ng Pagkatao Itinatala ang mga taong higit na nakakakilala sa iyong pagkatao.
Kadalasan, hindi kamag-anak o kapamilya ang gagamiting reference bagkus ang mga nakasama
sa iyong trabaho o kumpanya.
Mga Bahagi ng Liham

1. Pamuhatan binubuo ito ng ng pangalan at tirahan ng sumusulat ng liham. Isulat ang petsa kung
kailan ito sinulat.
2. Patunguhan ito ay naglalaman ng pangalan, katungkulan at tanggapan ng taong tatanggap ng
liham.
3. Bating pambungad Ito ang pagbating ginagamit sa sinusulatan.
4. Katawan ng Liham dito inilalahad ang paksa o mensahe ng isang liham.
5. Pamitagang pangwakas Ito ang pangwakas na pagbati.
6. Lagda Ito ang nagpapakilala kung sino ang sumulat.
Mga Katangian ng Liham

1. Malinaw
2. wasto
3. Buo
4. Magalang
5. Maikli
6. Kumbensyonal
7. Mapitagan
Anyo ng Liham
May tatlong uri ng anyong ginagamit sa liham,

1. Anyong Ganap na Block
________________________
___________________________
________________________
________________________
________________________
________________________
________________________:
______________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________
_____________________________________.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
________________________________________________
________________________
___________________________
2. Anyong Block
______________________
______________________
_________________________
_________________________
_______________________
_______________________
_______________________:
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
________________________________________________________________.
___________________
______________________
Pagsulat ng Memo, Report, at Katitikan ng Pulong
Mahalaga ang pagkakaroon ng pagkatuto sa mga dapat na isaaJang-

pagbibigaY paalala sa mp,a importanteng impormaqyon sa mga kasapi ng isang organisasyon. Ang report
ay pag-uulat ng mga kalakaqan at kahinaan ng isang proyekto upang masuri ang mp,a nagawa at
pagpapJanuhan ang mga susunod na hakbang sa pag-unlad ng mga susunod na gawain.
MEMORANDUM (Memo)
Ang memo ay mula sa pinaigsing salita na memorandum. Galing ito sa salitang latin na memoro
(pandiwa) na ibig sabihin ay "bigyan ng paalala o sabihan." ay isang maikling tala na nagpapaalala. Uri ng
komunikasyon ito na karaniwang ginagamit sa transaksyon o negosyo.
Layunin ng memo:
1. Maghatid ng mabilis na impormasyon
2. Magbigay ng patakaran
3. Mag-ulat ng mga kaganapan sa kompanya
4. Magpaalala ng mga dapat gawin
Bahagi ng Memo:
1. Letterhead. Naglalaman ng pangalan ng tanggapin o opisina kung saan nagmula ang memo.
2. Heading. Para sa: (babasa- pangalan at posisyon sa trabaho)
Mula sa: (pangalan ng nagpadala at posisyon sa trabaho)
Petsa: (kasalukuyang petsa)
Paksa: (pinag-uusapang impormasyon)
3. Katawan. Dito inilalagay ang pinakamensahe ng memo
4. Konklusyon. Ito ang pagsasaad ng mahahalagang detalye.
Report
Layunin ng report na magbigay ng impormasyon at detalye upang maipakita ang resulta ng isang
pag-aaral, eksperimento, pagsisiyasat, nabasa, napakinggan, nagawa.
Kaayusan ng Report
1. Introduksyon
Ibigay ang kaligiran sa kung ukol saan ang nais iujat' Ibigay ang mahahalagang kaganapan at
impormasyon na 'nay kaugnayan sa roport,
2. Pamamaraan
Ano ang pamamaraang ginamit? Ano ang rnga kaganapang Pangyayari? Ibigay ang mga nakuhang
itnportnasyon at bawat detalye ng report.
3. Kinalabasan o resulta lulatang naging resulta, sang-ayon ka man o hindi sa kinalabasan
nararapat na iulat ang katotohanan.
4. Paglalahad ng ulat
Ilahad ang pangkalahatang pangyayari at ang naging kaganapan ayon sa pagkakasunud- sunod ng
pangyayari.
Layunin ng Report
1. Pagpapabatid Ito ay pagpapaabot o pagpaparating ng mga naganap na pangyayari para sa
kamalayan ng mga taong sangkot at kabilang sa organisasyon/kumpanya.
2. Pagsusuri Pag-aaral, pagsisiyasat at masusing pagsusuri sa detalye at nakalap na mga
impormasyon.
Uri ng Report
1. Incident Report
Ito'y isang pag-uulat ng mga di-magagandang gawain at pangyayaring ginawa ng isang tao na labag sa
batas at alituntunin.
2. Accident Report
Ang ganitong report ay mga pangyayaring di inaasahan ng bawat tao. Halimbawa nito ay mga aksiden
teng nagaganap. Sa gani tong ula t hin ahanapan ng kalutasan ang pangyayari mula sa mga taong
nakaligtas sa pangyayari at ang taong sangkot sa aksidente.
3. Status Report
Isang pag-uulat hinggil sa naging takbo ng isang gawain upang alamin at nakita ang pag-unlad o pagbaba
nito. Halimbawa ay grado sa card.
4. Accomplishment report
Isang uri ng pag uulat at pagsusuri ayon sa naging kabuuan o kinalabasan ng isang isinagawang proyekto
upang Makita ang kahinaan at kalakasan nito.
Katitikan ng Pulong (Minutes of the Meeting)

Isa itong mahalagang dokumento na inihahanda matap09 ang pagpuPUlong ng mga opisyales.
Nakasaad dito ang mga naging isyung pinagusapan at mga planong napagkasunduan at napagdesisyunan
sa harap ng mga dumalo sa pagpupulong.
Ilan sa mga sumusunod ay mga nilalaman ng isang katitikan ng pulong:
1. Mga naging panauhin

a. Mga dumalo
b. Di nakadalo
c. Naging tagapamUno ng pulong
d. Naghanda ng katitikan
2. Kopya ng katitikan
3. Karagdagang usapin
4. Agenda
MAIKLING PAGSUSULIT
Panuto: Punan ng kaukulang sagot ang mga sumusunod na katanungan:
1. Inihahanda ng lumiliham kung Siya'y nangangailangan ng isang bagay, paglilingkod, pagpapatupad at

pagpapatibay ng anumang nilalaman ng korespondensya.
2. Ito ang kadalasang inihahanda ng isang sumusulat sa oras na magpasya na siyang tumigil sa kanyang
trabâho bunga ng sarili niyang kadahilanan.
3. Binubuo ito ng ng pangalan at tirahan ng sumusulat ng liham sampu ng petsa kung kalian ito
sinulat.
4. Ito ay naglalaman ng pangalan, katungkulan at tanggapan ng taong tatanggap ng liham.
5. Ito ang pagbating ginagamit sa sinusulatan.
6. Ito ang kadalasang ginagamit ng isang indibidwal sa paghahanap ng mapapasukang trabaho sa isang
tanggapan o pagawaan.
7. Dito inilalahad ang paksa o mensahe ng isang liham.
8. Ito ang pangwakas na pagbati.
9. Ito ang nagpapakilala kung sino ang sumulat.
10. Galing ito sa salitang latin na memoro.
MODYUL 5
IKALIMANG BAHAGI
AKADEMIKONG
PANANALIKSIK
ARALIN 1
MGA TERMINOLOHIYANG GAMIT
SA PANANALIKSIK
"Research is what I'm doing, when I don't know... what I'm doing? "
Hindi simple ang gawaing pananaliksik na ibinibigay at itinakdang gawin ng mga mag-aaral• Ito'y
isang pagtupad bago ang pagtatapos sa kolehiyo at pag-aaral sa dalubhasaan.
Sa akademya lahat ng itinuturo sa 100b ng klasrum na pinagkukunan ng kaalaman at

nakukuhanan ng pagkatuto ay nakabatay o nakasalig sa pananaliksik. Ang makabuluhan at produktibong
layunin ng akademya ay nakapokus at umiikot sa produksyon ng kaalaman.
Mga Terminolohiyang Gamit sa Panananaliksik

Ang mga terminolohiyang pampananaliksik sa wikang Ingles na tinumbasan sa wikang Filipino ay
makakatulong sa pangangailangan ng bawat nilalang na magkaroon nang malawak na kaalaman na
ginagamit ng mga mag-aaral, upang ganap na makawala sa tanikala ng kamangmangan sa di wastong
paggamit ng mga katavvagang pampananaliksik.
Napapansin nating marami ang mga Pilipinong mag-aaral na nakararanas ng kakapusan sa

pananalita sa sariling wika sa pagpapahayag ng karunungan sa disiplinang ating kinabibilangan. Sa
larangang akademiko maraming salita ang mga mag-aaral na hindi na maisa-Filipino dahil may mga
terminolohiyang Ingles na walang tiyak na katumbas sa ating wika. Ang pagkakaroon ng malawak na
kaalaman sa panghihiram sa wikang Ingles at Espanyol ng mga salitang walang katumbas o walang tiyak
na katumbas sa wikang Filipino ay puwang upang mapalawak ang ating bokabularyong Filipino.
terminolohiyang pampananaliksik Wikang Ingles nabigyan ng panumbaS sa Wikang Filipino ay mula sa
isinagawang pag-aaral sa dalubhasaan sa Filipino ni Jovy V. Larrios (2013) at dumaan sa pagsusuri't
pagwawasto ng isang leksikograper mula sa KWF na si G. Jomar Caftega.
Ang mga terminolohiyang gamit sa pananaliksik ay dumaan sa mga pagsasalinupang mabigyan

ng katumbas sa wikang Filipino: baybay na salin (BS), Literal
(LS), Diwang salin (DS) at Tahas salin (TS),
Ilan sa terminolohiyang ito ang madalas nating makita at ginagamit akadenlikong papel tulad ng
pamanahong papel, tesis at desertasyon
Filipino:
● Abstrak; (LS) buod; (IDS) kabuuan o halavv sa isang

aaral; Abstract(TS)
● Acceptable• (IDS) (IBS) akseptabol; o kasiya-siyang (LS) katanggap resulta; tanggap; (TS)
tesiskarapat
● Accomplishment - (BS) accomplishment; (LS) katuparan; pagtatapos; (DS) katagumpayan sa
isinagawang bagav; (TS) riserts
● Accuracy -- (BS) katumpakan,• (LS) kasaktuhan; (DS) pagkakaakma kaakmaan ng mga
salita/ideya; (TS) salita
● Accurate - (BS) tumpak; (LS) sakto; (DS) kaakmaan ng mga salita, ideya o nilalaman; (TS )salita
● Acknowledgement (BS) pagkilala; (LS) pagkilala; (DS) pagbibigay kredito; (TS) liham
● Acquire — (BS) mapasakamay; tamasahin; (LS) makuha; maabot; (DS) pagkakamit o pagtatamo
ng ninahais na bagay; (TS) pangarap;
● Action checklist — (BS) aksiyon tseklist; (LS) tseklist ng pagkilos; (DS) gawain na nancangailangan
ng pagkilos na may kaganapan; (TS)
● tala tanuncan
● Adaptation — (BS) adaptasiyon; (LS) adaptasyon; pagbabagay; pag-aanokop; (DS)
pagkakaangkop-angkop ng mga salita at ideya; (TS) literatura
● Advantages (BS) kalamangan (LS) kapakinabangan; (DS) halagang naibibigay sa isang pag-aaral;
(TS) aklat
● Affect — (BS) affect; (LS) umepekto; pag-epekto; (DS) kabisaang dulot ng pag-aaral; (TS)
mag-aaraL
● Aims — (BS) mithiin; hangarin; (LS) kagustuhan; naisin; (DS) adhikain o inaasam ng isang tao; (TS)
mag-aaral; dalubhasa
● Analysis — (BS) analisis; suri; dalumat; (LS) masuri; maisip; (DS) maanalisa o mapagpasiyahang
datos; (TS) teorya, bokabularyo, varyabol
● Analyzing — (BS) pagdalumat; (LS) pagsusuri; pagisipan; (DS) pag-aanalisa at pagpapasiya sa
isinasagawang pag-aaral; (TS) datos;
● ANOVA — (BS) Analisa ng varyans (ANOVA); (LS) pagtatasa sa nakahiwalay
● Appendix (BS) apendiks; (LS) mga dahong dagdag; mga dagdag na dahon; (DS) karagdagang
datos; (TS) talatanungan, kurikulum vitae
● Approval (BS)pagpapatibay; (LS) pagpayag; (DS) pagsang-ayon; paghingi ng pahintulot;
(TS) tagapayo, punong-guro, guro, mag-aaral
● 18. Approval sheet -e (BS) aproval sheet; (LS) dahon ng pagpapatibay; (DS) kasulatang papei ng
pagpapatibay; (TS) pangulo, panelist, dekana,
● Approve (BS) pagtibayin; (LS) aprobahan; (DS) magpahintulot; pahintulutan; pagpapaabot ng

