Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from

University of Toronto

http://www.archive.org/details/patrologiaecur160mign
 :

PATROLOGLE
CURSUS COMPLETUS
SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OMNliH SS. PATRII, MOTO&DM SCRIPTORLMQUE ECCLESIASTICORH,

SIVE LATINORUM, SIVE GRjECORUM,

QUI AB JEVO APOSTOLICO AD TEMPORA INNOCENTII III (ANNO 1216) PRO LATINIS
ET CONCILII FLORENTINI (ANN. 1439) PRO GRJECIS FLORUERUNT :
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUM QUjE exstitere monumentorum catholice traditionis per quindegim prima
ECCLESLE S^ECULA,
JUITA KDIT IONES ACCURATISSIMAS, INTER SE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS, PERQUAM DILIGBN*
ter castigata; dissertationibus, commentariis, variisque lectionibus continenter illustrata; OMNIBU3
OPBRIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES QU.E TRIBUS NOVISSIMIS S.KCULIS DEBENTUR ABSOLUTAS DETECTIS, AUCTA
-

INDICIBUS PARTICULARIBUS ANALYTICIS, SINGULOS SIVE TOMOS SIVE AUCTORES ALICUJUS MOMENTI SUBSEQUENTI-
BUS,DONATAJ CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET TITULIS SINGULARUM PAGINA-
RUM MARGINEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS SUB4ECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNA-
ta; operibus cum dubiis, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE in ORDINE
AD TRADITIONEM ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA J
DUCENTIS ET AMPLIUS LOCUPLETATA INDICIBUS AUCTORUM SICUT ET OPERUM, ALPHABETICIS, CHRONOLOGICIS, STATI»
6TICIS, SYNTHETICIS, ANALYTICIS, ANALOGICIS, IN QUODQUE RELIGIONIS PUNCTUM, DOGMATICUM, MORALE, LITUR-
OICUM, CANONICUM, DISCIPLINARE, HISTORICUM, ET CUNCTA ALIA SINE ULLA EXCEPTIONEJ SED PR.ESERTIM
DUOBUS INDICIBUS IMMENSIS ET GENERALIBUS, ALTERO SCILICET RERUM, QUO CONSULTO, QUIDQUID
NON SOLUM TALIS TALISVE PATER, VERUM ETIAM UNUSQUISQUE PATRUM, NE UNO QUIDEM OMIS30,
IN QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT, UNO INTUITU CONSPICIATUR
J ALTERO SCRIPTURvE
SACR^E, EX QUO LECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES ET IN QUIBUS OPERUM
SUORUM LOCIS SINGULOS SINGULORUM LIBRORUM S. SCRIPTUR^ VERSUS, A PRIMO
GENESEOS USQUE AD NOVISSIMUM APOCALYPSIS, COMMENTATI SINT
IDITIO ACCURATISSIMA, C.BTERISQUE OMNIDUS FACILE ANTEPONENDA, SI PERPENDANTUR CHARACTERUM NITIDITA5
CHART.E QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS, PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUM VARIETA3 '
TUM NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGI^E DECURSU CONSTANTER
SIMILIS, PRETII EXIGUITAS, PR^ESERTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METHODICA ET CHRONOLOGICA,
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC ILLIC SPARSORUM, PRIMUM AUTEM
IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS ET MSS. AD OMNES .ETATES, LOCOS, LINGUAS FORMASQUE
PERTINENTIBUS, COADUNATORUM.

SERIES LATINA PRIOR,

IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESLE LATINjE
A TERTULLIANO ad innocentium m.
AGGURANTE J.-P. MIGNE,
IMb!iolh:»o«ie Cleri univers»,
SIVE CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTLE ECCLESIASTI&E RAMOS EDITORE.

PATROLOGIM TOMUS CLX.

SIGEBERTUS GEMBLACENSIS MONACHUS ANONYMUS. B. ODO CAMERACENSIS,
WALTERUS CABILONENSIS, J. MARSICANUS, EPISCOPI. BEBENGOSUS
ABBAS S. MAXIMI TREVIUENSiS. RADULFUS IORTARIUS
FLORIACENSIS MONACHUS

PARISIIS
apud garnier fratres, editores et j.-p. migne, successores,
in via dicta: avenue vu maine, 189, olim chaussee du maine, 127.

1880
CLMIHI. — EX TYPIS PAULI DUPONT, 12, VIA DICTA BAC-D^ASNlfeRES. 1380.11.79.

THE 1NSTITUTF
10 ELMSLEY FL.
x
TOKONTC ,DA.

t 1

SL 1 60
 S^ICULUM XII

SIGEBERTI
GEMBLACENSIS MONACHI
OPERA OMNIA
ACCEDIT

CHRONICON POLONORUM
AUCTORE ANONYMO
INTERMISCENTUR

BEATI ODONIS CAMERACENSIS, WALTERI CABLLONENSIS, JOANNIS MARSICANI,

EPISCOPORUM BERENGOSI ABBATIS S. MAXIMI TREVIRENSIS, RADULFI
;

TORTARII FLORIACENSIS MONACHI

SCRIPTA VEL SCRIPTORLM FK \«.M K\ A 01 F SUPERSCNT
I

AGGURANTE J.-P. MIGNE,

Ribliothecse Cleri universse,

SIVE

CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTLE ECCLESIAST1C.E RAMOS EDITORE.

TOMUS LNICUS.

PARISIIS
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCGESSORES,
IN VIA DICTA AVENUE DU MAINE, 189, OLIM CHAUSSEE DU MAINE, 127.
:

1880
 ELENCHUS

AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CLX CONTINENTUR.

SIGEBERTUS GEMBLACENSIS MONACHUS.

col.
Chronica cum omnibus auctariis 9
Liber fle Scriptoribus ecclesiasticis 547
Gesta abbatum Gemblacensium 591
Vita Wicerti 661
Vita Deoderici episeopi Metensis 689
Vita S. Sigeberti regis 723
Vita ejuscfem, brevior 725
Vita S. Maclovii 729
Vita S. Tbeotardi 747
S. Lamberti Vitaduplex. 759
Sermo de sancta Lucia. . 811
De difterentia Quatuor Temporum 813
Epistola ad Leodienses <N29
De presbyteris conjugalis ibid.
Responsio ad epistolam Hildebrandi. ibid.
Fragmentum Khytbmi de S. Lucia •
ibid.
— de S. Lullo ibid.

ANONYMUS.
Chronicon Polonorum 833
BERENGOSUS ABRAS S. MAXIMI TREVIRENSIS.
De laude etinventionc sancta? crucis , 935
Libellus de mysterio ligni Dominici 981
Sermones 10H
JOANNES MARSICANUS TUSCULANUS EPISCOPUS.
Concio ad populum Romanum 1037
Epistola ad Richardiim Albanensem episcopum ibid.

BEATUS ODO CAMERACENSIS EPISCOPLS.

Exposition in canonem missa* 1053
De peccato originali 1071
Disptitatio de Advcntu Christi 1103
De blasphemia in Spiritum sanclum 1111
l)e canonibus Evangcliormii 1117
Homilia duplex de villico iniquitatis . 1121
Diplomata
Appendix ad B. Odonem 1159

WALTERUS CAMLONENSIS EPISCOPUS.

Diplomata 1165

RADULFUS TORTARIUS FLORIACENSIS MONACHUS.

Miracola S. Benedicti soluto scrmonc 1189
Miracula s. Benedicti metrice scripin 1239

. v . .
 AXNO DOMIXI MCXII.

SlfilBlRTlS (IIBLUIISIS

SIGEBERTI CHRONICA
EDIDIT D. LUDOVICUS CONRADUS BETHMANN
(Apud Pertz, Monum. Germ hist., Sciript, 1. V, p. 2G8.)

PROLEGOMENA
SIGEBERTI /ETAS, PATRIA, NATALES, RES GEST/E, SGRIPTA.

§ I. YITA. 4 quibus apud Mettcnses, vacabat occnpationibus. To-

Sigcbcrtus Gallia Belgica (2J circa a. 1030
(1), in lus orando, legcndo, scribendo, doccndo deditus,
natus, juvcnili admodum aetale regulam sancli Bene- cum rcbus publicis judicandis aplissimus videretur,
dicti profcssus est in monasterio Gemblacensi, cui semper tamenab hujusmodi negotiis agendis absti-
tunc praeerat abbas Olbertus (3), virtute atque do- nuit, unice inleriue monasterii sui saluti intentus,

ctrina clarissimus. Quo a. 1048 defunclo, cum Ma- pro quo ne senex quidem labores subire declinavit.
celinus abbas electus esset, Sigebertus paulo post Cum enim Gemblacensesfundaloris sui Guiberti cle-
Mettas (4) iransiit ad Sanctum Vinccntium. Fulenino vationem exoplareht, horum maxima par$ erat Sige-
abbate Macelini fratre eum vocante, ut scliolas ibi bertus, antiquce scientise acreverentiae monachus, hu-
regeret.Hoc munere diu functus, cum scribenda et jus Ecclesix nostrce Gemblacensis oculus, cui pie in-
docendo magnam sibi laudem acquisissel, ita ut ad mgilabat vita et conversatione ac religionis fervore.
eum audiendum multi undique conflucrent, praetulit Tanto namque certior erat de sanctitatis ejus gratia,
tamen, « ut apis prudentissima, ad monasterii sui quantu vitam ejus virtutibus plenam multa sti/li pro-
alvearia regredi » (5): et circa a. 1071 Gemblacum secutus est elegantia. Qui, ex evidcnti miraculorum
redux (G), quod plurimum diligebat, iisdem ibi ,
ostensione, acceptu cvplendi desiderii sui occasium,

NOLE.
(1) scmper fere scribit. - Testimonia de
lta ipse U Gestis abb. Gembl. colligere licet: cujus verba nos
vita ejus atque scriptis haec lantum exstant de vi- : modo sua tutabitur gratia, qnos liiv tam paterna
illic

ris illuslr. 172; Chronicon ad a. 1112; Gcsta abb. nulrivit misericordia non quidem neccsse cst ut de
Gembl. apud Dachcry II, 7G8 Elevatio S. Guiberti,; ipso Sigeberlo dicla pulemus, cum fieque bene to-
in Act. SS. Maii 2G6; quos locos integros appo- tum gregem Gcmblacensem signilicare possint sed ;

suimus. Reliqui omnes indc fluxerunt. E recentiori- qua3 ibideOlberto traduatur, ejusmodi sunt, ut nemo
bus unus siuticit V. D. Sigfridi Hirsch De vita et e? ita scribere poluerit, nisi qui Olbcrtum dilexisset
scriptis Sigiberti (Berol. 1841) liber doclissimae sedu- viventem, et praesens affuisset, cum funcris nun-
lilatis, praecipue in indagandis fonlibus c quo : tius Gemblacum perveniret.
mulla nos didicisse grato animo profilemur. Mcttis positus in prima cetatc ipse dicit De vir.
(4)
(2) Hoc veri simillimum est,- testimonia desunt. ill. 172.
Cumse Francum et Gallum dicil (in prsf.; originem
(5) Ut ipse de abbale Olberto dicit in Gestis abb.
gentis noslrx, regni scilicet Francorum. De vir. ill.
Gembl.
84 abbreviavit Gallicanum psalterium, quc nos Galli
utimur. Cf. 156; et talem jcjunandi ritum auctorizant (6) Epistolam enim de conjugalis presbyteris a.
multi et maxime Teutones), non Franciam indicat, 1073 ediiam jam Gemblaci scripsit. .Miracula sancti
sed Gemblacum, ubi scripsit; nam et in Vita Deod Sigeberti, Mettis adhuc composita (si modo Sigeber-
,

c. 5, Metlim in Gallia Belgica ponit, et a. 1020, 1094, lus auctor cst, quod nonest cur negemus,) non antc
Franconiam vocat Galliam. septimum post translationem sancti annum, qui csl
a. 1070, lucem vidisse possunt
(3) Hoc nonnisi ex ipsius de Olberto narrationein

Patrol. CLX.
II SlGEBERl IS GEMBLACENSIS. I-!

