TOPIK 2

PERKHIDMATAN BIMBINGAN DAN KAUNSELING

2.1 Ciri kaunselor dan peranan kaunselor

2.2 Perkhidmatan bimbingan dan kaunseling dalam pelbagai konteks
2.3 Sasaran dan aktiviti perkhidmatan
2.4 Pengurusan perkhidmatan bimbingan dan kaunseling
 2.1
CIRI KAUNSELOR DAN PERANAN KAUNSELOR
 Ciri-ciri kaunselor

Menunjukkan
kemampuan Untuk Mempunyai Berminat dan
Cerdik
Menjadi Pendengar Kesedaran Kendiri Berkemahiran
Yang Baik

Mempunyai Nilai Menerima Klien Terbuka, Amanah,

Mesra
Tanggungjawab Tanpa Syarat Jujur dan Ikhlas

Mempunyai Ilmu
Dan Kepakaran Membekalkan
Berempati Kerahsiaan
Dalam Bidang Maklumat
Kaunselin
 Pendengar Yang Baik

• Kaunselor perlu mempunyai

keupayaan untuk mendengar
dan mentafsir serta
memberikan maklumat
terhadap isu yang dihadapi oleh
klien.
• Kaunselor perlu lebih bersifat
ingin tahu apa yang
disampaikan oleh kaunselor
• Kaunselor memberikan peluang
untuk klien mengekspresikan
perasaan
Mempunyai Kesedaran Kendiri
• Kaunselor sepatutnya
berterusan membentuk
kesedaran nilai dan perasaan
utk terus berkembang.

• Keyakinan dalaman tentang

keupayaan diri kaunselor
untuk melaksanakan sesi
kaunseling dengan baik dan
berkesan.
 Mempunyai Minat dan Berkemahiran

• Berminat secara semulajadi

kepada manusia dan
sentiasa ingin tahu dan
mengambil berat terhadap
orang lain.
• Berkebolehan mendengar
dan minat mendengar
• Selesa berkomunikasi
dengan orang lain.
Perasaan Bertanggungjawab Individu
• Firman Allah SWT yang bermaksud:
“….dan sesungguhnya kamu akan
ditanya kelak tentang apa yang
telah kamu kerjakan.” (An-
Nahl:93).
• Kaunselor muslim mestilah
menyedari dan memahami bahawa
setiap niat, perbuatan dan
amalannya dalam proses
kaunseling akan
dipertanggungjawabkan dalam
bentuk ganjaran atau balasan
daripada Allah SWT.
Penerimaan Tanpa Syarat Atau Mudah Dihampiri

• Kaunselor hendaklah memberi

perhatian kepada seseorang
klien tanpa batasan penilaian
terhadap aspek pemikiran,
perasaan, dan tingkah laku
klien itu baik atau buruk.
• Klien perlu dilayan dengan
mesra dan baik tanpa
menunjukkan perasaan pilih
kasih.
Mesra
• Sifat mesra seorang kaunselor akan
dapat dirasakan oleh klien apabila
klien menunjukkan tanda-tanda
seperti tidak malu untuk bersuara,
selesa dan rasa diterima oleh
kaunselor.
• Sifat mesra yang ditunjukkan oleh
kaunselor memudahkan klien untuk
meluahkan masalah yang dihadapi
oleh klien.
Terbuka, Amanah, Jujur, Dan Ikhlas
• Amanah membolehkan seseorang
bertindak mengikut garis panduan
tugas yang ditetapkan untuk
menjadi kaunselor.
• Kejujuran (trustworthiness) akan
mengawal tindakan supaya hanya
tertumpu untuk membantu pelajar.
• Manakala keikhlasan akan
mengawal segala aspek termasuk
kognitif, efektif,dan tindakan
bertujuan membantu pelajar tanpa
mengharapkan ganjaran atau
balasan.
 Pengetahuan Dan Kemahiran

• Sentiasa
menambahbaik
pengetahuan
• Kemahiran kaunseling
• Teori kaunseling &
teknik
 EMPATI
• Empati ialah kaunselor merasai apa
yang dirasai oleh orang lain dengan
mengenepikan sikap prasangka serta
mengawal persepsi yang sedia ada.
• Perasaan ini berlaku kerana adanya
penghayatan.
• Perasaan empati ini perlu
diperlihatkan kepada pelajar yang
dibantu kerana ia akan membantu
proses menyelesaikan masalah yang
lebih mudah dan cepat seterusnya
melahirkan perasaan sayang serta
hormat pelajar kepada kaunselor.
Menyimpan Rahsia Klien Dengan Baik
• Setiap maklumat yang dikongsi
di dalam sesi kaunseling
mestilah dirahsiakan, kecuali
dengan merahsiakan maklumat
tersebut, ia boleh menimbulkan
kemudharatan.
• Hubungan yang dibina atas
dasar saling hormat
menghormati dan percaya
mempercayai boleh
dihancurkan oleh sikap tidak
menjaga rahsia.
 Membekalkan Maklumat

