Professional Documents
Culture Documents
การเปลี่ยนแปลงของภาษาไทยจากการใช้เฟซบุ๊ก
Thai Language Change from Using Facebook
ศิวาพร พิรอด
Siwaporn Pirod
บทคัดย่อ
บทความเรือ่ งการเปลีย่ นแปลงของภาษาไทยจากการใช้เฟซบุก๊ ศึกษาการใช้ภาษาไทย
ในเฟซบุ๊กในปี พ.ศ. 2562 ของนักศึกษามหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรีชั้นปีที่ 1-5 ที่มีอายุ
อยูใ่ นช่วง 18-22 ปี ซึง่ ถือเป็นตัวแทนของวัยรุน่ วัยทีช่ อบความแปลกใหม่ ต้องการความแตกต่าง
และมีความคิดสร้างสรรค์ จากการศึกษาพบว่าการใช้ภาษาของวัยรุ่นในเฟซบุ๊กมีลักษณะ
ทีแ่ ตกต่างจากภาษาไทยมาตรฐาน เช่น การใช้คำ� สแลง การใช้ภาษาพูดในภาษาเขียน การสะกด
ค� ำ ผิ ด การใช้ ค� ำ ผิ ด หน้ า ที่ เป็ น ต้ น ซึ่ ง คนส่ ว นใหญ่ อ าจมองว่ า การใช้ ภ าษาลั ก ษณะนี้
เป็นสาเหตุให้ภาษาไทยวิบัติ แต่หากมองในแง่ธรรมชาติของภาษาแล้ว ภาษาทุกภาษาย่อม
มีการเปลี่ยนแปลงไปตามปัจจัยต่าง ๆ ทางสังคม สิ่งที่คนไทยควรให้ความส�ำคัญมากกว่าคือ
การใช้ภาษาให้เหมาะกับบุคคล กาลเทศะ โอกาส และสถานการณ์
Abstract
This article aimed tostudy Thai language using in facebook in 2019 by
the 18-22 years students of Phetchaburi Rajabhat University year 1-5. They
were the representative of the teenagers who liked to learn the new things,
wanted the difference things and had thecreative idea. The studying found
that the Thai language using in facebook of teenagers was different from
the Thai standard language such as using idiom, using speaking language in
writing language, missing spelling and using the wrong part of speech etc.
Most people may think that using language like this could cause Thai language
to be destroyed. But if we look at the nature of the language, every language
will change according to various social factors. The thing that Thai people should
realize is to use language to suit people, time, opportunities and situations
Keywords: Thai language usage, Language change, Facebook
บทน�ำ
ปัจจุบนั นีส้ อื่ ประเภทหนึง่ ทีเ่ ข้ามามีบทบาทและอิทธิพลต่อชีวติ ของมนุษย์ โดยเฉพาะ
ในกลุม่ วัยรุน่ นัน่ คือ สือ่ อิเล็กทรอนิกส์และเครือข่ายคอมพิวเตอร์ ซึง่ เกิดขึน้ หลากหลายรูปแบบ
เพื่ออ�ำนวยความสะดวกให้กับชีวิตมนุษย์ โดยธรรมชาติของสื่อชนิดนี้มีแนวคิดที่จะก�ำจัด
อุปสรรคในการสื่อสาร และพยายามเชื่อมโยงการสื่อสารที่เป็นเครือข่าย ถึงกันและกันจาก
ทัว่ ทุกมุมโลกด้วยความเร็วสูงสุด เพือ่ ตอบสนองความต้องการและเอือ้ อ�ำนวยความสะดวกแก่
ผูใ้ ช้มากทีส่ ดุ ประกอบกับวัยรุน่ เป็นวัยทีแ่ สวงหาการเปลีย่ นแปลงอยูเ่ สมอ ต้องการความเป็น
อิสระ ชอบทดลอง จึงเกิดเป็นค่านิยมที่มีต่อสื่ออิเล็กทรอนิกส์และเครือข่ายคอมพิวเตอร์ ว่า
เป็นสื่อที่แสดงออกถึงความทันสมัย และเป็นที่ยอมรับการอย่างกว้างขวางกันทั่วโลก (สิริชัย
วงษ์สาธิตศาสตร์, 2549: 89)
