Yimegnu Thesis 112

ዯብረ ብርሃን ዩኒቨርሲቲ
የማህበራዊ ሳይንስና ሥነሰብ ኮሌጅ

የአማርኛ ቋንቋና ስነጽሁፍ ትምህርት ክፍል
የድህረ ምረቃ መርሃ ግብር
ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዜያት የሚያነሷቸው

ጥያቄዎች ትንተና
(በ11ኛ ክፍል ተተኳሪነት)
ይመኙ ገዝሙ
ዯብረ ብርሃን ዩንቨርሲቲ
መስከረም 2012 ዓ.ም

ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዜያት የሚያነሷቸው
ጥያቄዎች ትንተና (በ11ኛ ክፍል ተተኳሪነት)

የአማርኛ ቋንቋና ስነጽሁፍ ትምህርት ክፍል
ሇሁሇተኛ ዲግሪ ማሟያነት የቀረበ ጥናት
ይመኙ ገዝሙ
የጥናቱ አማካሪ፡- ዶ/ር ከበዯ ይመር
ዯብረ ብርሃን ዩንቨርሲቲ
መስከረም 2012 ዓ.ም

ማረጋገጫ
እኔ ከዚህ በታች ስሜ የተገሇጸውና የፈረምኩት፤ ይህ ጥናት የራሴ ሥራ መሆኑን፣በጥናቱ

ውስጥ የተጠቀምኩባቸው ጽሑፎች በሙለ የኔ መሆናቸውን አረጋግጣሇሁ፡፡
ስም ይመኙ ገዝሙ
ፊርማ .
ቀን .

የኢትዮጵያ ቋንቋና ስነጽሁፍ ትምህርት ክፍል
‹‹ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዜያት የሚያነሷቸው ጥያቄዎች ትንተና (በ11ኛ
ክፍል ተተኳሪነት) ›› በሚል ርዕስ በተግባራዊ ስነልሳንና የኢትዮጵያ ቋንቋዎችን ማስተማር
የሁሇተኛ ዲግሪ ማሟያ ይሆን ዘንድ በይመኙ ገዝሙ የቀረበ ይህ ጥናት የዩኒቨርሲቲውን
የጥራትና የወጥነት መስፈርት ስሇማሟላቱ በፈተኞች ተረጋግጦ ተፈርሟል፡፡
የፈተና ቦርድ አባላት ማረጋገጫ
አማካሪ______________________ፊርማ ______________ቀን________________
የውስጥ ፈታኝ________________ፊርማ_________________ቀን_______________
የውጭ ፈታኝ________________ፊርማ__________________ቀን_______________
ምስጋና
ይህ ጥናታዊ ጽሁፍ ከርዕስ መረጣ ጀምሮ እዙህ ዯረጃ ሊይ እንዱዯርስ ሳይሰሇቹ ስህተቴን
በማረም፣ ጠቃሚ አስተያየቶችን በመስጠት ጊዛያቸውንና ዕወቀታቸውን ሳይሰስቱ ጥናቱ
ትክክሇኛ አቅጣጫ እንዱይዜ ሙያዊ ዴጋፍ ሊዯረጉሌኝ ሇመምህሬና ሇአማካሪዬ ድ/ር ከበዯ
ይመር ሌባዊ ምስጋናዬን አቀርባሇሁ፡፡
ሇጥናቱ መረጃ ሇመስጠት ፇቃዯኛ ሆነው በቅንነት ሇተባበሩኝ የዯነባ ከፍተኛ መሰናድና
አጠቃሊይ ሁሇተኛ ዯረጃ ትምህርት ቤት 11ኛ ክፍሌ ተማሪዎች፣ ሇቋንቋ
መምህራን፣ቀረጻውን በማገዜ ከፍተኛ ትብብር ሊዯረጉሌኝ ፣ በሃሳብ በሞራሌ ሇዯገፈኝ
የሥራ ባሌዯረቦቼ፣ሇጥናቱ መሳከት ጠቃሚ መረጃዎችን በመስጠት ሇተባበሩኝ ሇጓዯኞቼ
እና ሇት/ቤቱ አስተዲዯር ምስጋናዬ ይዴረስ እሊሇሁ፡፡
ቤተሰባዊና ማኀበራዊ ሽፊን በመስጠት የጥናቱን ረቂቅ በመጻፍ፣ከራሱ አስቀዴሞ ከጎኔ

በመቆም፣ሌጆቼን በመንከባከብ ሇዯገፇኝ ሇባሇቤቴ ሇመጋቢ ፍቃደ በቀሇ እና ሇሌጆቼ
ፍፁም ፍቃደና ጽዮን ፍቃደ የሌጅነት ጊዛያቸውን በመስጠት፤ ትዕግስታችሁ፣ ፍቅራችሁ
ብርታት ሆኖኛሌ፤ ከሌቤ አመስግናችኋሇሁ፡፡
ሇሥራዬ መሳካት የጉሌበት፣የሃሳብ፣የገን዗ብ ዴጋፍ ሊዯረጉሌኝ ከጎኔ ሊሌተሇዩኝ ቤተሰቦቼ

ሇእናቴ ወ/ሮ አበበች እና ሇአባቴ አቶ ማንዯፍሮ፣ሇእህቴ ሜሊት፣ሇወንዴሜ ሽፇራው
ምስጋናዬ ወዯር የሇውም፡፡
በመጨረሻም ሇዙህ ጥናታዊ ጽሁፍ ወጭውን በመሸፇን የተባበረኝን የዯብረብርሃን

ዩንቨርሲቲን ከሌብ አመስግናሇሁ፡፡
i
ማውጫ
ርዕስ ገጽ
ምስጋና………………………………………………………………………………………….i
ማውጫ………………………………………………………………………………………….ii
ምህጻረ ቃሊት…………………………………………………………………………………..iv
አህጽሮተ ጥናት………………………………………………………………………………..vi
ምዕራፍ አንዴ፣መግበያ…………………………………………………………………………1
1.1 የጥናቱ ዲራ ..…………………………………………………………………….........1
1.2 የጥናቱ አነሳሽ ምክንያት……………………………………………………………....6
1.3 የጥናቱ ዓሊማ……………………………………………………………………….......8
1.4 የጥናቱ አስፇሊጊነት …………………………………………………………...………9
1.5 የጥናቱ ወሰን…………………………………………………………………………10
1.6 የጥናቱ ውስንነት………………………………………………………………….......10
1.7 የቁሌፍ ጽንሰ ሀሳብ አጠቃቀም ብያኔ.……………………………….………….......10
ምዕራፍ ሁሇት፣ ክሇሳ ዴርሳናት …………………………………………………………….12
2.1 የመማሪያ ክፍሌ መስተጋብር…………………………………..…………………...12
2.2 የክፍሌ ውስጥ መስተጋብር ከሴትና ከወንዴ ተማሪዎች አኳያ……………………13
2.3 የመማሪያ ክፍሌ ዱስኩር …………………………………..……………………….14
2.4 በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ የሚነሱ የጥያቄ ዓይነቶች ………………………..……...14
2.5 የጥያቄዎች ጠቃሜታ………………………..………………………………………16
2.6 የጥያቄና የገሇጻ ስሌትን ማሻሻሌ………………………..………………………….16
2.7 የንግግር ሌውውጥ ትንተና (Conversation Analysis)…………………………....17
2.8 የትምህርት (የመማር) ምዴቦች………………………..……………………………17

ii
2.8.1 የክህልት ምዴብ (psychomoter Domain)………………………..…….18
2.8.2 ዜንባላያዊ ምዴብ (Affective Domain)………………………..…………19
2.8.3 አዕምሯዊ ምዴብ (Cognitive Domain).……………………..……………20
2.9 የቀዯምት ሥራዎች ቅኝት………………………………………………………………28
ምዕራፍ ሦስት፣ የአጠናን ዗ዳ………………………..………………………………………32
3.1 የጥናቱ ዗ዳ…………………………………………..………………………………32
3.2 የናሙና አመራረጥ…………………………………………..………………………33
3.2.1 የትምህርት ቤት…………………………………………..…………………33
3.2.2 የክፍሌ ዯረጃ…………………………………………..…………………….33
3.2.3 የተማሪዎችና የመምህራን………………………..…………………………34
3.3 የመረጃ አሰባሰብ እና አተናተን ዗ዳ………………………..………………………34
3.3.1 የመረጃ መሰብሰቢያ መሣሪያ.………………………..…………………….34
3.3.2 የመረጃ አሰባሰብ………………………………………………………..…...35
3.3.3 የምዜግብ መረጃ አ዗ገጃጀት.………………………..………………………35
3.3.4 የመረጃ መተንተኛ ዗ዳ፣ስሌትና ሞዳሌ………………………..………….37
ምዕራፍ አራት፣ መረጃ ትንተና እና ውጤት ማብራሪያ………………………..…………..40
4.1 ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸው ጥያቄዎች
ከየትኛው የBloom ግንዚቤ ዯረጃ ይመዯባለ?………………………..…………..40
4.2 ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸው ጥያቄዎች
በሴትና በወንዴ ተማሪዎች ተሳትፎ ሌዩነት ይኖረው ይሆን?…………………..57
4.3 ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸው የጥያቄ
ዓይነቶች ምን ምን ናቸው?………………………..……………………………..…58
iii
4.4 የጥናት ውጤት ማብራሪያ…………………………………………..……………….66
ምዕራፍ አምስት፣ ማጠቃሇያ እና ጠቋሚ አስተያየት……………………………………….69
5.1 ማጠቃሇያ…………………………………………..………………………………...69
5.2 ጠቋሚ አስተያየት…………………………………………..………………………..71
ዋቢዎች……..…………………………………………………………………………………74
አባሪዎች …………………………………………..…………………………………………77
ቀረጻ አንዴ ………………………………………..………………………………………...78
ቀረጻ ሁሇት………………………………………..…………………………………………90
ቀረጻ ሦስት………………………………………..…………………………………………97
ቀረጻ አራት………………………………………..………………………………………..108
ቀረጻ አምስት………………………………………..……………………………………...118
iv
ምህጻረ ቃሊት
መ/ርት መምህርት
ሴተ ሴት ተማሪ
ወተ ወንዴ ተማሪ
ተህ ተማሪዎች በኀብረት
ቀ1 ቀረጻ አንዴ
ቀ2 ቀረጻ ሁሇት
ቀ3 ቀረጻ ሦስት
ቀ4 ቀረጻ አራት
ቀ5 ቀረጻ አምስት
v
አህጽሮተ ጥናት
የዙህ ጥናት ዋና ዓሊማ ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸን
ጥያቄዎች መተንተን ነው፡፡ የጥናቱን ዓሊማ ሇማሳካት አይነታዊ የምርምር ዗ዳ ጥቅም ሊይ
ውሎሌ፡፡ መረጃ ሇመሰብሰብ ዯነባ ከፍተኛ መሰናድና አጠቃሊይ ሁሇተኛ ዯረጃ ትምህርት
ቤት በአመቺ ናሙና ዗ዳ ተመርጧሌ፡፡ ከመሰናድ ተማሪዎች በአመቺ ናሙና ዗ዳ የ11ኛ
ክፍሌ ተማሪዎች ተመርጠዋሌ፡፡ በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ በተፇጥሮአዊ አውዴ የተከሰተው
የመምህራን እና የተማሪዎች መስተጋብር በመረጃነት በመቅረጸ ምስሌ አማካኝነት
ተሰብስቧሌ፡፡ ቀጥልም ከተሰበሰበው መረጃ ውስጥ አምስቱ ወዯ ምዜግብ መረጃነት
ተቀይረዋሌ፡፡የጥናቱን ጥያቄዎች ሇመመሇስ በሚያስችሌ መሌኩ ከምዜግብ መረጃው
የተመረጡ አሀድች በንግግር ሌውውጥ ትንተና ስሌት መሠረት የብለም የግንዚቤ
ዯረጃዎችን በመጠቀም ተተንትኗሌ፡፡ በብለም የግንዚቤ ዯረጃዎች ሲተነተንም የማስታወስ
ዯረጃ በተዯጋጋሚ በጥቅም ሊይ መዋለም ተረጋግጧሌ፡፡ የመፍጠር ዯረጃ ጥቅም ሊይ
አሇመዋለም ታይቷሌ፡፡ ወንዴ ተማሪዎች ከሴት ተማሪዎች የበሇጠ ተሳታፉ እንዯነበሩ
የጥናቱ ውጤት አሳይቷሌ፡፡ በጥያቄ ዓይነቶች ትንተና ተዯራሽና ማሣያ ጥያቄዎች
በተዯጋጋሚ መጠየቃቸውን የጥናቱ ውጤት አመሌክቷሌ፡፡ ነገር ግን ኢተዯራሽና ፍቺ
ተኮር ጥያቄዎች አነስተኛ መሆናቸውን ውጤቱ ጠቁሟሌ፡፡ የጥናቱን ውጤት መሠረት
በማዴረግም የቋንቋ መምህራን የራሳቸውን ክፍሇ ጊዛ በመተንተን የራሳቸውንና
የተማሪዎቻቸውን ክፍተት መሙሊት ቢችለ፣ተማሪዎችን እኩሌ ተሳታፉ ማዴረግ ቢችለ
እንዱሁም በትምህርት ዕቅዴ የግንዚቤ ዯረጃዎችን ከትምህርቱ ይ዗ት ጋር በማቀናጀት
ቢሰራ፣ የተማሪዎችን ግንዚቤ ሇማዲበር ትኩረት ቢዯረግ የሚለ ጥቆማዎች ተሰጥተዋሌ፡፡
vi
ምዕራፍ አንዴ፣መግቢያ
የዙህ ምዕራፍ ዋና ዓሊማ የጥናቱን ርዕስ ማስተዋወቅ ሲሆን፣ በቅዴሚያ ከርዕሰ ጉዲዩ
ጋር ተዚማጂነት ያሊቸውን ጽንሰ ሀሳቦች መነሻ በማዴረግ የጥናቱ ዲራ ቀርቧሌ፡፡
ከዙያም የጥናቱ አነሳሽ ምክንያቶች ተገሌጸው ፣የጥናቱ ትኩረትም በጥያቄዎች
አማካኝነት ተጠቁሟሌ፡፡ የጥናቱ ዜርዜር ዓሊማዎች ከተገሇጹ በኋሊ ጥናቱ ከይ዗ትና
ከቦታ አኳያም ተወስኖ ቀርቧሌ፡፡ በመጨረሻም ቁሌፍ ቃሊት ከአውዲዊ አጠቃቀም
አንጻር ተበይነዋሌ፡፡
1.1 የጥናቱ ዲራ
የዱስኩር ትንተና አዴማሱን በማስፊት በ1960ዎቹና 1970ዎቹ እ.እ.አ መጀመሪያ

በተሇያየ መስክ እዴገት አሳይቷሌ፡፡ ሇዙህም ማሳያ የሚሆኑ የማኀበራዊ ስነ ሌሳን ፣
የስነ ሌቦና ፣ የስነ ሰብና የስነ ማኀበረሰብ ጥናቶች ይጠቀሳለ (McCarthy: 1991;
Philips: 2002; Hymes:1974) ፡፡ ከዙህም የተነሳ ቋንቋ ከዏረፍተ ነገር በ዗ሇሇ እንዱጠና
ከማስቻለም በተጨማሪ የስነ ሌሳን ጠበብት በአውዴና በባህሌ ሊይ ፍሊጎት
እንዱያዴርባቸው ከፍተኛ ስሜት ፇጥሯሌ፡፡የሁሇተኛ ቋንቋ መማር ማስተማርን
በተመሇከተም በተግባራዊ ስነ ሌሳን በኩሌ ጥናት እንዱዯረግ አስተዋጽኦ አዴርጓሌ፡፡
ተማሪዎችን በዏረፍተ ነገር ሊይ ወስኖ ከማስተማር ይሌቅ ቋንቋ ተፇጥሯዊ በሆነ መሌኩ
የሚከሰትበትን ዱስኩር በማቅረብ አጠቃቀሙን ከአውደ እንዱገነ዗ቡት የሚረዲ ፍንጭም
ሰጥቷሌ (McCarthy ፡1991)፡፡
‹‹
ዱስኩርን የተሇያዩ ምሁራን የተሇያየ ብያኔ ሰጥተውታሌ፡፡ Cook(1989) ዱስኩር
ሇተግባቦት ተግባር ተብል በአገሌግልት ሊይ ያሇ ቋንቋ ነው›› ሲለ Nunan (1993) ‹‹
ዱስኩር በአውዴ ውስጥ የቀረበ የተግባቦት አተገባበርን የሚያመሇክት ነው›› ይሊለ፡፡

በተጨማሪም እኝሁ ምሁር (Cyrstal፡1987)ን ጠቅሰው እንዯገሇጹት‹‹ዱስኩር መጠኑ
ከዏረፍተ ነገር የበሇጠ ብዘውን ጊዛ ግጥምጥም አሀዴ ሆኖ የተቀነባበረ (በተሇይም
የንግግር) ቋንቋ ነው›› ይሊለ ፡፡ ከእነዙህ ገሇጻዎች መረዲት እንዯሚቻሇው ዱስኩር
1
ሇአንዴ ተግባቦታዊ ተግባር ሲባሌ አውዴን ተሊብሶ የተነገረ ወይም የተፃፇ የቋንቋ አሀዴ
ነው፡፡
ተግባቦት ሰዎች መሌዕክትን ከሚሇዋወጡበት ዗ዳ አንደና ዋንኛው ነው፡፡ በተጨማሪም

ተግባቦት ሀሳብን ሇማዯራጀት እና አንደን ሀሳብ ከላሊው ጋር ሇማያያዜ የሚረዲ ነው፡፡
ተግባቦት ቃሊዊ በሆነና (በንግግር) ወይም በጽሁፍ እና ቃሊዊ ባሌሆነ (በዱያግራም፣
በስዕሌ፣በምሌክት) መንገዴ የሚቀርብ ነው፡፡ ዱስኩር ማሇት የቋንቋ አጠቃቀም አንዴ
ገጽታ ሲሆን በተገቢው አውዴ ውስጥ አንዴ ሙለ መሌዕክት ሇማስተሊሇፍ የተነገረ
(የተጻፇ) መስተጋብር ወይም የቋንቋ አፍሌቆት ነው (Bahnam & Pouriran፡ 2009) ፡፡
ዱስኩር በአንዴ ርዕሰ ጉዲይ ሊይ የተዯረገ (ንግግር በአንዴ ማኀበራዊ አውዴ የቋንቋ
አጠቃቀምን በሰዎች መካከሌ የሚዯረግ) የንግግር ሌውውጥ (Conversation) ሉሆን
ይችሊሌ፡፡ የዱስኩር ትንተና በቋንቋና በአውዴ መካከሌ ያሇውን ግንኙነት የሚያጠና
ነው (McCarthy፡1991):: የዱስኩር ትንተና በማኀበራዊ አውዴ ውስጥ አገሌግልት ሊይ
ያሇውን በተሇይም በተናጋሪዎችና በአዴማጮች መካከሌ የሚዯረገውን ተግባቦት ወይም
ምሌሌስ በማጥናት ሊይ ያተኩራሌ፡፡
መስተጋብራዊ ውቅሮች የሚመሰረቱት በቋንቋ አማካኝነት ነው፡፡ የክፍሌ ውስጥ ቋንቋ

ከተሇያዩ ማኀበራዊ ክስተቶች የሚመሠረት ነው፡፡ በትርጉም ስሌቱም ሊይ በመዯራዯር
በስምምነት ሊይ የተመሠረተ የመረጃ ሌውውጥን ተግባቦት እና በክፍሌ ውስጥ ያሇውን
የተሇያየ የዕውቀት ሽግግር የሚንጸባረቅበት ነው፡፡ የክፍሌ ውስጥ ዱስኩር በአጠቃቀም
በይ዗ቱ ከላሊው የቋንቋ አጠቃቀም የተሇየ ነው፡፡ ምክንያቱም በተማሪዎችና በመምህራን
መካከሌ የሚከናወን ስሇሆነ ማኀበራዊ ሚናን እና የትምህርት ዓሊማን ከግብ ሇማዴረስ
የሚከናወን ነው፡፡
Bahnam & Pouriran(2009) ተማሪዎችና የቋንቋ መምህራን የሚያተኩሩበት የክፍሌ

ውስጥ ዱስኩር የተማሪዎች የተሇያየ የቋንቋ ሇመዲ እዴገት ሉያዲብር የሚችሇውን
ክንውን በመሇየት ሊይ ተመስርተው ነው፡፡ በክፍሌ ውስጥ በሚዯረገው መስተጋብር
2
ትሌቅ የመማር እና የማስተማር ሥሌጣን የመምህሩ ነው፡፡ ስሇሆነም የመምህሩ ጥያቄ
የትምህርቱን ዓሊማ ከግብ ሇማዴረስ እንዯመሣሪያ በመሆን ያገሇግሊሌ፡፡
Bahnam & Pouriran (2009) የክፍሌ ውስጥ ዱስኩር በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ
የሚከናወኑትን ተግባራት፣ ጥያቄዎች፣ አስተያየት፣ ምሊሽ፣ትዕዚዜ፣ማበረታቻ፣ስነ ምግባራዊ
ጉዲዮችን የሚመሇከት ክንውኖች ሊይ የሚመሠረት ነው፡፡ Cotton: (1988) እንዯገሇጹት
በአሁኑ ጊዛ የክፍሌ ውስጥ ጥያቄዎች የጥናትና ምርምር ትኩረት ሆነዋሌ፡፡የጥናት
ውጤቶችም እንዯሚያሳዩት የቃሌ ጥያቄዎች ከጽሁፍ ጥያቄዎች ይሌቅ መማር
ማስተማሩን የተነቃቃ ሇማዴረግ ውጤታማ መሆኑን ገሌጸዋሌ፡፡
የክፍሌ ውስጥ ጥያቄ ተፅዕኖ ፇጣሪ የማስተማሪያ ስሌት ነው፡፡ ይህ ስሌት ከፍተኛ
ሇውጥ አምጭ የሆነ የረጅም ጊዛ የክፍሌ ውስጥ ተግባር ነው፡፡ መምህራን የተሻሇ
ትምህርት ሇመስጠት ጥሩ ጥያቄዎችን መጠየቅ አሇባቸው፡፡ ጥሩ ጥያቄዎችን መጠየቅ
በመምህሩና በተማሪዎች መካከሌ ያሇውን መስተጋብር መሌካም እንዯሚሆን Bahnam
& Pouriran (2009) ገሌጸዋሌ፡፡
የክፍሌ ውስጥ ጥያቄዎች ጠቀሜታ የተማሪዎችን ዕውቀት ሇመሇካት ብቻ ሳይሆን

አስተሳሰባቸውን ሇማዲበርና ሇማስፊትም ትሌቅ ጠቃሜታ አሇው (Cengiz &
Cakir፡2016) ፡፡ ጥሌቅ የአስተሳሰብ ችልታ ከምሌሌስ /ከመስተጋብር/ የሚገኝ ጠቃሚ
ችልታ ነው፡፡
ይህ ችልታ አንዴን ሀሳብ ከላሇው ጋር ሇማዚመዴ ፣የችግር ፇችነት ሚና ሇማዲበር፣

የፇጠራ ችልታን ሇማሳዯግ ቋንቋን በስፊት ሇመገሌገሌ ይረዲሌ (Mercer ፡ 2000)፡፡
ውጤታማ የክፍሌ ውስጥ ጥያቄና መሌስ ትክክሇኛ ተግባቦት እንዱፇጥርና የመረጃ
ክፍተትም እንዱሞሊ ያግዚሌ ::
Bahnam & pouriran (2009) የቋንቋ መምህራን የሚያነሷቸው ጥየቄዎች ከቋንቋ
ትምህርቱ ተግባራት እና ከቋንቋ መሣሪያው ጋር ተዚማጅ መሆን አሇባቸዉ፡፡

የመምህሩና የተማሪው የክፍሌ ውስጥ መስተጋብር (በመምህሩ የሚነሱ ጥያቄዎች)
3
ዜቅተኛ የግንዚቤ ዯረጃ ሊይ የሚያተኩር ከሆነ የተማሪዎችን የክህልት እዴገት ውስን
ያዯርጋሌ፡፡ ተማሪዎችም በትምህርቱ ሊይ ያሊቸው መረዲት ውስን ይሆናሌ፡፡
Bahnam & pouriran እንግሉዜኛን እንዯ ሁሇተኛ ቋንቋ በሚማሩ የዯረጃ ተማሪዎች ሊይ
በመምህሩ የጥያቄዎች ባህሪ ሊይ ባዯረጉት ጥናት ፣ መምህራን በስፊት ኣጫጭር ምሊሽ
የሚሹ ጥያቄዎችን በተዯጋጋሚ እንዯሚጠይቁና ሰፊ ያሇ ማብራሪያ የሚሹ ጥያቄዎች
ግን ውስን መሆናቸውን አመሌክተዋሌ፡፡
የክፍሌ ውስጥ ጥያቄዎች በመማር ማስተማሩ ሂዯት አዎንታዊ ተጽዕኖ እንዲሊቸው

ምሁራን አስረዴተዋሌ፡፡ የክፍሌ ውስጥ ጥያቄ ተማሪዎች የትምህርቱን ዋናና ዜርዜር
ይ዗ቶች እንዱገነ዗ቡ የሚያዲርግ መመሪያ ወይም ማነቃቂያ ፣ምን ማወቅ እንዯሇባቸውና
ምን ያህሌ እንዯተረደት ሇማረጋገጥ የሚረዲ ስሌት ነው፡፡ የክፍሌ ውስጥ ጥያቄዎች
መምህሩ የተማሪዎችን የማስታወስ ችልታ፣ የተሳትፎ ዯረጃ፣ የግንዚቤ ዯረጃ
የሚመዜንበት ስሌት ነው፡፡ በተጨማሪም ተማሪዎች በራሳቸው ዕውቀታቸውን
እንዯያዲብሩ የሚያነሳሳበትም ነው፡፡
የክፍሌ ውስጥ ጥያቄ በአሁኑ ጊዛ ሰፉ የጥናትና የምርምር ትኩረት እየሆነ መጥቷሌ (

Cotton ፡1988) ፡፡ በክፍሌ ውስጥ መምህሩም ሆነ ተማሪዎች የሚያነሷቸው ጥያቄዎች
መማር ማስተማሩን በተሻሇ ሁኔታ ሇመምራት፣ ተግባቦትን ሇመፍጠር፣ የተማሪዎችን
ተሳትፎ ሇማሳዯግ እና አሳታፉ የማስተማር ዗ዳን ሇማበረታት ያግዚሌ (Mckeachie ፡
2005)፡፡
Bloom (1956) የቀመረው ሞዳሌ የተሇያዩ የግንዚቤ ዯረጃዎችን በጥያቄዎች ውስጥ

ሇማከታት የሚረዲ ነው፡፡ የ Bloom ቀመር በጥያቄዎች ውስጥ የተሇያዩ የግን዗ቤ
ዯረጃዎችን ሇማካተት የሚያስችሌ ፣ የተማሪዎችን ዕውቀት ሇማዲበር የሚረዲ ሞዳሌ
ነው፡፡ ይህ ሞዳሌ የትምህርት ዯረጃዎችን ሇማቀዴ የሚረዲ ነው፡፡ Bloom በ1950ዎቹ
የተማሪዎችን የግንዚቤ ዯረጃ የሚያዲብርና የችግር ፇቺነት ሚናን የሚያሰፊ ስዴስት
4
የግንዚቤ ዯረጃዎች (Cognitive Level) ያለት ሞዳሌ ቀምሯሌ፡፡ እነርሱም፣የዕውቀት፣
የመረዲት፣ የመተግበር፣የመተንተን የማቀናጀት እና የመገምገም ዯረጃዎች ናቸው፡፡
እነዙህ ዯረጃዎች የተማሪዎችን አስተሳሰብ ሇማሳዯግ መምህራን ትኩረት ሰጥተው

ጥያቄዎችንና ተግባራትን በመስጠትና የተሇያዩ ጥያቄዎችን በመጠየቅ የግንዚቤ
ዯረጃዎችን ሇማሳዯግ የሚረደ የብለም የግንዚቤ ዯረጃ ቀመሮች ናቸው፡፡ ምሁራን
እንዯገሇጹት የBloom ታክስኖሚ መምህራን በከፍተኛ የግንዚቤ ዯረጃ ሊይ ትኩረት
ሰጥተው እንዱሠሩ የሚረዲ አስፇሊጊ ማሕቀፍ ነው፡፡
የBloom አእምሮኣዊ /coginative domain/ ዯረጃዎች የአስተሳሰብ ችልታን ተዋረዲዊ

በሆነ ማዕቀፍ ከቀሊሌ ወዯ ከባዴ፣ ከተጨባጭ ወዯ ረቂቅ በውስብስብነት ዯረጃዎች
ወይም ተማሪዎች በቀጣይ መዴረስ ወዯ ሚገባቸው የውጤታማነት ዯረጃዎች ወይም
ግብ የተዋቀረ መሆኑን Krathwohl ፡ (2002) ገሌጸዋሌ ፡፡
የBloom የቀዴሞ ተማሪ የሆነው Aderson በ1990ዎቹ የBloom ታክሶኖሚን በተወሰነ

መሌኩ አሻሽል ወቅታዊ እንዱሆን ያዯረገውን (Aderson & Krathwohl ፡2001)
አሻሽሇው አሳትመዋሌ፡፡ በዙህ በአዱሱ እትም የግንዚቤ ዯረጃዎቹ በዜቅተኛ እና
በከፍተኛ ምዴብ በመከፊፇሌ አስገንዜበዋሌ፡፡እነዙህም ማስታወስ፣መረዲት እና
መተግበር የመጀመሪያዎቹ ዜቅተኛ ግንዚቤ ዯረጃዎች ሲሆኑ መተንተን፣ መገምገም እና
መፍጠር ከፍተኛ የግንዚቤ ዯረጃዎች በማሇት ከፍሇዋቸሌ፡፡
የ Bloom የግንዚቤ ዯረጃ ማሕቀፍ መምህራን የተሇያዩ የግንዚቤ/አዕምሯዊ/ ዯረጃዎችን

የሚያመሇክቱ ጥያቄዎችን እንዱያ዗ጋጁ የሚረዲ ብቻ ሳይሆን ተማሪዎችም ተሳታፉ
የሚሆኑበት ነው ፡፡ የተጠቀሱት ምሁራን ተማሪዎች በቡዴን በማዯራጀት የተሇያዩ
የግንዚቤ ዯረጃ የሚያመሇክቱ /የሚሇኩ/ ጥያቄዎች እያነሱ የኣቻ ተማሪዎችን ዕውቀትና
ግንዚቤ የሚሇኩ ጥያቄዎች እንዱጠያየቁ በማዴረግ ያሊቸውን ግንዚቤ እንዱፇትሹና
ሇትምህርቱ ውጤታማነት አስተዋጽኦ እንዯሚያዯርግ አስረዴተዋሌ፡፡
5
የክፍሌ ውስጥ ጥያቄ በመማርና በማስተማሩ አዎንታዊ ተጽዕኖ ፇጣሪ የትምህርት
አቀራረብ ነው፡፡ የተማሪዎችንም የአስተሳሰብ እዴገት ሇመመርመር በአሁኑ ጊዛ
የጥናትና የምርምር ትኩረት እየሆነ መጥቷሌ፡፡ (Cengiz & Cakir ፡ 2016) በ6ኛ እና
በ7ኛ ክፍሌ ሊይ ባዯረጉት ሙከራዊ ጥናት ወዯፉት በከፍተኛ የክፍሌ ዯረጃዎችም ሰፉ
ጥናት መዯረግ እንዲሇበት አመሌክተዋሌ፡፡
ይህ ጥናትም ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህረት ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸው

ጥያቄዎች በ Bloom የግንዚቤ ዯረጃዎች መሠረት በዓይነታዊ ዗ዳ በመተንተን
የተማሪዎችን የግንዚቤ ዯረጃ መፇተሽ ሊይ ትኩረት ያዯረገ ነው፡፡ ስሇዙህ ተማሪዎች
በቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዛያት የሚያሷቸውን ጥያቄዎች መሠረት አዴርጎ ማጥናት
የትምህርቱን ግብ ሇማሳካትና የተማሪዎችን ግንዚቤ ሇማዲበር ከፍተኛ አስተዋጽኦ
ያዯርጋሌ፡፡
1.2 የጥናቱ አነሳሽ ምክንያት
በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ የመምህሩና የተማሪው መስተጋብር /የንግግር/ የመማሪያ

ክፍለን የተነቃቃ /ምሌሌሳዊ/ ሇማዴረግ በጣም አስፇሊጊ ነው ( Cengiz &Cakir ፡2016)
፡፡ በክፍሌ ውስጥ የሚነሱ ጥያቄዎች ሇመማር እና ሇማስተማሩ ተግባር አዎንታዊ
ተጽዕኖ ሉኖራቸው ይገባሌ፡፡ በቋንቋ ትምህርት ክፍሇጊዛያት የሚነሱ ጥያቄዎች
የተማሪዎችን እውቀት ሇመሇካት ብቻ ሳይሆን የተማሪዎችን አስተሳሰብ ሇማስፊትና
ሇማዲበር ትሌቅ ሚና ሉኖራቸው ያስፇሌጋሌ (Bloom፡1956)፡፡
የክፍሌ ውስጥ የጥያቄና መሌስ ትምህርታዊ ስሌት ረጅም ታሪክ አሇው፡፡ ይህ ስሌት
ዕውቀትን በመገንባት ረገዴ ትሌቅ አቅም ያሇው የአቀራረብ ብሌሃት ነው፡፡ የቅርብ ጊዛ
ጥናቶች ትኩረትም የመምህሩ የጥያቄ ባህሪያትና በተማሪዎች ውጤት ሊይ፣ከትምህርቱ
ግብ፣የተማሪዎች ተሳትፎ ጋር ያሇውን ግንኙነት በመመር ሊይ ያተኮረ ነው (Cotton፡
1988) ፡፡
6
የተጠቀሱት ምሁር የክፍሌ ውስጥ ጥያቄዎች የበርካታ ጥናት ግኝቶች መሠረት
የትምህርቱን ግብ ውጤታማ እንዯሚያዯርግና የቃሌ ጥያቄ ከጽሁፍ ጥያቄ ይሌቅ
በክፍሌ ውስጥ ሊሇው የመማር ማስተማር ሂዯት ውጤታማ መሆኑን ጠቁመዋሌ፡፡
እንዱሁም የተማሪዎችን የመገን዗ብ ችልታም እንዯሚያዯብር አመሌክተዋሌ፡፡ Cotton:
(1988) በአሁኑ ጊዛ የክፍሌ ውስጥ ጥያቄዎች የጥናትና ምርምር ትኩረት እየሆኑ
መምጣታቸውን ጠቁመው፤ የጥናት ውጤቶችም እንዯሚያሳዩት የቃሌ ጥያቄዎች
ከጽሁፍ ጥያቄዎች ይሌቅ መማር ማስተማሩን የተነቃቃ ሇማዴረግ ውጤታማ
መሆናቸውን ገሌጸዋሌ፡፡
ከበዯ (2009) የመማሪያ ክፍሌ የዴርዴር ዱስኩር በ2ኛ ዯረጃ ት/ቤቶች ሊይ ባዯረጉት
ጥናት ፣ መስተጋብራዊ ጉዴሇቶችን ማስተካከሌ የመማር ማስተማር ሂዯቱን ስኬታማ
እንዯሚያዯርግ አመሌክተዋሌ፡፡ የመማሪያ ክፍሌ ዱስኩር በተናጥሌ ቢጠና ሇመማር
ማስተማሩ ያሇውን ጠቀሜታም ጠቁመዋሌ፡፡ ይህም የመማሪያ ክፍሌ ዱስኩርን
ሇማጥናት ከፍተኛ ተነሳሽነትን ይፇጥራሌ፡፡
Bahnam & Pouriran (2009) እንግሉዜኛን እንዯሁሇተኛ ቋንቋ በሚማሩ ተማሪዎች

መምህሩ የሚያነሳቸው / ‹‹Display እና Referential›› / ጥያቄዎች ዘሪያ ባዯረጉት ጥናት
መምህራን በተዯጋጋሚ አጫጭር ምሊሽ የሚሹ ጥያቄዎች እንዯሚጠይቁና ማሳያና ፍቺ
ተኮር የጥያቄ አይነቶች መጠቀም የተሻሇ መሆኑን አመሌክተዋሌ፡፡ (Cengiz & Cakir ፡
2016) በቱርከኛ ቋንቋ ተናጋሪዎች በ6ኛና በ7ኛ ክፍሌ ሊይ በመምህሩንና በተማሪውን
የክፍሌ ውስጥ መስተጋብር ከ Bloom የግንዚቤ ዯረጃዎች ማሕቀፍ አንጻር ባዯረጉት
ሙከራዊ ጥናት በከፍተኛ የክፍሌ ዯረጃ ሊይም ጥናት ማዴረግ እንዯሚያስፇሇግ
አመሌክተዋሌ፡፡
የዙህ ጥናት አቅራቢ ባዯረገችው ዲሰሳ መምራን የሚያነሷቸው ጥያቄዎች እንግሉዜኛን
እንዯሁሇተኛ ቋንቋ የሚናገሩ ተማሪዎች ሊይ በርካታ ጥናቶች የተዯረጉ ቢሆንም በዙህ

ርዕሰ ጉዲይ ዘሪያ በአማርኛ ቋንቋ የተጠና የሀገር ውስጥ ጥናት አሌገጠማትም ፡፡ከዙህ
የተነሳ ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ የሚያነሷቸው ጥያቄዎች በአይነታዊ ዗ዳ ይጠና ዗ንዴ
7
ክፍተት መኖሩን ያሳያሌ፡፡ ስሇዙህ የተማሪዎች የግንዚቤ ዯረጃ ይዲብር ዗ንዴ በአማርኛ
ቋንቋ ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸውን ጥያቄዎች መመርመር አስፇሊጊ ሆኗሌ፡፡
ምሁራን እንዯገሇጹት የክፍሌ ውስጥ ጥያቄ ሇመማር እና ሇማስተማር ትሌቅ አቅም

ያሇው ነው፡፡ የክፍሌ ውስጥ ተግባራት በጥያቄና በመሌስ የሚካሄዴ በመሆኑ
የተማሪዎችንም የአስተሳሰብ ክህልት ሇመመርመር በአሁኑ ጊዛ የጥናትና የምርምር
ትኩረት እየሆነ መጥቷሌ፡፡ ከዙህ የተነሳ አጥኚዋ ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት
ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸው ጥያቄዎች ከ Bloom taxonomy የግንዚቤ ዯረጃዎች አንጻር
(በተሻሻሇው እትም) ሇመመርመርና የመፍትሄ አቅጣጫ ሇመጠቆም ካዯረባት ፍሊጎት
አንጻር ርዕሱን ሌትመርጠው ችሊሇች፡፡
ከሊይ በተገጸው ሀሳብ መሠረት ጥናቱ ሇሚከተለትን ጥያቄዎች ምሊሽ ሰጥቷሌ፡፡
1. ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸው ጥያቄዎች
ከየትኛው የ Bloom የ ግንዚቤ ዯረጃ ይመዯባለ?
በሴትና በወንዴ ተማሪዎች ተሳትፎ ሌዩነት ይኖረው ይሆን?
3. ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸው የጥያቄ
ዓይነቶች ምን ምን ናቸው?
1.3 የጥናቱ ዓሊማ
የጥናቱ ዋና አሊማ ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዛያት

የሚያነሷቸው ጥያቄዎችን መፇተሽ ይሆናሌ፡፡ ዜርዜር አሊማዎቹም
ከየትኛው የ Bloom የግንዚቤ ዯረጃ እንዯሚመዯቡ መመርመር

በሴትና በወንዴ ተማሪዎች ተሳትፎ ያሇውን ሌዩነት መፇተሽ
8
3. ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸው ጥያቄ ዓይነቶች
ምን ምን እንዯሆኑ መፇተሽ የሚለት ናቸው፡፡
1.4 የጥናቱ አስፇሊጊነት
የዙህ ጥናት አስፇሊጊነት ተማሪዎች በክፍሌ ውስጥ ተሳትፎዋቸው እንዱጨምርና

የማስተማር ዗ዳው አሳታፉ እንዱሆን በመማሪያ ክፍሇ ውስጥ የተሇያዩ ጥያቄዎችን
ማንሳት ስነትምህርታዊ ጠቀሜታ አሇው ፡፡ የመማር ማስተማር ሂዯት ቀጥታ ከመምህሩ
ወዯ ተማር የሚፇስ ሳይሆን በመምህራንና በተማሪዎች መካከሌ በሚፇጠር መስተጋብር
አማካኝነት የሚገነባ ነው ፡፡
ስሇዙህ ተማሪዎች አስተሳሰባቸውና ክህልታቸው የሚዲብረው በሚያዯርጉት ንቁ ተሳትፎ

ሊይ ተመስርቶ ነው ፡፡ የተማሪዎች ተሳትፎ ዜቅተኛ መሆን በተማሪዎች የግንዚቤ
እዴገት ሊይ አለታዊ ተጽዕኖ አሇው ፡፡ ስሇሆነም ይህ ጥናት የሚከተለትን
ጠቀሜታዎች ያስገኛሌ ተብል ይታሰባሌ፡፡
1. ሇአማርኛ ቋንቋ መምህራን፡- ጥናቱ በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ የሚከናወነውን

የጥያቄና መሌስ መስተጋብር ስሇሚተነትን መምህራን በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት
ክፍሇ ጊዛያት የተማሪዎችን የመጠየቅ አቅም (ግንዚቤ) እንዱያዲብሩ መነሻ
ይሆናሌ፡፡
2. ሇመማሪያ መጽሏፍት አ዗ጋጆች፡- የመማሪያ መጽሏፍት አ዗ጋጆች በዜግጅት

ወቀት በመማሪያያ መጽሏፍት የሚካተቱ መሌመጃዎች የተማሪዎችን የተሇያየ
የግንዚቤ ዯረጃ የሚያዲብሩ እንዱሆኑ ሇማዴረግ መነሻ በመሆን ያገሇግሊሌ፡፡
3. ሇመርሃ ትምህርት ቀራጮች ፡- መርሃ ትምህርት በሚ዗ጋጅበት ጊዛ የተሇያዩ

የግንዚቤ ዯረጃዎችን የሚያካትቱ መሌመጃዎችንና ተግባራትን መሰረት ያዯረገ
አ዗ገጃጀት እንዱኖረው ይጠቁማሌ፡፡
9
4. ሇመምህራን ማሰሌጠኛ ተቋም፡- በመምህራን ሥሌጠና ወቅት የተሇያዩ የግን዗ቤ
ዯረጃ የሚሇኩ የጥያቄ ስሌቶችን ተግባራዊ ሇማዴረግ ፍንጭ ይሰጣሌ፡፡
5. ሇጥናት አዴራጊዎች፡- ወዯ ፉት ከዙህ ጥናት ጋር ተያያዥነት ያሇው ሰፉ ጥናት

ሇሚያጠኑ ተመራማሪዎች መነሻ ይሆናሌ፡፡
1.5 የጥናቱ ወሰን
ጥናቱ የተካሄዯው በሰሜን ሸዋ ዝን በሲያዯብርና ዋዩ ወረዲ በዯነባ ከፍተኛ መስናድ

አጠቃሊይ 2ኛ ዯረጃ ትምህርት ቤት በ2011 ዓ.ም በ11ኛ ክፍሌ በሚማሩ ተማሪዎች ሊይ
ነው ፡፡ ከይ዗ት አንጻር በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ የተሇያየ መስተጋብር ቢኖርም ይህ
ጥናት በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ ተማሪዎች በሚያነሷቸው ጥያቄዎች ሊይ ትኩረት ያዯረገ
ነው፡፡
1.6 የጥናቱ ውስንነት
የጥናቱ ትኩረት ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸውን
ጥያቄዎች መተንተን እንዯሆነ ቀዯም ተብል ተጠቅሷሌ፡፡ ሆኖም ግን መምህራን
የሚያነሷቸው ጥያቄዎች ከነበረው የግዛና የጉሌበት ውስንነት የተነሳ ጥናቱ

አሌተነተነም፡፡ከዙህ አንጻር ጥናቱ ውስንነት ይታይበታሌ፡፡ከዙህም ላሊ ጥናቱ በአንዴ
ትምህርት ቤት መማር ማስተማር መስተጋብር ሊይ ትኩረት ያዯረገ በመሆኑ
የተዯረሰበት መዯምዯሚያ ሁለንም መሰናድ ትምህርት ቤቶች ሉያጠቃሌሌ ስሇማይችሌ
በዙህ ረገዴ ጥናቱ ውስንነት አሇበት፡፡
1.7 የቁሌፍ ጽንሰ ሀሳብ አጠቃቀም ብያኔ
የዙህ ጥናት ቁሌፍ ቃሊት ማስታወስ፣ መረዲት፣ መተግበር፣ መተንተን፣ መገምገምና

መፍጠር ናቸው፡፡ የቁሌፍ ቃሊትን ብያኔዎች Anderson (2001) እንዯሚከተሇው
ገሌጸዋሌ፡፡
10
ማስታወስ:- ተማሪዎች ከዙህ በፉት የተማሩትን መሠረታዊ ነገር የማስታወስ ችልታ
ማሇት ነው፡፡
መረዲት:- ተማሪዎች የተማሩትን ይ዗ት ዋና ሀሳብ መገን዗ባቸውን የሚገሌጽ፣የተማሩትን