isang kahilingan; (TS) liham, datos
● Background (BS) kaligiran; (LS) napag-aralan, pinag-aralan; (DS) batayan o basehan ng
pinag-aralan; (TS) mag-aaral, literatura, kasaysayan
● Bar graph (BS) bar grap (LS) tuwid na grapika; tuwid na talangguhit; (DS) grapikong nagpapakita
ng resulta ng pag-aaral; (TS) istatistika.
● Bibliography (BS) bibliografi; reperensiya; (LS) sanggunian; bibliograpiya;
● (DS) pinaghanguang mga aklat; (TS) awtor, aklat, jornal, website, modyul
● Categories of question (BS) kategorya ng mga katanungan; (LS) pag-uuri ng mga katanungan (DS)
pagbuo at pagsasama ng mga katanungang pinagsama.; (TS) tseklist
● causability — (BS) kosabiliti; sanhi; rasyonal; (LS) tagagawa ng epekto; (DS) ang dahilan o motibo
para sa ilang mga pagkilos ng tao; (TS) problema
● Central tendency — (BS) sentral tendensi; (LS) patungo sa gitna; pagdako sa gitna; paggawi sa
gitna; (DS) posisyon ng grapikong nagpapakita ng pagbabago; (TS) grap
● Circle graph — (BS) circle graph; (LS) bilog na grap; (DS) bilog na talangguhit gamit sa
interpretasyon ng datos; (TS) matematika
● Chapter — (BS) tsapter; (LS) kabanata; (DS) bahagi o isang yugto ng isang aklat:
● (TS) tesis, disertasyon
● Characteristics — (BS) karakteristiks; (LS) katangian; (DS) kakanyahan ng isang bagay; (TS)
varyabol, respondent, mag-aaral, guro
● Checklist (BS) tseklist•, (LS) talaan; talatanungan; (DS) talaan o kinapapalooban ng mga
katanungan; (TS) apendiks
● Chi-square distribution (BS) chi-square distribution; (LS) chi-square distribution; (DS)
pamamahaging chi-square; (TS) istatistika
● Chi-square test (BS) chi-square test; (LS) pagsubok na kay-skwer; kay-skwer na pagsubok; (DS)
sukatan kung paano inaasahan na ito kumpara sa mga resulta; (TS) istatistika
● Class — (BS) class; (LS) pangkat, klase; (DS) pagsasama at pagbubukod sa iba;
● (TS) tao, bagay
● Class boundary — (BS) class boundary; (LS) hangganan ng pangkat; hanggahan ng klase; (DS)
pumapagitnang bagay o tao.; (TS) numero
● Classification -- (BS) klasipikasyon; (LS) pag-uuri o pagbubukod; (DS) pagpapangkat/
paghahati-hati, pagbibigay kategorya; (TS) datos
● 35• Cluster sampling— (BS) klaster sampling; (LS) pakumpol na paghahalimbawa, pagrupong
paghahalimbawa; (DS) pagsasama-sama; (TS) datos
● Collection (BS) koleksiyon; (LS) pagkolekta; (DS) pagkuha o pagtitipon ng mga bagay o datos.; (TS)
datos
● Column (BS) kolum; (LS) hanay; hilera; (DS) hanay ng niJalaman ng pagaaral; (TS) kontent
● Comprehensive (BS) komprehensibo; (LS) sapat, husto; (DS) kaJinawan ng mga salita o
pakahulugan; (TS) diksiyunaryo
● Conclusion (BS) konklusyon (LS) Pinal na desisyon; (DS) kabuuang palagay sa isang bagay o paksa;
(TS) riserts
● Conducted — (BS) isinagawa; (LS) idinaos,ginanap; (DS) pinangasiwaang bagay; (TS) miting,
seminar
● Content (BS) kontent; (LS) nilalaman; (DS) kaisipang nakapaloob sa pagaaral; (TS) diksiyunaryo,
aklat, jornal
● Content validity — (BS) kontent validiti; (LS) pagvalideyt ng nilalaman; (DS) pagkumpirma o
pagsusuri sa nilalaman; (TS) diksiyunaryo, tesis
● Control — (BS) kontrol; (LS) kontrol, pamamahala, pangangasiwa; (DS) pagmamanipula sa mga
varyabol; (TS) varyabol
● Control group — (BS) control group; (LS) control group, grupong kontrolado
● (DS) kontroladong grupo sa isinasagawang pag-aaral.; (TS) varyabol
● Controlled variables — (BS) controlled group; (LS) kontroladong varyabol; (DS) pagkontrol sa
isang varyabol na pare-pareho para sa mga independiyenteng varyabol sa umaasa varyabol; (TS)
paradima
● Continous variables — (BS) continous variable; (LS) tuloy-tuloy na baryabol;
● (DS) malalayang varyabol; (TS) dalubhasa
● Correlation — (BS) correlation; (LS) korelasyon; (DS) pag-uugnay-ugnay sa datos; (TS) numero
● Correlational method (BS) correlational method; (LS) korelasyonal na pamamaraan; (DS)
paghahambing na pamamaraan; (TS) istatistika
● Critical value (BS) kritikal valyu (LS) kritikal na halaga; (DS) halaga na naaayon sa isang naibigay na
antas ng kabuluhan; (TS) haypotesis
● Data — (BS) data; (LS) datos; (DS) nilalaman ng deyta; (TS) kabanata
● Dedication — (BS) dedikasyon; (LS) pagbibigay o pag-aalay ng pasasalamat;
● (DS)pag-aalay o paghahandog ng binuong gawain; (TS) liham
● 51, Definition — (BS) depinisyon; (LS) pagpapakahulugan; (DS) pagbibigay katuturan sa mga
salitä o datos; (TS) salita
● Definition of terms — (BS) katuturan ng talakay; (LS) depinasyon ng mga termino; (DS)
pakahulugan sa mga salita; (TS) disiyunaryo
● Dependent variable — (BS) dependent varyabol; (LS) dependent varyabol;
● (DS) nakadepende na varyabol; (TS) grado
● Descriptive (BS) deskriptibo; (LS) naglalarawan; (DS) palarawang pamamaraan; (TS) riserts
● Design — (BS) disenyo; (LS) balangkas; (DS) kabuuang anyo ng isang pagaaral; (TS) riserts
● Discover (BS) tuklas, pagtuklas; (LS) alamin; (DS) mabatid o matukoy ang 56. epekto ng isang
pag-aaral; (TS) bagay
● 51. varyabol Discrete na variables binubuo ng (BS) buong discrete yunit varyabols; ng numero;
(LS) (TS) hiwalay dependent; na varyabol; independent(DS)
● Elaborate — (BS) elaborate; (LS) paliwanagin; (DS) pagpapainam ng mga ideya;
● (TS) literatura
● Effect — (BS) effect; (LS) kinalabasan, epekto; (DS) bunga o resulta ng isang pananaliksik; (TS)
tesis; desirtasyon
● Evaluation — (BS) ebalwasyon; (LS) pagsubok; pagsusulit; (DS) pagsubok o pagtataya na binibigay
sa mga respondent; (TS) eksaminasyon
● Exsperimental — (BS) eksperimental; (LS) eksperimento; (DS) napiling istilo na paraang

pang-eksperimento; (TS) tesis
● Experimental group (BS) grupong eksperimental; (LS) grupong eksperiment; (DS) grupo na
pang-eksperimento; pangkat pang- eksperimento; (TS) magaaral
● Experimental method (BS) metodong eksperimental; (LS) eksperimental na pamannaraan; (DS)
eksperimental na pamamaraan; (TS) disenyo
● Expert (IBS) ekspert; (LS) eksperto; (DS) taong bihasa sa larangan ng pagsasalin; (TS) dalubwika
● Evidence (BS) evidens (LS) ebidensya; (DS) katibayan o patotoo sa isinagawang pag-aaral; (TS)
batas
● Figure (BS) figure (LS) hugis,larawan (DS) hitsura o anyo ng paradima ng mga varyabol; (TS)
paradima
● Focus --- (BS) pokus; (LS) tuon, konsertasyon; (DS) magiging tuon ng isang pag-aaral; (TS) tesis;
disertasyon
● Forms of hypothesis (BS) anyo ng haypotesis; (LS) anyo ng haypotesis; (DS) paraan ng
paghihinuha na ginagawa sa pag-aaral; (TS) teorya
● Formulation (BS) formulation; (LS) pormulasyon; (DS) paraan ng pagbubuo ng mga ideya sa isang
pag-aaral; (TS) kabanata
● Frequency distribution (BS) frequency distribution; (LS) frequency distribution; (DS)
pagbabaha-bahagi ng mga frequency; (TS) istatistika
● Gathering data (BS) gathering data; (LS) pangangalap ng datos; (DS) pangunguha o pangangalap
ng mga kagamitan na kinakailangan sa isang pag-aaral; (TS) papel
● Generalization (BS) generalization, paglalahat, pangkalahatan; (LS)
● Pangkabuuan; (DS) pagbibigay ng pangkalahatang kaisipan sa isinagawang
● Glossary (BS) glosaryo; (LS) talahuluganan; (DS) kalipunan ng mga salitang binigyang kahulugan;
(TS) aklat
● 73, Grouped data (Bf') (I '6) datos; dato•,• (t 'S) (jeyta ng pag•aaral; (JS) moon; mode
● 74. Goai• (BS) (IS) hangarin; jnithiin; (DA) pag„obot hinahangad'i
● Katagumpayan ng iqang bagay; ( I'S) grad wadong pag•aara)
● 75, Historical (IBS) historika); (LS) kasaysayan; (0%) kalipunan ng rnga pangyayaring nagaganap
noon at ngayon; (TS) historjkal risertq
● Hypothesis (BS) haypotesis; (LS) palagay; (DS) pagbabahagi ng hinuha sa isang pag-aaral; (TS)
teorya
● Hypothesis testing (BS) haypotesis testing; (LS) pahinuhang pagsubok; (DI)) pagbibigay ng
palagay o hakang pagsubok bilang batayan ng pag-aaral; (TS) istatistika
● Independent variable (BS) independent variable; varyabol (LS) sa iba independiyentengpang
varyabo; varyabol; (DS) relasyon ng independiyenteng (TS) matematika
● Inferential statistics (BS) inferential statistics; (LS) Inferential statistics; (DS) nahahawig sa
deskriptiv statistics na mas madaling gamitin; (TS) Matematika
● Interval scale -- (BS) interval scale; (LS) agwat ng iskala; (DS) sukat ng datos ayon sa kung saan
ang pagkakaiba sa pagitan ng mga halaga; (TS) istatistika
● Introduction — (BS) introduksiyon; (LS) panimula; pasimula; (DS) pagbibigay ng panimulang
kaisipan o ideya sa pag-aaral; (TS) kabanata
● Likert rating scale -- (BS) likert rating scale; (LS) likert rating scale; (DS) karaniwang kasangkot sa
pananaliksik tulad ng palatanungan; (TS) aytems
● Mean (BS) mean; (LS) kagitnaan; (DS) gitnang halaga ng isang hanay ng mga numero; (TS)
numero
● Mean deviation -- (BS) mean deviation; (LS) pagbabago sa kagitnaan; paglihis o pagliko sa
kagitnaan; (DS) pagkuha ng mean (sagot) mula sa gitna; (TS) istatistika
● Measure of variation -- (BS) measure deviation; (LS) pagkakaiba-iba ng sukat;
● (DS) naglalarawan sa mga nakahanay na mga deyta; (TS) range, variance
● Median -- (BS) median; (LS) panggitna; (DS) pinakagitnang numero sa sunodsunod na listahan ng
mga numero; (TS) istatistiks
● Methods—(BS) metod; (LS) metodo; pamamaraan; (DS) maingat o pagkakaroon ng organisadong
plano sa gawain; (TS) eksperiment
● Methods of research — (BS) methods of research; (LS) metodo ng pananaliksik; pamamaraan ng
pananaliksik;(DS) maayos at organisadong pananaliksik; (TS) riserts
● 88. Moderating variables (BS) moderating variables; (LS) pangangasiwa sa mga varyabols; (DS)
varyabol na nagbabago na epekto ng independiyenteng varyabol sa njga varyabol na umaasa;
(TS) relasyon
● Negative relationship (BS) negative relationship; (LS) negatibong relasyon; 99' (IDS) relasyon sa
pagitån ng dalawang varyabol; (TS) grap
● Negative correlation (BS) negative correlation; (LS) negatibong ugnayan; (DS) relasyon sa pagitan
ng mga varyabols pagtaas, pagbaba, at pagbaba}igtaran; (TS) istatistiks
● Nominal scale (BS) nominal scale; (LS) nominal na sukat; (DS) hiwalay na pag-uuri ng data,
alinmang data hindi sinusukat ngunit paksa ang ilalaan sa kategorya; (TS) profayl
● Nonprobability sarnpling— (BS) nonprobability sampling; (LS) nonprobability
● sampling; (DS) di tugon sa pamantayan at dapat gamitin nang may pag-iingat;
● (TS) Ftopttlasyon
● Normal distribution (BS) normal distribution; (LS) normal na pamamahagi;
● (DS) batayan sa paglutas ng iba't ibang uri ng pang-istatistikang mga problema;
● (TS) varyabols
● Null hypothesis (BS) null haypotesis; (LS) null haypotesis; (DS) pangkalahatang pahayag sa
posisyon na walang ugnayan sa pagitan ng dalawang sinusukat phenomena; (TS) istatistiks
● objectives -- (BS) objectives; (LS) ayunin; naisin; obhektibo; (DS)pagbibigay ng tanaw o
persepsiyon sa isang bagay; (TS) datos
● operational definition — (BS) operational definition; (LS) operasiyonal na kahulugan; (DS)
proseso na kinakailangan upang tukuyin ang mismong pag iral, tagal, at dami; (TS) term; bagay
● Ordinal scale — (BS) ordinal scale; (LS) ordinal scale; (DS) pagpapakita ng sukat ng data ayon
pagkakasunud-sunod ng magnityud dahil walang pamantayan ng pagsukat ng mga pagkakaiba;
(TS) nominal; ratio; interval
● 98. Paradigm — (BS) paradigm; (LS) paradima; anyo;(DS) pinagmulan o basehan ng isasagawang
pananaliksik; (TS) varyabols
● Participant observation — (BS) partisipant observation; (LS) kalahok obserbasyon; (DS) mahusay
na pagsusuri sa mga kalahok; (TS) respondent
● Partial correlation — (BS) parisyal correlation; (LS) bahagyang ugnayan; (DS) pagsukat sa antas ng
kaugnayan sa pagitan ng dalawang mga random na varyabol, na may epekto sa varyabol inalis.;
(TS) matematika
● Percent -- (BS) percent; (LS) porsiyento; (DS) parte o bahagi ng isang kabuuan;
● (TS) grap
● Percentile rank — (BS) percentile rank; (LS) ranggo ng percentile; (DS) pamamahagi ng
porsyento sa marka; (TS) grado
● Population — (BS) population; (LS) populasyon; kabuuan ng nanahan; (DS) bilang o numero ng
mga mag-aaral/tao sa isang paaralan/lugar.; (TS) institusyon; komunidad,
● relationship (BS) ng positive dalawany, relationship; varyabol; (LB) positibong dependent