รูปแบบต่าง ๆ ของสื่ออิเล็กทรอนิกส์ที่พบเห็นและได้รับความนิยม เช่น โทรศัพท์
มือถือ บริการต่าง ๆ บนโทรศัพท์มือถือ หรือระบบเครือข่ายอินเทอร์เน็ตผ่านทางเครื่อง
คอมพิวเตอร์ เพื่อตอบสนองความต้องการของผู้ใช้ในการสืบค้นข้อมูล พร้อมบริการต่าง ๆ
ที่ท�ำให้ผู้ใช้สามารถพูดคุย สื่อสารได้บนหน้าจอคอมพิวเตอร์ เช่น เอ็มเอสเอ็น (MSN) คิวคิว
Journal of Humanities and Social Sciences Review (JHSSR)
Vol. 21 No.1 January - June 2019 149
(QQ) โดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันนี้มีรูปแบบของการรวมกลุ่มกันผ่านทางเครือข่าย
อินเทอร์เน็ต หรือที่เรียกว่า สังคมออนไลน์ หรือ Social Network เพื่อวัตถุประสงค์ใน
การแลกเปลีย่ นข้อมูลข่าวสารทีร่ วดเร็วมากยิง่ ขึน้ ตัวอย่างเช่น ไลน์ (line) ทวิตเตอร์ (twitter)
อินสตราแกรม (instragram) และสื่อสังคมออนไลน์ที่ได้รับความนิยมมากในขณะนี้ ได้แก่
เฟซบุ๊ก (facebook)
ข้อมูลจาก (Global Digital) ได้นำ� เสนอสถิตเิ กีย่ วกับสือ่ สังคมออนไลน์ ประจ�ำไตรมาส
ที่ 2 ของปี 2561 (นับสิ้นสุดเมื่อ 12 เมษายน 2561) โดยอาศัยข้อมูลจาก We Are Social
และ Hootsuite เผยว่า เฟซบุก๊ ยังคงเป็นสือ่ สังคมออนไลน์ อันดับ 1 ของโลก ด้วยจ�ำนวนผูใ้ ช้
(Active Users) ทั่วโลก 2,234 ล้านคน เพิ่มขึ้นจากผลส�ำรวจเดือนมกราคมราว 100 ล้านคน
ส�ำหรับประเทศไทยมียอดผู้ใช้รวม 52 ล้านคน อยู่ในอันดับ 8 ของโลก และกรุงเทพมหานคร
ยังคงเป็นเมืองทีใ่ ช้เฟซบุก๊ เป็นอันดับ 1 ของโลกเป็นปีทสี่ องติดต่อกัน โดยมีจำ� นวนผูใ้ ช้บริการ
กว่า 25 ล้านคน (Shut Waroonkupt, 2018)
จากข้อมูลดังกล่าวสะท้อนให้เห็นว่าปัจจุบันเฟซบุ๊กเป็นสื่ออีกช่องทางหนึ่งที่ยังคงได้
รับความนิยมของคนทั่วโลกรวมถึงในประเทศไทย
มุมมองที่มีต่อภาษาที่ใช้สื่อสารในเฟซบุ๊ก
การสือ่ สารผ่านเฟซบุก๊ ส่วนใหญ่เป็นการสือ่ สารผ่านหน้าจอคอมพิวเตอร์หรือโทรศัพท์
มือถือ โดยผู้ใช้ต่างไม่เห็นหน้ากัน ไม่ได้ยินเสียงซึ่งกันและกัน และต้องอาศัยการพิมพ์
เป็นหลัก ดังนั้นลักษณะการใช้ภาษาจึงแตกต่างจากภาษาพูดและภาษาเขียนทั่วไป กล่าวคือ
เนือ้ ความมีลกั ษณะเป็นภาษาพูดทีใ่ ช้สนทนากัน แต่ใช้วธิ สี อื่ สารโดยการพิมพ์ผา่ นคอมพิวเตอร์
หรือโทรศัพท์มือถือเป็นตัวเขียน จึงมีลักษณะของทั้งภาษาพูดและภาษาเขียนผสมผสานกัน
ภาษาทีใ่ ช้บนสือ่ สังคมออนไลน์รวมถึงเฟซบุก๊ จึงเป็นสาเหตุให้ภาษาไทยเกิดการเปลีย่ นแปลง
ไปในทางไม่ดีหรือเรียกว่าภาษาวิบัติ สอดคล้องกับผลส�ำรวจความคิดเห็นของศูนย์วิจัย
มหาวิทยาลัยกรุงเทพ (กรุงเทพโพลล์) หัวข้อ “ภาษาไทยบนสังคมออนไลน์ของคนรุ่นใหม่”
พบว่า ประชาชนส่วนใหญ่ ร้อยละ 84.7 เห็นว่าการใช้ภาษาไทยในปัจจุบันเข้าขั้นวิกฤติและ
ควรช่วยรณรงค์อย่างจริงจัง ส่วนผูท้ มี่ อี ทิ ธิพลต่อการใช้ภาษาไทยในปัจจุบนั มากทีส่ ดุ คือ ดารา
นักร้อง (ร้อยละ 36.0) รองลงมา คือ สือ่ มวลชนนักข่าว (ร้อยละ 33.3) และ ครู อาจารย์ (ร้อยละ
19.2) โดยร้อยละ 38.8 ให้เหตุผลที่มักนิยมใช้ภาษาไทยผิดเพี้ยนไปในสังคมออนไลน์ ว่าใช้
วารสารมนุษยสังคมปริทัศน์ (มสป.)