በራሳቸው አባባሌ መግሇጽና ማስረዲት መቻሊቸውን የሚያመሇክት ነው፡፡
መተግበር:- ተማሪዎች ከዙህ በፉት በተማሩት ግንዚቤ መሠረት ችግር ፇቺና በተግባር
ሠርቶ ማሳየት መቻሊቸውን የሚያመሇክት፣የተማሩትን በተግባር ሊይ ማዋሊቸውን
የሚገሌጽነው፡፡
መተንተን:- ተማሪዎች ከዙህ በፉት በተማሩት መሠረት መመርመር፣ መመዯብ፣

መተንተን፣ምክንያታዊ የሆነ ማጠቃሇያ መስጠት መቻሌ ነው፡፡
መገምገም፡- የመከራከሪያ ሀሳቦችን በማቅረብ መረጃዎች ሊይ ውሰኔ መስጠት መቻሌ

ማሇት ነው፡፡
መፍጠር፡- መሠረታዊ ነገሮችን ከጠቀሜታቸው ወይም ከመዋቅራቸው አንጻር በአዱስ

መሌክ ማዯራጀት ማሇት ነው፡፡
ምዜግብ መረጃ/Transcription/:- በመማሪያ ክፍሌ ጥናት መሠረት በንግግር የቀረበው
መረጃ ሇትንተና ያመቺ ዗ንዴ በጽሐፍ የሚቀርብበት ስሌት ነው፡፡
ዱስኩር ትንተና ፡- በቋንቋና በአውዴ መካካሌ ያሇውን ግንኙነት የሚያጠና ነው
(McCarthy ፡ 1991)፡፡
የንግግር ሌውውጥ ትንተና/conversation analysis /፡- ከንግግር ሌውውጥ የተገኙ
መረጃዎችን መተንተን ነው/Markee 2008/፡፡በዙህ ጥናት ውስጥ በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ
የተከናወነውን ንግግራዊ መስተጋብር ሇመተንተን ተግባራዊ የተዯረገውን ዗ዳ

ያመሇክታሌ፡፡
11
ምዕራፍ ሁሇት፣ክሇሳ ዴርሳናት
የክፍሌ ውስጥ ዱስኩር ሇተግባቦት አሊማ አገሌግልት ሊይ የዋሇ ቋንቋ ነው፡፡ የቋንቋ
ትምህርት ገንቢ የሚሆነው ተማሪዎች በቀጥታ እየተሳተፈ እውቀታቸውንና እምቅ
ችልታቸውን መጠቀም ሲችለ ነው፡፡ የክፍሌ ውስጥ ጥያቄና መሌስ ሇተግባቦት አሊማና
የመረጃ ክፍተትን ሇመሙሊት ያገሇግሊሌ (Bahnam & Pouriran ፡ 2009). በመሆኑም
በዙህ ምዕራፍ የመማሪያ ክፍሌ መስተጋብር ፣የመማሪያ ክፍሌ ዱስኩር ፣በመማሪያ
ክፍሌ ውስጥ የሚነሱ ጥያቄ አይነቶች፣ የክፍሌ ውስጥ ጥያቄዎች ጠቀሜታ፣ የጥያቄና
የገሇጻ ስሌት ማሻሻሌ የትምህርት ምዴቦች እና የንግግር ሌውውጥን በሚመሇከት
እንዯሚከተሇው ቀርቧሌ፡፡
2.1 የመማሪያ ክፍሌ መስተጋብር
ተግባቦት ሰዎች መሌዕክት ከሚሇዋወጡበት ዗ዳ አንደና ዋንኛው ነው፡፡ ጥናቶች

እንዯሚያሳዩት የክፍሌ ውስጥ መስተጋብር የሚመሠረተው በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ
በመምራንና በተማሪዎች መካከሌ በሚዯረገው የንግግር ውቅሮች /መዋቅር/ ሊይ
ተመስርቶ ነው፡፡የክፍሌ ውስጥ መስተጋብር መነቃቂያ ፣የጥያቄ መሌስ፣ግብረ መሌስ
ግምገማ ሊይ የሚያተኩር መሆኑ (Bahnam & Pouriran ፡ 2009) ገሌጸዋሌ፡፡
Cengiz & Cakir (2016) Hicks ፡ (1995) ን ጠቅሰው እንዯገሇጹት የክፍሌ ውስጥ
ተግባራት ተማሪዎች በክፍሌ ውስጥ በተዯጋጋሚ በሚያከናውኑት ተሳትፎ የሚያዯብሩት
ቋንቋ ችልታ ነው፡፡ይህ ገሇጻ ተማሪዎች የሚያከናውኑት ተሳትፎ ምን መናገር፣መቼ
መናገር፣መቼ ዜም ማሇት እንዲሇባቸው የሚረደበት ትምህርታዊ መስተጋብር መሆኑን
ያስረዲሌ፡፡ እንዯ ምሁራኑ ገሇጻ ተማሪዎችና መምህራን ሇመማር ማስተማሩ ሂዯት
ሁሇቱም ተሳታፉዎች ሀሳባቸውን በመግሇጽ የተግባቦትን ማዕቀፍ መፍጠር አሇባቸው፡፡
የቋንቋ ትምህርት ገንቢ ሉሆን የሚችሇው ተማሪዎች በትምህርቱ ሂዯት ውስጥ በቀጥታ
እየተሳተፈ እውቀታቸውንና እምቅ ችልታቸውን ከነበራቸው ሌምዴ ጋር እያዋሀደ
በራሳቸው ጥረት ሲማሩ ነው፡፡ ከመምህራን ወዯ ተማሪዎች የሚተሊሇፍ የአንዴ አቅጣጫ
12
ብቻ የመረጃ ፍሰት ብቻውን ተማሪዎችን በቂ እውቀት ያስጨብጣሌ ተብል
አይታሰብም፡፡ የክፍሌ ውስጥ ጥያቄና መሌስ ስሌት ሇተግባቦት አሊማና የመረጃ
ክፍተትን ሇመሙሊት ያገሇግሊሌ (Bahnam & Pouriran ፡ 2009)፡፡
እንዯመስተጋብራውያን ንዴፇ ሀሳብ ሇቋንቋ እዴገት መስተጋብር /ሌምምዴ/ ማዴረግ

አስፇሊጊ ነው፡፡ የማኀበረሰብ ባህሊዊ ንዴፇ ሀሳብ ትምህርትና አዕምሯዊ እዴገት
የሚዲብረው በማኀበራዊ መስተጋብር ሲሆን በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ በመምህራና
በተማሪው መካከሌ የሚፇጠረው መስተጋብር መሆኑን ያስረዲለ (Vygotsk ፡1978)፡፡
2.2 የክፍሌ ውስጥ መስተጋብር ከሴትና ከወንዴ ተማሪዎች አኳያ
በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ የተማሪና የመምህር መስተጋብር ወቅት ፆታዊ መዴል

እንዯሚጸባረቅ ጥናቶች ያስረዲለ፡፡ከ1960ዎቹ እስከ 1990ዎቹ የጥናት ውጤቶች
እንዯሚያሳዩት ከቅዴመ ኮላጅ እስከ ኮላጅ ዯረጃ ዴረስ በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ
የተማሪዎች አያያዜ ሁኔታ ጾታዊ መዴል ይታይበታሌ (Rashidi &Naderi ፡2012)::
የኮላጅ መምህራን ከፍተኛ የግንዚቤ ዯረጃ የሚሇኩ ጥያቄዎችን መጠየቅ የሚፇሌጉት

ወንዴ ተማሪዎችን ነው፡፡ (Sadker & Sadker :1992) መምህራን በተዯጋጋሚ የዓይን
ግንኙነት የሚፇጥሩት ከሴት ተማሪዎች ይሌቅ ከወንዴ ተማሪዎች ጋር ነው (Thorne:
1979)፡፡ወንድችም ሆኑ ሴት መምህራን በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ ሰፉውን ጊዛ
መስተጋብር የሚፇጥሩት ከሴት ተማሪዎች ይሌቅ ከወንዴ ተማሪዎች ጋር ነው
(Kelly:1988):: በመማር ማስተማር ወቅት መምህራን ከፍተኛውን ጥያቄ ወንዴ
ተማሪዎችን የሚጠይቁ ሲሆን መሌስ የመስጠት እዴሌንም ቢሆን ሇወንዴ ተማሪዎች
መስጠትን ያ዗ወትራለ (Kelly:1988)::
እንዯምሁራኑ ገሇፃ መምህራን በክፍሌ ውስጥ መስተጋብር ከፍተኛ ትኩረት የሚሰጡት

ከሴት ተማሪዎች ይሌቅ ሇወንዴ ተማሪዎች ነው፡፡ እንዯአጠቃሊይ እስከ አሁን
13
የተከናወኑ ጥናቶች እንዯሚያሳዩት በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ በመማር ማስተማሩ
መስተጋብር ወቅት ፆታዊ መዴል ጎሌቶ ይታያሌ፡፡
2.3 የመማሪያ ክፍሌ ዱስኩር
በቋንቋ ትምህርት በከፍሌ ውስጥ የሚከናወነው ዱስኩር የተሇየና ከላሊው ዱስኩር

ሇየቅሌነው፡፡ በቋንቋ መማሪያ ክፍሌ ውስጥ የሚከናወነው ዱስኩር ሇተግባቦት /ሇንግግር/
የሚጠቅም ነው (Nunan፡1993) ፡፡
Rynmes (2016) የክፍሌ ውስጥ ዱስኩርን በሦስት መጠነ ርዕይ ከፍሇውታሌ፡፡ ከክፍሌ
ውጭ የሚገኘውን መስተጋብር / ማኀበራዊና ተቋማዊ ሌማዴ/ የሚገነባበት ፣በመማሪያ
ክፍሌ ውስጥ አንዴና ነጠሊ ጉዲይ ወይም የንግግር መስተጋብር ፣እያንዲንደ ማኀበራዊና
ተቋማዊ ሌማዴ ወክል የሚፇጠረውን መስተጋብራዊ አውዴ የማወቅና የመገንባት
ችልታ ናቸው፡፡
2.4 በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ የሚነሱ የጥያቄ ዓይነቶች
ጥያቄ ማሇት በትዕዚዜ ወይም በመጠይቅ ስሌት የሚቀርብ መረጃ ሇማግኘት ወይም
ዕወቀትን ሇመሇካት የሚጠቅም ነው፡፡ (Behnam & pouriran, 2009) ፡፡ ጥያቄያዊ
ስሌት ረጅም ጊዛ ሲያገሇግሌ የነበረና ራሱን የቻሇ ተጽኖ ፇጣሪ የማስተማሪያ ስሌት
ነው፡፡ የተጠቀሱት ምሁራን በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ ጥያቄና መሌስ ስሌት ሇተግባቦት
አሊማና የመረጃ ክፍተትን ሇመሙሇት ያገሇግሊሌ በማሇት ያስረዲለ፡፡የጥያቄ
አይነቶችንም እንዯሚከተሇው ገሌጸዋሌ፡፡
1. ተዯራሽ (convergent) ጥያቄ
14
ይህ ጥያቄ ተማሪዎች በትምህርቱ ዋና ሀሳብ ዘሪያ በመተኮር ትክክሇኛ ምሊሽ እንዱሰጡ
የሚያዯፊፍር የጥያቄ ዓይነት ነው፡፡ ይህ ጥያቄ ተማሪዎች አጫጭር ሀሳቦች
እንዱያመነጩ እና ትክክሇኛ ምሊሽ እንዱሰጡ የሚያስገዯዴዴ ነው፡፡
(Behnam & pouriran, 2009) Richards (1992) ን ጠቅሰው እንዯገሇጹት መምህራን

ተማሪዎች እንዱያውቁ በሚፇሇገው ክህልት ሊይ እንዱያተኩሩ እንዯሚረዲቸው
አስረዴተዋሌተዯራሽ ጥያቄ ዜግና ክፍትም ተብል ይከፇሊሌ፡፡
2. ኢተዯራሽ (Divergent) ጥያቄ
ይህ ጥያቄ ተማሪዎች በተማሩት ይ዗ት ሊይ ተመስርተው የራሳቸው ሀሳብ እንዱያቀርቡ

ያዯፊፍራሌ፡፡መምህራን የተማሪዎችን ዜንባላ ሇማወዲዯር /ሇመመ዗ን/የሚጠቀሙበት
ስሌት ነው፡፡ ይህ ጥያቄ ዓይነት ቋንቋን በስፊት በመጠቀም ተግባቦትን ሇመፍጠር
የሚያዯፊፍር ነው፡፡
3. በአጭሩ መግሇጽ (ማሳየት) /Display/ ጥያቄ
ይህ ጥያቄ መምህሩ የሚጠብቀውና ብዘ ማሰብን የማይጠይቅ አጭርና ግሌጽ ምሊሽ

የሚያሳይ የጥያቄ አይነት ነው፡፡ በተጨማሪም የቃሊትን ፍቺ በማስታወስ እንዱመሌሱ
የሚያዯፊፍር ነው፡፡ ሇምሳላ ፡- የቃለ ፍቺ ምንዴን ነው (Behnam & pouriran,2009)
(Brown ,2001) ን ዋቢ በማዴረግ አስገንዜበዋሌ፡፡
4. ፍቺ ተኮር (በራስ አባባሌ የማብራራት) / Referential / ጥያቄ
ይህ ጥያቄ በጥሌቀት ማሰብንና ሰፊ ያሇ ማብራሪያ ማመንጨትን የሚጠይቅን ሲሆን

መምህሩ የማይገምተውን ምሊሽ እንዱሰጡ ያዯፊራሌ፡፡
15
2.5 የጥያቄዎች ጠቃሜታ
Cotton (1998) የክፍሌ ውስጥ ጥያቄዎች ሇትምህርቱ መሣካት የተሇያዩ ጠቀሜታዎች

እንዲለት ገሌፀዋሌ፡፡ ከእነዙህም ዉስጥ የተማሪዎችን የትምህርት ፍሊጎት ሇማዲበር፤
ትምህርቱን በንቃት እንዱሳተፈ ሇማዴረግ፣ ተማሪዎች የአስተሳሰብ አዴማሳቸው
እንዱሰፊና ዜንላያቸው እንዱዲብር እንዱሁም ተማሪዎች የክፍሌና የቤት ስራ
መስራታቸውን ሇመገምገም ፤ ያሇፇውን ትምህርት ሇመከሌስ እና ማጠቃሇያ ሇመስጠት
የጎሊ ጠቀሜታ አሇው፡፡ በተጨማሪም መምህር ተኮር የገሇፃ ስሌትን ሇማስወገዴ፤
አሳታፉ የማስተማሪያ ስሌትን ሇመገንባት እና ተማሪዎች በራሳቸው እውቀታቸውን
እንዱያዲብሩ ሇመርዲትም ያግዚሌ፡፡ ከዙህም ላሊ የተቀመጠው የትምህርት ግብ
መሳካቱን ሇመመ዗ን ፤ ተማሪዎች ፇጣን የመገመት፣ የማመዚ዗ን፣ የራስን ሀሳብ
የማቅረብ ሌምዴ እንዱያዲብሩ እና በመምህራንና በተማሪዎች መካከሌ መስተጋብር
እንዱፇጠር ያግዚሌ፡፡
2.6 የጥያቄና የገሇፃ ስሌትን ማሻሻሌ
Cengz & Cakir (2016) መምህራን የገሇፃና የጥያቄ ስሌታቸውን በማሻሻሌ በራሳቸውና
በተማሪዎች መካከሌ ያሇውን የመረጃ ክፍተት ሇማሻሻሌ እንዯሚረዲቸው አስረዴተዋሌ፡
እነዙህንም ስሌቶች ሇማሻሻሌ የሚያከናውኗቸው ተግባራት እንዯሚከተሇው ቀርበዋሌ፡-
1. ገሇፃቸው ትምህርታዊ ጠቀሜታ እንዱኖረውና ከቋንቋ አጠቃቀም ጋር ያሇውን
ተያያዥነት መፇተሽ
2. የትምህርቱ ፕሮግራም ሇቋንቋ አጠቃቀም አመቺ እንዱሆን ተገቢውን ጊዛ

በመስጠት የማስተካከሌ ተግባር ማከናወን
3. የክፍሌ ውስጥ ተግባራት/መስተጋብሮች/ተማሪዎች በቋንቋ ሇመገሌገሌ
እንዱያስችሊቸው ምቹ አዴርጎ ማ዗ጋጀት
4. የቋንቋአጠቃቀምተፇጥሮአዊ እንዱሆን በመቅረፀ ምስሌና በመቅረፀ ዴምፅ
የተዯገፇ አዴርጎ ማ዗ጋጀት ናቸው፡፡
16
2.7 የንግግር ሌውውጥ ትንተና (conversation Analysis)
ከበዯ ፡ (2009) Mazland ፡ (2006) ዋቢ በማዴረግ እንዯገሇፁት የንግግር ሌውውጥ

ትንተና የዱስኩር ትንተና ንዐስ ክፍሌ ነው፡፡ተሳታፉዎቹ አንዴን ማህበራዊ ዴርጊት
በንግግር አማካኝነት ሲያከናውኑ የሚጠቀሙበት ዗ዳ ነው፡፡የንግግር ሌውውጥ ትንተና
በተፇጥሯዊ አውዴ የተከሰተውን እውነተኛ የንግግር ተሳትፎ ሊይ የሚመሰረት
ተሳታፉዎቹ በንግግራቸው አማካኝነት የሚያሳዩትን ዴርጊት የሚያጠና ነው
(Bosanquet፡2009)::
የንግግር ሌውውጥ ትንተና በአይነታዊ ምርምር የንግግር ሌውውጡንና በተሳታፉዎች

መካከሌ የሚፇጠረውን መስተጋብር በጥሌቀት በመተንተን ሊይ ያተኩራሌ
(Koppa፡2010) በማሇት ገሌፀዋሌ፡፡የንግግር ሌውውጥ ትንተና በቃሇምሌሌስ ከተገኙ
መረጃዎች ይሌቅ የተቀረፀ የንግግር ሌውውጥ መስተጋብርን በማጥናት ሊይ የሚያተኩር
መሆኑን (Bosanquet: 2009) አስረዴተዋሌ፡፡
2.8 የትምህርት (የመማር) ምዴቦች
ሦስቱ የትምህረት ምዴቦች በመማር ሂዯት የትምህርቱ ግብ እንዱሳካ ሇማዴረግ

የተ዗ጋጁ ናቸው፡፡ተማሪዎች ከመማር ማስተማሩ ተግባራት በኋሊ አዱስ እውቀት፣ክህልት
እንዱሁም ዜንባላያቸውን ሇመሳዯግ እንዱያግዘ የተቀመሩ ሞዳልች ናቸው
(Bloom፡1956)::
የBloom taxnomy ትምህርታዊ ግብን ሇማሳካት መምህራን የተማሪዎችን የግንዚቤ

ብቃት ሇማሳዯግ ትኩረት አዴርገው እንዱሰሩ ጠቃሚ ማሕቀፍ ነው፡፡በተጨማሪም
የግንዚቤ ዯረጃዎች ትምህርትን ከቀሊሌ ወዯከባዴ በውስብስብነት ዯረጃቸው ሇማዯራጀት
ትሌቅ ጠቀሜታ እንዲሇው (Krathwohl ፡ 2002) ገሌጸዋሌ፡፡ከዙህም በተጨማሪ የBloom
ቀመሮች/ዯረጃዎች/መምህራን ሇተማሪዎች የብቃት ፇተና፣ችልታየመሇኪያ ፇተና
ሇማ዗ጋጀትና ግብረ መሌስ ሇመስጠትም ያገሇግሊሌ፡፡ የብለም የግን዗ቤ ዯረጃዎች
17
በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ የተሇያየ ፍሊጎትና ችልታ ያሊቸውን ተማሪዎች እንዯፍሊጎታቸው
ትምህርቱን ሇማቅረብ ያስችሊሌ፡፡በተጨማሪም በመማር ማስተማሩ ወቅት መምህሩ
ሇተማሪዎች እንዯየችልታቸው ተመጣጣኝ የሆኑ ጥያቄዎችን በመጠየቅ ሁለም እኩሌ
ተሳታፉ እንዱሆኑ ሇማዴረግ ያግ዗ዋሌ፡፡ ሦስቱ የመማር ምዴቦች የክህልት
/Psychomoter/ ፣ የዜንባላያዊ /Affective/ እና አዕምሮአዊ/የዕውቀት/cognitive/ ናቸው፡፡
በBloom Taxonomy የግንዚቤ ዯረጃዎች ዜንባሉያዊ ምዴብንና አዕሯዊ ምዴብን

በተሇያዩ ንዐሳን ክፍልች ከፊፍሎቸዋሌ፡፡(Krathwohl ፡ 2002) ይህንን ክፍፍሌ
የክህልት ምዴብ /Psychomoter Domain/ በተሇያዩ ንዐሳን ክፍልች አሇመከፊፇለን
የስፖርትና የዴራማ ትምህትን አሊገና዗በም ሲሌ ተችቶታሌ፡፡ ይሁን እንጂ የBloom
የግንዚቤ ዯረጃ ቀመሮች በአሁኑ ጊዛ በስፊት እያገሇገለ ያለና ሇመረዲትም ቀሊሌ ነው
ሲለ አስረዴተዋሌ፡፡
2.8.1 የክህልት ምዴብ /Psychomoter Domain/
የክህልት ትምህርት አዕምሯዊ ዕውቀትንና አካሊዊ እንቅስቃሴን ማስተባበር የሚጠይቅ

ክህልት ነው፡፡ ይህም የአካሌ ብቃት እንቅስቃሴ አካሌና አዕምሮን በመጠቀም
የሚከናወን ዴርጊት፣ ጥንካሬና ፍጥነት ያለ ዴርጊቶች መግሇጫ የሆነ አጠቃሊይ ሞተር
ነው (Simpson ፡1972) በማሇት ያስረዲለ፡፡ የተጠቀሱት ምሁር ይህንን የክህልት
ምዴብ በBloom እና በላልች ዯረጃዎች መሠረት በማዴረግ በተሇያዩ ንዐሳን ክፍልች
ከፍሇውታሌ፡፡እነዙህም ሀሳብን ማመንጨት / Origination /አዱስና የተሇየ ሃሳብ
በማመንጨት በተፇጠረው ማንኛውም ተግባራት ሊይ የመተግበር ክህልት ፤ ሉሇመዴ
የሚችሌ / Adaptation/ ማንኛውም ተግባራት ሇማከናወን የሚያስች የአካሌ ብቃት
እንቅስቃሴ ፤ ተወሳሰቡ ነገሮችን መተግበር /Complex over response/
ውጤታማ የአካሌ ብቃት እንቅስቃሴ ሇመስራት የሚያስችሌ የክህልት ዯረጃ ፤ የአሰራር

዗ዳ /Mechanisem/ በመካከሇኛ ዯረጃ የሚገኝ የአካሌ ብቅት እንቅስቃሴ ሇመሥራት
የሚያስችሌ የክህልት ብቃት ፤ በሌምምዴ የሚገኝ የአሠራር መርህ /Guided
18
Response/ የተሻሇ የአካሌ ብቃት እንቅስቃሴ ሇመሥራት የሚያስችሌ በሌምምዴ
የዲበረ የክህልት ብቃት እና የዲበረ የክህልት ብቃት /Set /አዕምሮን ፣አካሌን፣ስሜትን
በማስተባበር የሚተገበር ወይም ምሊሽ የመስጠት ተግባር የመሳሰለት ናቸዉ ፡፡
ሇምሳላ፡- የቲያትር ትውና ብቃት
የመገን዗ብ ችልታ /Perception/ አዲዱስ ሀሳቦችን ማመንጨትና መተግበር የሚያስችሌ

የክህልት ብቃት ነው፡፡ ይህንን ገሇጻ (Dave ፡ 1970) & Harrow ፡ 1972)
ይስማሙበታሌ፡፡
2.8.2 የዜንባላ ምዴብ / Affective Domain/
Clark (2015) (Krathwohl ፣Bloom ፣Masia ፡ 1973)ን ጠቅሰው የዜንባላ (የስሜት)

ምዴብ ከስሜት ጋር ተያያዜነት ያሊቸው መሠረታዊ ክህልቶች ሇማስተማር እጅግ
ጠቃሚ ዗ዳ እንዯሆነ ያስረዲለ፡፡ እነዙህ መሠረታዊ ባህሪያት/ስሜቶች/ ማሇትም ፍሊጎት
፣የኃሊፉነት ስሜት ፤ ላልችን የማዲመጥ ችልታ፤ ከላልች ጋር ሇሚፇጠረው
መስተጋብር ተሳታፉ ሇመሆን፣ግንዚቤን ሇማሳዯግ እና ሇላልች ያሇንን ክብር /አክብሮት/
የመሳሰለት ክህልት ሇማዲበር /ሇማሳዯግ/ ጠቃሚ ነው ሲለ ገሌጸዋሌ፡፡ የተጠቀሱት
ምሁራን የዜንባላን ምዴብ ከቀሊሌ ወዯ ከባዴ በአምስት ንዐሳን ክፍልች
መዴበውታሌ፡፡
1. ሀሳብን መቀበሌ/Receive Phenomena/:- ይህ ማሇት የላልችን ሃሳብ

ሇማዲመጥና ተቀብል ተግባራዊ ሇማዴረግ ዜግጁ መሆንን ያመሇክታሌ፡፡
2. ንቁ ተሳታፉ መሆን/Responding phenomena/ በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ በቡዴን
ውይይት ወቅት ንቁ ተሳታፉ በመሆን የዴርሻን መወጣት እንዯሚገባ
ያስገነዜባሌ፡፡
3. ዋጋ መስጠት / Valuing/ የላልችን መብት ማክበርና የችግር ፇቺነትን ሚና
የመወጣትን ሃሊፉነት ያመሇክታሌ፡፡
4. ማኀበራዊ ዴርጅትን/ተቋምን/ ማክበር /Organization/ ፡- ይህ ክፍሌ የማኀረሰብን
መብትና ነጻነት መጠበቅ፣ማኀበራዊ ዴርጅት /ተቋምን/ መጠበቅ፣የሀገር
፣የማኀበረሰብ ንብረት ሇመንከባከብ የሃሊፉት ስሜት መኖርን እና የማኀበረሰቡን
19
አባሇት በማዕረጋቸው፣ በዕዴሜቸው ክብር የሚገባቸውን ተገቢውን
አክብሮትሇመስጠትዜግጁ መሆንን ያስረዲሌ፡፡
5. የራስን ስብዕና ማዲበር /Internalization value/፡- ከላልች ጋር ተባብሮ
ሇመሥራት ቁርጠኛነትና ተነሳሽነት መኖር፣ችግሮችን ሇመፍታት ተባባሪ መሆን
፣በስነ ምግባር ብቁ ሆኖ መገኘት እና ራስን በራስ የመምራት /ራስን የመግዚት/
ችልታ ማዲበርን ያስረዲሌ፡፡
2.8.3 አዕምሯዊ ምዴብ /Cognitive domain/
አዕምሯዊ ምዴብ የሚያጠቃሌሇው ተማሪዎች ዕውቀት፣የመመራመርና ጥሌቅ

የአስተሳሰብ ክህልት ማዯግን የሚያመሇክትነው፡፡(Bloom,1956). ይህንን ምዴብ
በመማር ማስተማሩ ሂዯት ተማሪዎች የማስተወስ፣የመገን዗ብ፣እንዱሁም የይ዗ቶችን
ቅዯም ተከተሌ የመሇየት ችልታ ሇማዲበር የሚረዲ ነው በማሇት ያስረዲለ፡፡
1. የቀዯመው እትም
አዕምሯዊ ምዴብ የተሇያዩ ንዐሳን ክፍልች Bloom, (1956) አዕምሯዊ ምዴብን ከቀሊሌ
ወዯ ከበዴ በውስብስብነት ዯረጃቸው እንዯሚከተሇው መዴበዋቸዋሌ፡፡
1. ዕውቀት/knowledge/
ይህ ዯረጃ ተማሪዎች አስቀዴመው የተማሩትን መረጃ መሇየትና ማስታወስ መቻሊቸውን

ቁሌፍ ቃሊት የሚባለት ፍቺ (Defination)፣ ክፍት ቦታ መሙሊት (Fill in the black)፣

መ዗ር዗ር (List)፣መሇየት (Identify)፣ ስሞችን ማስታወስ (Name) ናቸው፡፡
ምሳላ:- ጥያቄዎች ፡- ማን…? (Who…?)፣ ምንዴን…? (What…?)፣ የት...?
(Where...?)፣ መቼ…….? (When……?)፣ ስሇ ገጸ ባህሪያት የሚነግረኝ (Tell me about
Characters ) ፣በታሪክ ውስጥ ዋና ዋናገጸባህሪያትእነማንናቸው?( Who are the main
20
Characters in the story?)፣በታሪኩ ውስጥ ምን ተከሰተ? (What happend in the
story?) የመሳሰለ ናቸው፡፡
2. መረዲት/መገን዗ብ/ /comprehension/
ይህ ዯረጃ የተማሩትን ይ዗ት መረዲታቸውን የሚገሌጹበት ነው፡፡ በተጨማሪም

ያነበቡትን በራስ አባባሌ መግሇጽ፣የተ዗በራረቁትን አስተካክሇው መጻፍ፣የቃሊትን አውዲዊ
ፍቺ መሇየት፣እና የነገሮችን ተመሳሳይነትና ሌዩነት እያወዲዯሩ መግሇጽ
የሚሇማመደበት ነው፡፡
ቁሌፍ ቃሊት የሚባለትመግሇጽ (Explain)፣ በራስ አባባሌ መግሇጽ (Re-tell in your

own)፣ ማብራራት (Describ)፣ እንዳት ተወዲዴራሊቸው?(How would you
compare…?)፣ማወዲዯር (compare)፣ ማነጻጸር (contrast) የሚባለ ናቸው፡፡
ሇምሳላ፡- ጥያቄዎች
ዋናው ሃሳብ ምንዴን ነው…? (What is the main idea of…?)፣ የተሸሇው የትኛው
ነው…? (Which is the Best…?)
3. መተግበር /Application/፡-
በተማሩት መሠረተ በተግባር ሇማሳየት የሚመክሩበት ዯረጃ ነው፡፡የተማሩትን ስነ ዗ዳ፣
ጽንሰ ሀሳብ ፣እንዱሁም የቀዯመ ዕውቀት በመጠቀም ችግር መፍታትን የሚሇማመደበት
ዯረጃ ነው፡፡
ቁሌፍ ቃሊት የሚባለት መተግበር (Apply)፣ ማቀዴ (Plan)፣ መምረጥ (Choose)፣

መፍትሔ ማስገኘት (Solve) ናቸው፡፡
ምሳላ፡- ጥያቄዎች
ሚና መጨወት ትችሊሊችሁ? (Can you rollplay?)፣ ሰዎችን እንሰሳትን ወይም ነገሮች

በባህሪያቸው መዴቡ (Classify Characters as human, animal or things?)
4. ትንተና /Analysis/
21
የተማሩትን ዋና ሀሳብ መሠረት በማዴረግ ዜርዜር ሀሳቦችን ማቅረብ መቻሌ፣ ሚስጥራዊ
ፍቺዎችን መረዲት የሚሇማመደበት ዯረጃ ነው፡፡በተጨማሪም ዋናውን ሀሳብ በዜርዜር
ማስረዲትና ዜርዜር ሃሳቦችን በዓይነት በዓይነታቸው በመመዯብ በቅዯም ተከተሌ
ማስረዲት መቻሌን የሚሇማመደበት ነው፡፡
ቁሌፍ ቃሊት የሚባለትመመዯብ (Classify)፣ ማወዲዯር (Compare)፣ ማነጻጽር

(Contrast) ናቸው፡፡
እንዳት መከፊፇሌ ትችሊሊችሁ? (How would you classify….?)፣ ጠቀሜታው ምንዴን

ነው? (What is the functionof…..?)፣ ዜምዴናቸው ምንዴን ነው? (What is the
relationship between…?)፣ ዋናው ጭብጥ ምንዴን ነው? (What is the theme?)፣
የሁሇቱን ዋና ገጸ ባህሪያት ተመሳሳይነትና ሌዩነት አወዲዴር (Compare & Contrast
the main characters.) የመሳሰለት ናቸው፡፡
5. ማዚመዴ/Synthesis/
አስቀዴሞ ከተሰጠው ዜርዜር መረጃ በመነሳት መዋቅሮችን እና የአሰራር ሂዯት

የሚያሳይ ንዴፍ ማ዗ጋጀት የሚሇማመደበት ነው፡፡ በተጨማሪም የተማሩትን ሙያ
በመጠቀም የችግር ፇቺነትን ሚና መወጣት፣ በቀረበው ዜርዜር መረጃ መሠረት
ማጠቃሊያ መስጠት እና የተ዗በራረቁ ዴረጊቶችን አስተካክል እንዯገና ማዯራጀት
የሚጠይቅ ዯረጃ ነው፡፡
ቁሌፍ ቃሊት የሚባለት መምረጥ (Choose)፣ መፍትሔ መስገኘት (Solve)፣ ማቀዴ

(Plan)፣ ማሻሻሌ (Modify) ናቸው፡፡
በመካከሊቸው ያሇው ዜምዴና ምንዴን ነው? (What is the relationship between…?)፣
ክፍልቹን መ዗ር዗ር ትችሊሊችሁ? (Can you list the parts…?)፣ ምን ማጠቃሇያ

ትሰጣሊችሁ? (What conclusion can you draw…?)፣ ምን ማሳመኛ ሀሳብ አሇህ ?
22
(What Ideas justfy?)፣ እንዳት መከፊፇሌ ትችሊሊችሁ? (How would you classify?)
የመሳሰለት ናቸው፡፡
6. ግምገማ / Evaluation/
በተሰጠው መስፇርት መሠረት ማብራሪያ መስጠት እና የውሳኔ ሀሳብ ማስቀመጥ መቻሌ

ነው፡፡ ዴርጊቶችን፣ ነገሮችን፣ተመሌክቶ ውሳኔ መስጠት ፣ ገንቢ የሆነ አስተያየት
መስጠት መቻሌ እና አዲዱስ ሀሳቦችን ተመሌክቶ አሳማኝ የሆነ አስተያየት መስጠት
የሚሇማመደበት ዯረጃ ነው፡፡
ቁሌፍ ቃሊት የሚባለት መገምገም (Evaluate)፣ መወሰን (Judge)፣ የተሻሇውን መምረጥ

(Select)፣ ጠቃሚ አስተያየትን መሰን዗ር (Recommend) ናቸው፡፡
ጠንካራና ዯካማ ጎናቸው ምንዴን ነው…?(What are the strengths and
weakness…?)፣የአንተ አስተያየት ምንዴነ ነው…? (What is your opinion of...?)
ናቸው፡፡
2. አዱሱ እትም
የBloom የቀዴሞ ተማሪ የሆነው Anderson በ1990ዎቹ የተወሰነ ማስተካከያ በማዴረግ

ያሻሻሇውን ፤ Anderson & Krathwol (2001) የBloom Taxonomy በአዱስ መሌክ
አሳትመዋሌ፡፡ አዱሱ እትም ከቀዯመው እትም የሚሇይበት የግስ ቅርጽ የነበራቸውን
ወዯ ስም ቅርጽ ተሇውጠዋሌ፡፡በቀዴሞው እትም ስዴስተኛ ዯረጃ የነበረው ግምገማ
በአዱሱ እትም አምስተኛ ዯረጃ ሊይ ይገኛሌ፡፡በአዱሱ እትም መፍጠር በስዴስተኛ ዯረጃ
ሆኗሌ፤በተሻሻሇው እትም የግንዚቤ /አዕምሯዊ /ዯረጃዎች ማስታወስ ፣መረዲት
መተግበር፣ዜቅተኛ የግንዚቤ ዯረጃ ሲሆኑ፤ማዚመዴ፣መገምገምና መፍጠር ዯግሞ ከፍተኛ
የግንዚቤ ዯረጃዎች ናቸው፡፡ የሚከተሇው ስዕሌ አዱሱንና የቀዯመውን የግንዚቤ ዯረጃዎች
ያሳያሌ፡፡
23
የቀዴሞው እትም አዱሱ እትም
የBloom taxonomy (Anderson & Krathwol,2001)ተሻሽል የተወሰዯ፡፡
Anderson (2001) በተሻሻሇው እትም የተገሇጹት ሇዙህ ጥናት መተንተኛነት

ተመርጠዋሌ ፡፡ ይህም የሆነበት ምክንያት Anderson ወቅታዊ እንዱሆን በማዴረግ
አሻሽል ያሳተመው በተሻሇ ሁኔታ ያገሇግሊሌ በማሇት የተሻሻሇው እትም
ተወስዶሌ፡፡እነዙህም Anderson (2001) አሻሽል ያሳተማቸው የግን዗ቤ ዯረጃዎች
በዜርዜር በምሳላ በማስዯገፍ እንዯሚከተሇው ቀርበዋሌ፡፡
1. ማስታወስ/ Remembering /
ተማሪዎች አስቀዴመው የተማሩትን ይ዗ት የሚያስተውሱበት ዯረጃ ነው፡፡
ቁሌፍ ቃሊት የሚባለት መ዗ር዗ር (List)፣ ማስታወስ (Recalls)፣ ስሞችን መጥቀስ
(Name) ናቸው፡፡
24
ምን ያህሌ…? (How Many…?)፣ ያ ማን ነበር…? (Who was it that ?) መቼ ነው
ይህ የሆነው? (When did this happen…?)፣ በታሪኩ ውስጥ ምን ተከሰተ? (What
happened in the story?) ናቸው፡፡
2. መረዲት/Understanding/
በቃሌ ፣በጽሐፍ እና በግራፍ የተቀመጡ መረጃዎችን የመረዲት ችልታቸውን

የሚያሳዩበት ዯረጃ ነው፡፡በተጨማሪም የተማሩትን የትምህርት ይ዗ት በራሳቸው አባባሌ
መግሇጽ መረዲት የሚችለበት ነው፡፡
ቁሌፍ ቃሊት እንዯገና መጻፍ (Rewrite)፣ በራስ አባባሌ መግሇጽ (Translate)፣

ማዚመዴ(Matching)
ምሳላ፡-ጥያቄ
ዋናው ሀሳብ ምንዴን ነው…? (What is the main Idea…?)፣ ሌትገሌጽ ትችሊሇህ… ?
(Can you clarify…?)
3. መተግበር/Applying/
በክፍሌ ውስጥ የተማሩትን ክህልት ሇመጠቀም በገሀደ አሇም መተግበር መቻሌ እና

የተማሩትን መርህ በመጠቀም በተግባር ሰርቶ ማሳየት የሚሇማመደበት ዯረጃ ነው፡፡
ቁሌፍ ቃሊት የሚባለት መሇወጥ (Changes)፣መተግበር (Applies)፣ማየሳት

(Shows)፣መጠቀም(Uses)፣ ማ዗ጋጀት (Prepares) ናቸው፡፡
የፇተና መርሆዎችን በመጠቀምየተ዗ጋጁ ፇተናዎች ተገቢነትመመ዗ን (Apply laws of

statistics to evaluate the reliability of written test)፣ ፇተናዎች ተገቢነት መመ዗ን
የትኛውን ተግባር ነውመፇጸም የምትፇሌገው? ሇመፇጸምአስፇሊጊው ነገር ምንዴን ነው?
ቀጥል የሚከናወነው ዴርጊት ምንዴን ነው?
25
4. መተንተን/ Analyzing/
በተማሩት መሠረት አንዴን መረጃ በተሇያዩ ዜርዜር ሃሳቦች ከፊፍሇው ማቅረብ

የሚሇማመዴበትና ዜርዜር ነገሮች ከመዋቅር ወይም ከጠቀሜታቸው አንጻር
የሚዚመደበት ምክንያት ሇይቶ ሇማመሌከት የሚቻሌበት ነው፡፡
ቁሌፍ ቃሊት የሚባለት መምረጥ (Select)፣መከፊፇሌ (Breakdown)፣ ማወዲዯር

(Compare )፣ ማነጻጸር (Contrast) ናቸው፡፡
ምሳላ፡-ጥያቄዎች
የትኛውን ክፍሌ ነው የበሇጠ የወዯዴከው?(Which part did you like best…?)
ምን ችግር አሇበት? (What was the problem with…?)፣ይህ እንዳት ይመሳሰሊሌ/
ይሇያያሌ? (How was this similary/ different to…?)ያንን ታስባሇህ/ እንዯዙያ
ታስባሇህ? (Do you think that …?) ናቸው፡፡
5. መገምገም/Evaluating /
አንዴን ሃሳብ ወይም ቁሳቁስ ተመሌክቶ ትክክሇኛ ም዗ና መስጠት መቻሌ ነው፡፡
ማሇትም በተሰጠው መስፇርት ወይም በተቀመጠው ዯረጃ መሠረት ውሳኔ መስጠት
መቻሌን ያመሇክታሌ፡፡
ቁሌፍ ቃሊት የሚባለት ማረጋገጥ - (Justifies) ፣መገምገም - (Evaluate) ማጠቃሇሌ -

Summarizes ናቸው፡፡
ሇምሳላ፡- ጥያቄዎች
የተሻሇ መፍትሔ መምረጥ…? (Select the most effective solution…?)፣ ምንዴን ነው
ከሁለም ጠቃሚ…? (What is the most important…?) ምን ታስባሇህ? (What do
you think about…?)፣ ስሇታሪኩ ምን ተሰማህ እናሇምን? (What do you think of the
story & why?) ትስማማሇህ? (Do you agree that ….?)
6. መፍጠር / creating /
26
መሠረታዊ ነገሮች ከጠቀሜታቸው ወይም ከማወቅራቸው አንጻር በአዱስ መሌክ
ማዯራጀት የሚሇማመዴበት ነው፡፡መሠረታዊ ነገሮች በአሰራራቸው ወይም
በአገሌግልታቸው አዯራጅቶ በአዱስ መሌክ መንዯፍን የሚሇማመደበትን
ነው፡፡ችግሮችን መሇየትና የመፍትሔ ሀሳብ ማቅረብንም ይመሇከታሌ፡፡
ቁሌፍ ቃሊት የሚባለት መንዯፍ (Designing)፣ በአዱስ መሌክ መሥራት /መመሥራት/

(Constructing)፣መፍጠር (Creates)፣ ማሻሻሌ (Modifies) ናቸው፡፡
የተሇየ አጨራረስ ይኖራሌ ብሇህ ታስባሇህ? (Can you think of a different ending?)፣
የካምፓኒ አሰራር የሚያሳይ መመሪያአ዗ጋጁ?(Write a company process Manual?)
በራስ ተነሳሽነት ማሳብ (Think independtal)፣ እንዳት ሌትነዴፍ ትችሊሇህ…?(How
would you design…?) እና አዱስ ግኝት ታገኝ የሆን? (If you find a new way…?)
ናቸው፡፡
የBloom ታክሶኖሚ ሇመምህራን የአዱስ አሠራራን /የፇጠራ/ እዴሌ አሳይቷሌ፡፡

መምህራን የትምህርት ዕቅዴ ሲያ዗ጋጁ እያንዲንደን የBloom Taxonomy ዯረጃ
እንዱተገብሩ የሚያስችለ ጥያቄዎችንና ተግባራትን ማ዗ጋጀት አሇባቸው፡፡ ይህን
ዜግጅት ከትምህርቱ ይ዗ት ጋር አብሮ የሚሄዴ መሆን አሇበት ::
Behnam & pouriran (2009) መምህራን የተሻሇ ትምህርት ሇመስጠት የሚያመራምሩ

ጥያቄዎች መጠየቅ ይኖርባቸዋሌ፡፡ ብዘ ጊዛ መምህሩ የሚያነሳው ጥያቄ በዜቅተኛ
የግንዚቤ ዯረጃ ሊይ የሚያተኩር ከሆነ የተማሪዎች አስተሳሳብ ስሇሚገዯብ በትምህርቱ
ሊይ ያሊቸው ግንዚቤ ጥሌቀት ያሇው አይሆንም፡፡ ከፍተኛ የግን዗ቤ ዯረጃ የሚሇኩ
ጥያቄዎች የተማሪዎችን የማሳብ ችልታ ወይም በምክንያት የተዯገፇ መረጃ የማቅረብ
ክህልት አንዱያዲብሩ ይረዲቸዋሌ፡፡ስሇዙህ ተማሪዎች ነባራዊ እውነታን
የመገን዗ብ፣የመገምገም፣ችግር የመፍታት ክህልት እንዱያዯብሩ ሉታገዘ እንዯሚገባ
ምሁራን ያሰረዲለ፡፡
27
በዙህም መሠረት ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸው
ጥያቄዎች በብለም የግን዗ቤ ማሕቀፍ መሠረት በመተንተን የመማር ማስተማሩን
መስተጋብር ሇመመርመር ጠቃሚ ግብዓት በመሆን ያገሇግሊሌ፡፡
Krathwohl (2002) እንዯገሇጹት የብለም የግንዚቤ ዯረጃዎች ትምህርትን ከቀሊሌ ወዯ

