Professional Documents
Culture Documents
Edukasyon sa
Pagpapakatao
Unang Markahan – Modyul 3.a:
Lipunang Pang-Ekonomiya
Linggo: Ikalima
Edukasyon sa Pagpapakatao – Ikasiyam na Baitang
Alternative Delivery Mode
Unang Markahan – Modyul 3.a: Lipunang Pang-Ekonomiya
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito
ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito
upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga
tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa
modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa
anomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio
9
Edukasyon sa
Pagpapakatao
Unang Markahan – Modyul 3.a:
Lipunang Pang-Ekonomiya
(Linggo: Ikalima)
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:
Mga Tala para sa Guro
Ito'y naglalaman ng mga paalala, panulong
o estratehiyang magagamit sa paggabay sa
mag-aaral.
ii
iii
Lipunang Pang-Ekonomiya
Mga Layunin
Sa modyul na ito, inaasahang maipamamalas mo ang sumusunod na
kaalaman, kakayahan, at pag-unawa:
1. Natutukoy ang kahulugan ng Prinsipyong Proportio
2. Nakabubuo ng isang matalinong pamamaraan sa pangangalap ng
impormasyon
3. Napahahalagahan ang pagkakaroon ng mabuting ekonomiya
1
Panimula
Sa modyul na ito ay mas mauunawaan ninyo kung paano makatutulong ang
lipunang ekonomiya sa pagkamit ng layunin ng lipunan- ang kabutihang panlahat.
Pantay-pantay ba ang lahat ng tao? Kung minsan, dumarating sa mga
magkakapatid ang tanong na “Sino ang paborito ni Nanay” o “Sino ang paborito ni
Tatay” May halong inggit, kung minsan, ang pagpapabor ni Nanay kay Ate o ang
pagiging maluwag ni Tatay kay Kuya. Naghihinakit naman si Ate dahil sa tingin nya
mas malapit ang kanilang mga magulang kay bunso. Naranasan mo na ba ito? Kung
oo, ano ang naramdaman mo? Ano ang naisip mo? Ano ang ginawa mo?
Panimulang
Pagtataya
Panuto: Basahing mabuti ang bawat pangungusap at unawain ang tanong. Piliin ang
pinakaangkop na sagot at isulat ang titik nito sa iyong kuwaderno.
1. Ano ang katotohanan sa likod ng paniniwala na “ang tao ay pantay-pantay?
A. Lahat ay may kani-kaniyang angking kaalaman
B. Lahat ay dapat mayroong pag-aari
C. Lahat ay iisa ang mithiin
D. Likha ang lahat ng Diyos
2. Ano ang kahulugan ng prinsipyo ng proportion ayon kay Sto. Tomas de Aquino?
A. Pantay na pagkaloob ng yaman sa lahat ng tao
B. Angkop na pagkakaloob ng yaman batay sa kakayahan ng tao
C. Angkop na pagkakaloob ng yaman ayon sa pangangailangan ng tao
D. Pantay na pagkakaloob ng yaman batay sa kakayahan at pangangailangan
ng tao
3. Sa ating lipunan, alin sa sumusunod ang patunay na naitatali na ng tao ang
kaniyang sarili sa bagay?
A. Mas nararapat lamang na makatanggap ang isang tao ng tulong mula
pamahalaan, kahit na kaya naman niya itong bilhin o kaya ay hindi naman
kailangan, dahil karapatan niya ito bilang mamamayang nagbabayad ng
buwis.
B. Hindi mabitawan ni Shiela ang kaniyang lumang mga damit upang ibigay sa
kamag-anak dahil mayroon itong sentimental value sa kaniya.