150 ปีที่ 21 ฉบับที่ 1 มกราคม - มิถุนายน 2562
ปัจจัยทางสังคมด้านอายุต่อการใช้ภาษา
คูลมัส (Coulmas, 1997 อ้างถึงใน อนนท์ บ�ำรุงภักดี, 2557: 32) ได้แบ่งช่วง
อายุที่มีความสัมพันธ์กับภาษาเป็น 3 ช่วงอายุ ได้แก่ วัยเด็ก วัยรุ่น และวัยผู้ใหญ่ โดย
กล่าวถึงภาษากับวัยรุ่นว่า ภาษาที่วัยรุ่นใช้จะนําพาการเปลี่ยนแปลงด้านเสียงมากที่สุด
ภาษาที่วัยรุ่นใช้มักขาดความเป็นมาตรฐานมากที่สุดในทั้งหมด 3 ช่วงอายุ เพราะวัยรุ่น
มีแนวความคิดที่ออกนอกกรอบมากที่สุด กล้าคิด กล้าพูด ดังนั้นภาษาที่วัยรุ่นใช้จึงมี
ความแข็งกระด้างและก้าวร้าวบ้างเป็นบางครั้ง
อมรา ประสิทธิ์รัฐสินธุ์ (2544) กล่าวถึงปัจจัยทางสังคมด้านอายุต่อการใช้ภาษาว่า
อาจเป็นสิง่ ทีบ่ ง่ บอกถึงความเป็นธรรมชาติอย่างแท้จริงของคนในแต่ละสังคม โดยอาจเป็นอีก
ปัจจัยหนึง่ ทีส่ ง่ ผลให้เกิดการใช้ภาษาทีแ่ ตกต่างกัน ภาษาของผูพ้ ดู ทีเ่ ป็นผูใ้ หญ่มคี วามแตกต่าง
จากภาษาวัยรุ่น ในท�ำนองเดียวกันภาษาวัยรุ่นก็ย่อมมีความแตกต่างจากภาษาเด็กเช่นกัน
จะเห็นได้ว่าอายุเป็นปัจจัยที่ท�ำให้ภาษามีการเปลี่ยนแปลง และวัยรุ่นเป็นวัยที่มี
การแปรและเปลี่ยนแปลงของภาษาอย่างเห็นได้ชัด ด้วยเหตุนี้จึงเป็นที่น่าสนใจว่าวัยรุ่น
มี ลั ก ษณะการใช้ ภ าษาอย่ า งไร เนื่ อ งจากวั ย รุ ่ น เป็ น วั ย ที่ ช อบความแปลกใหม่ ช่ า งคิ ด
ช่างจินตนาการ ต้องการสร้างเอกลักษณ์ของตนเอง และต้องการความแตกต่างจากคนอื่น ๆ
ซึง่ รวมถึงการใช้ภาษาด้วย เนือ่ งด้วยวัยรุน่ เป็นกลุม่ ทีม่ กี ารใช้เฟซบุก๊ กันอย่างกว้างขวาง ผูเ้ ขียน
จึงได้ส�ำรวจและสังเกตลักษณะการใช้ภาษาในเฟซบุ๊ก ในปี 2562 ของนักศึกษามหาวิทยาลัย
ราชภัฏเพชรบุรี ซึ่งมีอายุอยู่ในช่วง 18-22 ปี และถือเป็นตัวแทนของกลุ่มวัยรุ่น พบว่าภาษา
ของวัยรุ่นมีความแตกต่างจากภาษาของคนกลุ่มอายุอื่น ๆ