ከባዴ በውስብስብነት ዯረጃቸው ሇማዯራጀት ትሌቅ ጠቀሜታ አሇው፡፡ የትምህርትንም
ግብ ሇማሳካት ጠቃሚ ነው፡፡ መምህሩ በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ የተሇያየ ፍሊጎት
ያሊቸውን ተማሪዎች እንዯየፍሊጎታቸው ትምህርቱን ሇማቅረብ አጋዥ በመሆን
ያገሇግሊሌ፡፡ የዙህን ሞዳሌ የተሇያዩ ዯረጃዎች ተግባራዊ ሇማዴረግ በመምህርና በተማሪ
መካከሌ መስተጋብር ስሇሚፇጠር የመማሪያ ክፍለ የተነቃቃ እንዱሆን ያግዚሌ፡፡
እስካሁን በተዯረገው ንባብ በአማርኛ ቋንቋ በክፍሌ ውስጥ የሚነሱ ጥያቄዎች

በሚመሇከት በበቂ ሁኔታ ጥናት አሌተዯረገም፡፡ ስሇዙህ በመማሪያ ክፍሌ መስተጋብር
የሚነሱ ጥያቄዎችን በብለም የግን዗ቤ ዯረጃዎች በመተንተን ማጥናት አስፇሊጊ የሆነው
ሇዙህም ነው፡፡
2.9 ቀዯምት ሥራዎች ቅኝት
የዙህ ጥናት አቅራቢ ከጥናቱ ጋር ተዚማጅነት ያሊቸው ቀዯምት ጥናቶች ሇማየት

ባዯረገችው ዲሰሳ የአገር ውስጥ በአማራኛ ቋንቋ የተሰሩ ጥናቶች አሊጋጠማትም
፡፡እንግሉ዗ኛን እንዯሁሇተኛ ቋንቋ በሚማሩ ተማሪዎች ሊይ የተሠሩ ጥናቶች ከዙህ
ጥናት ጋር ያሊቸውን ተዚምድ ሇማሳየት ተሞክሯሌ፡፡
Behnam & Pouriran (2009) እንግሉ዗ኛን እንዯሁሇተኛ ቋንቋ በሚማሩ ተማሪዎች

መማሪያ ክፍሌ ውስጥ የተማሪና የመምህራን መስተጋብር በሚሌ ርዕስ የተጠና
ነው፡፡የዙህ ጥናት ዓሊማም በተግባር ተኮር መማሪያ ክፍሌ ውስጥ የመምህርና የተማሪ
መስተጋብር መመርመር ነው፡፡ጥናቱ የተካሄዯው እንግሉ዗ኛን እንዯሁሇተኛ ቋንቋ
በሚማሩ ኢራናውያን ተማሪዎች እና እንግሉ዗ኛን እንዯውጭ ቋንቋ በሚያስተምሩ
28
መምህራኖች ሊይ ነው፡፡ ጥናቱን ሇማካሄዴ ስዴስት የእንግሉ዗ኛ ክፍሇ ጊዛዎችን
በአመቺ ናሙና ዗ዳ በመምራጥ አከናውነዋሌ፡፡የጥናታቸውን ዓሊማ ሇማሳካትም
በመቅረጸ ምስሌና በመቅረጸ ዴምጽ አማካኝነት አጥኝዎቹ በመማሪያ ክፍሌ በመገኘት
መረጃዎችን ሰብስበዋሌ፡፡በመቀጠሌም የተሰበሰበውን መረጃ በተዯጋጋሚ
በማዯመጥ/በመመሌከት/ ወዯ ጽሁፍ መረጃ ቀይረዋሌ፡፡
በተጨማሪም የጥናቱን ጥያቄዎች መመሇስ በሚያስችሌ መሌኩ ከመረጃው ማሳያና ፍቺ

ተኮር ጥያቄዎችን በመሇየት በዓይነታዊና በመጠናዊ ዗ዳ ተንትነዋሌ፡፡በመጨረሻም
ከጥናታቸው ውጤት በመነሳት መምህራን በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ ከፍቺ ተኮር
ጥያቄዎች ይሌቅ ማሳያ ጥያቄዎችን በስፊት እየተጠቀሙ መሆኑን በጥናታቸው
አረጋግጠዋሌ፡፡ከዙህም ላሊ ሁለም ፍቺ ተኮር ጥያቄዎች አጥጋቢ የሆነ ተግባቦት
ሇመፍጠር እንዯማያስችለ በጥናቱ ውጤት ጠቁመዋሌ፡፡
የአሁኑ ጥናት ከቀዯምቱ ጋር ያሇው ዜምዴና በመማሪያ ክፍሌ መስተጋብር ሊይ

መካሄደ ነው፡፡ ይሁን እንጂ የቀዯመው ጥናት መምህራን የሚያነሷቸውን ጥያቄዎች ሊይ
በማተኮር የተጠና ነው፡፡ መምህራን ከሚጠይቋቸው ጥያቄዎች (ፍቺ ተኮርና ከማሳያ)
የትኛው በስፊት በጥቅም ሊይ የዋሇ እንዯነበር አሳይተዋሌ፡፡በተጨማሪም የቀዯመው
ጥናት እንግሉ዗ኛን እንዯሁሇተኛ ቋንቋ በሚማሩ ተማሪዎች ሊይ የተከናወነ ሲሆን ይህ
ጥናት በአፇፇት ተማሪዎች ሊይ የተካሄዯ ጥናት ነው፡፡የመማር ማስተማር መስተጋብር
እንዯመሆኑ መጠን በመረጃ መሰብሰቢያ መሳሪያው ይዚመዲሌ፡፡እንዱሁም የቀዯመው
ጥናት ፉተሻን መሠረት ያዯረገ በመሆኑም ከአሁኑ ጥናት ጋር ይዚመዲሌ፡፡የጥናቱ
ውጤትም ማሳያ ጥያቄዎች በስፊት ሥራ ሊይ መዋለ ከአሁኑ ጥናት
ያመሳስሇዋሌ፡፡በጥናቱ ቦታ፣በተተኳሪዎችና በተካሄዯበት ክፍሌ ዯረጃ አንጻር ይሇያያሌ፡፡
Cengiz & Calcir (2016) በቱረክኛ መማሪያ ክፍሌ ውስጥ የትምህርት አቀራረብ ስነ
዗ዳን ማሻሻሌ በሚሌ ርዕስ የተጠና ነው፡፡ የጥናቱም ዋና አሊማ መምህራን የትምህርት
አቀራረብ ስነ ዗ዳ ሊይ ሇውጥ ሇማምጣት መሞከር በሚሌ ነው፡፡ ጥናቱ የተካሄዯው
በቱርኮች 6ኛ እና 7ኛ ክፍሌ ተማሪዎች ሊይ ነው፡፡ ተሳታፉዎች የተመረጡበት መንገዴ
29
በፇቃዯኝነት ሊይ የተመሠረት ነበር፡፡ ተጠኝ መምህራንም የተመረጡበት የማስተማር
ሌምዴ ባሊቸውና በፇቃኝነታቸው ሊይ መሠረት ያዯረገ ነው፡፡ ጥናቱ በሁሇት ዓመት
ፕሮጄክት የተካሄዯ ሙከራዊ ጥናት ነው፡፡ መረጃ መሰብሰቢያ መሳሪያው ቅዴመና
ዴህረ ፇተና ነው፡፡ መቅረጸ ምስሌና መቅረጸ ዴምጽ መረጃ የተሰበሰበባቸዉ
መሳሪያዎች ናቸዉ ፡፡ የጥናቱ ግብ ሇማሳካት የተሰበሰቡ መረጃዎች የተተኑት የንግግር
ሌውውጡን በተሻሻሇው የBloom የግንዚቤ ዯረጃዎች መሠረት ያዯረገ ነው፡፡ የጥናቱ
ውጤትም ከቅዴመ ፇተናው በኋሊ ሇመምህራን በተሰጣቸው ስሌጠና መሠረት
የመምህራንም ሆነ የተማሪዎች የሃሳብ ሌውውጥ ወዯ ከፍተኛ የBloom የግንዚቤ
ዯረጃዎች ማዯግ እንዯቻሇ አረጋግጠዋሌ፡፡
የአሁኑ ጥናት ከቀዯመው ጥናት ጋር ያሇው ዜምዴና በመማሪያ ክፍሌ መስተጋብር ሊይ

የተካሄዯ መሆኑ እና የተሻሻሇውን የBloom የግንዚቤ ዯረጃዎች አገሌግልት ሊይ መዋለ
ነው፡፡ የቀዯመው ጥናት የሁሇት ዓመት ፕሮጀክት ሙከራዊ ጥናት መሆኑ የወሰዯው
ጊዛ፣ የጥናቱ ቦታና የተካሄዯበት የክፍሌ ዯረጃ ከአሁኑ ጥናት ጋር ያሇያየዋሌ፡፡ የመረጃ
መሰብሰቢያው መሳሪያ ከአሁኑ ጥናት ጋር ያ዗ምዯዋሌ፡፡
Rashidi & Naderi (2012) የክፍሌ ውስጥ መስተጋብር በስርዓተ ጾታ ሊይ የሚያሳዴረው

ተጽዕኖ በሚሌ ርዕስ የተጠና ነው፡፡የጥናቱ ዋና ዓሊማም የክፍሌ ውስጥ መስተጋብር
በሥርዓተ ጾታ ሊይ የሚያሰዴረውን ተጽዕኖ ሇመመርመር የሚሌ ነው፡፡ ጥናቱ
የተካሄዯው እንግሌ዗ኛን እንዯሁሇተኛ ቋንቋ በሚማሩ ጎሌማሳ ኢራናውያን ተማሪዎች
ሊይ ነው፡፡ በተጨማሪም መምህራኖች በጥናቱ ተሳታፉዎች ናቸው፡፡የጥናቱን ዓሊማ
ሇማሳካት መቅረጸ ዴምጽ ሇመረጃ መሰብሰቢያነት ተጠቅመዋሌ፡፡የተሰበሰበውን መረጃ
ወዯ ጽሐፍ በመቀየር በመማሪያ ክፍሌ መስተጋብር በመቅረጸ ዴምጽ አማካኝነት
የተሰበሰበውን የተማሪና የመምህራን መስተጋብር በማዚመዴ ተንትነዋሌ፡፡ከመረጃው
ትንታኔ በመነሳት የመምህራንና የተማሪ መስተጋብር ፆታዊ መዴል መኖሩን
አረጋግጠዋሌ፡፡ከዙህ በመነሳት ወንዴ ተማሪዎች ከሴት ተማሪዎች የበሇጠ ተሳታፍ
እንዯነበሩ እንዱሁም ሴት ተማሪዎች የሚሳተፈት በመምህራን ሲጠየቁ እንዯነበርና
30
ወንዴ ተማሪዎች የተነቃቃ ታሳትፎ እንዯነበራቸውና ከመምህራንም ግብረ መሌስ ያገኙ
እንዯነበር አረጋግጠዋሌ፡፡
የአሁኑ ጥናት ከቀዯመው ጥናት ጋር ያሇው ዜምዴና በመማር ማስተማር መስተጋብር

ሊይ የተሠራ መሆኑ ነው፡፡ ከዙህም በተጨማር የቀዯመው ጥናት የሴትና የወንዴ
ተማሪዎችን ተሳትፎ በሚመሇከት ወንዴ ተማሪዎች የበሇጠ ታሳታፉ መሆናቸውን
የጥናቱ ውጤት አሳይቷሌ፡፡ ይህም ከአሁኑ ጥናት ጋር ያዚምዯዋሌ፡፡ ይሁን እንጂ
ቀዯመው ጥናት እንግሉ዗ኛን እንዯሁሇተኛ ቋንቋ በሚማሩ ጎሌማሳ ተማሪዎች ሊይ
የተካሄዯ ነው፡፡ መረጃ መሰብሰቢያውም በመቅረጸ ዴምጽ ነው፡፡ከዙህም ላሊ የጥናቱ
ቦታ ፣የጥናቱ ትኩረት ከአሁኑ ጥናት ጋር ያሇያየዋሌ፡፡የአሁኑ ጥናት በአማርኛ አፇፇት
በሆኑ ተማሪዎች ሊይ ትኩረት ያዯረገ ነው፡፡እንዱሁም ከመማር ማስተማሩ መስተጋብር
ውስጥ ተማሪዎች በሚያነሷቸው ጥያቄዎች ሊይ የተከሄዯ በመሆኑ ከቀዯመው ጥናት ጋር
ሌዩነቱ የጎሊ ነው፡፡
31
ምዕራፍ ሦስት፣ የአጠናን ዗ዳ
የዙህ ምዕራፍ ዓሊማ አጠቃሊይ የጥናቱ ዗ዳ የሚቀርብበት ነው፡፡ስሇዙህ ጥናቱ እንዳት
እንዯተካሄዯና የተከናወኑ ዜርዜር ተግባራት ጥናቱን ሇማዴረግ አስፇሊጊ ነገሮች
የተገሇጸበት ነው፡፡ ስሇሆነም በዙህ ምዕራፍ የናሙና አመራረጥ፣የመረጃ መሰብስቢያ
መሣሪያ፣ የመረጃ አሰባሰብና አተናተን ዗ዳ ቀርቧሌ፡፡
3.1 የጥናቱ ዗ዳ
ይህን ጥናት ሇማከናወን ጠቃሚ ነው በማሇት የተመረጠው ዓይነታዊ /Qualitative/

የምርምር ዗ዳ ነው፡፡ይህም ዗ዳ የተመረጠበት ምክንያት የተሰበሰበው መረጃ በዋናነት
በዓይነታዊ ዗ዳ የሚተነትን ስሇሆነ ነው፡፡ ይህም የጥናቱን ዓሊማ ሇማሳካት ሲባሌ መረጃ
ስብሰባው በመማሪያ ክፍሌ የመምህርና የተማሪ መስተጋብር ሊይ የተመሠረተ በመሆኑ
ነው፡፡
የጥናቱ አከናወን በቅዴሚያ በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ በመገኘት በተፇጥሮኣዊ አውዴ

የተከናወነውን ዱስኩር በመቅረጽ ቅዴመ ትንተና ማዴረግ ፣በመቀጠሌ ምዜገባ መረጃ
ማ዗ጋጀት፤ መረጃው ከተ዗ጋጀ በኋሊ ከምዜገባ መረጃው የጥናቱን ጥያቄዎች መመሇስ
በሚያስችሌ መሌኩ አሀድችን ከፊፍል ማዯራጀትና መተንተን ፣በመጨረሻም ጥናቱን
በመጻፍ ተከናወኗሌ፡፡ቀጣዩ ስዕሌ ይህንን ይበሌጥ ግሌጽ በሆነ መሌኩ ያስረዲሌ፡፡
የ Rymes (2000) እና Ten Have (2007) አቀራረብ ሞዳሌን መሠረት በማዴረግ ከበዯ (2009፡62)
አሻሽሇው ከተጠቀሙበት ሊይ የተወሰዯ የአከዋወን ሞዳሌ ነው፡፡
32
3.2 የናሙና አመራረጥ
በዙህ ክፍሌ የናሙና አመራረጥ የሚቀርብበት ነው፡፡ስሇሆነም የትምህርት ቤት፣ የክፍሌ፣

የተመሪዎችና የመምህራን ናሙና አመራረጥ እንዯሚከተሇው ቀርበዋሌ፡፡
3.2.1 የትምህርት ቤት
ጥናቱ የሚካሄዯው በሰሜን ሸዋ ዝን በሲያዯብርና ዋዩ ወረዲ ትምህርት ጽህፇት ቤት

ሥር የዯነባ ከፍተኛ መሰናድና አጠቃሊይ ሁሇተኛ ዯረጃ ትምህርት ቤት እና ካርሌ
አጠቃሊይ ሁሇተኛ ዯረጃ ትምህርት ቤቶች ይገኛለ፡፡ ከእነዙህ ትምህርት ቤቶች መካከሌ
የዯነባ ከፍተኛ መሰናድና አጠቃሊይ ሁሇተኛ ዯረጃ ትምህርት ቤት ከወሳኝ ናሙና
ውስጥ አመቺ ናሙና (convenience Sampling) በመጠቀም ተመርጧሌ፡፡ ያሇው
‹‹
(2006) እንዯገሇጹት ተመራማሪው ጥናቱን በቅርበት ባገኛቸው ጥናቱን ሇማካሄዴ
አመቺ በሆኑሇት ሰዎች ወይም ነገሮች ሊይ ተመርኩዝ ምርምሩን ሲያካሄዴ አመቺንምና
ተጠቀመ ማሇት ይቻሊሌ፡፡››በዙህም መሠረት አጥኝዋ ጥናቱ በተካሄዯበት ዯነባ ከፍተኛ
መሰናድና አጠቃሊይ ሁሇተኛ ዯረጃ ትምህርት ቤት የምታስተምር ስሇሆነ መረጃ
ሇመሰብሰብ ካሇው አመቺነት አንጻር አመቺ የናሙና ዗ዳን ሇትምህርት ቤት መረጣ
ተጠቅማበታሇች፡፡የተመረጠበትም ምክንያት መረጃው የተሰበሰበው በመቅረጸ ምስሌ
ስሇሆነ መረጃውን ሇማግኘት አመቺነት አሇው በማሇት ይህ የናሙና አመራረጥ ዗ዳ
ጥቅም ሊይ ውሎሌ፡፡
3.2.2 የክፍሌ ዯረጃ
የክፍሌ ዯረጃ አመራረጥን በሚመሇከት የመሰናድ ተማሪዎች ተመርጠዋሌ፡፡ ምክንያቱም

የመሰናድ ተማሪዎች የንግግር ሌውውጥ ክንውን በሚመሇከት የተሻሇ መረጃ ይገኛሌ
ተብል ስሇታሰበ ነው፡፡ ከመሰናድ ተማሪዎች አሥራ አንዯኛ እና አሥራ ሁሇተኛ ክፍሌ
ተማሪዎች መካከሌ በአመቺ ናሙና ዗ዳ የአሥራ አንዯኛ ክፍሌ ተማሪዎች
ተመርጠዋሌ፡፡ የተመረጡበት ምክንያትም አመቱን ሙለ በትምህርት ሊይ
ሉገኙይችሊለ በማሇት ነው፡፡የአስራ ሁሇተኛ ክፍሌ ተማሪዎች በዩንቨርሲቲ መግቢያ
33
ፇተና ምክንያት ዓመቱን ሙለተማሪዎች ሇመረጃ ሰጪነት መግኘት ስሇማይቻሌ
ሇጥናቱ ተሳታፉነትአሌተመረጡም፡፡
3.2.3 የተማሪዎችና የመምህራን
የዯነባ ከፍተኛ መሰናድና አጠቃሊይ ሁሇተኛ ዯረጃ ትምህርት ቤት በ2011 ዓ.ም የ11ኛ
ክፍሌ ተማሪዎች አራት ሴክሽን ናቸው፡፡ ከጥናቱ ዓሇማና ከተሰበሰበው መረጃ አንጻር
ከወሳኝ ናሙና ውስጥ ጠቅሊይ ናሙና ዗ዳ በመጠቀም ተመርጧሌ፡፡በዙህም መሠረት
የአሥራ አንዯኛ ክፍሌ አራቱም ሴክሽን ሇመረጃ ሰጭነት ተመርጠዋሌ፡፡ የአስራ አንዯኛ
ክፍሌ ሁለም ሴክሽን አማርኛ ቋንቋ የሚያስተምሩ ሁሇት መምህራን በጥናቱ ውስጥ
ተሳታፉ ሆነዋሌ፡፡
3.3 የመረጃ አሰባሰብ እና አተናተን ዗ዳ
3.3.1 የመረጃ መሰብሰቢያ መሣሪያ
ጥናቱ በትምህርት ቤት ሊይ ያተኮረ በመሆኑ ተማሪዎች የሚያነሷቸውን ጥያቄዎች

መሰብሰብ እንዱቻሌ ምሌከታ ሇመረጃ መሰብሰቢያነት ተመራጭ ተዯርጓሌ፡፡
ምክንያቱም ምሌከታ በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ ተማሪዎች የሚያነሷቸው ጥያቄዎች
ሇመመሌከትና በትክክሇኛው አውዴ የተከሰተውን እውነተኛ መረጃ በቀጥታ ሇማግኘት

ያሰችሊሌ ተብል ስሇታሰበ ነው፡፡ ይህም በመቅረጸ ምስሌ መረጃ መሰብሰቢያነት
በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ የሚያነሷቸው ጥያቄዎች በተፇጥረዊ አውዴ የተከናወነውን
የንግግር ሌውውጥ በቀጥታ መሰብስብ ተችሎሌ፡፡ ምክንያቱም በቴፕ የሚቀረጽ ከሆነ
የቃሌ ምሌሌሳቸው ብቻ የሚዯመጥበት ነው፡፡ መቅረጸ ምስሌ ዴምጽና ምስሌን
አቀናጅቶ የመቅረጽ ብቃት ስሊሇው የተሸሇ መረጃ ሇመሰብስብና በተጨማሪም መረጃውን
ዯግሞ ሇመመሌከት አመቺነት ስሊሊው ነው፡፡
34
3.3.2 የመረጃ አሰባሰብ
ከሊይ እንዯተገሇጸው ሇመረጃ መሰብሰቢያ መሣሪያነት የተመረጠው መቅረጸ ምስሌ

(ቪዱዮ)እንዯሆነ ከነምክንያቱ ተገሌጿሌ፡፡ስሇሆነ የመረጃ አሰባሰብ ስሌተ ትግበራው
እንዯሚከተሇው ነው፡፡ መረጃውን ከአንዴ ሴክሽን ሦስት ጊዛ ሇመሰብሰብ ታስቦ
መምህራን የተሇያየ ስብሰባዎች ሲገጥማቸው የፇተና ፕሮግራም ሲሆን እንዱሁም በግሌ
ችግር በፇቃዴ ምክንያት በሥራ ቦታ ሊይ ሳይገኙ ሲቀሩ ቀረጻ ማዴረግ የተቻሇው
ሰባት ጊዛ ብቻ ነው፡፡ የተቀረጸው መረጃ በተዯጋጋሚ ከታየ በኋሊ ሇትንተኛ
የተመረጡት አምስቱ ወዯ ምዜግብ መረጃ ተቀይረው ተተንትነው ቀርበዋሌ፡፡
3.3.3 የምዜግብ መረጃ አ዗ገጃጀት
በመቅረጸ ምስሌ የተሰበሰበው መረጃ ወዯ ጽሐፍ መቀየሩ ቀጣይ ተግበር ሆኖ

ተከናውነዋሌ፡፡ ሇዙህም በጥቅም ሊይ የዋለት ምሌክትና ዯንቦች ከበዯ (2009) Jeffrson
(2004) ዋቢ በማዴረግ የተጠቀሙባቸው ሲሆን ሇዙህ ጥናት ተስማሚ በመሆናቸው

አገሌግልት ሊይ ውሇዋሌ፡፡ ይህም የንግግር ሌውውጦችንና ቃሌ አሌባ መግባቢያዎችን
ጭምር በጽሐፍ መሌክ ሇመቀየር የሚሞክርበት ነው፡፡
መዓዚ (2011) (Francesca፡2008) በመጥቀስ እንዯገሇጸችው የንግግር ሌውውጥ ከቃሊት

በሊይ ነው፡፡የእርስበርስ ግንኙነት በቃሌና በቃሌ አሌባ (አካሊዊ መግባቢያ) ሉከናወን
ይችሊሌ፡፡ ወዯ ጽሐፍ የሚቀየሩት የንግግሮች ሌውውጦች ብቻ ሳይሆኑ ቃሌ አሌባ
መግባቢያዎችም ናቸው፡፡ የምዜግብ መረጃ አ዗ገጃጀት ዯንብና ምሌክቶች በሚከተሇው
ሠንጠረዥ ቀርበዋሌ፡፡
35
3.1 የምዜግብ መረጃ አ዗ገጃጀት ዯንብና ምሌክቶች
ምሌክቶች መግሇጫ
01 እነዙህ ተራ ቁጥሮች የመናገር ተራውን ሇማመሌከት የገቡ ናቸው፡፡
02
03…
‹‹
መ/ርት እነዙህ አህጽሮተ ቃሊት ንግግሩ የመምህር ከሆነ ‹‹መ/ርት›› የተማሪ ሲሆን ተ››
‹‹
እየተባሇ የቀረበ መሆኑን ያመሇክታሌ፡፡ ተህ›› ዯግሞ ተማሪዎች በህብረት
ሴተ
እየተናገሩመሆናቸውን ይጠቁማሌ፡፡
ወተ
ተህ
ተ1 እነዙህ ከአሃዜ ጋር የተጠመሩት አህጽሮተ ቃሊት ተሇይተው የታወቁ ተማሪዎችን

‹‹
ተማሪ አንዴ(ተ 1)፣ተማሪ ሁሇት (ተ 2)፣ተማሪ ሦስት (ተ 3)…››በማሇት
ተ2
ሇሚመሇከት የገቡ ናቸው፡፡
ተ3 …
---› ይህ ነጠብጣብ ቀስት በትንተና ጊዛ የሚተኮርበትን ጉዲይ ይጠቁማሌ፡፡
( ) እነዙህ የአዜባር ምሌክቶች የንግገር ዴርርቦሽን ሊይተው የሚያሳዩ ሲሆን በግራ በኩሌ
ያሇው መነሸውንና በቀኝ በኩሌ ያሇው መጨረሻውን ያመሇክታሌ፡፡
- ሰረዘ ተጀምሮ በዴንገት የተቋረጠ ዏረፍተ ንግግር መሆኑን ያመሇክታሌ፡፡
‹‹
ኸኸኸ ኸ››ዎቹ ሳቅን ያመሇክታለ፡፡
+ የመዯመር ምሌክቱ ጊዛው ያሌተገሇጸ በጣም አጭር ዜምታን ያመሇክታሌ፡፡
++ ዴርብ የመዯመር ምሌክቶቹ ጊዛው ያሌተገሇጸ ረ዗ም ያሇ ዜምታን ያመሇክታለ
… ነጠብጣቡ ሆን ተብል በአጥኝዋ የተተወ የዏረፍተ ነገር ወይም የንግግር ሌውውጡ

አካሌ መኖሩን ያመሇክታሌ፡፡
( ? ) በቅንፍ ውስጥ ያሇው የጥያቄ ምሌክት ያሌተዯመጠ ወይም ሇማዲመጥ አዲጋች የሆነ
ዏረፍተ ንግግር መኖሩን ያመሇክታሌ፡፡
ምንጭ፡- ከበዯ (2009) Jefferson (2004) ን ዋቢ በማዴረግ ከተጠቀሙት ሊይ ሇጥናቱ

እንዱስማማ ተዯርጎ የተወሰዯ፡፡
36
3.3.4 የመረጃ መተንተኛ ዗ዳ፣ስሌትና ሞዳሌ
የተሰበሰበው መረጃ ወዯ ጽሐፍ ተቀይሮ ቀርቧሌ፡፡ይህንን መረጃ ሇመተንተን በዋናነት

ያገሇገለት ሞዳልች የንግግር ሌውውጥ ትንተና መሠረት በማዴረግ ነው፡፡በምዕራፍ
ሁሇት እንዯተገሇጸው የንግግር ሌውውጥ ትንተና በአይነታዊ ምርምር የንግግር
ሌውውጡንና በተሳታፉዎች መካከሌ የሚፇጠረውን መስተጋብር በጥሌቀት በመተንተን
ሊይ የሚያተኩር ነው ፡፡ በዙህ መሠረት በንግግር ሌውውጥ ተሳታፉዎች የሚያነሷቸውን
ጥያቄዎች በመተንተን ተከናውኗሌ፡፡
ሁሇተኛው ዯግሞ የ Bloom Taxonomy የግንዚቤ ዯረጃዎች በተሻሻሇው እትም

/Anderson & Krathwol ፡2001/ ባስቀመጧቸው ዯረጃዎች መሠረት ሇመተንተን
ተሞክረዋሌ፡፡የተሻሻሇው እትም በሚከተሇው ስዕሌ ቀርቧሌ፡፡
አዱሱ እትም
በመቅረጸ ምስሌ የተሰበሰበው መረጃ ወዯ ጽሐፍ ከቀየረ በኋሊ በንግግር የቀረበው መረጃ
በጽሐፍ ከሰፇረው መረጃ ጋር ተዚምድው በትኩረት ከተገና዗በ በኋሊ ምሁራን
ባስቀመጡት ሞዳልች መሠረት ተተንትኗሌ፡፡
37
ቀዯም ብል እንዯተገሇጸው ይህ ጥናት አይነታዊ የምርምር ዗ዳን የሚከተሌ ነው፡፡ የዙህ
዗ዳ ስሌቶች መተንተኛ ከሆኑት መንገድች መካከሌ የንግግር ሌውውጥ ትንተና
ተግባራዊ ተዯርጓሌ፡፡ የንግግር ሌውውጥ ትንተናው ከመስተጋብሩ ውስጥ ተማሪዎች
የሚያነሷቸውን ጥያቄዎች በመተንተን የሚከናወን ነው፡፡ ይህም ተማሪዎች
የሚያነሱዋቸው ጥያቄዎች ከንግግር ሌውውቱ መካከሌ በመሇየት ከሊይ በተገሇጹት
ሞዳልች መሠረት ተተንትኗሌ፡፡
ሇትንተናው ያመች ዗ንዴ በመቅረጸ ምስሌ የተቀረጸው ንግግር ወዯ ምዜግብ መረጃ

ተቀይሯሌ፡፡በዙህ መሠረት በንግግር የቀረበው በጽሐፍ ካሇው ጋር መመሳሰለ
ከተገና዗ባ በኋሊ የንግግር ሌውውጥ የመተንተኛ ስሌትን በ Bloom ግን዗ቤ ዯረጃ
ቀመሮች (በአዱሱ እትም) መሠረት በማዴረግ ተተንትኗሌ፡፡ ከጥናቱ ጥያቄዎች አኳያ
በንዐሳን ክፍልች በመከፊፇሌ ትንተናው ተከናውኗሌ፡፡
የጥናቱ ጥያቄ አንዴ፡- ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዛያት

የሚያነሷቸው ጥያቄዎች ከየተኛው የ Bloom ግንዚቤ ዯረጃ ይመዯባለ? የህንን ጥያቄ
ሇመመሇስ በክፍሌ ውስጥ ከነበሩት የንግግር ሌውውጦች ተማሪዎች የሚያነሷቸው

ጥያቄዎች የግን዗ቤ ዯረጃቸው ሇማወቅ ቀዯም ብል በተገጸው የ Bloom የግን዗ቤ
ዯረጃዎች መሠረት ጥያቄዎች ሇይቶ በቀመሩ ምሳላዎችና ማብራሪያዎች መሠረት
በማዴረግ ትንተናውን በማካሄዴ ተማሪዎች ያነሷቸውን ጥያቄዎች በየዯረጃቸው
ተተነትነው ቀርበዋሌ፡፡
የጥናቱ ጥያቄ ሁሇት፡- ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዛያት በሴትና
በወንዴ ተማሪዎች ተሳትፎ ሌዩነት ይኖረው ይሆን? የሚሇውን ጥያቄ ሇመመሇስ በክፍሌ
ውስጥ ከነበሩት የንግግር ሌውውጦች ውስጥ ተማሪዎች ያነሷቸው ጥያቄዎች ሇይቶ
በማውጣት በሴትና በወንዴ ተማሪዎች መካከሌ ያሇውን ሌዩነት ሇማወቅ በጥያቄ አንዴ
በተተነተነው መሠረት በየዯረጃው ያለትን ጥያቄዎች በመሇየትና በመቁጠር ተሰሌተው
38
ተቀምጠዋሌ፡፡ ከዙያም የተነሱት ጥያቄዎች በየዯረጃው የሴትና የወንዴ ሌነትን ሇማወቅ
በሠንጠረዥ ቀርበዋሌ፡፡
የጥናቱ ጥያቄ ሦስት፡- ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዛያት

የሚያነሷቸው ጥያቄ ዓይነቶች ምን ምን ናቸው? ሇዙህ ጥያቄ ምሊሽ ሇማግኘት በክፍሌ
ውስጥ በመማር ማስተማሩ መስተጋብር ወቅት ተማሪዎች በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ
የሚያነሷቸው ጥያቄዎች በመቅረጸ ምስሌ ተቀርጾ ወዯ ጽሐፍ በተቀየረው መረጃ
መሠረት ሇእያንዲንደ ጥያቄ ዓይነቶች ከምዜግብ መረጃው ምሳላዎችን በመስጠት
በአይነት በአይነታቸው ተከፍፍሇው በመተንተን ተከናውኗሌ፡፡
39
ምዕራፍ አራት፣መረጃ ትንተና እና ውጤት ማብራሪያ
የዙህ ጥናት አቢይ ዓሊማ በዯነባ ከፍተኛ መስናድና አጠቃሊይ ሁሇተኛ ዯረጃ ትምህርት
ቤት ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸውን ጥያቄዎች ትናተና
በማዴረግ ነው፡፡ትንተናውም የሚከናወነው መሪ ጥያቄዎችን መሠረት በማዴረግ ነው፡፡
4.1 ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸው
ጥያቄዎች ከየትኛው የ Bloom ግንዚቤ ዯረጃ ይመዯባለ?
Bloom የግን዗ቤ ዯረጃዎች፡- Bloom የተሇያዩ የግን዗ቤ ዯረጃዎች እንዲሇው

በምዕራፍ ሁሇት ተገሌጿሌ ፡፡ እነርሱም የማስታወስ ፣የመረዲት ፣የመተግበር፣የመተንተን
፣የመገምገምና የመፍጠር ዯረጀዎች ናቸው፡፡
1. የማስታወስ ዯረጃ
የማስታወስ ዯረጃ ተማሪዎች አስቀዴሞ የተማሩትን መረጃ የሚያስታውሱበት ነው፡፡

ይህም የተማሩትን ትምህርት መ዗ር዗ር፣ስሞችን መጥቀስ፣ያነበቡትን ታሪክ ገጸ ባህሪያት
መጥቀስ የመሳሰለትን አስታውሰው የሚናገሩበት ዯረጃ ነው፡፡ እነዙህ ተግባራት
በምሌከታው ወቅት በተዯጋጋሚ ሲከናወኑ ታይቷሌ፡፡ ይህንንም የሚከተሇው ምሳላ
ማሳያ ሉሆን ይችሊሌ፡፡
ምሳላ 1(ቀ2)
60መ/ርትእሽ ማህላት
--->61 ሴተ የአንቀጽ ማስፊፉያ ዗ዳዎች ስንት ናቸው?
62 መ/ርት ላሊ ላሊ ጥያቄ
--->63 ሴተ የአንቀጽ ማስፊፉያ ዗ዳዎች ምንዴናቸው ?
40
64 መ/ርት ጥያቄዎቹን ያዘ መጨረሻ ሊይ እናያቸዋሌ፤ ላሊ ጥያቄ ያሇው?
65 ወተ የብያኔ ስሌት አሌገባኝም?
66 መ/ርትየብያኔ ስሌት አሌገባኝም ማሇት እስቲ ግሌጽ አዴርገው?
--->67 ወተ እ ? … ሇማሇት የፇሇግኩት የብያኔ ስሌት የሚባሇው ምን ማሇት ነው?
68. መ/ርት ጥሩ እስቲ ሇተነሱት ጥያቄዎች ምሊሽ የሚሰጥ
69. ሴተ (ሦስት ሴቶች እጅ አወጡ የመናገር እዴሌ እንዱሰጣቸው)
70. መ/ርት ቀጥይ ሰሊም
71. ሴተ በመጽሏፍ ሊይ ባሇው መሠረት ማሇት ነው የአንቀጽማስፊፉያ ስሌቶች
የተገሇጹት ሰባት ናቸው፡፡
ከምሳላው ማየት እንዯሚቻሇው በ61ኛው የመናገር ተራ ተማሪዋ የጠየቀችው የአንቀጽ

ማስፊፉያ ዗ዳዎች ስንት እንዯሆኑ እንዱመሇስሊት ነው፡፡ በተማሩት መሠረት መ዗ር዗ር
፣ የተማሩትን አስታውሶ መናገር የማስታወስ ዯረጃዎች ናቸው፡፡በ71ኛው የመናገር ተራ
እንዯተገጸው በ61ኛው የመናገር ተራ ሇተጠየቀውጥያቄ የቀረበ ምሊሽ ነው፡፡ ይህም
በተማሩት መሠረት የአንቀጽ ማስፊፉያ ስሌቶች ሰባት መሆናቸውን በመሌስነት
ተሰጥቷሌ፡፡
በተጨማሪ በመናገር ተራ 63ኛ እና በመናገር ተራ 67ኛው በቅዯም ተከተሌ የአንቀጽ

ማስፊፉያ ዗ዳዎችን ምንነት ሇማወቅ የተጠየቀ ሲሆን ቀጣዩ ዯግሞ የብያኔ ስሌትን
ምንነት ሇማወቅ የተጠየቀ ነው፡፡ እነዙህም ጥያቄዎች ምንነታቸውን
ሇማስረዲትየተማሩትን አስታውሶ ምሊሽ እንዱሰጥ የሚጋብዘ ጥያቄዎች ናቸው፡፡
ስሇሆነም እነዙህ የተማሩትን የትምህርት ይ዗ት በማስታወስ ምሊሽ የሚሰጣቸው
የማስታወስ ዯረጃን የሚያሳዩናቸው፡፡
ምሳላ 2(ቀ3)
--->72 ሴተ ቃሌ ሁለ ነጻ ምዕሊዴ መሆን ይችሊሌ ?

41
73 ሴተ ቃሌ ሁለ ነጻምዕሊዴ ሉሆን አይችሌም ፡፡ እ-እ ቃሌ ራሱን ችል ሉቆም
አይችሌም(?)
--->74 ሴተ በአማርኛ ቋንቋ ውስጥ አይቀሬው ዴምጸ-ሌሳን ማን ነው?
75 ሴተ አናባቢ ነዋ!
76 ተህ (ኸኸኸ) ሳቅ
--->77 ሴተ የአማርኛ ዴምጸ ሌሳን ስንት ናቸው?
78 ሴተ አጠቃሊይ ብዚታቸው ሰሊሳ አራት ሲሆኑ ተነባቢ ዴምጸ ሌሳን ሃያ
ሰባትሲሆኑ አናባቢዎች ሰባት ናቸው ፡፡
ከሊይ በቀረበው ምሳላ መሠረት የመናገር ተራ 72ኛው ተማሪም ቃሌ ሁለ ነጻ ምዕሊዴ

መሆን አሇመሆኑን ጠይቃሇች፡፡ በዙህ ጥያቄ በመናገር ተራ 73ኛው ቃሌ ሁለ ነጻ
ምዕሊዴ አሇመሆኑ የተሰጠው ምሊሽ ያሳያሌ፡፡ ይህም ነው ወይም አይዯሇም የሚሌ
አጭር የማስታወስ ምሊሽ የሚሻ ጥያቄ እንዯሆነ ያስረዲሌ፡፡በተጨማሪም የመናገር ተራ
74ኛው በአማርኛ ቋንቋ ውስጥ አይቀሬው ዴምጸ ሌሳን የቱ እንዯሆነ ተጠይቋሌ፡፡
ሇዙህም በመናገር ተራ በቀሊለ አናባቢ መሆኑን የሚያሳይ ምሊሽ ተሰጥቶታሌ፡፡ ይህም
የማስታወስ ዯረጃ መሆኑን ያሳያሌ፡፡ እንዱሁም የመናገር ተራ 77ኛው ተማሪዋ
የአማርኛ ዴምጸ ሌሳን ስንት እንዯሆኑ ሇጠየቀችው ጥያቄ በመናገር ተራ 78ኛው
ብዚታቸው ተ዗ርዜሮ ምሊሽ ሲቀርብ ያሳያሌ፡፡ይህም ጥያቄው በቀሊለ የሚመሇስ
የተማሩትን ማስታወስ የሚጠይቅ ዯረጃ መሆኑን ማሳያ ነው፡፡
ምሳላ 3 (ቀ3)
--->97 ወተ የአማርኛ ፉዯልች ስንት ናቸው?
98 ሴተ ፉዯልች ብዚታቸው በጣም ብዘ ናቸው፡፡ ፉዯሌ ከተባሇ ዴምጽ ከሆነ ግን

የስዴስተኛው ዴምጽ ስሇሆነ ሰሊሳ አራት ናቸው፡፡ስሇዙህ ማብዚት ትችሊሇህ እያዲንደን
ሰባት ጊዛ ማሇት ነው፡፡
42
--->99 ሴተ አህጽሮተ ጽሁፍ ማሇት ምን ማሇት ነው?
100 ሴተ አህጽሮተ ጽሁፍ ማሇት ጽሁፍን በሚገባ ካነበብን በኋሊ በራሳችን
አባባሌአሳጥረን የምንጽፍበት ማሇት ነው፡፡
ከቀረበው ምሳላ የመናገር ተራ 97ኛው ተማሪው የአማርኛ ፉዯልች ብዚት ስንት

እንዯሆኑ እንዱመሇስሇት ጠይቋሌ፡፡ ይህም መ዗ር዗ርን የሚጠይቅ ምሊሽ የሚፇሌግ
ጥያቄ ነው፡፡መ዗ር዗ር ዯግሞ የተማሩትን መረጃ መሠረት በማዴረግ አስታውሶ ሉመሇስ
የሚችሌ ጥያቄ ስሇሆነ የማስታወስ ዯረጃን ያመሇክታሌ፡፡እንዱሁም የመናገር ተራ
99ኛው ተማሪዋ የአህጽሮተ ጽሁፍ ምንነት ሇማወቅ ጠይቃሇች፡፡ ይህ ዯግሞ የአህጽሮተ
ጽሁፍ ምንነቱን በማስታወስ ሇመመሇስ የሚያስችሌ ጥያቄ ነው፡፡ ስሇዙህ የተማሩትን
ይ዗ት በቀሊለ በማስታወስ ሇመመሇስ የሚያስችሌ ጥያቄ የማስታወስ ዯረጃን
2. የመረዲት ዯረጃ
የመረዲት ዯረጃ በቃሌም ሆነ በጽሁፍ እንዱሁም በግራፍ የቀረቡ መረጃዎችን የመረዲት

ችልታ የሚያሳይ ነው፡፡ በተጨማሪም የተማሩትን የትምህርት ይ዗ት መረዲትና
በራሳቸው አባባሌ መግሇጽ የሚሇማመደበት ነው፡፡ ይህን የሚያሳይ ቀጣይ ምሳላዎች
ቀርበዋሌ፡፡
ምሳላ 4 (ቀ3)
--->111ወተ የወግ ዴምጽነት ሲባሌ ምንዴን ነው? አሌገባኝም፡፡
112 ወተ ወግ ዯርዲሪው የሚያቀርበው ሃሳብ ከገጠመኙ የታ዗በውን፣ትኩረቱን
የሳበውን እና የመሳሰሇውን እንጂ ቁጣ ወይም ተግሳጽ ሇመግሇጽ
አይዯሇም ማሇት ነው፡፡
43
--->113 ወተ አንዴን ጽሁፍ አሳጥረን ሇመጻፍ ምን ማዴረግ ያስፇሌጋሌ ?
114 ሴተ ጽሁፍን በሚገባ ማንበብና ጭብጡን መረዲት
115 መ/ርትተጨማሪ መሌስ እሽ!
116 ወተ በሚገባ በማንበብና ዯጋግሞ በማንበብ ዋናውን ሃሳብ በራስ አባባሌ
አሳጥሮመጻፍ
‹‹
በቀረበው ምሳላ መሠረት የመናገር ተራ 111ኛው ተማሪው የወግ ዴምጸት ሲባሌ
ምንዴን ነው? አሌገባኝም›› ሲሌ ጠይቋሌ፡፡ ይህ ጥያቄ በመጽሓፊቸው ምዕራፍ ሦስት
የቀረበውን ምንባብ ሃሳብ መረዲትን የሚጠይቅ ነው፡፡ ይህ ዯግሞ የምንባብ ሃሳብ
መገን዗ብ መቻሌ የመረዲት ዯረጃን ያመሇክታሌ፡፡
ምሳላ 5 (ቀ3)
--->132 ሴተየባሇቤትነት ተግባር ያሊቸውን ቃሊት ከዏረፍተ ነገር ውስጥ እንዳት
እናውቃሇን?
133 ወተ ባሇቤት በዏረፍተ ነገር ውስጥ ዴርጊት ፇጻሚ ስሇሆነ ዴርጊት
ፇጻሚውን በመሇየት ማወቅ እንችሊሇን፡፡
134 መ/ርት ላሊ ውይይታችሁ እኮ በጣም ጥሩ ነው! መናገር ነው የፇራችሁት