de elevatione sancti ejus corporis ccepit agere apud \ mulla contulit ad usum ct arnatttm eccksix, quce ac-
eos, quorum hoc crat auetoritatis . Denique domni quisicrat voluntaria eorum, quos instruxerat, libera-
Liethar ii abbatis voluntate consulta ct benedictione Frequentubant autem eum majares natu, ex-
percepta, ad impetraniam super oerbo episcopi Lco- cellentiores gradu, acutiores sensu, qui erant in urbe
diensis auctoritatem, ipse ab co suscepit legatio- Leodicensi, si quid questionis occurreret eis, ad hunc
nem ("!, eamque jam fere oclogenarius lanta cum deferre et cum co cmferre soliti. Uorum precipuus
dexteritate gessit, ut in ipso Fere vit* finc voli tan- erat Bomnus Heinricus, archidiaconus et decanus ec-
dem compos, a. 1110 illius elevationissolemnia vide- clesiai SanctiLamberti, cujusrogatu scripsit ad T/e-
ret et lectionibus atque antiphonis ipse cclebra- virenses librum de jejuniis Quatuor Temporum, (t

ret 18). Biennio post, 111 Non. Oct. 1112 (9), obiit. multa quce commemorat in libro illustrium virorum.
Quam gratam post se memoriam reliquerit, ila lcsla- In cenobio Gemblacensi me, qux hcec descripsi, tt

tur discipulus ejus Gemblacensis (10 : multo meliores erudivit', quorum multos antese prce-
Domnus Sigebertus", morum probitate ct sr.ientice misit, paucos proh dolor ! posl se dimisit. At vir pru-
multiplicitate laudabilis etgratus sui temporis sapien- dens, cum esset mullce gravitatis, non erat indiscretce
tibus, non indiget nostris laudibus, quia laudanteum austt ritatis. scderat ad omnes, ut res poscebat, dis-

opera ejus. Cum enim esset juvenilis wtatis tempore cretos mediocritatis. Scripturarum maxime divina-
Mascelini albatis, Metensibus notificatus et in ceno- rinn lcctio et mcditatio cum occupabat, sed tamm
bio sancti Yiucentii martiris cum Fulcuino abbate diu quotidiana missarum celebratio ct devotaad Deum ora-
tonversatus, sapientiae fonspatens erat nonsolummo- tio semper eum prccoccupabat. Longa confectus sene-
nachis, sed et clericis ad se undique confluentibus. ctute cum decubuisset extrema egritudine, nichil amit-
Mullis Mettensium hodieque dulcis est cjus memoria, tens insilx sibi prudenlice, fratrumque volnntas essct

inquibus adhuc supersunt doctrinse ejus vestigia. Qusb ut, ctnit tMret, inlra monastcriitin sepuUurcB locum
vel quantaiUic degens rogatu eorum scripta ediderit, aceiperet: ut vir altioris consilii, malens inconspcctu
ipse ostendit in libro illustrium virorum, quem com- D< i humilis quum priesumptuosus inveniri, obnixe
posuit. Non solummodo Christianis, sed et Judeis in petiit in ccemeterio nostro frutiibus omnibusconsepe-
eadvm urbe commanentibus erat carissimus, pro co liri. Obiit crgo ui Nonas Octobris, tcmpore domni
quod Hcbrakam veritatcm (11) a cxtcris edilionibus Liethardi abbatis (12),
secerncre erat peritus, et in his, quse secundum He- Baec sunt quae dc vita Sigeberli tradita habemus,
braicam veritatcm dicebant, Judcorum crat consen- pauca quidem, sed quse sufliciunt ad virum cogno-
tiens assertionibus. Post multum temporis, vix impc- scendum vitae candore atque animi humanitate adeo
trata licentia, rediens ad cenobium Gemblaccnse, commendalum, ut ubicunque degcret, omnibus es-
NOTjE.
Elevatio S. Guiberti, in Actis SS Maii V, 266.
(I)
Q Effrvngens hic cor induratum ferit angor,
(8) Devir. ill. 172. Cum inors dissocians germanos, omnia muians,
(D) Non a. 1113, ut unus tradit Robertus de ln quibus est curis 1 fervet amor sociulis,
i

Monte,- Liclhardus enim abbas jam n Nonas Febr. Turbat iiiutando, rumpil quoquc pollice dur>>
a. 1113 obiit. Error ille Roberti inde nalus esl quod Ut naturales affectus, sic soctales.
C.hronici codex quem ille cxscripsit Dellovacensis Efflorescat homo licet, ut flos tempore vemo.
annum 11 12 in duo dividit. H<s rebus cumulet, mentem corpus quo
(10, In Gestis abb. Gembl. Damus ca e codice Sollicitus curas explens secum ruUuras :

egregio Lipsiensi, quem conlulit Waitz. ('/<•< dies miserum penitusque fecit miserandttm.

(II) I. c lextum ab Hicronymo ex ipso Hebra.ico Sit rex, sUprinceps, opibuspauperculasitplebs,

non ex L\X, in Latinum translatum CF. Ghronicon Partrahilhos mortis \ex, discretissima quamvis.
a. 382, 395. Est etenim justisjustcs discretio sortis.
12 Sequuntur in codice Lipsieusi versus de eo- Terreaterrenis terratqut placent studiosis.
dem hi : Uerum rnnt> mptus vanarum parlior usus
Extenuans justos, promptosmagis efflcil illos
Justit consertus, vivat Christo Sigebertus !

Sint ut in ascensu recti, sini corde vel ac.tu,

lus mutatur, transit, dum stare putatur. Admitti superis, emitti fundUus imis.
Vivens transii homo, ssd pertransit moriendo Nuncisci summce ci rtent pia gaudia ita i

Klait mort homini parcii nulti, datur omni,

!
Prssfixas metas nuUius prcekrii cetas.
Huie mundo lacrims si defunctot n vocare
Possent, quot, quales nobis,
Certamen sit eis omnis custodia cordis.
Tendit enimlaqueos raptor cuicunqut paratos,
D Et tttnt muttiplices habet ejusmens mala fraudes
quam spirituales, Tittits iih his sensus ut non sit corporis ullus ;

Omnibus et clari ttudiit et heu I modo II iit< itum minuat justis, vel eos sibi subdat,
i

I •;//. emerito deflendi cum Sigeberto Viribus atque dolis concertai subdolus hoslis.
Sedquiaprssclari rari, nequeunt revocari, Si mentet ftuxas absorbct, nil putat illns.
M <n'l>> tubtracti, rinl cailicolis $ociati\ Gratia, Christe, tibi per t< superant quia justi
!

tolanu n <l< t sempt r si /' us. Anu n. Omnes decipulas et quas parat ille ruinas.
Devia sectantes revocans, jungis tibi stantts,
In eodem eodice postea i. 56 Bequena legitnr
l'A tiiu spes nostras ju\ ui xplt ns l<ir<jn j ><i< ttas,
<

Sj» salvos faciens, ad rem gratostibi ducens,

Epitaphium iomni Sigeberti.
Consimilis justis multo studio probitatis.
li.ii mon mcBroris crementum, causa dolorisl
I Aptus divinis et mundirebus agendis,
per tc quantot lugei mundut sibi raptot I Lex vitce, tpeculum normat fueras, Sigeberte y
Spicula notferiunt, ad corquoqu» vulnera flguni Cuinosler sermo persolvil debitascripto.
ngitur h>< menti oulnus, non estgxu reniti Yt.vi-.it concors, i ji at p< r ssscula
 :

13 PROLEGOMENA. 11

set charus ; modestre verecundire, ut qui gloriam at- A si* normam semper redit ;
quod ad discutiendas

que honorcs scmper declinaiet (13) gratissimi ad ,•

quiiestiones illas gravissimas non argutiis utitur ne-
obitum usque animi erga monasterium suum eum- que affeclibus, ut plurimi tum faciebant,sed advitae
que qui puero pater fuerat atque fautor, Olbertum, statum humanaeque naturae conditionem eas reducit et

cui inGestisabbatumGemblacensiumtam pulchrum adralionem legenlium provocat, non necessarias,ubi

monumentum condidit ;1 i). Fuit momchus antiqiue haac clare loquanlur, aucloritates dicens,et verum in

reverentiae, mente purus, avaritiae ct malae licentiae omnibus spectandum, non litterae inserviendum mo-
in monachis impugnalor acerimus (15), gravis sine nens (21) quod verum non ideo verum, quia aucto-
;

morositale, bcnevolus erga omnes, Judsosseque at- ritatcs id dicant, sed auctoritalibusinde credcndum

que Christianos in judicando firmus absque arro-

;
quia verum dicant (22) haacanimumprodunlsseeulo
;

gantia, res tantum spectans, non personas justi et ; illo longc superiorem, etqui alliori Ioco dignus erat,
veri defensor inlrepidus ;malefacta ubicumque vide- quam quein Sigeberti modestia tenere voluit. Nec
animo, sedsine odiosaacerbitate;
bat, vituperans ex mirum, summos Leodiensis Ecclesiae viros semper
nec damnans ut zelator, scd ut qui humanam natu- ad monachum Gemblacensem retulisse, si magnum
ram bene cognitam habcrct (16). Superslilionibus aliquid agendum esset, ipsiusque sententiam pro

ct prodi"iis multo minus deditum videmus, quam g publica Ecclcsiaesuae opinione cdidisse. — Ooctrina
plerosque «qualium de miraculis libere et ultra
; inter primos sui temporis claruit. Veteres auctores,
aetatis illius modum sentire et loqui audebat (.17). Horatium maxime, non sine fructu eum legisse
Gravissimus autem ingenio, mente, sermonc,appa- scripla produnt, floribus inde collectis respersa ;

ret in epistolis, quasGemblaci scripsit. Quae ibi dicit inter Patres Ecclesise Hieronymum atque Augusti-
de studio per allegorias omnia explicandi (18) ,-qua? num praetulit. Graecam linguam, si non pcnitus im*
de periculisEcclesite et religioni inde imminentibus, bibit, gustavit saltem (23) ; Lalinam et soluta ora-

quod jejunia, cadibatus et alia multa ad monacho- tione coluit et carmine, heroico (24), elegiaco (25},
rum tantum ordinem speciantia sensim fidei ipsi Alcaico (_6J, non prorsus invita Minerva in eo ta- ;

Christianas obtruderenlur tanquam ab omnibus ser- men lcmpori inserviens, quod mediam quamque
vanda (19) ;quod reliquis aucloritalibus rejcctis|20) versusvoccm ullinut) in Alcaicis quoque consonare
ad sacras Scripturas tanquam ad summam Eccle- lccit, Musicye etiam arlis ex disciplina atque exem-
NOTVE.
Sint defunctis eadem consortia nostris.
et C docti fuerunt, sed quia veritatis assertoresprobantur,
Dant binos vcrsus nostri dc sc tibi vcrsus (a) et reliqua.
(21) Ibid. : Quid tantum inhceremus occidenti lit-
(13) Pcr totum Chronicon ne verbo quidem de tcrce, ut deviemus aspiritu vivificante ?
suis rebus loquitur ; imo epislolis duabusin codice (22) Ibid.
Gemblacensi non nomen suum, sed tanlum epistolam (33) De hoc alii dubitant ; scd vix, credo, tot
cujusdam inscripsit. vcrba Graca ( Vita Deoderici, infra, in Invocatione.
(14) Hic eliam solus est inter abbates Gemblacen- Kyrie, christe. thcos, pantocraton, archos, anarchos :
ses, cujusin Chronico mentionem fecit. (jl/mnasio Cap 5 aorasia; Cap 9 ; locjio; Cap, 10: : :

(15) Vita S. Guiberti 8: radicem malorum et ma- prolcnsim :Cap. 17. neutericis ; Ibid., vcrs. 25 :ana-
lam monachorum noveicam,scilicet proprietatum con- tolen, disin, mescnbrian, arcton, paranimphus; lbid.
c upiscentiam Gesta abb. Gembl., sub obtentu pani- vers. 1. hidraulin 72 orizon. Cap. -22 in epitaph. ;

pcrtatis dum quisque sibi consulil, ct posthabita com- Deoderici ebdenis) cum prtedilectione quadam im-
munis vitce honestate rem familiarcm augerc peculia- miscuisset primo quod admodum juvenis condidit
ritcr qua:rit,vivebatur justo licentius, quod omnino operi, et huic uni tantum nisi gaudio quodam ju-
non expedit monachorum animabus, et plura ibid. vcnili stimulatus id fccissct, quo discentes recens
Ipsequa? Mettis dono acceperal a discipulis, omnia partis statim uti deleclat. Hinc ctiam cxplicatur
monasterio suo contulit. quod in reliquis ejus operibus talia non jam occur-
(16) Cf. Gesta abb. Gcmbl., p. 762 runt, cumnovitate defuit delectalio. Nec adeo rarus
(17) In Vita S. Guib Tandem vir fiei consumma-r\ illis regionibus tunc fuit Graic* linguas usus mulli
: ;

tus in virtutum gratia, quod majus est, quam si cla
ruissct miraadorum gloria Miraculis quippc nonnun-
quam virtutes offuscantur, miracula vero solis virtu-
tibus commendantur.
(18) Ep. de jejuniisQuat.Temp delectat etiam nos
enim S. Amandi Elnonensis, S. Laurenlii Leodien-
sis et ipsius S. Petri Gemblacensis codices, quos
etiam nunc exstantes vidi, Gruecas voces atque sen-
tentias et vero integras paginas conlinent. He- —
braicee linguse peritum nostrum soli faciunt Historite
:

allegorizare super numero hebdomudarum, qucedistin- Lilteraria: auclores, unico loco e Geslis abb. Genibl.
guunt jcjunia temporum. Sed quia, ut ait Origenes, supraallato inducti, cum Hieronymi versionem, non
in campis allegorice est libera evagandi licentia, hacc verba Hebraica ipsa ibiindicari, Chronici loci collali
libertas debet habere modum progrediendi. Placet satis doceant. Aliis argumenlis non nititur Sige-
hcec alkgoria, sed non ita ut pro certa figatur jeju- berlus hebraizans.
niorum regula. (2i) Ecclcsiastcn, passioncm SS. Theba?orum.
(19) Cf. ep. de presb. conjug. (25) In Vita Deoderici pasiim.
(20) De jejun. Quat. Temp ": Hos aliosque sanctos (26) Rhythmum de Deoderico, passionem S. Lu-
et doetos viros in hoc sequimur non quia sancti et cia?.

