Taâm Tình

Nghóa Meï Coâng Cha

 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

“Muốn Thành Công – Trước Phải Thành Nhân

Muốn Thành Nhân – Trước Phải Là Đạo Hiếu!”
- Lưu Đình Nam –

Đường con đi – con đường thênh thang…

Đường cha mẹ đi… ngày càng hẹp lại….

1
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

Lời Ngỏ
Thưa các bạn, trên cõi đời này không có ai thân thiện quý
kính hơn cha và mẹ. Cha mẹ là hai bậc luôn được tôn thờ trong
từng nhịp thở của mỗi người con. Công ơn sâu dầy của cha mẹ,
bổn phận làm con phải biết đền đáp sao cho xứng danh hiếu tử.
Người xưa nói: “Thiên kinh vạn quyển, hiếu nghĩa vi
tiên”. Nghĩa là ở thế gian ngàn kinh muôn quyển đều chỉ dạy lấy
hạnh hiếu làm đầu. Đức Phật Thích Ca dạy rằng: “Hiếu vi vạn
hạnh vi tiên” (Hiếu thảo đứng đầu trong muôn hạnh). Chẳng
những thế mà luân lý Đông hay Tây, xưa nay tất cả bậc hiền
thánh đều tôn trọng hạnh hiếu. Nếu một người con đã bất hiếu
với cha mẹ thì mọi việc xấu nào cũng có thể làm được. Con
người mà bội ân quên nghĩa thì không còn biết đạo lý nhân
nghĩa, công bằng lẽ phải và tình thương. Cho nên đối với sự hiếu
hạnh Đức Phật tán dương khen ngợi rằng phước đức rất lớn
“như đặng ngọc báo cao từ dưới đất lên đến cõi trời 28, lấy
đem bố thí cho người được phước báu chẳng bằng cúng
dường (cung dưỡng) cha mẹ.” – trích Kinh Mạt La Mạt. Vì vậy
chúng ta thấy điều lành cao tột nhất chẳng gì bằng hạnh hiếu
thảo. Và ngược lại, không điều gì xấu ác hơn là làm con bất hiếu.
Lòng cha mẹ đối với con tựa như trời cao biển rộng, làm
con khó mà đền trả được công ơn của Người. Nếu chúng ta chưa

2
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

có dịp để đền ơn báo hiếu thì đừng làm cho cha mẹ buồn khổ, vì
như thế ta là kẻ bất hiếu, lòng sẽ cay đắng, ray rứt buồn đau khôn
nguôi. Có thi sĩ nói rằng:
“Cha mẹ thương con tựa đất trời
Làm sao đền trả được người ơi
Nếu không có hiếu đừng bất hiếu
Bất hiếu làm ta khổ muôn đời.”
Cuộc sống có nhiều cách để chúng ta thể hiện tấm lòng
hiếu hạnh đối với cha mẹ. Người chăm sóc cha mẹ bằng những
điều kiện vật chất đầy đủ, chia sẻ với đời sống tinh thần của cha
mẹ. Nhưng cũng có nhiều người mượn những áng thơ ca, những
trang văn thấm đẫm tình thương yêu để bày tỏ lòng mình, nói lên
một lẽ thực mà bấy lâu nhiều người đã từng quên lãng, gửi trong
những trang sách mỏng này là một chút hương vị ngọt ngào tỏa
ngát tấm lòng hiếu hạnh của một người con đối với hai đấng sinh
thành dưỡng dục, để tô thắm thêm một phần nào đó về ý Nghĩa
mẹ công cha.
Thưa các bạn! Cuộc sống rất đa dạng và phức tạp. Hoàn
cảnh đời sống gia đình cũng tâm tính mỗi người mỗi khác, nên
khó có thể dùng bút mực ngôn từ nói lên hết ý nghĩa công lao
khổ nhọc của hai đáng thân sinh.
Có những cái rất thực và giản dị mà con người lại dễ lãng
quên. Làm người, những ai biết tôn trọng và yêu chuộng lẽ thật
3
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

thì không bao giờ vội phũ phàng chối bỏ một sự thật hiển nhiên.
Sự thật ấy ta có thể thấy nhan nhản trong đời sống thường nhật
khắp mọi nơi. Bản chất của con người là hướng thiện nên khi
được nhắc nhở tới những lẽ thực giản dị về công cha nghĩa mẹ
mà bấy lâu quên lãng thì mọi người không khỏi chạnh lòng xót
xa. Dân gian có câu: “Có nuôi con mới biết lòng cha mẹ.”
Không bút mực, ngôn từ nào có thể ghi hết công lao to lớn của
cha mẹ. Ở đây, chúng tôi xin ghi lại đôi dòng tâm tình gửi đến
các bạn trẻ. Tuy không nói hết được về nghĩa mẹ công cha
nhưng ở một góc độ nào đó, cuốn sách này cũng nêu lên tấm
lòng cao cả thiêng liêng mà hai bậc thân sinh đã thể hiện đối với
đàn con của mình. Và đây cũng chính là cơ hội để các bạn cùng
chiêm nghiệm lại cõi lòng của mình…, kẻo mai này khi cha mẹ
khuất bóng, mình có hay biết được tấm lòng cao quý của hai bậc
thân sinh lo cho đàn con thì cũng đã muộn.
Chính vì thế mà người xưa đã nhắc nhở chúng ta bằng
những câu ca dao da diết, đáng để chúng ta cùng suy ngẫm:
“Nặng thay chín chữ cù lao
Ba năm nhủ bộ biết bao nhiêu tình
Vì con cha mẹ quên mình
Dưỡng nuôi con trẻ, bình sinh không nài…”

4
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

Vậy các bạn ơi ! Hãy đọc tiếp những trang sách này với
tấm lòng rộng mở, cho dòng chảy yêu thương trở về suối nguồn
nghĩa mẹ công cha…

5
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

Tình mẹ là tình cảm thiêng liêng cao quý khó phai mờ

nhất trong tâm trí mỗi con người. Tình mẹ bao la như trời biển
khó đền đáp cho cân xứng. Trong kinh Bổn Sự Phật dạy "Dẫu
cho có người một vai cõng cha, một vai cõng mẹ đến trọn đời mà
chẳng chút xa lìa, và cung cấp áo cơm, thuốc men, các món cần
dùng thì cũng chưa có thể gọi là đã trả xong ơn sâu nghĩa nặng
với cha mẹ." Đọc những lời Phật dạy, tâm thức tôi bỗng chợt
trào dâng nỗi niềm xúc cảm ngậm ngùi hồi tưởng lại công ơn
mang nặng đẻ đau, sinh thành dưỡng dục của các bà mẹ đối với
những đứa con.
"Công cha nghĩa mẹ đậm đà
Mảy may chưa đáp lệ sa đôi dòng."
Chúng ta hãy cùng đi ngược dòng thời gian, từ khi ta ở
bào thai trong bụng mẹ đã làm cho Người phải khổ nhọc thân
tâm biết bao. Bắt đầu sự hình thành thân tướng có sự sống (tháng
đầu thai đậu tựa sương – kinh Vu Lan) làm cho mẹ phải nóng
sốt, phải nôn ói khó chịu vì cái bào thai là một vật lạ ở trong
bụng. Cơ thể mẹ bắt đầu có sự thay đổi, làm mẹ ăn không được
ngon, ngủ chẳng được yên, vật vã người đến mấy ngày. Từ đó
mỗi ngày mẹ phải chia sớt cho thai nhi từng giọt máu trong

6
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

người của mẹ. Như vậy thân thể của con là một phần thân thể
của mẹ, cho nên mỗi khi mẹ lạnh là con lạnh, mỗi khi mẹ nóng
là con nóng. Ấm lạnh thì mẹ con cùng cộng hưởng. Hơn nữa,
mỗi khi cảm thấy trong người không được khỏe là mẹ luôn nghĩ
đến thai nhi, liền đi khám bệnh, xem hài nhi trong bụng có gì bất
ổn hay không, nếu chẳng có mệnh hệ gì thì mẹ rất an tâm ; bằng
ngược lại, thai nhi có vấn đề chẳng lành thì lòng mẹ phập phồng
lo lắng bất an khổ não thân tâm. Người mẹ đã dành tất cả tâm trí
luôn luôn chăm sóc nâng niu từng li, từng tý cho đứa con sắp
chào đời của mình.
Ngày tháng dần trôi hết Đông lại sang Xuân… thai nhi
cũng theo thời gian lớn hẳn, bụng người mẹ ngày càng to ra làm
cho thân thể nặng nhọc mệt mỏi vì mang trong người thêm vài
kg và các tạng phủ như bị chèn ép. Ở những gia đình đời sống
kinh tế khá giả thì người mẹ được an dưỡng nghỉ ngơi. Nhưng ở
những gia cảnh thiếu trước hụt sau thì người mẹ khi bụng mang
dạ chửa vẫn phải gánh vác việc nhà, tự lo việc sinh kế : lúc ở
ngoài đồng áng hay với những luống rau sau vườn, hoặc làm
công nhân cho một nhà máy nào đó để kiếm đồng lương hằng
ngày… Chúng ta thử tưởng tượng tình cảnh như thế mới cảm
thông với sự mệt mỏi của những người mẹ qua dáng đứng tướng
đi và trên gương mặt uể oải của họ, lại thêm lúc thai nhi cựa
quậy làm người mẹ đau nhói…
7
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

Thấm thoát qua mau chín tháng nằm trong dạ, thai nhi
như đủ sức chuyển động toàn thân, chân đạp tay chòi ; lắm lúc
người mẹ đã ngủ say rồi nhưng vì cái đạp, cái chòi ấy mà phải
giật mình thức giấc. Thai nhi cựa quậy nhiều lần trong ngày làm
mẹ càng lo lắng sợ sệt cái giờ phút "đi biển" một mình ấy. Nếu
gặp con hiếu thảo thì thuận mình xuôi ra, còn gặp phải đứa ngỗ
nghịch nằm ngang, nằm ngược hay thai quá to thì phải mổ xẻ.
Dân gian có câu : "Người chửa cửa mộ" là vậy.
… Sau một cơn đau vật vã khôn lường ấy mà người xưa
gọi là "thập tử nhất sinh" thì người mẹ mới hoàn hồn tỉnh lại.
Việc trước nhất là người mẹ quên đi sự đau đớn mệt mỏi sau một
cơn vượt cạn, vội lấy tay vén khăn quấn hài nhi nhìn, xem con
mình mặt mũi thế nào và thấy toàn thân con đầy đủ lành lặn,
chừng ấy người mẹ mới thở phào nhẹ nhõm. Lòng người mẹ vừa
mừng và cũng vừa lo ; mừng là khi con lọt lòng được vẹn toàn
đầy đặn – lại rất kháu khỉnh ; lo là khi ra khỏi bụng mẹ phần ấm
lạnh là ở riêng con, chứ mẹ không lo giúp được. Thế là mẹ đã
vượt cạn đến bờ với niềm hãnh diện sung sướng và hạnh phúc
thiêng liêng, lòng tươi vui thanh thản quên đi bao nỗi đớn đau
mà thả hồn sâu trong giấc ngủ.
Sinh nở là một sự khổ đau cùng cực đối với phái nữ,
nhưng bù đắp lại là niềm vui sướng hạnh phúc tột cùng khi thấy
đứa con mình sinh ra đầy đủ vóc dáng của một con người. Bằng
8
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

ngược lại nếu sự mong muốn ấy không được toại nguyện khi
thấy con mình thiếu sót một trong các giác quan hay bị dị tật thì
người mẹ sẽ bị cú sốc lớn về tâm lý và càng thêm đau khổ vô
cùng. Khi có những hoàn cảnh như vậy, các bác sĩ cách ly hài
nhi với sản phụ, đợi sau vài ngày sản phụ hồi sức bình tỉnh lại
mới cho mẹ con gặp mặt, để tránh đi tình trạng xấu có thể ảnh
hưởng đến tính mạng của sản phụ. Nhưng lòng mẹ rất thương
quý và bao dung, mẹ vẫn dang rộng vòng tay ấm áp ôm những
đứa con ấy vào lòng vuốt ve và che chở. Dẫu con có đầy đủ vẹn
toàn hay bị khuyết tật đi chăng nữa thì con cũng là nắm ruột,
cũng là từng giọt máu của mẹ dưỡng tạo nên hình hài của con.
Người mẹ không bỏ rơi con mà lại cảm thương nhiều hơn.
Thương để chia sẻ nỗi mất mát của đứa con thiếu phước so với
anh chị và chúng bạn của nó. Tôi có nghe một câu chuyện rất
xúc động và tình mẹ con trong cảnh ngộ này…
Một sản phụ được đưa đến bệnh viện. Sau một đêm vượt
cạn, sáng ra, bác sĩ bế hài nhi đến bên giường. Người sản phụ
vội nghiêng mình nhìn mặt con và bỗng thở dài ứa đôi dòng lệ,
vị bác sĩ xoay mặt nơi khác. Thì ra đứa bé không có đôi vành tai.
Đôi vợ chồng vẫn chăm chút yêu quý lo cho con khôn lớn và
được đi học như chúng bạn. Đứa trẻ học giỏi thông minh, phát
triển bình thường như những đứa bé khác. Khi chuẩn bị bước
sang trung học, cậu bé bị chúng bạn chế giễu vì không có đôi
9
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