አሁንትዕግስት ስሇጠረኋት ነው የጠየቀችው ላልቻችሁስ ?
--->135 ሴተ የአማርኛ መዯቦችን እንዳት መሇየት እንችሊሇን?
136 መ/ርት የአማርኛ መዯቦች ስንት ናቸው?
137 ተህ ሦስት
138 ወተ የአማርኛ መዯቦችን ሇመሇየት ሇምሳላ ‹‹ወጣ›› ካሇ እሱ የሚሇው
ሦስተኛ መዯብ ነው፡፡ ላሊ ዯግሞ ‹‹መጣሁ›› ከሆነ ‹‹ሁ›› የምትባሇው ቅጥያም አንዯኛ
መዯብን ታመሇክታሇች ፡፡‹‹እናንተ››የሚሇው ዯግሞ ሁሇተኛ መዯብን ያመሇክታሌ፡፡
44
ከሊይ በቀረበው ምሳላ መሠርት የመናገር ተራ 131ኛው ተማሪዋ የባሇቤትነት ተግበር
ያሊቸው ከዏ.ነገር ውስጥ እንዳት ማወቅ እንዯሚቻሌ ጠይቃሇች፡፡ ይህን ጥያቄ
ሇመመሇስ የዏረፍተ ነገር አውዴን መረዲት ያስፇሌጋሌ፡፡ ስሇዙህ የዏረፍተ ነገር
አውዴን መሠረት ተዯርጎ ምሊሽ የሚፇሌግ ጥያቄ ዯግሞ የመረዲትን ዯረጃ
ያመሇክታሌ፡፡ በተጨማሪም የመናገር ተራ 135ኛው ተማሪዋ የአማርኛ መዯቦችን
እንዳት መሇየት እንችሊሇን በማሇት ጠይቃሇች ይህም ጥያቄ በአግባቡ ሇመመሇስ
አውዴ መረዲትን የሚፇሌግ ጥያቄ ነው፡፡ የአማርኛ መዯቦችን ሇመሇየት በዏረፍተ ነገር
አውዴ ውስጥ ከመሌዕክት አንጻር የበሇጠ መገን዗ብ ስሇሚቻሌ የመረዲት ዯረጃን
ምሳላ 6(ቀ4)
90 መ/ርት ጥሩ ነው ጥያቄዎችን ጠይቁ የተጠየቁትን ጥያቄዎች ዴጋሜ አትጠይቁ
የሚጠየቁትን ጥያቄዎች ሁሊችሁም ጻፈ ሇውይይት እንዱያመቸን፤ ላሊላሊ ጥያቄ
ካሊችሁ
--->91 ሴተ አማርኛ ከላሊ ቋንቋ የተዋሳቸው ዴምጾች አለ ተብሎሌ ከላሊ ቋንቋ
የተዋሳቸው ዴምጾች ምን ምን ናቸው ? የተዋሳቸው ቃሊትስ ካለ
ምንዴን ናቸው ? ወይስ ሇምሳላ ምን ምን ናቸው ?
92 ወተአማርኛ ማሇት ምን ማሇት ነው?ላሊ ዯግሞ የአማርኛ ቋንቋ እንዳት
ተጀመረ? ሦስተኛው ጥያቄዬ የአማርኛ ቋንቋ አፇጣጠር እንዳትነው?
93መ/ርት እሽ አሁን ጥያቄዎች እንዲይረሱ ወዯ መሌሱ እንሂዴ…
በቀረበው ምሰላ መሠረት የመናገር ተራ 91ኛው ተማሪዋ ስሇቃሊት ውስት

ጠይቃሇች፡፡ይህም ጥያቄ ጠያቂዋ በምሳላ ተዯግፎ ምሊሽ እንዱሰጣት በመሻት
የጠየቀችው ስሇሆነ በምሳላ አስዯግፎ መሥራት መቻሌ የመረዲት ዯረጃን
45
3. መተግበር
በክፍሌ ውስጥ የተማሩት ክህልት በመጠቀም በገሀደ ዓሇም በተግባር ማሳየት መቻሌና
የተማሩትን መርህ በመጠቀም በተግባር ሰርቶ ማሳየት የሚቻሌበት ዯረጃ ነው፡፡
በመቅረጸ ምስሌ ተቀርጾ ወዯ ምዜግብ መረጃ ከተቀየሩት የጽሁፍ መረጃዎች ውስጥ
የመተግበር ዯረጃ የሚያመሇክቱ ምሳላዎች እንዯሚከተሇው ቀርበዋሌ፡፡
ምሳላ 7 (ቀ4)
--->30 ወተ ምሳላው ሊይ ማሇት ነው ሁሇተኛው ‹‹ሌፊት›› የሚሇው ቃሌ ‹‹ት››
መጨረሻ ሊይ አናባቢ የሊትም፡፡ ይኸ ታዱያ ሌክ ነው ?
31መ/ርትጥሩ! ይኸኛው ዯግሞ ግሌጽ ካሌሆነ ሁሊችሁም አንዴ ጊዛ ጸጥ ብሊችሁ
ተከታተለ፡፡ ወዱህ ተከታተለ፡፡ ተናባቢ ዴምጽ ወይም ሳዱስዴምጽ በቃሌ መጨረሻ
ሲመጣ ቀሇም ስሇማይሆን አናባቢአያስፇሌገውም፡፡ በቃሌ መጀመሪያ ከመጣ ግን ቀሇም
ስሇማይሆን አናባቢያስፇሌገዋሌ፡፡
ሇምሳላ ‹‹ቤት›› የሚሇው ቃሌ በዴምጸሌሳንአጻጻፍ ሲጻፍ /ብኤት/ ፣
‹‹ሌብስ›› የሚሇው ቃሌ በዴምጸሌሳን ሲጻፍሌእብስ ይሆናሌ፡፡ ይህ
የሚያሳየው ተናባቢ በቃሌ መጨረሻ ሁሇት ሉሆን ይችሊሌ፡፡በመጀመሪያ ግን ቀሇም

ስሇሚሆን የግዴ አናባቢ መኖር አሇበት፡፡ አሁንግሌጽ ነው?
32 ተህ ግሌጽ ነው፡፡
--->33 ሴተ ቲቸር አረፍተ ነገር ሲሆን ነው በዴምጸ ሌሳን አጻጻፍ የምንጽፇው?
34 መ/ርት አረፍተ ነገር ሲሆን እያንዲንደ ቃሌ በዴምጸ ሌሳን መጻፍ አሇበት፡፡

‹‹
ሇምሳላ 8ኛው አባት መካሪ ነው›› የሚሇውን በጋራ እንሥራው (በጥቁር ሳላዲ ሊይ
እየጻፈ)፡፡‹‹አባት››በዴምጸሌሳን ሲጻፍ /ኣብብኣት/ ‹‹
መካሪ›› የሚሇውበዴምጸ ሌሳን ሲጻፍ
/ምኧክአርኢ/ ሲሆን ‹‹ነው››የሚሇው ዯግሞ ንኧው ይሆናሌ፡፡ ስሇዙህ እያንዲንደ ቃሌ
በተናጥሌ በዴምጸሌሳን መጻፍ አሇበት፡፡ አሁን ግሌጽ ይመስሇኛሌ?
46
ከሊይ በቀረበው ምሳላ የመናገር ተራ 30ኛው ተማሪው ቃሊትን በዴምጸሌሳን አጻጻፍ
በሚያሳይበት ወቅት የገጠመውን መሰናክሌ በመረዲት ሲጠይቅ ይታያሌ፡፡ ይህ ዯግሞ
በተሰጠው ትምህርት መሠረት በተግባር ሰርቶ ሇማሳየት ጥረት ሲያዯርግ ያሳያሌ፡፡
በተማሩት መሠረት በተግባር ሠርቶ ማሳየት የመተግበር ዯረጃ ያመሇክታሌ፡፡
በተጨማሪም የመናገር ተራ 33ኛ ተማሪዋ ዏረፍተ ነገር እንዳት በዴምጸ ሌሳን
መጽሏፍ እንዯሚቻሌ ሇማወቅ ጠይቃሇች፡፡ ይህ ጥያቄ ዯግሞ በተማሩት መሠረት
በተግባር ሠርቶ ማሳየት የመተግበር ዯረጃን ያመሇክታሌ፡፡
ምሳላ 8 (ቀ 4)
81 ወተ በዴምጸ ሌሳን ሊይ አናባቢና ተናባቢ ተብሇን ተምረናሌ፡፡ አናባቢዎችሊይ
ሁሇትአይነት ‹‹አ›› አሇ፡፡አንደ አናባቢ አንደ ክቧ ‹‹አ›› ተናባቢ
የሆነበት ምክንያት ምንዴን ነው ? አሌገባኝም፡፡
82 መ/ርትእሽ! ጨረስክ ሰሇሞን?
83 ወተ አሌጨረስኩም፡፡
85 መ/ርት ላሊ ጥያቄ አሇ ቀጥሌ
--->86 ወተ ቃሊትን በዴምጸ ሌሳናት ስንጽፍ ‹‹ወ›› ከፉሌ አናባቢ ነው፡፡
ሇምሳላ ‹‹ሊሟ›› የሚሇውን ሇምንዴነው ‹‹ሌኣምዋ›› ብሇን ብሇን ያሌቻሌነውወይስ
ይቻሊሌወይ?የመናገር ተራ 86ኛው ተማሪው ቃሊት በዴምጸሌሳን ሲጻፍ ‹‹ሊሟ››
የሚሇውን ከፍሌ አናባቢ የሆነው ‹‹ው›› በዴምጸሌሳን አጻጻፍወቅት አናባቢን ወክል
አገሌግልት መስጠት አሇመስጠቱን በትግበራ ሂዯት የገጠመውን ሇመረዲት ጠይቋሌ፡፡
ይህም በተማሩት መሠረት በተግባር ሠርቶሇማሳየት ጥረት ሲያዯርግ የሚያሳይ ሲሆን
የትግበራ ዯረጃን ያመሇክታሌ፡፡
47
4. መተንተን
በተማሩት መሠረት አንዴን መረጃ በተሇያዩ ዜርዜር ሃሳቦች ከፊፍሇው ማቅረብ መቻሌን
የሚያመሇክት ነው፡፡ በተጨማሪም ዜርዜር ነገሮች ከማወቅራቸው ወይም ከጠቀሜታቸው
አንጻር የሚዚመደበት ሃሳብ ሇይቶ ማመሌከትን የሚያሳይ ዯረጃ ነው፡፡ (Anderson ፣
2001) ይህ ዯረጃ የነገሮችን ተመሳሳይነት እና ሌዩነት ሇይቶ ሇማመሌከት የሚረዲ ዯረጃ
ነው፡፡
ምሳላ 9 (ቀ1)
--->151ሴተገቢርና ትዕይንት በመዴረክ ሊይ የሚሇየው እንዳት ነው?
152መ/ርት ላሊ ጥያቄ ካሊችሁ አንዴ ሊይ እናያሇን?
--->153ወተመነባነብና ጎንታ ተመሳሳይ ናቸው ማሇት ይቻሊሌ?
154መ/ርት በተነሱት ጥያቄዎች ሊይ ምሊሽ የሚሰጥ? እህ---ምሊሽ የሚሰጥ
155ሴተ ጥያቄ ሇመጠየቅ ( የመናገር እዴሌ እንዱሰጣት እጅ አውጥታ)
156መ/ርት እሽ ጠይቅ ይቻሊሌ
157 ሴተ የመዴረክ ተውኔት ሊይ ከአንደ ወዯ አንደ ትዕይንት የሚሸጋረው
እንዳት ነው?
158 መ/ርት እሽ በጣም ጥሩ ነው፡፡ አሁን የተጠየቁትን በአንደ ወይም
በሁለም ሊይ ምሊሽ ወይም አስተያየት ያሇው
159 ተህ++
--->160 መ/ርት እሽ ካሌመሇሳችሁ ገቢርና ትዕይንት በመዴረክ ሊይ ገቢር አብይ ክፍሌ
ነው ፡፡ሲባሌ የተሇያዩ ትዕይንቶችን ያካትታሌ ማሇት ሲሆን ትዕይንትዯግሞ በገቢር
ውስጥ የሚካተት ንዐስ ክፍሌ ነው፡፡ላሊው ከዙሁ ጋር የሚቀራረበው ጥያቄ በመዴረክ
ሊይ ከአንደ ወዯ አንደ ትዕይንት ሇሸጋገር የመብራት ማብረትና ማጥፊት እንዱሁም
48
የመጋረጃመዜጋትና መክፇት ይሸጋገራሌ፡፡ በተጨማሪ ጎንታና መነባንብ ሌዩነት
መነባንብ አንዴ ተዋናዋይ ብቻውን በመዴረክ ሊይ የሚያቀርበውየብቻው ንግግር
ነው፡፡ጎንታ በመዴረክ ሊይ ሁሇትና በሊይ የሆኑ ተዋንያን ሉሆኑ ይችሊለ አንደ ተዋናይ
ወዯ ገን ሇራሱና ሇተመሌካች ላሇልችተዋነዮች እንዲይሰሙ በማንሸካሾክ የሚያቀርበው
ንግግር ነው፡፡ስሇዙህ ሌዩነት ይታይባቸዋሌ፡፡ ላሊ የሚታነሱት ነገር አሇ?
የቀረበው ምሳላ እንዯሚያሳየው የመናገር ተራ 151ኛው ተማሪዋ ገቢርና ትዕይንት

በማዴረክ ሊይ የሚሇያዩበትን ሇማወቅ ጠይቃሇች ፡፡ በመምርቷ በመናገር ተራ 160ኛው
ሊይ የተሰጠው ምሊሽ ገቢር አቢይ ክፍሌ ሲሆን ትዕይንት ዯግሞ ንዐስ ክፍሌ መሆኑ
ተገሌጾአሌ፡፡ የነገሮችን ተመሳሳይነትና ሌዩነት ማሳየት ዯግሞ የመተንተን ዯረጃ
ያመሇክታሌ፡፡ በተጨማሪም የመናገር ተራ 153ኛው ተማሪው መነባነብና ጎንታ
ተመሳሳይ መሆን አሇመሆናቸውን ሇማወቅ ጠይቋሌ፡፡ ከሊይ እንዯተገሇጸው በ160ኛው
ተራ በመምህርቷ የተሰጠው ምሊሽ ሌዩነታቸውን የሚያስረዲ ነው፡፡ ይህ ዯግሞ
የመተንተን ዯረጃን ያሳያሌ፡፡
ምሳላ 9 (ቀ5)
--->122 ወተ ስነ ቃሌ ከስነጽሐፍ የተመዯበበት ምክንያት ምንዴነው? ስነ ቃሌ
የሚባሇው በቃሌ ከትውሌዴ ወዯ ትውሌዴ የሚተሊሇፍ ነው፡፡ከስነ ጽሐፍ የተመዯበበት
ምክንያት አሌገባኝ?
123 መ/ርት ስነቃሌ እንዳት የስነጽሐፍ ዗ርፍ ሆኖ መሌሱ
124 ተህ ++
--->125 መ/ርት እሽ! ስነ ቃሌ የስነ ጽሐፍ ዗ርፍ የሆነበት ምክንያት በመጀመሪያ
ስነጽሐፍ ውበትን፣ሇዚን ሇመግሇጽ ነው ፡፡ስነ የሚሇው ተግባሩ ማሇት ነው፡፡ ስሇዙህ

ስነቃሌ ሇምሳላ ቃሌ ግጥሞችን ብናይ በቀሊለ የሰውን ስሜት የሚነኩ የሙሾ ቃሌ
ግጥሞችንብናያቸው የሰውን ሌብ የሚያሳዜኑ የሚያስሇቅሱ ናቸው ፡፡ግሌጽ ነው?
49
126 ተህ አዎ!
127 መ/ርት ላልችንም የስነ ቃሌ ዗ርፎች ምሳላያዊ አነጋገሮችም እምቅ የሆነ
ሀሳብ ያ዗ለ ናቸው፡፡ስሇዙህ ከነዙህ ባህሪያቸው የተነሳ ስነ ጽሐፍ ሉመዯቡ ችሇዋሌ፡፡
የተግባባን መሰሇኝ ? ላልች ጥያቄዎች ካሊችሁ?
--->128 ወተ ተውኔት የስነ ጽሐፍ ዗ርፍ ነው? ተውኔት ማሇት ምን ማሇት ነው?
ላሊው ጥያቄ ተውኔትና ሌቦሇዴ አንዴነትና ሌዩነታቸው ምንዴነው?
129 መ/ርት ጥሩ ጥያቄ ነው መሌሱሇት
130 ሴተ ተውኔት ማሇት ዴራማ ማሇት ነው፡፡
131 መ/ርት ተውኔት ማሇት ዴራማ ነው ተጨማሪ…
132 ወተ ሁሇተኛው ጥያቄ ተውኔትና ሌቦሇዴ ተመሳሳይነታቸው የስነጽሐፍ
዗ርፍ መሆናቸው ነው፡፡ ተውኔት ማሇት ዯግሞ ዴራማ ሲሰራ የምናየው ነው፡፡
133 መ/ርት በጣም ጥሩ ነው፤ተውኔት ማሇት በተዋንያን አማካኝነት በመዴረክ
ተ዗ጋጅቶ ሇእይታ እንዱቀርብ የሚጻፍ ዴርሰት ነው፡፡ከሌቦሇዴ ጋር ያሊቸው
ተመሳሳይነትና ሌዩነትተመሳሳይነታቸው እንዯገሇጻችሁት የስነ ጽሐፍ ዗ርፍ
ነው፡፡ሌዩነታቸው ሌቦዴ በንባብየሚ዗ጋጅ ሲሆን ተውኔት በተዋንያን ተጠንቶ ሇእይታ
እንዱቀርብ የሚጻፍ ወይምየሚ዗ጋጅ ነው፡፡ በላሊ ምዕራፍ ዯግሞ ተውኔትን ሰፊ
ባሇመሌኩ ስሇምናይ በዙሁ ይበቃናሌ፡፡ማሇትም የሚታነሱት ጥያቄ ከላሊችሁ ማሇት
ነው፡፡ጥያቄ ካሇ መጠየቅይቻሊሌ፡፡
ምሳላው እንዯሚያሳው የመናገር ተራ 122ኛው ተማሪው ስነ ቃሌ ከስነ ጽሐፍ ጋር

ያሇውን ዜምዴና ሇማወቅ ጠይቋሌ፡፡ የተጠየቀው ጥያቄና በመናገር ተራ 125ኛ
የተሰጠው ምሊሽ ስነ ጽሐፍና ስነቃሌ ያሊቸው ዜምዴና በመግሊጽ ሊይ ያተኮረ ነው፡፡
ስሇዙህ የነገሮች ተመሳሳይነት በማቅረብ የተሰጠው ገሇጻ ጥያቄው የማወዲዯር ሃሳብ
የሚያሳይ የትንተና ዯረጃ የሚያሳይ ነው፡፡በተጨማሪም በመናገር ተራ 128ኛው
50
ተማሪው ከጠየቃቸው ጥያቄዎች ውስጥ ተውኔትና ሌቦሇዴ አንዴነትና ሌዩነታቸው
ሇማወቅ ጠይቋሌ፡፡ ይህ የነገሮችን ተመሳሳይነት ወይም ሌዩነት የማሳየት ሂዯት
ሇመተንተን ዯረጃ በምሳላነት ሉቀርብ የሚችሌ ነው፡፡
ምሳላ 10 (ቀ5)
--->134 ሴተከዙህ በፉት እንዯተማርነው ዴርሰት ሌቦሇዴና ኢሌቦሇዴ ተብሇን
ተምረናሌ፡፡ማወቅየፇሇግኩት ነገር የሌቦሇዴና የኢሌቦሇዴ የጋራ
ባህሪያትምንዴነው?
135 መ/ርት ጥያቄው ግሌጽ ነው አይዯሌ? የሌቦሇዴና የኢሌቦሇዴ የጋራ
ባህርያትምንዴነው?
136ወተ ሁሇቱም በዜርው ጽሐፍ የሚቀርቡ ናቸው፤ሃሳብንም ሇማስተሊሇፍ
ይጠቅማለ፡፡
137 መ/ርት ጥሩ ነው ተጨማሪ መሌስ ያሇው
--->138 ወተ ሌቦሇዴና ኢሌቦሇዴ ዴርሰት ሌዩነታቸው ምንዴነው ?
139መ/ርት ሁሇቱንም ጥያቄዎች አያይዚችሁ መሌሱ
140 ሴተ ሌዩነታቸው ሌቦሇዴ በፇጠራ ሊይ ተመስርቶ የሚጻፍ ነው፤
ኢሌቦሇዴ ዯግሞ እውነተኛ የሆነ ነገር ተመስርቶ የሚጻፍ ነው፡፡
141 መ/ርት በጣም ጥሩ ነው ማህላት፤ የተሇየ መሌስ ያሇው አሇ?
142 ተህ+
143 መ/ርት የሌቦሇዴና የኢሌቦሇዴ የጋራ ባህርያታቸው የተሰጠው መሌስ ጥሩ ነው፡
ሌዩነታቸው ሌቦሇዴ ሌብ የወሇዯው ሃሳብ ወይም በዯራሲው ምናብ የተቀነባበረ የፇጠራ
ጽሐፍ ነው፡፡ የፇጠራ ሲባሌ ዯግሞ የገሀደ አሇምንየሚያንጸባርቅ ሆኖ ነው ማሇት ነው
የሚቀርበው ፤የሌቦሇዴ ጽሐፍ አውነተኛ መረጃ መሠረት ተዯርጎ የሚጻፍ ነው፡፡ሇምሳላ
51
የህይወት ታሪክ፣የአገር ታሪክም ሉሆን ይችሊሌ እና የመሳሳለት ናቸው፡፡ ግሌጽ ነው?
ከሊይ የቀረበው ምሳላ እንዯሚያሳየው በመናገር ተራ 134ኛው ተማሪዋ የሌቦሇዴና

የኢሌቦሇዴ የጋራ ባህሪያት ሇማወቅ ጠይቃሇች፡፡ በተጨማሪም በመናገር ተራ 138ኛው
የሌቦሇዴና የኢሌቦሇዴ ዴርሰት ሌዩነታቸውን ሇማወቅ ጠይቋሌ፡፡ እነዙህ ጥያቄዎች
የሌቦሇዴና የኢሌቦሇዴ ተመሳሳይነትና ሌዩነታቸው የሚያስረዲ ምሊሽ የሚፇሌጉ
ናቸው፡፡ የነገሮችን ተመሳሳይነትና ሌዩነት ሇማሳየት የቀረበው የተንተና ዯረጃ የሚያሰይ
ምሳላ ነው፡፡
ምሳላ 11(ቀ3)
--->86 ወተ አናባቢ ዴምጸ ሌሳናት ከተነባቢ ዴምጸ ሌሳናት የሚሇይበት ባህርያት
ምንዴነው ?
87 ሴተ የሚሇዩበት ከ… ሰንባችን የሚወጣው ዴምጽ ሙለ በሙለ ሌቅ ነው፡
በከፉሌም ወይም ሙለ ሇሙለአይታገዴም ፡፡ ተነባበቢ ዴምጸ ሌሳናት
ግንበከፉሌም ወይም ሙለ ሇሙለ ሉሆን ይችሊሌ ይታገዲሌ፡፡ እና አናባቢዴምጸ
ሌሳናት ብቻውን ቀሇም መሆንይችሊሌ፡፡ ተናባቢ ዴምጸ ሌሳናት ግን አናባቢ ካሊስጠጋ
በስተቀር መሆን አይችሌም፡፡
--->88 ወተ ወግ ከኢሌቦሇዴ የስነ ጽሐፍ ዗ርፍ ይመዯባሌ ሲባሌ ግሌጽ አይዯሇም፡፡
89 ሴተ ከእውነታው አሇም ያሇው ገጠመኝ ከዙህም ከዙያም በመቀነጫጨብ
ከገጠመኞቹሚዚን የዯፊውን ነው፡፡ የሚያቀርበው ወግ ዯርዲሪው ማሇት ነው፡፡ ሌቦሇዴ
ዯግሞ የእውነታው አሇም ነጸብራቅ ቢሆንም ግን በዯራሲው ምናብ ተፇጥሮ የሚቀርብ
ወይምዯግሞ በገሀደ አሇምበትክክሌ ስሇሚገኝ ማሇት ነው፡፡
52
ከሊይ የቀረበው ምሳላ እንዯሚያሳየው በመናገር ተራ 86ኛው አናባቢ ዴምጸ ሌሳናት
ከተናባቢ ዴምጸ ሌሳናት የሚሇያቸውን ባህሪያት ሇማወቅ ጠይቋሌ፡፡ ይህ ጥያቄ
አናባብና ተናባቢ ዴምጸ ሌሳናት በየወገናቸው ሌዩነታቸውን በማሳየት መተንተን
የሚፇሌግ ጥያቄ ስሇሆነ የትንተና ዯረጃ ምሳላን ያሳያሌ፡፡ በተጨማሪም የመናገር ተራ
88ኛው ተማሪው ወግና ኢሌቦሇዴ የሚያመሳስሊቸውን ሇመረዲት ጠይቋሌ፡፡ ይህ በ88ኛ
ተራ ተማሪዋ የሰጠችው ምሊሽ የነገሮችን ተመሳሳይ ገጽታ የሚያሳይ ስሇሆነ የትንተና
ዯረጃ ምሳላ መሆኑን ያሳያሌ፡፡
5. መገምገም
አንዴን ሃሳብ ወይንም ቁሳቁስ ተመሌክቶ ትክክሇኛ ም዗ና መስጠት የሚሇማመደበት

ነው፡ማሇትም በተሰጠው መስፇርት ወይም በተቀመጠው ዯረጃ መሠረት ውሳኔ መስጠት
መቻሌን ነው፡፡ ሇዙህም ማሳያ የሚሆን ምሳላ ቀጥል ቀርቧሌ፡፡
ምሳላ 12(ቀ4)
--->81 ወተ በዴምጸ ሌሳን ሊይ አናባቢና ተናባቢ ተብሇን ተምረናሌ፡፡ አናባቢዎች
ሊይ ሁሇት አይነት ‹‹አ›› አሇ፡፡አንደ አናባቢ አንደ ክቧ ‹‹ዏ›› ተናባቢ
የሆነበት ምክንያት ምንዴን ነው? አሌገባኝም፡፡
82 መ/ርት እሽ ጨረስክ ሰሇሞን
83 ወተ አሌጨረስኩም
84 ተህሳቅ
--->86 ወተ ቃሊትን በዴምጸ ሌሳናት ስንጽፍ ‹‹ወ›› ከፉሌ አናባቢ ነው፡፡ ሇምሳላ
‹‹ሊሟ›› የሚሇውን ሇምንዴነው ‹‹ሌኣምዋ›› ብሇን ብሇን ያሌቻሌነው
ወይስ ይቻሊሌ ወይ?
53
87 መ/ርት ጥሩ ጥሩ ጥያቄዎች የሚያወያዩን እየተጠየቁ ነው ላሊም ጥያቄ ካሇ
ይቻሊሌ፡፡
--->88 ወተ የአማርኛ ፉዯልች የተወሰኑት ተዯጋጋሙ አለ፤መዯጋገማቸው ቦታና
ጊዛ ይፇጃሌእንጂ ጠቀሜታው ምንዴነው? ሇምን እንዯሆነ ተብራርቶ
አሌቀረበም ይህ አሌገባኝም፡፡
89ወተ የአማርኛ አናባቢዎች ሁሇት ናቸው አንደ አናባቢ አንደ ተናባቢ
የሆነበት ምክንያት ምንዴነው?
90 መ/ርት ጥሩ ነው ጥያቄዎችን ጠይቁ የተጠየቁትን ጥያቄዎች ዴጋሜ
አትጠይቁ የሚጠየቁትን ጥያቄዎች ሁሊችሁም ጻፈ ሇውይይት
እንዱያመቸን፤ ላሊላሊ ጥያቄ ካሊችሁ
በቀረበው ምሳላ መሠረት የመናገር ተራ 81ኛው ተማሪው በዴምጸ ሌሳን ጽንሰ ሀሳብ
‹‹
ውስጥ እንዯአናባቢ የተወሰዯችው አ›› እንዯተናባቢ የተወሰዯችው ‹‹ ››
ዕ የዴምጽ
ተመሳሳይነት ያሊቸው ሲሆን በተሇያየ የዴምጸ ሌሳን ዓይነት የጠመዯቡበት ምክንያት
የማሳመኛ ሃሳብ እንዱሰጠው ጠይቋሌ፡፡ የማሳመኛው ወይም የውሳኔ ሃሳብ
የሚያዯፊፍረው የግምገማ ዯረጃ መሆኑን ያሳያሌ፡፡ በተጨማሪም በመናገር ተራ 86ኛው
ተማሪው በዴምጸ ሌሳን አጻጻፍ ሂዯት ከፍሌ አናባቢዎች የአናባቢነት ሚና መወጣት
ያሌቻለበት ምክንያት አሳመኝ የሆነ መረጃ ሇማግኘት ጠይቋሌ፡፡ ይህም ተማሪው
የግምገማ ዯረጃ የሚሇኩ ጥያቄዎች ማንሳቱን ያስረዲሌ፡፡ እንዱሁም በመናገር ተራ
88ኛው ሊይ ተማሪው የአማርኛ ፉዯልች ወይም ተመሳሳይ ዴምጾች (ሀ፣ሏ፣ሰ፣ሠ ) ወ዗ተ
መዯጋገማቸው ጊዛና ቦታ ይፇጃሌና አሊስፇሊጊ ነው ፤አስፇሊጊም ከሆነ ምክንያቱ ምን
እንዯሆነ ማሳመኛ ሃሳብ ወይም መስፇሪቱ ዕንዱገሇጽሇት ጠይቋሌ፡፡የህ ዯግሞ ውሰኔ ሊይ
መዴረስ ማሳመኛ ሃሰቦችን ማቅረብ የግምገማ ዯረጃን ያመሇክታለ፡፡
ምሳላ 13(ቀ4)
--->102 ወተአማርኛ ቋንቋ ትምህርት 9ኛ እና 10ኛ በሚገባ ትኩረት ሰጥተን
54
እንማራሇን ክፍሌ ስንዯርስ ግን የእንትራንስ ፇተና ስሇማይሰጥ ትኩረታችን
11ኛ እንዱቀንስ አዴርጎናሌ ይህ የሆነበት ምክንያት ምንዴነው?
103 ተህ ሳቅ (ኸኸኸ)
104 መ/ርት እረፈ! ጥያቄ መጠየቅ የሚያስቅ አይዯሇም ፡፡ አንዲንድቻችሁ
የሰው ሃሳብ አትስረቁ!
105 ወተ እዙህ ሊይ አማርኛ 11ኛና 12ኛ ክፍሌ መማራችን እውቀት እንዱኖረንነው?
በእርግጥ ማወቃችን ጥሩ ነው እንትራንስ ፇተናየቀረበት ምክንያት ምንዴነው?
መፍትሔውስ ምንዴን ነው?
106 ተህ (ጫጫታና የጎነዮሽ ወሬ)
107 መ/ርት የአሳባችሁትን ነው አይዯሇም የጠየቀው ?
108 ተሀ++
109 መ/ርት እንግዱህ የተጠየቁትን እንወያይባቸው ጊዛውን ሇመጠቀም ማሇት
ነው፡፡
110 ወተ ቲቸር ! ተጨማሪ አማርኛ 10ኛ ክፍሌ ማትሪክ ይሰጣሌ 12ኛ ክፍሌ
ሊይ ግን የማይሰጥበት ምክንያት ምንዴነው?
ከሊይ በቀረበው ምሳላ የመናገር ተራ 102ኛው ተማሪው አማርኛ ቋንቋ 9ኛና 10ኛ
ክፍሌ በትኩረት እንዯሚማሩና መስናድ 11ኛ ክፍሌ ሲዯርሱ ትኩረታቸው እንዯቀነሰ
በመግሇጽ ዩኒቨርሲቲ የመግቢያ ዯረጃ የማይሰጥበት ምክንያት ወይም መስፇርቱን
ሇማወቅ ጠይቋሌ፡የውሰኔ ሃሳብ መግሇጽ የግምገማ ዯረጃ ያሳያሌ፡፡
ምሳላ 14(ቀ5)
--->146 ወተ በሀገራችን በርካታ ባህልች፣በርካታ ታሪኮች አለ፤በየአካባቢያችን
የተሇያዩክብረ በዓሊት አለ፣የተሇያዩ ሌማድችም አለ፡፡መጠየቅ የፇሇግኩት የተሇያዩ
55
የተጻፈ ብዘ ጽሐፎችም አለ፡፡ነገር ግን ዯራሲ ገጣሚ በብዚት የሇም፡፡ ይህ የሆነበት
ምክንያት ምንዴነው?
147 መ/ርት ባህሩ ያነሳው ሃሳብ ግሌጽ ነው?
148 ወተ ጥያቄው ግሌጽ ነው(?)
149 መ/ርት እንዯተባሇው በሀገራችን በርካታ እምቅ ባህልችና ሌማድች አለን
አይዯሌ?
150 ተህ አለ
151 መ/ርት በየአከባቢያችሁ ምን ምን ባህልችና ጨዋታዎች አለ
በዙህ በቀረበው ምሳላ የመናገር ተራ 146ኛው በሀገራችን በርካታ ባህልችና ታሪኮች

እያለ ዯራሲዎችና ገጣሚዎች በብዚት አሇመኖራቸው ምክንየቱ ምንዴን ነውሲሌ
ጠይቋሌ፡፡ ይህ ጥያቄ ተማሪው ከሚያየው ነገር ተነስቶ የግምገማሃሳብ የሚያንጸበርቅ
ጥያቄ አቅርቧሌ ፡፡ይህም ሇግምገማ ዯረጃ የሚሆን ምሳላ ማሳያ ነው፡፡
6. መፍጠር
መፍጠር መሠረታዊ ነገሮችን ጠቀሜታው በሚሰጡበት ወይም በመዋቅራቸው በአዱስ

መሌክ ማዯራጀት የሚሇማመደበት ዯረጃ ነው፡፡በተጨማሪ የተሇያዩ መሠረታዊ ነገሮችን
በአሠራር ወይም በአገሌግልታቸው አዯራጅቶ በአዱስ ምሌክ መንዯፍን
ያጠቃሌሊሌ፡፡እንዱሁም ችግሮችን መሇየትና የመፍትሔ ሃሳቦችን ማቅረብ የመፍጠር
ዯረጃ ነው፡፡በመቅረጸ ምስሌ የተቀረጸውና ወዯ ምዜግብ መረጃ ከተቀየረ ውስጥ የፇጠራ
ዯረጃን የሚያመሇክቱ ምሳላ የሚሆኑ ጥያቄዎች አሌተካተቱም፡፡
56
4.2 ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸው
ጥያቄዎች በሴትና በወንዴ ተማሪዎች ተሳትፎ ሌዩነት ይኖረው

ይሆን?
በሴትና በወንዴ ተማሪዎች መካከሌ የጥያቄዎች ዯረጃ ሌዩነት ንንጽር
የጥያቄ ዯረጃዎች በሴትና በወንዴ ተማሪዎች መካከሌ የጥያቄዎች ዯረጃ ሌዩነት

አነጻጽሮ ሇማሳየት የሚሞከርበት ነው፡፡
ሠንጠረዥ 4.2 የጥያቄ ዯረጃዎች መጠናዊ ንጽጽር በሴትና በወንዴ ተማሪዎች መካከሌ
ተሳታፉዎች
ወተ ሴተ ዴምር
የጥያቄ
በቁጥር በፐርሰንት በቁጥር በፐርሰንት በቁጥር በፐርሰንት
ዯረጃዎች
የማስታወስ 32 37.8 23 25 55 59.8
የመረዲት 3 3.26 3 3.26 6 6.5
የመተግበር 2 2.18 1 1.08 3 3.2
መተንተን 15 16.3 7 7.6 22 24
ግምገማ 6 6.5 0 0 6 6.5
መፍጠር 0 0 0 0 0 0
ዴምር 58 63 34 37 92 100
57
በሠንጠረዡ በቀረበው መረጃ መሠረት በመቅረጸ ምስሌ ተሰብስቦ ወዯ ጽሁፍ መረጃ
ከተቀየረ ውስጥ በተጠኚዎች የተጠየቁ ጥያቄዎች ዗ጠና ሁሇት (92) ናቸው፡፡ ከእነዙህም
ውስጥ በሴትና በወንዴ ተማሪዎች ተሳትፎ መካከሌ የሚታየው ሌዩነት ሲተነተን
የሚከተሇውን ይመስሊሌ፡፡
በመማር ማስተማሩ መስተጋብር ወቅት ተማሪዎች ከነሷቸው ጥያቄዎች ውስጥ ከፍተኛ

ቁጥር ያሇው የማስታወስ (59.8%) ዯረጃ ነው፡፡ በወንዴና በሴት ተማሪዎች መካከሌ
ያሇው ሌዩነት የወንዴ ተማሪዎች ተሳትፎ 37.8% ሲሆን የሴት ተማሪዎች ተሳትፎ 25%
ያሳያሌ፡፡ ከዙህ ቀጥል የተሻሇ ቁጥር ይዝ የተገኘው የመተንተን ዯረጃ 22% ነው፡፡
ከዙህም የወንዴ ተማሪዎች ዴርሻ 16.5% ሲሆን የሴት ተማሪዎች ተሳትፎ 7.6% ነው፡፡
ከዙህም ላሊ የመገምገም ዯረጃ በክፍሌ ውስጥ ከተነሱ ጥያቄዎች ውስጥ 6.5 % ሲሆን
የሴትና የወንዴ ተማሪዎች ተሳትፎን በሚመሇከት የወንዴ ተማሪዎች 6.5 % ሲሆን
የሴት ተማሪዎች 0% ነው፡፡የመረዲት ዯረጃ 6.5 % ሲሆን በወንዴና በሴት ተማሪዎች

ተሳትፎ መካከሌ ምንም ሌዩነት የሇም፡፡የመተግበር ዯረጃ 3.2 % ሲሆን የወንዴ
ተማሪዎች ዴርሻ 2.18% ሲሆን የሴት ተማሪዎች ዴርሻ 1.08 % ነው፡፡እንዱሁም
በመማር ማስተማሩ መስተጋብር ከተነሱ ጥያቄዎች ውስጥ የመፍጠር ዯረጃ የሚሇኩ
ጥያቄዎች 0% መሆኑን የሠንጠረዡ መረጃ ያሳያሌ፡፡ ጠቅሊሊ ከተጠየቁት ጥያቄዎች
ውሰጥ የወንዴ ተማሪዎች ተሳትፎ 63% ሲሆን የሴት ተማሪዎች ተሳትፎ 37% ነው፡፡
ይህም በሴትና በወንዴ ተማሪዎች መካከሌ እኩሌ ተሳትፎ እንዲሌነበረ መረጃው
አመሊካች ነው፡፡
4.3 ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸው የጥያቄ

ዓይነቶች ምንምንናቸው?
58
4.3.1 የጥያቄ ዓይነቶች
በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ የሚጠየቁ የተሇያዩ የጥያቄ ዓይነቶች እንዲለ በምዕራፍ ሁሇት
ሥር በተራ ቁጥር 2.3 ሊይ ተገሌጿሌ፡፡እነርሱም ተዯራሽ፣ ኢተዯራሽ፣ ማሳያ /በአጭሩ
መግሇጽ/ እና ፍቺ ተኮር ወይም በራስ አባባሌ የማብራራት ጥያቄዎች ናቸው፡፡
እያንዲንዲቸውን ከጽሐፍ መረጃው ምሳላ በመውሰዴ ሇመግሇጽ ተሞክሯሌ፡፡
4.3.1.1 ተዯራሽ ጥያቄ
ይህ የጥያቄ ዓይነት ተማሪዎች ሇትምህርቱ ዋና ሃሳብ ዘሪያ በማተኮር ትክክሇኛውን

ምሊሽ እንዱሰጡ የሚያዯፊፍር ነው፡፡ተማሪዎች አጫጭር ሃሳቦች እንዱያመነጩና
ትክክሇኛ ምሊሽ እንዱሰጡ የሚያስገዴዴ ነው፡፡Behnam &pouriran፡ 2009
(Richards፡1992) ዋቢ ጠቅሰው ገሌጸዋሌ፡፡
ምሳላ 15 (ቀ 3)
72 ሴተቃሌ ሁለ ነጻ ምዕሊዴ መሆን ይችሊሌ ?
አይችሌም?
--->74 ሴተ በአማርኛ ቋንቋ ውስጥ አይቀሬው ዴምጸ-ሌሳን ማን ነው?
--->75 ሴተ አናባቢ ነዋ!
--->77 ሴተ የአማርኛ ዴምጸ ሌሳን ስንት ናቸው?
78 ሴተ አጠቃሊይ ብዚታቸው ሰሊሳ አራት ሲሆኑ ተነባቢ ዴምጸ ሌሳን ሃያ ሰባት
ሲሆኑ አናባቢዎች ሰባት ናቸው ፡፡
59
በቀረበው ምሳላ መሰረት የመናገር ተራ 74ኛ ተማሪዋ በአማርኛ ቋንቋ ውስጥ
አይቀሬው
ዴምጸ ሌሳን ምሊሹን ተማሪዋ በመናገር ተራ 75ኛው እንዯተገሇጸው በቀሊለ

‹‹አናባቢዋ!›› በማሇት ገሌጻሇች ይህ ዯግሞ በዴምጸ ሌሳን ትምህርት ይ዗ት ዘሪያ
ዋናዋና ሀሳብን የሚያመሇክት ነው፡፡ በተጨማሪም ተማሪዋ ብዘም ሃሳብ ሳይጠይቃት
ምሊሹን ስትናገር ያሳያሌ፡፡እንዱሁም የመናገር ተራ 77ኛው ተማሪዋ የአማርኛ ዴምጸ
ሌሳን ስንት መሆናቸውን ጠይቃሇች፡፡ ይህም ጥያቄ በትምህርቱ ዋና ይ዗ት ሊይ
የሚያተኩርና መሊሿም ተማሪ ትክሇኛ መሌስ መስጠቷን ያሳያሌ፡፡
ምሳላ 16 (ቀ 2)
--->61 ሴተ የአንቀጽ ማስፊፉያ ዗ዳዎች ስንት ናቸው፡፡
63 ሴተ የአንቀጽ ማስፊፉያ ዗ዳዎች ምንዴን ናቸው ?
64 መ/ርት ጥያቄዎቹን ያዘ መጨረሻ ሊይ እናያቸዋሌ፤ ላሊ ጥያቄ ያሇው ?
65 ወተየብያኔ ስሌት አሌገባኝም ?
66 መ/ርት የብያኔ ስሌት አሌገባኝም ማት እስቲ ግሌጽ አዴርገው?
67 ወተ እ ? … ሇማሇት የፇሇግኩት የብያኔ ስሌት የሚባሇው ምን ማሇት ነው?
68 መ/ርት ጥሩ እስቲ ሇተነሱት ጥያቄዎች የሚሰጥ
69 ሴተ (ሦስት ሴቶች እጅ አወጡ የመናገር እዴሌ እንዱሰጣቸው )
70 መ/ርት ቀጥይ ሰሊም
--->71. ሴተ በመጽሏፍ ሊይ ባሇው መሠረት ማሇት ነው የአንቀጽማስፊፉያ
ስሌቶች የተገሇጹት ሰባት ናቸው፡፡
60
የቀረበው ምሳላ የመናገር ተራ 61ኛው ተማሪዋ የአንቀጽ ማስፊፉያ ዗ዳዎች ስንት
መሆናቸውን ጠይቃሇች ፡፡ይህም ስሇአንቀጽማስፊፉያ ዗ዳዎች በሚሰጠው ትምህርት
መሠረት ጥያቄው ዋናው ሃሳብ ሊይ ያተኮረ ነው፡፡ በመናገር ተራ 71ኛው ሊይ የተሰጠው
ምሊሽ ትክክሇኛ መሆኑን ያሳሌ፡፡ ይህ የጥያቄ ስሌት ሇተዯራሽ ጥያቄ ስሌት በምሳላነት
የቀረበ መሆኑን ማሳያ ነው፡፡
4.3.1.2 ኢተዯራሽ ጥያቄ
ይህ የጥያቄ ዓይነት ተማሪዎች በተማሩት ይ዗ት ሊይ ተመስርተው የራሳቸውን ሃሳብ

እንዱያቀርቡ ያዯፊፍራሌ፡፡ መምህራን የተማሪዎችን ዜንበላ ሇመመ዗ን የሚጠቀሙበት
ስሌት ነው፡፡
ምሳላ 17(ቀ 3)
--->88 ወተ ወግ ከኢሌቦሇዴ የስነ ጽሐፍ ዗ርፍ ይመዯባሌ ሲባሌ ግሌጽ አይዯሇም፡፡

ከገጠመኞቹ ሚዚን የዯፊውን ነው፡፡ የሚያቀርበው ወግ ዯርዲሪው ማሇት ነው፡፡ ሌቦሇዴ
ወይም ዯግሞበገሀደ አሇም በትክክሌስሇሚገኝ ማሇት ነው፡፡
90 ወተ ስሞች በዏረፍተ ነገር ውስጥ የባሇቤትነት ሙያ ሲኖራቸው ቅጥያ

ይወስዲለ ወይም አይወስደም?
91 ሴተ አይወስደም
92 ወተ ሇምን?
93 ሴተ ምክንያቱም ማንኛውም ስም በዏረፍተ ነገር ውስጥ ባሇቤት ሲሆን ቅጥያ
አይወስዴም፡፡ቅጥያ የሚወስዯው ተሳቢ ሲሆን ወይም ዗ርፍነትአመሌካችሲሆን
ነው፡፡
94 ሴተ ከአንቀጽ ማስፊፉያ ስሌቶች ውስጥ የምስያና የማዋገን ስሌት ሁሇቱ
61
ሌዩነታቸው ምንዴን ነው?
የቀረበው ምሳላ መሠረት የመናገር ተራ 88ኛው ተማሪው ወግና ኢሌቦሇዴና ያሊቸው

ዜምዴና ሇመረዲት ጠይቋሌ፡፡ ይህ ጥያቄ በትምህርቱ ይ዗ት ሊይ የሚያተኩርና
የሚሰጠው ምሊሽ ተማሪዋ በትምህርቱ ይ዗ት ዘሪያ የተገነ዗በችውን መሠረት በማዴረግ
የራሷን መረዲት ምሊሻ ሰጥታሇች፡፡ይህ ዯግሞ ሇኢተዯራሽ ጥያቄ ዓይነት በምሳላነት
የቀረበ ማሳያ ነው፡፡
ምሳላ 18(ቀ2)
--->67 ወተ እ? … ሇማሇት የፇሇግኩት የብያኔ ስሌት የሚባሇው ምን ማሇት ነው?
68 መ/ርት ጥሩ እስቲ ሇተነሱት ጥያቄዎች የሚሰጥ
69 ሴተ (ሦስት ሴቶች እጅ አወጡ የመናገር እዴሌ እንዱሰጣቸው)
71 ሴተ በመጽሏፍ ሊይ ባሇው መሠረት ማሇት ነው የአንቀጽማስፊፉያ ስሌቶች

የተገሇጹት ሰባት ናቸው፡፡
72 መ/ርት ላሊ - ላሊ
73 ተህ ++
74 መ/ርት እሽ ሰሊም እንዲሇችው መማሪያ መጽሏፊችሁ ሊይ የተገሇጹት ሰባት ናቸው
የተጠቀሱት ፡፡ አንዲንዴ ጸሏፉዎች ትንተና ፣ምሳላያዊ እና ማወዲዯርና ማነጻጸር
በመጨመር አስር የሚያዯርሱአቸው አለ፡፡በዋናነት የሚ዗ወተሩት የተጠቀሱት ሰባቱ
ናቸው፡፡
--->75. ወተ የአንቀጽ ማስፊፉያ ዗ዳዎች ምንዴናቸው ሇሚሇው ማሇት ነው እኔ እንዯሚመ

ስሇኝ ያው አነቀጽን አስፊፉተን የምንጽፍባቸው ስሌቶች ናቸው፡፡ ላሊው የብያኔ ስሌት
ምንማሇት ነው ሇሚሇው ሇምሳላ ግመሌ ምንዴነው ቢባሌ ግመሌ ምን እንዯሆነና ምን
እዲሌሆነ የምናስረዲበት ይመስሇኛሌ፡፡
62
76 መ/ርት በጣም ጥሩ ነው፡፡ ንጉስ እንዲሇው የአንቀጽ ማስፊፉያ ስሌት አንቀጽ ስንጽፍ
የምናስፊፊበት መንገዴ ነው፡፡ የብያኔ ስሌትን በምሳላ ስሇገሇጸው ትክክሌ ነው፡፡ እስካሁኑ
ግሌጽ ነው፡፡
ከሊይ በቀረበው ምሳላ መሠረት የመናገር ተራ 67ኛው ተማሪው የብያኔን ስሌት ምንነት
ሇመረዲት ጠይቋሌ፡፡ በመናገር ተራ 75ኛው መሌስ የሰጠው ተማሪ የብያኔን ምንነት
በተማሩት መሠረት በማዴረግ የራሱን ምሳላ በመስጠት ሲያስረዲ ያሳያሌ፡፡ይህ ዯግሞ
ሇኢተዯራሽ ጥያቄ አይነት በምሳላነት የሚያገሇግሌ መሆኑን ያሳያሌ፡፡
4.3.1.3 በአጭሩ መግሇጽ (ማሳያ)
ይህ የጥያቄ አይነት መምህሩ የሚጠብቀውንና ብዘ ማሰብ የማይጠቅ አጭርና ግሌጽ

መሌስ መስጠትን የሚያመሇክት ነው፡፡
ምሳላ19 (ቀ 2)
--->02 ወተ ተግባቦት ውጤታማ የሚሆነው እንዳት ነው?