relasyon.,varyabol., independent varyabol
● positive correlation (13.6) positive correlation; (VS) positibong vegnayan•, (DS) malaking halaga
ng iqang varyabol na nauugnay sa malakir,g iba pang mga maliit at iba pang maliit; (TS) numero
● Presentation (BS) presentation; (LS) presentasyon; (DS) pagbibigay-kilos paglalahad sa isang
pormal na gawain; (TS) powerpoint
● Primary source (BS) primary source (1-3) pangunahing Åonguan•, (DS) pangunahing
pinagkukunan para sa isang gawaing pampananaiiksik; (TS) ideya; impormasyon
● Printed materials — (BS) printed materials; (IS) nalimbag na papel na nagpapakita ng mga
salita/tatak o imahe; (TS) tesis
● Probability sampling (BS) probability sampling; (LS) posibilidad ng pagsasample; (DS) paraan ng
pagsa-sample na gurnagamit ng ilang raga paraan ng random na pagpili; (TS) populasyon
● Problem — (bS) problem; (IS) problema; suliranin; (DS) bagay na bibigyang solusyon o
pag-uusapan; (TS) respondente
● Profile (BS) propayl; (LS) profile; (DS) mga impormasyoh pagkakakilanlan sa isang tao; (TS)
mag-aaral; guro; mananaliksik
● Questionnaire — (BS) questionnaire; (LS) talatanungan; (DS) talaan ng raga tanong kaugnay ng
isang pag-aaral; (TS) apendiks
● Qualitative variable — (bS) qualitative variables; (LS) mapaghambing na varyabol; (DS) halaga,
valyus, o mga sukat ng vabol na kumaka mga pangkat; (TS) istatistika
● Quantitative variable — (BS) quantitative variables; (LS) nabibilang na varyabol; (DS) sinusukat sa
numero o dami ng iskeyl; (TS) istatistika
● Random sample — (BS) random sample; (LS) Random sample; (DS) wala ni isang pinapanigan na
representasyon ng isang grupo; (TS) istatistika
● Ranking (BS) ranking; (LS) ranggo; puwesto; (DS) kinalalagyan o kinabibilangan; (TS) porsiyento
● Range (BS) range; (LS) hanay; (DS) pagkakaiba sa pagitan ng mga pinakamababa at pinakamataas
na numero; (TS)istatistika
● Ratio scale — (bS) ratio scale; (LS) iskeyl ng ratio; (DS) paghahambing ng pagkakaiba ng halaga
batay sa sukat ng data; (TS) numero 2
● Rationale - (BS) rationale; (LS) rationale; (IDS) pangunahing dahilan o dahilan sa paghahatid sa
akawnt para sa isang bagay, (TS) teorya
● Recommendation (BS) recommendation; rekomendasyon; (DS pagialahad ng nais na
imungkahing pag-aaral sa kinauukulan; mananaliksik
● Related literature --- (BS) related literature; (LS) kaugnay na literatura; kaugnay na panitikan; (DS)
basehan o pagbibigay kaugnay sa nilalaman ng
● karagdagang Related readings babasahin - (BS) na related nauugnay readings; sa pag-aaral; (LS)
kaugnay (TS) jornal; na babasahin; tesis (DS)
● Relationship - (BS) relationship; (LS) relasyon; (DS) pagkakaroon ng kaugnayan sa isa't isa at sa
iba pa; (TS) literatura
● Reliability — (BS) reliability; (LS) pagkamaaasahan, mapananaligan, mapagkakatiwalaan; (DS)
kakayahang umasa sa kawastuhan, katapatan, o pagkamit; (TS) datos
● Research design — (BS) riserts design; (LS) disenyo ng pananaliksik; anyo ng pananaliksik;
(DS)anyo o kabuuang paglalarawan sa isang pag-aaral; (TS) deskriptiv
● Research instrument (BS) riserts instrument; (LS) instrumento ng pananaliksik; kagamitan sa

pananaliksik; (DS) kagamitang gagamitin sa pagkalap ng datos; (TS) talatanungan;
● Respondent (BS) respondent; (LS) tagapagsagot; tagasagot; (DS) mga taong kinakailangan o
kakailanganin sa pananaliksik; (TS) mag-aaral; guro
● Research problem -- (BS) riserts problem; (LS) suliranin ng pananaliksik;(DS) pangunahing
kinakailangan sa pagsasagawa ng isang pananaliksik; (TS) dependent varyabol; independent
varyabol
● Research procedure — (BS) riserts procedure; (LS)hakbang sa pananaliksik; paraan ng
pananaliksik; (DS) pagkakasunud-sunod na gagawin sa pananaliksik; (TS) metodolohiya
● Result (BS) result; (LS) resulta; kinalabasan; (DS) naging bunga o kinahinatnan ng pananaliksik;
(TS) datos
● Sample --- (BS) sampol; (LS) sample; (DS) pangunahing pamamaraan na paghahanap ng datos na
maaaring ulitin muli; (TS) pag-aaral
● Sampling — (BS) sampling; (BS) sampling; (DS) pagpili ng mga indibidwal mula sa statistical na
populasyon upang tantyahin ang mga katangian ng buong populasyon; (TS) tao
● Scale — (BS) scale; (LS) eskwala; panuka; (DS) ginagamit na paraan upang makitä ang resulta ng
pagaaral; (TS) talahanayan
● 34• Scientific method — (BS) sayantifik metod; (LS) siyentipikong pamamaraan; maagham na
pamamaraan; (DS) paggamit ng makaagham na pamamaraan sa pag-aaral; (TS) siyentipiko
● 35• Scope — (BS) scope; (LS) sakop; saklaw; (DS) kabuuang saklaw batay sa titulo ng pag-aaral;
(TS) pamagat
● Spearman's rank-order correlation coefficient -s (136) Spearman's rank.orclor correlation

coefficient; (LS) ugnayan ng Spearman ranggo-order coefficient (DS) pagsukat sa lawak ng d
alawang hanay na hiwalay ayon qa pagkakae,unod. sunod; (TS) nunwro
● Standard deviation (BS) estandard deviation; (LS) standard deviation; pagsukat sa halaga ng
pagkakaiba-iba ng average; (TS) istati%tika
● Statistical tools (BS) istatistikal tools; (LS) istatistikal na gamit; kagamitan sa pagkuha ng wasto o
tamang datos; (TS) pormyula; figyur
● Statistical significance (BS) istatistikal signifikans; (LS) kahalagahang istatistikal; (DS) importansiya
ng istatistikal na representasiyon ng rnga (TS) populasyon
● Stratified random sampling --- (BS) stratified random sampling; (LS) Stratified random sampling;
(DS) sampol ng kailangang populasyon na mahahati mas maliit na mga grupo; (TS) tao
● Summary (BS) summary (LS) buod, kabuuan, lagom; (DS) pangkalahatang paglalahad ng isang
pag-aaral; (TS) konklusyon
● Summary of findings — (BS) summary of findings; (LS) buod ng kinalabasan, kabuuan ng
kinalabasan; (DS) paglalahat sa naging resulta ng pag-aaral; (TS) porsiyento
● Survey — (BS) survey; (LS) survey; (DS) pag-alam sa mga bagay-bagay batay sa pag-aaral; (TS)
interbyu; talatanungan
● Table of contents — (BS) table of contents; (LS) talaan ng nilalaman; (DS) talaan ng mga naging
bunga ng pag-aaral; (TS) talahanayan
● Techniques (BS) teckniques; (LS) paraan; (DS) istilong inilalapat sa pananaliksik; (TS) riserts
● Terminology — (BS) terminology; (LS) katawagan, terminolohiya; (DS) mga salitang napapaloob
at ginagamit sa pananaliksik (TS) tesis
● t test— (BS) t test (LS) t na pagsubok; (DS) pagsusuri ng dalawang populasyon;
● (TS) istatistiks
● Theory (BS) teorya (LS) teorya;(DS) paglalahad ng mga mapananalaging pala-palagay o
haka-haka; (TS) literatura
● Title (BS) title; (LS) pamagat, titulo ; (DS) basehan o lunsaran ng isang pagaaral; (TS) tesis
● Validation of the instrument (BS) validation of the instrument; (LS) balidasyon ng mga
instrument; (DS) bahaging pinagdaraanan sa kamay ng mga gurong bihasa sa pananaliksik; (TS)
panelist
● Validity (BS) validity; (LS) pagkakabisa; (DS) pagsukat sa magagawa ng kasangkapan sa

pananaliksik; (TS) datos
● Variable (BS) varyabol; (LS) baryabol; (DS) salik na bubuo sa isang pananaliksik; (TS) dependent;
independent— (BS) variance; (IS) pagkakaiba; (DS) sinusukat nito kung gaano ang isang hanay ng
mga numero; (TS) matematika z_score (standard score) (BS) Z-iskor (istandard na iskor); (IS)
● Z-score tandard na iskor); (DS) distansiya sa karaniwang deviations ng isang le; (TS) istatistika
MAIKLING PAGSUSULIT
Panuto: Tukuyin ang mga Literal na salin ng mga sumusunod na termilolohiya.