(a) Id est cum singuli versus binis partibus constcnt in In mediis versibus.
codice, spaiio quodam separatis et littera majori distinctis.
litteroe initiales in initiis versuum danl

Hos fecit versus. Claviger alme poli

Pelre sancte, tuui • Tu precor, huie apcri.
Gndescalcus Amen.
15 SIGEBERTUS GEMBLACENSIS l(i

plo Olbcrli, adeo gnarus fuit, ut auliphonas musi- A^ Sancti Martini extra civitatem Mettensem sita 32
eismodis componere scircl (27). 1'lurimum tamen /; ressus ad monasterium Gemblacenst scripsiPas-
studiumin chronologia atque historia collocavil. sionem Thebaeorum patronorum nostrorum heroico
§ II. SfliWTA. carmine (33 Scripsi Vitam sancti Guiberti confes-

Scripta sua in libro Do viris illuslribus, Hiero- ecclesia nostra Bemblacensis (34).

nyiniet Pennadii exempla seeutus, ipsc ita cnume- c/e qua excerpsi lcctlones oompetenti ordine in ejus

rat :
depositione. Artc antem musica anliphonas ct rcspon-

Sigebertus Gemblacensis monachus mulia scripsi soria de sanctis Maclovo et Gnil>erto melificavi f35J.

opuscula. Metis positus in prima cetate, in ecclesia Scripsi et Gesla abbatum Gemblacensium (36). Vitas
Sancti Vincentii, a<l instruendospueros.scripsi Vitam sanclorum Maclovi (31) et Tkeotardi (38) urbaniori
Deoderici cpiscopi, conditoris eccUsixz et abbatiai; in stylo melioravi. Vitam quoque $a>ieti Lantberli, cum
qua etiam per <l gressionem laudem ipsius urbis he- in primis urbane meliorassem, postea rogatu Beinrici
roico metro declamavi (28). Scripsi passionem sancta drrhi liaconi et decani cechsice Sancti Lamtbcrli de-

Luciae, quoe ibi requiescit, Alchaico metro (39j. Qui- floravi comparationibus aniiquorum juxla consequen
busdam etiam reprehendentibus illam sanctaLuciae tittui rerum ; quamvis priorem. utpote simplicem,

prophetiom: — aAnnuntiovobis pacem ecclesiae Dei quidammagis amptectantur et curiotius trans<ribaut

datam, Diocletiano ejecto dc regno suo, et Maxi- Estenim setisu apertior, et verbis clarior (39) Ho-
miano hodie mortuo, » respondi diligenter, conside- <jutu etiam pretdicti viri vahdis Patrwn arrjuineivis

ratatemporum rationeet rerum veritate(ZQ). Scripsi respondi epislolce Hildebrandi papce qnam scripsii al
nihilominus sermonem in laudem ip^iu* oirginis, in Tlerimannum Metiensem cpiscopum in piotestalis re-

quo translationes ip^ius a Sicilia in Corfinium ci\ ita- gicr cahimniam (\0). Scripsi ad ipsum Heinricum
tem Itaiite, ct ConpZnio in Mettim urbem Gallice, apologiam contra eos qui calumniantur missas conju
ordinata temporum consequentia <H>jessi (31) Scripsi gatorwn sacerdotum (52J Ipso clinm ronante, rc-

Vitam Sigeberti regis conditoris ecclesice <t abbatiai spondi pistolce Paschahs papce qui Leodiccnscm
i cc-

NOT.E
[27] De 172 Arte autem musica antipho-
vir. ill. :
(] logus secundi libri poetam excitat, ut tecto prima
na$_ et de sanctis Maclovio et Guiberto
responsoria die relicto pergat in itinere suscepto ; adjieiuntur
melificavi. Musica atque geomctrica studia, ab 01- quaedam >.\e laudibus Aurone amicae Musis el pul-
herto suscitata, Sigeberto ducc aeque in monaslerio chra descriptio lemporis vesperlini. Prologus terlii
tloruissc, mnlti bibliothecae Burgundicae codiccs libri agit de persecutione Diocletiani, et quomodo
testantur Gemblacenscs, saeculis xi etxn exarali, in Deus Ecelcsiam suam conservaverit. Haec quoque
c|iiorum uno, n, 10090 mbr- quart. s. xi ex inter , Geelii debeo humanitali nunquam satis mihi lau-
multa alia in foliisquatuor et dimidio haec lcguntur: dandae.
«Scntentia cujusdam de ratione tonorum. Quinque (34) Apud Surium ad 215 Maii. Mahillon Acl. V,
sunt consonantiae musicae, quarum prima et nolis- 301 Act. SS. Maii V, 259. Scripla est priusquain
sinm est ea quae dicitur diapason. In omnibus ta- Guibcrlus miraculis claruit quae a. 1099 neri ccepe-
men versus ila canuntur Gloria Patri et Filio et : runl.
Spiritui sanclo. » Ojuae cujusdam sint auctoris nus- (38 Non jain nola.

quam apparet voci « cujusdam » manus s. xvn ;

Daohery, Spic
3(i II, 759. Desiil Sigebertus in
superscnpsit Sigeberti, » quod veri non absimile
<> primis Mascelini temporihus. Quae sequuntur <\c eo-
vidctur. Epistolae enim, quas ipse noster inter opu- dcm Mascclino atquc Thiclmaro, alius addidit Bc-
scula sua reccnset, in codice Gcmblacensi itidem liqua plures temporisdecursuscripserunt, ut codex
superscriptum babent « Ep. cujusdam. » Lipsicnsis nutoi^raplins ostcndit.
(28, Infra 37)Apud Sunum ad 15 Nov Scripta csl jubenle
(29, Nondum cditam specimina lanlum loguntur rv Thietmaro abbatc, qui a. 1076-1099 praefuit.
;

anudMah. Ann. IV, 372. Jacobs et Ukcrl Merkwur- (38) Apud Surium ad 10 Sept. Act. SS. Sept. :

dlgkeitcn der Gothaer Bibliothek II, I, 140. 111,597.

Epistola haec inedita legitur in cod, Gothano
I
(39) Priorem simplicem sub falso Reincri uomine
n. 61. edidit Chapeavillc Gesla ponl. Tungr. 1. M1 ; alte-
|34) Ed. Meurisse in historia epp. Metlcns. ram defloratam Aci. SS. Sept. \', 589 Anliqui isti
p. 32!). suni Moyses, Josue, David, Constanlinus nagnus,
! \| M |.| II, 591 Alteram apud
Duche ne SS. S. Bonediclus
Suriuin ad Kal. Februarias, in Aclis ss. Febr. I, i0)lncditam hucusquc cl pro deperdita habiiam
2-J7, ct npud Bouq II, 597, editam
c\ priore illa Bruxcllis reperi in codice Gemblacensi praestantis-
nuina interpolatam esse V. I» Hiisch probavit. simo saec. mi in.. uhi mscrihiliir lliita CUJUsdam :

videlur de discordia papce gis, i>ri<>i um n preh( nsa <.r< m-

Scribendi occa ionem dedisse traaslalio i / / 1

1063 facla Kt liujus translaiionis bistoriam

;,
plis Legimus in Qestis Romanomwi pontiflcum clc .

cum miraculis, posl a. 1070 conscriplam (in Aclis Edila est intra annos 1076, quo Hildcbrandus primo
v N ii
',|,, .,,, [cr atque Henschenius Sigeberto tri- ad ilci iiiuiiiiinn scripsil, el 1084, quo Heinricus,
lniuni quod c nullo praeter Mosandrum te&timo- in cpistola rcx \ocaius, impcrii coronam adeptus
;

uio nilalur, nil lamen inest quod contradicnl huic est.

opmioni, \'-n admodum simili. eodem codicc Gemblacensi suh li-

illl KasIuI in
Carminis pro deperdito habiti unicum, quan- lulo : eujusdam adrcrsus laicorum inp
Epistol<i

lum scio, codicem •. xn Geelius mihi oblulil Lu-
gduni-Batavorum in bibl publ. II i, A. Tribus libris
dislinguitur carmcn, e quibus primus 892 versua
continet, scc lu 900, terlius 1130 Prologus primi
iilni narrat quomodo
intraverit, quaequcibi videril nraeclara, unacumenu-
meratione poeticasanclorum Patrum Ecclesiae. Pro
conjugalos calumniam, unde ediderunl Martfae <i
Durand thes, I. 230, Wenrico eam tribuentes, cum
jam manus siec, x.vn in in codicis margine
berti nomcn posuisset. Quod neaeiena, Hirsch 90la
poeta Philosophiae templum conjeclura verum vidil argumeotitque probavil pag.
196 211.
V PROLEGOMENA. 18

clesiam, ceque ut Cameracensem, a Rotbcrto Flan- \ licct per cyclos lunares, qui 19 annis, et per cyclos
drensium convte jubebat perdilum iri (42) Nihdomi- solares, qui 28 annis clauduntur ct per altcrum
nus ipso poscente respondi Treverensibus de jejunio muhiplicati magnum cyclum 332 annorum conficiunt
Quatuor Temporum, qui regulas cujusdam Bentonis, hn> ntimdtsiinclis hinc inde annis /idce. cpactis con-
secundum allcgoriam ut sibi videlur bene conciitm- ctirrentibns termims paschalibus dicbus domiiricis
tas, observanl, et a consucludint Lcodicensium tlis- paschce ; cadcm via ince lens qua Dyonisius sed non
cordant (id). Descripsi heroico metro Ecclesiasten, iisdcm vctigiis. Quo I diligens lector faile invenict,
quem opere stromaleo tripliciter dvjessi, ad litteram, si curiosus fneiit. Et quia dccem magnis cyclis, qui
allegorice, mylhologicc (4iJ. Imitatus Eusebium singuli 532 annis constant, opus omne distinxi,
Pamphili, qui primus upud (Srcecos Chronicau tem ipsum librum hoc titulo pramotavi, ut Dccennalis vo-

pore Abrahoz oigessit, ipse quoque a loco imermis- ccfur. Prologum ctiam tn morem dialogi antcposui,
sionis ej s vsque ad annum IV omnim consequen quem tribus tomellis divisi; indicans sub persona in-
tiam ttmporum et rerum gcstartim, qnanla potui terrogantis et rcspondcntis intentionem et utilitatem
styli temperantia ordinavi. Cvm diligentcr liedam De ipsius opcris, etad qnam partem philoso} hia pcrti-
temporibus relegerem; et ab co notam Dionysio cy neat, scilicet ad physicam. Subjun.vi etiam utiles re-
clorum scriptori infligi. xidcrem, quia malc dispositis guias invcnicndi annos rt tcrminoset indictiones, se-
annis Dominicce passionis, in (crminis j aschahbus itiiulum dispositiones ipsius (45). Imitatus ctiam
omnia vidcretur Evan^elio Joannis, di-
contraire per Hicronymum et Gcnnadium, scripsi ultimum hunc
gnummihi visum est allius repekndo omnem chmo- libtilum De illusiribus viris, quantum notitta meoz
vere nubem eiroris, et verum diligentibus inftuvlert investigationis exquircre potui (46).
lumcn vcritatis. Siquidem Marianus Scoltus vir suo Chroivcon. — Ex his Chronicon gloria primum,
02 o longe discrtus hoc idcm ingrcssus erat ct Vhro- lcmporc fcre novissimum est. Composuit illud non
nicam suam texens a nativitate Christi usque ad sla- quidem continuo calamo, ct neque ila, ut absolutis
tuin sui emporis hinc annos Chrisli juxta fldem qiue ipsum praeccdebant, res sui temporis, prout
Evangelii indc c rcgione juxta DiontjSivm ordina- aclas compcrisset, statim lilleris mandaret : totum
verat, ut diligcntice Icctoris pateret quantum ipselHo- potius opus ultimo demum vitae decennio scripsisse
nysus a vcritate Evangelii deviaret. Ego atdem consi- vidctur. Anni enim 956-1099 uno fere tenore con-
dcrans fautores bionysii semel imbibita non letitt i diti sunt, neque anle a. 1100 (-47) ncc post a. 1106
descire ita cautelam ingenioli mei asqua lance libravi 17*', unde priora quoque non multo anle tempore
ut medius horum incedcns. omnes annos ab origine composita fuisse crecliderim. In publicum emisit
r
mundi decursos futurum decursuros, inscnpta
vel in jam anfe a 1105 f48). Postca tolum ilerum revisit,