--->03 መ/ርት ተግባቦት ውጤታማ የሚሆነው ምን ሲኖር ነው?
04 ተህ ግብረ መሌስ
05 መ/ርት ውጤታማ የሚሆነው ግብረመሌስ ሲኖር ነው፡፤
06 ወተ የተግባቦት ተግባርስ ምንዴነው?
07 ሴተ የተግባቦት ተግባር መሌዕክትን ከተናጋሪ ወዯ አዴማጭ እንዱዯርስ
ማስቻሌ ነው
08 መ/ርት ጥሩ ነው ፡፡የተግባቦት ተግባር መሌዕክት ከተናጋሪ ወይም ከጸሏፉ
ሇተዯራሲ ወይም ሇአዴማጭ ሉሆን ይችሊሌ ሇአንባቢ በትክክሌ ማዴረስ ነው፡፡
ከቀረበው ምሳላ መረዲት እንዯሚቻሇው የመናገር ተራ 02ኛው ተማሪው

ተግባቦትውጤታማ የሚሆንበትን ሇማወቅ ጠይቋሌ፡፡ይህ ጥያቄ በመናገር ተራ 03ኛው
መምህርቷ ጥያቄውን ዴግመው ሲናገሩ ያሳያሌ፡፡ በመቀጠሌም ተማሪዎች በኅብረት
63
ምሊሽ ሰጥተዋሌ፡፡ይህም የሚያስረዲው የጥያቄው ምሊሽ መምህርቷ የሚጠብቁት አጭርና
ትክክሇኛ ምሊሽ መምህርቷ እንዯገና ሲያስተጋቡት ያሳያሌ፡፡ይህ ዯግሞ ሇማሳያ ጥያቄ
ዓይነት በምሳላነት የሚያገሇግሌ መሆኑን ያስገነዜባሌ፡፡
4.3.1.4 ፍቺ ተኮር (በራስ አባባሌ የሚብራራ) ጥያቄ ዓይነት
ይህ ጥያቄ በጥሌቀት ማሰብናና ሰፊ ያሇ ማብራሪያ ማመንጨትን የሚጠይቅ ነው፡፡

የሚሰጠውም ምሊሽ መምህሩ የማይጠብቀውን የተሇያየ መሌስ እንዱሰጡ ያዯፊፍራሌ፡፡
Behnam &pouriran፡2009 (Brown፡2001) ን ጠቅሰው ገሌጸዋሌ፡፡
ምሳላ20(ቀ5)
--->146 ወተ በሀገራችን በርካታ ባህልች፣በርካታ ታሪኮች አለ፤በየአካባቢያችን የተሇያዩ

ክብረበዓሊት አለ፣ የተሇያዩ ሌማድችም አለ፡፡ መጠየቅ የፇሇግኩት የተሇያዩ የተጻፈ
ብዘ ጽሐፎችም አለ፡፡ነገር ግን ዯራሲ ገጣሚ በብዚት የሇም፡፡ ይህ የሆነበት
149 መ/ርት እንዯተባሇው በሀገራችን በርካታ እምቅ ባህልችና ሌማድች አለን

አይዯሌ?
164 ወተ የዕውቀት ማነስ
165 መ/ርት የዕውቀት ማነስ ሲባሌ አካባቢው ሊይ ያሇውን ባህሌ ጨዋታ አሇመረዲት
ማሇት ነው ወይስ እነዙህ ሇመጻፍ የጽህፇትን ህግጋትአሇማወቅ የትኛውን ነው
ሇመግሇጽ የፇሇግከው ብሩክ
166 ወተ አቤት
167 መ/ርት ሃሳብህን እስኪግሌጽ አዴርገው
64
168 ወተ አንዴን ነገር ሇመጻፍ ማሇት ነው እንዳትእንዯሚጻፍ የአጻጻፍ ህጎችን ካሊወቀ
ሇመጻፍ ያስቸግራሌ ሇማሇት ነው፡፡
169 መ/ርት ጥሩ ነው፡፡ላሊ…ላሊ ዯራሲ በብዚት የላሇበት ምክንያት ላሊ የሚሞክር
--->170 ሴተ ላሊው ተነሳሽነት አሇመኖር ይመስሇኛሌ፡፡
171 መ/ርት አቤሌ ምን ይመስሌሃሌ?
172 ወተ እኔ የሚመስሇኝ ገነት እንዲሇችው ተነሳሽነት ወይም ፍሊጎት ማጣት

ይመስሇኛሌ፡፡
--->173 መ/ርት በጣም ጥሩ ነው፡፡ ያቀረባችኋቸው ሃሳቦች በሙለ መሌስ የሚሆኑ

ተሰጥኦ ባይኖርም እንኳ በአከባቢያችን ያለትን ጠቃሚ ባህልች ጨዋታዎች ተነሳሽነት
ፍሊጎት ያሇውና የተማረ ሰው ሉጽፇው ይችሊሌ፡፡ ባህሩ ሇጠየቀው ጥያቄ ዯራሲዎችና
ገጣሚዎች በብዚት የላለበት ምክንያት ጥበቡ ያሇው ሰው በትንሽ ነገር በመሇማመዴ
ክህልቱን ማሳዯግ ይጠይቃሌ ፡፡ ሇምሳላ ከእናንተ ውስጥ ዯራሲም ገጣሚም ሉኖር
ይችሊሌ፡፡ ይህንን ነገር ሇማሳዯግ ከትንሽ ነገር ብንነሳ የሚሰጠንን የቤት ሥራ በአግባቡ
በመሥራት የጽህፇት መሌመጃ ሲሰጥም ተከታትል በመሥራት ፍሊጎቱ ያሇው ሰው
ጥበቡን ሉያሳዴግ ይችሊሌ፡፡ላሊው ሇመጻፍ ያሰበ ሰው ሇሀገር ሇህዜብ የሚጠቅም ይሁን
እንጂ አትጻፍ የሚሌ ህግ ያሇ አይመስሇኝም፡፡ክህልትም በመሇማመዴ ምናሌባት
ሉዲብር ይችሊሌ፡፡ በርግጥ ዯራሲነት ተሰጥኦንም ይጠይቃሌ፡፡ እሽ የቀረን አሇ?
ከቀረበው ምሳላ መረዲት እንዯሚቻሇው በመናገር ተራ 146ኛው ተማሪው ዯራሲዎችና

ገጣሚዎች በብዚት ያሇመኖራቸውን ምክንያት ሇማወቅ ጠይቋሌ፡፡በመናገር ተራ
164ኛው ተማሪው የዕወቀት ማነስ እንዯሆነ ገሌጿሌ፡፡ በመናገር ተራ 170ኛው ዯግሞ
ተማሪዋ ሇመጻፍ ፍሊጎት አሇመኖር ነው ስትሌ መሌሳሇች ፡፡ ይህም የተሇያዩ ምሊሾች
ሲሰነ዗ሩ ያሳያሌ፡፡ ፍቺ ተኮር ጥያቄ መምህሩ የማይጠብቀው የተሇያዩ መሌሶች
እንዱሰጡ የሚያዯፊፍር ነው፡፡ ከሊይ የቀረበው ምሳላ በመናገር ተራ 173ኛው
በመምህርቷ የተሰጠው ማጠቃሇያ መሌስ በስፇት ተብራርቶ መቅረቡ የጥያቄው ይ዗ት
በሰፉው ማብራሪያ መስጠትን የሚያዯፊፍር መሆኑን አመሊካች ነው፡፡
65
4.4 የጥናቱ ውጤት ማብራሪያ
በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ በሚዯረገው የመምህሩና የተማሪውመስተጋብር ሇተግባቦቱ ወሰኝ

ሚና ነው፡፡ብዘ ምሁራን የክፍሌ ውስጥ መስተጋብር ማጥናት መማር ማስተማሩን
በተሻሇ ሁኔታ ሇመምራት እና የተማሪዎችን ተሳትፎ በማሳዯግ አሳታፉ የመማር
ማስተማር ዗ዳን ሇማበረታታት እንዯሚያግዜ ያስረዲለ (Mckeachie፡2005):: ይህን
ተማሪዎች የሚያነሷቸው ጥያቄዎች በአማርኛ ቋንቋ ክፍሇ ጊዛያት መተንተን አስፇሊጊ
የሆነው ሇዙህም ነው፡፡ የክፍሌ ውስጥ ጥያቄዎችን ዕውቀት ሇመሇካት ብቻ ሳይሆን

የአስተሳሰብ አዴማሳቸው ሇማስፊት ትሌቅ ሚና አሊቸው፡፡ የክፍሌ ውስጥ ጥያቄዎች
ከሚሰጡት ጠቃሜታ አንጻር በርዕሰ ጉዲዩ ሊይ የሚፇሇገውን ያህሌ ጥናት አሇመዯረጉ
ይህን ጥናት ሇማዴረግ መነሻ ሉሆን ችሎሌ፡፡ በጥናቱ እንዱመሇሱ ታስበው የተቀመጡ
መሪ ጥያቄዎች የሚከተለት ነበሩ፡፡
 ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸው ጥያቄዎች
ከየትኛው የBloom ግንዚቤ ዯረጃዎች ይመዯባለ?

 ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸው ጥያቄዎች
በሴት አና በወንዴ ተማሪዎች ታሳትፎ ሌዩነት ይኖረው ይሆን?

 ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸው ጥያቄዎች ዓይነቶች ምን
ምን ናቸው?
እነዙህን ጥያቄዎች ሇመመሇስ የጥናቱ ዓሊማ ሇማሳካት በሰሜን ሸዋ ዝን በሲያዯብርና

ዋዩ ወረዲ በዯነባ ከፍተኛ መሰናድና አጠቃሊይ ሁሇተኛ ዯረጃ ትምህርት ቤት አሥራ
አንዯኛ ክፍሌ በሚማሩ ተማሪዎች ሊይ ሇአምስት ክፍሇ ጊዛያት ምሌከታ ተዯረጎ
መረጃው በመቅረጸ ምስሌ ተቀርጿሌ፡፡ በቀረጸው የተገኙ መረጃዎችንም ወዯ ጽሐፊዊ
መረጃ ተቀይረው ሇትንተናው ጥቅም ሊይ ውሇዋሌ፡፡ በትንተናው የተገኘው ውጤትም
በሚከተሇው መሌክ ቀርቧሌ፡፡
66
በዙህ ጥናት የBloom የግንዚቤ ዯረጃዎች በአዱሱ እትም የማስታወስ ፣የመረዲት፣
የመተግበር ፣የመተንተን፣የመገምገምና የመፍጠር ናቸው፡፡ ምሌከታው በተዯረገባቸው
አምስት ክፍሇ ጊዛያት በመምህራንና በተማሪዎች መካከሌ በተዯረገው መስተጋብር
ተማሪዎች የሚያነሷቸው ጥያቄዎች የማስታወስ ፣የመረዲትና፣የመተንተን በተወሰነ
መሌኩ የመተግበርና የመገምገም ዯረጃን የሚያመሇክቱ መሆናቸው በጥናቱ

ተረጋግጧሌ፡፡ከከፍተኛ የግን዗ቤ ዯረጃዎች የመፍጠር ዯረጃ ጥቅም ሊይ እንዲሌዋሇ
በጥናቱ ተረጋግጧሌ፡፡
ይህም ከከፍተኛ የግንዚቤ ዯረጃዎች ውስጥ የመፍጠር ዯረጃ በመማር በማስተማሩ ሂዯት
ውስጥ ተግባራዊ አሇመሆኑን የጥናቱ ውጤት አሳይቷሌ ፡፡ ይህም እንዯሚያሳየው
የተሇያዩ የግን዗ቤ ዯረጃዎችን በማካተት ሁለንም ተማሪዎች እኩሌ ተሳታፉ ማዴረግ
ባሇመቻለ ክፍተት ያሇው መሆኑን አመሌክቷሌ፡፡ Cengiz & Cakir (20160) የBloom
የግንዚቤ ዯረጃዎችን በመጠቀም ያዯረጉት ሙከራዊ ጥናት ከዙህ ጥናት ጋር ተዚማጅነት
የሇውም፡፡
በዙህ ጥናት በሴትና በወንዴ ተማሪዎችም መካከሌ በነበረው ተሳትፎ በኩሌ ሌዩነት
እንዯነበር ጥናቱ አረጋግጧሌ፡፡ ተማሪዎች ካነሱዋቸው 92 (዗ጠና ሁሇት) ጥያቄዎች
ውሰጥ ሴቶች ተማሪዎች 34 (37%) እንዱሁም ወንድች ተማሪዎች 58 (63%) ያህለ
የተነሱ ጥያቄዎች መኖራቸውን በሠንጠረዡ የቀረበው መረጃ አመሌክቷሌ፡፡ ይህም
እንዯሚያሳየው ከፍተኛውን የጥያቄ ዴርሻ የጠየቁት ወንድች ተማሪዎች መሆናቸውን
ነው፡፡ ወንድች ተማሪዎች ከሴቶች ተማሪዎች የበሇጠ ከፍተኛ ቁጥር ያሊቸው ጥያቄዎች
መጠየቃቸው በመማር ማስተማር ሂዯት ወቅት ሁለም ተማሪዎች እኩሌ ተሳታፉ
እንዲሌነበሩ አመሊካች ነው፡፡
ከተጠየቁት 92 (዗ጠና ሁሇት) ጥያቄዎች ውስጥ 55 (59.8%) ያህለ የማስታወስ ዯረጃ

የሚሇኩ ጥያቄዎች ናቸው፡፡ ሠንጠረዡ እንዯሚያመሇክተው ከላልቹ የግን዗ቤ ዯረጃዎች
ይሌቅ ሰፉውን ዴረሻ የያ዗ው የማስተወስ ዯረጃ ነው፡፡ በክፍሌ ውስጥ በነበረው የመማር
67
ማስተማር ሂዯት የተጠየቁ የማስታወስ ዯረጃ ጥያቄዎች ውስጥ ወንድች ተማሪዎች
በአማካይ 37.8% ሲሆን የሴቶቹ ተማሪዎች ዯግሞ 25% ያህለ ጥያቄዎች መሆኑን
ጥናቱ አመሌክቷሌ፡፡ ይህም በዙህ ዯረጃ ወንድቹ ተማሪዎች የበሇጠ ተሳታፉ እንዯነበሩ
ያሳያሌ፡፡ በተጨማሪም የግምገማ ዯረጃን የሚሇኩ ጥያቄዎች በአማከይ 6.5% ጠይቀው
በዙህ ውስጥ የሴቶች ተማሪዎች ተሳትፎ 0% መሆኑ ታይቷሌ፡፡የመተንተንም ዯረጃ
የሚሇኩ ጥያቄዎች በአማካይ 24% ጠይቀው በዙህም ውስጥ የሴቶች ተማሪዎች ዴርሻ
በአማካይ 7.6% መሆኑን ጥናቱ ጠቁሟሌ፡፡በአጠቃሊይ በመማሪያ ክፍሌ በነበረው
የመማር ማስተማር መስተጋብር ከተነሱ ጥያቄዎች ውስጥ የሴቶቹ ተሳትፎ ዜቅተኛ
መሆኑን ጥናቱ ጠቁሟሌ፡፡
Rashidi & Naderi (2012) የክፍሌ ውስጥ መስተጋብር በስርዓተ ፆታ ሊይ የሚያሰዴረው

ተጽዕኖ በሚሌ ርዕስ ባዯረጉት ጥናት በጥናታቸው ውጤት ወንዴ ተማሪዎች ከሴት
ተማሪዎች ይሌቅ ተሳታፉ እንዯነበሩ ገሌጸዋሌ፤ ይህም ከዙህ ጥናት ጋር ተመሳሳይነት
አሇው፡፡
በዙህ ጥናት በመማሪያ ክፍሌ በነበረው የመማር እና በማስተማር ሂዯት ተማሪዎች

ከሚያነሷቸው የጥያቄ ዓይነቶች ውስጥ ማሰያና የተዯራሽ ጥያቄዎች የበሇጠ ጥቅም ሊይ
መዋሊቸውን ከክፍሌ ምሌከታው የተገኘው የመረጃ ትንታኔ ጠቋሚ ነው፡፡ በመማሪያ

ክፍሌ በመማር ማስተማሩ መስተጋብር ኢተዯራሽና ፍቺ ተኮር(በራስ አባባሌ ማብራሪያ
በመስጠት የሚመሇስ) የጥያቄ ዓይነቶች ውስን በመሆናቸው ቋንቋን በስፊት በመገሌገሌ
ተግባቦት እየተከናወነ እንዲሌነበረ የመረጃው ትንተኔ ውጤት አሳይቷሌ፡፡ Behnamm &
‹‹
Pouriran (2009) የመማሪያ ክፍሌ ዱስኩር የመምህርና የተማሪ መስተጋብር
ትንተና››በሚሌ ርዕስ ባዯረጉት ጥናት በጥናታቸው ውጤት ማሳያ ጥያቄዎች ከፍቺ ተኮር
ጥያቄዎች የበሇጠ በተዯጋጋ ጥቅም ሊይ መዋሊቸውን ጠቁመዋሌ፡፡ይህም ከዙህ ጥናት
ጋር ተመሳሳይነት አሇው፡፡
68
ምዕራፍ አምስት፣ማጠቃሇያና ጠቋሚ አስተያየት
የዙህ ጥናት አብይ ዓሊማ ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸውን
ጥያቄዎች መተንተን ነው፡፡ በአማርኛ ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸውን ጥያቄዎች ትንተና
በሚመሇከት ብዘ የተጠኑ ጥናቶች አሇመኖራቸውና በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ በሚታየው

መስተጋብራዊ ችግሮች መነሻነት ጥናቱ ሉጠና ችሎሌ፡፡ ስሇዙህ ዓይነታዊ የምርምር
዗ዳን እና የንግግር ሌውውጥ ትንተናን በ Bloom የግንዚቤ ዯረጃ ሞዳልች ጥቅም ሊይ
አውሎሌ፡፡ በመቅረጸ ምስሌ ቀረጻ የተገኙ መረጃዎች መሇያ ቁጥር ተሰጥቷቸው ወዯ
ጽሐፍ ከተቀየረ በኋሊ ትንተናው ተከናውኗሌ፡፡ በትንተናው የተገኘው ውጤትም
እንዯሚከተሇው ከዜርዜር ዓሊማዎቹ ጋር ተጣምሮ ቀርቧሌ፡፡
5.1 ማጠቃሇያ
ከጥናቱ ዜርዜር ዓሊማዎች መካከሌ የመጀመሪያው ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት

ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸው ጥያቄዎች ከየትኛው የግንዚቤ ዯረጃ እንዯሚመዯቡ
መመርመር ነው፡፡በምዜግብ መረጃው ትንታኔ መሠረት ተጠኚዎች የጠየቁዋቸው

የጥያቄ ዯረጃቸው የማስታወስ ፣የመረዲት ፣የመተግበር፣ የመተንተን እና የግምገማ
መሆናቸውን ጥናቱ አመሌክቷሌ፡፡በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ በትንተናው መሠረት ጥቅም
ሊይ ውሇው በጥናቱ ውጤት ከተ዗ረ዗ሩት በ Bloom የግንዚቤ ዯረጃ የማስታወስን የሚሇኩ
ጥያቄዎች በስፊት በጥቅም ሊይ እንዯዋለ የጥናቱ ውጤት ያሳያሌ፡፡
ይህም የተከናወነው በመማር ማስተማር መስተጋብር ወቅት ተማሪዎች ያነሷቸው
ጥያቄዎች በ Bloom የግን዗ቤ ዯረጃ ቀመሮች ትንተናው በተገኘው ውጤት መሠረት

ነው፡፡ ትንተናውም ሲከናወን የመፍጠር ዯረጃ የሚሇኩ ጥያቄዎች ጥቅም ሊይ
አሇመዋሊቸውን የጥናቱ ውጤት አሳይቷሌ፡፡ በመሆኑም የ Bloom የግንዚቤ ዯረጃዎች
በነበረው የመማር ማስተማር ሂዯት ውስጥ ሙለ በሙለ ሳይሆን በከፉሌ ጥቅም ሊይ
መዋሊቸውን የጥናቱ ውጤት ጠቁሟሌ፡፡ ስሇዙህ፣ምን አሌባትም የመማሪ ማስተማር
69
መስተጋብሩ በዜቅተኛ የግን዗ቤ ዯረጃ ሊይ መመሥረቱ የትምህርት ጥራት ክፍተት
እንዯሇ የትናቱ ውጤት አሳይቷሌ፡፡
ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸው ጥያቄዎች በሴትና
በወንዴ ያሇውን ሌዩነት መፇተሽ የሚሇው ሁሇተኛው የጥናቱ ዜርዜር ዓሊማ

ነው፡፡በትንተናው ውጤት መሠረትም በሴትና በወንዴ ተማሪዎች መካከሌ እኩሌ
ተሳትፎ እንዲሌነበረ የትንተናው ውጤት አሳይቷሌ፡፡ በክፍሌ ውስጥም በመማሩ
ማስተማሩ ሂዯት ውስጥ ወንዴ ተማሪዎች ከሴት ተማሪዎች የበሇጠ ተሳትፉ እንዯነበሩ
ጥናቱ ጠቁሟሌ፡፡
በተጨማሪም በክፍሌ ውስጥ በመማር ማስተማሩ ሂዯት በስፊት ጥቅም ሊይ ከዋለት

የጥያቄ ዯረጃዎች የማስታወስን የሚሇኩ መሆኑን የጥናቱ ውጤት
አመሌክቷሌ፡፡እንዱሁም የመፍጠር ዯረጃ የሚሇኩ ጥያቄዎች ዯረጃ በመማር
ማስተማሩ ሂዯት ውስጥ ጥቅም ሊይ አሇመዋሊቸውን የጥናቱ ውጤት ጠቁሟሌ፡፡ ስሇዙህ
የመማር ማስተማሩ መስተጋብር በዜቅተኛ የግን዗ቤ ዯረጃዎች ሊይ የተመሠረተና
ተማሪዎችም በትምህርቱ ሊይ ያሊቸው የግን዗ቤ ዯረጃ ዜቅተኛ መሆኑን ከመረጃ ትንታኔ
የተገኘው የጥናቱ ውጤት ጠቁሟሌ፡፡
ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸው የጥያቄ ዓይነቶች
ምን ምን እንዯሆኑ መፇተሽ የሚሇው ላሊው የጥናቱ ዜርዜር አሊማ ነው፡፡ በተሰበሰበው

መረጃ የትንተና ውጤት መሠረት በመማሪያ ክፍሌ የመማር ማስተማሩ ሂዯት
መስተጋብር ውስጥ ተማሪዎች የሚያነሷቸው ጥያቄዎች ጥቅም ሊይ ከዋለት ተዯራሽና
ማሳያ ጥያቄዎች በተዯጋጋሚ የተጠየቁ መሆኑን የጥናቱ ውጤት አሳይቷሌ፡፡ስሇዙህ

በመማር ማስተማሩ መስተጋብር ወቅት አጥጋቢ የተግባቦት ማሕቀፍ እንዲሌነበረ
ከመረጃው ትንታኔ የተገኘው የትናቱ ውጤት አሳይቷሌ፡፡
70
ኢተዯራሽና ፍቺ ተኮር /በራስ አባባሌ መግሇጽ/ የሚመሇሱ ጥያቄዎች በመረጃ
ትንተናው ውጤት መሠረት ውስን መሆናቸውን ጥናቱ አሳይቷሌ፡፡ስሇዙህ በመማር
ማስተማር መስተጋብር ወቅት ቋንቋን በስፊት ተገሌግል ተግባቦትን በመፍጠር ረገዴ
ክፍተት እንዯነበረ የጥናቱ ውጤት ጠቁሟሌ፡፡
5.2 ጠቋሚ አስተያየት
ከዙህ ጥናት ውጤት በመነሳት በጠንካራ ጎን የሚወሰደና ሇትምህርቱ አስተዋጽኦ

የሚያበረክቱ እንዱጠናከሩ እና ሇታዩ ክፍተቶች ማስተካከያነት ይጠቅማለ ተብሇው
የታሰቡ አስተያየቶች ሇባሇዴርሻ አካሊት እንዯሚከተሇው ሇመጠቆም ተሞክሯሌ፡፡
 ሇመምህራን ፡- በዙህ ጥናት ተማሪዎች የሚያነሷቸው ጥያቄዎች ተተንትነው

ዜቅተኛ የግን዗ቤ ዯረጃ የሚሇኩ ጥያቄዎች በተዯጋጋሚ ጥቅም ሊይ መዋሊቸው
በጥናቱ ውጤት ተጠቁሟሌ፡፡በተጨማሪም በሴትና በወንዴ ተማሪዎች መካከሌ
እኩሌ ተሳትፎ እንዲሌነበረ ጥናቱ አመሌክቷሌ፡፡
በዙህ መሠረት መምህራን የራሳቸውን ክፍሇ ጊዛ የክፍሌ ውስጥ መስተጋብር

በመቅረጽ መተንተን፣ቢቻሌ ምን እንዯስተማሩና እንዳት እንዲስተማሩ
ሇመገምገም እዴሌ ይፇጥርሊቸዋሌ፡፡በተሇይም የጥያቄዎቹን ዯረጃ መሠረት
በማዴረግ የተማሪዎችን አቅም ሇማገና዗ብ ይረዲቸዋሌ፡፡
 የራሳቸውን መፍትሔ በመስቀመጥ ተማሪዎች መካከሌ ያሇውን የተሳትፎ
ክፍተት በማጤን ስሌት ቀይሶ ሇመሥራት እዴሌ ያመቻቻሌ፡፡
 የራሳቸውንም ሆነ የተማሪዎችን ክፍተት ሇመሙሊት ላሊ ተመሌካች
ሳያስፇሌግ በራሳቸው ሇማስተካከሌ እዴሌ ይሰጣሌ፡፡
 በሚያ዗ጋጇቸው የትምህርት ዕቅዴ እና ተግባራት የተሇያዩ የግንዚቤ
ዯረጃዎችን ማካተት ቢቻሌ የተማሪዎችን ብቃት ሇማጎሌበት
ሉጠቅማቸው ይችሊሌ፡፡
 ሇመማሪያ መጽሏፍት አ዗ጋጆች ፡- በዙህ ጥናት ተማሪዎች የሚያነሷቸው

ጥያቄዎች ተተንትነው ዜቅተኛ የግን዗ቤ ዯረጃ የሚሇኩ ጥያቄዎች በተዯጋጋሚ
71
ጥቅም ሊይ መዋሊቸው በጥናቱ ውጤት ተጠቁሟሌ፡፡ የጥየቄ ዓይነቶችም
ተተንትነው አጫጭር ምሊሽ የሚሹ ጥያቄዎች በተዯጋጋሚ በጥቅም ሊይ
መዋሊቸው በጥናቱ ታይቷሌ፡፡ ከዙህም በመነሳት የመማሪያ መጽሏፍት
አ዗ጋጆችም በዜግጅት ወቅት የተሇያዩ የግንዚቤ ዯረጃዎችንና የጥያቄ ዓይነቶችን
በማካተት ተማሪዎችን ሇማብቃት ሚና እንዯሚኖረው ተጠቁሟሌ፡፡ የመማሪያ
መጽሏፍት ሲ዗ጋጅ የሚካተቱ ተግባራትና መሌመጃዎችየተሇያዩ የግንዚቤ
ዯረጃዎችን መሠረት ያዯረገ ቢሆን የተማሪዎችን የመማሪ አቅም ሇመገንበትና
ተማሪዎች ራሳቸውን ችሇው የመሥራት ብቃት ሉፇጥርሊቸው ይችሊሌ፡፡
 ሇመርሀ ትምህርት ቀረጮት ፡- በዙህ ጥናት ተማሪዎች የሚያነሷቸው ጥያቄዎች

ተተንትነው ዜቅተኛ የBloom የግን዗ቤ ዯረጃ የሚሇኩ ጥያቄዎች በተዯጋጋሚ
ጥቅም ሊይ መዋሊቸው በጥናቱ ውጤት ተጠቁሟሌ፡፡ ስሇዙህ መርሀ ትምህርቱ
ሲ዗ጋጅ ም዗ናዎችና የክፍሌ ውስጥ ተግባራት የተሇያየ ተዋረዴ ያሊቸው የግንዚቤ
ዯረጃዎች ተካተው ቢነዴፈ የተማሪዎችን ዕውቀት ሇመገንበትና ውጤታማ
ሇማዴረግ አስተዋጽዖ ሉኖረው ይችሊሌ፡፡
 ሇመምህራን ማሰሌጠኛ ተቋም፡- በዙህ ጥናት ተማሪዎች የሚያነሷቸው ጥያቄዎች

ተተንትነው ዜቅተኛ የBloom የግን዗ቤ ዯረጃ የሚሇኩ ጥያቄዎች በተዯጋጋሚ
ጥቅም ሊይ መዋሊቸው በጥናቱ ውጤት ተጠቁሟሌ፡፡ የጥየቄ ዓይነቶችም
ተተንትነው አጫጭር ምሊሽ የሚሹ ጥያቄዎች በተዯጋጋሚ በጥቅም ሊይ
መዋሊቸው በጥናቱ ታይቷሌ፡፡
ይህም በመምህራን ስሌጠና ወቅት የተሇያየ የግን዗ቤ ዯረጃዎችን በተዋረዲቸው

መሠረት ተግባራዊ ማዴረግ በሚችለበትን መንገዴ ቢ዗ጋጅ፣ እንዱሁም በመማር
ማስተማሩ ወቅት ከትምህርት ይ዗ቱ ጋር በማቀናጀት የተሇያዩ የBloom የግንዚቤ
ዯረጃዎችን ያገና዗በ ቢሆን፣ ተማሪዎችን እኩሌ ተሳታፉ ሇማዴረግ ሉያግዚቸው
ይችሊሌ፡፡ መምህራን ወዯ ሥራ ሲሠማሩ የራሳቸውን ክፍሇ ጊዛ የክፍሌ ውስጥ
72
መስተጋብር ቀርጸው መተንተን የሚችለበት ግን዗ቤ ቢፇጠርሊቸው የራሳቸውንና
የተማሪዎችን ክፍተት ሇመሙሊት ሉረዲቸው ይችሊሌ፡፡በመማር ማስተመሩም
የም዗ና ሂዯት የተሇያዩ የግንዚቤ ዯረጃዎችን መሠረት ያዯረገ ቢሆን የተማሪዎች
ብቃት ሇማሳዯግ ሉረዲቸው ይችሊሌ፡፡
 ሇጥናት አዴራጊዎች፡- በዙህ ጥናት ተማሪዎች የሚያነሷቸው ጥያቄዎች ትንተና
በማዴረግ ውጤቱ ተጠቁሟሌ፡፡

 የክፍሌ ውስጥ የተማሪዎችና የመምህራን የጥያቄ ስሌቶች ሰፊ ያሇ ጥናት
ቢዯረግ ሇ዗ርፈ ከፍ ያሇ ጠቀሜታ ሉያስገኝ ይችሊሌ፡፡
 የክፍሌ ውስጥ ጥያቄዎች የBloom የግንዚቤ ዯረጃ ሞዳልች መሠረት
ሙከራዊ ጥናት ቢዯረግ፣ ውጤታማነትን በመመ዗ን ሇ዗ርፈ ሚና ሉኖራው
ይችሊሌ፡፡
73
ዋቢዎች
‹‹
መዓ዗ መዜጌ፡፡(2011)፡፡ የአማርኛ ቋንቋ ክፍሇ ጊዛያት የመናገር ተራ ሌውውጥ
መዋቅራዊ ገጽታ፣ ስነ ትምህርታዊና ተግባቦታዊ ፊይዲ ትንተና፡፡››ዯብረ ብርሃን፣
ዯብረ ብርሃን ዩኒቨርሲት፣ ሇሁሇተኛ ዱግሪ ማሟያ የቀረበ ጥናታዊ ጽሁፍ፡፡
‹‹
ከበዯ ይመር፡፡ (2009)፡፡ የመማሪያ ክፍሌ የዴርዴር ዱስኩር መንስኤ፣ብሌሃትና
››
መፍትሔ ትንተና፡፡ አዱስ አበባ፣ አዱስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ሇድክትሬት ዱግሪ
ማሟያ የቀረበ ጥናት፡፡
ያሇው እንዲወቀ፡፡(2004)፡፡‹‹የምርምር መሠረታዊ መርሆዎች አተገባበር (3ኛ
››
እትም)፡፡ ባህር ዲር፣ንግዴ ማተሚያ ዴረጅት፡፡
Anderson, L.W. & Krahwthwohl, D.R.(2001), . Taxonomy for learning, teaching,
and assessing: a revision of Bloom’s taxonomy of educational
objectives. New York: Longman.
Behnam, B& pouriran, Y. (2009).Classroom discourse: Analyzing teacher/
Learner Interactions in Iranian EFL Task-Based Classrooms.
Bloom,B.(1956).Taxonomy of Educational objectives. Book I:cognativeDomain.
New York:David Mckay.
Bosanquet,P.(2009).The study of classroom interaction on argument for the
use of conversation analysis: (university of east London,
p.bosaquet@uel.ac.uk)
Cngiz & Cakir. (2016) Developing Pedagogical Practices in Turkish
Classrooms
http://www.scirp.org/journal/cehttp://dx.doi.org/10.4236/ce.2016.73052
Clark, D.(2015).Bloom’s Taxonomy The Affective Domain. donclark@nwlink.com
CooK, G. (1989) Discourse. London, oxford University press.
Cotton, K.(1988). Classroom questioning. North west regional educational
laboratory.
Crystal,D.(1987) Discourse and text.The Cambrige encyclopedia

oflanguage.Cambridge University Press.
Dave,R.H.(1970). Developing & writing behavioral objectives (Jucson) Az:
Educational innovator press.
74
Gershom,M.(2013). How to use Bloom’s Taxonomy in the classroom.
TESconnect Digital publishing www.tesconnect.com./bloom
Harrow,A.J.(1972).A Taxonomy of the psychomotor domain.Newyork:david
Mckay Co.
Hymes,D.(1974). Foundations in sociolinguistics:AnEthnographic Approach.
Philadelphia: University of Pennsy.lvania press.
Kelly,A.(1988). Gender differences in teacher-pupil interactions: a meta-analytic
review. Research in education.
Koppa,Y.(2010).Conversation analysis in qualitative reasarch. https://koppa.
Jyu.fi> data- analysis conversation analysis
Krathwohl, D. R. (2002).A Revision of Bloom’s Taxonomy: An Overview.Theory
into Practice, 41, 212-218.http://dx.doi.org/10.1207/s15430421tip4104_2
Markee,N.(2008).Conversation analysis. Newyork:United states of America.
McCarty, M. (1991) Discourse analysis for language teachers. Cambridge:
Cambridge University Press.
McKeachie.W. (2005) McKeachie’s teaching tips: strategies, research, and
theory for college and university teachers. 12th ed. Boston: Houghton
Mifflin.
Mercer,N.(2002).Developing Dialogues. In G. Wells, & G. Claxton (Eds.)
Learning for Life in the C21st: SocioculturalPerspectives on the Future
ofEducation.Oxford:Blackwell.http://dx.doi.org/10.1002/9780470753545.ch11
Nunan, D.(1993) Introuducing discourse analysis. London:penguin English.
Phillips, B.(2002). Discourse Analysis.janet beavin bavelas Christine kenwood.
Rashidi,N. & Naderi,S.(2012). The Effect of Gender on The Patterns of
Classroom Interaction. nrashidi@rose.shirazu.ac.ir (Nasser Rashidi).
Rymes,B.(2016). Classroom discourse Analysis.Newyork&London, Routledge
Sadker,M & Sadker, D.(1992). Ensuring equitable participation in college
classes. In.border L.L.B & Chism N.V.N.
Simpson, E.(1972).The classification of Educational objectives in the
psychomotor domain: the psychomotor domain. vol.3. Washingiton, Dc:
Gryphon house.
75
Thorne,B.(1979). Claiming verbal space;Women speech and language college
classrooms. paper presented at wellesly college,wellesly,MA.
Vygotsky,L.S. (1978). Mind in society:The Development of Higher psychological
processes. Cambridge, Mass: Harvard university press.
76
አባሪዎች
77
ቀረጻ አንዴ
ክፍሌ 11ኛአርብ ዕሇት የመጀመሪያው ክፍሇ ጊዛ መ/ርቷ ወዯ ክፍሌ ገብተው
ሇተማሪዎች ሠሊምታ ሲያቀርቡ ተማሪዎች ከመቀመጫቸው በመነሳት አፀፊውን
ከመሇሱ በኋሊ እንዱቀመጡ ሲፇቀዴሊቸው አመስግነው ተቀመጡ፡፡ ጥቁር ሳላዲው
በተማሪው ከፀዲ በኋሊ የመማር ማስተማሩ ተግባር ተጀመረ፡፡
የትምህርቱ አብይ ርዕስ፡- ኪነጥበብ
የትምህርቱ ንዐስ ርዕስ፡- ዴራማ ተውኔት
የተማሪዎች ብዚት 38
01መ/ርት ባሇፇውክፍሇ ጊዛ ስሇዴራማ ወይም ተውኔት ተምረናሌ አይዯሌ?
…አይዯሌ? /ከተማሪዎች ፉት ሇፉት ሆነው እየተከታተሇ/
02 ተህ አዎ
03 መ/ርትእህ…ዴራማ ወይም ተውኔት ከሌቦሇዴ ጋርየማጋራውና የሚሇያይበትን
አውቀናሌ…አሌተማርንም?
04 ተህ ተምረናሌ፡፡
05 መ/ርት እ…ህ እንግዴህ ዴራማ ወይም ተውኔት ምን ነበር ያሌነው?
06 ተህ++
07 መ/ርት ዴራማ---ዴራማ ወይም ተውኔት ማሇት ምን ማሇት ነው? እህ
(ከተማሪዎችምሊሽ እየተጠባበቁ)
08 መ/ርት እሺ
09 ሴተ በጽሁፍ ወይም በዴርሰት የነበረውን---በተዋንያን አማካኝነት በመዴረክ ሊይ
የሚቀርብ ትዕይንት ነው፡፡
78
10 መ/ርት በጣም ጥሩ ነው ፡፡ በጽሐፍ ወይም በዴርሰት የነበረውን በተዋንያን
አማካኝነት በመዴረክ ሊይ የሚቀርብ ትዕይንት ነው ያሇችን የተሇየ መሌስ ያሇው አሇ?
11ተህ የሇም
12 መ/ርት ዴራማ ወይም ተውኔት ማሇት በመዴረክ ሊይ የሚቀርብ ትዕይንት

ነው፡፡ይህበመዴረክ ሊይ የሚቀርብ ትዕይንት መሠረቱ ምንዴን ነው? ዯራሲው የነዯፇው
ጽሐፍወይም እስክሪፕት በተሇያዩ ባሇሙያዎች አማካኝነት ተ዗ጋጅቶ ወዯ መዴረክ
የሚቀርብ ነው፡፡ መ/ርት ጥሩ የዴራማና የሌቦሇዴ ሌዩነት---በመጀመሪያ ሌቦሇዴ ማሇት
ምን ማሇት ነው?
++
13ተህ
14መ/ርት የአንዴ ዯራሲ---
15 ተህ ምናባዊ የፇጠራ ጽሐፍ ነው፡፡
16 መ/ርት የሌቦሇዴ ዯራሲ ሌቦሇደን ሇመጻፍ የሚያነሳሳው ምንዴን ነው?
17 ተህ(?)
18 መ/ርት ከማኀረሰቡ መካከሌ ሲኖር ሲንቀሳቀስ በሚኖረው ገጠመኝ በመነሳት ነው፡፡

ሌቦሇደ የሚጽፇው አይዯሌ? ምክንያቱም የሌቦሇዴ ዯራሲ ከዙህ ማኀበረሰብ ሰብስቦ
መሌሶ ሇማኀበረሰቡ ነው የሚሰጠው አይዯሌ? --- አይዯሌ? የተባባሌነው?
19 ተህ ነው፡፡
20 መ/ርት አ---ዎ ታዱያ የሌቦሇዴ አሊባውያን ያሌናቸው ምን ምን ናቸው? እነማን
ነበሩ? (ከተማሪዎች ምሊሽ በመጠባበቅ ወዱያ ወዱህ እያለ)
21ሴተ ትሌም
22 መ/ርት ትሌም! ትሌም ምንዴን ነው?
23 ተህ++
24 መ/ርት ሌቦሇደ የሚጓዜበት---
25 ተህ የሌቦሇደ ምክንያትና ውጤት ማሇት ነው፡፡
79
26 መ/ርት ሌቦሇዴ ስንሌ የሌቦሇዴ ታሪክ ማሇታች ነው፡፡ ላሊ --- ላሊ
27 ሴተ ታሪክ (የመናገር እዴሌ ሳይሰጣት ጣሌቃ)
28 መ/ርት ላሊ---ላሊ ባምሊክ (ላሊ መሊሽ ተማሪ በማቃኘት)
29 ወተታሪክ
30 መ/ርት ታሪክ ማሇት ምን ማሇት ነው?
31 ወተ ሌቦሇዴ የሚያቀርበው ቁምነገር ነው፡፡
32 መ/ርት ተጨማሪ ስሇታሪክ ነው እያወራን ያሇነው፡፡ ባምሊክ ሊሇው ተጨማሪእሺ
ጥሊሁን
33 ወተ ከሌቦሇደ መጀመሪያ እስከ መጨረሻ ያሇው ነው፡፡
34 መ/ርት ጥሊሁን እንዲሇው ከሌቦሇደ ማጀመሪያ እስከ መጨረሻ ያሇው --- ያሇው
አይዯሌ? ላሊ --- የሌቦሇዴ አሊባውያን ምን ነበር ?
35 ወተ ጭብጥ
36 መ/ርት ጭብጥ ምንዴን ነው?
37 ሴተ ሌቦሇዴ የሚያስተሊሌፇው ፍሬ ሀሳብ ማሇት ነው፡፡
38 መ/ርት ላሊ --- ላሊ አሊባ እ---ሀ
39 ወተ መቼት
40. መ/ርት መቼት ማሇት ምን ማሇት ነው?
41 ተህ ሌቦሇደ ወይም የሌቦሇደ ታሪክ የሚከወንበት ጊዛና ቦታ
42 መ/ርት ወይም ተዋንያኑ የሚከውኑበት ፣ የሚንቀሳቀሱበት የሚተውኑበት ጊዛና
ቦታማሇት ነው፡፡ ላሊ…አሊባ
43 ወተአንፃር
44 መ/ርትአንፃር በሌቦሇዴ ውስጥ ያሇ በተውኔት ውስጥ የማይገኘው ሇምንዴን
80
ነው? በሌቦሇዴ ውስጥ ያሇው ሇምንዴን ነው? በተውኔት ውስጥ የማይገኘውስ?
ላልቻችሁ…
45ሴተበሌቦሇዴ ውስጥ ቦታውን፣አካባቢውን፣አካሊዊ ገሇፃ የሚቀርብበት ነው፡፡
46መ/ርት በጣም ጥሩ ነው፡፡ አንፃርን በሌቦሇዴ ውስጥ በስፊት እናገኛሇን፡፡ ስሇ