1. Analysis
2. Research design
3. Research instrument
4. Respondent
5. Research problem
6. Research procedure
7. Result
8. Sample
9. Sampling
10. Table of contents
ARALIN 2
PANANALIKSIK: KAHULUGAN, KATANGIAN AT LAYUNIN
Ang pananaliksik ay napakahalagang disiplina tungo sa pag-unlad ng isang bansa. Ito'y daan
upang mabigyan ng solusyon o kasagutan ang anumang partikular na mga suliranin. Sa pagnanais ng mga
mananaliksik na mahanapan ng kasagutan ang mga partikular na suliranin at makatugon sa
pangangailangan ng tao at lipunan dumaraan ito sa pananaliksik na ang tunguhin ay produksyon ng
pagkakaroon ng kaalaman at kasanayan ng bawat indibidwal. Ang pananaliksik ay maaaring isahang
gawain o panggrupong gawain na kinakailangang maging sistematiko at may siyentipikortg proseso ng
pangangalap ng datos, may pagsusuri, pag-aayos, organisado at mabigyan ng kahulugan ang bawat datos
sa paglutas ng suliranin, pagbibigay ng katotohanan sa prediksyon at may patunay ang isinagawang
pananaliksik.
Kahulugan ng Pananaliksik
Mula sa aklat nina Jose A. Arrogante, Nathaniel S. Golla at Angelica HonorBallena (2003), ang
sulating pananaliksik ay isang dokumentong sanaysay na pang-akademya. Iskolarli itcng ipinepresenta
dahii pinag-aaralan ana porma at nilalaman nito. Matalino at maingat itong isinuslllat sapagkat
pinaghahandaan, pinag-iisipan, pinaplano. Pinakaiisip ang paksa, pinakahahanap ang mga materyal, at
siyempre pa, may masikhay na pagbabasa, at malikhaing pagsusulat.
Ayon kay Kerlinger (1973), ang pananaliksik ay isang sistematiko, kontrolado, emperikal at kritikal
na imbestigasyon ng mga proposisyong haypotetikal tungkol sa inaakalang relasyon sa mga natural na
pangyayari. Sistematiko ang pananaliksik kapag sumusunod ito sa mga hakbang o yugto na nagsisimula,
pagtulong sa mga suliranin, pag-uugnay ng mga suliranin sa mga umiiral na teorya. Ang sistematikong
pananaliksik ay kontrolado at ang bawat hakbang na imbestigasyon ay nakaplano.
Ayon naman kay Aquino, ang pananaliksik ay isang maingat at sistematikong paghahanap ng
kaukulang impormasyon o datos sa tiyak na paksang pag-aaralan.
At Inula nanan kay Manuel at Medel, ang pananaiiksik ay isang proseso ng paglilikom ng mga datos o
impormasyon para malutas ang isang partikular na suliranin sa isang siyentipikong paraan.
Sina Atienza ay bumuo ng isang praktikal na depinisyon na ang pananaliksik ay ang matiyaga, maingat,
sistematiko, mapanuri at kritikal na pagsisiyasat o pag-aaral tungkol sa isang bagay, konsepto, kagawian,
problema, isyu o aspekto
Ayon sa mga dalubhasa, ang pananaliksik ay paraan ng paghahanap n teorya, pagsubok sa teorya
o paglutas ng isang suliranin.
Ang pananaliksik ay isang sining. Walang iisang paraan o iisang paraan ng pananaliksik.
Mga Katangian ng Pananaliksik

1. Dapat maging obhektibo
2. Maunlad at mayaman sa mga datos
3. Kinakailangang angkop ang pamamaraan ng pananaliksik
4. Dokyumentado
5. May wastong proseso ang pagsulat
Katangian ng Isang Mabuting Pananaliksik

1. Ispesipiko
2. Nasusukat
3. Napapanahon
4. May kabuluhan
Sa isang pag-aaral o anumang gavvaing nais isagawa ay nagnanais tayo na maisakatuparan ito nang
may makabuluhang produkto. Hindi magkakaroon ng anumang sagabal ang isang pananaliksik kung
maganda ang hangarin ng isang mananaliksik na tuklasin ano nais malaman sa kanyang suliranin. Ang
anumang hangarin ng bawat tao na may kaakibat na magandang layunin sa pananaliksik ay pagtatamo ng
isang produktibong gawaing pang-akademya.
Layunin ng Pananaliksik
1. Kailangang may kaalaman kung ano ang layunin ng gawain.
2. Nararapat na makatuklas ng mga bagong impormasyon, ideya at konsepto.
3. Makapagbigay ng bagong pagpapakahulugan o interpretasyon sa dating mga ideya.
4. Mabigyan ng kalinawan ang isang isyung pag-aaralan.
5. Makapagbigay ng mungkahing solusyon sa problema.
6. Makapagbigay ng patotoo at makapangatwiran sa paksang nangangailangan ng paglilinaw.
7. Nakapagbibigay ng mga ideya o mungkahi batay sa mga pangyayari.
Sa akademya, ang gawaing pananaliksik ay nakatutulong upang hubugin ang isang mag-aaral. Sa
pamamagitan nito nagagawang mapalawak ang kaalaman ng bawat mananaliksik at nakatutuklas ng mga
panibagong kaisipan kaugnaY ng isinasagawang pag-aaral. Gayundin ay nagiging katuwang ang
pananaliksik sa patuloy ha hubugin ang pagsulong mananlllksil, bigyan ng mga solusyon ang bawat
at magandang Ang hangarin isang katuparan ng isang gawain ay ngniltsoanng• may
Mga Katangiang Dapat na Taglayin ng Isang Mananaliksik

1. Matiyaga
2. Mapamaraan
3. May sistema ang gawaing pananaliksik
4. Maingat sa pagsasagawa ng sulating pananaliksik
5. Mapanuri sa lahat ng may kaugnayan sa pagsasaliksik
6. Responsable sa gagawin
Dumaraan din ang isang pananaliksik sa iba't ibang suliranin, nahihirapan minsan ang isang
mananaliksik na makamit o maktlha ang mga datos, hindi rin lahat ng suliraning panlipunan ay
nasusukat, minsan ay hindi alam ng mananaliksik ang isang ispesipikong suliranan, hindi nababatid ang
mga sangguniang gagamitin at mga impormasyon sa kanyang mga suliranin. Ito'y ilan lamang sa mga
kaakibat na nagiging suliranin ng isang mag-aaral sa kanyang pananaliksik na isinasagawa kaya't dapat na
dumaan sa wastong plano at pamamaraan ang isang magsasagawa ng pag-aaral upang di maranasan ang
pagkaligaw sa naiS na tuklasin at masagot na mga katanungan.
Oryentasyon ng Pilipino sa Pananaliksik

Masasabi nating ang pananaliksik ay isang unibersal na gavvain sapagkat hindi ito nasasagkaan
ng wika at mga heograpikal at pisikal na hangganan ng mga kultura at mga bansa. Gayunpaman,
nabibigyan ito ng kulay, kabuluhan,at buhay kung naiaangkop sa pekulyaridad at mga kultural, sosyal,
heograpikal, ekonomikal ideyolohikal at sikolohikal na katangian ng bansang kinabibilangan ng
mananaliksik. Dito naitatatag ang oryentasyon sa pananaliksik ng mananaliksik. Sa katunayan ang
oryentasyon ng mga Pilipino ay maaaring makita sa mga sumusunod:
1. Paksa ang pagpili ng paksa ay nagpapatunay ng oryentasyon ng mananaliksik. May paksang
pandaigdigan, pangkapaligiran, isyung panlipunan, edukasyon, at partikular na problema.
Halimbawa: Ang pag-aaral ng mga kabataan sa Smokey Mountain.
2. Pamamaraan Hindi lahat ng metodolohiya ay angkop sa bawat kultura. Ang kadalasang
ginagamit dito ay sarbey ngunit ang paraang ito ay pinagdududahan ang katapatang makukuha
sa mga datos sapagkat sa katangian ng kulturang Pilipino, hindi lahat ng bagay ukol sa pagkatao
ay isinisiwalat. Kaya't mas makabubuting suriin ang metodolohiyang189 gagamitin upang
makasiguro itong lapat sa iyong gagawing pananaliksik.
3. Interpretasyon -- mav mga angkop na teorya na tnaaaring gamitin gaya n post kolon.val sa
panitikan dahil durnaraan tayo yugto kolonyalisrno Ang batavan ng pagsusuri ay krucyal sa
kabuluhan ng pananalikqik Dapat mong surnn ang inaakala mong angkop na paraan ng pagstísuri
nt interpretasyon para maging makabuluhan ito.
4. Mananaliksik Sa katanungang sino ang kikilos? Kung hindi ngayon kailan? Mga katagang dapat
na sagutin nating Pilipino sapagkat it0 na an pagkakataon nating tuklasin ang sarili nating
kakayahan at huwag urnasa sa mga banyagang mananaliksik upang sikhayin ang sarili nating
kultura at lipunan? Sa tingin mo ba'y makakatulong ito sa atin o sa kanilang sariling
kapakinabangan. Ito na ang panahon na dapat tayong kumilos at bigyang tuon ang mayaman
nating kultura. Panahon na upang tayo mismo ang tumuklas at makinabang nito.
5. Tagatanggap para kanino ang gagagawin mo? Sino ang makikinabang nito? Tandaan na kaya tayo
ay nananaliksik upang mapagaan ang ating pamumuhay at hindi para sa mga dayuhan.
6. Wika sa pananaliksik — Pagyamanin natin ang sariling wika ,huwag tayong maging purista sa
sarili nating bayan. Gamitin natin ang ating wika.patatagin natin ito at patuloy na linangin ang
sariling wika at hindi wika ng iba upang sa gayon matuklasan pa natin ang kayayahan ng sarili
nating wika at mapaunlad ito sa tulong ng pananaliksik.
Repleksyon: ( ) Bilang Pilipino, paano ka makakatulong upang mapaunlad ang iyong sarili sa
pananaliksik?
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
Aralin 3
ANG MANANALIKSIK AT
MGA URI NG PANANALIKSIK
Malaki ang ginagampanang papel ng mananaliksik sa paggawa ng isang akademikong papei. May
tungkuling dapat na gampanan na dapat pagtuunan ng pansin saPagkat dito nakasalalay ang isang
maayos at ikahuhusay ng iyong pag-aaral. (lan sa mga ito ay ang mga sumusunod•.
1. Matiyaga
2. Mapamaran
3. Sistematiko
4. Maingat
5. Analitikal
6. Kritikal
7. Matapat
Kaugnay ng mga nabanggit dapat mo ring iwasan ang plagyarismo. Ang PlagyarismO aY pangongopya
ng datOS, ideya, mga pangungusap, buod at balangkas ng programa na hindi kinikilala ang pinagmulan
ng Tandaan na sa pananaliksik ay may sinusunod na etika. Ito ay istriktong code of Ethics na
ipinapatupad. May mga kaparusahang maaaring ipataw sa mananaliksik sa oras na napatunayan na siya
ay nangopya ng isang saliksik na pag-aaral.
Ayon kay Atienza,et.al (1996) walang nagtitiwala sa isang magnanakaw at sinungaling. Kung
matuklasan na ang isang mananaliksik ay nangopya at hindi kumilala sa kanyang pinagkunan, sapat na ito
para mabura ang Iahat ng iba pa niyang pinagpaguran.
Mga Uri ng Pananaliksik