2
C. Inuubos ni Jerome ang kaniyang pera sa pagbili ng mamahaling relo na sa
ibang bansa lamang mahahanap. Ayon sa kaniya, sa ganitong paraan niya
nakukuha ang labis na kasiyahan
D. Lahat ng nabanggit
4. Alin ang hindi naglalarawan sa lipunang pang-ekonomiya?
A. Maihahalintulad sa pamamahala ng budget sa isang bahay
B. Pagkilos para sa pantay na pagbabahagi ng yaman ng bayan
C. Pangangasiwa ng yaman ng bayan ayon sa kaangkupan nito sa mga
pangangailangan ng tao
D. Pagkilos upang masiguro na ang bawat bahay ay magiging tahanan sa
pamamagitan ng pangangasiwa ng yaman ng bayan.
5. Sa lipunang pang-ekonomiya, ano ang pagkakaiba ng pantay sa patas?
A. Ang pantay ay pagbibigay ng pare-parehong benepisyo sa lahat ng tao sa
lipunan, ang patas ay pagbibigay ng nararapat para sa tao batay sa kaniyang
pangangailangan
B. Ang pantay ay pagbibigay ng pare-parehong benepisyo sa lahat ng tao sa
lipunan, ang patas ay pagbibigay ng nararapat para sa tao batay sa kaniyang
kakayahan
C. Ang pantay ay pagbibigay ng pare-parehong pagturing sa lahat ng tao sa
lipunan, patas ay paggalang sa kanilang karapatan
D. Ang pantay ay pagbibigay ng pare-parehong pagturing sa lahat ng tao sa
lipunan, ang patas ay pagtiyak na natutugunan ng pamahalaan ang lahat ng
pangangailangan ng mga tao.
6. Paano masisiguro na ang bawat bahay ay magiging tahanan sa Lipunang Pang-
ekonomiya?
A. Nagbibigay ng tulong pinansyal ang pamahalaan sa mga mahihirap na
pamilya.
B. Sa pangunguna ng estado, napangasiwaan at naibabahagi ng patas ang
yaman ng bayan
C. Sinisikap ng estado na mabigyan ng trabaho ang bawat mamamayan kahit
hindi angkop sa kakayahan,
D. Tinutulungan ng estado ang mga manggagawa na makahanap ng
hanapbuhay sa ibang bansa.
7. Bakit mas epektibo ang patas kaysa sa pantay na pagbabahagi ng yaman ng
bayan?
A. Sa pamamagitan nito, mas isaalang-alang ang kakayahan at
pangangailangan ng bawat isa
B. Walang kakayahang magpasiya para sa sarili at sa iba ang mga
mamamayan
C. Karapatan ng bawat mamamayan na matanggap ang nararapat sa kaniya
D. Hindi pantay-pantay ang mga tao, ngunit may angkop para sa kanila.
8. Paano maipakikita ang tamang ugnayan ng tao sa kaniyang pag-aari?
A. Sa pagbibigay ng higit na mataas na pagpapahalaga ng kaniyang mga ari-
arian kaysa kaniyang sarili.
B. Sa pagmamayabang sa mga kakilala at kaibigan ang dami ng naimpok na
salapi
C. Sa pagpapakita na may kakayahan siyang bumili ng mga mamahaling gamit
3
D. Sa pag-iwas na maitali ang kaniyang halaga bilang tao sa kaniyang pag-aari.
9. Bakit magkaugnay ang pag-unlad ng sarili sa pag-unlad ng bayan?
A. Nakikilala at sumisikat ang mga taong umuunlad
B. Malaki ang maitutulong sa bansa kung maraming pera ang bawat tao.
C. Ang bawat mahusay na paghahanapbuhay ng tao ay may mabuting dulot
sa pag-unlad ng bansa
D. Nagkakaroon ng maraming oportunidad sa hanapbuhay ang taong
mahilig paunlarin ang sariling kakayahan.
10. “ Ang tunay na mayaman ay ang taong nakikilala ang sarili sa bunga ng
kaniyang paggawa. Hindi sa pantay-pantay na pagbabahagi ng kayamanan ang
tunay na kayamanan. Nasa pagkilos ng tao sa anumang ibinigay sa kaniya ang
kaniyang okayayaman” Ano ang kahulugan ng pahayag na ito?
