Terapia schematów i praca z trybami

Terapia schematów, opracowana przez Jeffreya E. Younga i jego współpracowników, która szybko
zyskuje uznanie na całym świecie. Terapia schematów bardzo skutecznie integruje doświadczenia i
techniki zaczerpnięte z różnych modeli terapeutycznych. Bierzemy w niej pod uwagę nie tylko
myśli, ale również uczucia klienta, interesujemy się jego obecnymi problemami oraz ich źródłami w
dzieciństwie. W terapii schematów klient i terapeuta znajdują się na tym samym poziomie – razem
szukają lepszych sposobów zaspokajania potrzeb tego pierwszego.

Koncep cjepsychoterapeutyczne, które wpłynęły na terapię schematów

• Terapia poznawczo-behawioralna – koncentracja na zmianie myśli i zachowań w
odniesieniu do konkretnych, bieżących problemów życiowych.
• Psychologia głębi – większość problemów psychicznych ma swe źródło w doświadczeniach z
dzieciństwa i młodości.
• Psychodrama i terapia Gestalt – techniki nastawione na zmianę stanowiących problem
emocji.
• Psychoterapia humanistyczna / terapia skoncentrowana na kliencie – koncentracja na
potrzebach jednostki i ich znaczeniu dla zdrowia psychicznego.

Pisząc o schematach, Beck (twórca terapii poznawczno-behawioralnej) miał na myśli- zbitki

negatywnych przekonań. Young uważa, że dysfunkcyjne schematy formują się na skutek
toksycznych doświadczeń z dzieciństwa. Odzwierciedlają one emocjonalne rany powstałe z powodu
niezaspokojenia ważnych potrzeb dziecka i stanowią sposób radzenia sobie zarówno z
negatywnymi przeżycia mi, takimi jak kłótnie w rodzinie, odrzucenie, wrogość, agresja rodziców,
nauczycieli lub rówieśników, jak i z niewystarczającą opieką i brakiem wsparcia ze strony rodziców.
U ludzi na ogół można rozpoznać mieszankę różnego rodzaju schematów, wśród których znajdują
się także te pozytywne i adaptacyjne. Nawet osoby zmagające się z poważnymi objawami lub
pogrążone w głębokiej rozpaczy mają adaptacyjne schematy, które pomagają im radzić sobie z
trudnościami.

Schematy ujawniają założenia leżące u podstaw naszych przekonań. To coś więcej niż tylko
negatywne myśli („To się nigdy nie uda”). I coś więcej niż reguły („Nie wolno złościć się na ojca”).
Schematy są niczym krótkie filmiki zawierające złożone wspomnienia, w tym silne emocje oraz
reakcje ciała. Wywierają wpływ na całą osobę. Gdy się uruchomią, odbywasz podróż do przeszłości,
gdzie kolejny raz wpadasz w stare życiowe pułapki z okresu dzieciństwa. Na świat, który otacza cię
dzisiaj, spoglądasz przez swoje dziecięce okulary.
Najsilniejsze schematy rozpoznajemy po tym, że łatwo je uruchomić, a także po dużej
intensywności emocji i towarzyszącym im długotrwałym cierpieniu psychicznym). Choć w
dzieciństwie pomagały przetrwać, będąc najlepszym lub jedynym możliwym rozwiązaniem, to w
życiu dorosłym zwykle są nieadekwatne, nieadaptacyjne, ograniczające.
Kiedy jakaś sytuacja przypomina definiujące doświadczenie z dzieciństwa, uaktywnia lub
uruchamia schemat w chwili obecnej. Kiedy schemat zostaje aktywowany, przeszłość wdziera się
do teraźniejszej świadomości.

Ponadto zauwżono że człowiek w różnych chwilach doświadcza samego siebie w różny sposób. W
jednej sytuacji czujesz się zdrowy i odprężony, w innej – bezbronny i smutny, w jeszcze innej zaś
jesteś chłodny emocjonalnie i niczego nie czujesz. Te różne stany nazywamy trybami. Dzielimy je na
tryby dziecięce, nieadaptacyjne tryby rodzicielskie oraz nieadaptacyjne tryby radzenia sobie. W
terapii pracujemy nad zaopiekowaniem się Wrażliwym dzieckiem, znajdującym się w każdym z nas i
wzmocnieniem Zdrowego Dorosłego, by mógł zwalczać nieadaptacyjne tryby radzenia sobie.
Pierwszy krok w terapii zawsze polega na zrozumieniu własnych przykrych uczuć oraz ich źródła w
historii życia.Następnie bada się wszelkie negatywne konsekwencje tych emocji oraz przeżyć z
dzieciństwa, jakich dana osoba doświadcza obecnie. Drugi krok polega na zmianie uczuć i
dysfunkcyjnych schematów oraz nauce radzenia sobie z tymi problemami. Oprócz technik
poznawczych i behawioralnych wiele uwagi poświęca się w terapii schematu technikom
uruchamiającym emocje i korygującym wczesne doświadczenia emocjonalne, np. techniki
wyobrażeniowe.