1. Emperikal o mala-siyentipiko
Ang uri ng pananaliksik na ito'y nangangailangan ng matinding pagsusuri malawakang
paghahanap ng mga ibedensya at mga makatotohanang datos.
Kinakailangan sa pag-aaral na ito na nailalarawan, nasusukat, naihahambing at natutuos ang kabuuan ng
pananaliksik upang makita ang relasyon ng haypotesis sa panukalang tesis na isang trabahong
siyentipiko.
2.Aplayd Riserts
Sa pananaliksik na ito ay gumagamit ng sopistikasyon, sapagkat gumagamit ito ng kalkulasyon at
estatistika.
3. Pure Research
Ginagawa ito sa sariling kasiyahan ng isang tao upang maunawaan an i«ang bagay na gumugulo
sa kanyang isipan. Maaari naman itong gawin ayon sa h!Jtg ng mananaliksik.
Mga Paraan ng Pananaliksik
A. Palarawan (Descriptive Method)

Ito'y idinesenyo para sa mananaliksik tungkol sa isang kalagayan sa kasalukuyan. Ipinaliwanag ni
Best (1963), ang palarawang pananaliksik ay isang imbestigasyon na naglalarawan at
nagbibigay-kahulugan tungkol sa isang bagay o paksa. Ito'y may kinalaman sa mga kundisyon ng mga
Ugnayang nagaganap, mga gawaing umiiral, mga paniniwala at prosesong nagganap, mga epektong
nararamdaman o mga kalakarang nilinang.
Uri ng Palarawang Paraan ng Pananaliksik
1.Pag-aaral ng Kaso (Case Study)

Ang paraang ito'y detalyadong pag-aaral tungkol sa isang tao o yunit sa 100b ng sapat na panahon.
2.Sarbey
Ang mga sarbey na pag-aaral ay ginagamit para sukatin ang umiiral na pangyayari nang hindi
nagtatanong kung bakit ganoon o ganito ang isang bagay, paksa o pangyayari.
3.Mga Pag-aaral na Debelopmental

Ang paraang debelopmental, nagtatakda at kumukuha ng mapanghahawakang impormasyon
tungkol sa pangkat ng mga tao sa 100b ng mahabang panahon.
Dawalang Teknik na Ginagamit sa Pagsasagawa ng Pananaliksik na Debelopmental

a. Longitudinal na paraan (Mahabang Panahong Paraan)

Sa paraang ito, pinag-aaral ang parehong sampol ng mga kalahok sa 100b ng mahabang
panahon.
b. Kros-seksyunat Paraan (cross-Sectiona1 Method)

Ito ay mga kalahok na may iba't ibang gulang iba sa parehong panahon.
4.Mga Pasubaybay Pta Pag-aatal (Fonow-up Studies)

Ito ay kung ibig na masubaybayan ang isang payak na
kundisyon. Ang pasubaybay na pag-aara\ ay kailangan kung ibig tiyakin ang maaaring bunga hg isang
pag-aara\.
5.Dokyumentaryong Pagsusuri (Documentary Analysis)

Nangangailangan ng pagka\ap ng impormasyon sa parnmagitan ng pagsusuri ng mga nasusu\at
na rekord at mga dokumento upang rautas ang mga suliranin. Ang isa pang katawagan ng uri ng
pa\arawang pagaaral ay pagsusuri ng ni\alaman (content ana\ysis).
6.Patakarang (Trend Analysis)

Ito ay isang popular na paraan ng palarawang pag-aara\ na tinatawag din ng iba na feasibi\ity
study. Ginagamit na datos sa pag-aara\ na ito ang mga kondisyong umiiral sa kasa\ukuyan.
7.Mga Pag-uugnay na Pag-aaral (Correlational Studies)

Ito ay isang palarawang pag-aara\ na idinesenyo para alamin ang iba' t iang baryabo\ na
magkakaugnay o may re\asyon sa isa' t isa sa target na populasyon.
B. Eksperimental na Paraan
Sinasabi ni Gay (1976) na ito lamang ang paraan ng pananaliksik na tunay na makasusubok sa
palagay o hypothesis tungkol sa ugnayang sanhi atbunga.
Idinagdag ni Ary at mgakasama 0972), na ang eksperimento ay kadalasang itinuturing na
pinakasopistikadong pamaraan ng panana\iksik para sub ang mga palagay o hypothesis.
Ibinigay ni Ary at iba pa ang mga katangian ng pamaraang ito•.
1. Ang malayang baryabol ay maaring mabago.

2. Ang lahat ng iba pang baryabol maliban sa iba malayang baryabo walang pagbabago.
3. Ang epekto ng manipulasyon ng malayang baryabol sa di mal baryabol ay inoobserbahan o
pinag-aaralan at sinusulat.
MAIKLING PAGSUSULIT
Pangalan:
Seksyon:
Panuto: Tukuyin kung anong uri ng pananalikslk ang mga sumusunod:
1. Ang uri ng pananaliksik na ito'y nangangailangan ng matinding pagsusuri malawakang

paghahanap ng mga ibedensya at mga makatotohanang datos.
2. sa pananaliksik na ito'y gumagamit ng sopistikasyon, sapagkat gumagamit ito ng kalkulasyon at

estatistika. Karaniwang ito'y bunga ng madaliang pagsasagawa ayon sa hinihinging panahon.
3. Ginagawa ito sa sariling kasiyahan ng isang tao upang maunawaan ang isang bagay na gumugulo
sa kanyang isipan. Maaari naman itong gawin ayon sa hilig rig mananaliksik.
4. Nangangailangan ng pagkalap ng impormasyon sa pamamagitan ng pagsusuri ng mga nasusulat
na rekord at mga dokumento upang malutas ang mga suliranin.
5. Ito ay isang popular na paraan ng palarawang pag-aaral na tinatawag din ng iba na feasibility
study. Ginagamit na datos sa pag-aaral na ito ang mga kondisyong umiiral sa kasalukuyan.
6. Ito ay isang palarawang pag-aaral na idinesenyo para alamin ang iba't ibang baryabol na
magkakaugnay o may relasyon sa isa't ísa sa target na populasyon.
Dalawang Pamamaraan ng Pangongolekta ng Datos

8.
9.
10. Ang paraang ito'y detalyadong pag-aaral tungkol sa isang tao o yunit sa loob ng sapat na panahon.
ARALIN 4
MGA BAHAGI NG PANANALIKSIK
pagkakaiba ng Konseptong Papel sa Pamanahong Papel
Ang konseptong papel ay isang gawaing isinasagawa bilang paghahanda sa pinaplanong

pagsasagawa ng isang pananaliksik. Nakapaloob sa konseptong papel na ito ang kabuuan ng ideyang
nabuo mula sa ginawang balangkas ng gawain. Nabibilang sa binuong balangkas na ito ang nais
patunayan, bigyanglinaw o nais tukuyin ng isang mananaliksik.
Narito ang bahagi ng konseptong papel
1. Rasyunal (rationale)
Nabibilang dito ang bahaging pinagmulan ng ideya o dahilan kung bakit napili ang paksa at
inilalahad dito ang kahalagahan at kabuluhan ng paksa sa pagsasaliksik.
Halimbawa:
Sa panahon ngayon, hindi na nahuhuli ang mga kabataan pagdating sa mea isyung panlipunan.
Nakikiisa sila sa pagbabagong nagaganap sa 100b at labas ng hansa. Dahil sa mga teknolohiyang katulad
ng telebisyon, radyo, kompyuter at iba pa. Hindi na talaga namapagiiwanan ang mga kabataan sa
pagkuha ng mga napapanahong balita at impormasyon. Mga impormasyong nagpapakitang kalagayan ng
ating lipunan sa ilalim ng ibat ibang administrasyon, Pati narin sa mga batas na nabuo at ipinatupad sa
ating bansat Isa na rito ang Sin Law, na dațing Sin Țax Bill,
Ang Sin Tax Law ay ang bagong batas na ginawa at naaprubahan ng pangulong Aquino. Ang batas na ito'y
naglalayong pataasin ang buwis sa mga produkto katulad ng tabako, napangunahing sangkap sa paggawa
ng sigarilyo. Ito'y binuo upang mabawasan ang dumaraming kaso ng pagkakasakit at kung minsan pa'y
kamatayan ng ilan sa ating mga kababayan.
Sa pananaliksik na ito, inisip ng mga mananaliksik hingin ang persepsyon ng mga mag-aaral na sa ikaapat
na taon, hinggil sa batas na ito. Bilang paghahanda sa pagiging mahalagang miyembro ng pamayanan,
nararapat lamang na maging komprehensibo ang pagkakaunawa ng mga kabataan sa batas na ito.
Katulad na lang ng sinabi ng ating pambansang bayani na si Jose
Rizal, ”Ang kabataan ang Pag-asa ng Bayan.” Kung kaya't nararapat lamang
na maipaalam ang boses ng mga kabataan at malarnan ang kanilan saloobin sa raga batas na umiiral sa
ating ban.sa•
Mula sa kon«eptong papel ni: Mike Angelo Obena
2. Layunin (Objective)
Ito ang bahaging nais ng mananaliksik na makamit o matamo Sa Paksan ano napili. kabuuang maaari
layunin itong pangkalahatang samantalang sa layunin tiyak na na laykung unin ay saan mga ipinakikita
ispesipikonrito layunin ng mananaliksik.
Paksa: Mga terminolohiyang pampananaliksik sa Wikang Ingles na tinurn basan sa wikang Filipino at ang
kahalagahan nito para sa mga mag-aaral kumukuha ng Medyor sa Filipino ng Laguna State polytechnic
University ng Laguna
Pangkalahatang Layunin:
Layunin ng pag-aaral na ito na makabuo ng isang glosaryo ng mga terminolohiyang pampananaliksik sa
Wikang Ingles na tinumbasan sa Wikang Filipino at ang kahalagahan nito sa mga mag-aaral na
karaniwang ginagamit ng mga kumukuha ng medyor sa Filipino ng Laguna State Polytechnic University
Mga tiyak na layunin:
Nalalaman ang mga kaalarnang dulot sa mga mag-aaral sa pagsasalin ng mga terminolohiyang
pampananaliksik sa Wikang Ingles na tinumbasán sa Wikang Filipino.
Natutukoy ang mga naging kakayahan ng binuong glosaryo ng mga terminolohiyang pampananaliksik sa
wikang Ingles na isinalin sa wikang Filipino.
Naibibigay ang makabuluhang kaugnayan ng ginawang salin sa marka ng mga mag-aaral na kumukuha ng
medyor ay Filipino
3. Metodolohiya (Methodology)
Nabibilang sa bahaging ito ang paraang ginamit sa pananaliksik at pamamaraang ginamit sa
pagkuha ng datos at pagsusuri
Magkakaroon ang mananaJiksik ng sarbey sa nasabing paaralan at hihingiin ang pananaw ng mga
mag-aaral ng nasa ika-apat na taon. Sa pamamagitan ng pagbibjgay ng talatanungan malalaman ng
mananaliksik kung ano ang persepsyon ng mga mag-aaral tungkol sa ipinasang batas ng kamara.
Mula sa konseptong papel ni: Mike Angelo Obena
4.Kinalabasan ng pag-aaral
Inilalahad sa bahaging ito ang resulta ng naisagawang pananaliksik. Lahat mga inaasam na maging bunga
ng pag-aaral ay nailalahad sa bahaging ito konseptong papel dito at karagdagang
halimbawa:
pagkakataong Ang pahayag ay ay malabo kaya at natutunan, ang gawain May ay hindimga
natatam0. Ang rnga kasanayang pangwika ay dapat na malinang halos bindi nagkakaiba ang pananaw sa
wika ng rnga banyagang mag-aaral na nakauunawa at di nakauuunawa ng Filipino. Ang kakayahang
makasulat at makapagsalita ay nalilinang nang paunti-unti matapos makilala ang wikang
Pormat ng Pahina ng Pamagat

6 NA ESPASYO MULA Pahina SA ISANG ng PamagatPULGADANG MARGIN
Pamagat
6 na espasyo Iniharap ni.:
2 espasyo
Pangalan
2 espasyo
Filipino 2 (Seksyon)
Kay (pangalan ng propesor)
6 na espasyo Petsa
Pangalan ng Paaralan/Kolehiyo
Balangkas ng Konseptong Papel
I. Pamagating pahina
II. Rasyonale
III. Metodolohiya
IV. Inaasahang Resulta
V. Talaan ng Sanggunian
Ang Pamanahong Papel