ratione juxta Hebraicam veritalcm, colligerem sci- ; corrcxit, auxit (48*), et ad a. 1111 (49) usque de-
NOT. E.
Paschalis epistola daia est a. 1102 vel 1103.
(42; (47) Maxime hoc ostendunt Annales Leodicnses,
Sigcberti igitur eodem tempore.Editiones cjusllirsch quos Sigcbortus inde ab a 956-1099 integros fere
affert undecim, ita temporc sc excipientcs Con- : Chronico non ascripsit, sed inlexuit, ita ut totam
ciliorum collectio Coloniensis II, 80'J. Schardii — hanc oporispartem ante a. 1100 non potuisse con-
diss. de juridict. imp, et eccles. Centuriat Mag- — scribi salis appareat. Anni porro 1097-1099 cum
deburg. XII, p. JIIU. —
Goldasti apologia, p. 189. e cruciferorum epislola anno dcmum 1100 ineunte
— Conciliorum colleclio Paris XXVI. 70f. l.ahbci — edita fluxerint, hos quoque uno calamo, nec ante a.
concilia X. 030 —
Drown appendix ad Ortwini 1 100 exaratos csse oportet Unns tantum obloqui
Gralii fascic. rcr. expet. elfug., p. 176. Harduini — vidotur Iocusa. 1068 adltucnesciti.tr de morte Deo-
eoncilia VI, 2, 769. —
Eccard corpus histor. mcd. derici, qnam a. 1073 accidisse ex Bernoldo disci-
aevi II, 238.— Martcne Coll. ampliss. I, 587, — mus. Al quominus hunc locum illo jam tcmpore
Mansi concilia XX, 986. In —
Galliram linguam soriptum statuamus, imperatoris nomcn volal lloin-
vertit Gcrvais a. 1(397 in Batavam, ni fallor, nbstris
: rico conslanter et cum affcctatione quadam indc ab
lemporibus van Asch van Wyk,Trajectensiumconsul a. 1058 inditum, quod haec omnia post a. 1083 de-
145 Du?e sunt, altera statim post concilium anni mum composita csse oslendit Porro Mariani Chro-
1095, allera paulo post scripta. Edidit Martene, nioon, quo multum usus est Sigebertus, ante a.
Thes. I, 295 ei 306, ex codice Gemblacensi s»c. xu, 1082 haberc non potuit. Verba quoque a 1081,
nunc Bruxcllcnsi n. 5476. unde terra doluit et polet, et 1085, de hoc ita scri-
(4 Cirmen ineditum Gemblaci viderunl Andreae r\ ptum repperi, illisipsis annis scripta esse non pos-
etmiraens ubi jam sil, nescimus.
:
" sunt.
(45) Liber incditum primas ojuslincas in proefa-
; (47*) In annoenim 1056 vorba annts quinguaginta
tione adSigcbertum Miraeus dedil ex codice Gem- tum demum addita esse a Sigeberto, cum alteram
blacensi jam deperdito, oporis cdilionem curaret, praeter Gembiacensem do-
(46 Editum in Suffridi Petri Scripl
; eccles Co- cct quoque codex A.,ubi ca desunt
loniae 1580. Miraei Bibl. eccl. Antw. 1639. Fabricii (48) Hoc namque anno illud exscripsit Ekkehar-
Bibl. eccles Ilamb. 1718.— Qua> prsetcr hsecSige- dus, a. 1109 Waltramns.
berto ab aliis tribuuntur, sermones, epistolap, Vflae (48*) lis, qmv
codice Gemblacensi a manibus
in
pontificum Romanorum, Historia Hierosolymilana, 1 p. v. S. g. uno A. Nos ea uncinis
addita, desunt in
Vita S. Lnlli, Chronicon S. Vinccntii Melt., Chro- inclusimus ut apparcal3 quid priorissil rccensionis,
nologia episcoporum Mcttensium, Passio SS. unde- quid
cim millium virginum ca cum jam Sigobcrti, alias
:

minima afferenlis, altum silentium refulct, tnm (49) Hoc ipse testalur De viris ill. usquc ad an- :

Hirsch p. 346-333 argumentis prorsus carerc mon- m/mHll omnem consequcntiam ten-.porum et rerum
stravit. gestarum, quanta potuistyli temperantia, ordmavi :
19 SIGEBERTUS GEMBLACENSIS 20
duxil ;al morle praeventus, lianc altorani rcccnsio- \ iu liisloria scribenda plurimi illud speclarent, ut
oem non ipse edidit, sed Ansclmus anno statim univcrsam mundi liistoriam uno voluminc complc-
1112, additabrevi de hocannodequc Sigebcrti obitu ctcrentur : idem Sigebertus quoque exsequi nisus
nolitia, cmisil (49*). Aggressus illud Sigcbcrtus esl cst ita, ut, qui Eusebium atque Hieronymum admi-
soncx, scribendi usu multo ct vario studiisque in rabatur, reliquos non aeque probabat, illorum opus
tcmporum compuialionc collocalisegregie praepara- ad se usque eadcm qua illi ratione deduceret. Ila
lus, magno insupcr pro temporo illo librorum su- Cbronicon suum nil esse voluit nisi quod vulgo di-
pelloclili adjutus (50). Ad hsec ipsi orat longa vitae cimus conspectum historiae universalis synchroni-
oxpericntia, rerum bumanarum cognitio claustri sticum. Primas ibi partcs temporum compulalioni
praejudiciis non praeoccupala, animus veri amantis- tribuit: idco paparum series atque imporatorum
simus, sino. iraetstiulio res atque homines judicans: regumque suecessiones integrae lcgunlur, rerum go-
erat aetas excitata quaestionibus gravissimis, qualis starum narratione sccundo tantum loco addita. In
scriptores lectqresque pararc solct; eratin ipsa tur- bis eligendis id sibi proposuit ut imperii facla gra-
bulenla retatc sccurum monasterii otium, ubi posset viora, Ecclcsia> pericula alque incremenla, virosque
sentire qute vcllet, scribero quae sentiret, nil sibi ti-
(
sanctitate et doctrina pollontos, continuo quodam
mens, quando Lcodiensis ct Ecclosia ct populus om- '
Blo deduceret, reliqua quasi per occasionem asper-
nis idem scnliobant. Ita Sigebertus cum prse caeteris geret. In narrandis aulom aequaii per tolum Chro-
quasi vocatus viderolur ad bistoriam scribendam, nicon brevitati studct, atqne ideo res sui temporis
summc dolendum esl eum nil nisi Annalos compo- eadem jejunitatc tractavit, qua prima saecuia — non
suisse satis jojunos. Duse maxime res in banc viam enim narrarc voluit, scd adnolarc; — et ne ;oqua-
eum induxcrunt : chronologiae studium super cae- litas illa conspeclus synchronistici lurbarolur, si de
tcra ipsi adamatum, alque excmplum Mariani, Bc- suo multa darot eo modo quo Cambortus, llori-

dae, Eusebii. Cum enim per totam mediam aetatem mannus, alii : praetulit lotum propc opus ex aliis

NOT.E.
quid sociindre. —
Eusebii quoquc, Ilieronymi at(|iie Q nondum sormo fuisset [Cf. verba Hcinricus quintus
Prosperi Cbronica nostro praengunl codices secun- hujus nominis nx ot qiin' cwpta a Gregorio nono
;

da^ rcccnsionisomnes unde faciloquis crediderit,

; hujus nominis papa, qui Eildibrandus voratus est) ;

Sigebcrtum ipsum cadem alteri huic recensioni prae- Heinricus, quem antca Sigcberlus semper fere im-
posuisse, cum in priore nondum fuisse oodcx lieratorom vocal, nunc rcx appellatur. Sod hoc
Virdunensis ostendat, At tum Chronica illa in co- ipsum imporaloris vocabulum annos 1108-1110 post
dice Gcmblaccnsi exstare vcl saltom Ansolmi lcm- cjus coronationem scriptos essc ostendil unrie co- ;

porc exslitisso dcberent, id quod Fl 2, i, credere ronalionis quoque narrationom ejusdem osso au-
votant. Sigoberlum Chronico suo Eusebium alquc ctoris, vori admodum similc est quamvis non cor- ;

llieronymum continuarc voluissc, hoc cerlum est ; tum, cnm Sigebcrti verba usque aa annum llll ,1,n
at inde non sequitur, eum id ipsis tam arctc con- et de inilio ot de line anni intclligi qucant. IIoc igi-
nexuissc, ut unum librum cfticcronl praefalio jam ;
lur in suspenso relinquimus sod annura 1112 An-;

obloquitur, ampla, prout librum dccet poculiarem, solmo debcri integrom, hoc jure noslro conlcndorc
suis tantum auspiciis prodeuntem, ad Eusebium au- nobisvidcmur Contradicunt quidem codieos secun-
tem nc verbo quidem rospicicns. Nullum voro exstat d?o rccensionis, oo quod Anselmi continuationem
opinionis fnndamentum, praeter codicum isio-
illius non habentos, lamen omnes exhibent annumllli.
rum consensum sed ad hunc explicandum Sige-
; At iidom mortoin quoque Sigeberli liabcnt omnos
berto non ogemns. Cum enim saepissime a scribis Quam >i addere poluerunt, ab alio, quod ncmo ne-
varia c variis codicibusopcra in unum conscripla gabit, conscriptam, eeque benc adaere potucrunl
videamus monachus quoque Aquicinensis, I> a
: , ,
tolum aiinum, in codice Cemblaeensi eadom manu
quo illi omnos derivantur, monaslorio suo univer- sine ullo spalio iniorjocto praecedenlibus ascri-
sam mundi historiam uno volumine comprehensam ptum. Quod anlom Alncnsis codox ot B3*pOSta.
compararc voluit, idcoquo Sigoberlo praescripsit 1112 addunl Bucusque Sigebertus Chronicam suam
:

eumdcm quo ille usus fuerat codicem Eusebii, perduxit, talium subscriplionum, e codicibus tanium
Hieronymi ct Prosperi, de quo vide infra n. 52. quos describebanl factarum, auctoritas non major
Qucm si Sigoborlus ipse adjocissct, Prosperum cortc est, quaui continuatoris Gallici, P2, qui Sigeberlum
omisisset auctor cx llicronymi tine filum rosu- usque ad a. Ilis Chronicon dcduxisse contcndit,
mens. quamve Roberli de Honle, qui eum in a. 1100 de-
i'.(* Omnesenim
codices, no uno quidem cxcc- Binere dicit, ideo procul duhio, quia ipse Bobcrlus
pto, vorba do morte
Sigeberti habent, quae Ansel- lioc anno cum regno Heinrici opus suum incipere 1

nio dobori apparel. Quae cumin codice Gemblacensi
eodem prorsus calamo atque atramcnto exarata le-
guntur, quo roliqiia a. 1112 narralio hanc quoqUC
Vnselmo tribuendam esse, cum per sejam Bitve-
risimilc, lum Sigeberti verbis usque ad annum
1III "" plane certum lit Imo Gemblacensis codicis
1
conslituerat, ul Hirsch bene monuit. Nam ad a.
usque 1112 Sigebertum ad verbum cxscripsit. Eo-
: dem modo Radulfus de Dicelo Bobcrli, Balduinua
Ninovcnsis continuatoris Affligemensis finem falso
indicant.