vành tai nên cậu về than khóc với mẹ. Nhiều lần như thế, người
mẹ cảm thông ôm con vào lòng vuốt ve vỗ về và hứa sẽ tìm cho
con đôi vành tai như chúng bạn. Người vợ bàn với chồng tìm
một bác sĩ phẫu thuật giỏi, nếu được sẽ cho con đôi vành tai.
Sau đó không lâu, họ đã tìm được người hứa nhận việc phẫu
thuật ấy. Người mẹ báo cho cậu biết vào hè này sẽ ghép đôi vành
tai.
Ca phẫu thuật thành công. Cậu bé lớn lên trở thành một thanh
niên đẹp trai, đầy tự tin và thành đạt trong sự nghiệp. Cho đến
một hôm được tin mẹ mất, cậu trở về đứng bên thi hài mẹ lòng
bùi ngùi thương tiếc. Cậu vén mái tóc dài của mẹ để nhìn lần
cuối, bỗng cậu khóc thét lên khi thấy mẹ không còn đôi vành tai
nữa. Hai tay nắm hai vành tai cậu khóc nức nở, nghẹn ngào nói
thì thầm : "Thì ra đôi vành tai này là của mẹ". Cha cậu nói
thêm : " Mẹ con từ khi cắt đôi vành tai để ghép cho con, hạnh
phúc nhất trong cuộc đời còn lại của mẹ con là để tóc dài…"
Ôi lòng mẹ ! Vì con mà mẹ sẵn sàng hy sinh không tiếc
một phần thân thể của mình cho con. Mẹ đã hy sinh cho con suốt
cuộc đời. Con được lớn lên từ dòng sữa mẹ. Hai bầu sữa mẹ
được kết tinh từ những giọt máu của mình để dành cho con. Vừa
mới lọt lòng là con đã được dỗ dành bởi bầu sữa nóng ấy cho ấm
bụng. Có những đêm trời giá rét, con phóng uế, tè ướt cả chăn,
mẹ thương không nỡ để con nằm ướt mất giấc ngủ nên bên ướt
10
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

mẹ nằm, bên ráo phần con, thành thử trong khi ngủ mẹ chẳng
mấy khi được ngon giấc. Sinh con xong mẹ lại tiếp tục vất vả với
cuộc sống mưu sinh để nuôi con khôn lớn.
Nhiều khi, những người mẹ sau khi sinh không ai phụ
giúp, mọi việc từ cái ăn, đến sự giặt giũ đều làm lấy. Phần vừa
mới sinh mất máu quá nhiều “sinh con ba đấu huyết ra” nên rất
kiệt sức, hơn nữa gia cảnh túng thiếu nên không có tiền bồi
dưỡng. Mỗi ngày con trẻ bú nhiều vì sữa mẹ là do máu kết tinh
tiết ra chứa ở hai bầu sữa “tám hộc đấu sữa hòa nuôi con”, nên
sức khỏe hao mòn dần, thân thể người mẹ càng ngày càng gầy
hơn. Cũng có người mẹ sinh chưa được đầy một tháng đã đi làm
thuê những việc nhẹ kiếm tiền nuôi thân được đầy đủ sức khỏe
để có sữa nuôi con. Đôi lúc người mẹ thiếu sức khỏe bị tắc sữa
nên phải dành dụm tiền mua sữa hộp cho con. Nhiều khi gia
cảnh nghèo quá thì đành nấu cơm nhão lấy nước hòa với đường
cho con bú đỡ và dầu có việc gì gấp rút mấy đi chăng nữa, những
khi nghe tiếng con khóc là mẹ cũng bỏ mặc công việc mà chạy
lại bên con vỗ về cho đến dứt khóc. Lắm lúc mẹ đi chợ hay có
công việc phải đi ngoài phố thì cũng vội vội vàng vàng mau về,
vì sợ con ở nhà khát sữa khóc, tâm niệm của mẹ lúc nào cũng
nghĩ nhớ đến con thơ. Dân gian có câu:
“Có chồng chẳng được đi đâu
Có con chẳng được đứng lâu một giờ.”
11
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

Lại nữa, đôi lúc bé bị chột bụng chú không tiêu nên ọc
sữa hoặc phóng uế đầy trên người mà mẹ vẫn chẳng ngại dơ bẩn,
chỉ lo vệ sinh sạch sẽ và ủ ấm cho con trước. Hoặc khi mẹ bế bé
về quê thăm ngoại (nội), trên đường bé khóc vì đói, vỗ về không
nín mẹ đành phải cho con bú mà chẳng thẹn thùng giữa chốn
đông người, mặc cho dù có nhiều người mẹ còn rất trẻ. Bởi vì
khi ấy mẹ chỉ biết có con của mẹ mà thôi.
Thời gian thấm thoát thoi đưa, con của mẹ lớn dần được
đôi tuổi, cũng chính là người mẹ dạy đọc phát âm vỡ lòng bằng
những từ " ba ba, má má, ùm…" . Mẹ còn nhai cơm nhuyễn
mớm cho con ăn từng bữa. Câu thơ : "Miệng nhai cơm búng,
lưỡi lừa cá xương" đã vẽ lên hình ảnh người mẹ chăm chút yêu
thương săn sóc đứa con thơ dại. Những lúc con mọc răng nóng
sốt khóc suốt đêm, mẹ cũng không an giấc, lo dỗ, lo hầu quạt
đến mõi mòn trong suốt đêm thâu.
Khi con ốm đau, mẹ bất kể khuya sớm chạy lo rước thầy
tìm thuốc mong cho con chóng lành bệnh…
“Con ho lòng mẹ tan tành
Con sốt lòng mẹ như bình nước sôi.”
Có những đêm mẹ thao thức không yên ngủ để trông nom khi
con bị cơn bệnh hoành hành làm con la khóc vô chừng, và tiếng
ru hời của mẹ lại vang lên dỗ dành cho con an giấc điệp khi trời
trở tiết sang thu “Hò … ơ… ! Gió mùa thu mẹ ru con ngủ. Năm
12
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

canh chầy mẹ thức đủ năm canh…”. Lại nữa, mẹ vừa lo nội trợ
tề gia đã nhọc vậy mà có những khi mẹ phải ra đồng áng, rẫy
khoai, nhưng chẳng có ai trông nom con nên đành phải nai nịch
con trên lưng với tay cuốc, tay liềm… Chúng ta hãy thử ngẫm lại
xem, từ khi mẹ mình có mang cho đến lúc con được vài ba tuổi,
con đã làm đau khổ, nhọc nhằn thân mẹ biết bao nhiêu…“Trọn
ba năm bú nương sữa mẹ. Thân gầy mòn nào nệ với con”.
Những sự việc như thế chúng ta có thấu hiểu và cảm thông cho
tấm lòng của mẹ mình hay chăng ?
Khi con đủ tuổi đi học, mẹ là người đầu tiên dẫn con đến
trường. Về nhà, mẹ cầm tay con tập nắn nót từng nét chữ, phát
âm cho con đọc theo. Mẹ lại dạy cách ăn, cách nói và mọi việc
chung quanh cuộc sống cá nhân của một con người đều được mẹ
tập tành hướng dẫn cho con.
Đối với con cái, người mẹ dường như có bổn phận dạy dỗ
lo lắng cho con nhiều hơn cha. Nếu gia đình khá giả thì có
phương tiện ô tô, xe máy sớm chiều đưa con đi học, đón rước khi
tan trường. Còn ở thôn quê gặp gia cảnh nghèo khó, nhiều đứa
trẻ phải tự mình đi bộ tới trường. Đôi khi cũng có những người
mẹ đi cùng con. Hình ảnh người mẹ đạp chiếc xe đạp cũ đưa con
tới trường hay hình ảnh người mẹ dắt con qua những chiếc cầu
tre lắt léo gập ghềnh trên dòng sông quê, nói lên tình cảm tha
thiết đậm đà không thể phai mờ trong tâm hồn con trẻ. Và câu
13
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

hát ru của mẹ đã đi vào lòng mỗi người con cho đến lúc trưởng
thành và được lưu truyền trong dân gian ngân nga mãi trong giấc
ngủ con thơ :
“Ví dầu cần dán đóng đinh
Cầu tre lắc léo gập ghềnh khó đi
Khó đi mẹ dắt con đi
Con đi trường học, mẹ đi trường đời.”
Nhiều khi mẹ bận việc, cha thay mẹ đến trường đón con.
Về đến nhà thỉnh thoảng mẹ lại dúi vào tay con củ khoai lang
nướng còn nóng thơm cho con đỡ dạ khi cơm mẹ chưa nấu xong.
Đôi lúc con cần mua sắm vật gì đó hay muốn ăn quà vặt chỉ thỏ
thẻ với mẹ là mẹ cho tiền mua ngay. Và có những đêm mưa gió
giá rét mẹ nhường chăn đắp cho con được ấm, còn mẹ thì co ro
chịu lạnh giữa đêm thâu…
Nhiều gia đình gặp khó khăn túng thiếu và vì lo cho cuộc
sống tương lai của con, những người mẹ lại tất tả ngược suôi tần
tảo hôm sớm dãi nắng dầm mưa nơi gốc phố đầu chợ, mua gánh
bán bưng nặng trĩu trên đôi vai gầy, chỉ mong kiếm được đồng
tiền bát gạo để cho gia đình có được những bữa cơm no lòng,
manh áo ấm thân. Thấy con mình còn thua kém với chúng bạn,
mẹ không nỡ đành tâm nên trút hết sức lực, quên cả thời gian
tuổi tác chỉ lo bon chen bươn trải giữa chợ đời hơn thua, có khi
tranh giành, chỉ mong sao có thêm nguồn thu nhập nuôi con ăn
14
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

học khôn lớn trưởng thành. Nhiều lúc mẹ phải đi làm thuê từng
ngày để có đồng tiền trang trải cho cuộc sống nghèo khó của gia
đình. Những vần thơ thấm đẫm sự nhọc nhằn của mẹ để lại trong
ta một niềm thương cảm da diết.
“Nuôi con buôn tảo bán tần
Chỉ mong con lớn nên thân với đời
Những khi trái nắng trở trời
Con đau cha mẹ đứng ngồi không yên”
Còn những người mẹ ở nông thôn với ruộng đồng cày sâu cuốc
bẫm, đi cấy gặt, nhổ từng bụi cỏ, chăm sóc kĩ lưỡng mong cho
trúng vụ, nếu lỡ thất bát thì mót lượm từng bông lúa. Với mảnh
vườn, người mẹ cũng chắt chiu chăm nom chu đáo mong cho
vườn cây xanh tốt sai quả, cầu bán được giá cao. Với nương rẫy
mẹ lại miệt mài chăm chút tưới tiêu, nhổ cỏ dại bên cây cải, bụi
cà, luống khoai… mong chúng tươi tốt mau đến ngày thu hoạch
đem ra chợ bán kiếm từng đồng từng cắc. Còn những người mẹ
ở nơi công sở sau giờ làm việc lại tất bật chen lấn trong dòng xe
cộ đông nghẹt mong vào chợ mua cho được chút ít thức ăn ngon
về nấu bữa cơm cho cả gia đình.
Mẹ tất bật công việc trong ngày như vậy, mà đêm về còn
chong đèn, mắt khi tỏ khi mờ ngồi chăm chú xỏ kim và áo cho
con, để sớm mai con mặc đi học với chúng bạn. Con về muộn,
mẹ lại đứng trong khung cửa đợi chờ lúc chiều sẩm tối. Và có
15
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

năm gặp hạn hán đói khó, có lúc nhà thiếu trước hụt sau, vậy mà
khi đi chợ về mẹ cũng không quên dúi vào tay con vài cái bánh.
Nhà nghèo khó, nhưng lòng mẹ vốn không nghèo mà tràn trề
như nước sông biển vậy.
Lại nữa, mỗi khi con mê chơi dại dột hay là lì lợm làm
điều sai quấy tạo những lỗi lầm bị cha đánh đòn, mẹ lại thót ruột
thót tim đứng ra can ngăn; đôi khi phải lãnh chịu đòn roi của cha
quất nhầm và còn bị cha quở tránh này nọ, nào là “con hư tại
mẹ…” Đôi lúc con lầm lỗi trầm trọng mẹ giận lắm, tuy dùng roi
đánh con nhưng đánh cho có lệ, hăm dọa la mắng cho con sợ mà
bỏ lỗi lầm. Cho nên trong dân gian người ta có câu: “Mẹ đánh
một trăm không bằng ba hăm một tiếng”. Cũng có khi mẹ đánh
con thật đau để con nhớ mà chừa bỏ đi tật hư nếp xấu. Tuy đánh
con đau la khóc như thế nhưng mẹ vẫn nhói lòng quặn ruột, có
khi rơi dòng lệ nữa. Vì mẹ muốn con nên người, mong con sửa
đổi tâm tính, chứ mẹ nào có muốn đánh con đau, con đau một
mà lòng mẹ đau đến mười. Tình mẹ thương con cũng giống như
sự gắn bó của nước đối với vạn loại làm tươi nhuần sự sống, vừa
dịu dàng ngọt ngào và mát dịu. Tính chất của nước là thuần mát,
tinh khiết, trong sáng, dịu hiền, hơn nữa là cội nguồn sống của
muôn loài. Tuy nhiên khi nước đang xuôi dòng mà gặp phải vật
cản trở ngại thì nước cũng gầm thét tung bọt, hoặc xoáy cuộn dữ
dội. Nhưng đó không phải là tính chất của nước, đó chỉ là phản
16
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