A. Ang tunay na mayaman ay hindi takot gumastos para sa mga hilig niya.
B. Naipakikilala ng tao ang kaniyang sarili sa husay niya sa paggawa.
C. Mahusay ang taong may kakayahang makabili ng lahat ng kaniyang naisin
D. Maipagmamalaki ng tao ang kaniyang sarili sa mga kagamitan na mayroon
siya.
.
Gawain 1
Panuto: Magsagawa ng isang survey sa mga kapuwa mag-aaral (3-5 mag-aaral) na
ka barangay o mismo kapitbahay. Tanungin ang mga kapuwa mag-aaral ng
sumusunod:
a. Magkano ang kanilang baon sa loob ng isang araw?
b. Ano-ano ang kanilang pinagkakagastusan sa kanilang baon?
c. Sapat ba o hindi ang kanilang natatanggap na baon? Ipaliwanag.
d. Ano ang naidudulot ng kakulangan sa baon?
e. Kung hindi sapat ang natatanggap na baon, paano sinosolusyonan ang
kakulangang ito?
.
4
Pagsusuri
Pagpapalalim
Isang debate sa mga pilosopo ang tanong ukol sa pagkakapantay-pantay. Sa
isang panig, may nagsasabing pantay-pantay ang lahat dahil likha tayo ng Diyos, dahil
tao tayo. Isa pa, dahil kung titingnan ang tao sa kaniyang hubad na anyo, katulad
lamang din siya ng iba. Sa kabilang panig, may nagsasabi rin namang hindi pantay-
pantay ang mga tao. May mga taong mananatiling nasa itaas, dinudungaw ang mga
tao sa ibaba. May mga taong yayaman at patuloy na yayaman at may mga taong
mahirap at mananatili sa kanilang kahirapan dahil sadyang ganito ang kaayusan ng
mundo.
Isa sa mga gitnang posisyon ay ang posisyon ng pilosopong si Max Scheler.
Para kay Scheler, bahagi ng pagiging tao ng tao ang pagkakaroon ng magkakaibang
lakas at kahinaan. Nasa hulma ng ating katawan ang kakayahan nating maging isang
sino. Ang taong matangkad ay sadyang may pangunguna sa basketbol kaysa maliliit.
Ang babae ay mas may taglay na karisma upang manghalina kaysa lalaki. May timbre
ng boses ang hinahanap upang maging tagapagbalita sa radyo. May linaw ng mata
na hinihingi sa pagiging isang piloto. Idagdag pa rito ang iba pang aspekto ng
kasinohan ng tao: ang mga koneksiyon ng pamilya, ang kaniyang lahi, relihiyon at iba
pa. Ang lahat ng ito ay naglalatag ng maaabot ng tao.
5
Ngunit sinasabi rin ni Scheler na dahil na rin sa hindi pagkakapantay-pantay na
ito, kailangang sikapin ang pagkakapantay-pantay sa pamamagitan ng pagbabahagi
ng yaman ng bayan. Hindi dahil maliit ang manlalaro ng basketbol hindi na siya
kailanman magiging mahusay at masaya sa kaniyang paglalaro. Hindi niya maaabot
ang naaabot ng matangkad ngunit mayroon siyang magagawa sa bukod-tangi niyang
paraan na magpapaiba sa kaniya sa matangkad. Kailangan lamang niya ng tiwala at
pagkakataon.
Malabo? Gamitin nating halimbawa ang sitwasyon sa klase. Maaaring si Elmer
ang pinakamagaling sa Math ngunit hindi nito ibig sabihin na si Elmer na lamang ang
turuan ng guro ng Math. Pagsisikapan pa rin ng guro na ituro ang mga tuntunin sa
Math sa kapuwa mabilis matuto at sa mga mag-aaral na kailangan ng ibayong pag-
akay. Subalit, upang higit pang mapaunlad ang husay ni Elmer, maaaring bigyan siya
ng dagdag na mga Math problems na kaniyang pag-aaralan. Tugma ito sa tinatawag
ni Sto. Tomas de Aquino na prinsipyo ng proportio, ang angkop na pagkakaloob ng
naaayon sa pangangailangan ng tao. Sa madaling salita, hindi man pantay-pantay
ang mga tao, may angkop para sa kanila. Kailangang maging patas ayon sa
kakayahan, ayon sa pangangailangan.