50 J.un Olbertus, bibliolhecae Gembla-

enim
habilus, qucm infra indicabimus, facile adduxerit censis fundalor, Sigcberto in Geslis abb.
tcsle
aliquem, ut Anselmi narrationem incipere crodat Gembl « divinae Scriplurae plus quam 100 con
,

jain aliius, in verbisa.1111. Quid,vel quomodo, etc, sii volumini, saecularis vero disciplinae librossO, •
quas el aims iiianus sunt, el cum prsscedentibus non cni uumero ipsis Sigeberli tcmporibus haud paucos
benc cohserent. Imo jam initium anni 1111 habet acccssissc, litlerarum forma docenl mulli qui nunc
quiedam, quae dubilationemde auctore movere pos- Bruxcllenscm bibliothecam ornant codicea Gembla-
sint. Scriplum csl quasi de Heinrico V, dc Grego- ccnses,
rio VII, de discordia ejua cum imperatore, plane
 ; ;

21 PROLEGOMENA. 22

quod scribcndi genus media setas

centonisare (50*) ; \ berlus ipsc in Vitis Guiberti, Deoderici, abbatum
non modo cxcusabat, scd utilissimum judicabat ct Gemblaccnsium Glaber Rodulfus fS8) ;Folcuini ;

quam maxime sectabatur. Gesla abbatum Lobiensium; Anselmi Gesta pontifi-

Fontes. — Hi autem fonles eifucrunt: Hierony- cum Leodiens um !
(59) ; Alperlus (60) ; Balderi-

mus (51); Augustinus (51*); Orosius; Idacius cus; (61) ; Marianus; Wiberti Vita Lconis IX ;
Hum-
Prosper (52) ; Rufini Historia eeclesiastica ; Genna- berti legatio (62); Joannis translatio S. Nicolai 163);
dius, I)e scriptoribus ecclesiasticis ; Cassiodori Hi- epistola de mortc Hildebrandi (64) ; epistolie cruci-

storia tripartita; Jordanis; Gregorii Dialogi; pro- ferorum (63) ; Guarneri, Heinrici IV, Heinrici V
loguslegis Salicae (53); Vitse plurimorum sanciorum, coronatio (66).

ut Hieronymi, Gregorii Magni, Martini, Mauri, Re- His fontibus Sigebertus salis libere usus est Alios

migii, Antidii, Amandi, Clodulfi Mettcnsis, Maclovii, ad verbum exscripsit, alios sensu tantum expressit,
Columbani, Kiliani, Wulframmi, Gcrtrudis: Adre- contraxit, ampliavit, correxit, nec id semper felici-

valdi translatio sancti Benedicti ; Gcsta ponlificum ter. Nunc e pluribus unam narrationem consuit,

Romanorum ; Catalogi pontificum; Gregorius Turo- nunc unius verba conlinua discerpens in plures an-
nensis ; Fredegarius cum continuationibus; Gesta nos digcssit, suis quaeque diligcnter, etsi non recte
regum Francorum ; Beda ; Paulus Diaconus ; Histo- semper, temporibus ascribere studens. Ila cum cen-
riamiscella; Flodoardi Historia Remensis ; Aimoi- tonem condere vellet, satis quidem varium fecit
ni Historia Francorum, Einhardi Vita Caroli ; Re- neque id saltem objici ei potest, quod sine dcleclu
gino; annales Vedastini, Fuldenses, Mettcnses (54), etjudicio fontes exscripserit unum post alterum.
Lobienses (55) et maxime Lcodienses (56) ; Auxi- Quin potius cum plurima legisset, ex magno saepe
lius,de Formosiana calamitate (57) Liudprandus ; ;
libro perpauca tanlum excerpsit, alia quaa ibidem
Widukindus Ruotgeri Vila Brunonis;
; Lantberli haberc poterat, aliunde petivit, ubi rectius ea legi

Vita Heriberti Petri Damiani Vita Odilonis

; Sige- ; judicabat ; et omnino videmus, ei neque acumen
NOT/E.
(50*) Ut ipse de Olberto dicit in Gestisabb. Gem- Q 1098 a xi exarati sunt diverso lemporc,
pluribuss.
h)lciccns factis aequali; saeculi xn vestigium in iis
plerumque
(54) A. 381, 382, 386, 406. In fonlium disqui- — nullum, ne quaarcnti quidem. Neque lnec igitur ex
sitione multum mc debere et Waitzio noslroct libro Sigeberto desumpta esse possunt. Alia res est in
V. D Hirsch, grato animo profiteor. sequcnlibus. Annos enim 1099-1124, niviurn nimis
(51*) De hreresibus, a. 386, 404. humida una manus in prsecedentibus nondum ob-
Hoc nomine semper intelligit Chronicon Pi-
(52) via continuo calamo exaravit alius deinde in mo- ;

thceanum seu imperiale, quo de cf. Wailzium in An- nasterio Fossensi et ipse uno ductu sequentia scri-
nalibus noslris, VII, 230. Genuinum Prosperi Chro- psitusque ad 1137 extcrminavit, ubi Anselmus desi-
nicon non novit. Usus igitur est codicc Eusebium, nil; tum novamanusuno tcnore pergit usque 1146,
Hieronymum et Chronicon Pilhceanum complectcnle, muUos afflixit. Hic dcsinit continuatio Gemblacen-
qualem jam ante Sigebertum exstilisse testis est ve- sis; annales quoque per duos annos cessant quae ;

tus ille codex Bollandianorum, quo de cf. Acta SS.
Maii VII, pracf. 40. Id m ehronicon post Eusebinm
alque Hieronymum sine Sigeberto vidi in duobus
sanculi xv codicibus bibliotbecre rcgiae Bruxellensis,
9486, ubi Marlinus Polonus, et 9486, ubi Marianus
illud sequitur; unde jam Waitz rccte restrinxit
quod Scaliger Chronicon illud in solis Sigebcrti co-
dicibuslegi contendit.
(33) A. 422.
(54) Ex his eliam hausit quaecunquc Berliniano-
rum, Fuldensium, Reginonis verba apud eum legun-
lur; ipsos non adiit.
(55) Usus iis est in annis
tem non adhibuit.
(56) Primo rarius iis ulitur, ad a. 570, 630,
646, 661, 663, 735, 737, 774; abhinc eorum vesti-
gia prorsus deserit usque ad a. 956. Ab hoc indc
tantum non integros, iisdem fere verbis, in Chro-
nicon recepit ; imoanuorum 1113-1146 omnia, pau-
cissimis tantum exceplis, ne verbis
in Anselmi et Gemblacensium continuatione occur-
runt. Hanc autem ex his annalibus non posse
fluxisse, quivis videt. Codex enim Gemblaccnsis
conscriplam esse docet per singulos annos, imo
menses, prout evenerunt quaa " narrantur. Hinc
tum sequuntur, quot annos, tot fere manus exhi-
bent. Apparot igitur Annales Leodienses ad annum
usque 1099 inter fontes Sigebcrti lnbendos, annis
1099-1116 autem ex ipso ejusque continuatoribus
Gemblaccnsibus ad verbum fere exscriptos essc tri-
bus vicibus, primum a. 1024 a Lcodiensi, deindc
a. 1137 et UiOaduobus monachis Fossensibus.
(57) A 900-903. Cf. Sigeb. Dc viris ill., 112.
D (58) A. 977, 992, 1001, 1003.
(59) In codice nunc Guelferbvlano Iegit atque ad-
hibel annis 883, 903, 960, 972, 404 1.
(60) Dc epp. Mettens ad a. 982-981. De divcrs.
902-972 ; priorem par- tcmp. 997,1003-1020.
(61) A. 959-1054 plurima indc sumpsit.
(62) Apud Baronium XI, 210. Legebat eam atque
descripsit ad a. 1033, 1054, ex codice S. Laurcnlii
Leodiensis, jam Bruxcllensi 9706.
(63) A. 1087.
(64 1085 A.
quidem mutala, (65) A. 1097-1099 apud Dodcchinum.
(66; No:i usus est Annalibus Berlianis, Blandi-
nicnsibus, Thictmaro, Herimanno Augiensi, Lam-
bcrto, cxhoc cnim quos locos affcrt Hirsch, corum
1048, 1066, 1077, ex Ann. Leod. sumpsit Sigeber-
tus 1067 ex Vila Ounradiet cx narrationibus a?qua-
;

erunt, qui quaecunquc horum annalium verba apud lium; plura cnim habet quam Vita et Lambcrtus ;
Sigcbertum leguntur, ex hoc dcmum in annales 1073, de Russis noster nequaquam idem narrat,
transcripta putcnt saaculo xn, ut idem in Elnonen- quod Lambertus, neque in anno conveniunt 1071 ;

sibus, Marchianensibus, aliis factum videmus. Sed de martyribus Thebaeis longe plura Lambcrto ha-
antc a. 1056 omnia ibi manu coulinua s. xi cx an- bct Sigebertus, qui tum temporis prope adfuit, et
tiquioribns annalibus transcripta esse,ct codex ipse carmen de ipsis scripsit; 4030, 1062, possunt qui-
el collatio Annalium Laubiensiumloslatur. Hucusquc dcm ex Lambetlo,al nou minus bene exaliofluxis«e.
igi.ur Leodienses Sigoborli fonlem esse, extra om- Cf. ibi notata.
nem dubitationem positum est. Porro anni 1055
23 SIGEBERTUS GEMBCACENSIS 24

ad verum videadura neque cautam in incertis du- \ certa sunt, ipse indicat ; falsa sciens nunquam nar-
bitationem, neque crilicum in eligendis et fontibus ravil nec finxit (71).

et rebus quas inde sumerel judicium defuisse. Hoc Chronologia. — Nescientcm aulem mullos errores
autem unum ejusatque solum meritum est in oumi commisisse in rebus et in temporibus, id quidem ne-
bus fere quae a. 1024 praecedunl : tota enim haec gari non Temporum computalioni praecipnum
potest.

pars a. 381-1023, paueissimis tantum exccptis ,

quidem studium impendil sed cum lot auctores se- :

eompilata est, e fontibus suprn diclis, nobis igitur qneretur, ubi haec aut diversissiraa erat aut nulla.

nullius prorsus utilitalis. Inde ab a. 1021 multaqui- errores multiplices et graves vitare non hene poluit.
dem ailhuc ex aliis hausit, sed iis tot et tanta de Mulla in hac arhilraria sunt, uhi e fontibus lumpus
suo addit, ut jam ipsc possit pro fonle haheri. Ex cognoseere non potuit, vel ubi anno cerlo ascri-
hac una itaque chronici parle satis exigua anno- benda erant, qua? pcr se cerlum lempus non ha-
rum 1024-1112 jure nostro judicium ferre possu- bent, ut miracula, vit;e clarorum virorum, similia.
mus de Sigeberlo scriptore historico ,• reliqua enim S;vpissime eliam aliud quam quod in fontihus in-
non sunt Siffeberti. yeniebat tempus ascribit rebus inde petitis, non
Sigeberlifideslfiti*). — Triapotissimumsunt quaeei n recle semper nec ad id ;satis allenJens, quod an-
->
objiciuntur: quod schismaticus fuerit; quod nimio num alii inPascha, aliijn Nalali Dominico incipiunt
imperaloria' parlis studio ahductus, faha scicns 1'bivis lamen inquisivit, et e cerlis quanlum habere
narraverit, imofinxerit, vera lacuerit; quod in lem- poterat fundamentis computavit, ncc du))ia occul-
poribus et rebus scrihendis mullum erraveril. Al tare sludet. Itaque in his voluntas cjus laudanda,
schismatis quidem notam jam catholicae Ecclesiae auctoritas fere nulla Hoc maxime dc paparum ca-
scriptores, Fleury (67), Martene (i8 el Benedictini talogo diccndum, in quorum scrie constituenda ad

auctores Hisloria; Littoraria? (69), deillo suslulerunt. a.M73 usque Gesta pontificum sequitur, in annis
A parlium autem nimio sludio euin prorsus liberum tamen saqie ab eis rccedens inde ah illo autem :

fuisse, nemo negabit, qui libros ejus animo non anno Marianum ct calalogos ponlilicum adhibuit.
prseoccupato legeril. Facta enim ex ipsis tanlum Qui, cum mullum inler sc differrent, Sigehcrtus
judicat, non ex personis; male commissa in impe- cos conciliare nisus esl. At mox vidit et ingenue
ratore non minus vituperat (70) quam in papa, at- contitelur (72), sc non sufticere huic lahori, el cum
que ita raro exemplo partihus omnino superiorem in ipso numerando sc nimium ab illis recederc de-
se tenuit. Pro imperatore quidem sensil cum lola prehendisset, a nonagesimo lertio statim ad nume-

sua dicecesi ; al non Heinricus est cui favet, non rum centesimum transil (72*) nec postea salis sibi ;

t;
papto persona cui irascitur, sed divinum jus regum cavit ah crroribus. Reliqui codices alii ad littcram

labefactatum, sed rcbelliones et perjuria sancita, haec exprcsserunt, alii pro sua quisque opinionc
sed concordia regni cl Ecclesiae turhata, lilii crga correxerunt ; unde apparet, ad seriem annosque pa-
patrcm pietas corrupta, tidcs hominum concussa. parum rcctius cognoscendos Sigeherti codicumquei
Qu&' cum rcprehendit, lanlum ahcsl ut partiumstu- ejus cunctorum auctorilatem atque utililatem }>ror-

dio scductus sit, utsi minus ea letigisset, tunc dc- sus esse nullam. Idem de tota ejus chronologia di-
mum parlium nimis studiosus rccte forct dieendus. cendum, non solum antc a. 102 1, scd post eliam

Quod mulla non narrat Hcinrico minus favorahilia, Dictio. — Dictio in Vita Dcoderici et reliquis Vilis

hoc quidem nomine reprehendi nequil, cujus con- juvenilitcr cxsullans, ornata flosculis imo versibus
silium erat summa tanlum rcrum breviler |ierslrin- poelarum Horatii maximc vocibus rariorihus (73),

gere. In advcrsa enim parte prorsus ideni feeit. Al Grapcis quoque, antitheiis, comparalionibus, meia-
qui increpant quod Heinrici ali<jua lacucrlt, iidem phoris rcfcrta, sacrae Scripturae et Pairum lectione

crimen ci faciuni inde, qnod paparum malefacta lurgens; numero gaudet poetico el sentenliis sequali

silentio non texcril omnia, cum tamcn mnlia re- sono his terve in line sihi respondentibus ; <pio<l

vcrenter omilleret, quae in fonlibus suis legebat. Si scribcndi genussaeculo xi atque priori xu parli pe-
I»
quando paulo acrius in Gregorium atque Pascha* culiarc fuit <i quam maxime usilalum. In epistolis

Iem loquitur, hoc sallem hona fide fecil, non con- idem sequalis soni studiura : dictio minus florida,

scius erroris ,•
neque in illis falsum csse, possumus inusitatis vocibus carens, at dignitate gravior, scn-
probarc. Ibivis potius vcri ainant ui videmus; ita tentiis vividior, eioquentia quadam nativa animala,

cum minusrecle a Deoderico gesla in vitaejus non- noii sine facetiis el oratoriis virtutibus, omnino au-
dum tctigisset, in Chronico ea suppievit. Si <pia iii- icin optimis cjus aelalis annumeranda. In Chronico

Nol.F.