ứng của nước khi gặp phải nghịch duyên mà thôi. Thật dễ
thương làm sao khi đứa con biết hối lỗi – “Má ơi đừng đánh con
đau. Để con bắt ốc hái rau má nhờ”. Đứa con đã cảm nhận được
tình thương bao la của mẹ qua sự răn đe. Nó biết mẹ giận mà
thương chứ không ghét bỏ. Sự hối lỗi của trẻ con ngây ngơ chân
chất thật thà, nó muốn làm giúp mẹ để bù đắp những lỗi lầm đã
gây. Nên ca dao có câu: “Mẹ dạy thì con khéo – Bố dạy thì con
khôn” là vậy.
Thủa xưa có một hiền nhân tên Hàn Bá Dư. Tuy đã lớn
tuổi nhưng có lần ông phạm lỗi nên bị mẹ đánh, ông khóc tức
tưởi đau xót nhiều hơn mọi khi. Mẹ ông ngạc nhiên liền hỏi:
“lần này mẹ đánh con ít hơn hồi nhỏ sao con lại khóc nhiều?”.
Ông quỳ thưa: “Những lần trước mẹ đánh con nhiều và nặng
roi, con khóc vì đau. Lần này mẹ đánh ít, ngọn roi nhẹ nên con
thấy ít đau là biết sức mẹ đã yếu, mới hay ra mẹ đã già, ngày
sống gần với con không còn bao lâu nữa, cảm nghĩ thế mà con
khóc nhiều”.
Thưa các bạn, trong trần gian này đã có được bao nhiêu
người con như Hàn Bá Dư, chắc hẳn là ít lắm phải không?
Người mẹ nào cũng phải trải qua một đời làm dâu làm vợ.
Nếu gặp phải mẹ chồng khó tính bắt chẹt từng ly từng tý, cùng
với những người chị em, bà con bên chồng khó dễ này nọ thì đời
mẹ chịu lắm đắng cay. Và trong cuộc đời làm vợ, mẹ cũng phải
17
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

âm thầm nhẫn chịu những hoàn cảnh ngang trái. Nhiều lần mẹ đã
nặng câm trước sự thịnh nộ bất nhã của chồng mà tuôn rơi dòng
lệ, hoặc phải cắn răng chịu đựng những hành động vũ phu đánh
đập của chồng.
Bởi phận gái mười hai bến nước biết bến nào trong, biết
sông nào đục, biết rủi hay may, âu cũng là duyên phận của
“khách má hồng nhiều nỗi truân chuyên” (Truyện Kiều –
Nguyễn Du). Mấy ai cảm thông thấu được nỗi khổ cho những
người làm vợ, làm dâu, làm mẹ ở trong hoàn cảnh như thế? Mẹ
lại đành cam phận “mà xem con tạo xoay vần ra sao”. Thôi thì
“Đoạn trường ai có qua cầu mới hay”. Và chỉ những ai đồng
cảnh ngộ mới thấu hiểu mà cảm thông được nỗi khổ ấy của mẹ.
Trong thời chiến tranh, có những người mẹ đưa tiễn
chồng ra chinh chiến, ban đầu còn thư từ về, nhưng sau một thời
gian lại bặt vô âm tín bỗng nghe tin báo đã hy sinh. Hoặc người
chồng bị tai nạn qua đời, người vợ trở thành góa phụ với vài đứa
con thơ dại khi tuổi đời chưa được ba mươi. Thật là một gánh
nặng đặt trên vai trong hoàn cảnh mẹ góa con côi. Mẹ vừa buồn
cho số phận hẩm hiu buồng không gối lẻ, vừa thương cho con
mới năm – ba tuổi đầu đã sớm mất cha, mẹ phải gồng gánh mọi
việc.
Vì tuổi còn son trẻ nên có người để tâm dò hỏi, mẹ cũng
muốn bước thêm bước nữa để xây dựng mái ấm gia đình, nhưng
18
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

mẹ cứ ngập ngừng do dự nghĩ đến tình cảm thiêng liêng với các
con nhỏ dại. Vào một đêm tháng bảy mưa ngâu, mẹ đong đưa
chiếc võng kẽo kẹt ru con ngủ, ngoài trời mưa đổ hột lớn dần,
mẹ nhìn trước sân nhà thả hồn tưởng nhớ nghĩ ngợi xa xôi, lòng
bùi ngùi bỗng ngấn lệ tràn mi thốt lên câu:
“Trời mưa bong bóng phập phồng
Mẹ đi lấy chồng con ở với ai!”
Rồi không kiềm lòng được, mẹ ôm con thơ vào lòng khóc
nức nở. Bởi vì mẹ quá yêu thương các con nên không nỡ chia sẻ
tình yêu cho một người nào khác. Con là núm ruột của mẹ, mẹ
không đành lòng bỏ con bơ vơ, trong đêm khuya con thức giấc
không có mẹ nằm kề, con khóc khóc không có mẹ vỗ về, không
thấy mẹ tắm rửa giặt giũ, không thấy mẹ đút cơm cho con ăn, mẹ
không còn đùa giỡn với con nữa, không nghe tiếng mẹ ru con
ngủ… Làm sao mẹ có thể đành lòng?

19
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

Mẹ nuốt dòng lệ mặn đắng vào lòng, chôn chặt nỗi niềm
khát khao hạnh phúc riêng tư, tiếp tục đảm đang quán xuyến
công việc gia đình thay cha nuôi dạy con khôn lớn trưởng thành.
Ôi! Bấy nhiêu giọt mưa là bấy nhiêu tình…..
Trong xã hội còn rất nhiều bà mẹ ở đủ mọi tầng lớp với
ngành nghề khác nhau nhưng đều giống nhau ở tấm lòng tận tụy
hy sinh cao cả đối với đàn con trẻ. Đôi khi có những bà mẹ vì
không kiềm chế được lòng tham mà làm những điều sai trái với
lương tâm để được lợi đem về cho gia đình, cũng chỉ vì mẹ
không muốn con mặc chiếc áo rách, không muốn con thất học,
không muốn con thua kém bạn bè, cho con học thêm để theo kịp
với chúng bạn, mong con học giỏi sớm thành đạt sự nghiệp…
mà quên mình tạo tội. Đời này đã khổ như vậy thì chắc kiếp khác
mẹ được an thân… Tất cả cũng bởi chỉ vì những đứa con yêu
của mẹ…
Chẳng những lo cho con về mặt kiến thức ở học đường
mà có không ít bà mẹ được chút duyên lành gặp Phật pháp, sớm
giác ngộ khai mở tâm trí thấy được lẽ thực cuộc đời nên tha thiết
mong mỏi cho con mình cũng được như vậy. Mẹ không ngại
khó, mẹ chẳng quản đường xa, mẹ bất kể trời mưa nắng vẫn đưa
con đến tự viện học giáo lý giác ngộ để khai mở tâm linh. Mẹ
khuyến khích con dự các buổi tụng kinh sám hối mà ý thức bỏ
bớt lỗi lầm trở thành hiền thiện. Và mẹ còn sách tấn con tham dự
20
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

các khóa tọa thiền tại tu viện, hầu mong con mình được an định,
tỉnh thức sáng suốt…. Mẹ chỉ mong con trở thành một công dân
hoàn thiện đạo đức, có cuộc sống tốt đời đẹp đạo. Trái tim chúng
ta xúc động biết bao trước những vần thơ chan chứa ân tình:
“Cha mẹ là cành huệ trắng
Một đời tần tảo vì con
Mỏi mòn thân cò lặn lội
Khắp cùng ngõ hẻm ven sông. ”
Và :
“Ước mong con được nên thân
Dẫu cho cha mẹ cơ bần quản chi”….
Cứ thế qua dần tháng năm… Thấm thoát hết hạ vào thu, con của
mẹ đã học hết bậc phổ thông chuẩn bị ra tỉnh tiếp tục con đường
học vấn. Mẹ lo cho con đủ thứ vật dụng cần dùng, răn nhắc dạy
bảo đôi điều để con làm hành trang khi tiếp xúc với môi trường
cuộc sống mới. Khi phải xa con mẹ lại lo lắng đủ thứ . Mẹ sợ
con ham vui bỏ quên việc học, sợ con lầm đường lạc lối, sợ con
mất nết hư thân… Tuy cách biệt nhưng lòng mẹ vẫn thương nhớ
khôn nguôi, ở nhà mẹ vẫn làm lụng ruộng đồng, nương rẫy, mót
từng trái ớt, quả cà, củ khoai, tiếc từng bông lúa hạt thóc ki cóp
gom nhóm để bán, dành dụm từng đồng để gửi cho con hàng
tháng đóng học phí và tiêu dùng. Và có những người mẹ phải
nhận lãnh làm ca đêm trong nhà máy để có tiền giúp con ăn học.
21
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

Đâu chỉ vậy, còn có những bà mẹ thường xuyên thức trắng đêm
mua cho được chuyến hàng khuya mong bán kiếm được lãi nhiều
để gửi cho con nơi thành phố xa xôi.
Thật vậy các bạn ạ! Lòng mẹ quá chú đáo lo toan cho
hình hài của chúng ta khi còn là hạt bụi và được lớn lên dần qua
tình mẹ bao dung. Kiến thức hiểu biết của ta được như ngày hôm
nay cũng là nhờ một phần công sức của mẹ giáo dưỡng. Mẹ đã
cho chúng ta quá nhiều, mẹ đã cho con cả cuộc đời mẹ. Mẹ
không màng đến hình hài sỹ diện, không cần những phấn son tô
điểm chưng diện cho đời của mẹ. Mẹ dành những thời gian đó để
tô điểm làm nên cuộc đời cho các con. Những lo toan, vất vả mẹ
cam tâm chịu đựng, bởi vì đời chúng ta đã lấy đi tuổi thanh xuân
của mẹ, đã bào mòn cướp dần sức sống của mẹ rất nhiều.
Thế mới biết từ thủa lọt lòng cho đến lúc trưởng thành lúc
nào mẹ cũng dõi theo bước chân ta. Người xưa đã cảm được
công lao trời biển ấy:
“Thương con mẹ dệt niềm tin
Cho con ăn học cho mình ước ao
Nỗi lo mẹ cộng thêm vào
Tuổi xuân tươi đẹp mẹ trừ bớt ra”….
Đời mẹ gánh chịu biết bao sự thăng trầm dâu bể mà mẹ
vẫn vững lòng thầm lặng nuôi con lớn khôn, dẫu cho lưng có oằn
cong nhưng mẹ luôn tự hào gánh vác và mong con đứng thẳng
22
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

người. Mẹ chúng ta từ mái tóc xanh đã bị nhuộm bạc theo ngày

tháng cùng những nỗi buồn nặng trĩu cả đôi vai, chẳng ngại mọi
nhọc nhằn và cũng không than phiền dù gặp lắm hoạn nạn, chỉ
cầu mong cho con mình an vui hạnh phúc. Khi đàn con lớn khôn
trưởng thành thì thân thể mẹ cũng héo gầy theo năm tháng.
“Đôi vai mẹ mõi mòn thân cát bụi
Gánh tình thương rong ruổi giữa chợ đời”
Những vụng dại và lỗi lầm mà chúng ta gây nên Người
luôn sẵn sàng tha thứ, kể cả những điều bất hiếu với mẹ, mọi uẩn
khúc trong lòng ta cũng được mẹ chia sẻ dạy bảo. Dù cho có thế
nào đi chăng nữa mẹ cũng không bao giưof trách móc hay bỏ rơi
chúng ta cả. Người luôn ấp ủ, nâng đỡ cho cuộc đời chúng ta.
Mẹ là ánh đuốc soi sáng khi con lỡ lầm đường lạc lối. Mẹ là
điểm tựa niềm tin trong những lúc cuộc đời chúng ta đau khổ
nhất. Chỉ có mẹ mới hiểu, mới cảm thông cho chúng ta và làm
cho những niềm đau sầu hận trong lòng chúng ta vơi đi.
Thưa các bạn! Nỗi lòng của người mẹ chúng ta thấu hiểu
được bao nhiêu? Trên trán mẹ những nếp nhăn từ lâu đã hằn sâu
dần lên da mặt và những sợi tóc đen nay đã nhuốm bạc điểm
sương không biết tự lúc nào… bạn có biết điều đó không?
Tình mẹ vốn thật bao la như biển rộng sông dài không
cùng tận, như suối nguồn cứ tuôn chảy không ngừng. Kể sao cho
hết tấm lòng người mẹ thương con, lo cho con đến ngày nhắm
23
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

mắt lìa trần. Còn vang đâu đây giai điệu đằm thắm tha thiết bài
hát “Lòng mẹ” của nhạc sĩ Y Vân: “Lòng mẹ bao la như biển
thái bình dạt dào, lòng mẹ tha thiết như dòng suối hiền ngọt
ngào…” Chắc chắn đó là tiếng lòng sâu thẳm của người con đã
hiểu thấu tình mẹ nên bài ca ấy đã đi cùng năm tháng hơn nửa
thế kỷ nay, và làm rung động biết bao trái tim những người con
trước tấm lòng của mẹ.
Lòng mẹ như dòng suối hiền ngọt ngào cứ tuôn chảy,
chảy mãi tưởng chừng như chẳng bao giờ khô cạn… Hình ảnh
người mẹ thương con đã thấm nhuần và đi sâu vào tâm thức
người dân Việt nên rất nhiều chùa thờ tượng Quan Âm Tống Tử
(truyện Quan Âm Thị Kính) cũng không ngoài mục đích ca ngợi
tình mẫu tử thiêng liêng.
Ôi mẹ! Mẹ của con, tình mẹ như “chuối ba hương, như
xôi nếp một, như đường mía lau….” Con yêu mẹ biết bao nhiêu,
mẹ yêu của con…