ገፀባህሪውአካሊዊ፣ህሉናዊና ስሇመቼቱ ስሇቁሳቁስ ስሇመሳሰለት ነገሮች የመሰጠው ገሇፃ
ወይምየሚተሊሇፍበት መንገዴ ነው፡፡ አንፃርን በሌቦሇዴ ውስጥ ጎሌቶ እናገኘዋሇን፡፡
ሇምሳላ፡-ሌቦሇዴ የአንዴን ገፀባህሪ፣ገፀባህሪዋ ያሊትን ሰብአዊና አጠቃሊይ አጭርም ሆነ

ረጅም፣ወፍራምም ሆነ ቀጭን እያንዲንደን ነገር፣አሇባበስንም፣ባህሪውንም
የሚገሌጽበትነው፡፡በተውኔት ውስጥ እ-እ ዲግሞ አሇባበሱን የመቼቱን ሁኔታ
እያንዲንደን የገፀባህሪውን ስብዕና የመሳሰሇውን ሇአዴማጭ የሚተርክሌን ላሊ አካሌ
አናገኝም፡፡ እንዱህ ሆነ እንዱህ አዯረገ…በዙህ ሰዓት እንዱህ አዯረገች እያሇ
የሚያቀርብሌን አናገኝምሇምን ያንን ስሜት በሙለ በመዴረክ ሊይ በተዋንያን
አማካኝነት በአካሌ ስሇምናየው እንዱህ ሆነ እንዱህ አዯረገ እያሇ የሚያቀርብሌን
አያስፇሌገንም ፡፡ ስሇዙህ በተውኔት ውሰጥ አንፃርን አናገኝም፡፡ ላሊ ጨረስን? ዋናውን
ረሳችሁት!
47ወተ ግጭት
48መ/ርት ግጭት ማሇት ምን ማሇት ነው?
49ተህ በገፀባህሪያትና በገፀባህሪያት መካከሌ የሚፇጠር አሇመግባት
50 መ/ርት ገፀባህሪ ከራሱ ጋር ወይም ገፀባህሪ ከማኀበረሰቡ ጋር አሇበሇዙያም
ገፀባህሪ ከተፇጥሮ ጋር የሚያዯርገው አሇመግባባት ነው አይዯሌ?
51ተህ ነው
52መ/ርት አዎእንግዱህ በምዕራፍ አራት ሌቦሇዴ በሚሇው ምንባብ ውስጥ የግጭት
ዓይነቶች ስንት ናቸው ብሇናሌ?
53ተህ++
54መ/ርት የግጭት ዓይነቶች ብሇን የ዗ረ዗ርናቸው ስንት ናቸው?
81
55ተህ አራት
56መ/ርት ሰው ከማን ጋር ይጋጫሌ
57ተህ ከራሱ ጋር ይጋጫሌ
58መ/ርት አንዴ በገሀደ ዓሇም ያሇን ሰዎች ሁሌጊዛ ከራሱ ጋር እንዯሚጋጭ

ሁለበሌቦሇዴ ውስጥ ያለ ገፀባህሪያት ወይም ተውኔት ውስጥ ያለ ተዋንያን ከራሳቸው
ጋር ሲጣለ፣ ራሳቸውን ሲያማርሩ፣ራሳቸውን ሲወቅሱ እናያሇን፡፡ይህ ዯግሞበሌቦሇዴም
ሆነ በተውኔት መነሻው የገሃደ ዓሇም ነው፡፡ ከየትም አያመጡትምዯራሲያኑ ማሇት
ነው፡፡ አሁን ግጭት አራት ዓይነት እንዯሆነ አየን አይዯሌ፡፡
59ተህአዎ
60 መ/ርት መሌካም ላሊ አንዴ ነገር የሌቦሇዴ ዗ዳዎች የሚባለት እነማን ናቸው?
እ-ህም
61ተህ ንግር፣ምሌሰት፣ገሇጻና ምሌሌስ ናቸው፡፡
62መ/ርት ምሌሰት (በጥቁር ሰላዲ ሊይ እየጻፈ) ምሌሌስ ገሇጻና ንግር ናቸው፡፡
60 ተህ(?)
64መ/ርት ምሌሌስ ማሇት ምን ማሇት ነው? ምሌሌስ… ምን ማሇት ነው?
65 ተህየሀሳብ ሌውውጥ
66 መ/ርት በማን መካከሌ?
67 ሴተ በተናጋሪና በአዴማጭ መካከሌ የሚዯረግ የሃሳብ ሌውውጥ
68 መ/ርትበጣም ጥሩ ነው፡፡ሰዎችበገሃደ ዓሇም ሊይ ሲኖሩ ከላሊ ሰው ጋር
የምናዯርገው የሃሳብ ሌውውጥ አሇአይዯሌ?
69 ተህ +
70 ተህ እ?
71 መ/ርት ይህ ምሌሌስ በሌቦሇዴ ገጸባህሪያት መካከሌ የሚዯረግ የሀሳብ ሌውውጥ
82
ነው፡፡
72 መ/ርት በተውኔት ሊይ ይኖር የሆን? ምሌሌስ አሇ? ተውኔት ሊይ …
73 ተህ አዎ
74 መ/ርት ማንና ማን መካከሌ?
75 ሴተ (እጅ እያወጣች የመናገር እዴሌ እንዱሰጣት)
76 መ/ርትእሽ!
77 ሴተበተዋንያን መካከሌ የሚዯረግ
78 መ/ርት በ…ተዋንያን አማካኝነት የሚዯረግ የሀሳብ ሌውውጥ ነው፡፡ ይህ የሀሳብ

ሌውውጥ ሌቦሇዴም ሊይ ይሁን ተውኔት ሊይ መብዚት የሇበትም፡፡መብዚት
እንዯላሇበትበጽሐፍ ውስጥ አይተናሌ አይዯሌ?
79 ተህ አይተናሌ
80 መ/ርት መብዚት የሇበትም፡፡ ሇምንዴን ነው መብዚት የላሇበት?
81 ተህ++
82 መ/ርት ምሌሌስ አንደ ገጸባህሪ ወይም ተዋናይ ረጅም እያወራአንደ ተዋናይ ወይም
ገጸባህሪ በአጭሩ ካወራ ምሌሌስ አይሆንም ፡፡ምክንያቱም ምሌሌስ አጭርና ግሌጽመሆን
አሇበት፡፡ ሁሇቱም የሚያወሩት ምሌሌስ ተመጣጣኝ መሆን አሇበት፡፡ምሌሌስበተውነት
ውስጥ ወይምበገጸባህሪ መካከሌ የሀሳብ ሌውውጥ ነው፡፡ግሌጽ ነው
83 መ/ርት ታዱያ ምሌሌስን በየትኛውም ውስጥ ነው የምናገኘው? በሌቦወሇዴ
ውስጥ ነውወይስ በተውኔት?
84 ተህ በሁሇቱም ውስጥ ይገኛሌ
85 መ/ርት እርግጠኛ ሁኑ!
86 ተህ(የጎንዮሽ ወሬ)
87 መ/ርት በሌቦሇዴውስጥ በገጸ ባህሪያትና በገጸባህሪያት መካከሌ በተውኔት ውስጥ
83
በተዋንያን መካከሌ የሚካሄዴ የሀሳብ ሌውውጥ ነው፡፡
88 መ/ርት እስከሁን ስንት ዗ዳዎችን አየን?
89 ተህ አንዴ
90 መ/ርት ጥሩ፤ ማንን?
91 ተህ ምሌሌስን
92 መ/ርት ላሊ የሌቦሇዴ ዗ዳ የትኛው ነው?
93 ተህ ምሌሰት
94 መ/ርት እ-እ ምሌሰት ማሇት ምን ማሇት ነው፡፡ምን ማሇት ነው ምሌሰት
(ከተማሪዎች ፉት ሇፉት ወዱያ ወዱህ እያለ ምሊሽ እየተጠባበቁ)
95 ተህ የገጸባህሪው የኋሊ ታሪክ
96 መ/ርትየገፀባህሪውን የኃሊ ታሪክ በምናብ አምጥቶ የገጸባህሪውን የተሇያዩ
ያሇፈታሪኮች ከአሁኑ ጋር አያይዝ ሇማቅረብ የምንጠቀምበት መንገዴ
ነው፤ አይዯሌ?
97ተህ ነው
98 መ/ርት በገሀደ ዓሇም ሊይ የምንኖር ሰዎች ያሇፇ ታሪካችን መኣት ገጠመኝ ፣መኣት
ታሪክ ሉኖረን ይችሊሌ፡፡ ያሇፇውን ሁለንም ታሪክ በምናብ መሌሶማምጣት
ሳይሆንየምናስተውሰው ከአሁኑ ጋር ተያያዥነት ያሇውን ያሇፇ ገጠመኝ በምናባችን
አስታውሰን የምና዗ምዴበት ሁኔታ ነው፡፡ የሌቦሇዴ ተዋንያን ወይም ገፀባህሪያትወይም
የተውኔት ተዋንያን ያሇፇ ታሪካቸውን በምናብ እያስታወሱ ከአሁኑ ሁኔታ ጋር
የሚዚመዴበት ሁኔታ አሇ፤ አይዯሌ? ግሌጽ ነው ?
99 ተህ(++)
100 መ/ርት ግሌጽ ከሆነ አዎ ግሌጽ ካሌሆነ ዯግሞ ሀሳብ ማንሳት ይቻሊሌ፡፡ ሇነገሩ
የዚሬው ትኩረት ተውኔት ሊይ አይዯሌ? ላሊው የሌቦሇዴ ዗ዳ የትኛው
84
ነው?
101 ሴተ ገሇጻ
102 መ/ርት ገሇጻ ማሇት ምን ማሇት ነው? ገሇጻ እህ ገሇጻ ምንዴነው? እህ
103ተህ(++)
104መ/ርት ቅዴም አንስተነዋሌ አይዯሌ ገሇጻ ምንዴነው?
105ተህ (?)
106መ/ርት የሌቦሇደን አጠቃሊይሁኔታውን የገጸባህሪውን አኗኗር፣አጠቃሊይ አሇባበሱን፣

ስብዕናውን፣ አካባቢውን፣ አካሊዊ ሁኔታውን እእ--- የመሳሰሇውን ሌቦሇደ ሊይእንዳት
እንዯሆነ የሚገሇጽበት ነው፤ወይም የሚነግረን ነው፡፡ ሇምሳላ ያህሌ አንዴ ባሌና ሚስት
በቤታቸው ሲኖሩ በሌቦደ ውስጥ ነው የምንሊችሁ ያነበብነው ታሪክ ቢኖር ባሌ የዋህ
ሚስት ዯግሞ ጨቅጫቃ በሌቦሇደ ውስጥ ይች ጨቅጫቃ ሚስት ያስቸገረችው ባሌ
ምንዴነው የሚያዯርገው ወዯ ውጭ ወጥቶ መሬት ሲቆረቁር የሚኖር ባሌ ሌቦሇደ
ሲጽፍሌን በሚስቱ የተቸገረው ከበዯ መሬት እየቆረቆረ ነው ብል ሲነግረን ነው እንጂ
መሬት መቆረቆሩን በአይናችን አናየውም፡፡ ገሇጻውን ብቻ በማየት ያሇውን ችግር
በገሇጻው ነውየሚያስረደን ሌቦሇደን ሲጽፈሌን፡፡በተውኔት ውስጥ ዯግሞ
ተዋንያንየሚተውኑበፉቱን፣ስሜቱን እናየዋሇን፡፡መሬት ሲቆረቁር ምናምን ሲሌ
በአይናችንእናየዋሇን፡፡ ስሇዙህ በተውኔት ውስጥ ይህንን የሚያስረዲን ላሊ አካሌ
አያስፇሌገንም፡፡ተውኔት ሊይ ማሇት ነው፡፡(በእጃቸው የማጨብጨብ ምሌክት እያሳዩ)
107 ተህ (?)
108 መ/ርት ላሊው የሌቦሇዴ ዗ዳ ምንዴነው?
109 ተህ ንግር
110 መ/ርት ንግር ምንዴነው? እህ---በታሪኩ ውስጥ አስቀዴሞ---
111 ተህ የሚሰጥ ፍንጭ ወይም ጥቆማ ነው፡፡
112 መ/ርት ሇምን አስፇሇገ ? እህ--- እንዳ
113 ተህ ++
85
114 ሴተ (እጅ አወጣች የመናገር እዴሌ እንዱሰጣት)
115 መ/ርት እሽ!
116 ሴተ ታሪኩን ሇማወቅ ጉጉት እንዱኖረን
117. መ/ርት ታሪኩን ሇማወቅ ይበሌጥ ጉጉት እንዱኖረን ቀጥል ሲፇጸም ስሇሚችሇው
ነገር ይበሌጥ እየጓጓን ምን ይፇጠር ይሆን በማሇት ታሪኩን ሇማወቅ ተነሳሽነትኖሮን
እንዴናነብ የሚረዲን ስሌት ነው፡፡የሌቦሇዴ ዯራሲም ሌቦሇደን እንዱያጓጓን እያዯረገ
እንዱቀጥሌ ካዯረገው ይነበባሌ፡፡ አሇበሇዙያ ትኩረት ሰጥተን አናነብም ሌቦሇዴ
ሌቦሇደን ማሇት ነው፡፡ታሪኩ ውስጥ ትንሽ ፍንጭ ወይም ጥቆማ ከተሰጠ የራሳቸውንን
ግምትእየሰጠን ከእነርሱ በሊይ ተሳታፉ ወይም ተዋናይ እንዴንሆን ያዯርገናሌ፡፡ ምን
ሉፇጠር ነው በማሇት ጉጉት እንዱፇጠር አስተዋጽኦ ያዯርጋሌ፡፡ ታሪኩተከታታይነት
ኖሮት ሌብ ሰቀሊ ከላሊው አጓጊ አይሆንም ፡፡ ከአራቱ ሦስቱንበሌቦሇዴና በተውኔት
ውስጥ እናገኛሇን፡፡መ/ርት እዙህ ሊይ የምታነሱት ካሇ ጥያቄ ጣይቁ ጥያቄ ያሇው አሇ?
118 ሴተ ገሇጻ ነው በሁሇቱም ውስጥ የማናገኘው ማሇት ነው?
119 መ/ርት አዎ ! በተዯጋጋሚ እንዯየነው ማሇት ነው ላሊ ጥያቄ ካሊችሁ…
120 ተህ ++
121 መ/ርት የተውኔት አሊባውያን የምንሊቸው ምን ምን ናቸው? (ብዘ ተማሪዎች እጅ

አወጡ የመናገር እዴሌ እንዱሰጣቸው)እሽ (በጣት እያመሇክቱ)
122ወተ ፀሏፉ ተውኔት
123መ/ርት ፀሏፉ ተውኔት ማሇት ምን ማሇት ነው ? እ---እህ--- ባህሩ
124ወተ ዯራሲ ማሇት ነው፡፡
125 መ/ርት የምኑ ዯራሲ?
126 ሴተ የተውኔት ዯራሲ ወይም ፀሏፉ ነው፡፡
127 መ/ርት የተውኔቱን ዴርሰት የሚቀርጸው ወይም ዯግሞ የተውኔቱን የመጀመሪያ

ተግባር የሚቀርጸው ፀሏፉ ተውኔት ነው ይባሊሌ፡፡ ቃሇ ተውኔት (በጥቁር ሰላዲ
ሊይእየጻፈ ) ቃሇ ተውኔት እ---እ ሄርሜሊ ምን ነበር?
86
128 ሴተ በተውኔት ውስጥ ያሇው የሀሳብ ሌውውጥ
129 መ/ርት ሌክ ነው፡፡በተውኔት ወይም በዴራማ ውስጥ በገጸባህሪያት መካከሌ

በሚዯረግ ሀሳብ ሌውውጥ ነው፡፡ ቅዴም እኮ በሌቦሇዴ ዗ዳዎች ውስጥ አይተነዋሌ፡፡
መራሄ ተውኔት አሊየንም እንዳ? እሽ
130 ተህ ++
131 መ/ርት ፇሌጉ ከመጻፇችሁ ፇሌጉ ምን ነበር
132 ተህ(ተማሪዎች የመማሪያ መጽሏፊቸውን ማገሊበጥ ጀመሩ)
133 መ/ርት እህ
134 ተህ የዴራማው አ዗ጋጅ (መጽሏፊቸውን እያነበቡ)
135 መ/ርት የዴራማው አ዗ጋጅ ዴራማው ተ዗ጋጅቶ ሇተመሌካች እስከሚቀርብ ዴረስ

ሁለንም ሥራ የሚሠራው መራሄ ተውኔት ነው፡፡ ጥሩ እንግዱህ አሁን ዯግሞ የግጭት
ዯረጃዎች ምን ምን ናቸው ? (ጥቁር ሳላዲ ሊይ እየጻፈ)
136 ተህ አብይና ንዐስ ተብሇው ይከፇሊለ፡፡
137 መ/ርት በተውኔት ውስጥ ሉፇጠሩ የሚችለ ናቸው፡፡ ከሦስቱ የግጭት
ዯረጃዎችአንዯኛው ማን ነው?
138 ተህ ውጠት፣ ጡ዗ት ፣ ዜቅጠት
139 መ/ርት የግጭት ዯረጃዎች የየራሳቸው ዯረጃ አሊቸው፡፡ አንደ አንደን ቀዴሞ
አይመጣም ፤ የየራሳቸው ውህዯት አሊቸው፡፡ ትውውቅ ይጀምራሌ ፡፡ከዙያ ግጭቱ
እየከረረ፣ እየናረ ይሄዲሌ፤ የፇራነው እንዯከረረ አይቀርም ወዯ ሌቀት ይመጣሌ፡፡ ሌብ
በለ! እዉቂያ በላሇበት ጡ዗ት አይመጣም፡፡ ከዙያ ይቀጥሊሌ የየራሳቸው ነገር
አሊቸው፡፡ ጡ዗ት ግጭቱ እየከረረ ሲመጣ ሌብ ሰቀሊ ይከሰታሌ፡፡በሂዯት ዯግሞ ወዯ
ሌቀት ዯረጃ ይሸጋገራሌ፡፡አንደ እያሸነፇ ላሊው እየተሸነፇ ይሄዲሌ ማሇት ነው፡፡
ተሇቀቀ ማሇት ነው፡፡ አዙህ ሊይ ጥያቄ አሊችሁ?
140 ወተ ከጡ዗ት እንዳት ነው ግጭት ተሇቀቀ የሚባሇው?
141 መ/ርት ላሊ ጥያቄ አሇ?

87
142 ተህ++
143 መ/ርት እሽ ጥያቄ ከላሊችሁ ቅዴም እንዯተባባሌነው ግጭት ዯረጃዎች

አለት፡፡ዜቅጠት፣ ጡ዗ት ወዯ ሌቀት የሚመጣው በሂዯት ዯረጃ በዯረጃ እየከረረ የመጣው
መፍትሔ እያገኘና የተጣሇው እየተስማማ ወንጀሇኛው በሕግ ተጠያቂ እየሆነ ወዯ
መፍትሔ እየተሸጋገረ በሂዯት ከጡ዗ት ወዯ ሌቀት ይሸጋገራሌ ማሇት ነው፡፡መጀመሪያ
እንዯተባባሌነው ግሌጽ ነው?
144 ተህ አዎ!
145 መ/ርት ላሊ የምናወራው ተውኔታዊ ቃሊትን ወይም የተውኔት አሊባዎችን ነው፡፡

ሇምሳላ ትወና በተከታታይ ዴራማ ሊይ … ተከታታይ ዴራማ ታስተውሳሊችሁ?
የሚነግረን
146 ወተ ገመና
147 መ/ርት ጥሩ! ከገመና ዴራማ ተዋናይስ የሚታስተውሱት ይኖራሌ?
148 ሴተአስናቀ
149 ተህ ሳቅ(ኸኸኸ)
150 መ/ርት አዎ አስናቀ በዴራማው ውስጥ ተዋናይ ነበር፡፡ ላሊው በተውኔት ውስጥ
ገቢር የተውኔቱ አብይ ክፍሌ ትዕይንት ዯግሞ ንዐስ ክፍሌ ነው፡፡ መነባንብ አንዴ
ተዋናይ በመዴረክ ሊይ ቆሞ ብቻው የሚያወራበት ነው፡፡ወይም የተዋናይ የብቻ ንግግር
ነው፡፡ጎንታ አንዴ ተዋናይ ከተዋንያን ገሇሌ ብል ሇብቻው የሚያዯርገውየሹክሹክታ
ንግግር ነው፡ወይም የጎንዮሽ ንግግር ነው፡፡ የዚሬው ትምህርታችን ወዯ መጠናቀቁ ነው፡፡
ጥያቄ ካሊችሁ እሽ ቤቲ
151 ሴተ ገቢርና ትዕይንት በመዴረክ ሊይ የሚሇየው እንዳት ነው?
152 መ/ርት ላሊ ጥያቄ ካሊችሁ አንዴ ሊይ እናያሇን?
153 ወተ መነባነብና ጎንታ ተመሳሳይ ናቸው ማሇት ይቻሊሌ?
154 መ/ርት በተነሱት ጥያቄዎች ሊይ ምሊሽ የሚሰጥ? እህ---ምሊሽ የሚሰጥ
155 ሴተ ጥያቄ ሇመጠየቅ ( የመናገር እዴሌ እንዱሰጣት እጅ አውጥታ)
88
156 መ/ርት እሽ ጠይቅ ይቻሊሌ
157 ሴተ የመዴረክ ተውኔት ሊይ ከአንደ ወዯ አንደ ትዕይንት የሚሸጋረው
እንዳት ነው?
158 መ/ርት እሽ በጣም ጥሩ ነው፡፡ አሁን የተጠየቁትን በአንደ ወይም በሁለም
ሊይ ምሊሽ ወይም አስተያየት ያሇው
159 ተህ++
160 መ/ርት እሽ ካሌመሇሳችሁ ገቢርና ትዕይንት በመዴረክ ሊይ ገቢር አብይ ክፍሌ

ነው ሲባሌ የተሇያዩ ትዕይንቶችን ያካትታሌ ማሇት ሲሆን ትዕይንት ዯግሞ በገቢር
ውስጥ የሚካተት ንዐስ ክፍሌ ነው፡፡ላሊው ከዙሁ ጋር የሚቀራረበው ጥያቄ በመዴረክ
ሊይ ከአንደ ወዯ አንደ ትዕይንት ሇሸጋገር የመብራት ማብረትና ማጥፊት እንዱሁም
በመጋረጃ መዜጋትና መክፇት ይሸጋገራሌ፡፡ በተጨማሪ ጎንታና መነባንብ ሌዩነት
መነባንብ አንዴ ተዋናዋይ ብቻውን በመዴረክ ሊይ የሚያቀርበው የብቻው ንግግር
ነው፡፡ጎንታ በመዴረክ ሊይ ሁሇትና በሊይ የሆኑ ተዋንያን ሉሆኑ ይችሊለ አንደ ተዋናይ
ወዯ ጎን ገሇሌ ብል ሇራሱና ሇተመሌካች ላሇልች ተዋናዮች እንዲይሰሙ በማንሾካሾክ
የሚያቀርበው ንግግር ነው፡፡ ስሇዙህ ሌዩነት ይታይባቸዋሌ፡፡ ላሊ የሚታነሱት ነገር
አሇ?
161 ተህ የሇም
162 መ/ርት እሽ ስሇተውኔት ዋና ዋና ነጥቦችን አንስተናሌ፡፡ ከዙህ በተጨማሪ
ጥያቄ ካሇበላሊ ክፍሇ ጊዛ ማንሳት እንችሊሇን፡፡ የዚሬው በዙሁ ተጠናቋሌ፡፡
89
ቀረጻ ሁሇት
ረቡዕ ዕሇት አራተኛው ክፍሇ ጊዛ መ/ርቷ ወዯ ክፍሌ ገብተው ሇተማሪዎች ሰሊምታ

ሲያቀርቡ ተማሪዎች ከመቀመጫቸው በመነሳት አጸፊውን ከመሇሱ በኋሊ እንዱቀመጡ
ሲፇቀዴሊቸው አመስግነው ተቀመጡ፡፡ ጥቁር ሰላዲው በተማሪ ከጸዲ በኋሊ የመማር
ማስተማሩ ተግባር ተጀመረ፡፡
01 መ/ርት እሽ! ተማሪዎች ባሇፇው ክፍሇ ጊዛ የንግግርና የጽህፇትን ሌዩነት አይተናሌ

አይዯሇም? የምታነሱት ጥያቄ አሊቸው?
02 ወተ ተግባቦት ውጤታማ የሚሆነው እንዳት ነው?
03 መ/ርት ተግባቦት ውጤታማ የሚሆነው ምን ሲኖር ነው?
04 ተህ ግብረ መሌስ
05 መ/ርት ውጤታማ የሚሆነው ግብረመሌስ ሲኖር ነው፡፤
06 ወተ የተግባቦት ተግባርስ ምንዴነው?
07 ሴተ የተግባቦት ተግባር መሌዕክትን ከተናጋሪ ወዯ አዴማጭ እንዱዯርስ
ማስቻሌ ነው፡፡
08 መ/ርት ጥሩ ነው ፡፡የተግባቦት ተግባር መሌዕክት ከተናጋሪ ወይም ከጸሏፉ

ሇተዯራሲወይም ሇአዴማጭ ሉሆን ይችሊሌ ሇአንባቢ በትክክሌ ማዴረስ ነው፡፡
09 ወተ ንግግር ያሌተሟሊ ይሆናሌ ሰዋሰዋዊነትም ይጎዴሇዋሌ ሲባሌ አሌገባኝም?
10 ወተ ያው ንግግር በቃሊት ብቻ ሳይሆን በተሇያዩ ምሌክቶች በእጅ እንቅስቃሴ በፉት

ገጽታ ስሇሚዯገፍ ያሌተሟሊም ቢሆን መሌዕክቱ ይተሊሇፊሌ ማሇት ነው፡፡ እና
ስዋሰዋዊነት ሲባሌ ዯግሞ ንግግር የጽሐፍን ያህሌ ሰዋሰዋዊነት ሊይኖረው ይችሊሌ
ማሇት ነው፡፤
11 መ/ርት ጥሩ ነው ፡፡ ላሊ ያሌተጠየቀ
12 ወተ የጽህፇት ተግባር በምንዴነው ከንግግር የሚሇየው?
90
13 ወተ ጸሏፉ አንባቢዎቹን ሉያውቃቸውም ሊያውቃቸውም ይችሊሌ ተናጋሪ ግን
አዴማጮቹን ያውቃቸዋሌ፡፡
14 ወተ ንግግር ሰዋሰዋዋ አይሆንም ሲባሌ አሌገባኝም?
15 ወተ ንግግር ተናጋሪና አዴማጭ ፉት ሇፉት ስሇሆኑ አዴማጭ ያሌገባውን መጠየቅ

ይችሊሌ እና ንግግር ከጸህፇት የበሇጠ ፇጣን ስሇሚሆን ሰዋሰዋዊነት ሉጎዴሊው ይችሊሌ፡፡
16 መ/ርት እሽ ጥሩ ነው፡፡ ንግግርና ጽህፇት ተግባራቸው ሲባሌ ሁሇቱም

መሌዕክትማስተሊሇፉያ መንገድች ናቸው፡፡ሌዩነታቸው እንዯተገሇጸው ተናጋሪና አዴማጭ
ፉትሇፉት ሲሆኑ ጸሏፉና አንባቢ ፉት ሇፉት ሊይሆኑ ይችሊለ፡፡እንግዱህ በተዯጋጋሚ
እንዯጠየቃችሁም፣ እንዯየነውም፣ ንግግርና ጽህፇት ሀሳብን ሇላሊው የምናስተሊሌፍባቸው
መንገድች ናቸው፡፡ ግሌጽ ነው?
17 ተህ አዎ
18 መ/ርት የዚሬው ትምህርት የአንቀጽ ማስፊፉያ የ዗ዳዎችን እናየሇን፡፡ (ርዕሱን
በጥቁር ሳላዲ ሊይ አየጻፈ) ሁሊችሁም መጽሏፊችሁን ገጽ 16 ሊይ አውጡ!
19 ተህ (መጽሏፊቸውን ማገሊበጥ ጀመሩ)
20 መ/ርት እሽ አገኛችሁት አይዯሌ?
21 ተህ አዎ
22 መ/ርት ሁሊችሁም በየቡዴናችሁ ነው የተቀመጣችሁ?
23 ተህ (ወዯ ቡዴናቸው ሇመሄዴ እንቅስቃሴ ወንበር ማስተካከሌ ጫጫታ ተፇጠረ)
24. መ/ርት እሽ በየቡዴናችሁ ከተቀመጣችሁ በገጽ 16 ሊይ ያሇውን በሚገባ

ተወያይታችሁ ከተረዲችሁ በኃሊ ቀጥል ያለትን አንቀጽን የማስፊፉያ ስሌትን
የሚመሇከቱ ጥያቄዎችን ሥሩ፡፡
25 ተህ (በየቡዴናቸው ውይይት ማዴረጉን ቀጠለ)
26 መ/ርት አሁን መጠየቅ የምትፇሌጉት ግሌጽ ያሌሆኑ ነገር ካሇ እጅ እያወጠችሁ
ጠይቁ (በየቡዴኑ እየተ዗ዋወሩ እገዚና ክትትሌ ማዴረግ ቀጠለ)
91
27 ወተ (እጅ አወጣ የመናገር እዴሌ እንዱሰጠው)
28 መ/ርት እህ---
29 ወተ ቲቸር ተወያይተን ጨርሰናሌ የትኛውን ጥያቄ ነው የምንሰራው?
30 መ/ርት እሽ ! ስሇምን አንዯሚሰሩ ካሌገባችሁ ሁሊችሁም አንዳ ቀና በለና

አዴምጡ! ማስታወሻውን ተወያይታችሁ ከተረዲችሁ በኃሊ ከቡዴን አንዴ አስከ አራት
ያሊችሁ ከተራ ቁጥር 1- 4 ያለትን ጥያቄዎች፤ ጥያቄዎቹም አራት ስሇሆኑ ከቡዴን 4-8
ያሊችሁም ዯግሞ በዴጋሚ በቅዯም ተከተሌ 1- 4 ያለትን ሰርታችሁ ቀዴሞ የጨረሰ
ቡዴን መሌሱን በምክንያት እያስዯገፇ ያቀርብሌናሌ ግሌጽ ነው?
31 ተህ ግሌጽ ነው (ጥያቄዎቹን እያነበቡ መወያየት ጀመሩ)
32 መ/ርት (ውይይታቸውን በየቡዴኑ እየተ዗ዋወሩ ዴጋፍ ማዴረጉን ቀጠለ)
34 መ/ርት እሽ ቅዴስት ጨረሳችሁ?
35 ሴተ አዎ ቲቸር ! መሌሱን እናቅርብ?
36 መ/ርት እሽ! ቀጥይ ላልቻችሁ የሚቀርበውን መሌስ ተከታተለ
37 ሴተ አንዯኛውን ጥያቄነው የሠራነው ዋናው ሀሳብ የውጭ ሥራዎችን ከማዴነቅ

የሀገራችን ዯራሲዎች የጻፏቸውን ብናዯንቅ የተሻሇ ነው፡፡ የተስፊፈበት ስሌትዯግሞ
የማወዲዯርና የማነጻጸር ነው፡፡
38 መ/ርት መሌካም ጥሩ ነው፡፡ከዙህ የተሇየ መሌስ ያሇው አሇ?
39 ሴተ ያው ተመሳሳይ ነው፡፡
40 መ/ርት እሽ ! ጥሩ ላሊ የጨረሰ ቡዴን የሇም ?
41 ወተ(እጅ አወጣ የመናገር እዴሌ እንዱሰጠው)
42 መ/ርትእሽ! ሌዐሌ
43 ወተ እኛ የሠራነው ሦስተኛውን ጥያቄ ነው፡፡ ዋናው ሃሳብ ስሇመሌካም
አስተዲዯር ነው፡፡ አንቀጽ የተስፊፊበት ስሌት ትረካ ነው፡፡

92
44 መ/ርት እሽ ይኸኛውስ በመሌሱ ትስማማሊችሁ?
45 ተህ ትክክሌ ነው፡፡
46 መ/ርት መሌካም ቀጣይ ቡዴን ፍጠኑ
48 መ/ርት እሽ ሰሊም ቀጥይ
49 ሴተ ዋናው ሃሳብ ስሇ … አየር ጠባይ የሚያስረዲ ሲሆን የተስፊፊበት
ስሌት ዯግሞየገሇጻ ነው፡፡
50 መ/ርት አዎ! ጎበዜ ያሌመሇሰ ቡዴን ስንተኛው ቀረ ?
51 ተህ አራተኛው
52 መ/ርት ያሌመሇሰ ቡዴን ተሳተፈ!
53 ወተ ሌሞክር
54 መ/ርት እሽ ሞገስ
55 ወተ ዋናው ሃሳብ ስሇሚዯሰሱና ስሇማይዲሰሱ ንብረቶች የሚያስረዲ ሲሆን
የተስፊፊበት ስሌት ዯግሞ የማዋገን ስሌት ይመስሇኛሌ፡፡
56 መ/ርት ላልቻችሁስ? በመሌሱ ትስማማሊችሁ?
57 ወተ ትክክሌ ነው (የመናገር እዴሌ ሳይሰጠው)
58 መ/ርት መሌካም ተማሪዎች በየቡዴኑ የተሰጡ መሌሶች ትክክሌ ናቸው ፡፡ በጣም

ጥሩ ነው፡፡ቀጣይ እስቲ ስሇአንቀጽ ማስፊፉያ ስሌት የምታነሱት ጥያቄ ካሊችሁ፡፡
60 መ/ርት እሽ ማህላት
61 ሴተ የአንቀጽ ማስፊፉያ ዗ዳዎች ስንት ናቸው?
63 ሴተ የአንቀጽ ማስፊፉያ ዗ዳዎች ምንዴናቸው ?

93
64 መ/ርት ጥያቄዎቹን ያዘ መጨረሻ ሊይ እናያቸዋሌ፤ ላሊ ጥያቄ ያሇው ?
65 ወተ የብያኔ ስሌት አሌገባኝም ?
66 መ/ርት የብያኔ ስሌት አሌገባኝም ማሇት እስቲ ግሌጽ አዴርገው?
67 ወተ እ ?… ሇማሇት የፇሇግኩት የብያኔ ስሌት የሚባሇው ምን ማሇት ነው?
68 መ/ርት ጥሩ እስቲ ሇተነሱት ጥያቄዎች ምሊሽ የሚሰጥ?
69ሴተ (ሦስት ሴቶች እጅ አወጡ የመናገር እዴሌ እንዱሰጣቸው )
71ሴተ በመጽሏፍ ሊይ ባሇው መሠረት ማሇት ነው የአንቀጽማስፊፉያ
ስሌቶች የተገሇጹትሰባት ናቸው፡፡
72 መ/ርት ላሊ - ላሊ
73 ተህ ++
74 መ/ርት እሽ ሰሊም እንዲሇችው መማሪያ መጽሏፊችሁ ሊይ የተገሇጹት ሰባት ናቸው

የተጠቀሱት፡፡ አንዲንዴ ጸሏፉዎች ትንተና ፣ምሳላያዊ እና ማወዲዯርና ማነጻጸር
በመጨመር አስር የሚያዯርሱአቸው አለ፡፡ በዋናነት የሚ዗ወተሩት የተጠቀሱት ሰባቱ
ናቸው፡፡
75 ወተ የአንቀጽ ማስፊፉያ ዗ዳዎች ምንዴን ናቸው ሇሚሇው ማሇት ነው እኔ

እንዯሚመስሇኝ ያው አነቀጽን አስፊፍተን የምንጽፍባቸው ስሌቶች ናቸው፡፡ላሊው
የብያኔ ስሌት ምን ማሇት ነው ሇሚሇው ሇምሳላ ግመሌ ምንዴነው ቢባሌ ግመሌ ምን
እንዯሆነና ምን እዲሌሆነ የምናስረዲበት ይመስሇኛሌ፡፡
76 መ/ርት በጣም ጥሩ ነው፡፡ ንጉስ እንዲሇው የአንቀጽ ማስፊፉያ ስሌት አንቀጽ

ስንጽፍ የምናስፊፊበት መንገዴ ነው፡፡ የብያኔ ስሌትን በምሳላ ስሇገሇጸው ትክክሌ
ነው፡፡ እስካሁኑ ግሌጽ ነው?
77 ተህ ግሌጽ ነው
78 መ/ርት ላሊ ጥያቄ የማይቀር….
94
79 ወተ አንዴን ሃሳብ በጊዛ ቅዯም ተከተሌ የምንገሌጽበት የአንቀጽ ማስፊፉያ ስሌት
ከገሇጻ ስሌት ጋር ያሇው ሌዩነት ምንዴን ነው?
80 መ/ርት እሽ! ይህን ጥያቄ የሚሞክር
81 ተህ (ብዘ ተማሪዎች እጅ አወጡ የመናገር እዴሌ እንዱሰጣት )
82 መ/ርት እሽ (በጣታቸው እያመሇከቱ)
83 ወተ በጊዛ ቅዯም ተከተሌ የሚያስረዲ ከሆነ የትረካ ነው፡፡ ሌዩነታቸው
የገሇጻ ስሌት አንዴ ሃሳብ ምስሌ ከሳች የሚያዯርግ ነው፡፡
84 መ/ርት ግሌጽ ነው?
85 ወተ ያሌገባኝ ነገር ትረካንስ ምስሌ ከሳች ማዴረግ አይቻሌም ወይ?
86 መ/ርት በጣም ጥሩ ነው፡፡ እንዯተባሇው ገሇጻ በትረካ መንገዴ ሉገሇጽ ይችሊሌ፡

ትረካስንሌ ግን እንዱህ ተዯረገ እንዱህ ተዯረገ በማሇት የተፇጸሙ ዴርጊቶችን በጊዛና
በቦታ የሚተርክ ነው፡፡ ግሌጽ ነው?
87 ተህ አዎ፡፡
88 ሴተ የማዋገንና የብያኔ ስሌት ሌዩነታቸው ምንዴነው? አሌገባኝም
89 መ/ርት ሇዙህኛው ጥያቄ ምሊሽ የሚሰጥ የማዋገንና የብያኔ ስሌት ሌዩነታቸው
ምንዴነው? እሽ ሄርሜሊ
90 ሴተ የማዋገን ስሌት በወገን በወገን እየመዯብን የምንገሌጽበት ሲሆን የምስያ ስሌት

አንዴን ነገር በማመሳሰሌ የምንገሌጽበት ስሌት ነው፤ አሁን ገባሽ!
92 መ/ርት አንዳ ፀጥታ! እሽ ተማሪዎች እስካሁን ጥሩ ውይይት እንዯዯረጋችሁ

ተሳትፏችሁ ያሳያሌ ላሊ ግሌጽ ያሌሆነ አሇ?
95
94 መ/ርት መሌካም የአንቀጽ ማስፊፉያ ስሌቶችንና ላልች የጠየቀችኃቸው ሃሳቦች
አይተናሌ፡፡ ሇቀጣይ ክፍሇ ጊዛ ትምህርት ቤተ በሚሌ ርዕስ ሁሊችሁን ከአንቀጽ
ማስፊፉያ ዗ዳዎችን በመጠቀም አንቀጽ ጽፊችሁ ትመጣሊችሁ በዙሁ ጨርሰናሌ፡፡
95 ወተ ቲቸር! በየትኛው ስሌት ነው የምንጽፇው ?
96 ወተ በፇሇከው (የመናገር እዴሌ ሳይሰጠው)
97 መ/ርት ከአንቀጽ ማስፊፉያ ስሌቶች ውስጥ ሇምትመርጡት ርዕስ ተስማሚ የሆነውን

ስሌት ተጠቅማችሁ ጻፈ፡፡
96
ቀረጻ ሦስት
ሏሙስ በስዴስተኛው ክፍሇ ጊዛ መ/ርቷ ወዯ ከፍሌ ሲገቡ ሇተማሪዎች ሠሊምታ
ካቀረቡ በኃሊ ተማሪዎች ከመቀመጫው ተነስተው አጸፊውን መሌሰው እንዱቀመጡ
ሲፇቀዴሊቸው አመስግነው ተቀመጡ ፡፡ጥቁር ሳላዲው በአንዴ ተማሪ እየጸዲ የተወሰኑ
ያረፇደ ተማሪዎች እየተጣዯፈ በሩን በመኳኳት ሲፇቀዴሊቸው ወዯ ክፍሌ ገቡ፡፡
01 መ/ርት ባሇፇው ክፍሇ ጊዛያት የርባታና የምስረታ ምዕሊድችን አይተናሌ አይዯሌ?