(66*] Vide infra observationes quas ex Harlzheiinio intelligendum, quam gravis ei odivsusfuerii tpwin-
(Conc. Germ , t III, p. 234, ^V'"' 1 llr Sigeberti Gem- perator Saxonibus Cf. ibid. I<>n, K»l.
blacencii duplici asserto sentiendum) a<l nn. 1674 d 71 Locus enim anni 773, quomaxime infestatur
I08o rabjungimus, Edit. Patrolooijb. aGrelsero, non ipsius cst, sed interpolatoris Aqui-
167) Fleury, flisi ecclcs. I. i.w n,40. cincnsis; epistolum a. 10 lu recepil lantum non finxit.
Ampl. COll. I, :>M. nola. :i \ 995.
69j Hist. litt. '/< la France, IX, B37. (72 \ 824.
(70 Cf. l073-tt84: hisautem— agere 1683 De J7:i I i ,.,,/„,, i. <|. scopomundare ;
mmarei. q.

\ir. ill. 105: cujus solius verba sufficiunt omnibus aA mt n< r, ducere.
25 PROLEGOMENA. 26

phina est alque composita, qualis in sene, nunquam \ bertus monachus S. Mariani Altissiodorensis

fere se attollens ; cx priori ornatu sonos tantum 1210 (88) et ex hoededucti Chronicon Turonense (89),

aequales in fine sententiarum retinuit, donec in li- Gerardus de Fracheto a 1264, et Guillelmus de
bro de viris illustribus ct Imnc ultimum ornatum Nangis a. 1304; Helinandus (90); Albericus Trium
deposuit. Fontium a. 1241 (91); /Egidius ab aurea Vallo

Exceptores. — Opus statim poslquam in publicum a. 1217; Malthaeos Paris (92) ; Vincenlius Bellova-
censis(93); Marlinus Polonus Annales S. Medardi
prodiit, mirum quantum hominum atlentionem in ;

se convertit plurimumque descriptum, excerptum, Suessionensis a.1269 (93*); Balduinus Ninovensis

;

continuatum, maximi per sequentia sa>cula in hi- a. 1293 (94); Johannes Iperius a. 1294; Chro-
sloriam scribendam cl rebus ct formn fuit momenti. nicon Gallicum a. 1306 (95); Matthams Westmona-
Primus co usus est jam medio a. 1105 et saepius steriensis a. 1307; Annales Islandici a. 1328 (96) ;

auclor carminis de Lohengrino post a. 1356 Hen-

postea Ekkehardus Uraugiensis, el ex hoc annalista ;

et chronographus Saxo; dein auctor traclatus De ricus de Hervordia, et cx hoc Kornerus ; inlerpola-

inveslitura, quem vulgo Waltramum Naumburgcn- tor Rodulti Trudonensis a. 1366 (96*) : Petrus a

sem dicunt, a 1 109 (74) ; tum Annales Leodienses p Thymo in Chronico Brabanliffi a. 1429 (97) ; Chro-
p
a. 1124 (75) ; Nicolaus Lcodiensis in Vita S. Lam- nicon S. Bavonis paulo post a. 1497 (98). Praeter

bertiintraa. 1124-1147; Hermannus Tornacensis (76); hosce Sigeberto usi sunt Lambertus Waterlos in
Ordericus Vilalis antc 1132; Rupertus Tuiliensis
a. ChronicoCameracensi.a.l i52scribiccepto,habuitCo-
in Historia S. Laurentii Leodiensis ante a. 1135 ; dicemfamiliapB; BerlimanusauctorGenealogiaecomi-
Reincrusejuscontinuator (76*) ; continuator Fulcuini tumFlandrensium.quam Galopinuscdidit subnomine
circa a. 1160; scboliastes Adami Bremensis (77) ;
Flandriae Gencroste paulo post. a. 1161; Rogerus
Annalium Laubiensium interpolator (78i ; Annales de Wendower in Floribus historiarum, a. 7235, usus
Elnonenses (79) (et ex his Chronicon Torna- codice Roberti de Monte ; Jacobus de Guisia in An-
cense [79*]), Marchiancnses (80;, Floreffienses (81), nalibus Hannodiae, antea. 1398; Joanues Brando
Parcenses (82) ; Chronicon Remense a. 1190 (83) ;
Duncnsis, a. 1431 ; Anianus in Chronico Aldem-
Leodiense a. 1192 (84); Lambertus Parvus ante a. burgensi a. 1418.
1195 [84*) ; Andreas Marchianensis a. 1194(85); Continuatorcs — Conlinuatorum agmen, majus
Radulfus de Diceto a. 1199 (85); auctor narratio- quam in ullo praetcr Martinum Polonum scriplore,
nis De bello sacro (86) ; monachus Egmondanus Ansclmus ducit, c Guirini Gemblacensis discipnlo

a. 1204 ; Nicolaus Ambianensis a. 1204 (87); Ro- magister apud Altovillarenses, dein apud Lalinia-

N0T/E.

(74) Cf. de hoc et de reliquis diligentissimam Q Sigeberli codicc Ursicampino, a. 1156-1200 ex

Hirschii disquisilionem, p. 408-437. Exscripsit adver- Aquicinctino B5, excerpsit, nil prorsus addens nisi
bum annos 791,798,801, 752, 420, 963, 1016, 1017 decem notulas breves a. 418. 424, 434, 535,633,
75) Vide supra nolam 56. 636, 648, 679, 684, 706, ex Historia miscella, et
(76) Dachery, Spieil. II, 903. undecim alias a. 902, 1121, 1147, 1152, 1153,
(66*) Usus Sigeberto, AnselmoelGemblacensibus. i'62, 1187, 1200, 1202, 1203, 1204, papas lantum,
(77) Cf. Archiv. VI, 821. Ambianas, Galliam spectantes. Tanta brevitate egit,
(78) Annos enim 637, 646-660, 895, 958,
ibi 448, ut annos 1100-1204 octo fere paginis complectere-
963, 969, alia manu
Sigeberto additos esse apparet.
e tur; tanta ignorantia. ut v. g. ex Sigcberti verbis
(79) Praeter manum continuam interpolatricem 561, in Scoiia Brendanus claruit faccret in historia
ibi plura etiam variis manibus e Sigeberto addita Brovlmiu floruiiA. n83 pro in Armeniam incurrente
sunt. scriberet in amicitiam incurrente. Opns, non dignum
(79*) Apud Marlenc Thes. 111, 1453, totum ex El- quod edatur, exstat in codice olim Pithoeano, tum
nonensibus descriptum, non e Sigeberto ipso. Christinap inter Vaticanos 44 4. s. XIV, cujus apo-
(80) lnediti, ad annum usque 1076, ex Leodien- graphum esl codex quo usi sumus Parisiensis inter
sibus descripti alia manu s xu multum e Sige- Supplem. Lat. 783. Conlinuationem excerptam
berto interpolati, a. 1079-1 07. Integri ex eo de- 1 edidit Brial XIV, 21.
scripli. (88) Usus codice Ursicampino.
(81) Inediti, usque ad a 1139, e Leodiensibus (89) Martene, Coll.V.917.
descripti, multis postea s. xn excunte additis e 90 Usus codice Morlui maris.
Sigeberto. D (91) Usus codice Affligemensi atque Hclinando.
(82) Inediti, maximam partem e Lcodiensibus (92) Usus Regero de Wendower.
atque Sigeberto excepti sunl. (93) Usus codice Ursicampino.
(83) Labbei Bibl. ms. I. 355. (93*) Dachery, Spicil. II, 486.
(84) Mariene, Thes. III, 1403, usum sig. et An- (94) Usus codice Affligemensi.
selm. (95) In cod. Parisiensi inter San Gcrmanenses
(84*) ExscripseritSigebertum, Anselmum, Oembla- Franc. 659, s. xiv.
censes ct Aquicintinum. (96) Waitzium in Annalibus nostris VII, 690,
Cf.
|8S) Usus codice Aquicinctino. qui eos ex codice quos Roberti de Monle lluxisse
(85*) Usus Roberto dc Monte. docet. De Theodorico rerum Norvegicarum scri-
(86) Martene, Coll. V, 536. plore, quijam Sigebertum laudat.cf. Hirsch, p. 415.
(87) Natus a. 1147, ut ipse dicit, Chronicon scri- (95*) Ineditus, in codice Bruxellensi 18181.
psit ab O. C. usquc ad a. 1204, octo libris compre- (97) Inedilum servatur in tabulario
civilalis Bru-
hensum, quod ante a. 381 tolum ex Eusebio atque xellensis; cf. Archiv. VII. 707.
Hieronymo compilavit, a. 381-1155 ad verbum e (98) Vide infra notam 106.
 ;

-27 SIGEBERTUS GEMBLACENSIS, 28

censesjposta 1099 Gemblacum redux, ibi a mcnse \ Edidit primus Miraeus, boc Struve atque Bou-
ex
Februario a. 1113 abbas multa cum laude pre&fuit quet. —
Porro Gallus (101), [quidam familiaris S.
usque ad obitum a. 1136. Litterarum amore mo- Bernardi, haec omnia usque ad a. 1148 a Sigeberto
rumque elegantia omnibus commendatus fuit ; in- « Jamblensi » scripta credens, eum continuare sus-
genio quidem Sigeberto infenor, judicio flu- cepit ita, ut » omissis aliis, ea qu;e ad ponlificalem
ctuans ,99), miraculis, monstris, tempestatibus ni- historiam pertinent pcrstringeret, » ettantum « quae
mium intentus, multa tamen utilia nobis tradidit. visu et audilu vera qsse cognovisset, narrarcl. » At
Sigeberti Chronicon continuare jam anno 1112 ag- ni Sigeberti continuatorem ipse se profiteretur,
gressus ;100), calamo cum rebus pariter excurrente nemo eum illis annumeraret. Opus onim alius plane

ad finom usquc 1135 deduxit. Ut enim cx codice

a. oonsilii alque lormse, non annis, sed capitibus dis-
cjus auiographo videmus, res prouti fiebant statim tinctum, lotum ferc versatur in concilio Remcnsi,
litteris uno saepe anno cala-
inandavit, bis terve in Conradi ot Ludowici expeditione, Arnoldo Brixiensi
mum sistensetad novosnuntiosresumens; quae sero aliisque Ecclesiae rebus, quae omnia amplissimc ct
didicit, suppleas, quae falsa essc post compcrit, corri- ex accurata cognitionc narrantur (102). Quare do-
gens. Ita libcr ipsis rcrum vestigiis incedcns summa lendum, quod ad a.tanlum 1 150 medium nobis scr-
tidedignusvidetur, in tempore prajsertimrebusascri- vavit illud codex unicus F2, unde suo loco ede-
bendo. Auctor ipse illum pluribus vicibus edidit; tur
nam a. 1124 inde suppletos vidimus Annales Lco- Jam autem a. 1112 seu 1113 Sigeberti Chronicon,
dienses a. 1126 monachus Alnensis et a. 1131 mo- quale ad socundam cdilioncm praeparatum auctor
nachus Virdunensis totum transcripsit, a. 1136 moriens illud rcliquorat, adjecta in line notitia An-
Fossis alteri Annalium istorum supplemento inser- selmi de anno 1112, descripsit monaciius Aquioinf.n-
viit. — Anselmum statim excepit continuator Gem- sis [B ] satis accurate, nisi quod addilamenta quae-
blacensis primus, a. 1136 atque initium a. 1137 scri- dam maximc monasterio interseruit. Idem
dc suo
bens; aller vario tempore et atramcnto mullum mu- etiam Eusebium, Hicronymum alque Prospcrum Si-
tato addidit 1137 Prudens lector usque ad 1145, geberto praefixisse videtur (103). Hic codex B. reli-
successit; inde lerlius uno tenore processit us- quorum fons fuit omniuni Anno 1148 eidem
(104).
que ad finem a. 1118. Ita librum iterum Annali- addila est Anselmi atque Gemblaccnsium continua-
bus suis adhibuerunt Fossenses; totum descripse- tio, atque ita totum descripsit Bt. Postca in mona-