• Kaunselor yang professional

juga seharusnya mampu
bertindak sebagai seorang
guru dalam hal-hal
membekalkan maklumat
kepada kliennya.
• Fenomena ini memudahkan
sesi kaunseling
PERANAN KAUNSELOR/GURU

Kaunselor berperanan untuk menggunakan kemahiran kaunseling membantu klien

menjaga kesejahteraan keseluruhan individu yang meliputi sepanjang hidup individu
berkenaan dari aspek:
• Kesihatan Fizikal
• Keperluan sosial
• Kesihatan mental
• Keperluan Emosi
• Keperluan Rohani
 PERANAN KAUNSELOR

Peranan Kaunselor Terhadap Klian

Peranan Kaunselor Terhadap rakan

Profesional

Peranan Kaunselor terhadap masyarakat

PERANAN GURU BIASA SEBAGAI GURU
PEMBIMBING

17
• Menolong pelajar membuat penyesuaian
dalam peribadi , sosial, emosi , akademik ,
perkembangan mental dan akhlak .

• Menolong pelajar membuat keputusan yang

rasional .

18
• Menolong pelajar menyediakan
perancangan persekolahan sesuai dengan
kebolehan , minat dan perkembangan
mereka .

• Memberi kesedaran kepada pelajar di

peringkat awal lagi tentang kepentingan
pelajaran .
19
• Menolong pelajar dalam pelajaran mereka ,
misalnya memperkenalkan matlamat-
matlamat pelajaran , cara-cara belajar ,
situasi persekitaran , peraturan sekolah.

• Menolong pelajar dalam proses penyelesaian

masalah .
20
• Menolong pelajar membentuk tabiat
kerja yang baik , hargai kerja & bina
sifat-sifat personaliti yang sempurna .

• Mengisi Kad 001 dan Kad 002 .

21
• Bekerjasama dgn guru kaunseling dalam
mengendalikan program BK di sekolah
• Mengumpul maklumat pelajar.
• Merujuk kepada guru Kaunseling tentang
pelajar-pelajar yang memerlukan pertolongan
professional
• Bekerjasama dengan ibubapa dalam
mengawasi perkembangan pelajar
22
TEKNIK MENGUMPUL MAKLUMAT DAN MENGENAL PASTI
MASALAH PELAJAR
Ujian Pencapaian
Akademik
• TEKNIK UJIAN
Ujian Kecerdasan Ujian Minat

Ujian
Personaliti Ujian Saringan

Ujian Ujian
Diagnostik Apititud 23
Khas
JENIS TEKNIK UJIAN

UJIAN DIAGNOSTIK UJIAN APTITUD KHAS

Digunakan untuk mengesan punca kelemahan Digunakan untuk mengukur potensi pelajar

atau masalah penguasaan kemahiran dalam bidang-bidang tertentu . Contohnya

pembelajaran pelajar . Keputusan ujian ini seperti ujian Aptitud Mekanikal , Ujian Aptitud

penting bagi guru merancang aktiviti pemulihan Perkeranian , Ujian Seni , Ujian Muzik

24
TEKNIK MENGUMPUL MAKLUMAT DAN MENGENAL PASTI
MASALAH PELAJAR
• TEKNIK BUKAN UJIAN
Kajian Dokumen

Soal Selidik Teknik Pemerhatian

Rekod Sosiometri &

Anekdot Sosiogram

Kad 001 Senarai

&002 Semak 25
JENIS TEKNIK BUKAN UJIAN
SOSIOMETRI
REKOD ANEKDOT &SOSIOGRAM

Sejenis dokumen berbentuk laporan Sosiometri bertujuan meneliti

hubungan sosial dan psikologi antara
berdasarkan pemerhatian sesuatu
individu di dalam sesuatu kumpulan .
kejadian atau peristiwa . Ianya biasa
merekod tingkahlaku atau personaliti
Sosiogram ialah gambarajah yang
pelajar yang diperhatikan .
dibentuk daripada hasil penelitian ke
atas hubungan sosial di antara pelajar
26
dalam sesuatu kumpulan tertentu .
 2.2
PERKHIDMATAN BIMBINGAN
DAN KAUNSELING DALAM
PELBAGAI KONTEKS
PERKHIDMATAN KAUNSELING MERANGKUMI
KEADAAN BERIKUT:

• Ia Melibatkan Perhubungan Bersemuka

* Perhubungan Yang Terjalin Adalah Berlandaskan Hormat Menghormati ,
Kepercayaan , Komunikasi Berkesan , Dan Penerimaan Klieb Secara Ikhlas
Oleh Kaunselor
* Perhubungan Interpersonal Yang Memberi Ruang Kepada Klien Untuk
Berkongsi Pemikiran Dan Menyatakan Perasaan
• Ia melibatkan perhubungan bersemuka
• Perhubungan yang terjalin adalah berlandaskan hormat menghormati
, kepercayaan , komunikasi berkesan , dan penerimaan klieb secara
ikhlas oleh kaunselor
• Perhubungan interpersonal yang memberi ruang kepada klien untuk
berkongsi pemikiran dan menyatakan perasaan
• Perhubungan adalah sukarela dan terbuka
• Perhubungan yang menggalakkan perkembangan dan
perubahan positif pada diri klien
• Perhubungan yang memelihara privasi klien dan maklumat
klien dirahsiakan
• Perkhidmatan profesional yang perlukan kemahiran ,
pengetahuan dan sikap tertentu
• Kaunseling bukan sahaja mengandungi elemen perkongsian atau
nasihat tetapi juga melibatkan refleksi diri dan komitmen klien
• Kaunselor tidak cuba mempengaruhi nilai , kepercayaan atau sikap
klien melalui
- Memujuk
- Memanipulasi
- Mengugut
- Mendesak
• Kaunseling bukan proses temuduga
• Kaunseling bukan proses memilih menentukan kerjaya untuk klien
 2.3
SASARAN DAN AKTIVITI PERKHIDMATAN
SASARAN PERKHIDMATAN KAUNSELING

• PERKEMBANGAN
• PENCEGAHAN
• PEMULIHAN
• KRISIS

34
PERKHIDMATAN BIMBINGAN DAN KAUNSELING DI
SEKOLAH
DI SEKOLAH

PEMULIHAN PENCEGAHAN PERKEMBANGAN

PELAJAR SEMUA
BERMASALAH SEMUA PELAJAR
PELAJAR

PENGLIBATAN PENGLIBATAN
GURU B & K PENGLIBATAN SEMUA
SEMUA

REAKTIF PROAKTIF
PROAKTIF
35
AKTIVITI-AKTIVITI PERKHIDMATAN BIMBINGAN DAN KAUNSELING
Perkhidmatan kaunseling

Perkhidmatan bimbingan

Perkhidmatan inventori individu dan rekod pelajar.

Perkhidmatan memberi maklumat

Perkhidmatan penempatan

Perkhidmatan mencegah penggunaan dadah

Perkhidmatan rundingcara dan rujukan

Perkhidmatan konferens dengan ibu bapa

Perkhidmatan penilaian
1. PERKHIDMATAN KAUNSELING
a). Kaunseling individu atau kelompok.
- pencapaian akademik yang tidak memuaskan.
- rujukan yang dilakukan oleh guru-guru dan ibu bapa atau
orang lain.
- kerjaya, pelajaran, dan peribadi.
- tidak turut serta dalam ko-kurikulum.
- masalah disiplin seperti ponteng, budaya berpeleseran,
merokok, bertumbuk, dan menggunakan dadah atau bahan
inhalen 37
b). Kaunseling keluarga
- jika perlu dan jika guru bimbingan dan kaunseling
boleh mengendalikannya .
c). Kaunseling tunjuk ajar
- guru bimbingan dan kaunseling mengadakan kelas
untuk mengajar perkara-perkara berkait dengan
penilaian diri, penjelasan nilai, kemahiran-
kemahiran berkomunikasi, menghadapi masalah,
membuat keputusan, dan menghindar diri dari
tercebur dalam pengguaan dadah dan inhalen.

38
• 2. PERKHIDMATAN BIMBINGAN
• - Bimbingan kelompok dan pengajaran iaitu bimbingan perkembangan
yang mengandungi aktiviti terancang dan tersusun

39
3. PERKHIDMATAN INVENTORI INDIVIDU DAN REKOD PELAJAR.
• - sistem fail
• - rekod
• - dokumentasi

40
4. PERKHIDMATAN MEMBERI MAKLUMAT.
• - pendidikan pencegahan dadah
• - latihan dan kerjaya
• - sosial dan peribadi

41
5. PERKHIDMATAN PENEMPATAN
• - membantu memilih aktiviti ko-kurikulum.
- penempatan pekerjaan
• - penempatan IPT dan IPTS

42
6. PERKHIDMATAN MENCEGAH PENGGUNAAN
DADAH
• - memberi bimbingan dan kaunseling penyalahgunaan
dadah
• - membuat penilaian dan memberi maklum balas tentang
program pencegahan penggunaan dadah.

