"Benc l Gen" ned r? – Evr m Ağacı http://evr magac .

org/makale/49

"Benc l Gen" ned r?

24 N s, 22:46 (Pazar, 24 N san 2011, 22:46:14) – Yazdır

Tweet (https://tw tter.com/share)

Sayfamız okurlarından Sayın Bers s İnan şöyle b r soru sordu:

"Doğal seç l m b rey n çıkarına (aklıma başka kel me gelmed ) göre m yoksa topluluğun
çıkarına göre m çalışır?"

B r başka okurumuz olan Sayın Kub lay Meşe se şöyle b r soru sordu:

"Merhaba sevg l Evr m Ağacı üyeler !! Bugün hakkında ayrıntılı b lg sted ğ m konu
benc l genler. Sayın Bers s İnan'ın sorduğu soru b l m dünyasında tartışılıyorken yen
b r şık ortaya kondu: Ne b rey yararına ne de toplum, heps genler n yararına! Hazır bu
konuya yakın b r soru sorulmuşken benc l genlere değ n lmes çok yararlı olacaktır.
Ayrıca benc l gen kuramı çok gen ş, oyun teor s le l şk kurulab l yor ve günümüz
b yoloj s ne katkısı büyük. Bu konu hakkında b lg ed nmek stemem n k neden daha
var. 1. s "mem"ler hakkında bazı soru şaretler n n varlığı, 2. s yakın zamanda
Boğaz ç Ün vers tes tarafından basılmış olan "Evr m n Dört Boyutu" adlı k tap. Evr m n
gen merkezl yorumuna karşı yazılmış b r k tap olması lg m çekt . Kısacası heyecanla
cevabınızı bekl yorum."

Bu k soruyu b rleşt rerek, Evr m Ağacı olarak ortak b r cevap vermek st yoruz:

1 -> 4 12.7.2014 15:51

"Benc l Gen" ned r? – Evr m Ağacı http://evr magac .org/makale/49

Sayın okurlarımız,

Son zamanlarda R chard Dawk ns' n ortaya attığı benc l gen kavramı b r yana, temelde
Doğal Seç l m' n b reyler n m yoksa toplumun mu yararına çalıştığını söylemem z çok
doğru olmayacaktır. Çünkü Doğal Seç l m, tanımlanmış b r zaman aralığında, sab t
çevre koşullarında, o ortama en çok adapte olan b reyler n "çıkarına" çalışır. Ancak
unutmamak gerek r k çevre koşullarının değ ş m , Doğal Seç l m' n "çıkarına" çalıştığı
b rey gruplarını da tam ters yönde değ şt reb l r. Dolayısıyla, genelleme yapmak doğru
olmayacaktır.

Ayrıca burada, şu b lg y vermekte fayda vardır. Doğal Seç l m, b reyler tek tek eler ya
da seçer. Bu eleme ve seç l m n var olma sebeb , bazı b reyler n hayatta kalmakta
ve/veya üremede daha başarılı konumda olmalarıdır. İşte bu b reyler, gelecek nes llere
kend ler n daha güçlü ya da ortama adapte kılan genler yavrularına aktarab l rler.
Dolayısıyla, dışarıdan baktığımızda, b reyler tek tek evr mleşmezler. Evr m, basamak
basamak, topluluğun genel nde meydana gel r.

Benc l Gen'lere g rmeden önce söylemek gerek r k , Dawk ns' n teor s , Doğal Seç l m' n
nasıl çalıştığını açıklamayı hedefleyen teor lerden yalnızca b r tanes d r. Darw n Doğal
Seç l m' b r kerek lerleyen b r mekan zma olarak tanımlar. Stephen Jay Gould, Doğal
Seç l m' n sıçramalar yaparak lerled ğ n savunur. Dawk ns se, önce Kör Saatç
benzetmes n yapar, sonrasında se Benc l Gen kavramıyla Doğal Seç l m' n şley ş n
açıklamaya çalışır.