Ang pamanahong papel o term paper ay isang papel-pampananaliksik na bahagi na ng pag-aaral
na kailangang maisakatuparan ng mga mag-aaral sa kolehivo bilang pagtupad sa pangangailangan sa
kursong kinukuha o isa sa larangang pang-akademiko, Pinakagamitin ang makrong kasanayan na
pagbasa't Pagsulat sa pag-buo ng isang pamanahopg papel at ito rin ay kadalasang kulminasyon ng mga
pasulat na gawain kaugnay ng pag-aaral isang paksa.
Mga Bahagi ng pamanahong Papel

A. Mga pahinang pang-preliminari:
Fly Leaf 1. Ito ay isang blangkong papel na nasa pinakaunang pahina h pamanahong papel.
a. Pamagat na Pahina. Nakasaad dito ang pamagat ng pamanahong papel kung kanino iniharap o ipinasa
ang papel, kung saang asignatura ito, kun
sino gumawa at komplesyon at nakaayos nang pa-inverted pyramid.
MGA TERMINOLOHIYANG PAMPANANALIKSIK SA WIKANG INGLES

NA TINUMBASAN SA WIKANG FILIPINO AT ANG KAHALAGAHAN
NITO PARA SA MGA MAG-AARAL NA KUMUKUHA NG
MEDYOR SA FILIPINO NG LAGUNA STATE POLYTECHNIC UNIVERSITY NG LAGUNA
P.T. 2014-2015
Isang Tesis na
Iniharap sa Lupon ng mga Guro sa
Pangradwadong Pag-aaral at Aplayd Riserts sa
Laguna State Polytechnic University
Santa Cruz Main Campus Santa Cruz, Laguna
Bilang Bahagi sa
Pangangailangang Itinakda sa Pagtatamo ng
Titulong Pandalubhasaan ng Sining sa Pagtuturo ng Filipino (M.A. -Filipino)
JOVY VALENZUELA LARRIOS
Nobyembre 2014
b. Dahong Pagpapatibay
Ang pahinang ito ay naglal pamanahong papel ng mananaliksik.aman ng pagkumpirma sa

ipinasang
PAGPAPATIBAY
tesis ito na pinamagatang "MGA TERMINOLOHIYANG PAMPANANALIKSIK SA WIKANG INGLES NA

TINUMBASAN SA WIKANG FILIPINO AT ANG KAHALAGAHAN NITo PARA SA MGA MAG-AARAL NA
KUMIJKUHA NG MEDYOR SA FILIPINO NG LAGUNA STATE POLYTECHNIC vNIVERSITY NG LAGUNA P.T.
2014-2015" na inihanda at isinumite ni JOVY V.
LARRIOS bilang pagtupad sa pangangailangan para sa titulong Pandalubhasaan
Sining sa Pagtuturo ng Filipino (M.A.) ay sinuri at itinagubilin na tanggapin at
DR. TERESITA W. BALLESTEROS

Tagapayo
_____________________________________________________________________________________
________
PANEL NG MCA TAGASURI

Pinagtibay ng Komite para sa oral na Pagsusulit na may gradong ________________.
NESTOR M. DEVERA, Ph. D.

Pangulo ng Unibersidad / Tagapangulo
LYRMA C. HIFE, Ed.D. G. SUBiLLAGA, Ed.D.

Miyembro ng Panel Miyembro ng Panel
TERESITA ELYBA, M.A. IMELDA G. CARADA, M.A.

Miyembro ng Panel Eksternal na Miyembro ng Panel
VICTOR ESTALILLA, MA
Eksternal na Miyembro ng Panel
Tinanggap at pinagtibay bilang pagtupad sa pangangailangang itinakda para sa Titulong Pandalubhasaan

sa Sining ng Pagtuturo ng Filipino (M.A.), sa Laguna State Polytechnic University, Santa Cruz Main
Campus.
Petsa LUCITA G. SUBILLAGA, Ed.D.

Dekana
Panggradwadong Pag-aaral at Aplayd Riserts
c. Pasasalanaat o lingkilalil
nabibigyan ng pagkakataong maitala at pasalamatan o bigyang pagkilala ang ga taong naging
bahagi ng pag aaral ng isang mananaliksik.
PASASALAMAT
Kalayaan sa tuga salita vko'y paliillttlltllan ako,

tulang ilo'y di sapat sa Inga pasasalamatan ko,
Oklober 27, 1 nang I SI 'U ay njasilayan ko,
binuksan ang pinto' t naging isa sa tahanan ko,
Mag-aaral ngayo't guro rin sa unibersidad na ito,
salamal LSPU sa liwanag at ilo'y nasilayan k0!
Mga panahong ginugol, kaalatna'y nakatnit k0,
hindi pinagsisihang dito napadpad Inga paa k0.
Marupol<, Inatinik, at maclawag ang tinahak ko,
lakad, takbo at gapang Inga daang binagtas ko,

Salarnat I,SPU panibagong TAGUMPAY ko!
Taos pusong pinasasalatnatan ng Inananalik%ik ang lahat ng taong nagmahal, sumuporta at nagbigay
patnubay upang rua tapos; ang pag-aaral na ilo.
Sa Laguna State Polytehnic University, sa pagbibigay ng pagkakataon na mapataas ang
kwalipikasyong propesymnal sa larangan ng pagtuturo;
Dr. Nestor Devera, Panglllo ng Laguna State rolytechnic University sa mahusay na pangunguna sa
paaralan at patuloy na pagpupunyagi na maiangat ang antas at kalidad ng edukasyon ng paaralan;
Dr. Lucita G. Subillaga, Dekana ng Panggraclvvadong Pag-aaral at Aplayd Riserts na sumuporta at
gurnabay sa panahon ng pasalitang pagsusuri ng mananaliksik at tunnayo bilang isa sa estadistika ng
pag-aaral na ito. Dating Dekana ng kolehiyo ng Sining at Aghann na nagbukas ng pinto sa unibersidad na
naging aking bagong tahanar;
Dr. Teresita W. Ballesferos, bilang masipag na tagapayo, pangalawang magulang na buong-buong
nagmahal, sumuporta at matiyagang nagsaayos ng riserts na ito at isa sa mga gurong nagtanim ng
kaalaman;
Prof. Imelda 'G. Carada, sa napakahusay na pagbabahagi ng kaalaman, matiyagang
pagpapaunawa sa pag-aaral na ito, bukas pusong naglaan ng oras at gumabay bilang isa mga espesyalista
ng pag-aaral na ito;
Dr. Lyrma C. Hife, sa mahusay at matiyagang pagbabahagi ng kaalaman sa kaayusan para sa
teknikal na pamamaraan sa riserts na ito;
Prof. Victor Estallila, sa napakagaling at napakahusay na eksternal na estadistika sa pag-aaral na
ito;
Sa Dakilang Ama, sa patuloy na pagbibigay ng karunungan at biyaya.
JVL
c. Talaan ng Nilalaman.
Dito nakatala ang bilang at kung saan makikita ang bawat pahina. Nakatala at nakaayos dito ang
balangkas na mga bahagi at nilalaman ng
TALAAN NG NILALAMAN
UNANG BAHAGI
ANG WIKA SA PAMBANSANG PAGKAKILANLAN 1

Aralin 1 Ang Batas Pangwika 3
Aralin 2 Ang Pag-unlad ng Wika 9
Aralin 3 Tungkuling Pangwika 19
Aralin 4 Ang Pagpaplanong Pangwika 29
IKALAWANG BAHAGI
PAGBASA 41
Aralin 1 Kahulugan at Kahalagahan ng Pagbasa
Aralin 2 Teorya ng Pagbasa 51
Aralin 3 Iba't Ibang Paraan o Uri ng Pagbasa 61 Aralin 4 Mga Dimensyon sa Pagbasa 69
IKATLONG BAHAGI
MCA URI NG PAGPAPAHAYAG AT HULWARAN

NG MGA TEKSTO 79
Aralin 1 Impormatibo 81
Aralin 2 Deskriptib 89
Aralin 3 Persweysib 99
Aralin 4 Argumentatib 111
IKAAPAT NA BAHAGI
PAGSULAT: MIDYUM NG KASANAYAN 121
Aralin 1 Kahulugan, Kalikasan at Layunin at Kahalagahan ng Pagsulat 123
Aralin 2 Mga Uri at Anyo ng Pagsulat/ Sulatin 131
Aralin 3 Mga Hakbang Tungo sa Proseso ng Pagsulat 145
Aralin 4 Korespondensya 155
IKALIMANG BAHAGI
AKADEMIKONG PANANALIKSIK 167
Aralin 1 Mga Terminolohiyang Gamit Sa Pananaliksik 169

Aralin 2 Kahulugan, Katangian at Layunin sa Pananaliksik 187
Aralin 3 AngMananaliksik at mga Uri ng Pananaliksik 197
Aralin 4 Mga Bahagi ng Pananaliksik 209
IKAANIM NA BAHAGI
MGA HAKBANG SA PAGBUO NG PAMANAHONG PAPEL 237
e. Talaan ng Talahanayan o graf. Matatagpuan sa bahaging ito ang pamagat ng bawat talahanayan at graf
na nasa 100b ng pamanahong papel.
TALAAN NG MGA TALAHANAYAN

Talahanayan
1. Panukatan sa Paglalarawan ng Kasagutan sa PagsasalinPahina
2. Makabuluhang Kaugnayan sa Marka ng Mag-aaral
f. Fly Leaf 2. Isa ito sa blankong papel bago ang katawan o kabuuan ng pamanahong papel.
KABANATA 1
a. Ang panimula. Dito nakapaloob ang maikling talataan na kung Saan kinapapalooban ng
pangkalahatang pagtalakay sa panånaliksik, Ito ay isinusulat sa unang panauhan at maaaring ilagay ang
direktang sipi ng mga kosepto basta kasama ang pinaghanguan.
Panimula
Ang wika ay susi ng puso at diwa, tuluyan ng tao't ugnayan ng bansa.
_Marisol Mapula_
Higit pa ang wika sa makapangyarihan sa putok ng bala hindi naglalaho bagkus ay patuloy itong
nabubuhay at pinauunlad pa ng bawat panahong dumadaan. Hindi mapapasubaliang ang mga bagay sa
daigdig ay patuloy sa walang tigil na pagbabago. Maging sa larangan ng karunungan, ang mga may
kinalaman sa edukasyon ay walang tigil sa paghahangad ng mga kapaki-pakinabang na pagbabago sa
sistema nito. Ang wikang pambansa'y nagdaraan sa proseso ng mga pagbabago na kaalinsabay ng mga
pagbabago ng lipunan o grupo ng mga taong gumagamit nito.
Napapansin nating marami ang mga Pilipinong mag-aaral na nakararanas ng kakapusan sa

pananalita sa sariling wika sa pagpapahayag ng karunungan sa disiplinang atin nang kinabibilangan. Sa
larangan ng akademiko maraming ang mga mag-aaral na hindi na maisa-Filipino dahil may mga
terminolohiyang Ingles na tiyak na katumbas sa wika natin. Ang at kastila nang ng mga salitang na
walang kaalaman katumbas sa panghihiram 0 walang tiyak sa wikang na Ingles wikang Filipino upang
mapalawak ang ating bokabularyong
b. Balangkas na teoretikal
Inilalagay dito ang mga konseptong nabasa mula sa akiat -reperensya na
Sa pag-aaral na ito ginamit ang teknik ng panghihiram ni Santiago (1979) tulad ng panghihiram ng salita
Ingles nang walang pagbabago sa tunog at baybay. Katumbas ng naturalisasyon ni Newmark ang
transliterasyon talget ni Santiago na ang morpolohiya ay iniaayon sa ortograpiya ng na wika at ang teknik
ni Hartmann ayon sa leksikograpiya/leksikolohiya na ang pagbuo ng diksyunaryo/glosaryo ay tinawag
niyang 'lexicography practice." llan lamang ang mga teoryang nabanggit sa mga ginamit na batayan sa
pag-aaral
Ibinatay din ang pag-aaral na ito sa teoryang Progresivismo ni John Dewey (San Mateo et.al,
2003) na nagbibigay-halaga sa interes at pangangailangan ng mga mag-aaral bilang sentro ng pag-aaral
Sinasabing maL,1gat na proseso ang ganitong uri ng pananaliksik, ngunit sa kabila ng hirap na
susuunom, mundo naman ng kaalaman ang magiging hatid nito sa mga mag-aaral ng LSPU na medyor ay
Filipino. Ang naisin ng mananaliksik ay di lang para masukat ang kaalaman sa pagsasalin ng mga
mag-aaral kundi madala sa kaibuturanng mundo ng pagsasalin.
c. Paradima ng pag-aaral. Ipinakikita sa bahaging ito ang mga varyabol ng pagaaral ang independent
variable at dependent variable.
Ang teoritikal at konseptwal na mga balangkas ay susundan ng pagkilala sa prosesong

pagdaraanan ng saliksik upang ganap na mabuo. Ito ay mailalarawan sa pamamagitan ng paradaym na
Input- process- Output