runt nostri codices F 1, 2, 3, 4, excerpserunt Rei- sterio ipso Aquicincli continuatus fuit, diverso lem-
nerus Lcodicnsis et chronicon Leodiense. Praeter pore, ut videtur, rebus maxime Flandrias et bclla
n
hos usi sunt Anselmo et Gemblacensibus continua- c sacra spectanlibus, quarum plures ex Annalibus
tor Ursicampinus ejusque scquacesNicoIaus Ambia- Blandiniensibus, paucae ex Aquicinctinis petitaj sunt
nensis et Vinccntius Bellovacensis; Andreas Mar- Hanc continuationcm novimus tantum e quatuor
chianensis ; Lambertus Parvus; Albericus; Baldui- aliis, qu« oi superstruct;e sunt (105). Prima est
nus Ninovensis; Iperius; chronicon. S. Bavonis. monichi Valcellensis, [B2 ]
qui totum librum de-
NOTVE.
1130, 1132 de Lothario imperatore.
(99) Cf. a. 1086, 1087, 1088, 1090, 1092, 1093, 1095, 1096,
Cf. de Ansclmo Acla SS. Junii VII, 171 Delvenne. ; 1100,1102, 1105, 1109, 1111, 1112, cl in vcrbis
Biographie dcs Pays-Bas Mons, 1829, I, 23.; ejus omissis a. 951, 958, 987, 1012, 1106, ulriusquc
(10<i) Cf. supra notam 49*. lamiliae codiccs convcniunt nunc omnes, nunc plu-
(101) C. 7. onim Francorum rcgem nomine non res; Eusebium insuper, Hieronymum et Prosperum
addito simpliciter designal per sercnissimutn regcm, Sigebcrlo pnefigunt cuncli, excepto C8., qui ita dc-
eumdemque saepe vocat Christianissimum curtatus est, ut bic non possit objici. Iloc aliter
(102) Inter alia lcgimus ibi c. 4') jam a. 1150 explicari noquit, nisi ut ambas familias cx uno fonlc
episcopum Winlonicnsem antiquas slatuas Uomae fluxisse statuamus, qui Lusebium, IlieronyiiHini,
cocmptas in Angliam transporlasse ad domum suam Prosporum et Sigebertum conlincbat cum addita-
ornandam. mcntis illis utriquo communibus. Lx his 1079, 1080,
(103) Vide supra notam 49. 1086, 1087, 1088, 1090,1093 1096. 1100, 1102,
104) lloc ila probatur. Codiecs Bl, 2, 3*. 4*, 4°, 1109, 11 lt, tangunl monasterium Aqui> incnsc,
5, licet lectionibus et additionibus plurimum inter omnos prsster 1070, 108't, 1086, dosumpti ex ipsius
tamen communeni fonlem produnl
ro dififerant, co monastoiii Annalibus adhuc inedltis, quorum prima-
quod omnos Sigcberto Ansclmi atquc Gemblaccn- rium exemplar Duaci servatur; 651, 690, 1081,
sium conlraualiones adjungunt, quodque bas iterum 1086, trarlant vicinas ei rogionos 107G, 1092,
continuarunt diverso quiaera quisque modo, sed 1095,1105, opiscopos Camoraconscs, quibus illud
omnes uno alque eodem usi fundamento, continua- rw subditura e«ai, ln hoc igitur monasterio codcx isir
lione Aquicinensi. Porro Cl,2*, 3, l*, 5. I). 1)1, 1 , primarius r> exaratus erit. A tamcnta supradicta
2. E., Ct ii inter se multiiin varianlcs, habcnt lamen pleraque quidem ot in allero codice Aquicinensi
ni i|iiibiis uunc omnea nunc plurcs conveniant le- l»5, leguntur; sed indc fluxisse non possunljam ob
clionea, ut767, Scomnas; 882, Runnami 928, Gtana\ id, quod nonnulla ex eis et in antiquioribua codici-
939, bellaria\ 953, Baginoen»ium\ omissa, ul 962, lnis f. li. E. exstant. Quod aulem noa in iomni-
IW2; addiiamenta, ui 1048,1096, 1099; denique fnis codicibus ea repcriuntur omnia, hunc per om-
conlinuationes. Et bi igitur auum sibi fontom pecu- oes fere Sigebcrli codicesusura fuisse videmus scri-
liarera vindicanl, quem conjicimua ease Alrebaten- baram, ul sui monastcrii liisloriara intruderenl,
sem, C. Pamilia Bl, 2, 3, 4, 5, quam plurimum ab a iorum omitterent, prout ipsis placebat. Noa —
\\\is differt, cum tum vero continua-
lectionibus, illa in unum collccta dabimus post Sigeberlum,
tionibus; in addilamentis aulcm, qu<e Sigeberto lc- (108) Pcr coniinualiones enim B2, 3 , l", quam ."»,

cerant a. 651, 090, 773, 1070, 1079, l"80, 1084, maxime inler se diversas, Bparsa leguntur nonnulla
 PROLEGOMENA. 30
29

scripsit usqucada. 1163, aliqua omittens, alia de j\ marginc ct intra lincas apposuit, quseex Annalibus
Blandiniensibus, Marchianensibus, Elnonensibus,
suo addens. Hunc paulo post a. 1697 auctor Chro-
nici S. Bavonis totum fere transcripsit, multa inter- atqueVilisS. Amandi, Amali, Biclrudis, Gcrtrudis
ponens ex Lamberti Florido, Annalibus Blandinien- ad verbum transcripla, nullius sunt prclii. Quar- —
tus dcniquc monachus Aqcicinctinus (B5.) rogatu
sibus atque S. Bavonis. Genealogia comitum Flan-
dnae, Martino Poiono, Johanne de Thielroda, .-Egi- Simonis a. 1171-1201 abbatis codiccm primarium

dio de Boya, Adriano But, Trithemio, aliis('106). — Aquicinensem, denuo dcscriptum usquc ad annum
Altcr fuit monachus Affuoemensis, [B3.] qui Sige- 1148, inde ita conlinuavit, ut conlinuationem illius

berto, Anselmo atque Gemblacensibus aliqua addi- pro fundamento proprae subjectam multum am-
lamenla de monasterio Affligemcnsi ex Historia et pliaret, sequcnlia usquc ad fincm a. 1021 de suo

Aonalibua Affligcmensibus aspersit, alia septuaginta adderet, diversis ut videtur temporibus (109j. Ali-
septem ex Blandiniensibus. Deinde continuationem qua sumpsit ex Annalibus Aquicinctinis, plurima
Aquicinensem ad a usque H56 adhibuit ita, ut autem, de bcllo potissimum sacro, e relalionibus
eam quasi obrueret mole suarum additionum ; ab a. eorumqui ipsi interfuerant. Auctor Fridericum im-
1157-1163 suis lantum vestigiis incedit. Scripsit peratorem admiralur (110) ;
quae Miraeus tacensubi-
ante a. 1189 (107) animo erga Fridericum impera- vis omisit. Alius deindc uno calamo adjecil brevcs
torem inclinato ;
qua? Miraeus plcraque omisit. Usi notitias a. 1201-1237, omncs, tribus lantum excc-
eo sunt Albericus Trium Fontium et Balduinus Ni- ptis, ex Annalibus Aquicinctinis ad verbum peti-
novensis. Nos illum novimus ex exemplo tantum, las (lllj. Exscripserunt hunc codiccm Lambertus
quod ssec. xm ineunle monachus Eihamensis(B3*) Parvus ; Andreas Marchiauensis ; Wilhelmus Jau-
dcscripsil. ld nominc auclarii Afftigemensis edidit ctor Chronici Andrensis ; Nicolaus Ambianensis ;

Mireeus, et inde Struve. — Tertiusmonachus Hasno- monachus Clarimarisci, qui Genealogiam comitum
niensis [B4j Aquicinensem descripsit usque ad a. Flandrensium continuavit (112J interpolator An- ;

1167, cui Annales Blandinienses adhibuit in nona- nalium Elnonensium Iperius. Edidit Miraeus, ct
;

gintasex locis ;
praeter hos de suo paucissima tan- ex eo Struvc. — Eumdem naclus monachus S.

tum addidit, inler quae tres de monastcrio Hasno- Winnoci Bergensis [B5*.], inde annos 1119-1201,
nicnsi narrationes (108) ibi scriptum produnt. An- accurate iranscripsit, annis 1201-1237 multa im-
selmum, Gemblacenses atque Aquicinensem conti- miscuit ad Flandrias maxime spcctantia. Auctor

nualionem hic illic decurtavit propriam non addi ;

lempore vixisse videtur (\\3) continuatio nunc
illo ;

dit.Novimus eum tanlum e B4*, 4**, qui inde accu- ^ primum lucem vidit (114). Usus ca est Wilhelmus
ralissime descripti sunt. Atque codici Bi** intra a.
'
Andrensis et exhoc Iperius.

1296-1306 monachus S. Marchianensis plurima in Prselerhosex Aquicinensi B. alium ctiam codi-

NOT.E.
in omnibus eadcm, quibus nostrorum victoriam udhuc minime awUvimus. Jam
caetera interposita esse
nonnunquam salis apparei. Hsec non possunt ex ante a. 1193 eodem usi sunt l.amberlus Parvus
una in alteram transiisse —
tum enim multo plura atque Andrcas Marchiancnsis. In pnefatione operis
communia esse debcrent his continuationibus —
heectantum de se dicit auctor A 13 autem anno :

sed ila tantum explicari possunt, ut commune illa-
rum fundamentum esse statuamus.
(106) Legitur in cod olim Blandiniensi, nunc
Bruxellensi 14521. unde descripli sunt Brux. 16531
et Ambianensis 356. Tolum edidit dc Smet in Corp.
chron Flandriae I, 455, priorem partem usque ad
a. 772 Vandepulle in Annalibus S. Pctri Blandi-
niensis [Gandavi 1812, i e cod. chart. s&ec. xvi
1 '
in tabulario Gandensi. Idcm prorsus opus est: imo
Conradi regis Theutonicorum et 14 Ludovici hujus
nominis septimi regis Francorum.rogntu quorumdam
fratrum Aquirinensium, et postmodum auctoritate
Symonis ejusdem Eeelesia abbatis, quidammonaehus
ejusdem Ecclesia familiarissimus. medwcriter Httera-
tus usque in ealeem voluminis sequentia appomit.
Audita maijis qmtm visa tcripsit, et quce a fidclibus
1
relatmibus audivU, potterorum noticie dereliquit
(110) Nec tamen injusto partium sludio cf a. ;

ex eodem codice impressum, quod Dom Brial XIV, 1156, injuste dimisit ;I161, per violentiam impe-
16 nomine Auctarii Blandiniensis edidit ex copia ratoris 1162, Octavianum scismaticum, 1163, im- ;

codicis peque Blandinensis (quem in manibus ha- pcratoris tam temerario juramento.
buit, et une tout autre production vocat de Bast., (111) In codice unico B5 exstant tantum usque ad
Institution des communes, Gand 1819, p. 'J9, 112; a. 1225 medium, ultimo ejus folio deperdito. Sed
a D Nelis sibi communicata. Nusquam Dom Brial r\ apud continuatorein B5* iis superstructum, non
dicit, hoc ibi legi post. SUcbertum idem apud hsec tanlum legunlur, sed eliam cuncta quse Annales
;

cum et in Chronico tinis abruptus, eadcm verba Aquicinctini a. 1226 — 1237 cxliibent. Alqoi B5* non
Brial nil prorsus habet, quod non eliam Chronicon ususest Annalibus, sed codiccm B5 ad litteram de-
;

qiui: Chronicon illo plura habct, perpauca tantum, scripsit ict subunone apud ulrumque locos ergo ;

a Brial omissa crunt qui se non omnia edidisse

;
ipse innuit. Continualio igitur Sigeberti Gandensis
nunquam exstitit.
|107( Nani a. 1131 Heinricum Anglorum regem,
a 1189 mortuum vocat hunc qui modo regnat.
(108) A. 670,1069, 1150,
Annalium apud eum obvios in B5 quoque cxstitisse
oporlet.
Il2i Apud MaileneThes. III. 388.
113) Eum Bergis prope Dur.kirchen scripsisse,
inde conjicimus, quod hujus maxime regionis hi-
storiam tractat quod vocibus Galliam redolentibus ;

(109) Cf. a. 1190 de Friderico imp. : Corpus ejus utitur, ut saishit quod translatione S. Iduberg» :

adhuc insepultum custoditur 11 92 rex futurus plene narrata, adjicit factacst tempore dojnni Insel-
; : :

scriptum esse oportet ante Heinrici mortem a. mari abbatis Bergenms.