እስቲ የሚያስተውስ ተማሪ? የሚነግረን የሇም? ስሇምን ነበር ያነሳነው?
02 ወተ የምስረታ ምዕሊዴ ማሇት ቃሌ ሇመመስረት የሚያገሇግሌ ሲሆን የቃሌ
ክፍለንይሇውጣሌ፡፡
03 መ/ርት ምሳላ የሚሰጥ
04 ሴተ ሇምሳላ ‹‹ሌብ›› ሌባም ስንሌ ‹‹ሌብ›› የሚሇው ስም ሲሆን ‹‹ሌባም››
ሲመሠረት ቅጽሌ ሆነ
05 መ/ርት በጣም ጥሩ ነው፡፡ በዙህ ሊይ ተጨማሪ ወይም የተሇየ መሌስ ያሇው?
06 ተህ++
07 መ/ርት እሽ የሚጨምር ከላሇ ያው እንዯተባሇው የምስረታ ምዕሊዴ አዱስ ቃሌ

ሇመመስረት የሚያገሇግሌ ሲሆን ስሞችን ወዯ ቅጽሌ ቅጽሌን ወዯ ስምይሇወጣሌ
ሇምሳላ፡- ባህሌ- ባህሊዊ ስምን ወዯ ቅጽሌ ዯግ - ዯግነት ቅጽሌን ወዯ ስም ተሇውጧሌ
ማሇት ነው (ጥቁር ሳላዲ ሊይ እየጻፈ) ስሇ ርባታ ምዕሊዴ የምታስተውሱት የሇም?
08 ሴተ የርባታ ምዕሊዴ የቃሌ ክፍለን አይሇውጥም፡፡ ያው የሚያገሇግሇውቁጥርን፣

ጾታን፣ መዯብን ሇማመሇከት የሚያገሇግሌ ነው፡፡
09 መ/ርት በጣም ጥሩ በትክክሌ ተብራርቷሌ፡፡ እሽ !ላሊው ስሇተምሳላትና አያዎ

዗ይቤ ማስታወሻውን አንብባችሁና ጥያቄዎችን ሰርታችሁ መጣችሁ አይዯሌ? ሰርታችሁ
እንዴትመጡ ተነግሯሌ አይዯሌ?
97
10 ወተ ሠርቻሇሁ
11 መ/ርት እሽ ሞገስ ጥሩ ነው፡፡ላልቻችሁስ ሠርታችኋሌ አይዯሌ?
12 ተህ ++
13 መ/ርት እህ ዜምታው እንዲሌተሰራ ያመሇክታሌ፡፡እስቲ ገጽ 69 ያሇውን

በቡዴናችሁ ተወያዩበትና በምሳላ አስዯግፊችሁ ታስረዲሊችሁ፡፡ በየቡዴናችሁ ነው
አይዯሌ የተቀመጣችሁት?
14 ተህ በየቡዴናችን ነው፡፡
15 መ/ርት ውይይቱን ቀጥለ ሦስት ዯቂቃ ይበቃችኋሌ፡፡
16 ተህ(ውይይት ማዴረግ ቀጠለ)
17 መ/ርት በለ! በፍጥነት ተወያይታችሁ ታስረዲሊችሁ የተሰጣችሁ ዯቂቃ ውስን
ነው (በየቡዴኑ እየተ዗ዋወሩ ክትትሌ ማዴረግ ቀጠለ)፡፡
18 ሴተ ጨርሰናሌ ቲቸር!
19 መ/ርት ጥሩ! የተምሳላት ዗ይቤን ምንነት በምሳላ አስዯግፊችሁ አስረደ
20 ሴተ ተምሳላት ዗ይቤ አንዴን ነገር በውክሌና የሚያስረዲ ዗ይቤ አይነት ነው

ሇምሳላ፡- ፍትህ - በሚዚን ይወከሊሌ፡፡
21 መ/ርት እዙያው ቡዴን ፇሇቀ ፍትህ በሚዚን ይወከሊሌ ሲባሌ ውክሌናው
ምንዴነው?
22 ወተ ፍትህ በሚዚን ይወከሊሌ ሲባሌ ፍትህ ረቂቅ ነገር ስሇሆነ ሚዚን ቁስ በግራም
በሚመ዗ንበት ጊዛ ተመጠጣኝ መሆን አሇበት ፍትህም ማዲሊት አይገባም ሇማሇት
23 መ/ርት በጣም ጥሩ ነው፡፡ ስሇዙህ ታምሳላት ዗ይቤ ፇሇቀ እንዲሇው ወካዩን

በተወካዩ አማካኝነት አጎሌቶ ሇማሳየት ይረዲሌ ማሇት ነው፡፡ በዙህ ሊይ ተጨማሪ ያሇው
አሇ?
24 ተህ የሇም፡፡
98
25 መ/ርት ላሊ ቡዴን በአጭሩ አያዎ ዗ይቤ የሚያስረዲ?
26 ሴተ አያዎ ሁሇት ተቃራኒ ሀሳቦችን ይይዚሌ፡፡ ማሇትም አይና አዎ የሚሇው
ማሇት ነው፡፡ሇምሳላ፡- አባቴ እናቴ ነው፡፡
27 መ/ርት ጥሩ ነው! በዙህ ሊይ ተጨማሪ መሌስ?
28 ወተ እዙህ ጋ!
29 መ/ርት እሽ! ኤርምያስ
30 ወተ ሁሇት ተቃራኒ ሀሳቦችን ይይዚሌ ሲባሌ ፉትሇፉት ሲታይ ስህተት የሚመስሌ

ሲመረመር ግን እውነትን ያ዗ሇ ነው፡፡ሇምሳላ፡- እየሞቱ መኖር የሚሇውን ብናይ
ስህተት ይመስሊሌ ሲመረመር ግንየስቃይ ኑሮ መኖርን ያስረዲሌ ማሇት ነው፡፡
31 መ/ርት ጎበዜ! በጥሩ ሁኔታ ገሌጾታሌ፡፡ እሽ ተጨማሪ ወይም የተሇየ መሌስ
ያሇው አሇ?
32 ተህ የሇም
33 መ/ርት መሌካም ማስታወሻው በመማሪያ መጽሏፊችሁ ስሊሇ በዴጋሜ አንብቡ፡፡

በጥሩ ሁኔታ ገሌጻችሁታሌ፡፡ በቀጣይ ወዯ ምዕራፍ አራት ከመሸጋገራችን በፉት
ከምዕራፍ አንዴ እስከ ምዕራፍ ሦስት እስከሁን ማሇት ነው በየቡዴናችሁ ተወያይታችሁ
የተረዲችሁትን ትጠያየቃሊችሁ፡
34 ወተ ቲቸር! ሦስቱንም ምዕራፍ እያነበብን ነው ወይስ እንዳት ነው አሌገባኝም?
35 መ/ርት ጥሩ ጥያቄ ነው እስካሁን ከምዕራፍ አንዴ እስከ ምዕራፍ ሦስት ዴረስ

ያነሳናቸውን ዋና ዋና ሀሳቦች ሊይ ተወያይታችሁ በመጠያየቅ የተማራችሁትንና
የተረዲችሁትን እንዴታስታውለ ሇማሇት ነው፡፡ ምዕራፍ አራት ከመጀመራችን በፉት
አሁን ግሌጽ ነው ?
36 ተህ አዎ
37 መ/ርት ቀጥለ ! በየቡዴናችሁ ተወያዩ !
38 ተህ (በየቡዴናቸው ውይይት ማዴረግ ቀጠለ)
99
39 መ/ርት (በየቡዴኑ አየተ዗ዋወሩ መከታተሌ ጀመሩ) ቡዴን አንዴ ምን ሊይ ነው
እየተወያያችሁ ያሊችሁት ?
40 ወተ በወግና በአጭር ሌቦሇዴ ምንነት ሊይ ነው::
41 መ/ርት ጥሩ ላልች ይ዗ቶችንም ሇመዲሰስ ሞክሩ
42 ሴተ እሽ !ቲቸር
43 መ/ርት ቡዴን ሦስት ነው አይዯሇም ?
44 ወተ ቡዴን ሦስት ነው፡፡
45 መ/ርት ውይይቱ እንዳት ነው ምን ምን ሊይ ነው እየተወያያችሁ ያሊችሁት?
46 ሴተ ስሇምዕሊድች እየተወያየን ነው ፡፡
47 መ/ርት መሌካም ቀጥለ፡፡
48 ወተ ቲቸር! እዙህ ጋ
49 መ/ርት እሽ ! ዯሳሇኝ ምን ነበር? (ወዯ ቡዴን እየተንቀሳቀሱ)
50 ወተ ስሇዴምጸ ሌሳን ተወያይተናሌ እንቀጥሌ አንዳ! (የመጽሏፈን ገጽ
በጣቱእያመሇከተ)
51 መ/ርት ጥሩ ነው ካሇን ጊዛ አንጻር የላልችን ሰምተን ያሌተነሳ ይ዗ት ካሇ
ወይም ያሌተዲሰሰ ሃሳብ ካሇ እናያሇን፡፡
52 ወተ ውይይቱን ጨርሰናሌ
53 መ/ርት እህ
54 ተህ ጨርሰናሌ
55 መ/ርት ሁሊችሁም ጨርሳችኋሌ?
56 ተህ አዎ!
57 መ/ርት የውይይቱን ሃሳብ ሇማዲበር ከእናንተ ውስጥ አንዴ ፇቃዯኛ ተማሪ ጥያቄና
አስተያየት የሚቀበሌሌን ማን ይሁን? ወይም የሚያወያይ ተማሪ ፇቃዯኛ?
100
58 ተህ አሇቃዋ- ሔርሜሊ
59 መ/ርት እሽ ! ሔርሜሊ ፇቃዯኛ ነሽ አይዯሌ?
60 ሴተ እሽ ! ቲቸር (ከመቀመጫዋ ተነስታ ከተማሪዎች ፉት ሇፉት ቆመች)
61 ወተ የወግና አጭር ሌቦሇዴ ተመሳሳይነትና ሌዩነት ምንዴነው?
62 ሴተ ሁሇቱም በዜርው ወይም ዜርዋዊ ጽሐፍ ናቸው፡፡ሌዩነታቸው ዯግሞ አጭር

ሌቦሇዴ ከስሙ እንዯምንረዲው የሌቦሇዴ ዗ርፍ ነው፡፡ እ-እ ወግ ዯግሞ ኢሌቦሇዴ ነው፡፡
በተጨማሪ ዯግሞ እ-እ ወግ ዘሪያ ጥምጥምነትና ዴዴር እ-እ ሌዩነት አሇው፡፡ አጭር
ሌቦሇዴ ግን ዴዴር ነው ወይም ከሀሳብ ሀሳብ አይሮጥም፡፡
63 ሴተ ቃሌ ሁለ ምዕሊዴ ሉሆን ይችሊሌ?
64 ሴተ ቃሌ ሁለ ምዕሊዴሉሆን አይችሌም፡፡ ምክንያቱም ቃሌ ምዕሊዴ የሚሆነው(?)
65 ወተ መግባቢያ ሁለ ቋንቋ ነው እ-እ ማን ነው? ቋንቋ መግባቢያ ነው መግባቢያ

ሁለ ግን ቋንቋ አይዯሇም ሇምንዴ ነው?
66. ሴተ ምክንያቱም ቋንቋ የምንሇው ዴምጾች ሥርዓት ያሇው ሥርዓታዊና

አንዯበታዊነው ፡፡ መግባቢያ ግን ሇምሳላ በፈጨት እኮ መግባባት እንችሊሇን፡፡፡
የእንሰሳትም ቋንቋ እኮ መግባቢያ ነው፡፡ ግን ቋንቋ ሉሆን አይችሌም ቋንቋ የሰው ሌጅ
ፍጡር ብቻ መግባቢያ ስሇሆነ፡፡
67 ሴተ የንግግርና የጽህፇትና ሌዩነት ምንዴነው?
68 ሴተ ንግግር የራሱን አውዴ በራሱ ይፇጥራሌ፡፡ ጽህፇት ግን አይፇጥርም ፡፡
69 ሴተ የ዗ገባ ባህሪያት ስንት ናቸው?
70 ሴተ የ዗ገባ ባህሪያት በግሌጽ አሊውቃቸውም፡፡የማውቃቸውን ሌንገርሽ ዗ገባ …
71 ተህ ጫጫታ ፣ሳቅ (ኸኸኸ)
72 ሴተ ቃሌ ሁለ ነጻ ምዕሊዴ መሆን ይችሊሌ ?
አይችሌም(?)
101
74 ሴተ በአማርኛ ቋንቋ ውስጥ አይቀሬው ዴምጸ-ሌሳን ማን ነው?
75 ሴተ አናባቢ ነዋ!
77 ሴተ የአማርኛ ዴምጸ ሌሳን ስንት ናቸው?
78 ሴተ አጠቃሊይ ብዚታቸው ሰሊሳ አራት ሲሆኑ ተነባቢ ዴምጸ ሌሳን ሃያ ሰባት ሲሆኑ
አናባቢዎች ሰባት ናቸው ፡፡
79 ወተ በጽህፇትና በንግግር መካከሌ ያሇው አንዴነትና ሌዩነት ምንዴነው?
80 ሴተ ሁሇቱም ሃሳብን ሇማስተሊሇፍ የምንጠቀምባቸው ናቸው፡፡ ቅዴም ሇእሷ

አስረዴቻታሇሁ ንግግር የራሱን አውዴ በራሱ ይፇጥራሌ ጽህፇት ግን በተፇጠረው
አውዴ እየገባ ሃሳብን ያስረዲሌ፡፡
81 ተህ (ወዯ ጎን ወሬና ጫጫ ተፇጠረ)
82 ወተ ቃሌ ሁለ ቀሇም መሆን ይችሊሌ?
83 ሴተ ቃሌ ሁለ ቀሇም መሆን አይችሌም፡፡ ቀሇም ማሇት የአናባቢና የተነባቢ
ዴምጸ ሌሳን ቅንጅት መሆን ስሊሇበት ነው፡፡
84 ወተ ስም በዏረፍተ ነገር ውስጥ ሙያው ምንዴነው?
85 ሴተ የስም ሙያ በዏረፍተ ነገር ውስጥ በሦስት እንከፍሇዋሇን፡፡ የባሇቤትነት፣

የተሳቢነትና የ዗ርፍነት ሙያ አሇው፡፡ (በጣትዋ የመቁጠር ምሌክት እያሳየች)
የባሇቤትነት ሙያ የምንሇው ዴርጊት ፇጻሚ ሲሆን ነው፡የተሳቢነት ሙያ የምንሇው
ዴርጊት ሲፇጸምበት ነው፡፡዗ርፍነት ሙያ የምንሇው ባሇንብረትነት ሲገሌጽ
ነው፡፡የተሳቢነት ሙያ ሇማመሌከት ‹‹ን›› የሚሌ ቅጥያ ሲኖረው እና ዯግሞ የ዗ርፍነትን
ሙያ ሇማመሌከት ‹‹የ›› የሚሌ ቅጥያ በመነሻ ይኖረዋሌ፡፡
86 ወተ አናባቢ ዴምጸ ሌሳናት ከተናባቢ ዴምጸ ሌሳናት የሚሇይበት ባህርያት

ምንዴነው?
87 ሴተ የሚሇዩበት ከ…ሰንባችን የሚወጣው ዴምጽ ሙለ በሙለ ሌቅ ነው፡፡ በከፉሌም

ወይም ሙለ ሇሙለ አይታገዴም ፡፡ ተናባበቢ ዴምጸ ሌሳናት ግን በከፉሌም ወይም
102
ሙለ ሇሙለ ሉሆን ይችሊሌ ይታገዲሌ፡፡ እና አናባቢ ዴምጸ ሌሳናት ብቻውን
ቀሇምመሆን ይችሊሌ፡፡ ተናባቢ ዴምጸ ሌሳናት ግን አናባቢ ካሊስጠጋ በስተቀር ቀሇም
መሆን አይችሌም፡፡
88 ወተ ወግ ከኢሌቦሇዴ የስነ ጽሐፍ ዗ርፍ ይመዯባሌ ሲባሌ ግሌጽ አይዯሇም፡፡

ከገጠመኞቹ ሚዚን የዯፊውን ነው፡፡ የሚያቀርበው ወግ ዯርዴረው ማሇት ነው፡፡ ሌቦሇዴ
ወይም ዯግሞበገሀደ አሇም በትክክሌ ስሇሚገኝ ማሇት ነው፡፡
90 ወተ ስሞች በዏረፍተ ነገር ውስጥ የባሇቤትነት ሙያ ሲኖራቸው ቅጥያ ይወስዲለ

ወይም አይወስደም?
91 ሴተ አይወስደም
92 ወተ ሇምን?
93 ሴተምክንያቱም ማንኛውም ስም በዏረፍተ ነገር ውስጥ ባሇቤት ሲሆን ቅጥያ

አይወስዴም፡፡ቅጥያ የሚወስዯው ተሳቢ ሲሆን ወይም ዗ርፍነት አመሌካች ሲሆን ነው፡፡
94 ሴተ ከአንቀጽ ማስፊፉያ ስሌቶች ውስጥ የምስያና የማዋገን ስሌት ሁሇቱ
ሌዩነታቸውምንዴን ነው?
95 ሴተ የማዋገን ስሌት የሚባሇው በወገን በወገኑ እያዯረግን አንዴን ነገር በወገን

በወገኑ የምናስፊፊበት ስሌት ሲሆን የምስያ ስሌት ዯግሞ አንደን ሃሳብ ከላሊው ጋር
በማመሳሰሌ ነው፡፡ አሁን ገባሽ ?
96 ሴተ አዎ
97 ወተ የአማርኛ ፉዯልች ስንት ናቸው?
98 ሴተፉዯልች ብዚታቸው በጣም ብዘ ናቸው፡፡ ፉዯሌ ከተባሇ ዴምጽ ከሆነ ግን

የስዴስተኛው ዴምጽ ስሇሆነ ሰሊሳ አራት ናቸው፡፡ስሇዙህ ማብዚት ትችሊሇህ እያዲንደን
ሰባት ጊዛ ማሇት ነው፡፡
99 ሴተ አህጽሮተ ጽሁፍ ማሇት ምን ማሇት ነው?
103
100 ሴተአህጽሮተ ጽሁፍ ማሇት ጽሁፍን በሚገባ ካነበብን በኋሊ በራሳችን አባባሌ
አሳጥረን የምንጽፍበት ማሇት ነው፡፡
101 ወተ የፇሉጥና የምሳላያዊ አነጋገር ሌዩነት ምንዴን ነው?
102 ሴተ ሁሇቱም የስነ ቃሌ ዗ርፎች ናቸው፡፡ ፇሉጥ በቃሊት ዯረጃ ይቀርባሌ፡፡
ምሳላያዊ አነጋገር ዯግሞ በአጫጭር ዏረፍተ ነገር ይቀርባሌ፡፡
103 ወተ የአንቀጽ ባህሪያት ምንምን ናቸው? አሌገባኝም
104 ሴተ የአንቀጽ ባህሪያት አንዴነትና ግጥምግጥምነት ናቸው፡፡
105 ሴተ የቃሊት ፍቺ እንዳት ነው?
106 ተህ እ ?
107 መ/ርት ቆይ ! አንዳ እመቤት እማሬያዊ ፍቺው ወይስ ፍካሬያዊ ፍቺው?
108 ሴተ የቃሊት እማሬያዊ አና ፍካሬያዊ ፍቺ ሌዩነት ምንዴን ነው ?
109 መ/ርት የቃሊት እማሬያዊና ፍካሬያዊ ፍቺው መሌሱሊት
110 ወተ የቃሊት እማሬያዊ ፍቺ የቃለ ቀጥተኛ ፍቺ ነው፡፡ ፍካሬያዊ ፍቺው ዯግሞ

ሚስጥራዊ ፍቺ ነው፡፡
111 ወተ የወግ ዴምጽነት ሲባሌ ምንዴን ነው? አሌገባኝም
112 ወተ ወግ ዯርዲሪው የሚያቀርበው ሃሳብ ከገጠመኙ የታ዗በውን፣ትኩረቱን የሳበውን

እና የመሳሰሇውን እንጂ ቁጣ ወይም ተግሳጽ ሇመግሇጽ አይዯሇም ማሇት ነው፡፡
113 ወተ አንዴን ጽሁፍ አሳጥረን ሇመጻፍ ምን ማዴረግ ያስፇሌጋሌ ?
114 ሴተጽሁፍን በሚገባ ማንበብና ጭብጡን መረዲት
115 መ/ርት ተጨማሪ መሌስ እሽ!
116 ወተ በሚገባ በማንበብና ዯጋግሞ በማንበብ ዋናውን ሃሳብ በራስ አባባሌ አሳጥሮ
መጻፍ
104
117 ወተ ከአንቀጽ ማስፊፉያ ስሌቶች ውስጥ ምስያና የማወዲዯር ስሌት ሌዩነታቸው
ምንዴን ነው?
118 ወተ ማወዲዯር የሁሇት ነገሮችን ተመሳሳይ ገጽታ ማስረዲት የምስያ ዯግሞ

የነገሮችን ተመሳሳይነት ወስዯን ማስረዲት ነው፡፡
119 ተህ (የጎንዮሽ ወሬ)
120 መ/ርት እረፈ!ጥያቄ መጠየቅ የሚያስፇራ ምን ምን የሇም፡፡እያንዲንዲችሁ የሰውን

ሃሳብ አትስረቁ!
121 ወተ የ዗ገባ ቅርጽ ሲባሌ ቅዯም ተከተለ እንዳት ነው?
122 ወተ የ዗ገባ ቅርጽ የሚባለት የ዗ገበው ርዕስ ፣መግቢያ፣ሀተታና መዯምዯሚያ
የመሳሳለት ናቸው፡፡
123 መ/ርት እጅግ በጣም ጥሩ ነው፡፡ የ዗ገባ አጻጻፍ ቅርጾችን ገሌጿቸዋሌ ዗ገባ ስንሌ
ባሇፇው ክፍሇ ጊዛ እንዲየነው መዯበኛና ኢመዯበኛ ተብል ይካፇሊሌ አይዯሌ
124 ተህ አዎ
125 መ/ርት ስሇዙህ አሁን የ዗ገባ ቅርጽ ያሌነው ኢመዯበኛ ዗ገባ አጻጻፍን ነው፡፡
በተጨማሪም ዗ገባው የተጻፇበት ቀንና የ዗ጋቢው ማንነት ፉርማ ያካትታሌ ማሇት ነው፡፡
መዯበኛው ዗ገባ ሇማስታወስ ያህሌ ጥናትና ምርምር ሲጻፍ የሚቀርበው ዗ገባ ነው፡፡
ግሌጽ ነው?
126 ወተ መዯበኛ ዗ገባ ቅርጹ ይሇያሌማሇት ነው?
127 መ/ርት ይሇያሌ መዯበኛ ዗ገባ የሚጻፇው ጥናትና ምርምር ከተካሄዯ በኋሊ
የሚ዗ገብነው፡፡ ይህ ዗ገባ ዯግሞ ዋቢ መጽሏፍ መጥቀስ ፣መረጃ መሰብስብ፣መተንተ
ስፊትና ጥሌቀትም ይኖረዋሌ፡፡ከኢመዯበኛ ዗ገባ አንጻር ማሇትነው ፡፡ ግሌጽ ነው?
128 ተህ አዎ
129 ሴተ የ዗ገባ ባህሪያት ምንዴን ነው ?አሌገባኝም
130 ወተ ዗ገባ ተጨባጭነትና ወቅታዊነት አሇው፡፡
105
131 መ/ርት ላሊ ትዕግስት ተሳታፉ!
132 ሴተ የባሇቤትነት ተግባር ያሊቸውን ቃሊት ከዏረፍተ ነገር ውስጥ እንዳትእናውቃሇን?
133 ወተ ባሇቤት በዏረፍተ ነገር ውስጥ ዴርጊት ፇጻሚ ስሇሆነ ዴርጊት ፇጻውን
በመሇየት ማወቅ እንችሊሇን፡፡
134 መ/ርት ላሊ ውይይታችሁ እኮ በጣም ጥሩ ነው፤መናገር ነው የፇራችሁት አሁን

ትዕግስት ስሇጠረኋት ነው የጠየቀችው ላልቻችሁስ ?
135 ሴተ የአማርኛ መዯቦችን እንዳት መሇየት እንችሊሇን?
136 መ/ርት የአማርኛ መዯቦች ስንት ናቸው ?
137 ተህ ሦስት
138 ወተ የአማርኛ መዯቦችን ሇመሇየት ሇምሳላ ‹‹ወጣ›› ካሇ እሱ የሚሇው ሦስተኛ

መዯብ ነው፡፡ ላሊ ዯግሞ ‹‹መጣሁ›› ከሆነ ‹‹ሁ›› የምትባሇው ቅጥያም አንዯኛ
መዯብንታመሇክታሇች ፡፡ ‹‹እናንተ›› የሚሇው ዯግሞ ሁሇተኛ መዯብን ያመሇክታሌ፡፡
139 መ/ርት በጣም ጥሩ ነው፡፡ ላሊ የቀረ ጥያቄ
140 ሴተ አሁን የምንጠቀምበት የአጻጻፍ ሥርዓት ምንዴን ነው?
141 ወተ አሁን የምንጠቀምበት የአጻጻፍ ሥርዓት ቀሇማዊ የአጻጻፍ ስርዓት ነው፡
142 ሴተ የርባታ ቅጥያ ምዕሊዴ ተግባር ምንዴነው?
143 ወተ የርባታ ምዕሊዴ ተግባር በቃሌ ሊይ ሲጨመሩ መዯብን፣ ጾታ፣ ቁጥር

ሇማመሌከት ነው፡፡
144 መ/ርት በጣም ጥሩ ውይይት ነበር የነበረው ውይይት ወይም ስትጠያየቁ በግሌጽ
ያሌተመሇሰ ላሊም የተወሰነ ጥያቄ ማንሳት ይቻሊሌ፡፡
145 ወተ ምዕሊዴ ማሇት ምን ማሇት ነው? እስካሁን የርባታ፣የምስረታ ያሌናቸው ግሌጽ

አሌሆነሌኝም
146 መ/ርት መሌሱሇት ምዕሊዴ ምንዴን ነው? ከሚሇው በመነሳት ተሳተፈ!
147 ሴተ ምዕሊዴ ማሇት ትርጉም አ዗ሌ የሆነ ወዯላሊ ክፍሌ የማይከፊፇሌ ነው፡፡
106
148 መ/ርት ላሊ ተጨማሪ…
149 ወተ የምዕሊዴ ምንነት የተገሇጸው ሆኖ የምዕሊዴ ዓይነቶች ነጻ ምዕሊዴና ጥገኛ

ምዕሊዴ ተብሇው ይከፊፇሊለ፡፡ ጥገኛ ምዕሊድች ዯግሞ የርባታና የምስረታ ናቸው፡፡
150 መ/ርት ጥሩ ነው፡፡ የምዕሊዴ አይነቶች ነጻና ጥገኛ ምዕሊዴ ተብሇው ይከፍሊለ፡፡
ነጻ ምዕሊዴ ራሱን ችል የሚቆም ነው፡፡ ጥገኛ ምዕሊድች የርባታ፣ የምስረታ ተብሇው
ይከፊፇሊለ ስሇርባታና ምስረታ በውይይት ወቅት እንዲነሳችሁት ማሇት ነው፡፡ ግሌጽ
ነው?
152 መ/ርት እስካሁን የነበረው በጣም ጥሩ ውይይት ነበር፡፡ በነበረው ውይይት ግሌጽ
ያሌሆነ በጋራ ማየት ያሇብን ሃሳብ ወይም ጥያቄ ካሇ ?
153 ወተ የንግግርና የጽህፇት ሌዩነት ስንወያይ የቀረበውና በመጽሏፍ የተማርነው

ግሌጽ አሌሆነሌኝም?
154 መ/ርት በጣም ጥሩ ነው፤በዙህ ሊይ በውይይት ከተሰጠው ምሊሽ ተጨማሪ ወይም

የተሇየ መሌስ ያሇው ?
155 ሴተ በመማሪያ መጽሏፍ ሊይ የተማርነው የራሱን አውዴ ራሱ የሚፇጥረው ንግግር
ሳይሆን ጽሁፍ ነው የተባሇው በውይይታችን የተሰጠው ምሊሽ ንግግር የራሱንአውዴ
ይፇጥራሌ ነው፤ ታዱያ የቱ ነው ትክክሌ?
156 መ/ርት ጥሩነው ባሇፇው ክፍሇ ጊዛ በቤት ሥራ መሌክ ሰርታችሁት በነበረው

በሰንጠረዥ የቀረበው የራሱን አውዴ የሚፇጥረው ጽሁፍ ነው፡፡ ምክንያቱም ጸሏፉና
አንባቢ ፉት ሇፉት ስሇማይተያዩ አንባቢ መሌዕክቱን የሚረዲው በተፇጠረው
አውዴመሠረት ነው፤ንግግርን ተናጋሪና አዴማጭ ፉትሇፉት የሆነ መስተጋብር ስሊሇ
በተፇጠረው አውዴ እየገባ ሃሳብን ያስተሊሌፊሌ፡፡ግሌጽ ያሇሆነ ነገር ካሇ ጠይቁ፡፡
158 መ/ርት እሽ ከላሇ የዚሬው ትምህርት በዙሁ ተጠናቋሌ፡፡ሇቀጣይ ክፍሇ ጊዛ

ምዕራፍ አራት ሌቦሇዴ የሚሇውን ምንባብ በየግሊችሁ አንብባችሁ ኑ፡፡
107
ቀረጻ አራት
ረቡዕ ዕሇት በሁሇተኛ ክፍሇ ጊዛ መ/ርቷ ወዯ ክፍሌ ገብተው ሇተማሪዎች ሠሊምታ
ሲያቀርቡ ተማሪዎች ከመቀመጫቸው ተነስተው አጸፊውን ከመሇሱ በኋሊ እንዱቀመጡ
ሲፇቀዴሊቸው አመስግነው ተቀመጡ፡፡ ጥቁር ሳላዲው ጸዴቶ ስሇነበር የመማር
የዕሇቱ ትምህርት ርዕስ ፡- ስነሌሳን
የትምህርት ንዐስ ርዕስ ፡- ዴምጸ ሌሳን
የተማሪዎች ብዚት 42
01 መ/ርት ባሇፇው ክፍሇ ጊዛ ስሇ አንቀጽማስፊፉያ ስሌቶች ተምረናሌ አይዯሌ?
02 ተህ አዎ
03 መ/ርት እሽ ! ወዯ ላሊው የዚሬው ትምህርት ርዕስ ከመግባታችን በፉት ጥያቄ

ካሊችሁ መጠየቅ ይቻሊሌ
04 ወተ የገሇጻና የብያኔ ስሌት ሌዩነታቸው ምንዴን ነው? አሌገባኝም
05 መ/ርት እሽ የሚመሌስ የገሇጻና የብያኔ ስሌት ስሌት የሚያሰረዲ?
06 ወተ የብያኔ ስሌት አንዴ ነገር ምን እንዯሆነና ምን እንዲሌሆነ የምናስረዯበት ስሌት

ነው፡፡የገሇጻ ስሌት ዯግሞ አንዴን ጉዲይ ወይም ነገር ምስሌ ከሳች አዴርገን
የምናስተሊሌፍበት ስሌት ነው፡፡
07 መ/ርት ጥሩ ላሊ የሚታነሱት ከላሊ ባሇፇው ክፍሇ ጊዛ ዴምጸ ሌሳናትንም

ጀምረነው ነበር አይዯሌ?
08 ተህ ጀምረናሌ
09 መ/ርት ዴምጸሌሳናትን ሇማስታወስ ያህሌ ዴምጸሌሳናት አናባቢና ተናባቢ ተብሇው

ይከፇሊለ (በጥቁር ሳላዲው ሊይ እየጻፈ) ዴምጸሌሳናት የቋንቋ መሰረት ናቸው፡፡ ተናባቢ
ዴምጸ ሌሳናት የመፇጠሩት እንዳት ነው ?
108
10 ተህ በአንዯበት አካሇት ንክኪ ነው፡፡
11 መ/ርት አናባቢ ዴምጸሌሳናት ሲፇጠሩ ከሳንባ የሚወጣው አየር…
12 ተህ በከፉሌ ወይም ሙለ ሇሙለ ሲታገዴ ነው፡፡
13 መ/ርት ዴምጸ ሌሳናት ከሚፇጠሩበት መካነ ፍጥረት አንጻር የዴዴ፣ የትናጋ፣

ሊንቃና ከንፇር (በጥቁር ሳላዲ ሊይ እየጻፈ) እሽ ላሊ
14 ተህ ማንቁርት
15 መ/ርት የመሳሰለት ናቸው፡፡ ተናባቢ ዴምጸ ሌሳናት በመካነ ፍጥረታቸው ብቻ

ሳይሆን በአፇጣጠራቸው ወይም በበህርየ የፍጥረታቸውም የተሇያዩ ናቸው፡፡ ይህም
እግዴ፣ ሹሌክሌክ፣ ፍትግ፣ ሰርናዊ፣ ጎናዊ እና ከፉሌ አናባቢዎች በመባሌ ይመዯባለ፡፡
ላሊው ዴምጸ ሌሳን የትኛው ነው፡፡
16 ተህ አናባቢ
17 መ/ርት አናባቢ ዴምጸሌሳናት ከተነባቢ ዴምጸሌሳናት የሚሇዩበት አናባቢዎች

ሲፇጥሩ ከሳንባ የሚወጠው አየር ሌቅ ሆኖ ሲወጣ የሚፇጠሩ ናቸው፡፡ ከዙህ በተጨማሪ
የተናባቢና የአናባቢ ዴምጸ ሌሳናት ቅንጅት ምን ያስገኛሌ?
18 ተህ ቀሇም
19 መ/ርት በጣም ጥሩ ነው፡፡ ቀሇም ማሇት ምን ማሇት ነው ?
20 ወተ የተናባቢና የአናባቢ ዴምጸሌሳናት ቅንጅት ነው፡፡
21 መ/ርት ተጨማሪ አሇ ስሇቀሇም ?
22 ሴተ ቀሇም አንዴ አናባቢ ብቻውንም ቀሇም ይመሠረታሌ፡፡

‹‹
23 መ/ርት በጣም ጥሩ ነው፡፡ሇምሳላ በግ›› የሚሇው ቃሌ በዴምጸ ሌሳን አጻጻፍን
ስንጽፇው /ብኧግ/ ይሆናሌ፡፡ (በጥቁር ሳላዲው ሊይ እየጻፈ) የዴምጸ ሌሳን አጻጻፍ ስንሌ
የቃሊትን ዴምጾች አናባቢና ተናባቢዎች ነጠጥሇን ማስቀመጥ ማሇት ነው፡፡ በተጨማሪ
‹‹
አንዴ ምሳላ ብንመሇከት ቤት›› የሚሇውቃሌ በዴምጸ ሌሳን ሲጻፍ /ብኤት/
‹‹
ይሆናሌ፡፡አናባቢ ዴምጸሌሳን ኤ›› ተናባቢ ዴምጸ ሌሳኖች (ቤ ና ት) ናቸው፡፡ ስሇዙህ
‹‹ቤት›› የሚሇው ቃሌ ባሇ አንዴ ቀሇም ነው፡፡ ምክንያቱም የቀሇም ብዚት የሚወሰነው
109
በአናባቢ ብዚት በመሆኑ አንዴ አናባቢ ብቻውን ቀሇምመሆን ይችሊሌ፡፡ተናባቢ ዴምጸ
ሌሳን ግን ብቻውን ቀሇም መሆን አይችሌም፡፡ ግሌጽ ነው ?
24 ወተ ያሌገባኝ ነገር አንዴ ቃሌ አንዴ ቀሇም ብቻ ነው ወይስ ሁሇት ቀሇም
መሆን ይችሊሌ?
25 መ/ርት ጥሩ ጥያቄ ነው፡፡ አንዴ ቃሌ አንዴ ቀሇም ሉሆን ይችሊሌ እንዱሁም አንዴ
ቃሌ ከአንዴ በሊይ ቀሇምም ሉኖረው ይችሊሌ፡፡ ቃሊት ባሇአንዴ ባሇሁሇት ባሇሦስት
ቀሇም ሉሆኑ ይችሊለ፡፡ሇምሳላ፡- ‹‹ሳሙና›› የሚሇው ቃሌ በዴምጸ ሌሳን ስንጽፇው
/ስኣምኡንኣ/ ይሆናሌ፡፡ይህ ዯግሞ ‹‹ስኣ - ምኡ - ንኣ›› ይሆናሌ ቀሇሙ ሲከፊፇሌ
ስሇዙህ ይህ ቃሌ በሦስት ቀሇማት አለት ማሇት ነው፡፡ የቀሇም ብዚት የሚወስነው ቃሊቱ
በሚኖራቸው የአናባቢ ብዚት ነው፡፡ ላሊ ግሌጽ ያሌሆነ ነገር አሇ ?
27 መ/ርት ቀጣይ በቡዴን እየተወያያችሁ በገጽ 24 ያለት ጥያቄዎች በዴምጸሌሳን

አጻጻፍ ጽፊችሁ ታሳያሊችሁ፡፡ በመጽሏፊችሁ ሊይ ምሳላ ስሊሇ በዙያ መሠረት
ስሩ፡፡የሚያስቸግራችሁ ጥያቄ ካሇ መጠየቅ ትችሊሊችሁ፡፡ በየቡዴናችሁ አንዴ አንዴ
ጥያቄ ሥሩ ሦስት ዯቂቃ ይበቃችኋሌ፡፡
28 ወተ ቲቸር እዙህ ጋ
30 ወተ ምሳላው ሊይ ማሇት ነው ሁሇተኛው ‹‹ሌፊት›› የሚሇው ቃሌ ‹‹ት›› መጨረሻ

ሊይ አናባቢ የሊትም ይኸ ታዱያ ሌክ ነው?
31 መ/ርት ጥሩ ይኸኛው ዯግሞ ግሌጽ ካሌሆነ ሁሊችሁም አንዴ ጊዛ ጸጥ ብሊችሁ

ተከታተለ ወዱህ ተከታተለ ተናባቢ ዴምጽ ወይም ሳዴስ ዴምጽ በቃሌ መጨረሻ
ሲመጣ ቀሇም ስሇማይሆን አናባቢ አያስፇሌገውም፡፡ በቃሌ መጀመሪያ ከመጣ ግን
ቀሇም ስሇሚሆን አናባቢ ያስፇሌገዋሌ፡፡ ሇምሳላ ‹‹ቤት›› የሚሇው ቃሌ በዴምጸ ሌሳን
አጻጻፍ ሲጻፍ /ብኤት/‹‹ሌብስ›› የሚሇው ቃሌ በዴምጸሌሳን ሲጻፍ /ሌእብስ/ ይሆናሌ፡፡
ይህ የሚያሳየው ተናባቢ በቃሌ መጨረሻ ሁሇት ሉሆን ይችሊሌ፡፡ በመጀመሪያ ግን
ቀሇም ስሇሚሆን የግዴ አናባቢ መኖር አሇበት አሁን ግሌጽ ነው?
110
33 ሴተ ቲቸር አረፍተ ነገር ሲሆን እንዳት ነው በዴምጸሌሳን አጻጻፍ የምንጽፇው ?
34 መ/ርት አረፍተ ነገር ሲሆን እያንዲንደ ቃሌ በዴምጸ ሌሳን መጻፍ አሇበት፡፡ሇምሳላ

8ኛው ‹‹አባት መካሪ ነው›› የሚሇውን በጋራ እንሥራው (በጥቁር ሳላዲ ሇይ እየጻፈ)፡፡
‹‹አባት›› በዴምጸ ሌሳን ሲጻፍ /ኣብብኣት/ - ‹‹መካሪ›› የሚሇው በዴምጸ ሌሳን ሲጻፍ
/ምኧክአርኢ/ ሲሆን -ነው የሚሇው ዯግሞ /ንኧው/ ይሆናሌ፡፡ ስሇዙህ እያንዲንደ ቃሌ
በተናጥሌ በዴምጸ ሌሳን መጻፍ አሇበት፡፡ አሁን ግሌጽ ይመስሇኛሌ?
36 መ/ርት ሁሊችሁም ጨረሳችሁ?
37 ተህ ጨርሰናሌ፡፡
38 መ/ርት ቀጣይ በየቡዴኑ አንዴ አንዴ ተማሪ የሠራችሁትን በጥቁር ሳላዲ ሊይ

እየጻፈ ያሳዩናሌ፡፡
39 ተህ እ?
40 መ/ርት እህ ያሌጨረሰ ቡዴን አሇ እንዳ?
41 ወተ ቲቸር የእኛ ቡዴን 9ኛው ነው አሌጨረስንም፡፡
42 መ/ርትስሇዙህ ይህንን የቤት ሥራ ሰርታችሁ ትመጣሊችሁ እስካሁን ባነሳናቸው

ሃሳቦች ሊይ ግሌጽ ያሌሆነ ካሇ በጥያቄ አንሱት!
43 ተህ (ጫጫጣና የጎንዮሽ ወሬ)
44 መ/ርት እንዳ! ወዯዙህ ያሌገባችሁ ካሇ እየጠየቃችሁ እንወያያሇን፡፡ ተግባብተናሌ

አይዯሇም?
45 ሴተ ባህሪየ ፍጥረቱ ሹሌክለክ ያሌሆነ ሲባሌ ምን ማሇት ነው ?
46 ተህ እ ?
47 መ/ርት ባህሪየ ፍጥረቱ ሹሌክሌክ የሆነ ማሇት ምን ማሇት ነው ?
48 ተህ ++
111
49 መ/ርት ሹሌክሌክ ማሇት ከሳንባ የሚወጣው አየር በቀጥታ ሳይሆን በምሊስ ጎንና ጎን
ሾሌኮ ሲወጣ የሚፇጠር ዴምጸሌሳን ማሇት ነው፡፡
50 ሴተ በቀሇም መዋቅር አይቀሬው ዴምጸሌሳን ማነው?
51 ወተ አናባቢ ዴምጸሌሳን
52 ሴተ እኔ ያሌገባኝ ዴዴ ሊይ የሚፇጠሩ ዴምጸሌሳን እንዳት ነው የሚፇጠሩት?
53 መ/ርት ጥያቄው ግሌጽ ነው አይዯሌ? ዴዴ ሊይ የሚፇጠሩ ዴምጸ ሌሳናት

አፇጣጠራቸው እንዳት ነው ?
54 ወተ ተናባቢዎች የሚፇጥሩት በአንዯበተ አካሊት ንኪኪ ነው፡፡
55 መ/ርት ላሊ -እኮ በዙህ ሊይ ተጨማሪ….
56 ሴተ ተናባቢዎች በአንዯበተ አካሊት ንኪኪ ሲባሌ እንዳት ነው? አሌገባኝም?
57 መ/ርት እሽ ጥያቄ ነው? ላሊ - ላሊ የሚሞክር
58 ተህ ++
59 መ/ርት ተናባቢ ዴምጸሌሳን በአንዯበት አካሊት ንክኪ ይፇጠራለ ሲባሌ ሇምሳላ

የዴዴ ዴምጾች የምንሊቸው ሲፇጠሩ ‹‹ ዴ፣ት›› የመሳሳለት ማሇት ነው፡፡የምሊስ ጫፍ
ከዴዴ ጋር ሲነካካ ይፇጠራለ ማሇት ነው፡፡ (አፇጣጠሩን እያሳዩ) ግሌጽነው?
60 ተህ አዎ
61 መ/ርት ላሊ - ላሊ ጥያቄ
63 ወተ የቀሇም ብዚት የሚወሰነው በየትኛው ነው? በአናባቢ ወይስ በተናባቢ?
64 ወተ የቀሇም ብዚት የሚወሰነው በአናባቢ ዴምጸሌሳን ነው፡፡
65 መ/ርት ላሊ ጥያቄ ጥያቄ መጠየቅ ምንም የሚያስፇራ ነገር አይዯሇም፡፡
66 ወተ አናባቢዎች ብቻቸውን ቀሇም መመስረት ይችሊለ?
67 ተህ እ ?
68 መ/ርት ተናባቢዎች ብቻቸውን ቀሇም ይሆናለ ወይ?
112
69 ወተ ተናባቢዎች ብቻቸውን ቀሇም አይሆኑም፡፡
70 መ/ርት ላሊ - እህ ያሌገባችሁን ጠይቁ !
71 ወተ የአማርኛ ዴምጸሌሳናት እንዳት ነው የሚከፊፇለት?
72 መ/ርት ጥሩ ነው፤ ጥያቄውን ግሌጽ አዴርግሊቸው
73 ወተ የአማርኛ ዴምጸሌሳናት አናባቢና ተናባቢ ያሌናቸው አለ ፤እነዙህን
ዴምጸሌሳንእንዳት ነው የከፊፇሌናቸው? ወይም በምንዴን ነው?
73 መ/ርት አሁን ጥያቄው ግሌጽ ነው መሌሱሇት
74 ወተ እነዙህ ዴምጸሌሳናት የሚከፊፇለት አናባቢዎች ሲፇጠሩ ከሳንባ የሚወጣው

አየር ሌቅ ሲሆን ተናባቢዎች ሲፇጠሩ ከሳንባ የሚወጣው አየር በከፉሌ ሉታገዴ
ሊይታገዴም ይችሊሌ፡፡
75 መ/ርት በጣም ጥሩ ነው፤አናባቢዎች ሲፇጠሩ ከሳንባ የሚወጣው አየር ስሇማይታገዴ

አፍ ያስከፍታለ፡፡ ተናባቢዎች ሲፇጠሩ አየር በከፍሌ ወይም ሙለ ሇሙለ የሚታገዴ
ሲሆን አፇጣጠራቸውም በአዯበተ አካሊት ንኪኪ ነው፡፡ ግሌጽ ነው?
77 ሴተ የማንቁርት ዴምጾች ከላልቹ የሚሇዩት በምንዴን ነው፡፡

‹‹ ›› ‹‹ ››
78 ወተ ማንቁርት ሊይ የሚፇጠሩ ዴምጾች ዕ እና ህ ናቸው፡፡ ባህሪየ ፍጥረታቸው
ዯግሞ ‹‹ዕ›› ስትፇጠር አየር አይታገዴም‹‹ህ›› ስትፇጠር ዯግሞ ሹሌክሌክ ናት፡፡
79 ሴተ የማንቁርት ዴምጾች ማንቁርት ሊይ የሚፇጠሩ ናቸው ተገሌጿሌ፡፡
80 መ/ርትውይይታችሁ በጣም ጥሩ ነው ጠይቁ ግሌጽ ያሌሆኑ ካሇ
81 ወተ በዴምጸ ሌሳን ሊይ አናባቢና ተናባቢ ተብሇን ተምረናሌ፡፡ አናባቢዎች ሊይ

ሁሇት አይነት ‹‹አ›› አሇ፡፡አንደ አናባቢ አንደ ክቧ ‹‹አ›› ተናባቢ የሆነበት ምክንያት
ምንዴን ነው ? አሌገባኝም፡፡
82 መ/ርት እሽ ጨረስክ ሰሇሞን
83 ወተ አሌጨረስኩም
113
84 ተህ ሳቅ
86 ወተ ቃሊትን በዴምጸ ሌሳናት ስንጽፍ ‹‹ወ›› ከፉሌ አናባቢ ነው፡፡ ሇምሳላ ‹‹ሊሟ››
የሚሇውን ሇምንዴነው ‹‹ሌኣምዋ›› ብሇን ብሇን ያሌቻሌነው ወይስ ይቻሊሌ ወይ?
87 መ/ርት ጥሩ ጥሩ ጥያቄዎች የሚያወያዩን እየተጠየቁ ነው ላሊም ጥያቄ ካሇ
ይቻሊሌ፡፡
88 ወተ የአማርኛ ፉዯልች የተወሰኑት ተዯጋጋሙ አለ፤መዯጋገማቸው ቦና ጊዛ ይፇጃሌ

እንጂ ጠቀሜታው ምንዴ ነው? ሇምን እንዯሆነ ተብራርቶ አሌቀረበም ይህ አሌገባኝም፡፡
89 ወተ የአማርኛ አናባቢዎች ሁሇት ናቸው አንደ አናባቢ አንደ ተናባቢ የሆነበት
90 መ/ርት ጥሩ ነው ጥያቄዎችን ጠይቁ የተጠየቁትን ጥያቄዎች ዴጋሜ አትጠይቁ

የሚጠየቁትን ጥያቄዎች ሁሊችሁም ጻፈ ሇውይይት እንዱያመቸን፤ ላሊ ላሊጥያቄ
ካሊችሁ
91 ሴተ አማርኛ ከላሊ ቋንቋ የተዋሳቸው ዴምጾች አለ ተብሎሌ ከላሊ ቋንቋ

የተዋሳቸው ዴምጾች ምን ምን ናቸው? የተዋሳቸው ቃሊትስ ካለ ምንዴን ናቸው ?
ወይስሇምሳላ ምን ምን ናቸው ?
92 ወተ አማርኛ ማሇት ምን ማሇት ነው?ላሊ ዯግሞ የአማርኛ ቋንቋ እንዳት ተጀመረ?

