‫‪ -1‬مروری‬

‫برمکانیک خاک‬
‫فصل سٌم‪ :‬هکانیک خاک‬

‫‪ 1-3 ‬ترکیبات خاک‬

‫‪ 2-3 ‬طبقه بندی خاک‬
‫‪ 3-3 ‬آب زیر زمینی‬
‫‪ 4-3 ‬تنش‬
‫‪ 4-3 ‬تغییر شکل پذیری و نشست‬
‫‪ 6-3 ‬مقاومت‬
‫خاک یک نوع مصالح دانه ای میباشد‬

‫دانه جامد‬
‫حفره‬
 ‫طبیعت خاک‬

‫‪ ‬توده خاک شامل دانه های جامد و حفرات میباشد‬

‫‪ ‬حفرات توسط هوا یا آب اشغال میگردد‬
‫‪ ‬بنا بر این خاک یک محیط چندفازه میباشد‬
‫دانه های خاک ‪‬جامد‬
‫آب ‪‬مایع‬
‫هوا ‪‬گاز‬
 ‫اسکلت خاک‬

‫دانه های جاهد‬

‫حجن‬

‫حفرات‬
 ‫دیاگرام سو فازی‬

‫هوا‬

‫آب‬

‫جاهد‬

‫دیاگرام سه‬
‫اسکلت‬
‫طبیعی‬ ‫فازی‬
 ‫سیستن سو فازه‬

‫‪Va‬‬ ‫هوا‬ ‫‪Wa=0‬‬

‫‪Vv‬‬
‫‪Ww‬‬
‫‪Vw‬‬ ‫آب‬
‫‪V‬‬
‫‪W‬‬

‫‪Vs‬‬ ‫‪Ws‬‬
‫جاهد‬

‫حجن‬ ‫وزن یا جرم‬

‫روابط وزنی‪ -‬حجمی خاک‬
Relative density
 ‫دانو بندی با الک‬
‫(هکانیکی)‬

‫‪‬این روش برای خاکهای درشت‬

‫دانه مناسب است‬
‫‪‬به عنوان مثال در الک شماره‬
‫‪ 10‬به ازای هر یک اینچ‬
‫طول ‪ 10‬چشمه الک وجود‬
‫دارد‬
 ‫دانو بندی با ىیدرًهتر‬
‫)‪(hydrometery‬‬
‫‪ ‬همچنین به نام ترسیب شناخته‬
‫میشود‬
‫‪Sedimentation Analysis‬‬
‫‪ ‬قانون استوکس‪Stoke’s Law‬‬

‫) ‪D  w (Gs  GL‬‬
‫‪2‬‬
‫‪v‬‬
‫‪18‬‬
‫هنحنی ىای دانو بندی‬
 ‫خاصیت خویری خاک‬

‫‪ ‬طبقه بندی بخش ریزدانه خاک(زیر الک‪ )200‬بر اساس‬

‫خاصیت خمیری خاک انجام میشود‪.‬‬
‫‪Albert Atterberg (1846-1916, ‬‬
‫دانشمند سوئدی یک سری آزمایش را برای ارزیابی‬
‫خواص خمیری خاک ابداع نمود‪.‬‬
‫‪Arthur Casagrande ‬این آزمایشها را بمنظور‬
‫استفاده در مهندسی ژئوتکنیک پذیرفت‪.‬‬
‫(خویری)‪Atterberg Limits‬‬ ‫حدًد اتربرگ‬

‫وضعیت خاکهای ریزدانه با توجه به مقدار درصد‬ ‫‪‬‬

‫رطوبت تغییر می کند‪.‬‬
‫‪liquid‬‬
‫حد روانی‬
‫‪Liquid limit‬‬ ‫دامنه خمیری‬
‫‪plastic‬‬
‫‪Plasticity Index‬‬
‫حد خمیری‬
‫‪Plastic limit‬‬ ‫‪semi-solid‬‬
‫حد انقباض‬
‫‪solid‬‬
‫‪Shrinkage limit‬‬
 ‫حد رًانی)‪(LL or wL‬‬
‫تعیین تجربی‬ ‫‪‬‬

‫درصد رطوبتی است که در آن اگر در خاک شیاری‬ ‫‪‬‬

‫به عرض ‪ 2‬میلیمتر در ظرف استاندارد در اثر ‪25‬‬
‫ضربه (ناشی از رها شدن ظرف از ارتفاع‬
‫‪1‬سانتیمتر) به اندازه ‪ 13‬میلیمتربسته شود‪(.‬با سرعت‬
‫دو ضربه در ثانیه)‬
 ‫ًسیلو کاساگرانده‬
)Casagrande Apparatus(
 ‫ًسیلو کاساگرانده‬
)Casagrande Apparatus(
‫تعیین حد رًانی‬
 ‫حد خویری‬
‫)‪Plastic Limit (PL, wP‬‬
‫‪ ‬درصد رطوبتی که در آن فتیله ای از خاک هنگامی که به قطر‬
‫حدود سه میلیمتر میرسد ترک بخورد و شروع به خرد شدن‬
‫نماید‪.‬‬
 ‫داهنو خویری‬
Plasticity Index ( PI, IP )