24
Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

25
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

Từ thưở ấu thơ đến khi cắp sách đến trường, phần đông
chúng ta đã thuộc lòng câu ca dao : “Công cha như núi Thái
Sơn…” hay “Công cha như núi ngất trời”.
Bởi vì cha cũng như mẹ đều là nơi vững chắc để cho ta
nương tựa suốt chặng đường đời. Khi biết mẹ có mang, cha vui
mừng khôn xiết và hết lòng chiều chuộng, chăm lo bồi dưỡng
sức khỏe cho mẹ chính là lo cho đứa con (đầu lòng) của cha. Mẹ
có khỏe mạnh thì con ở trong bụng mới chóng phát triển, cứng
cáp. Đến lúc mẹ con chuyển dạ, cha đưa đến nhà hộ sinh hoặc
rước bà mụ về nhà, cha vừa mừng vừa lo. Lo cho cả mẹ và con
có được “mẹ tròn con vuông” hay không? Mừng là mình sẽ sắp
có con bồng bế. Thời gian cứ trôi qua dần theo tiếng nhịp tích tắc
của đồng hồ, cha nóng ruột đứng ngồi không yên. Tới khi nghe
tiếng khóc oe oe, gương mặt cha tươi sáng, lòng khấp khởi mong
nhìn mặt con. Khi nhìn thấy con, cha ngắm say sưa trìu mến và
thầm cảm ơn mẹ đã đau đớn vượt cạn để mang đến cho cha niềm
sung sướng hạnh phúc vô bờ này. Cha dường như chăm làm việc
nhà nhiều hơn, ở bên mẹ và con nhiều hơn, luôn tìm cách bồi
dưỡng cho mẹ ăn ngon để có nhiều sữa cho con bú – mong con
chóng lớn. Có lần vì quá yêu quý con cưng, cha hôn lên gò má

26
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

quá sớm làm con khóc ré lên vì những sợi râu của cha đã làm
đau trên da non mỏng đỏ, phải nhờ đến bầu sữa của mẹ và lời
ruu vỗ về con mới thôi khóc. Khi con biết lật, biết bò, cha hay
bồng bế và đùa giỡn với con sau những giờ làm việc ở công sở
hay ngoài đồng ruộng, nương rẫy về mà quên hẳn đi mọi lao
nhọc, trong khi thân thể cha mồ hôi dơ bẩn hoặc bùn đất lấm lem
đầy quần áo. Đôi lần cha bồng bế con, chợt con phóng uế ướt
bẩn cả áo quần, con bị ọc sữa hoặc chảy nước dãi trên vai cha
khi sắp mọc răng. Cha không giận mà càng mắng yêu con thơ
“Cha mày ! Con trai hư (con gái rượu hư của cha)”.
Đến lúc con mọc răng nóng sốt khóc không chịu ngủ, cha
thay mẹ ẵm bồng có khi suốt đêm thâu. Có lần con trườn bò
đụng đồ vật ngã trúng đầu ngón tay, sưng tấy bị nhiễm trùng ung
mủ hành đau nhức khóc suốt, dỗ dành cách mấy cũng không
dừng, cha đành ngậm ngón tay ấy vào miệng cho con hơi ấm để
ung mủ bớt hành con mới ngủ được, trong khi đó ung mủ quá
mùi nên vỡ ra trong miệng, cha cũng không nỡ đành há miệng
nhổ máu mủ ấy, cam chịu nuốt hết vào bụng để giữ hơi ấm cho
con bớt đau mà yên ngủ. Và lại cha không muốn con đau, con
khóc và mút nhẹ dần dần cho máu mủ sạch sẽ sớm lành. Tình
cha thương con như thế, làm sao chúng ta có thể đền đáp cân
xứng với tình cảm mà cha đã dành cho con ?

27
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

Khi con được vài ba tuổi, chiều chiều lúc rỗi việc, có
những người cha hay cõng con trên vai dạo chơi quanh nhà –
làng xóm, và khi tan sở về thường mua cho con ít trái cây hoặc
gói bánh ngọt. Đi làm ngoài ruộng đồng, thỉnh thoảng cha cũng
tìm thọc hang cua lấy những chiếc càng to, chiều về luộc cắn lấy
thịt cho con ăn, ở ngoài vườn vào thì dành cho con vài quả chín
cây trái nhà. Đêm về, có những người cha dạy con đánh vần học
chữ. Đôi lúc mẹ bận việc, cha thay mẹ lên võng đưa hát ru con
ngủ, đút cơm cháo cho ăn mong con mau chóng lớn. Lớn dần
cha dạy con những bài toán khó và thay mẹ đưa con đi học, tan
sở hay đang làm công việc vẫn phải lo xem giờ để đến đón con
lúc tan trường. Ở thị thành khá giả còn có xe máy đưa đón, còn ở
nơi thôn quê nghèo cha phải ngồi còng lưng đạp xe đi qua những
dốc cầu, dốc đèo. Thỉnh thoảng, cha đưa con dạo chơi, gặp cảnh
gì con cũng hỏi, buộc cha giải thích cho bằng được.

“Cha dành hết mọi đắng cay

Cho con vị ngọt những ngày ấu thơ

28
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

Cha dành đỉnh núi mây mờ

Cho con đường rộng bây giờ con đi…”
Đôi lúc con ốm nặng, cha thay mẹ ngồi chăm nom suốt
đêm bên cạnh giường bệnh, thường sờ nhẹ chán xem con bớt sốt
chưa. Lãnh lương cuối tháng cha cũng không quên mang về cho
con hộp sữa, bịch bánh. Đôi lúc gia cảnh bị thiếu hụt, cha phải
nhường nhịn phần ăn để cho con no dạ. Lắm lúc con mê chơi bỏ
học, cha quở phạt răn đe mong con chăm học để được nên người,
có lúc con quá nghịch ngợm, bướng bỉnh, hỗn xược, cha la mắng
đánh dạy, đánh không phải vì giận và mong muốn con sau này
trở thành người ngoan hiền, chân thật được mọi người tin cậy.
Với những gia đình nghèo chân không đủ đắp, khi đêm
mưa bão hay giá rét, cha thường ôm con vào lòng để sưởi ấm,
che bớt cái lạnh buốt xương cho con được yên giấc. Đến khi con
vào tuổi niêm thiếu thì cha gần gũi con ít đi. Cha nghiêm nghị và
thẳng thắn, dứt khoát, nên con sợ, chỉ thích gần mẹ nhiều hơn,
bởi mẹ hay thương chiều và nhỏ nhẹ tế nhị. Cho nên người cha
trong dân gian được gọi là nghiêm phụ, mẹ được gọi là từ mẫu.
Nhiều khi mẹ quá chiều con và bao che cho những tội lỗi của
con khiến cha buồn, cha mẹ giận hờn nhau. Tất cả cũng chỉ vì
cha lo cho tương lai của con sẽ không được thành đạt bằng bạn
bè, lông bông không nghề nghiệp rồi lại ăn bám vào người khác.

29
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

Cha sợ con sau này là gánh nặng của gia đình và xã hội, không
xứng đáng với dòng họ tổ tiên.
Lúc nhỏ cha và con cùng nhau làm việc bên ruộng vườn,
nương rẫy, trên sân lúa, luống khoai. Khi lớn dần, con bắt đầu
chọn bạn chơi đùa, dần dần con dần xa cha lúc nào không hay.
Tình cha con không thân cận quấn quít bên nhau như lúc con còn
thơ bé nữa. Đến lúc trưởng thành, con lại theo đuổi những nghề
con yêu thích (nhiều nghề cha không thích nhưng thương con mà
chấp nhận), cha thì làm nghề này, con hành nghề nọ, mỗi người
ai lo phận nấy, cha con mỗi ngày mỗi xa cách. Nếu ở thôn quê
thì con phải rời xa gia đình ra tỉnh – thành phố học. Cha lại cặm
cụi đưa đi và tìm nơi gởi gắm để con có chỗ ở yên tâm mà ăn
học. Lúc này cha trở thành người chu cấp tiền cho con đóng học
phí, tiền trọ và chi tiêu hằng ngày. Thỉnh thoảng, cha lại bắt xe
đò cách xa hàng trăm cây số lên thăm con mang theo những món
quà quê hương và răn dạy nhắc nhở đôi điều qua những kinh
nghiệm mà cuộc đời cha đã từng trải trước khi trở về. Hình ảnh
cha cõng con chơi dạo xóm làng lúc chiều về, thay mẹ vỗ về ru
con ngủ, bị con làm nũng bắt nằm kề quạt hát cho nghe hoặc kể
chuyện đời xưa… Tất cả đã mờ dần trong tâm trí của người con
nơi thành thị.

30
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

Thưa các bạn ! Người cha đã đổ biết bao công sức, chúng
ta không sao kể hết những công việc mà cha đã làm để có tiền
nuôi con ăn học, khôn lớn trưởng thành. Cha của bạn có thể là
những người nông dân suốt ngày tay lấm chân bùn, quần xắn
ống cao ống thấp ngoài đồng ruộng, trên nương rẫy với chiếc áo
bạc màu cùng mưa nắng, vất vả với vườn tược… Cha của bạn
cũng có thể là những người thợ phụ, thợ nền ở ngoài nắng suốt
ngày với vôi vữa nhem nhuốc đứng trên giàn giáo chênh vênh,
hay là buôn bán ngược xuôi ở bến tàu, bến xe để mong đón được
chuyến hàng bán kiếm lời. Cha của bạn cũng có thể là ngư phu
bất chấp sóng to gió mạnh, chẳng ngại những gian nan khó khổ,
biển động vẫn dong thuyền ra khơi để mong kiếm được những
mẻ cá nhiều với bao hiểm nguy đang rình rập, và đã có không ít
người cha mãi mãi không trở về… Thật may mắn biết bao cho

31
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

những người bạn, nếu cha bạn là những người Bác sĩ, Kỹ sư,
những công chức, doanh nhân… Bạn sẽ có một cuộc sống ổn
định và tương lai rộng mở khi cha bạn có điều kiện chăm sóc bạn
cao hơn, cho bạn những tiện nghi vật chất đầy đủ mà những
người cha ỏe nông thôn hay rừng núi xa xôi, nơi làng chài heo
hút đâu có thể làm được… Đã có khi nào bạn cảm nhận được nỗi
vất vả nhọc nhằn của cha qua mái đầu đã điểm bạc, mặt nám da
nhăn, gối mỏi lưng đau của cha mình hay chăng ? Người cha
không nề gian khó, làm đủ mọi ngành nghề miễn sao có tiền để
nuôi con ăn học. Đôi lúc có những người cha bệnh yếu cũng
không dám nghỉ dưỡng sức khi thấy áo quần con sờn rách, xe
con hỏng vỏ…, lại thêm nhà dột cột xiêu và còn biết bao nhiêu
thứ cần phải có tiền để xoay sở cuộc sống. Thế là cha phải đi làm
thuê thêm hàng ngày, dãi nắng dầm mưa, thức khuya dậy sớm
chở khách chuyển hàng, chịu khó lao nhọc mua tảo bán tần, vẫn
thức đêm ra khơi, có những đêm thức trắng làm tăng ca… để có
thêm nguồn thu nhập cho gia đình. Đêm về cha lại thao thức suy
tư tính toán với công ăn việc làm của ngày hôm sau… Vậy mà
đàn con ít khi nào quan tâm đến những nếp nhăn cằn cỗi đã xuất
hiện trên vầng trán, trên da mặt cha già, những sợi tóc bạc điểm
trên mái tóc đã ngả màu hoa râm… Lòng cha luôn không nề khó
khổ, sẵn sàng chịu mọi gian nan, lúc nào cũng :
“Mong con khôn lớn thành danh phận
32
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

Thân gầy lam lũ chẳng hề than.”