ลักษณะการใช้ภาษาของวัยรุ่นในเฟซบุ๊ก
แนวคิ ด ทฤษฎี ที่ ใช้ วิ เ คราะห์ ภ าษาของวั ย รุ ่ น ในเฟซบุ ๊ ก ใช้ ห ลั ก เกณฑ์ ท างด้ า น
ภาษาศาสตร์ และภาษาไทยตามแนวคิดของนักวิชาการ ได้แก่ อมรา ประสิทธิร์ ฐั สินธ์ (2543)
กิติมา อินทรัมพรรย์ (2552) กิจมาโนชญ โรจนทรัพย์ (2545) และราชบัณฑิตยสถาน (2554)
ผลการวิเคราะห์สามารถจําแนกลักษณะของการใช้ภาษาในเฟซบุ๊กได้ 14 ประการดังต่อไปนี้
Journal of Humanities and Social Sciences Review (JHSSR)
Vol. 21 No.1 January - June 2019 151
“ถ้ามึงยังอยู่ตรงนี้...กูคงคุยกับมึงได้ทุกเรื่องสินะ...”
3. การใช้คำ� ภาษาอังกฤษ หมายถึง การน�ำค�ำภาษาอังกฤษมาใช้ปะปนอยูใ่ นประโยค
พบการใช้ค�ำภาษาอังกฤษ 2 ลักษณะ ดังนี้
3.1 การทับศัพท์ เช่น
“บุฟเฟ่ต์สี่วันติด #เนื้อก็จะแน่นแบบนี้แหละหนา” (buffet)
“โย่ว วอทซับ!” (what’s up)
“ดราม่าเก่งงง” (drama)
“พยายามถ่ายรูปท�ำหน้านิ่ง ๆ ไม่ยิ้มอยากให้ดูคูล ๆ เท่ ๆ แต่ภาพออกมา
คือเหมือนเด็กอ้วนยืนรอแม่เมื่อไหร่จะมารับนะ” (cool)
3.2 การพิมพ์ด้วยตัวอักษรภาษาอังกฤษ เช่น
“กลับไปท�ำหน้าที่ต่อ...อีกไม่นานก็จะถึงฝั่งฝันแล้ว Go to เพชรบุรี”
4. การใช้ค�ำซ�้ำหมายถึง การกล่าวค�ำบางค�ำมากกว่า 1 ครั้ง ในบริบทเดียวกันเพื่อ
เน้นหรือย�้ำให้มีความหมายเด่นชัดขึ้น เช่น
“ท�ำงานหน่อย ยิก ๆ ๆ ๆ ๆ ๆ ๆ ๆ ๆ ๆ 555”
5. การใช้เครื่องหมายวรรคตอน ซึ่งมีทั้งการใช้เครื่องหมายวรรคตอนอย่างเดียว
เช่น เครื่องหมายมหัพภาค (.) เครื่องหมายปรัศนี (?) และการใช้เครื่องหมายแบบประสม เช่น
เครือ่ งหมาย -!! ซึง่ ใช้เพือ่ แสดงอารมณ์ความรูส้ กึ ต่าง ๆ ซึง่ บางครัง้ อาจไม่ถกู ต้องตามหลักของ
ภาษาไทย เช่น
“-!!อะไรที่ไม่แน่นอนอย่าไปหวัง -!!อะไรที่ไม่จริงก็อย่าไปรอ”
“แล้วคือบ่นอนบาดนิ ถ้าหยังบาดเนี้ย?”
“ผิดที่เราเอง.”