Kung mayroon man tayong isandaang tinapay na dapat ipamigay sa isandaang
tao, ano ang pinakamabisang paraan ng pagbabahagi nito? Bibigyan ba ang lahat ng
tig-iisang tinapay o bibigyan ang mga tao nang ayon sa kanilang hinihingi? Baka may
ibang busog pa o kaya naman ay mahinay kumain. Baka may ibang may sakit o mas
gutom. Hindi ba’t pinakamabisa at masinop na paraan ang pagbabahagi ng tinapay
ayon sa huling batayan?
6
Paglalapat
Gawain 2
Panuto: Gawin ito sa kuwaderno. Lagyan ng tsek kung sa tingin ninyo ito ay
nakakatulong sa paglago ng ekonomiya at ekes naman kung hindi.
Iba’t ibang Marami ang tumangkilik, Kaunti ang tumatangkilik
Establisyemento malakas ang ekonomiya mahina ang ekonomiya
1. Sari-sari store
2. Karenderya/fastfood
3. Cellshop
4. Gasoline station
5. Water refilling
station
Gawain 3
7
Pagpapayaman/
Pagninilay
PANGWAKAS NA PAGTATAYA
Sagutin ang mga sumusunod na katanungan. Isulat sa kuwaderno ang mga sagot.
1. Sino si Max Scheler? Ano ang kanyang ambag sa lipunang pang-ekonomiya?
2. Ano ang paninindigan ni Max Scheler tungkol sa pagkakapantay-pantay ng mga
tao?Ipaliwanag.
3. Ano ang pinakamabisang paraan sa pagbabahagi ng yaman ng bayan?
Ipaliwanag.
4. Ano ang tawag sa prinsipyo kung saan angkop na pagkakaloob ng ayon sa
pangangailangan ng tao?
5. Bakit mas epektibo ang patas na pagbabahagi ng yaman ng bayan kaysa sa
pantay na pamamahagi nito?
Pamatayan sa Pagmamarka
Nilalaman 3
Organisasyon 2
____________________
Kabuuan 5
8
9
Gawain1.
Ang sagot ay maaring magkaiba-iba.
Panimulang pagtataya: Pagsusuri:
1. D 1. Ang sagot ay maaring magkaiba-iba.
2. Ang sagot ay maaring magkaiba-iba.
2. C 3. Ang sagot ay maaring magkaiba-iba.
3. C 4. Ang sagot ay maaring magkaiba-iba.
5. Ang sagot ay maaring magkaiba-iba.
4. B
5. A Gawain 2. Ang sagot ay maaring magkaiba-iba.
6. B Gawain 3. Ang sagot ay maaring magkaiba-iba.
7. A Pangwakas na pagtataya:
8. D 1. Ang sagot ay maaring magkaiba-iba
2. Ang sagot ay maaring magkaiba-iba
9. C
3. Ang sagot ay maaring magkaiba-iba
10. B 4. Ang sagot ay maaring magkaiba-iba
5. Ang sagot ay maaring magkaiba-iba
SUSI SA PAGWAWASTO
Ang angkop na pagkakaloob ng naaayon sa pangangailangan ng tao.
Prinsipyo ng Proportio
The following terms used in this module are defined as follows:
Glossary
MGA SANGGUNIAN
Sheryll T. Gayola et.al, 2015, Edukasyon sa Pagpapakatao-Ikasiyam na Baitang,
Unang Edisyon, 5th Floor Mabini Bldg.,DepEd Comples Meralco Avenue, Pasig City
Philippines 1600
Division of Negros Oriental ESP DLP Initiated 1st Quarter by Daisy V. Cadiz
Prepared by:
ANNA MAE I. TEJADA
TEACHER 1
NEGROS ORIENTAL
VII
10