43
7. PERKHIDMATAN KONSULTASI DAN RUJUKAN
• - membantu bekas pelajar
• - membantu dan berunding dengan pihak pentadbir dan
staf sekolah
• - membantu ibu bapa atau penjaga tentang kebajikan
pelajar
• - membuat rujukan

44
8. PERKHIDMATAN KONFERENS DENGAN IBU BAPA
• - memberi peluang kepada ibu bapa atau penjaga
berbincang dengan guru bimbingan dan kaunseling sekolah
tentang pendidikan, sosial, peribadi, dan perkembangan
kerjaya anak-anak mereka.

45
9. PERKHIDMATAN PENILAIAN
• - membuat penilaian aktiviti bimbingan
• - menilai model atau modul bimbingan sebelum dilaksanakan di sekolah

46
FOKUS PERKHIDMATAN B&K:

Pembangunan dan pengembangan sahsiah diri murid

Peningkatan disiplin diri murid

Pendidikan kerjaya murid

Psikososiadan kesejahteraan mental murid

47
 2.4
PENGURUSAN PERKHIDMATAN
BIMBINGAN DAN KAUNSELING
 SISTEM PENGURUSAN DAN PERKHIDMATAN
BIMBINGAN DAN KAUNSELING

Pengurusan
Pengurusan Pengurusan Sistem fail
dan perkhidmatanbimbingan
Buku perkhidmatan
pentadbiran program dan kaunseling
Rekod Perkhidmatan bimbingan dan
dan aktiviti
Bimbingan dan kaunseling individu
bimbingan dan
Kaunseling dan kelompok
kaunseling
1. PENGURUSAN BUKU REKOD PERKHIDMATAN
BIMBINGAN DAN KAUNSELING
• Semua aktiviti yang dikendalikan bimbingan atau kaunseling individu atau
kelompok
• Aktiviti lain seperti menghadiri mesyuarat , membuat tinjauan dan
penyelidikan , pengurusan bilik dan fail, memberi ceramah atau taklimat ,
perbincangan professional
• Kepentingan rekod perkhidmatan
a. Menjadi bahan dokumentasi kerja dan aktiviti yang dilakukan oleh
seseorang Guru Bimbingan dan Kaunseling Sepenuh Masa (GBKSM).
b. Memudahkan kerja kerja GBKSM untuk merujuk semula semua aktiviti yang
telah dilaksanakan terutama bagi perkhidmatan Sesi Bimbingan dan
Kaunseling
c. Memudahkan pihak Jemaah Nazir, KPM, JPN, PPD, Bahagian serta pihak
Pengurusan Sekolah menjalankan penyemakan dan penyeliaan terhadap tugas
tugas yang telah dilaksanakan oleh GBK.
d. Memudahkan GBKSM yang akan bertukar menyerahkan tugas kepada
GBKSM yang baru
e. Memudahkan GBKSM merumuskan aktiviti yang telah dilaksanakan mengikut
mingguan , bulanan dan tahunan
2. PENGURUSAN PERKHIDMATAN BIMBINGAN DAN
KAUNSELING INDIVIDU DAN KELOMPOK
• Semua sesi bimbingan atau kaunseling individu atau kelompok yang
dilaksanakan
• Semua sesi kaunseling perlu direkodkan dalam Borang Rekod Sesi Kaunseling
Individu atau Kelompok .
• GBKSM boleh menentukan nombor rujukan klien dan system penyimpanan
rekod kaunseling mengikut kesesuaian masing-masing.
3. PENGURUSAN DAN PENTADBIRAN PROGRAM
DAN AKTIVITI BIMBINGAN DAN KAUNSELING
• 3.1 OBJEKTIF
• Prosedur ini bertujuan memastikan pengurusan program dilaksanakan secara
terancang dan berkesan bagi mengukur pencapaian objektif seperti berikut
• Objektif bagi setiap pelaksanaan program tercapai
• Menyediakan laporan dalam tempoh 30 hari setelah program selesai
• 3.2 DEFINISI
• 3.2.1 Program
• Semua program atau aktiviti utama yang terkandung dalam Perancangan Strategik dan
Sasaran Kerja Tahunan (SKT) organisasi
• 3.2.2 Output
• Hasil atau keluaran mengikut setiap sasaran yang telah ditetapkan
• 3.2.3 Outcome
• Hasil pelaksanaan program dalam bentuk impak / kesan kepada kumpulan sasaran
• 3.2.4 Tindakan Susulan
• Tindakan yang perlu diambil selepas diputuskan di dalam mesyuarat
• 3.2.5 Kajian Semula
• Semakan semula untuk mengambilkira keperluan semasa keutamaan yang
ditetapkan
• 3.2.6 Kajian Impak
• Perbandingan pencapaian objektif / sasaran sebelum dan selepas program yang
dilaksanakan
3.2 TINDAKAN
• A. PERANCANGAN