FEEDBACK
d.Layunin ng pag-aaral na ito na makabuo ng isang glosarYO ng mga katasvagang pampananaliksik sa

Wikang Ingles na tinumbasan sa Wikang Filipino at ang kahalagahan nito sa mga mag-aaral na
karaniwang ginagarnit ng mga kumukuha ng medyor sa Filipino ng Laguna State Polytechnic Unmersity,
Laguna P. T. 2014-2015
Sisikaping sagutin ng mananaliksik ang mga sumusunod na katanungan;
1.Ano ang mga kaalamang naidulot sa mga mag-aaral sa pagsasa!in ng rnga, terminolohiyang
pampananaliksik sa Wikang Ingles na tinumbasan sa VVikahg Filipino batay sa mga sumusunod.
1. Baybay na salin
2. Literal na salin
3. Diwang salin
4. } .4 Tahas na salin?
2.Ano ang mga naging kakayanhan ng binuong glosaryo ng mga terminolo_ hiyang pampananaliksik sa
wikang Ingles na isinalin sa wikang Filipino batay sa mga sumusunod:
1. Baybay na salin
2. Literal na Salin
3. Diwang salin
4. Tahas na salin sa mga man-aaral na k.umukuha ng medyor sa Filipino?
3. May rnakabuluhang kaugnayan ba ang ginawang salin sa marka ng rnga mag-aara} na kurn uJoaha ng
medyor ay Filipino?
e.haypotesis o hinuha. Nakasaad dito ang suhes[iyong kasagutan sa isang Liliranin o pa cy-aaraj.
Karaniwang, isinusulat ilo sa paraang eksperetnental. o ay pansamantala at sayantipikong hula sa resulta
na binubuo bago pa man matapos ang pag-aaral, May dalawang uri ang garnit dito ang null at
alternatibo. Ang null ay nagpapakilala ng ugnayan at mga epekto ng baryabol na isinaalang-alang sa
saliksik samantalang bise-bersa ang alternatibo.
Masasabing walang kaugnayan ang Katawagang Pampananaliksik sa wr•kang Ingles na

Tinumbasan sa Wikang Filipino sa marka ng mga mag-aaral sa Methods of Research.
Saklaw at Limitasyon
Upang maging espisipiko ang kabuoan ng saliksik, kailangang ilahad ang saklaw at limitasyon
nito. Ang saklaw ay tumutukoy sa pangkalahatang layunin, paksa at tiyak na aspektong pag-aaralan.
Ang pag-aaral na ito ay makakatulong at makatutugon sa pangangailangan at pagkatuto ng mga

mag-aaral mula sa ikatlong antas na ang espesyalisasyon o medyor ay Filipino ng LSPU at maging sa
alinmang antas ng pagaaral.
Saklaw ng pag-aaral na ito ang makabuo ng isang glosaryo ng mga terminolohiyang

pampananaliksik sa Wikang Ingles na tinumbasan sa Wikang Filipino at ang kahalagahan nito sa mga
mag-aaral na ang medyor ay Filipino mula sa unibersidad ng LSPU Laguna P.T. 2014-2015.
May kabuuang limampung mag-aaral na ang medyor ay Filipino mula sa apat na campus ng
unibersidad ng LSPU ang naging tagatugön ng mananalikSik sa pag-aaral na ito.
Aalamin ng mananaliksik kung ano ang antas ng kaalaman ng mga magaaral sa pagsasalin, antas
ng kakanyahan ng ginawang pagsasalin at kung may makabuluhang kaugnayan ba ang pagsasalin sa
marka ng mga mag-aaral na nasa ikatlong antas sa kolehiyo na ang medyor ay Filipino.
f. Kahalagahan ng Pag-aaral. Dito nakasaad ang- signifikans ng gawaing pananaliksik batay sa paksang
pag-aaralan at kung sino ang maaaring makinabang sa pag-aaral. Hal.
Kahalagahan ng Pag-aaral
Ang pagsasalin ay isang mabisang paraan ng pagpapayaman ng bokabularyo ng mag-aaral ng
wika, di lamang sa wikang pinag-aaralan kundi sa wikang kasangkot sa pagsasalin. Nakapagpapataas ito
ng antas no kahusayan sa pagpapahayag ng kinauukulang mga mag-aaral.
Bukod sa praktikal na gamit ng mga glosaryo na malaki ang naitutulong nito sa pag-unawa ng
mga salita na tinalakay nina Hartmann at Jackson. Alinsunod sa teoryang kooperatibismo at kaisipan ukol
sa metaleksikograpiya, para tukuyin ang isang sangay ng leksikograpiya na nakatuon sa prosesong
tinatawag na "kritisismo ng diksyunaryo." Sa mas simpleng pahayag, saklaw ng metaleksikograpiya ang
mahalagang proseso ng rebisyon at balidasyon ng anumang sangguniang leksikograpiko. "
Raya't tubos na ling mananalikgfk Itinkakapa-arnbag karakinabangan ng
Mga propesor/ Guro

Ang talaan ng katavvagang pampananajikqik ay magiging mabisang,tnidytllii ng paghahatid ng
kaalajnan sa aktwal at mabisang kasangkapan o midyum sa paghahatid ng kaalaman,
Sa mga Administrador
Makatutulong nang malal<i ang talaan ng mga katawagang pampananan liksik na maisalin sa
wikang Filipino tungo sa mabilis na pagbabago at unlad ng Wikang Filipino.
Susunod pang Mananaliksik

Mahalaga ang pag-aaral na ito lalo na sa mga sumusunod pang mana na _ liksik sapagkat, ito ay
maaaring magsilbing inspirasyon na ipagpatuloy Pa ang pag-aaral na ito at alamin ang iba pang salik na
makapag-papahusay pa_ tungo sa higit na paggamit ng glosaryo sa pananaliksik at pagpapahalaga ga
talinong taglay at kakayahan ng mga mag-aaral.
g. Definisyon ng mga terminolohiya. Binibigyan ng kahulugan sa bahaging ito ang mga terminolohiyang
ginamit sa pananaliksik.
Katuturan ng mga Terminolohiya
Binigyan ng angkop na depinisyong operasyonal ang mga sumusunod na mga terminolohiya kung
paano ginagamit sa isinagawang pag-aaral na ito upang lubos na maunawaan ang paglalahad ng paksa.
● Binagong Alpabetong Filipino. Ang binago o pinagyamang dating abakada at 1976 Alpabeto
(ayon sa kautusang Pangkagawaran Blg. 81s 1987).
● Diksiyonaryo. Isang aklat na naglalaman ng mga salik ng isang wika na isinaayos ng pa-alpabeto.
Nagbibigay impormasyon sakanilang kahulugan, pagbigkas, etimolohiya, anyong implikasyon,
atbp.
● Glosaryo. Talaan ng mga terminolohiyang pampananaliksik, pang-wika o mahihirap na
katawagan sa isang paksa o asignatura na may kasamang katuturan o paliwanag.
● Kontent. Talaan ng mga nilalamang salita na nasusulat sa Ingles na may kasamang kahulugan o
paliwanag.
● Intelektuwalisasyon at Istandardisasyon. Paraan ng pagpapayaman ng bokabolaryo at
pagkakataon ng elaborayong leksikal para sa pangangailangang pang-intelektuwal.
KABANATA II: MGA KAUGNAY NA PAG-AARAL AT LITERATURA
bahaging iło ang mgn pag-aaral at mga babasahin o literatu-loob ng Nararapat huling sampung na bago
taon. ang Kailangangmga binadayuhan.
kaugnay na Literatura
sadyang tnarami nang pag-aaral tungkol sa pagsasalin hindi lang sa ating kundi maging sa iba't
ibang Panig ng mundo. Karamihan 'sa mga iło ay
na Pag-aaral pagsasalin ng mga sa mag-aaral iba't ibang sa disiplina mga gradwadong upang makatulong
paaralan iłona sa pagkatuto ng mga tnananaliksik at mga mag-aaral/guro sa wika at panitikan.
âĂt,łranting ibang Tika sa daigdig at bawat isa'y nłay kahulugan. Ngunit kung ako ng łeik•ang ginagałnit
ng aking kausap, hindi kami magkakaunawaan.
1 Korinto 14:10-11
Ang wika ay kasangkapan sa pagbuo ng mga ideya sa ating isipan. Mahalaga iło sa akademya
upang maging ganap ang pagtamo sa mataas na karunungan lalo na sa larangan ng pagsasalin.
lpinagpapalagay na larawan ng kultura at lipunan ang wika. Ang pagsanib ng tao sa lipunan ay
dahil din sa kapangyarihan ng wika at kasabay na rin nito ang pagbabago ng kanyang buhay. Patuloy rin
ang pagbabago ng wika sapagkat iło at ang iba pang pagkilos ng lipunan ay magkaugnay. Pinatotohanan
iło lalo na sa palasak at pang araw-araw na pagsasalita ng tao.
Kaagapay na ng paggamit ng wika sa pang-araw-araw na pamumuhay pagsasalin, higit na
napapaunlad ng pagsasalin ang pakikipagtalastasan ng bawat tao.
Ang tao ay nabubuhay sa paghahanap at pag-alam ng mga bagay-bagay, at ang wika ay nabubuhay kung
napąg-uukulan iło ng panahon na mapaunlad ng tao. Sa madaling salita, magkaagapay ang bawat isa sa
pagtupad ng isang layuning makabansa.
Binanggit ni Gleason (Baluca et.al, 2006) na ang baryasyon ng wika ay isang katotohanan sa
lipunan na nakabukod sa mga tradisyon ng mga tao at sa mga salik panlipunan na nakikilala sa iba't ibang
grupong sosyal, kultural at etniko.
Sa pahayag na iło anumang pagbabagong nagaganap sa wika ay lalong magiging daan upang
patuloy na magsagawa ng iba't ibang pagsasalin para sa patuloy na pagkakaunawaan at pagkakabuklod
ng bawat tao.
Ayon kay Bertland Russel (San Mateo et, al, 2003) na kailangang matukoy ang lohikal na
istruktura ng isang wika na ayon sa kanyang pilosopiya iło ay makakatulong na makabuo ng isang batayan
sa wika. Kaya't ang binuong glosaryo ng mananaliksik ay napatunayang kailangan ng na kaalaman sa
istrukturá ng isang wika upang maibigay ang sapat na pagsasalin.
Kaugnay na Pag-aaral li
Batay sa pag-aaral Imelda G. Carada, M.A. (2009), ang Pangangalap at pagsasalin ng mga salitang
teknikal/ pampananaliksik ay istandardisasyon, modernisasyon at intelektuwalisasyon ng sa modemong
panahon. Kung gayon, nangangailangan ng malawakang Paggarnit ng Filipino sa mas mataas na antas ng
pag-iisip. Ang paghahanda ng wordlist at glosaryo ay mahalagang hakbang sa pagpapayaman ng register
ng ating wika pati
Ang kasalukuyang mananaliksik ay naging idolo at naging huwaran ang desirtasyon ni Imelda G. Carada,
M.A. na nagnanais din na makabuo ng isang glosaryo na kung saan nais mag-ambag din ng kaalaman sa
mga mag-aaral at sa mga susunod na mananaliksik na ibig tumuklas ng panibagong kaalaman. 3aoaman
iba- iba ang pokus ng mga mananaliksik sa mga isinagawang pagsasali'y nakikita namang ditong halos
nagtataglay ng magagandang layunin ang mga »ag-aaral na nabanggit.
Taliwas sa naging pag-aaral ng mga sumusunod na mananaliksik ang inagawang pag-aaral ng