Và đôi lúc có những người cha cũng có thể vì không kiềm
chế được lòng tham mà phải gian lận, lừa gạt, lấy cắp của người,
của công mà quên mình tạo tội, nên luôn bị lương tâm cắn rứt, lo
lắng khổ đau vì những tư tưởng và hành vi bất chính ấy, thế mà
chúng ta đâu có biết được nỗi khổ tâm ấy. Tất cả cũng chỉ vì
muốn cho con được cơm no áo ấm, nhà cửa đàng hoàng đầy đủ
tiện nghi để con chóng lớn, học hành giỏi giang có kiến thức với
đời, thành đạt trên con đường công danh, sự nghiệp vinh hiển.
Con có cuộc sống tương lai nghề nghiệp cha mới yên tâm và
lòng đầy tự hào về con mình.
Cũng có người cha rơi vào hoàn cảnh éo le khi mà vợ mất
hoặc gia đình tan vỡ… Cha lại một mình trong cảnh “gà trống
nuôi con” với vô vàn khó khăn nhọc nhằn vất vả. Đêm đêm với
nỗi niềm buồn tẻ bên mấy đứa con thơ, lòng cha se thắt quạnh
quẽ chơi vơi, trong đêm trường chợt nghe chuông chùa điểm
canh sương…
“Tai nghe chuông điểm trên chùa
Nửa thương phần vợ, nửa sầu phần con
Đêm nằm ru dỗ đàn con
Con ơi đừng khóc mẹ con mất rồi…”
Dẫu sự học của con có được thành đạt hay không nhưng
khi đến tuổi trưởng thành, gặp người hợp duyên cha mẹ cũng
33
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

phải lo tiền cưới hỏi dựng vợ gả chồng cho con. Đôi khi cha còn
cho tiền của hoặc tạo dựng cơ ngơi làm ăn để cho con có việc
làm sinh sống, hay là chia đất đai, vườn tược cho các con tự lập
nghiệp.
Lòng cha thật là cao thượng và thâm trầm biết cao, cha
như vầng thái dương tỏa sáng làm ấm áp lòng con trẻ. Tất cả cây
cỏ xanh tươi cùng muôn loài được sưởi ấm là nhờ ánh thái
dương. Cũng vậy, con được nên người là nhờ công cha chăm
sóc. Dân gian có câu:
“Con có cha như nhà có nóc
Con không cha như nòng nọc đứt đuôi.”
Các bạn có bao giờ gần gũi và thương mến cha mình như
cành nhớ cội chăng? Có người cảm thông được tấm lòng của cha
mình:
“Dâng cả cuộc đời chẳng tiếc công
Nặng nghĩa tình cha thật khó phai.”
Hay:
“Cha cho con một cuộc đời
Nghĩa tình sâu kính trong lời dạy khuyên
Cha tuy nghiêm nghị mà thương
Cho con lẽ sống giữa miền trần gian…
Mang cả tấm thân gầy cha che chở đời con…”

34
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

Phần đông những người cha đều thương con một cách tế
nhị kín đáo. Tuy có lúc bên ngoài hiện tướng như hờn giận
nhưng trong thâm tâm lúc nào cũng nghĩ nhớ đến con trẻ, mong
muốn tương lai con mình được ấm no hạnh phúc và thành đạt
trong trường đời. Cha luôn thầm lặng lo gần, lo xa cho đàn con
mà chúng ta đâu có thấu được hết nỗi khổ của cha? Còn phần mẹ
thì thương con một cách dịu dàng âu yếm, thể hiện ra bên ngoài
những cử chỉ hình thức dễ thấy nên con thường gần gũi với mẹ,
vì nhiều ngày tháng trơng thời tuổi trẻ, hầu như con kề cận và
được mẹ chăm sóc chu đáo hơn cha, cho nên tình cảm của mẹ
đối với con rất sâu đậm. Ngẫm lại ta thấy mẹ lo cho con từng li
từng tí trong cuộc sống hằng ngày, còn cha thường lo cho con
trên sự nghiệp tương lai lâu dài, nên dân gian có câu:
“Nước biển mênh mông không đong đầy tình mẹ
Mây trời lồng lộng không phủ kín công cha.”
Từ lúc chúng ta lọt lòng cho đến ngày lớn khôn, hình
bóng mẹ cha như tàng cây đại thụ chở che ôm ấp, mỗi bước chân
chúng ta trên đường đời luôn có ánh mắt trông nom của cha và
bàn tay dịu dàng nâng niu của mẹ. Tình thâm cha mẹ thật không
bút mực nào có thể ghi lại hết.
“Cha mẹ ân thâm tựa đất trời
Thương con nuôi dạy chẳng đầy vơi.
Mở vòng tay lớn vì con trẻ
35
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

Hướng dẫn con đi suốt cuộc đời…”

36
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

ĐÔI DÒNG TÂM TÌNH

Thưa các bạn, xa quê nhà ra chốn thị thành – theo đường
học vấn. Đôi khi khát chúng ta ngồi uống một ly nước ngọt dưới
bóng cây ở công viên giữa trưa hè, hoặc trong quán bên đường
với những ánh đèn mờ ảo, hút những
điếu thuốc thơm phì phào cùng chúng
bạn thật là nhàn nhã thảnh thơi.
Nhưng các bạn có biết đâu ngoài
đồng ruộng, nương rẫy nơi quê nhà có
người mẹ, người cha già lom khom
nhổ mạ cấy lúa, làm cỏ dọn nương,
gánh nước tưới cây “Bán mặt cho
đất, bán lưng cho trời” giữa nắng
trưa gay gắt. Những giọt mồ hôi đẫm trán, áo ướt thâm quầng,
khát chỉ uống nước sông nước giếng, mệt ngồi nghỉ tay vấn
thuốc bánh vừa hút vừa tính toán công việc đồng áng nương rẫy
mong sao kịp thời tiết được trúng vụ để cho cho các con ăn học
đến nơi đến chốn, đó là hoài bão của những bậc làm cha, làm
mẹ. Cha mẹ lo cho chúng ta ăn học rất khổ nhọc, đồng tiền gửi
đến các bạn ăn học trong đó có những giọt mồ hôi của cha mẹ,
đôi khi lẫn cả nước mắt nữa mới đánh đổi được. Và còn nhiều
hoàn cảnh sống khác biệt của những bậc làm cha làm mẹ, mong

37
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

có tiền để lo chu toàn cho đàn con, nay thì đứa này xin mua
chiếc mũ, mai thì đứa khác than giầy há họng, dép đứt quai, đứa
nọ thì vở, bút hết rồi, đứa kia thì “cha ơi đã đến tháng đóng học
phí”. Đó là chưa nói đến sinh nhật đứa này, đứa kia, rồi lại được
mời đi sinh nhật của chúng bạn nữa..v..v…
Thưa các bạn! Đừng vì một chút tán tụng ngoài đầu môi
chót lưỡi của thiên hạ mà đua đòi, làm những việc lòe mặt người.
Hãy xét lại hoàn cảnh trong gia đình mình, nghĩ đến hai thân già
ở quê nhà đang nhọc nhằn lo đủ mọi việc đầu tắt mặt tối. Bởi vì
cha mẹ cần cù lao nhọc kiếm tiền giúp cho mình ăn học mong
sau này nên danh phận. Nếu mà cha mẹ biết con mình hư hỏng
chắc đau lòng buồn lắm. Và chúng ta chớ vì một chút sĩ diện hào
nhoáng, bên ngoài lấy lệ với chúng bạn mà quên đi tình thâm
cùng công sức của cha mẹ dành cho mình. Chúng ta phải nhớ
nghĩ công lo lắng của cha mẹ, chớ có phung phí tiền bạc, đừng
có nghĩ rằng đó là bổn phận của cha mẹ phải lo cho mình. Khi
nào chúng ta làm ra được đồng tiền thì mới thấy giá trị của nó
được đánh đổi bằng biết bao công sức, đôi khi phải nhẫn nại cam
chịu những điều tủi nhục nữa. Các bạn hãy ngẫm thử xem, khi
mình đi vác mướn gánh thuê suốt ngày suốt tháng thì chừng ấy
mới biết quý đồng tiền hay tiếc rẻ khi thất thoát, vì nó là mồ hôi
công sức của mình làm ra, còn tiền của người khác cho, mình ít
quan tâm nghĩ đến công lao của họ. Cho dù cha mẹ mình là giám
38
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

đốc hoặc cán bộ viên chức khá giả đi nữa thì trong tuần mỗi
ngày cũng phải đến công ty, công sở làm việc, lao lực lao tâm,
vắt tim nặng óc dùng chất xám trí tuệ để xử lý biết bao vấn đề,
giải quyết mọi công việc, chứ đâu phải ngồi chơi mà có được
đồng lương bổng. Nếu cha mẹ là một thương gia giàu có đi
chăng nữa thì với thời buổi kinh tế thị trường bây giờ cũng phải
tính toán nặng đầu nhức óc với biết bao công việc làm ăn mới ra
được đồng tiền, chứ chẳng phải ngẫu nhiên như không mà có
được. Nói thế không phải bảo các bạn khát không được uống
nước trong tiệm quán, nhưng phải nhớ rằng sử dụng đồng tiền
sao cho hợp lý phải lẽ, dùng sài đúng việc đúng chỗ, biết tiết
kiệm đỡ ra chút nào hay chút ấy. Ngạn ngữ nói rằng: “Đồng tiền
là ông chủ tồi mà cũng là đứa đầy tớ tốt”, chúng ta phải biết chủ
động sử dụng chúng chứ đừng để bị động mà dùng vào việc vô
nghĩa.
Thưa các bạn, chúng ta hãy nhìn lại những mảnh đời đen
bạc thân cô, thế cô sống lang thang xin ăn nơi đầu đường góc
chợ, hay các em tật nguyền ở cô nhi viện. Chúng đâu có cha mẹ
lo lắng chăm sóc, có bữa cơm không được no, áo quần cũng
chẳng ấm thân, đau bệnh không được vỗ về lo lắng chu đáo. Các
bạn có phải quá được diễm phúc hơn những mảnh đời đen bạc ấy
chăng? Ở nơi thôn quê các bà mẹ thường ru con bằng những câu
ca dao thế này:
39
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

“Có cha có mẹ thì hơn

Không cha không mẹ như đàn đứt dây”.
Các bạn còn cha mẹ hiện diện lo cho ăn học đến ngày nay
là một điều rất hạnh phúc và sung sướng vô cùng, đừng đòi hỏi
những điều kiện vượt quá tầm tay lo liệu của cha mẹ. Tiền bạc
của cha mẹ gửi cho chúng ta ăn học, chúng ta phải biết cần kiệm
tiêu dùng cho thích hợp, xem đồng tiền này là những giọt mồ hôi
của cha mẹ làm nên được đến tay mình, mình phải biết trân
trọng.
Ngày tháng cứ trôi như dòng nước chảy, các con theo thời
gian trưởng thành và cũng đã đến lúc dựng vợ gả chồng. Nhất là
con gái, trước khi sang nhà chồng mẹ có bao nhiêu kinh nghiệm
đã trải qua trong cuộc đời làm vợ, làm dâu… thì đều truyền đạt
lại cho con, để lúc gặp bất trắc biết cách mà ứng xử cho vẹn vẻ
đôi đường và luôn luôn nhắc nhở dạy bảo con phải biết sống cho
tốt đẹp để được mọi người yêu mến.
“Một đời vốn liếng mẹ trao
Mẹ cho tất cả mẹ nào giữ riêng
Mẹ hiền như một bà tiên
Mẹ theo con suốt hành trình con đi”.
Mẹ sợ con mình về nhà người ta làm vợ, làm dâu phải
khổ nên mới cân nhắc kỹ càng. Tuy mẹ khuyên nhắc như thế,
làm con cũng bùi ngùi, lòng dâng trào thành dòng lệ, nhưng chỉ
40
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

được ít hôm, vì say đắm duyên mới lần hồi con đã quên dần mẹ
cha. Thường thì khi lập gia đình vài năm đầu còn cùng chồng về
thăm cha mẹ đôi lần, sau đó dần dần giảm thưa vì công việc đa
đoan, chỉ khi có hữu sự đám tiệc thì mới hội tụ về thăm. Bởi làm
vợ, làm dâu phải có trách nhiệm, bổn phận với gia đình chồng,
kế đến là vì lo phụ giúp công việc làm ra tài chính để có kinh tế
sống, nặng nề hơn nữa là sửa soạn trách nhiệm làm mẹ mà lần
hồi tình cảm với cha mẹ già ở quê nhà dễ đi vào quên lãng, rồi từ
đó bao nhiêu duyên khác rằng buộc nên không được rảnh rỗi về
thăm dáng gầy của cha mẹ già đang mỏi mắt chờ mong, lòng con
buồn tủi nhớ thương da diết nhớ lại hai câu thơ:
“Chiều chiều ra đứng ngõ sau
Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều.”
Còn mẹ già nơi quê nhà vừa thương nhớ con sống ở cảnh
lạ quê chồng mà lòng lo lắng không biết con có làm tròn trách
nhiệm của một người vợ hiền, dâu thảo hay chăng, lòng thắt
thỏm buồn than cho số phận con gái mình. Ôi! Phận gái mười
hai bến nước, do duyên tình đưa đẩy mà cách xa quê nhà, lòng
mẹ thương nhớ bùi ngùi mắt nhìn về nơi xa ngấn lệ, tựa cửa
ngóng trông con đành thoảng thốt ngâm lên vần thơ:
“Thương cho con gái nhà tôi
Nửa tình, nửa cảnh, chia đôi tấm lòng
Thân gầy tựa cửa chờ mong
41
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

Trông hoài mỏi mắt con không thấy về”.

