OSTEOPOROZA Definicja wiatowej Organizacji Zdrowia: Uoglnion choroba metaboliczna koci.

Charakteryzujc si: nisk mas kostn, upoledzon mikroarchitektur tkanki kostnej, zwikszon jej amliwoci i podatnoci na zamania.

Grupy ryzyka:

kobiety w okresie poprzekwitaniowym Typ I starsi ludzie - Typ II

modzi ludzie (niewydolno nerek, nadczynno przytarczyc i tarczycy, przewleke choroby przewodu pokarmowego, nowotwory) kobiety w ciy i karmice piersi (ubogowapniowa dieta matki karmicej) dzieci bardzo szybko rosnce

Na aktywno przemiany kostnej maj wpyw: kalcytonina

 parathormon witamina D w diecie estrogeny androgeny hormon wzrostu glikokortykosteroidy aktywno fizyczna (pobudza procesy kociotworzenia) Estrogeny :
Aktywuj osteoblasty

hamuj uwalnianie z osteoblastw IL-6, IL-6 pobudza osteoklasty do resorbcji koci pobudzaj wydzielanie kalcytoniny hamuj syntez cytokin pro - osteoporotycznych (IL-1, IL-6, TNF, IL-8, IL12, NO)
autokrynnie poprzez IGF-1 i TGF pobudzaj dojrzewanie i wzrost

osteoblastw i produkcj kolagenu Testosteron: dziaa anabolicznie na tkank kostn nadmiar androgenw - nadmierne przyspieszenie wzrostu i rozwoju koci w wieku dziecicym. Szybko dziecko osignie wzrost wieku Cytokiny:

kostniej nasady koci i przestaje rosn zanim prawidowy (niski wzrost w dojrzaym).

zapobiegajce powstawaniu osteoporozy: INF- , IL-4, IL13 osteoporozy Typu I pomenopauzalna

Patogeneza

Patogeneza osteoporozy Typu II starcza

Glikokortykosteroidy

hamowanie syntez biaek w tkance kostnej pobudzaj osteoklasty wchanianie wapnia z jelita (dziaanie przeciwne do witaminy D) wydalanie Ca i fosforanw przez nerki hamuj przeobraanie si komrek podcieliska szpiku kostnego w preosteoblasty i dalsze ich dojrzewanie w osteoblasty.

Dugotrwae dziaanie glikokortykosteroidw moe wywoa osteoporoz na skutek wzrostu resorpcji koci oraz zmniejszenia tempa jej odtwarzania Hormon wzrostu somatotropina (GH)

Pobudza wydzielanie insulinopodobnego czynnika wzrostu (IGF I, somatomedyna C) - aktywacja osteoblastw i syntezy biaek w tkance kostnej pobudza chrzstk wzrostow koci (przeksztaca jej komrki macierzyste w komrki wraliwe na IGF I) wydalanie Ca2+ z moczem i jego wchanianie w jelicie.

Czynniki ryzyka osteoporozy:

Dugotrwae unieruchomienie. nieruchliwy tryb ycia, immobilizacja Wczesna menopauza i dugotrway niedobr estrogenw w organizmie kobiety po menopauzie Niedobr wapnia w diecie osb starszych Niedobr witaminy D (specyficzny tryb ycia osb starszych maa poda promieniowania sonecznego) Rodzinna skonno do wystpowania osteoporozy Niedobr androgenw (testosteronu) u mczyzn Utrzymujce si zaburzenia miesiczkowania w kadym wieku kobiety Dugotrwae stosowanie lekw z grupy glikokortykosterydw (Encorton, Polcortolon, Medrol, inne) Przewlekle stosowane leki z szeregu: przeciwkrzepliwych, przeciwgorczkowych, przeciwnowotworowych, przeciwdrgawkowych, niektrych moczopdnych np.. Furosemid Naduywanie kawy , alkoholu, napojw typu cola

Objawy osteoporozy: Brak istotnych objaww we wczesnej fazie choroby rozwija si wiele lat W pniejszej fazie choroby pojawiaj si ble dotyczce plecw , gwnie w okolicy krgosupa, ble eber maj charakter przewleky, trudne do umierzenia Faza zaawansowanej choroby znaczne odwapnienie koci zwikszona amliwo koci (pojawianie si zama samoistnych)

Charakterystyczne miejsca zama: koci nadgarstka szyjka koci udowej najwaniejsza z klinicznego punktu widzenia (20% miertelno w cigu pierwszego procza po zamaniu) trzony krgw krgosupa

Znieksztacenie sylwetki : tzw. "wdowi garb , obnienie wzrostu. Diagnostyka osteoporozy:

1.Densytometria ocena gstoci mineralnej koci BMD (Bone Mineral Density). Rozpoznanie osteoporozy przy kilkuprocentowych zmianach iloci masy kostnej, brak zama. Technik pomiarow zalecan przez WHO jest technika DEXA (Dual Energy X-ray Absorptiometry).

Wane parametry otrzymane w tej metodzie : T score i Z score. Z score ocenia rnic gstoci mineralnej koci osoby badanej od przecitnej gstoci mineralnej koci osoby w tym samym wieku. T score porwnuje BMD osoby badanej do gstoci mineralnej osb modych . Normy w oparciu o T score:

o BMD > -1,0 SD norma o BMD 1 do 2,5 SD osteopenia (niska masa kostna) o BMD < -2,5 SD osteoporoza o BMD < -2,5 oraz obecno jednego lub kilku zama - osteoporoza zaawansowana 2. Badanie RTG identyfikacja dokonanych zama osteoporotycznych zw. Trzonw krgowych 3. Ilociowa tomografia komputerowa (QCT) badanie bardzo dokadne, ale trudno dostpne i drogie (wie si rwnie ze znaczn ekspozycj na promienie RTG). 4. Ultrasonografia (USG) metoda przesiewowa do identyfikacji chorych o wysokim zagroeniu zamaniami. Dobra do monitorowania skutecznoci leczenia.