kasalukuyang mananaliksik. Gayunman, iisa lamang Ig tuon o pokus ng mga mananaliksik, "ang
makapagsalin" na kapuwa makapag_ bag sa intelektuwalisasyon ng wikang Filipino.
Batay naman sa isinagawang pag-aaral at pagsasalin nina Iringan (2006), digo (2007), Impil (2005),
atJoson (2004), ay naging kapuri-puri ang pagsisikap aitanghal ang panitikan ng mga pinagmulan nilang
rehiyon.
KABANATA Ill: DISENYO AT PARAAN NG PANANALIKSIK
a. Disenyo ng Pananaliksik. Inilalahad dito ang uring ginamit o mga pamatnaraang ginawa sa
pananaliksik.
Disenyo ng Pananaliksik
Ginamit sa pag-aaral na ito ay ang palarawang pamamaraan o deskriptibong pamamaraan. Ang
pamamaraang mabisa sa pagialarawan ng kasalukuyang sitwasyon ng mga bagay (Walliman 2002).
Karaniwan itong ginagamit sa pananaliksik ukol sa linggwistika, agham panlipunan, at paniti-
Ayon din kay Calmorin na binanggit sa pag-aaral ni Lucero (2007) ang palarawang pamamaraan
ay iniuukol sa kasalukuyang pangyayari sa paligid ayon sa gawi, kilos, at katangian ng bawat tao. Ang
pagsusuri ng kasalukuyang kalagayan ay magiging daan upang makilala at makita ang suliranin o
kahinaan na maaaring mabigyan ng kasagutan batay sa maaaring matuklasan
Gumamit ng sarbey ang mananaliksik sa pamamagitan ng talatanungan upang malaman ang
kaalaman, kakanyahan ng ginawang salin, at malaman kung may naging kaugnayan ba ang pagsasalin sa
marka ng mga mag-aaral na kumukuha ng espesyalisasyon sa Filipino sa LSPU Laguna.
b. populasyon at Respondente. Dito nasasaad kung ilan ang magiging respondente at sino-sino ang
magiging respondent.
Populasyon at Tagatugon ng Pananaliksik
Ang mga ginamit na tagatugon ay mga mag-aaral mula sa ikatlong antas sa tersiyarya na ang
espesyalisasyon o medyor ay Filipino na may bilang na limampung (50) mag-aaral mula sa apat na
campus ng LSPU sa Santa Cruz, San Pablo, Los Banos, at Siniloan ay Sampling Technic.
Dahilan na ang binuong glosaryong ito ay nakatuon sa mga terminolohiyang pamananaliksik
kaya't ang mga napiling tagatugon ay mga mag-aaral na nasa ikatlong antas na nagsagawa at kumuha ng
asignaturang Methods of Research.
c.Instrumento ng pananaliksik. Inilalarawan dito ang mga patnamaraang ginamit sa pangangalap ng

datos at informasyon. Kasama rin sa bahaging ito ang mga hakbang sa kanyang mga ginawa. Instrumento
ng Pananaliksik
Isinagawa ng mananaliksik ang nnga sumusunod na hakbang upang maisakatuparan ang
kasalukuyang pag-aaral:
1. Pagkalap at pagbasa ng mga aklat sa riserts o pananaliksik
Ang mananaliksik ay naglikom at nagbasa ng nnga aklat tungkol sa riserts o pananaliksik sa
wikang Ingles upang malaman ang mga karaniwang terminong ginagamit sa pananaliksik.
2.pagpili at pagtatala ng mga terminolohiya
Binasa at sinuri ang mga aklat at kaugnay na diksyunaryo o glosaryo tungkol sa riserts.
3. pagbuo ng tala tanungan
Talahanayan ng apat na salin kasama ang opisyon sa paglalarawan ng kasagutan.
4.Pagbibigay ng katumbas na salin o adapsiyon ng orihinal na termino
Aktibong nagtangka ang mananaliksik na hanapan ng katumbas sa Filipino ang bawat salitang
Iahok. Kung walang gamitin (corpmon) na panumbas/katumbas ng mga terminolohiyang
pampananaliksik sa Ingles pinanatili na lamang sa orihinal ang salitang Iahok.
5. Pagbuo ng glosaryo
Ipinasuri at sumangguni ang mananaliksik sa mga eksperto at isang leksikograper ng UP Diliman
para sa ginawang pagsasalin ng mananalik_ sik (baybay, litera], diwa, at tahas na salin) upang maging
mas mahusay ang ginawang salin ng mananaliksik. Ginamit na batayan ng pagsasalin sa pagbuo ng
glosaryo ng mga kata wagang pampananaliksik batay sa ilang teoryang nabanggit
6. Pagsasagawa ng balidasyon
Pagkaraang mabigyan ng katumbas na salin at kahulugan ang mga nabanggit na termino,
sumangguni ang mananaliksik sa ma eksperto, at isang leksikograper sa UP Diliman upang masuri ang
kaangkupan ng salin.
7. Pagrerebisa ng glosaryo
Pagkaraang masuri ang talatunungan ay nerebisa ng mananaliksik ang ginawang salin kaugnay ng
mga kahinaang nakita ng mga eksperto at leksikograper. Kasunod na isinagawa ang pagsasaayos ng mga
entri na
8. Pagbuo ng talatanungan batay sa apat na ginawang pagsasalin
Matapos mabuo ang pinai na Binuong Glosaryo, gumawa ng talatanungan ang mananaliksik na
kinapapalooban ng sampung (10)
pamamaraan sa pa&sasalin (baybay, literal, diwa, at tahas na galin) na rnay

Pumili ang mga tagatugon ng kanilang ka«agutan sa panukatang ibinigay ng mananaliksik batay
sa apat na uri ng pagsasalin (baybay, literal, diwa, at tahas na salin).
panukatan sa Paglalarawan ng Kasagutan

5 Lubos na katanggap-tanggap/Lubos na napakahusay
4 Katanggap tanggap/ Napakahusay
3 Bahagyang katanggap-tanggap/Bahagyang mahusay
2 Di katanggap tanggap/ Di mahusay
1 Lubos na di katanggap-tanggap/Lubos na di mahusay
d. Tritment ng datos. Dito inilalarawan ang istatistikal na paraan ang ginaml upang mailarawan ang
numerical na datos. Ngunit sa kadahilanang ito'y pamanahong papel lamang, sapat nang magamit ang
pagkuha ng porsyento o bahagdan matapos maitally ang mga kasagutan sa kwestyoner ng mga
respondent.
Istatistikal na Pagsusuri ng Datos

Ang mga datos na makakalap ay ihahanda at isasaayos upang maging madali ang paglalapat ng
kaukulang istatistika.
Baryabol Istatistika
1. Kaalaman sa pagsasalin Weighted Mean at Standard deviation
2. Kakanyahan ng Glosaryo Weighted Mean at Standard Deviation
3. Kahalagahan ng Glosaryo Weighted Mean at Standard Deviation
4. Kaugnayan sa Marka Pearson r

Pagbasa Modyul 1-5

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Pagbasa Modyul 1-5

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Republic of the Philippines

Romblon State University

ANG WIKA SA PAMBANSANG PAGKAKILANLAN 1

Aralin 1 Mga Terminolohiyang Gamit Sa Pananaliksik 169

Ang wikang Pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang na payabungin at

Ang pagkakaroon ng wikang pambansa ay nagbibigay daan sa pagkakaisa ng mga mamamayan at

Tungkuling Komunikasyon Gawin Pagsasalita

C. Pagbibigay o pagkuha ng impormasyon Pag-uulat, pagpapakilala, pagtutukoy,

Kasi ma•am unang beses ko pa lang pong

D.Pagpapanatili sa pakikipagkapwa at Pagbati, pagpapakilala, pagbibiro,

Bilang tugon sa hamong ito, nagmungkahi si Guillermo (http//ky0t0re view.

3. Ang KWF ay nangangahulugan ng

17. Saan nakabatay ang salitang Pilipino?

2. Ang pagbasa ay nangangailangan ng masusing pagsusuti sa binasang teksto upang makapagbigay

3. (I Kung di ka kikilos walang mararating. Magbilang ng poste'y hindi mo tungkulin. Tagumpay ng

1. Ito ang pagkilala sa mga simbolong nakalimbag na bumubuo sa mga salita.

MGA URI NG PAGPAPAHAYAG

Paglilipat:( ) Panuto: Sa tulong ng web, paano mo maiiwasan ang kahirapan?

Repleksyon: Bilang mag-aaral, paano mo ginagamit ang impormatib sa iyong pag-aaral?

Una'y nararapat wagas ang pag-ibig

Handa na rin dapat itong iyong bulsa

Kaya't isipin mo bago magpamilya

3. Ano ang mensahe ng tulang iyong binasa?

Pino sa pagkilos maging sa salita

Ibandila natin laging ipakita

Ipakita nating sa bawat anihan

WIKANG FILIPINO: DANGAL NG LAHING PILIPIN0

R.T. KELLOGG (1994)

2. Pagpapahayag na Impormasyonal o Transaksyunal

Halimbawa ng Maikling Kuwento

sa paggawa ng prewriting, maaaring gamitin ang mga surnusunod na mungkahi:

Sa tradisyunal na pamamaraan, itinatakda sa mga mag-aaral ang gawaing astllàt at nagbibigay ng

Panuto: Punan ng wastong bantas ang sumusunod na talumpati.

Ang buhay ng tao ay binubuo ng Pakikisalamuha sa kanya:ng kapwa at sa kanyang nasasakupan.

1. Liham Aplikasyon -- ito ang kadalasang ginagamit ng isang indibidwal sa paghahanap ng

Patnubay sa raggawa ng Resume

4. Karanasan sa Pagtatrabaho Itala mula sa bago patungo sa Jumang rekord trabaho

Mga Bahagi ng Liham

Mga Katangian ng Liham

May tatlong uri ng anyong ginagamit sa liham,

Pagsulat ng Memo, Report, at Katitikan ng Pulong

Mahalaga ang pagkakaroon ng pagkatuto sa mga dapat na isaaJang-

Katitikan ng Pulong (Minutes of the Meeting)

1. Mga naging panauhin

1. Inihahanda ng lumiliham kung Siya'y nangangailangan ng isang bagay, paglilingkod, pagpapatupad at

Sa akademya lahat ng itinuturo sa 100b ng klasrum na pinagkukunan ng kaalaman at

Mga Terminolohiyang Gamit sa Panananaliksik

Napapansin nating marami ang mga Pilipinong mag-aaral na nakararanas ng kakapusan sa

Ang mga terminolohiyang gamit sa pananaliksik ay dumaan sa mga pagsasalinupang mabigyan

● Abstrak; (LS) buod; (IDS) kabuuan o halavv sa isang

● Approve (BS) pagtibayin; (LS) aprobahan; (DS) magpahintulot; pahintulutan; pagpapaabot ng

● Exsperimental — (BS) eksperimental; (LS) eksperimento; (DS) napiling istilo na paraang

● relationship (BS) ng positive dalawany, relationship; varyabol; (LB) positibong dependent

● Research instrument (BS) riserts instrument; (LS) instrumento ng pananaliksik; kagamitan sa

● Spearman's rank-order correlation coefficient -s (136) Spearman's rank.orclor correlation

● Validity (BS) validity; (LS) pagkakabisa; (DS) pagsukat sa magagawa ng kasangkapan sa

Panuto: Tukuyin ang mga Literal na salin ng mga sumusunod na termilolohiya.

Mga Katangian ng Pananaliksik

Katangian ng Isang Mabuting Pananaliksik

Mga Katangiang Dapat na Taglayin ng Isang Mananaliksik

Oryentasyon ng Pilipino sa Pananaliksik

Mga Uri ng Pananaliksik

Mga Paraan ng Pananaliksik

A. Palarawan (Descriptive Method)