Lại có những người con vì gia cảnh nên dời đổi chỗ ở xa
xôi cách biển rộng đường dài, vời vợi năm tháng biệt tăm hơi
chưa gặp lại cha mẹ già. Con mong muốn về thăm viếng, nhưng
vì hoàn cảnh không cho phép… Trong một đêm thu thanh vắng,
nghe tiếng chuông đồng vọng vang xa, lòng bùi ngùi dạt dào
nhung nhớ, đành nuốt lệ hướng trông về quê nhà mà thương
tưởng…
“Bốn phương trời con tìm kiếm đã nhiều
Nhưng không có một tình thương của mẹ
Vu lan đến cõi lòng con quạnh quẽ
Bóng người xưa như phảng phất đâu đây
Một chiều thu lạnh dâng bát cơm đầy

42
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

Tình nghĩa ấy mẹ ơi bao thắm thía

Phương trời này con ngậm ngùi rơi lệ
Đức cù lao muôn một trả chưa xong.”
Chợt ngẫm lại thân phận gái mười hai bến nước giờ trôi
dạt tha phương, lòng tràn đầy cảm xúc .
"Nhớ lúc xa quê thấm thoát trôi
Tấm thân phiêu bạt chịu mồ côi
Quê nhà cha mẹ đang chờ đợi
Tấc dạ bâng khâng nhớ khôn nguôi."
Bởi do phận người con gái phần đông thì phải "Tại gia
tòng phụ, xuất giá tòng phu", thành thử trước khi lấy chồng xa
xứ họ đều phân vân giữa tình cảnh "Bên tình bên hiếu bên nào
nặng hơn?", nên dân gian đã có những câu ca dao nói về sự phân
vân của các cô gái sắp lấy chồng xa :
"Mẹ ơi đừng gả con xa
Chim kêu vượn hú biết nhà mẹ đâu
Mai sau cha yếu mẹ già
Bát cơm đôi đũa bộ kỷ trà ai dâng !
Câu "Chim kêu vượn hú" là nói lên màn đêm đã buông
xuống, tức là mặt trời đã khuất bóng tối rồi con không biết nhà
mẹ đâu mà về thăm. Cha mẹ gả con xa nhà thì khi cha mẹ có
mệnh hệ nào hoặc trút hơi thở cuối cùng, con làm sao về kịp để
thấy mặt mẹ cha lần cuối rồi vĩnh viễn không bao giờ gặp lại
43
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

nữa. Hai câu thơ nói lên nỗi lòng người con gái bùi ngùi thương
cha mẹ không nỡ xa cách mà lấy chồng xa xứ. Và thương tưởng
đến cảnh cha mẹ già nơi quê nhà ốm yếu không ai lo dâng cơm
nước mỗi ngày, phụng dưỡng cho cha mẹ trong những ngày sắp
tàn của đời người. Nhưng mũi tên thần ái tình đã bắn trúng tim,
nàng đành gác lại mối tình thâm mẫu tử, đi theo tiếng gọi tình
yêu, cam tâm nuốt lệ xa những người thân thương nhất trong đời
là hai đấng thân sinh đã vì nàng hơn hai mươi năm cưu mang
dưỡng dục cho con được yên vui hạnh phúc với người bạn đời
chứ không giữ con bên mình. Con đã lớn, dẫu xa nhưng vẫn là
con của mẹ. Trong suốt cuộc đời lòng mẹ vẫn thương con, dẫu
biết rằng con không được gần mẹ.
"Con đi cách biệt phương trời
Biết có ngày nào con trở lại
Đường xưa mẹ già ra đứng ngóng
Mòn mỏi trông con đến bao giờ… "
Và cũng có người con gái do sự phân vân giữa tình và
hiếu ấy mà thức tỉnh được sự vô thường của tình đời, cũng nhận
thức ra kiếp khổ đau của con người mới thốt lên :
"Đường đời vạn nẻo muôn sầu khổ
Bởi do mê muội vướng khổ sầu."
Những người con ấy đã hy sinh cả tuổi thanh xuân của
mình không xây dựng gia đình mà ở nhà lo phụng dưỡng cha mẹ
44
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

cho đến hết đời. Hơn nữa, nhiều người do có chút duyên lành
xưa mà cảm được tâm gương hiếu nghĩa của đức Thích Ca Mâu
Ni. Sau khi thành đạo Ngài trở về độ vua cha hướng thiện tu
hành và sau khi băng hà, vua được sinh thiên và những người
trong hoàng thân quốc thích cũng hướng tâm tu theo đạo giác
ngộ, phần đông đều chứng quả. Và Đức Phật xét thấy các chúng
sinh ở cõi đời này ít có người hiếu thảo với cha mẹ nên lúc đưa
linh cữu của vua cha lên giàn hỏa, Ngài đã tự tay khiêng quan tài
để tỏ lòng hiếu kính với bậc sinh thành, và cũng để làm gương
sáng cho chúng sinh đời sau noi theo mà hiếu hạnh với song
thân. Đức Phật là một đấng chí tôn, được ba cõi quý trọng mà
trong đời sống thường tình còn thể hiện tấm lòng chí kính mẹ
cha hiện thời, còn chúng ta là phàm phu tục tử chẳng lẽ không
hạnh hiếu sao ? Nàng ngẫm lại :
“Kiều nhi duyên dáng đáng nhìn
Khi còn xuân sắc thân hình nở nang
Đến khi nắng xế hoa tàn
Rả rời tan nát ai còn tiếc thương
Cho hay cuộc thế vô thường
Nhân sinh mộng ảo tìm đường tu thân
Trót sanh trong kiếp phù trần
Tạo chi nghiệp báo nặng phần đa mang
Hiếu tình thật khó lưỡng toàn….”
45
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

(trích truyện “Trúc Lâm Dậy Sóng”)

Thế là nàng xuống tóc xuất gia đầu Phật tu hành hầu
mong được giác ngộ để cứu độ cha mẹ thoát cảnh đau thương.
Không riêng gì phái nữ có người như vậy mà những trang
nam tử cũng thức tỉnh được lẽ ấy, hướng tâm phát chí nguyện tu
hành giải thoát, hầu mong cứu độ mẹ cha cùng mọi chúng sinh
đang trầm luôn trong sáu lẻo luôn hồi được ra khỏi vong mê
muội lẫn quẫn ấy.
Trách nhiệm bổn phận lo cho cha mẹ dường như xã hội
bao đời thường đặt nặng hơn trên đôi vai các bậc nam nhi.
Từ khi mẹ có mang, lòng luôn mong mỏi cầu vái Phật trời
sinh được con trai để mai sau nương tựa nhờ cậy lúc tuổi già
bóng xế, nên người xưa nói: “Dưỡng nhi đãi lão” (nuôi dưỡng
con để sau này nó phụng dưỡng mình lúc về già), hoặc là “Phu
tử tùng tử”. Bởi vì sinh con gái lớn lên nó theo chồng khó được
gần gũi. Hôm sớm nếu có bệnh yếu thì có con lo đỡ tủi thân. Vậy
mà, đến lúc lớn lên chúng có gia đình, mỗi đứa mỗi nơi sống với
vợ con đầm ấm. Nếu gặp đứa con hiếu thảo, dâu hiền gần gũi lo
lắng thì chẳng nói chi, bằng như không được như thế thì đôi vợ
chồng già nơi quê nhà quạnh quẽ đìu hiu tự lo lấy.
Các vị có gia đình thử ngẫm lại xem, nỗi vui mừng của
mình khi có con và thương con thế nào và đã thể hiện, bộc lộ ra
sao trong cuộc sống, giờ sao các bạn không hồi tưởng lại ngày

46
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

xưa lúc mình mới được sinh ra cho đến khi trưởng thành, cha mẹ
đã thương yêu lo cho mình chu tất, giống như mình lo cho con
của mình hiện giờ vậy. Thật đúng như câu “Có nuôi con mới biết
lòng cha mẹ”. Cha mẹ lo cho con từ nhỏ đến lúc lớn khôn, con
xong bề gia thất thì cha mẹ tuổi cao sức yếu, thế mà lúc chúng có
con nhỏ, đôi khi lại nhờ thân già lo tiếp đến đàn cháu thơ. Cho
nên trong dân gian người ta nhắc:
“Đi khắp thế gian không ai lao nhọc bằng mẹ
Gánh nặng cuộc đời không ai gánh nặng bằng cha”
Vậy mà có những người con thật bạc bẽo khi cha mẹ già yếu thì
họp lại bàn tán chia nhau chăm sóc, tính từng ngày từng tháng
với nhau giống như là thay ca trong cơ xưởng. Vì thế trong dân
gian mỉa mai hạng người này bằng hai câu ca dao:
“Cha mẹ nuôi con như biển hồ lai láng
Con nuôi cha mẹ lại tính tháng tính ngày.”
Còn những đứa con không ở gần để chăm sóc cha mẹ được,
thỉnh thoảng nhớ thì về thăm vài giờ, hoặc đôi ngày chuyện vãng
hỏi thưa sức khỏe và gửi lại cho ít tiền tiêu vặt, thuốc thang rồi
về lại nhà chứ không ở được lâu. Có những người con vì đua
chen theo danh lợi tiền tài, lo làm lụng gây dựng gia sản sự
nghiệp vui thú vợ con, thậm chí có người lại đam mê theo đuổi
sắc dục mà quên bẵng tình thâm chẳng về quê thăm hỏi sức khỏe

47
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

dáng gầy của mẹ hiền cha kính, thỉnh thoảng có nhớ đến thì hẹn
lần hẹn lựa, cho nên trong dân gian có câu:
“Đường đi chưa tới nửa ngày
Hứa về thăm mẹ hẹn rày hẹn mai.”
Nên việc đền ơn đáp nghĩa mẹ cha tỏ ra lơ là hờ hững.
Anh em dòng tộc có nhắc đến thì diện lý này lẽ nọ: “Được vậy
còn đòi hỏi gì nữa? Bận quá đâu có thì giờ rảnh?...”
Đúng như thế các bạn ạ! Đâu có thời gian, hơn nữa thời
gian rất quý báu, cho nên người xưa luôn nhắc nhở chúng ta phải
lo đền ơn báo đáp để trả hiếu cho cha mẹ, chớ có chờ đến mai
này dù muốn dưỡng nuôi thì than ôi cha mẹ không còn trên đời
này nữa.
Thỉnh thoảng trong đời cũng có cảnh tình bi đát hơn, con
cái đã không quan tâm chăm sóc cha mẹ mà còn về than vãn này
nọ để bòn rút tiền của, hoặc là đòi chia đất đai tài sản làm cho
song thân buồn khổ nữa. Vào năm 2000, tôi có đi photo sách,
trong lúc ngồi chờ đợi thì thấy ông cụ cầm một xắp giấy giờ đến
photo. Ông và tôi chuyện vảng qua lại một hồi; ông tâm sự như
trút đi nỗi buồn. Ông được nhà nước bồi hoàn tiền đất (trong khu
quy hoạch) được gần 2 tỷ đồng. Các con ông biết được nên tụ về
nhà đòi chia, vì ông đã ngoài 80 tuổi rồi mà có đến năm trai, bốn
gái đều có gia đình. Bốn người con ở nước ngoài, cả chín người
con đều khá giả. Người kém nhất cũng có nhà 2 tầng, công ăn
48
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

việc làm đàng hoàng, do vì ông chia không đều phần – đứa giàu
ông chia ít hơn, nên có đứa đi thưa kiện, nên tòa bảo ông phải đi
photo giấy tờ.
Sự đời thật quá chua xót và thương cho thân cụ già. Cha
mẹ già còn thương con 60, nhưng những người con nào có nghĩ
đến thân phận già nua của song thân?
Thưa các bạn, không phải là đem cái dở cái xấu của người
ra phê phán chê trách, mà đôi dòng tâm tình này muốn cảnh tỉnh
chúng ta tránh đi những cái không hay, để chúng ta biết đừng
vấp phải vì đó là một bài học đáng nhớ cần tránh xa. Các bạn
hãy thử ngẫm xem, mình đang ở trong hoàn cảnh ông cụ như câu
chuyện trên thì các bạn có tủi thân và buồn khổ hay chăng? Ở
đời người ta vì lòng tham lam không biết bao nhiêu cho đủ, thật
là túi tham không đáy, bị đồng tiền bịt mắt lương tâm nên không
thấy lẽ phải, thành thử có người dễ đánh mất lòng nhân nghĩa,
quên đi cả tình thâm dưỡng dục của hai đấng thân sinh. Họ
chẳng nghĩ rằng nay mai nhắm mắt xuôi tay tiền của ấy chẳng
đem theo được. Nếu chúng ta có đem là mang những buồn
thương, được mất, lo sợ, sân si… theo sang thế giới bên kia để
mà chịu khổ đau tiếp tục chứ chẳng có gì hơn.
Và các bạn có biết không ? Với những người con cất bước
lãng du tìm mưu sinh, kế sống nơi phương trời đất lạ quê người,
họ ở chốn xa xôi ấy có biết đâu nơi quê nhà mộc mạc đơn sơ
49
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