ሦስተኛው ጥያቄዬ የአማርኛ ቋንቋ አፇጣጠር እንዳት ነው ?
93 መ/ርት እሽ አሁን ጥያቄዎች እንዲይረሱ ወዯ መሌሱ እንሂዴ…
94 ወተ ጥያቄ አሇኝ
95 መ/ርት እሽ ያሊችሁን ጥያቄ ቶል ቶል ጠይቁ
96 ወተ አማርኛ ቋንቋ የተዋሳቸው ቃሊት ከየትኛው ቋንቋ ነው ?
97 ሴተ ቋንቋ ምንዴን ነው? የቋንቋ ተግባሩስ ምንዴነው?
114
98 ሴተ ዴምጸ ሌሳናት ስንት ናቸው ? ሌዩነታቸውስ ምንዴነው? ላሊው ጥያቄ ጎናዊ
ዴምጸ ሌሳናት ከላልች በምን ይሇያለ ? እና የተናባቢ ዴምጸሌሳናት የራሳቸው ባህሪ
የትኛው ነው?
99 መ/ርት ላሊ የማይቀር ጥያቄ አሊችሁ ? ጥያቄዎች ሇመመሇስ ጊዛ እንዱበቃን
ፍጠኑ!
100 ወተ ቲቸር እዙህ ጋ ላሊ ጥያቄ ነበር ፡፡
101 መ/ርት ይቻሊሌ ምን ነበር አሳምነው ጠይቅ
102 ወተ አማርኛ ቋንቋ ትምህርት 9ኛ እና 10ኛ በሚገባ ትኩረት ሰጥተን እንማራሇን

11ኛ ክፍሌ ስንዯርስ ግን የእንትራንስ ፇተና ስሇማይሰጥ ትኩረታችን እንዱቀንስ
አዴርጎናሌ ይህ የሆነበት ምክንያት ምንዴነው?
104 መ/ርት እረፈ! ጥያቄ መጠየቅ የሚያስቅ አይዯሇም ፡፡ አንዲንድቻችሁ የሰው
ሃሳብአትስረቁ!
105 ወተ እዙህ ሊይ አማርኛ 11ኛና 12ኛ ክፍሌ መማራችን እውቀት እንዱኖረንነው?

በእርግጥ ማወቃችን ጥሩ ነው እንትራንስ ፇተና የቀረበት ምክንያት ምንዴነው?
መፍትሔውስ ምንዴን ነው?
106 ተህ (ጫጫታና የጎነዮሽ ወሬ)
107 መ/ርት የአሳባችሁትን ነው አይዯሇም የጠየቀው ?
108 ተሀ++
109 መ/ርት እንግዴህ የተጠየቁትን እንወያይባቸው ጊዛውን ሇመጠቀም ማሇት ነው፡፡
110 ወተ ቲቸር !ተጨማሪ አማርኛ 10ኛ ክፍሌ ማትሪክ ይሰጣሌ 12ኛ ክፍሌ ሊይ ግን
የማይሰጥበት ምክንያት ምንዴነው?
111 መ/ርት ይህ ጥያቄ ተዯጋገመ እንወያይበት እናንተም ትመሌሳሊችሁ፤
የተጠየቁትን ጥያቄዎች ማስታወሻ ይዚችኋሌ አይዯሌ?
115
112 ወተ ግማሹን ይ዗ናሌ
113 መ/ርት ላልቻችሁስ? መጠየቃችሁ ጥሩ ነው ዯግሞ የገባችሁን ምሊሽ
በመስጠትም ተሳተፈ!
114 ወተ ቋንቋ ምንዴነው ሇሚሇው ቋንቋ ሥርዓታዊ አንዯበታዊና ዴምጻዊ መግባቢያ

ነው፡፡የቋንቋ ተግባሩስ ምንዴነው ሇሚሇው ዯግሞ ቋንቋ የሚያገሇግሇው ያው ሇመግባባት
ነው፡፡
115 መ/ርት በጣም ጥሩ ነው፤ባህሩ እንዯገሇጸው የቋንቋ ዋና ተግባር መግባባት ነው
ላሊ መሌስ… ሇመጠየቅ ብቻ ሳይሆን ምሊሽ ሇመስጠትም ተሳተፈ
116 ሴተ ዴምጸሌሳናት ስንት ናቸው ሇሚሇው አናባቢና ተናባቢ በጠቅሊሊው ሰሊሳ

አራት ናቸው፤ ሌዩነታቸው ዯግሞ አናባቢ ሲፇጠር አየር ሌቅ ነው፤ተናባቢ ሲፇጠር
አየር በከፉሌ ወይም ሙለሇሙለ ሉታገዴ ይችሊሌ፤ ጎናዊ ዴምጸሌሳን የሚሇያዩበት …
117 መ/ርት እሽ ጎናዊ ዴምጸሌሳን ከላሊው ተናባቢ ዴምጸሌሳን የሚሇዩት ሲፇጠሩ

አየር የሚወጠው በምሊስ ጎንና ጎን መሆኑ ነው፡፡አማርኛ ማሇት ምን ማሇት ነው?
የሚሇውን ጥያቄ ሞክሩ!
118 ተህ ++
119 መ/ርት አማርኛ ማሇት መዜገበ ቃሌ ፍቺው ያማረ የሚሌም አሇ፤ላሊው ዯግሞ
ህብር የሚሌ ፍቺ አሇው፤ ማሇትም የአማርኛ አጀማመር 12ናኛ ክፍሌ ስትዯርሱ
ትማሩታሊችሁ፤ ከተሇያዩ ቋንቋዎች በማውጣጣት የተጀመረ ነው፡፡ ላሊ ስሇቃሊት ውሰት
10ኛ ክፍሌ የተማራችሁትን የሚያስተውስ የሇም?
120 ወተ አማርኛ ከላሊ ቋንቋ የተዋሳቸው ዴምጾች ‹‹ ጸ፣ጰ›› ናቸው ፡፡ ቃሊት ከየትኛው
ቋንቋ ይዋሳሌ ሇሚሇው አማርኛ 10ኛ ክፍሌ በተማርነው መሠረት ከተሇያዩ ቋንቋዎች
ይዋሳሌ፡፡
121 መ/ርት አማርኛ ከተሇያዩ ቋንቋዎች ቃሊት ይዋሳሌ፤ከየትኛው ቋንቋ ሲባሌ

እንዯተገሇጸው ከተሇያዩ አገረኛና የውጭ ቋንቋዎች የቃሊት ውሰት ይኖራሌ፡፡ ምሳላ
የሚሰጥ ከእናንተ
116
122 ወተ አማርኛ ከግዕዜ የተዋሳቸው ቃሊት ሇምሳላ ሉቅ፣ዱያቆን፣ዯብር የመሳሳለት
123 መ/ርት ጥሩ ነው ዯሳሇኝ እንዲሇው እነዙህንና ላልችን ቃሊት አማርኛ ከግዕዜ
ተውሷሌ፤ ከግዕዜ ብቻም አይዯሇም ከተሇያዩ ቋንቋዎች በንግዴ፣ በኢኮኖሚ፣ በፖሇቲካና
በመሳሰለት በሚዯረግ መስተጋብር የቃሊት ውሰት ይከናወናሌ፡፡ ላልች ያሌተመሇሱ
ጥያቄዎች አለ? የሚሞክር የያዚችሁትን ጥያቄ ተሳተፈ
124 ተህ++
125 መ/ርት ሁለም ጥያቄዎች ተመሌሰዋሌ እንዳ?
126 ተህ አሌተመሇሰም
127 መ/ርት አማርኛ ቋንቋ 10ኛ ክፍሌ ማትሪክ ይሰጣሌ 12ኛ ክፍሌ ዬንቨርሲቲ
የመግቢያ ፇተና ሇምን እንዯማይሰጥ በተዯጋጋሚ ጠይቃችኋሌ፤ ይህ ጥያቄ ጊዛ
እንዯመጣው ጊዛ ይመሌሰዋሌ፡፡አይመስሊችሁም?
128 ተህ ሳቅ(ኸኸኸ)
129 መ/ርት የመጠየቅ እዴሌ ስሇተሰጣችሁ ይሆን ከርዕሱ እየወጣችሁ ነው

የጠየቃችሁት፡፡ ትምህርታችን ዴምጸሌሳን ነበር ግሌጽ ያሌሆነውን መጠየቁ በእርግጥ
ችግር የሇውም ፡፡ የዕሇቱ ትምህርት እንዲይረሳ ሇማሇትነው፡፡ ላሇልችን ዴምጸሌሳንን
የሚመሇከቱ ጥያቄዎች በሙለ ተመሌሰዋሌ?
130 ወተ ቲቸር ያሌተመሇሱ አለ፡፡ ቃሊትን በዴምጸሌሳን ስንጽፍ ‹‹ በጓ›› ሲባሌ

ብአግዋ አይሆንም ወይ ተብል የተጠየቀው አሌገባኝም
131 መ/ርት መሌሱሇት፤ የገባው ካሇ፤ የሚሞክር የሇም?
132 ተህ++
133 መ/ርት ጥሩ ተማሪዎች! ካሇን ጊዛ አንጻር ያሌተመሇሱ ጥያቄዎች አለ፡፡ በቀጣይ

ከቆምንበት እንቀጥሊሇን፣ ጥያቄዎቹን ያዘኣቸው፡፡
117
ቀረጻ አምስት
አርብ በስዴስተኛው ክፍሇ ጊዛ መ/ርቷ ወዯ ክፍሌ ሲገቡ ሇተማሪዎች ሰሊምታ ካቀረቡ
በኋሊ ተማሪዎች ከመቀመጫቸው ተነስተው ፤አጸፊውንም መሇሱ ፡፡ እንዱቀመጡ
ሲፇቀዴሊቸው አመስግነው ተቀመጡ ጥቁር ሳላዲው በአንዴ ተማሪ ከጸዲ በኋሊ የመማር
የትምህርቱ ርዕስ፡-ስነ ጽሐፍ
የትምህርቱ ንዐስ ርዕስ፡- የሌቦሇዴ ዗ዳዎች
የተማሪዎች ብዚት ፡- 43
01 መ/ርት ባሇፇው ክፍሇ ጊዛ አምስት ስነ ሌሳን በሚሇው ርዕስ ሥር ጥያቄዎችን

እየሠራን ነበር አይዯሌ?
02 ተህ አዎ
03 መ/ርት ሁሊችሁም መጽሏፊችሁንና ዯብተራችሁን አወጣችሁ?
04 ተህ (መጽሏፍና ዯብተራቸውን ማገሊበጥ፣ጫጫታ ተፇጠረ)
05 መ/ርት እሽ አገኛችሁት አይዯሌ?
06 ወተ ገፅ ስንት ነው?
07 መ/ርት እህ ?
08 ሴተገፅ 84 እና 85 (መጽሏፍ አውጥታ እያመሇከተች)
09 መ/ርት ገፁን ያሊገኛችሁት ከገጽ 84 እስከ 85 ያሇው ነበር፤ አብዚኞቹን ጥያቄዎች

ባሇፇው ክፍሇ ጊዛ ሰርተናሌ አይዯሌ?
10 ተህ ሰርተናሌ ያሊሇቀ ጥያቄ አሇ፡፡
11 መ/ርት ስንተኛው ሊይ ነበርን ?
12 ወተ አራተኛው የሚስተካከሇውን አሌሰራነውም
13 መ/ርት እሽ! እስቲ ትዕ዗ዘንና ምሳላዎቹን አንብባቸው፡፡
118
14 ወተ (ከመቀመጫው ተነስቶ ትዕዚዘንና ምሳላዎችን አነበበ)
15 መ/ርት ሁሊችሁም እየተከታተሊችሁ ነው? ቀጥል ያለትን ጥያቄዎች በጥንዴ

እየተወያያችሁ ሥሩ ሦስት ዯቂቃ ሰጥቻችኋሇሁ፡፡
16 ተህ ( እየተወያዩ ጥያቄዎችን መሥራት ጀመሩ)
17 መ/ርት ፇጠን ፇጠን በለ ወዯ ላሊው ርዕስ እንዴንገባ የጨረሳችሁ እጅ
እያወጣችሁ ሰዋሰዋዊ ስህተቱን ከሇያችሁ በኋሊ እያስተካከሊችሁ ተናገሩ፡፡
18 ሴተ ቲቸር እዙህ ጋ !
19 መ/ርት እሽ ! ጨረሳችሁ?
20 ሴተ ሁሇተኛውን ነው የተወያየነው፡፡ ሰዋሰዋዊ ስህተቱ የተሳቢ አመሌካች አሇመኖር

ነው፡፡ ሲስተካከሌ ‹‹ሩዜ ሰው ይመገባለ›› የሚሇው ‹‹ ሩዜን ሰዎች ይመገባለ››
21 መ/ርት ላሊ… ላሊ ሁሇተኛው ጥያቄ ነው የመሇሰችው ትክክሌ ነው?
22 ወተ ስህተቱ የተሳቢ አመሌካች አሇመኖርና ቅዯምተከተለም ሌክ አይዯሇም

ሲስተካከሌ ሰዎች ሩዜን ይመገባለ፡፡
23 መ/ርት በጣም ጥሩ ነው፡፡ ባሇቤቱን ከተሳቢ ቀዴሞ መምጣት ስሇነበረበት ሰዎች

ሩዘን ይመገባለ በማሇት ነው የሚስተካከሇው፤ላሊ…ላሊ
24 ሴተ የሦስተኛውን ጥያቄ ነው፤ ስህተቱ የተሳቢ አመሌካች አያስፇሌግም ሲስተካከሌ

ዯግሞ እህቴ ዕቃ መግዚት ትወዲሇች፡፡
25 መ/ርት ሌክ ነው፡፡ አይዯሌ?
26 ተህ ትክክሌ ነው፡፡
27 መ/ርት ላሊ ያሌተሠራ
28 ወተ አራተኛው ስህተቱ የ዗ርፍነት አመሌካች አሇስፇሊጊ ነው፡፡ ሲስተካከሌ ቤታችን

አጠገብ ዗ይት መጭመቂያ ፊብርካ አሇ፡፡
29 ሴተ እኔ ቲቸር
30 መ/ርት ላሊ መሌስ ነው ?
119
31 ሴተ አዎ ስህተቱ የመስተዋዴዴ ነው፡፡ ሲስተካከሌ ከቤታችን አጠገብ የ዗ይት
መጭመቂያ ፊብርካ አሇ
32 መ/ርት ጥሩ ነው የትኛው ቀረ?
33 ወተ እኔ ቲቸር አምስተኛውን
34 መ/ርት እሽ !
35 ወተ ስህተቱ ተሳቢ አመሌካች በቦታው አሌገባም ሲስተካከሌ ዯግሞ የአቶ ከበዯን

ሌጅ አስጠናሁ
36 መ/ርት ጥሩ ነው ጨረስን፡፡
37 ወተ አንዯኛው አሌተሠራም
38 መ/ርትአንዯኛውን የሚመሌስ ሞክሩ
39 ተህ++
40 መ/ርት ስህተቱ ምንዴን ነው?
41 ሴተ የተሳቢ አሇመኖር
42 መ/ርት ሰዋሰዋዊ ስህተቱ የተሳቢ ሳይሆን የቃሊት አቻ አሇመሆን ነው፤ ሲስተካከሌ

ዯግሞ ሥራውና ቅሌጥፍናው የተማረ ይመስሊሌ፤ይሆናሌ፡፡ ግሌጽ ነው?
43 ወተ የቃሊት አቻ የሚሇው ምንዴነው? አሌገባኝም
44 መ/ርት የቃሊት አቻ አሇመሆን ማሇት ሇምሳላ አሇሚቱ እንጀራ ጋግራ ፣ውሃ ቀዴታ፣
ሌብስ አጥባ ጨረሰች ብንሌ ጋግራ፣ ቀዴታ፣ አጥባ አቻ ቃሊት ናቸው ፡፡ አቻ
የማይሆነው ዯግሞጋግራ - ቀዲች እነዙህ ቃሊት በቅርጽ አቻ አሇመሆናቸውን ያሳያሌ
(በጥቁር ሰላዲ ሊይ እየጻፈ) ግሌጽ ነው አይዯሌ ?
45 ተህ ግሌጽ ነው ፡፡
46 መ/ርት ላሊ - ጥያቄ ግሌጽ ያሌሆነ አሇ?
47 ተህ የሇም፡፡
120
48 መ/ርት የዚሬው ትምህርታችን የሌቦሇዴ ዗ዳዎች የሚመሇከት ነው፡፡ በትዕዚዘ
መሠረት በየቡዴናችሁ ሇአምስት ዯቂቃ ተወያይታችሁ የሌቦሇዴ ዗ዳዎችንና የሌቦሇዴ
አሊባውያን ትስስር ታስረዲሊችሁ ግሌጽ ያሌሆነ ነገር ካሇ መጠየቅትችሊሊችሁ፡፡
49 ተህ (በየቡዴን ውይይት ማዴረግ ቀጠለ)
50 መ/ርት(የውይይቱን ሂዯት መከታታሌ ዴጋፍ ሇማዴረግ በየቡዴኑ መንቀሳቀስ

ቀጠለ)
51 ወተ ቲቸር እዙህ ጋ
52 መ/ርት እሽ ! ጨረሳችሁ?
53 ሴተ ምሌሌስ የሚሇውን ነው የተወያየነው ከሌቦሇዴ አሊባውያን ጋ ያሇው ትስስር

ይሊሌ ከየትኛው ጋር ነው ትስስር ያሇው ? ግሌጽ አሌሆነሌንም ፡፡
54 መ/ርት በተሰጠው ማብራሪያ ውስጥ ያገኛችሁት የሌቦሇዴ አሊባውያን የሇም?

ምሳላውስ አቀራረቡን እንዳት ተረዲችሁት?
55 ወተ ምሳላው እኮ ምሌሌስ ነው፡፡
56 መ/ርት ምሌሌሱ በማን መካከሌ ነው የተዯረገው?
57 ሴተ እህ በገጸባህሪያት መካከሌ
58 መ/ርት ጥሩ ነው ላሊ አሊባ አሊገኛችሁም ሲታነቡስ?
59 ወተ ማብራሪያው ሊይ ታሪክ፣ትሌም፣አሁን ገባኝ
60 መ/ርት ታዱያ ምሌሌስ ከየትኛው የሌቦሇዴ አሊባውያን ጋር ትስስር እንዲሇው

ገባችሁ? ሁሊችሁም ተከታተለ 1ኛው ሊይ ምሌሌስ የሚሇውን ተከታተለ
61 ሴተ ምሌሌስ የሚዯረገው በገጸባህሪያት መካከሌ ነው፡፡ እና ዯግሞ ከታሪክና

ከትሌሙ ጋር ቅንጅት አሇው
62 መ/ርት በጣም ጥሩ ላልቻችሁስ ግሌጽ ነው?
63 ተህ አዎ
64 መ/ርት የቀሩትን ቶል ቶል በለ! ፍጠኑ
121
65 ወተ ቲቸር እዙህ ጋ!
67 ወተ ገሇጻ የሚሇው አካባቢ፣ የአየር ሁኔታ ፣ ስሇሚሌ ከመቼት ጋር ትስስር አሇው
68 መ/ርት በጣም ጥሩ ነው፤ገሇጻ የሚሰጠው ስሇአካባቢ፣ስሇገጸባህርያት፣ አካሊዊና

ህሉናዊ ሁኔታ፣ ስሇአየር ጠባይ፣ ስሇቁሳቁስ ስሇሆነ ከመቼት እና ከገጸባህርያት ጋር
ትስስር አሇው ማሇት ነው፡፡ ግሌጽ ነው?
70 መ/ርት ላሊ - ላሊ የትኛው ቀረ?
71 ሴተ ምሌሰት
72 መ/ርት ምሌሰት ከየትኛው የሌቦሇዴ አሊባውያን ጋር ይተሳሰራሌ?
73 ሴተ ምሌሰት ከገጸ ባህርያት ጋር ምክንያቱም ምሌሰት የገጸባህርያትን ያሇፇ ታሪክ

ስሇሚያሰረዲ ፡፡
74 መ/ርት በጣም ጥሩ ነው፤ምሌሰት የገጸባህርውን ያሇፇ ታሪክና ገጠመኝ ስሇሚያቀርብ

ከገጸባህሪው ማንነት ጋር ትስስር አሇው፡፡ላሊ…ላሊ
75 ወተ ንግር ዯግሞ ከታሪኩና ከጭብጡ ጋር ይተሳሰራሌ፡፡
76 መ/ርት ጎበዜ ! ንግር በዋናነት ወዯፉት የሚፇጸመውን ጭብጡን እንዴንረዲ ፍንጭ

የሚሰጥበት ነው፡፡እዙህ ጋ በምሳላው መሠረት ላሊ የተገሇጸ የሌቦሇዴ አሊባየሇም?
77 ወተ እዙህ ጋ
78 መ/ርት እሽ !
79 ወተ ግጭት ምክንያቱም‹‹ከነስምሽ ገዯሌ ግቢ›› የሚሇው ግጭት ስሇሆነ ማሇት ነው፡፡
80 መ/ርት ጥሩ እስካሁን የሌቦሇዴ ዗ዳዎች ከሌቦሇዴ አሊባውያን ጋር ትስስር

እንዲሊቸው አየን አይዯሌ? ላሊ ጥያቄ ካሊችሁ ?
81 ተህ ++
122
82 መ/ርት እሽ! በመቀጠሌ በሚቀረን ዯቂቃ ምዕራፈንም ሌናጠናቀቅ ስሇሆነ በምዕራፈ
መጀመሪያ ስሇሌቦሇዴ አንብበናሌ፡፡ አሁን ዯግሞ ስሇሌቦሇዴ ዗ዳዎች አይተናሌ፤ከዙህ
ጋር ተያያዥነት ያሊቸው ጥያቄዎች መጠየቅ መወያየት ይቻሊሌ፡፡ግሌጽ ያሌሆኑትን
እያነሳችሁ ጥያቄም ምሊሽም በመስጠት እንወያያሇን ጥያቄ ካሊችሁ ?
83 ወተ (እጅ አወጣ የመናገር እዴሌ እንዱሰጠው)
84 መ/ርት እሽ ንጉስ
85 ወተ (ከመቀመጨው ተነስቶ ቆሞ ) የአጭርና የረጅም ሌቦሇዴ ሌዩነት ምንዴነው?
86 ወተ ረጅም ሌቦሇዴ እንዯስሙ ረ዗ም ያሇ መቼት፣ ታሪክና ገጸባህርያት በብዚት

ይኖረዋሌ፡፡ አጭር ሌቦሇዴ ግን ጊዛውም መቼቱም አጭር ነው፡፡
87 መ/ርትጥሩ ነው! የአጭር ሌቦሇዴ ባህርያት ምን ምን ነበሩ? አጭር ሌቦሇዴ

ባህርያት የምንሊቸው ምን ምን ናቸው?
88 ሴተ ቁጥብ መሆን
89 መ/ርት እሽ ቁጥብነት (በጥቁር ሰላዲ ሊይ እየጻፈ ) ላሊ ሁሇት ይቀራሌ፡፡
90 ወተ ቶል ቶል መጣዯፍ
91 መ/ርት ጥዴፉያ ላሊ…ላሊ
92 ወተ ነጠሊ ውጤት
93 መ/ርት በጣም ጥሩ ነው! ላሊ - ላሊ ጥያቄ ካሇ?
94 ሴተ የሌቦሇዴ አሊባውያን ምን ምን ናቸው?
95 መ/ርት መሌሱሊት ቅዴም እያወራን ነበር፡፡
96 ወተ ገጸባህርያት ፣እ - ግጭት፣ መቼት
97 መ/ርት ጥሩ ነው ! ላሊ…የቀረ የሇም ?
98 ሴተ ታሪክ
99 ወተ ትሌም
123
100 መ/ርት በጣም ጥሩ ነው! ታሪክ፣ትሌም ላሊ -ላሊ
101 ወተ ጭብጥ
102 መ/ርት ጭብጥ በጣም ጥሩ! ላሊ…ላሊ
103 ተህ ++
104 መ/ርት የቀረ አሇ እኮ አንጻር እና እናንተ የ዗ረ዗ራችኋቸው የሌቦሇዴ አሊባውያን

ናቸው፡፡ ላሊ - ላሊ ጥያቄ
105 ወተ በሌቦሇዴ ውስጥ የአብይና የንዐስ ገጸባህርያት ሌዩነታቸው ምንዴነው?
106 መ/ርት ጥሩ ነው ! መሌሱሇት
107 ወተ አብይ ገጸባህሪ በሌቦሇዴ ውስጥ በብዚት የሚሳተፍ ሲሆን ንዐስ የምንሇው
ትንሽ ተሳትፎ ያሇውን ነው፡፡
108 መ/ርት ጎበዜ ! አብይ ገጸባህሪ ከታሪኩ መጀመሪያ እስከ መጨረሻ የሚሳተፍ ሲሆን
የሌቦሇደም ጭብጥ በዋናው ገጸባህሪ ህይወት ዘሪያ ያጠነጥናሌ፡፡ ንዐስ ገጸባህሪ ንዐስ
የተባሇውም በሌቦሇደ ውስጥ በሚኖረው ተሳትፎ ነው፡፡ ስሇዙህ ንዐስ ገጸባህሪ በሌቦሇዴ
ውስጥ የተወሰነ ተሳትፎ ያሊቸው ናቸው፡፡ከታሪኩ መጀመሪያ እስከ መጨረሻ ዴረስ
ተሳትፎ የሊቸውም፡፡ ላሊ - ላሊ ጥያቄ
109 ወተ ስነጽሐፍ ማሇት ምን ማሇት ነው?
110 መ/ርት የሚሞክር? የስነጽሐፍ ምንነት ከታች ክፍሌ ጀምሮ ተምራችኋሌ

መሌሱሇት፡፡
111 ሴተ ጥያቄው የስነ ጽሐፍ ምንነትን ነው ወይስ የስነ ጽሐፍ ዓይነቶችን ?
112 ወተ ግሌጽ ሊርገው አንዯኛ ስነጽሐፍ ማሇት ምን ማሇት ነው? ሁሇተኛ ስነ ጽሐፍ
የሚባለት ምን ምን ናቸው ?
113 መ/ርት አሁን ጥያቄው ግሌጽ ነው ተሳተፈ!
114 ሴተ ስነጽሐፍ የምንሇው ውበት ያሊቸውን ጽሁፎች ነው፡፡ስነ ጽሐፍ የሚባለት

ዯግሞ ሌቦሇዴ ፣ ተውኔት ናቸው፡፡
124
115 መ/ርት ጎበዜ! ላሊ ስነጽሐፍ የምንሊቸው ሌቦሇዴና ተውኔትን ብቻ ነው?
116 ሴተ ግጥም
117 መ/ርት እሽ ግጥም ላሊ…
118 ወተ ስነ ቃሌ
119 መ/ርት እንግዱህ የስነጽሐፍ ዗ርፎች የምንሊቸው እንዯገሇጻችሁት ሌቦሇዴ፣

ተውኔት፣ ግጥም ሲባሌ ቃሌ ግጥምን ይጨምራሌ፤ ስነ ቃሌ ነክ የሆኑትን ማሇት ነው፡፡
ግሌጽ ነው?
121 መ/ርት ላሊ…ላሊ ጥያቄ
122 ወተ ስነ ቃሌ ከስነጽሐፍ የተመዯበበት ምክንያት ምንዴነው? ስነ ቃሌ የሚባሇው

በቃሌ ከትውሌዴ ወዯ ትውሌዴ የሚተሊሇፍ ነው፡፡ከስነ ጽሐፍ የተመዯበበትምክንያት
አሌገባኝ?
123 መ/ርት ስነቃሌ እንዳት የስነጽሐፍ ዗ርፍ ሆነ መሌሱ
124 ተህ ++
125 መ/ርት እሽ ! ስነ ቃሌ የስነ ጽሐፍ ዗ርፍ የሆነበት ምክንያት በመጀመሪያ

ስነጽሐፍ ውበትን፣ሇዚን ሇመግሇጽ ነው ፡፡ስነ የሚሇው ተግባሩ ማሇት ነው፡፡
ስሇዙህስነቃሌ ሇምሳላ ቃሌ ግጥሞችን ብናይ በቀሊለ የሰውን ስሜት የሚነኩ የሙሾቃሌ
ግጥሞችን ብናያቸው የሰውን ሌብ የሚያሳዜኑ የሚያስሇቅሱ ናቸው ፡፡
126 ተህ አዎ
127መ/ርት ላልችንም የስነ ቃሌ ዗ርፎች ምሳላያዊ አነጋገሮችም እምቅ የሆነ ሀሳብ

ያ዗ለ ናቸው፡፡ስሇዙህ ከነዙህ ባህሪያቸው የተነሳ ስነ ጽሐፍ ሉመዯቡ ችሇዋሌ፡፡
የተግባባን መሰሇኝ ፤ላልች ጥያቄዎች ካለኣችሁ?
128 ወተ ተውኔት የስነ ጽሐፍ ዗ርፍ ነው? ተውኔት ማሇት ምን ማሇትነው? ላሊው
ጥያቄ ተውኔትና ሌቦሇዴ አንዴነትና ሌዩነታቸው ምንዴነው?
129 መ/ርት ጥሩ ጥያቄ ነው መሌሱሇት

125
130 ሴተ ተውኔት ማሇት ዴራማ ማሇት ነው፡፡
131 መ/ርት ተውኔት ማሇት ዴራማ ነው ተጨማሪ…
132 ወተ ሁሇተኛው ጥያቄ ተውኔትና ሌቦሇዴ ተመሳሳይነታቸው የስነጽሐፍ ዗ርፍ

መሆናቸው ነው፡፡ ተውኔት ማሇት ዯግሞ ዱራማ ስሰራ የምናየው ነው፡፡
133 መ/ርት በጣም ጥሩ ነው፤ተውኔት ማሇት ተዋንያን አማካኝነት በመዴረክ ተ዗ጋጅቶ

ሇእይታ እንዱቀርብ የሚጻፍ ዴርሰት ነው፡፡ከሌቦሇዴ ጋር ያሊቸው ተመሳሳይነትና
ሌዩነት ተመሳሳይነታቸው እንዯገሇጻችሁት የስነ ጽሐፍ ዗ርፍ ነው፡፡ሌዩነታቸው ሌቦዴ
በንባብ የሚ዗ጋጅ ሲሆን ተውኔት በተዋንያንተጠንቶ ሇእይታ እንዱቀርብ የሚጻፍ ወይም
የሚ዗ጋጅ ነው፡፡ በላሊ ምዕራፍ ዯግሞ ተውኔትን ሰፊ ባሇመሌኩ ስሇምናይ በዙሁ
ይበቃናሌ፡፡ማሇትም የሚታነሱት ጥያቄ ከላሊችሁማሇት ነው፡፡ጥያቄ ካሇ መጠየቅ
ይቻሊሌ፡፡
134 ሴተ ከዙህ በፉት እንዯተማርነው ዴርሰት ሌቦሇዴና የሌቦሇዴ ተብሇን ተምረናሌ፡፡

ማወቅ የፇሇግኩት ነገር የሌቦሇዴና የኢሌቦሇዴ የጋራ ባህሪያት ምንዴነው?
135 መ/ርት ጥያቄው ግሌጽ ነው አይዯሌ? የሌቦሇዴና የኢሌቦሇዴ የጋራ ባህርያት

ምንዴነው?
136 ወተ ሁሇቱም በዜርው ጽሐፍ የሚቀርቡ ናቸው፤ሃሳብንም ሇማስተሊሇፍ ይጠቅማለ
137 መ/ርት ጥሩ ነው ተጨማሪ መሌስ ያሇው
138 ወተ ሌቦሇዴና ኢሌቦሇዴ ዴርሰት ሌዩነታቸው ምንዴነው ?
139 መ/ርት ሁሇቱንም ጥያቄዎች አያይዚችሁ መሌሱ
140 ሴተ ሌዩነታቸው ሌቦሇዴ በፇጠራ ሊይ ተመስርቶ የሚጻፍ ነው፤ ኢሌቦሇዴ ዯግሞ

እውነተኛ የሆነ ነገር ተመስርቶ የሚጻፍ ነው፡፡
141 መ/ርት በጣም ጥሩ ነው ማህላት፤ የተሇየ መሌስ ያሇው አሇ?
142 ተህ+
143 መ/ርት የሌቦሇዴና የኢሌቦሇዴ የጋራ ባህርያታቸው የተሰጠው መሌስ ጥሩ ነው፡፡

ሌዩነታቸው ሌቦሇዴ ሌብ የወሇዯው ሃሳብ ወይም በዯራሲው ምናብ የተቀነባበረ የፇጠራ
126
ጽሐፍ ነው፡፡ የፇጠራ ሲባሌ ዯግሞ የገሀደ አሇምን የሚያንጸባርቅ ሆኖ ነው ማሇት ነው
የሚቀርበው ፤የሌቦሇዴ ጽሐፍ አውነተኛመረጃ መሠረት ተዯርጎ የሚጻፍ ነው፡፡ሇምሳላ
የህይወትታሪክ፣የአገር ታሪክም ሉሆን ይችሊሌ እና የመሳሳለት ናቸው፡፡ ግሌጽ ነው?
144 ተህ አዎ
145 መ/ርት ላሊ ጥያቄ ያሇው ላሊ…
146 ወተ በሀገራችን በርካታ ባህልች፣በርካታ ታሪኮች አለ፤በየአካባቢያችን የተሇያዩ

ክብረበዓሊት አለ፣የተሇያዩ ሌማድችም አለ፡፡መጠየቅ የፇሇግኩት የተሇያዩ የተጻፈ ብዘ
ጽሐፎችም አለ፡፡ነገር ግን ዯራሲ ገጣሚ በብዚት የሇም፡፡ ይህ የሆነበት ምክንያት
ምንዴነው?
149 መ/ርት እንዯተባሇው በሀገራችን በርካታ እምቅ ባህልችና ሌማድች አለን አይዯሌ?
150 ተህአለ
151 መ/ርት በየአከባቢያችሁ ምን ምን ባህልችና ጨዋታዎች አለ
152 ሴተሆየ ዎዬ
153 ወተ የገና ጨዋታ
154 መ/ርት ላሊ የሇም
155 ወተ የሌጅነታችን ነው ወይስ የአሁኑ
156 መ/ርት የሌጅነትም ቢሆን የአሁኑን አንተ የሚታውቀውን ንገረን
157 ወተ አኩኩለ
159 መ/ርትአዎ የሌጅነት ጨዋታዎች በጣም ብዘ ናቸው አይዯሌ?
160 ሴተ አበባዮዎሽ
127
161 ወተ ሇምሇም (የመናገር እዴሌ ሳይሰጥ)
162 ተህ (ጫጫታ ተፇጠረ)
163 መ/ርት አንዳ አዲምጡ! ወዯ ጥያቄው እንመሇስ እነዙህ ነገሮች አለ ዯራሲና

ገጣሚ በብዚት የሇም ምክንያቱ ምን ይመስሊችኋሌ?
164 ወተ የዕውቀት ማነስ
165 መ/ርት የዕውቀት ማነስ ሲባሌ አካባቢው ሊይ ያሇውን ባህሌ ጨዋታ አሇመረዲት
ማሇት ነው ወይስ እነዙህ ሇመጻፍ የጽህፇትን ህግጋት አሇማወቅ የትኛውን ነው
ሇመግሇጽ የፇሇግከው ብሩክ?
166 ወተ አቤት
167 መ/ርት ሃሳብህን እስኪግሌጽ አዴርገው
168 ወተ አንዴን ነገር ሇመጻፍ ማሇት ነው እንዳትእንዱጻፍ የአጻጻፍ ህጎችን ካሊወቀ

ሇመጻፍ ያስቸግራሌ ሇማሇት ነው፡፡
169 መ/ርት ጥሩ ነው፡፡ላሊ…ላሊ ዯራሲ በብዚት የላሇበት ምክንያት ላሊ የሚሞክር
170 ሴተ ላሊው ተነሳሽነት አሇመኖር ይመስሇኛሌ፡፡
171 መ/ርት አቤሌ ምን ይመስሌሃሌ?
172 ወተ እኔ የሚመስሇኝ ገነት እንዲሇችው ተነሳሽነት ወይም ፍሊጎት ማጣት

173 መ/ርት በጣም ጥሩ ነው፡፡ ያቀረባችኋቸው ሃሳቦች በሙለ መሌስ የሚሆኑ ናቸው፡፡
በርግጥ ዯራሲነት ተሰጥኦንም ይጠይቃሌ፡፡ ምናሌባት ተሰጥኦ ባይኖርም እንኳ
በአከባቢያችን ያለትን ጠቃሚ ባህልች ጨዋታዎች ተነሳሽነት ፍሊጎት ያሇውና የተማረ
ሰው ሉጽፇው ይችሊሌ፡፡ ባህሩ ሇጠየቀው ጥያቄ ዯራሲዎችና ገጣሚዎች በብዚት
የላለበት ምክንያት ጥበቡ ያሇው ሰው በትንሽ ነገር በመሇማመዴ ክህልቱን ማሳዯግ
ይጠይቃሌ ፡፡ ሇምሳላ ከእናንተ ውስጥ ዯራሲም ገጣሚም ሉኖር ይችሊሌ፡፡ይህንን ነገር
ሇማሳዯግ ከትንሽ ነገር ብንነሳ የሚሰጠንን የቤት ሥራ በአግባቡ በመሥራት የጽህፇት
መሌመጃ ሲሰጥም ተከታትል በመሥራት ፍሊጎቱ ያሇው ሰው ጥበቡን ሉያሳዴግ
128
ይችሊሌ፡፡ላሊው ሇመጻፍ ያሰበ ሰው ሇሀገር ሇህዜብ የሚጠቅም ይሁን እንጂ አትጻፍ
የሚሌ ህግ ያሇ አይመስሇኝም፡፡ ክህልትም በመሇማመዴ ሉዲብር ይችሊሌ፡፡ እሽ የቀረን
አሇ?
174 ተህ የሇም
175 መ/ርት ሰዓታችንም እያሇቀ ነው፤ በጣም ጥሩ ውይይት ነበር ሇቀጣይ በገጽ 89
ሊይ ያለትን ጥያቄዎች ቤተ መጽሏፍት በመግባት አንብባችሁ የቤት ሥራ ሠርታችሁ
ኑ፡፡ እንግዱህ ክህልት የሚያዴግው የተጻፍትን ከማንበብና ከመሇማመዴ ነው፡፡ የቤት
ሥራውን ሁሊችሁም ሥሩ የዚሬው በዙሁ ተጠናቋሌ፡፡
129

Yimegnu Thesis 112

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Yimegnu Thesis 112

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ዯብረ ብርሃን ዩኒቨርሲቲ

የማህበራዊ ሳይንስና ሥነሰብ ኮሌጅ

ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዜያት የሚያነሷቸው

ዯብረ ብርሃን ዩንቨርሲቲ

መስከረም 2012 ዓ.ም

ዯብረ ብርሃን ዩኒቨርሲቲ

የማህበራዊ ሳይንስና ሥነሰብ ኮሌጅ

ሇሁሇተኛ ዲግሪ ማሟያነት የቀረበ ጥናት

የጥናቱ አማካሪ፡- ዶ/ር ከበዯ ይመር

ዯብረ ብርሃን ዩንቨርሲቲ

መስከረም 2012 ዓ.ም

እኔ ከዚህ በታች ስሜ የተገሇጸውና የፈረምኩት፤ ይህ ጥናት የራሴ ሥራ መሆኑን፣በጥናቱ

የማህበራዊ ሳይንስና ሥነሰብ ኮሌጅ

የፈተና ቦርድ አባላት ማረጋገጫ

ቤተሰባዊና ማኀበራዊ ሽፊን በመስጠት የጥናቱን ረቂቅ በመጻፍ፣ከራሱ አስቀዴሞ ከጎኔ

ሇሥራዬ መሳካት የጉሌበት፣የሃሳብ፣የገን዗ብ ዴጋፍ ሊዯረጉሌኝ ከጎኔ ሊሌተሇዩኝ ቤተሰቦቼ

በመጨረሻም ሇዙህ ጥናታዊ ጽሁፍ ወጭውን በመሸፇን የተባበረኝን የዯብረብርሃን

1.1 የጥናቱ ዲራ ..…………………………………………………………………….........1

1.2 የጥናቱ አነሳሽ ምክንያት……………………………………………………………....6

1.3 የጥናቱ ዓሊማ……………………………………………………………………….......8

1.4 የጥናቱ አስፇሊጊነት …………………………………………………………...………9

1.5 የጥናቱ ወሰን…………………………………………………………………………10

1.6 የጥናቱ ውስንነት………………………………………………………………….......10

1.7 የቁሌፍ ጽንሰ ሀሳብ አጠቃቀም ብያኔ.……………………………….………….......10

ምዕራፍ ሁሇት፣ ክሇሳ ዴርሳናት …………………………………………………………….12

2.1 የመማሪያ ክፍሌ መስተጋብር…………………………………..…………………...12

2.2 የክፍሌ ውስጥ መስተጋብር ከሴትና ከወንዴ ተማሪዎች አኳያ……………………13

2.3 የመማሪያ ክፍሌ ዱስኩር …………………………………..……………………….14

2.4 በመማሪያ ክፍሌ ውስጥ የሚነሱ የጥያቄ ዓይነቶች ………………………..……...14

2.5 የጥያቄዎች ጠቃሜታ………………………..………………………………………16

2.6 የጥያቄና የገሇጻ ስሌትን ማሻሻሌ………………………..………………………….16

2.7 የንግግር ሌውውጥ ትንተና (Conversation Analysis)…………………………....17

2.8 የትምህርት (የመማር) ምዴቦች………………………..……………………………17

2.8.2 ዜንባላያዊ ምዴብ (Affective Domain)………………………..…………19

2.8.3 አዕምሯዊ ምዴብ (Cognitive Domain).……………………..……………20

2.9 የቀዯምት ሥራዎች ቅኝት………………………………………………………………28

ምዕራፍ ሦስት፣ የአጠናን ዗ዳ………………………..………………………………………32

3.1 የጥናቱ ዗ዳ…………………………………………..………………………………32

3.2 የናሙና አመራረጥ…………………………………………..………………………33

3.2.1 የትምህርት ቤት…………………………………………..…………………33

3.2.2 የክፍሌ ዯረጃ…………………………………………..…………………….33

3.2.3 የተማሪዎችና የመምህራን………………………..…………………………34

3.3 የመረጃ አሰባሰብ እና አተናተን ዗ዳ………………………..………………………34

3.3.1 የመረጃ መሰብሰቢያ መሣሪያ.………………………..…………………….34

3.3.2 የመረጃ አሰባሰብ………………………………………………………..…...35

3.3.3 የምዜግብ መረጃ አ዗ገጃጀት.………………………..………………………35

3.3.4 የመረጃ መተንተኛ ዗ዳ፣ስሌትና ሞዳሌ………………………..………….37

ምዕራፍ አራት፣ መረጃ ትንተና እና ውጤት ማብራሪያ………………………..…………..40

4.1 ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸው ጥያቄዎች

ከየትኛው የBloom ግንዚቤ ዯረጃ ይመዯባለ?………………………..…………..40

4.2 ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸው ጥያቄዎች

በሴትና በወንዴ ተማሪዎች ተሳትፎ ሌዩነት ይኖረው ይሆን?…………………..57

4.3 ተማሪዎች በአማርኛ ቋንቋ ትምህርት ክፍሇ ጊዛያት የሚያነሷቸው የጥያቄ

ምዕራፍ አምስት፣ ማጠቃሇያ እና ጠቋሚ አስተያየት……………………………………….69

5.2 ጠቋሚ አስተያየት…………………………………………..………………………..71

ቀረጻ አንዴ ………………………………………..………………………………………...78

የዱስኩር ትንተና አዴማሱን በማስፊት በ1960ዎቹና 1970ዎቹ እ.እ.አ መጀመሪያ

ዱስኩር በአውዴ ውስጥ የቀረበ የተግባቦት አተገባበርን የሚያመሇክት ነው›› ይሊለ፡፡

ተግባቦት ሰዎች መሌዕክትን ከሚሇዋወጡበት ዗ዳ አንደና ዋንኛው ነው፡፡ በተጨማሪም

መስተጋብራዊ ውቅሮች የሚመሰረቱት በቋንቋ አማካኝነት ነው፡፡ የክፍሌ ውስጥ ቋንቋ

Bahnam & Pouriran(2009) ተማሪዎችና የቋንቋ መምህራን የሚያተኩሩበት የክፍሌ

የክፍሌ ውስጥ ጥያቄዎች ጠቀሜታ የተማሪዎችን ዕውቀት ሇመሇካት ብቻ ሳይሆን

ይህ ችልታ አንዴን ሀሳብ ከላሇው ጋር ሇማዚመዴ ፣የችግር ፇችነት ሚና ሇማዲበር፣