 PI = LL – PL
or IP=wL-wP
‫طبقو بندی خاک‬
 ‫نمودار خمیری خاک‬
USCS Plasticity Chart
 ‫آب زیر زمینی و اثرات آن‬

‫‪-‬افزایش فاصله الیه های رس – نرم شدن و کاهش مقاومت و‬

‫افزایش تغییر شکل پذیری‬
‫‪-‬کاهش تنشهای موثر و کاهش مقاومت برشی‬
‫‪-‬تورم خاک (رسهای متورم شونده)‪ -‬گسیختگی‬
‫خاک )‪(collapsible‬‬
‫‪-‬فشار روبه باال )‪(uplift pressure‬‬
 ‫تنش در خاک‬

‫‪ ‬تنشهای ثقلی ‪Geostatic stresses‬‬

‫‪ ‬تنشهای وارده ‪Induced stresses‬‬
‫‪ ‬تنشهای عمودی و برشی در خاک میتواند موجود باشد‪.‬‬
Geostatic Stresses
 ‫تنشهای وارده بر یک المان خاک‬
 zz
z z
 yz
 zy
 xz

 zx  yy y

 yx  xy
x x
 xx
 ‫اصل تنش موثر‬

(1)

Effective vertical stress (2)

 ‫تنشهای موثر در سه جهت‬

 xx   xx  u w ;  yz   yz
 yy   yy  u w ;  zx   zx
 zz   zz  u w ;  xy   xy
‫تنشيای ًزنی – تنشيای عوٌدی‬
H1 1

H2 2

H3 3

 z   1 H1   2 H 2   3 H 3
 z   z  u
 ‫فشار آب در زیر زمین‬
‫فشار هیدروستاتیک‬
‫فشار اضافی حفره ای‬

‫سطح آب زیرزمینی‬

‫‪hw‬‬
‫‪u   whw‬‬
 ‫‪0‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪150 kPa‬‬
‫‪0m‬‬

‫‪2m‬‬

‫‪4m‬‬
‫تنش کل‬
‫)‪(5m‬‬
‫فشار آب‪P‬‬
‫‪6m‬‬
‫تنش موثر‬
‫عوق‬
‫‪8m‬‬
 ‫آیا فشار آب حفره ای منفی میشود؟‬

‫بلی باالتر از سطح آب زیرزمینی‬

‫ناحیه غیر اشباع‬

‫ناحیه ‪Capillary‬‬
‫سطح آب‬
 ‫خاکهای غیر اشباع‬
‫‪ ‬رابطه تنش‪ -‬کرنش پیچیده‬
‫– مقاومت خاک با افزایش فشار آب حفره ای منفی (مکش)‬
‫افزایش مییابد‪.‬‬
‫– با افزایش کافی فشار تمامی حفرات هوا از بین رفته و خاک‬
‫اشباع میشود‪.‬‬
‫– از مدل موهر‪-‬کولمب نمیتوان استفاده نمود‪c - f .‬‬
‫– راه محافظه کارانه‪ :‬خاک اشباع‬
‫تنشهای افقی‬
Induced stresses ‫تنشهای وارده‬
‫روش بوسینسک‬
‫روش بوسینسک‬
 ‫حباب تنش (فشار)‬
‫حل نیو مارک برای روش بوسینسک‬
‫روش بوسینسک‬
 ‫گرافهای‬
‫محاسباتی‬
‫(حبابهای تنش)‬
 ‫گرافهای‬
‫محاسباتی‬
‫(حبابهای تنش)‬
 ‫روش وسترگارد‬

‫‪‬برای خاکهای چند الیه روش حل ارائه میدهد‬

‫‪‬بارهای نقطه ای‬
 ‫روش وسترگارد‬

‫برای بارهای گسترده‬ ‫•‬

 )‫روشهای ساده شده (تقریبی‬

(Poulos and Davis, 1974) ‫• برای پی های دایروی‬

  1.50
 
   
  1  
 z  1     (q   zD )
   B   
2

  1    
  
   2 z f   
 
 )‫روشهای ساده شده (تقریبی‬

(Poulos and Davis, 1974) ‫• برای پی های مربعی‬

  1.76
 
   
  1  
 z  1     (q   zD )
   B   
2

  1    
  
   2 z f   
 
 )‫روشهای ساده شده (تقریبی‬

(Poulos and Davis, 1974) ‫• برای پی های نواری‬

  
2.60

   
  1  
 z  1     (q   zD )
   B   
2

  1    
  
   2 z f   
 
 )‫روشهای ساده شده (تقریبی‬
(Poulos and Davis, 1974) ‫• برای پی های مستطیلی‬

  
2.60 0.84B / L

   
  1  
 z  1   1.38 0.62B / L
  (q   zD )
   B   
  1   

 
   2 z f 

 
 
 ‫روشهای تقریبی‬
‫‪‬روش ‪( ، 1:2‬تقریب با زاویه ‪ 60‬درجه)‬