dưới thửa ruộng khô cằn cùng luống rau xanh, trong căn nhà nhỏ
dưới cội cây có người mẹ già tựa cửa hướng mắt trông nơi xa
xăm. Hằng đêm mẹ luôn thắp nén hương đến trước bàn thờ cầu
mong Phật trời phù hộ, độ cho các con bình an và làm ăn hưng
thịnh, cơ ngơi vững chãi, được thành đạt mọi sở nguyện. Tuổi đã
gìa yếu, những lúc có người thân thuộc đến viếng thăm cho bánh
trái nhưng ít chịu ăn, lại để dành khi con cháu về đem ra đãi
đằng hoặc gửi cho…
Đến khi chúng ta gặp những khi gặp cảnh không may, bị
những đợt sóng đời dập vùi tơi tả, hoặc gặp phải hoàn toàn mất
niềm tin đối với người xung quanh, chừng ấy ta mới chợt nhớ ra
rằng, nơi làng xưa yêu dấu, cha mẹ vẫn là chiếc nôi ấm ru cho
mình giấc ngủ sâu, là vòng tay êm xóa tan hết mọi buồn đau tủi
hận. Ân sủng thiêng liêng ấy, tình cảm bao la bất tận ấy, ta có thể
tìm được ở đâu ngoài hai bậc thân sinh của mình ?
Ôi ! Tình mẹ cha thật đậm đà đối với đàn con không sao
nói hết. Giờ đã trưởng thành, các bạn cảm nhận được gì về hai
bậc thân sinh ? Xin gửi đến các bạn hai câu thơ của người đã
thấm được công lao khổ nhọc mẹ cha đối với chính mình :
"Ai còn mẹ xin đừng làm mẹ khóc
Đừng để buồn lên mắt cha mẹ nghe anh…"

50
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

LỜI TRI ÂM
Làm người sống trong đời mà không biết ơn và đền ơn
đối với hai bậc thân sinh đã cưu mang dưỡng dục thì con người
ấy chẳng xứng đáng là người hiền lương, hiếu tử, dù họ có trí
thức thông minh, hoặc xinh đẹp, khỏe mạnh, hay giàu sang tột
bậc,… thì dưới cái nhìn khách quan, bàn dân thiên hạ vẫn xem
họ là kẻ bất nghĩa. Thế thì giá trị cao quý của con người trong
cuộc sống chúng ta là phải biết ơn và đền ơn !
Trong cuộc sống những biểu hiện suy thoái nền đạo đức
căn bản là từ sự bất hiếu mà ra. Chúng ta không biết ơn thì
không bao giờ nghĩ đến việc báo ơn. Trong cộng đồng xã hội tất
cả mọi người ai ai cũng phải chịu cái ơn liên hệ mật thiết với
nhau theo nguyên lý duyên sinh khởi (bất cứ là sự vật nào cũng
đều phải nương vào các điều kiện của nhân và duyên để tồn tại
và biến đổi "vì đây có thì kia có, vì đây sinh thì kia sinh". Đồng
thời cũng nêu lên "vì đây không thì kia không, vì đây diệt thì kia
diệt" để chỉ rõ cái lí tương tục sinh diệt – có không. Cho thấy tất
cả muôn sự muôn vật đều do nhân duyên tạo thành). Bởi có ý
thức sâu sắc sự liên hệ hỗ tương duyên sinh nên trong nhà Phật
luôn đề cao tinh thần biết ơn và đền ơn. Chính hai nhân tố này
nói lên phẩm cách giá trị của một con người đạo đức.

51
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

Người bộ hành mệt mỏi khát vì nắng, đến bên nhà người
xin gáo nước lã uống mà họ còn biết ơn, liền cảm ơn chủ nhà khi
ra đi. Hay là trời đổ mưa, người bộ hành tạt vào nhà người tránh
ướt, khi ra đi còn cảm ơn chủ nhà kia mà. Lẽ thường tình mà còn
như thế, huống chi là công cha nghĩa mẹ đối với ta cao rộng biết
dường nào, chẳng lẽ ta không nhớ nghĩ thương tưởng đến để đền
ơn đáp nghĩa lại sao? Chúng ta khát được người cho uống, đói
được người cho ăn, lạnh được người cho mặc, ta cũng đều cảm
ơn, dù trải qua thời gian lâu vài ba năm mà ta không quên sao
được. Những cái ơn nhỏ còn khó quên mà những ơn lớn chúng ta
lại vô tình quên lãng. Chúng ta thử nghĩ, ai mang nặng đẻ đau
cho ta tấm thân này? Ai cho bú mớm? ai ẵm bồng chăm sóc? Ai
“miệng nhai cơm búng lưỡi lừa cá xương”?, ai nhường chỗ ráo
cho ta để nằm chỗ ướt khi đêm đông lạnh con tè trên giường? cả
những món ngon vật lạ đều nhường cho ta mà lãnh phần thua
thiệt?...
Các bạn ạ! Không có ngôn từ bút mực nào có thể kể xiết
những ơn nặng của hai bậc thân sinh. Ôi! Với công lao sâu dầy
và mặn mà tình nghĩa ấy, nên Phật có dạy rằng: “Này các Tỳ
kheo, có hai hạng người ta nói là không thể trả ơn được. Thế
nào là hai? Đó là cha và mẹ. Nếu một bên vai cõng mẹ, một bên
vai cõng cha, làm như vậy suốt một trăm năm, cho đến khi cha
mẹ trăm tuổi. Như vậy này các Tỳ kheo, cũng chưa làm đủ để trả
52
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

ơn cho mẹ và cha. Nếu đấm bóp, thoa xức, tắm rửa, xoa gội và
dù tại đấy mẹ cha có đi vãi đại tiện, tiểu tiện, dù như vậy, này
các Tỳ kheo, cũng chưa làm đủ để trả ơn mẹ và cha…” (Kinh
Tăng chi 1, 75).
Thật vậy, các bạn thử ngẫm lại xem, từ khi thụ thai cho
đến lúc chào đời, theo năm tháng được trưởng thành như hôm
nay, cha mẹ phải bỏ biết bao công sức và nhọc nhằn với đàn con,
cho nên chúng ta phải mang tấm chân tình một lòng thương
tưởng khắc ghi.
“Công cha đức mẹ cao dầy
Cưu mang trứng nước những ngày ngây thơ
Nuôi con khó nhọc đến giờ
Trưởng thành con phải biết thờ song thân”.
Các bạn có biết không? Tiền bạc của cải khi mất đi còn
tìm lại dễ dàng, cho đến vợ (chồng) con mất cũng có thể tìm vợ
(chồng) con khác được, chứ cha mẹ một khi mất rồi thì không
bao giờ tìm gặp được đâu các bạn ạ! Ca dao có câu:
“Cha mẹ già mất là khó kiếm
Chớ đạo vợ chồng không hiếm chi nơi”
Chúng ta đừng vì một chút danh lợi ảo huyền hoặc đi theo
tiếng gọi của nhân tình, lập gia đình chỉ biết vun vén cho hạnh
phúc riêng mà lãng quên tình thâm cốt nhục. Lại không nghĩ

53
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

rằng từ đâu mà có tấm thân này tạo lập sự sống riêng ? Thật như
lời trong kinh nhắc nhở :
…. Công dưỡng dục sánh bằng non biển
Cớ sao con chẳng biết ơn này
Hoặc khi lầm lỗi bị rầy
Chẳng tin thì chớ lại bày ngỗ ngang.
Hờn cha mẹ phùng mang trợn mắt
Khinh trưởng huynh nộ nạt thê nhi
Bà con chẳng kể ra chi
Không tuân sư phụ lễ nghi chẳng tường
Lời dạy bảo song đường không kể
Tiếng khuyên răn anh chị chẳng màng
Trái ngang chống báng mọi đàng
Ra vào lui tới mắng càn người trên
Vì lỗ mãng tật quen làm bướng
Chẳng kể lời trưởng thượng dạy răn
Lớn lên theo lối hung hăng
Đã không nhẫn nhịn lại càng hành hung
Bỏ bạn lành theo cùng chúng dữ
Nết tập quen làm sự trái ngang
Nghe lời dụ dỗ người ta
Bỏ cha bỏ mẹ về sang quê người
Trước còn tập theo thời theo thế
54
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

Thân lập thân tìm kế sinh nhai.

Hoặc đi buôn bán kiếm lời
Hoặc vào quân lính với đời lập công
Vì rằng buộc đồng công mỗi nợ
Hoặc trở ngăn vì vợ vì con
Quên cha quên mẹ tình thâm
Quên xứ quên sở lâu năm không về ……..
Thưa các bạn, dù cho chúng ta có lập gia đình sống trong
êm ấm với vợ (chồng) con hay vì mưu sinh cuộc sống mà phải
bôn ba trôi nổi nơi phương trời xa lạ, nhưng xin các bạn nhớ cho
chốn quê nhà có đôi vợ chồng già hiu quạnh, cô đơn, chạnh lòng
dõi mắt ngóng trông những con chim con đang tìm mồi sinh
sống. Người xưa vì cảm thông được nỗi khổ lao nhọc vất vả, có
khi hy sinh cả cuộc đời cho đàn con của hai đấng sinh thành và
tấm lòng cao cả không bút mực nào tả hết, chỉ biết quỳ kính quỳ
dâng lòng chân thành phụng sự, chăm nom khi cha mẹ già yếu
thể hiện qua những câu ca dao được truyền tụng trong dân gian
cho đến ngày nay, hy vọng rằng sẽ lan rộng mãi về sau…
“Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguôn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.”

55
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

Cho nên ngay bây giờ, chúng ta phải thể hiện lòng hiếu
thảo cho phải đạo với cha mẹ khi còn sanh tiền hoặc lúc đã quy
tiên cho con cháu thấy mà noi theo, để chúng có một nhận định
đúng đắn về bổn phận của người con đối với song thân, vì chúng
ta và con cái sau này cũng sẽ đến giai đoạn đó. Còn như, nếu
mình đối xử với cha mẹ trong cuộc sống chẳng có tình có nghĩa
thì e rằng mai sau mình cũng khó tránh khỏi cái nạn con nó đối
xử không tình nghĩa lại với mình.
Thời buổi thế kỉ 21 này, phần đông cha mẹ chạy theo thời
gian vì cuộc sống không có rảnh rỗi để chăm sóc dạy dỗ các con
kỹ càng cho đến lớn. Do cuộc sống bận bịu với công việc kiếm
tiền nên con khoảng 3 – 4 tuổi là đã gửi nhà trẻ, nhà trường từ
sáng đến chiều mới đón về nhà lo lắng cơm nước, giặt giũ. Tối
đến thì mệt mỏi, mạnh mẹ thì mẹ ngủ, mạnh con thì con ngủ.
Sáng ra, cứ xoay vòng hết ngày này sang ngày khác, lần hồi các
con ít có thân thiện với cha mẹ, vì mỗi ngày gặp nhau chỉ khoảng
5 giờ, ngoài ra là giờ ngủ nghỉ. Lần hồi con trẻ tiếp thu học hỏi
những việc bên ngoài từ thầy cô cùng bạn bè ở xã hội nhiều hơn
là nơi cha mẹ dạy bảo. Chúng ta thử tổng kết thời gian gần gũi
trong ngày chỉ dạy con mình được chừng bao lâu? Còn thời gian
nó giao tiếp với bạn bè ngoài xã hội thì rất nhiều. Nếu gặp đứa
con nào biết học hỏi thì gần bạn lành tránh bạn xấu, còn như nó
có buồn bực việc gì đó hay là bị một cú sốc về tâm lý, về tình
56
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