นอกจากนี้ ในปัจจุบันมีเครื่องหมายวรรคตอนชนิดหนึ่งที่นิยมใช้กันอย่างแพร่
หลาย ใช้เพื่อจัดกลุ่มของเนื้อหาข้อความนั้น ๆ นั่นคือเครื่องหมาย # เรียกว่า Hashtag
(แฮชแทค) เช่น
“555 #เธอกับฉัน”
“ต่อให้เธอไม่ว่างคุยกับเรา เราก็จะรอคุยกับเธอคนเดียว #โปรดให้ความส�ำคัญ
กับเราบ้าง”
Journal of Humanities and Social Sciences Review (JHSSR)
Vol. 21 No.1 January - June 2019 155
6. การใช้ภาษาถิ่น เช่น
“..............คิดฮอด................” (ภาษาอีสาน)
ค�ำว่า “คิดฮอด” หมายความว่า คิดถึง
“วุยยยเฮดงานช้าส�่ำเต่า. กะอ.รัตนบุรี ช้าคัก” (ภาษาอีสาน)
ค�ำว่า “เฮด” หมายความว่า ท�ำ
ค�ำว่า “คัก” หมายความว่า สุด ที่สุด
7. การใช้ค�ำสรรพนามผิด เช่น
“นางน่าสงสารจริง ๆ”
ตามปกติคำ� ว่า “นาง” เป็นค�ำประกอบหน้าชือ่ เพือ่ แสดงว่าเป็นเพศหญิงทีแ่ ต่งงาน
แล้ว แต่ปจั จุบนั บ่อยครัง้ ในเฟซบุก๊ ใช้คำ� ว่า “นาง” เป็นค�ำสรรพนามบุรษุ ที่ 3 เรียกแทนบุคคล
ไม่ว่าจะเพศใดและแต่งงานหรือไม่
“หมอนี่คือใครกันนะ” (พร้อมกับโพสต์รูปผู้หญิง)
ค�ำว่า “หมอ” ถ้าใช้เป็นสรรพนามบุรุษที่ 3 จะใช้กับผู้ชายเท่านั้น แต่ผู้ใช้เฟซบุ๊ก
รายนี้ใช้เพื่อแทนตัวเองซึ่งเป็นผู้หญิง
“เห็นผม ในมุมที่ผมร่าเริงก็พอ”
ค�ำว่า “ผม” เป็นสรรพนามบุรุษที่ 1 ใช้แทนผู้ชายเท่านั้น แต่ผู้ใช้เฟซบุ๊กรายนี้
ใช้เพื่อแทนตัวเองซึ่งเป็นผู้หญิง
8. การย่อค�ำหมายถึง ค�ำทีต่ ดั ส่วนใดส่วนหนึง่ ออกไปท�ำให้คำ� สัน้ ลง เช่น แอร์ มาจาก
แอร์โฮสเตส ในเฟซบุ๊กมักจะพบค�ำย่อ ทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ เช่น
“HBD.นะอ้อม ขอให้มีความสุขมาก ๆ มีเงินมีทองใช้ ไม่ป่วยไม่ไข้” (Happy
Birthday)
“เดือนนีห้ มดไปกับค่าหนังสือก็ถงึ พันอยูน่ ะ #การเรียนคือการลงทุน เสียเงินแล้ว
ยังต้องมานั่งอ่านอีก OMG ชีวิต” (Oh My God)
“: อิกไม่กี่ ชม. ก็จะถึงวันเกิดแล้วววว” (ชั่วโมง)
9. การสะกดผิด ลักษณะภาษาในเฟซบุก๊ ทีพ่ บได้บอ่ ยคือการสะกดผิด ทัง้ ค�ำภาษาไทย
และค�ำภาษาต่างประเทศ สาเหตุทสี่ ะกดผิดมีทงั้ ทีต่ งั้ ใจสะกดผิด และความไม่ทราบจริง ๆ ของ
ผู้ใช้ โดยพบการสะกดผิดทั้งพยัญชนะต้น พยัญชนะท้าย สระ และวรรณยุกต์ เช่น
“โดนไฟเทอจะร้อน แต่ถ้าโดนเราอ้อนเทอจะรัก”
“ปีใหม่จะเป็นสาวหวาน น่ารัก ใจดี นะค๊า”
วารสารมนุษยสังคมปริทัศน์ (มสป.)