• 1.Menyediakan kertas kerja / pelan tindakan yang mempunyai keperluan minimum seperti berikut

• a) Tajuk

• b) Tarikh, Masa, Tempat

• c) KumpulanSasaran

• d) Objektif

• e) KPI (Indikator Output dan Outcome)

• f) Anggaran Perbelanjaan

• g) Jawatankuasa Program

• h) StrategiPelaksanaan / Jadual / Pengisian Program

2. Menentukan Kaedah Pemantauan/Penilaian Berdasarkan Salah Satu Dari Kaedah
Berikut :

Pelaporan Instrumen Pengumpulan

Jawatankuasa Data

Soal Selidik Temubual Semakan

Dikumen
• 3. Mendapatkan kelulusan daripada Pengetua / Guru
Besar
• 4. Melaksanakan mesyuarat / perbincangan jawatan
kuasa
• ❑ B. PELAKSANAAN
• Melaksanakan program seperti yang telah dirancang
• ❑ C. PEMANTAUAN DAN PENGUKURAN
• 1. Melaksanakan pemantauan dan pengukuran a) Pelaksanaan
program b) Menyediakan laporan program dalam tempoh 30 hari
setelah program selesai.
• D. KEBERKESANAN
• 1. Kajian semula;
• a) Menjalankan mesyuarat post mortem untuk mengenalpasti kekuatan
• dan kelemahan pelaksanaan program.
• b) Membuat tindakansusulan berdasarkan keputusan mesyuarat post
• mortem.
• D. KEBERKESANAN
• 2. Kajian Impak Keberkesanan;
• a) Melaksanakan kajian impak ke atas kumpulan sasar untuk
melihat
• keberkesanan pelaksanaan program.
• b) Membentangkan laporan kajian impak dalam mesyuarat
pengurusan.
• c) Membuat penambahbaikan berdasarkan keputusan mesyuarat.
• 4. SISTEM FAIL PERKHIDMATAN BIMBINGAN DAN KAUNSELING
• ❑ empat jenis:
• 1. Fail Pengurusan
• 2. Folder Pengurusan
• 3. Folder Bidang
• 4. Folder Sesi Bimbingan/Kaunseling
 PENGURUSAN PERKHIDMATAN BIMBINGAN DAN KAUNSELING

1. Membantu dan bekerjasama dalam usaha awal perkhidmatan bimbingan dan kaunseling seperti
penubuhan jawatankuasa, pemilihan bilik, kemudahan perkhidmatan lain dan perancangan program.

2. Memantau buku rekod perkhidmatan bimbingan dan kaunseling sekurang-kurangnya sekali seminggu,
seperti guru akademik lain.

3. Membantu usaha mewujudkan sebuah bilik bimbingan dan kaunseling yang kondusif, strategik,
teraputik, dan memenuhi kualiti Kementerian Pelajaran Malaysia.

4. Membantu perkhidmatan bimbingan dan kaunseling secara keseluruhannya berdasarkan penilaian

Anugerah Pengurusan Perkhidmatan Bimbingan & Kaunseling Cemerlang.
6. Memastikan perkhidmatan bimbingan dan kaunseling dijalankan secara optimum dan menyeluruh,
serta dapat menyumbang ke arah kesejahteraan dan kecemerlangan sekolah.

7. Memastikan perkhidmatan bimbingan dan kaunseling dijalankan berdasarkan senarai tugas, bidang
tugas dan tidak melanggar Kod Etika Kaunseling Sekolah.

8. Memastikan perkhidmatan bimbingan dan kaunseling dijalankan berdasarkan Buku Panduan

Pengurusan Perkhidmatan Bimbingan dan Kaunseling Sekolah Menengah dan Rendah, Kementerian
Pelajaran Malaysia.

9. Memastikan peruntukan Geran Perkapita (PCG) Bimbingan dan Kaunseling digunakan sepenuhnya
untuk aktiviti dan pengurusan kaunseling, berasaskan peraturan kewangan sedia ada.