Ş md , 1976 yılında R chard Dawk ns tarafından "Gen Benc ld r" s ml k tabında ortaya
atılmış Benc l Gen Teor s 'ne b r göz atalım: Bu teor ye göre, b r organ zma dah l ndek
genler n tek amacı, mümkün olduğunca fazla sayıda çoğalmak; yan kend s n
kopyalamaktır. Bu amaçla, organ zmanın yararına ya da zararına olmasından bağımsız
olarak, genler sürekl olarak çoğalmayı hedefler. Bunun arkasında yatan emel,
genler n, b rey n " nclus ve f tness" (dah l f t olma) durumlarını korumalalarıdır. Bu
teor ye göre, yukarıda bahsett ğ m z ve organ zmalar arasınd ortama en çok adapte
olanın seç lmes yle lg l olan Doğal Seç l m, h çb r zaman genler n kend ler n
kopyalama konusundak seç l me baskın gelemez. Yan genler, organ zmadan da
öneml d rler. Bu yüzden Dawk ns onları "benc l" olarak tanımlamıştır.

2 -> 4 12.7.2014 15:51

"Benc l Gen" ned r? – Evr m Ağacı http://evr magac .org/makale/49

Ayrıca Dawk ns ddasını sadece bununla sınırlamamış, sosyal davranışlarımızın da bu

şek lde yayıldığını ve benc l b r şek lde kend ler n "ürett kler n " ler sürmüştür. Bu t p
"b lg kodlarına", Dawk ns mem (İng l zce: meme) adını verm şt r. Memler, her çeş t f k r,
düşünce, gelenek, ve benzer olab l r. Dawk ns' n dd asına göre memler (yan sosyal ve
kültürel çer k) b r sonrak nes llere aktarılab lmekted r. Hayatımızda ve günlük
yaşantımızda etrafımız sayısız mem le çevr lm şt r: Yemekte çatal bıçak kullanımı,
düğün geleneğ , d nler ve Tanrı f kr , atalardan torunlara geç r len memlerden barett r.

Benc l Gen kavramı, "sosyal fedakarlık" (altru sm) kavramını güzel b r şek lde
açıklayab ld ğ ç n, b l m adamlarınca desteklenmekted r. Benc l olan genler m z,
kend ler n n çoğalmasına engel olmadığı müddetçe, başka b reyler n genler n n
çoğalmasına z n vermeye mey ll d r. Çünkü genler n en n hayet nde amaçları çoğalmak
ve daha fazla çoğalmaktır. Bu, Oyun Teor s le b r bütünlük serg led ğ ç n
matemat kç ler tarafından da desteklenmekted r.

Kısacası Benc l Gen kavramı, tüm Doğal Seç l m' n, ne b rey, ne organ zma, tamamen
genler ç n çalıştığını vurgulamaktadır.

Fakat bu teor , her ne kadar yoğun b r heyecan yaratsa da, pek çok karşıtı da
doğurmuştur. Çünkü pek çok b yolog, Dawk ns' n gen le organ zma arasındak l şk n n
önem n göz ardı ett ğ n ve her şey gen merkezl açıklamaya çalıştığını
savunmuşlardır. Bu teor le, bazı ahlak ve et k sorunların da doğduğu
düşünülmekted r. Ancak karşıtların da, Dawk ns' n de kabul ett ğ k nokta vardır:
Doğaya adapte olmayı sağlayan genler seç l r ve yayılırlar. D ğer nokta se, gruplar
hal nde yaşamanın canlılara avantaj sağladığıdır.

Bu konuda tartışmalar hala sürmekle beraber, Evr m Ağacı olarak bu teor ler b r çatı
altında toplayan, daha genel b r teor n n en doğru sonucu vereceğ n düşünmektey z.
Çünkü her b r n n oldukça güçlü dayanakları ve spatları bulunmakta ve h çb r n
tamamen çürütmek mümkün değ l. B l m nsanları arasındak bu tatlı tartışmalar,
nanıyoruz k b l m n lerley ş n tet kleyecekt r.

Umarız açıklayıcı olmuştur.

Saygılarımızla.

3 -> 4 12.7.2014 15:51

"Benc l Gen" ned r? – Evr m Ağacı http://evr magac .org/makale/49

ÇMB (Evr m Ağacı)

Et ketler:

Paylaş & yorum yap

Tweet (https://tw tter.com/share)

4 -> 4 12.7.2014 15:51