156 ปีที่ 21 ฉบับที่ 1 มกราคม - มิถุนายน 2562
ภาพที่ 2 ตัวอย่างการใช้ภาษาในเฟซบุ๊กลักษณะต่าง ๆ
บทสรุป
การใช้ภาษาในเฟซบุ๊กของกลุ่มวัยรุ่นเป็นภาพสะท้อนที่ท�ำให้เห็นว่าภาษามีการ
เปลี่ยนแปลงไปตามยุคสมัยซึ่งถือเป็นธรรมชาติของภาษาทุกภาษาทั่วโลก การเปลี่ยนแปลง
นี้จะไม่ใช่เรื่องเสียหายตราบใดที่การเปลี่ยนแปลงไม่ส่งผลกระทบต่อโครงสร้างและหลัก
ภาษาไทย และผู้ใช้ภาษาไทยโดยเฉพาะกลุ่มวัยรุ่นสามารถใช้ภาษาให้เหมาะสมกับระดับ
บุคคล กาลเทศะ โอกาสและสถานการณ์ รวมทั้งไม่ส่งผลท�ำให้การสื่อสารขาดประสิทธิภาพ
Journal of Humanities and Social Sciences Review (JHSSR)
Vol. 21 No.1 January - June 2019 159
เอกสารอ้างอิง
กานติภา วรพงศ์. (2548). การใช้ภาษาในเว็บบอร์ดของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา.
วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาภาษาศาสตร์ประยุกต์ มหาวิทยาลัย
เกษตรศาสตร์.
กิจมาโนชญ โรจนทรัพย. (2545). เรียนภาษาไทยงาย ๆ สไตลครูลิลลี่ (พิมพ์ครั้งที่ 16).
กรุงเทพฯ: สุดสัปดาหส�ำนักพิมพ.
กิติมา อินทรัมพรรย์. (2552). วิทยาหน่วยค�ำ. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
ก�ำชัย ทองหล่อ.(2543). หลักภาษาไทย. กรุงเทพฯ: อมรการพิมพ์.
ชัชวดี ศรลัมพ์. (2544). การใช้ภาษาใน “ห้องสนทนา”.
วารสารศิลปศาสตร์, 1(1): 77-92.
ราชบัณฑิตยสถาน. (2554). พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554. กรุงเทพฯ:
ผู้แต่ง.
รื่นฤทัย สัจจพันธุ์. (2549). ภาษาส่องสังคม วรรณคดีส่องชีวิต. กรุงเทพฯ: ณ เพชร.
วรวรรธน์ ศรียาภัย. (2556). ภาษาศาสตร์ภาษาไทย (พิมพ์ครั้งที่ 2). นนทบุรี: สัมปชัญญะ.
สิริชัย วงษ์สาธิตศาสตร์. (2549). สื่อออนไลน์ ช่องทางใหม่ในการรายงานข่าวของสื่อมวลชน
ไทย. วารสารรามค�ำแหง, 23(1): 43-69.
ส�ำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ. (2557). ภาษาไทยยุคใหม่ รูใ้ ช้ให้ถกู ต้อง.
สืบค้นเมื่อ 20 ธันวาคม 2561, จาก www.thaihealth.or.th/Content/25190-.
html.
อนนท์ บ�ำรุงภักดี. (2557). การศึกษาค�ำไม่มาตรฐานในเฟซบุ๊ก. วิทยานิพนธ์
ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาภาษาศาสตร์ประยุกต์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
อมรา ประสิทธิ์รัฐสินธุ์. (2555). บรรทัดฐานภาษาไทย เล่มที่ 4: วัฒนธรรมการใช้ภาษา
ไทย (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ: สถาบันภาษาไทย.
อมรา ประสิทธิ์รัฐสินธุ์. (2548). ภาษาในสังคมไทย: ความหลากหลาย การเปลี่ยนแปลง
และการพัฒนา (พิมพ์ครั้งที่ 4). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
อมรา ประสิทธิ์รัฐสินธุ์. (2544). ภาษาศาสตร์สังคม (พิมพค์รั้งที่ 3). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์แห่ง
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
Shut Waroonkupt. (2561). กทม.ยังแชมป์ใช้ Facebook ปี 2018. สืบค้นเมื่อ 20
ธันวาคม 2561, จาก https://ahead.asia/2018/04/23/%E0%B8%B4
bangkok-most-fb-user-city-2018.