You are on page 1of 1

Մո-ցուն, հետևելով Կոնֆուցիուսին, պետության մեջ տեսավ մի ուժ, որն ունակ է

ապահովելու ընդհանուր բարեկեցությունը և սոցիալ-քաղաքական ներդաշնակությունը: Բայց


դեֆեոդալիզացիայի և բյուրոկրատական կառուցվածքի կտրուկ ամրապնդման նոր պայմաններում
նա այլևս չէր կարևորում հայրապետական ավանդույթները, որովհետև նա իրավացիորեն չէր
տեսնում դրանցում այն հիմքը, որի վրա կարող էր հուսալիորեն հենվել կենտրոնացված
պետությունն իր խիստ ընդլայնված վարչական ապարատով։ Մո Դիի օրոք նահապետական
ընտանիքը, որն իր կյանքն ապրում էր Կոնֆուցիոսի օրոք, գրեթե ամբողջությամբ
կազմալուծվել էր։ Հասարակությունը բառացիորեն նրա աչքի առաջ ատոմազերծվեց ինչպես
Չժոնգուոյի զարգացած թագավորություններում, այնպես էլ դրանցից դուրս: Ըստ այդմ,
պետությունն ավելի ու ավելի քիչ էր նմանվում ընտանիքի։

Մո Դին փորձեց հասկանալ նոր պետության էությունը, որը ձևավորվում էր Չունցյուի


դարաշրջանի թագավորությունների և իշխանությունների ավերակների վրա: Եվ նա ձգտում էր
ինչ-որ կերպ համատեղել այս պետության որակները նախկինում եղածների հետ։ Բացի այդ, նրա
համար կարևոր էր որոշել, թե որքանով են պետությունն ու հասարակությունը ներդաշնակվում
միմյանց հետ նոր պայմաններում, այսինքն. ի վերջո ընտանիքները և անհատները, որոնք
կազմում են դրանք: Նրա համար գլխավորն այն էր, որ, հաշվի առնելով իրողությունները,
ստեղծեր իդեալական կառույց, որն ամեն ինչ իր տեղը կդներ և փոխված պայմանների,
մարդկանց բարեկեցության և հասարակության ներդաշնակության համար կապահովի
հարաբերությունների լավագույն նոր կառուցվածքը։ Ինչպես Կոնֆուցիուսը, այնպես էլ Մո
Դին կտրուկ խարանեց իր ժամանակի կառավարիչներին՝ զուրկ առաքինություններից և
արդարության զգացումից՝ արհամարհելով և վախեցնելով նրանց ժողովրդին: Բայց ի՞նչ
առաջարկեց նա, ի տարբերություն Կոնֆուցիոսի, դրա դիմաց։ Մո–ի ուտոպիստական նախագծի
մանրամասն նկարագրությունը տեղադրված է նրա տրակտատի 11–րդ գլխում, որը կոչվում է
«Շանգ–տունգ» («Միասնություն մեծերի հետ»). Վարպետ Մոն ասաց. «Հին ժամանակներում, երբ
մարդիկ հայտնվում էին, և դեռևս չկար օրենքներ կամ վարչարարություն, յուրաքանչյուրն
ուներ իր սեփական տեսակետը, թե ինչ է պետք: Մեկ մարդ ունի մեկ, երկուսը` երկու, տասը`
տասը; քանի մարդ, այսքան դատողություններ: Յուրաքանչյուրը հավատարիմ մնաց իրեն և
մերժեց ուրիշների դատողությունները, այնպես որ բոլորը դեմ էին բոլորին: Հայր ու որդի,
փոքր ու մեծ եղբայրը ատում էին միմյանց։ Չկարողանալով ներդաշնակ ապրել՝ ընտանիքները
բաժանվեցին։ Երկնային կայսրությունում մարդիկ միմյանց վնասելու համար դիմում էին ջրի,
կրակի և թույնի: Ուժեղները հրաժարվում էին օգնել թույլերին, հարուստները պատրաստ էին
փտել ավելցուկը, բայց ոչ կիսվել չունեցողների հետ, իսկ խելացիները իրենց գիտելիքները
պահում էին իրենց մեջ և չէին ուզում այն փոխանցել ուրիշներին: Երկնային
կայսրությունում նույն քաոսն էր, ինչ կենդանիների և թռչունների աշխարհում:

Նրանք, ովքեր փորձել են հասկանալ Միջին Թագավորությունում այս իրարանցման պատճառը,


հասկացել են, որ դա պայմանավորված է ղեկավարության պակասով: Ուստի Միջին
Թագավորության մեջ ամենակարողին ու արժանավորին ընտրեցին ու դրախտի որդի դարձրին։ Այն
բանից հետո, երբ նրանք դրեցին Երկնային որդուն, պարզվեց, որ նրա ուժը չի
բավականացնում ամեն ինչի համար:

You might also like