cảm mà mình không hay biết, nó la cà nơi quán xá, cặp bạn bè tụ
tập giải khuây, cho nên nó dễ bắt chước nói tục, chửi thề, ngông
nghênh, lêu lổng, không khéo nó sẽ lạc lối trở thành hư thân mất
nết. Xấu hơn nữa là nó rơi vào trác táng, trụy lạc khốn khổ. Cho
nên người xưa nói: “Uốn cây khi còn non, dạy con khi còn thơ.”,
chứ đừng để nó lớn mới dạy thì khó mà uốn nắn răn bảo. Nhưng
khuyên dạy con, cha mẹ phải biết làm gương cho nó noi theo.
Người cha chửi tục không thể cấm con không chửi tục; người
cha hút thuốc không thể cấm con không hút thuốc; người cha đi
chơi đêm thì không thể cấm con không đi chơi đêm; người mẹ ăn
quà vặt không thể cấm con không ăn quà vặt; cha mẹ nói dối thì
không thể dạy con không nói dối… Có như thế các con mới kính
phục và chúng nó mới có thể nên người được, giống như câu
chuyện mẹ con ccuar bà Mạnh Tử vậy.
Hầu hết thế hệ trẻ đều rất năng động, làm cha mẹ phải biết
nương vào sự năng động của trẻ mà từ tốn nhỏ nhẹ dạy bảo
chúng theo sự hướng dẫn khéo léo của mình, cho chúng làm
những việc phù hợp với sức lực. Bởi vì dạy con, chúng ta phải
biết dạy chúng từ hồi còn nhỏ, để cho chúng có một thói quen
hay làm, tập cho thành nết siêng năng cần mẫn. Khoảng chừng 5
– 6 tuổi thì dù trai hay gái cầm nổi cây chổi thì ta dạy nó quét
nhà, dạy nó lau bàn, lau bát, nhờ nó mở vòi nước… Lớn dần chỉ
dạy nó tự tắm rửa, giặt áo quần, đi chợ nấu ăn, thậm chí con gái
57
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

phải biết dạy vặn ốc vít chỉnh phanh xe đạp, đóng đinh; con trai
có thể cắm hoa, xỏ kim khâu vá..v..v.. Khi lớn lên, dù nó có ở
hoàn cảnh nào cũng tự biết làm lợi ích cho bản thân những việc
trong đời sống thường nhật. Khi gặp những môi trường hay sự
việc bất như ý, nó cũng có nghị lực chịu đựng, có ý chí vượt qua
khó khăn đó. Nếu con hồi nhỏ chúng ta không chỉ dẫn dạy bảo
cho làm việc nhỏ nhẹ quen dần thì khi lớn lên khoảng 15 – 16
tuổi sai nhờ nó cảm thấy ngượng và sợ bạn bè chế nhạo nữa. Còn
như cưng quý nuông chiều mà không dạy thì nó chẳng biết làm
gì cả, dù một việc nhỏ, chỉ biết nương tựa nhờ vả mà không có
một chút tự lực cánh sinh thì sau này sẽ tự hại cuộc đời của nó,
nó khó mà đứng vững trước những ngọn gió của cuộc đời. Mà
ngọn gió của cuộc đời hình như lúc nào cũng thổi đến thì làm
sao nó có thể an nhiên bình thản được! Cho nên, thương con là
không phải để cho con ở không nhàn rỗi, nhiều khi nhàn rỗi nó
sinh ỷ lại và tệ hơn nữa có thể phát sinh ra những tật xấu, nên
người xưa có câu: “Nhàn vi cư bất thiện” là nói hạng người con
này.
Nhờ dạy con từ hồi còn nhỏ như vậy, nên khi nó lớn lên,
nếu chúng ta không có đủ thời gian để bao bọc thì nó cũng có thể
biết cách tự lo cho bản thân, và nó mới quý tiếc đồng tiền được
làm ra bằng công sức từ chính mình, tạo cho nó biết trân trọng
đồng tiền của người phụ cấp cho nó ăn học trở thành người. Nếu
58
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

được vậy thì nó sẽ trở thành người hữu dụng, đi đâi nó ở cũng
được, mọi người thấy những hành vi như vậy cũng cảm mến nó,
sau này gặp cảnh nghèo khó nó ở cũng được, gặp cảnh giàu thì
nó sống càng thoải mái hơn. Ngược lại, nếu cha mẹ nuông chiều
quá thì khi nó hư chỉ có gia đình dung chứa nổi mà thôi, ngoài ra
không ai chấp nhận con người lười biếng cả.
Thưa các bạn, có gì vui sướng bằng khi chúng ta được
còn cha còn mẹ, và không có hạnh phúc nào bằng khi đến mùa
Vu Lan về chúng ta được cài lên áo bông hoa hồng tươi thắm. Sự
hiện hữu của cha mẹ còn tại thế chẳng khác nào các bị Thiên
Thần đang ngự trong gia đình mình, hơn nữa còn cha còn mẹ
như là Phật ở trong nhà nên người xưa có dạy: “Cha mẹ tại
đường như Phật tại thế”. Muốn đạt được tâm Phật thì không gì
hơn các bạn hãy giữ gìn tâm hiếu; muốn đạt được hạnh Phật
không gì hơn chúng ta hãy hành hạnh hiếu, cho nên tâm hiếu là
tâm Phật, hạnh hiếu là hạnh Phật. Chính vì vậy trong kinh Vu
Lan Bổn sớ có bài kệ:
“Kế thủ tam giới chủ
Đại hiếu Thích Ca Văn
Lụy kiếp báo thâm ân
Tích nhân thành chánh giác”
(Cúi đầu đảnh lễ Bậc giác chủ ba cõi
Ngài là Bậc Đại Hiếu Thích Ca Văn
59
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

Đã trải qua nhiều kiếp báo thâm ân

Do nhân duyên đó nay thành chánh giác)
Qua bài kệ trên chúng ta thấy, thời quá khứ tiền thân của
Đức Phật Thích Ca đã thể hiện vô số công hạnh hiếu đạo để báo
thâm ân nghĩa sinh thành, cho đến thời nay cách đây hơn 25 thế
kỉ. Ngài đã tu hành một thời gian, sau khi thời tiết nhân duyên
được đầy đủ mới thành chánh giác (Phật). Thời đại ngày nay có
một số người chưa rõ ý Phật dạy, cho nên mải lo kính thờ Phật
bên ngoài mà quên kính thờ Phật trong nhà, vì vậy ca dao Việt
có câu: “Phật trong nhà không thờ, lại thờ Thích Ca ngoài
đường”.
Thân thể của ta là chính do cha mẹ để lại. Không những
thế, tài sản và tri thức mà ta đang có được ngày hôm nay là nhờ
sự tác thành từ công ơn sinh dưỡng giáo dục khổ nhọc mọi bề
của cha mẹ đã dành cho chúng ta, công lao ấy thật là to tát.
Chính vì thế, bổn phận hiếu đạo là chuẩn mực đạo đức của một
con người, là căn bản đạo đức cho sự ổn định của gia đình và sự
phát triển của xã hội. Đã mang thân người thì nhất thiết ai cũng
mang nặng cái ơn sinh thành dưỡng dục của cha mẹ. Cho dù thời
đại xã hội văn minh và sự phát triển công nghệ thông tin có thể
nói là siêu đẳng ngoài sự tưởng tượng của con người, nhưng
truyền thống giữ gìn đạo hiếu vẫn phải được đề cao, cho nên một
khoa học gia có nói: “Khoa học không lương tâm chỉ là sự hủy
60
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

hoại tâm hồn”. Hiếu đạo là chuẩn mực đạo đức có giá trị chung
cho toàn thể nhân loại. Giáo dục hiếu đạo là góp phần vào việc
thúc đẩy sự phát triển nền văn minh được bền vững và ổn định
trật tự xã hội. Và mỗi con người có đạo hiếu là đã góp phần
trong công tác văn hóa tư tưởng, giúp cho xã hội phát triển hài
hòa giữa vật chất lẫn đạo đức và tri thức.
Đôi dòng tâm tình này xin gửi đến tất cả những người con
trên cõi đời. Xin các bạn nhớ rằng, từ thủa lọt lòng đến ngày
khôn lớn hình bóng của mẹ cha như tàng cây đại thụ chở che ôm
ấp. Từng bước chân chúng ta trên đường đời luôn có ánh mắt dõi
trông của cha và bàn tay nâng niu của mẹ. Trên con đường vất vả
tìm kế mưu sinh, có những lúc vấp ngã… bạn hãy tin rằng luôn
có vòng tay yêu thương của cha mẹ dang rộng bao bọc cho các
bạn.
Các bạn ạ! Còn cha còn mẹ thì hơn. Hãy hết lòng yêu
thương kính quý hai đấng sinh thành. Hãy biết trân trọng cái
hạnh phúc mà mình có được khi cài lên áo đóa hoa màu hồng
thắm. Chúc các bạn sống đúng với tình người cùng hiếu đạo.
Và câu chuyện sau đây sẽ khép lại tập sách nhỏ này,
nhưng nó mở ra muôn vàn câu hỏi cho bạn suy ngẫm.
Vào tiết tháng bảy mưa ngây, có một anh chàng lái ô tô
đến hàng hoa đặt một lãng hoa đẹp đắt tiền. Khi ấy, một bé gái
hơn mười tuổi, có vẻ bần hàn cũng đến mua hoa, nhưng vì không
61
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

đủ tiền em đứng chần chừ. Anh thấy vậy cảm động hỏi : "Em
mua hoa để làm gì ?". Em trả lời : "Để tặng mẹ em ạ. ". Với sự
đồng cảm ấy nên anh bảo : "Em cứ chọn hoa, anh sẽ trả tiền
hộ." Vẻ mặt buồn liền chuyển sang sung sướng, em liền cảm ơn
anh ríu rít và chọn một bó hoa huệ trắng. Anh hỏi : "Nhà mẹ em
ở đâu ?". Em đáp : "Nhà mẹ em cũng trên con đường này, cách
đây một đoạn." Anh bảo : "Anh cũng về đường ấy. Em đứng đây
chờ một lát anh gửi xong lãng hoa, sẽ cho em đi nhờ.
Anh vào bưu điện gửi lãng hoa với điều kiện sáng mai phải đến
tay mẹ mình, và anh không quên viết đôi lời chúc mừng mẹ nhân
mùa Vu Lan Báo Hiếu. Sau đó, anh đến gọi em sang đường lên
xe. Em nói : "Em rất vui sướng vì chốc lát sẽ gặp lại mẹ".
Xe lao nhanh, em ra hiệu bảo anh chậm lại và chỉ nhà mẹ em
trong ấy. Anh nhìn theo tay chỉ những chẳng thấy nóc nhà nào.
Em xuống xe cầm bó hoa trên tay, không quên lời cảm ơn anh,
rồi đi thẳng vào con đường mòn. Anh thấy lạ nên ngồi chờ giây
lát nhưng mắt vẫn dõi theo bóng cô bé lúc chiều tà. Bỗng thấy cô
bé đặt bó hoa huệ trước nấm đất cao và đốt ít nén hương khấn
nguyện cùng với tiếng khóc nức nở, tay quẹt dòng lệ và hình như
em nói gì đó với mẹ trong hư vô… Anh liền sực tỉnh là mẹ em đã
chết. Ôi ! Cảm thương cho đứa trẻ bất hạnh. Thật đúng là khi mẹ
hiền mất đi rồi thì cũng như đóa hoa không mặt trời, như trái tim
không nụ cười… (nhạc Bông hồng cài áo của Phạm Thế Mỹ). Tư
62
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

tưởng dẫn anh lan man theo tình cảnh của cô bé, rồi anh tự cảm
nghĩ : "Một đứa bé nghèo mà còn thương tưởng đến mẹ khi
Người đã khuất bóng. Còn ta đã trưởng thành và thành đạt sự
nghiệp được như ngày hôm nay là nhờ công sức lao nhọc của mẹ
rất nhiều, vả lại được diễm phúc hơn là mẹ ta vẫn còn, thật là
vinh hạnh thay. Nếu ta mất mẹ khi còn tuổi thơ như cô bé ấy thì
chắc gì được như ngày nay ? Sao mình lại lờ đi nhỉ ! Lỡ mai này
mẹ có mất đi rồi thì làm sao thấy được mặt mẹ nữa. Ôi ! Mẹ của
con. Con sẽ về ngay !"
Thế là anh tức tốc trở lại bưu điện xin rút bưu phẩm lãng hoa
khi nãy. Anh vội vã tự lái xe về nhà thăm mẹ qua đoạn đường
hơn 300 cây số.
Đến nhà lúc nửa đêm. Anh chỉ cần nhìn thấy mặt mẹ, trao cho
mẹ lãng hoa và ôm mẹ vào lòng nức nở như đứa bé khi chiều và
cảm nghĩ không nỡ thấy mình vào mùa Vu lan sắp tới trên vai áo
cài đóa hoa hồng trắng buồn thương. Nói chuyện với mẹ đôi
chút rồi anh từ biệt mẹ trở về cơ quan, vì sáng mai anh phải có
mặt trong buổi họp….
Cuối cùng xin gửi lại các bạn những lời thơ da diết, thẳm
sâu :
"Cha mẹ ân thâm tựa đất trời
Thương con nuôi dạy chẳng đầy vơi
Mở lòng tay lớn vì con trẻ
63
 Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

Hướng dẫn con đi suốt cuộc đời."

Và :
"Còn cha còn mẹ thì hơn
Không cha không mẹ như đàn đứt dây
Đàn đứt dây còn tay nối lại
Cha mẹ mất rồi con phải mồ côi…"

64
Tâm tình nghĩa mẹ công cha – Huyễn Ý & Lưu Đình Nam

65