1197. narratam 1191, actum hoc anno
; 1197, se- (1 1 1 Novimus tantum dabimusque e
codice B5 1

minum ut videtur pulchra processio; ibid. certam permonachum Blandiniensem e variis bbris., tanta
 1 1

31 SIGEBERTUS GEMBLACENSIS. 32
cem lluxisse oporlel jam deperditum, in dioecesi \ speclantia ; at iriginta loca omisit, sententias quam
Aiiu:i!\Ti.NM 9criptum (C.i (115/ primo conti plurimum transposuit,
Is non in singulis modo annis,
nualionem non babuit ila indc derivali sunt D. ct scd cx alterosa-pe in allcrum
;
; paparum catalogum
foutes codicum Dl 2. Deinde pauca illiaddita sunt
;
inde ab a. 939 de suo prorsus alium fecit. Ila codex
ita a. 1127, indc descriptus fuk eodex Tornacknsis revera omnium pessimus, miro tamen majons
falo
(C3.), cui alius postmodum adjecit notulas brovis- quamullusc reliquis in historiam fuit momenli ex ;

simas annorum 1132 1175, tcrtius a 1332.1333, eo namquc lluxcrunt non solum codices sequenles.
1334.— Anno 1136 monachus S Vincentii Lau- sod et editiones praeler Mirseaaam omnes. Continua-
dunensis (D4.) codicem C. descripsit, sed inde ab a. lionem primo non babuit ; hanc alius ipsi addidit
917multa omisit, pauca addidit, maxime Laudu- brevissimam annorum 1 1 1-11 17 ; teilius auxit et
nensia /"116), ejusque continuationem, auctam de deduxit usque ad a. 1163 (120). lta totus codex de-
rcbus polissimum Laudunensibus, dediuit primo scriptus fuit plurimis omissisapud S. Victokkm Pa-
<i(l a. 1136, deindc calamo rebus sempcr suppari risiensem (D2.) priorc demum conlinualione
; au-
usqucada. 1145. Ita lotum a 1154 monachus clum anno monachus
... ..^.v,.. , . v. ,. .. ijiuui .iiiiiv. 1155,
iiu(/| iiiuuav.iiuo Mortti
:'i''l*i maris
iu.\lli;>
i i 11 — 1/
(121
Corbejensis C4«.) accurale exprcssit, nil addens accuratissime expressii, septem
; ., (1)1.) et notulas
continuavit codex Vallis ducentis jam
deperditus adjecit. His duo alii multa interposuerunt a. 1111-
(117/ Porroineunlc anno 155, monachus quidam
i
1 165 ; sequenli lempore plures continuarunt nsque
Pu.emonstkatf.nsis contniuat ioni Laudunensi novam ad a. Hunc codicem, omissacontinua-
1231(122).
annorum 1113-1155 superstruxit ita, ut illiinprio- tione, Cisterciensis monachus Ursicampi
descripsit
ribus magnos centones ex Vita Norberliad plurimum
[Di*.], qui ei addimcnta interposuit triginta duo
excerptos assuerel, in sequcntibus plurima afferret e\ Galfrido, reliqua e variis excerpta, novamque a.
nova ct quam Habemus eam in uno co-
utilissima. 1113-1155 continuationem compilavit ita, utcodi-
dice noslro 131. Eadem iterum ex Anselmo inlerpo- cem Bl n '.ctus, conlinuationem ejus Pramonstra-
latam esse a monacbo Ursicampino, infra videbi- tcnsem usque ad a. 1128, ex Anselmi, quam ibidcm
mus. — Ex codice C. fluxisse eliam videtur Bua- legcbat, plurimum inlerpolaret, post integram de-
blrgensis fC5.), qui Sigeberio quam maxime decur- scriberet, quiadecim tantum per totam addilamenta
lato addit brevem a. 1114-1164 continuationem, faciens, quae auetorem Ursicampi vixisse produnt.
quaeprimis iribus annis cum Laudunensi convenit, Ilunccodiccm cxccperunt Dl *. et E8h., cx quo
lum plura continet, quae et in chronicon Ba-
S. cditio princeps tluxit. Eidem innituntur Nicolaus
vonis transierunt alia, Jquae non
(118), alibj le- ^ Ambianensis , Vineentius Hellovacensis , Rohcrtus
gunlur. ^' Altissiodorensis cum chronico Turonensi, Gerardo
Codices quos hucusquc
cnumcravimus omnes de Fracbelo et Guilelmo de Nangis.
Sigeberto multa quidem
nunc addunt, nunc adi- Ultimus dcnique atque clarissimus inter conli
munt, at verba et sententiarum ordinem intactum nualores est Robertls de Torinnicio, anno 112M S.
rcliquerunt. Hunc mutare primus ausuS est mona- Benedicti regulam professus apud Beccum, a. 1 49
cbus Bellovacensis (D.), qui inlra annos 138-1147 1 ibi priorcleclus,vi Kal. Jun.l 154, ad abbatiam Montis
(119; codicem G. descripsit sinc conlinualione. Hic S. Michaelis dc Pcricnlo maris vocatus, quam summa
nova additamenla fecii decem, Bellovacum maxime cum laude gessitusquead obitum vmKal. Jun.1186;

NOT.E.
incuria compilato, ul nonnunquam auctorcs quam
|) At Corbeiensem calamo tanlum, non ingenio ope
maximc
inaximc diversos,
divorsn* v.ino nlhi dislinctione
sine ulla rliciinnii/inn cadem lUioo
nn,i,>m linea nn i,. n . ,,>,,...^
ratum plura oslenduntiu.ianiiii.il „^,.i ;.,,.., ;^.,« ,.,,.,,
in conlinnalione, qiue ad
., .
;
; i ^,

purgens, conjungeret. Ila nostro quoque adjunxit, mutandum et omittendum magis ctiam invHabat
quasi unum essel, opus prorsus aliud, quod ipse quam Ghronicon, nil omisit ; x octo ejus addita- i

conflavit, ... 1222—1228. Annales Blandinienses ad menlis Laudunum speclanl a. 928, 1052, 1104, el
verbum deacribens, itaque inlerponeds paparum qaod in monasterio S. Vincentii scriptam esse
Viias e Martino Polono decurtatas el pauca alia ex
oportel a. 1096.
Balduino Ninovensi elAnnalibus qnibusdam Braban- 117) lliinr exslitisse scimus cx solis verbis S - :

tinis excerpla. Non dignam igitur compilationem, quentem hujut operis seriem requirewpud Vallem lu-
quae edatur, ideo lantum liic teligimus, ne quisco- centem, quse sseculi xu medii manus Corbeiensi
dicis Bergensis continuationem cs'sc credat, eo quod subscripsit. Vestigiaejus fortasse quaerenda sunt in
liuic in codice B5*« et duobus ejns apographis ad- continuatione Pnemonstratensi Bt.
jungilur. (118i Vide Knpra m%. 106 Suntanni 1122,1126,
115) lloc innuere videntur vcrba conlmuationis: 1133, 1131 1135, 1137
Obiit bonat memorim Lambertus episcopu$ Atreba- (ii'.) Nam a. H09scribil ipse, non alia manns :

tensis. Libenlissime quidem erederem, bunc esse Ludovicus fllius ejus post eum vegnal onnts 29, quod
Laudunensem uostrum C4, ni duo tantum obsta- ante a I138scribere non potuit. Porro alia manus
reiii : primoquod hic a. 1136
scriptus est, C3 au- conlinuationem addidit, quae jam a. 1 i7 de- 1

lemjama. 1127 exaratua videtur ; deindc quoda. sinit.

''
falsam Laudunensia lectioncm Theudelina e re-
liquis uniis ci- habel. Neque C3 ille fbns csse
potest, ciiin aliqna ipsi desint, qua» r< liqui habent,
iii a li 80, 1084, 1086, 1088, 1093, 1090, 1111,
(116) HaHC omissa atque addita crunl fortasso «pii
(120; Edidil piimns Labbeus Bibl ma, 1. 390,
inae Struve, p. 1015, Bouq., \lll, 331.
121) Mortemar, diccc. Rothomageasis, Cister
eiensium rcgulam acceperal a, 1188 a monasterio
rsicampi (Orcamp, dimc. Noviomensis) I

tnliu.iiii monacho Corbeicnsi, cum Laudunensem 12-2i Edidil Martene Thea III, 1437. excerpsil
'" ll)i " ferc deperdilum ei hoetantum cognoscamuB. Bouq. \ll, J81, XVIII, 35 i
 ;

33 'ROLEGOMENA. 34

virgenerisnobilitate excellcns|123;, inrebus publicis \ Hunlingdonensi. In anno 1T00 ipsius continuatio

non minusversalusquam in litteris, regiatquc rcginae incipit, quae in primis Sigcbcrto atque Henrico Hun-
multuni commendatus (124) librorum inquisitor at- tingdonensi plurimum innititur, post a. U5iipsi Ro-
que coacervator studiosissimus /125 doetrime gloria , berto totadebetur. Scribere cam aggressus a. 1150
Normannorum sui saeeuli princeps. Historiamct aliis (127) uno tenore pcrduxit ad hunc usquc annum, in
commendabat scribendam et ipsescriptis coluit (126) quo illi iinem imponcro primo constiluit (128.) Scd
interquae primum locum tenct Cbronicon Sigeberto ul lit, cum eo usque pervenisset, non liabens cur
additum. C»m enim patriam maxime bistoriam nar- scribere cessaret, usque ad a. 1454 perrcxit adhuc
rare vellet, ex more medue aelalis hanc ita univer- apud Ceccum, et in monte quoque Michaelis coe-
sali conjunxit, ul codiccm D ab episcopo Bellova- ptum opus variis temporil)iis ad vitte linem perduxit.
censi mutuatus, Eusebium, Hieronymum alque Pro- Edidit illud pluriljus vicibus prouti erant qui vel

sperum inde describeret puros, in Sigebcrto nil mu- tolum describere vel reccns composila jam prius

taret, nil omitteret, sed interponerel archicpiscopos descriptis addere oplarent; ct primo quidem edidit

Rolhomagenses atque Anglorum Normannorumque a 1156 ineunle (129 ,

deinde in linc a. 1157(130),
"*"* omnia" petita ex Annalibus Rolhomagen
histonam, " i »" o tum a. \—f
1169 (131), denique
-i-- a. 1182, quo
i -
altera vice
>

sibus, Beccensibus atque Montis S. Michaelis, (iuil- ° finem operi 1'accre constituit (132). Sed iterum mu
lelmo Pictavcnsi, Guilleimo Gemmeticensi, Henrico talo consilio, ad anni 1183linem continuavit, plura
NOTVE.
(1-23) M80.
Cf. a. (130) Dcsinunt E3a. b. Hucusque Robertum scri-
(124) Adeo ut eorum liliam Alienoram de fonte psisse, Matthaeus Paris dicit.
suseiperet a 1161, et custodia Pontis-Ursonis mu- (131) Dosinunt ESa. b. et allera manus iu 8d ;
neraretur a. 1162. Jamantea idem rex Heiniicus II desinit tcxtus decurtalus in 8e. h. et procul dubio
ad eum venerat in Montem a. 1156, ct itcrum cum eliam in 8c d.
Ludovico VII, biennio post Alexander quoquc papa (132) Hoc lum tolus hujus anni habitus indicat,
eum Turonos vocavil ad concilium a. 111)3; quo tum ipse innuitin epistola ad abb. Beccensem, edila
iiuito, Roberlus Romam profectus est, indeque re- ex E6. apud Brial. XVIII, 833. quam in nomine tan-
dux Angliam adiit —
De vila Roberti cf. ipsum in tum interpolatam, non per omnia fictam credo et ;

Chronico passim inde ab a. 1154; Labb. Bibl. ms eo, quod in ortefatione numerum a. 1150 correxit
I, 3i8; Galliam Christ XI, 520; unde sua hauserunt in 1182 Manus etiam mutalur in E; desinunt E7a.
Hist Litt. XIV, 363; Bouq. XIII, praT'. 30; Hirsch, b. — Codiceipso EOinspeoto, Periziusdoeuit, Roberti
p. 387. Quae Fabricius dicit, ferc omnia falsa opus quod ibi fol 70-93 lcgitur primo codiccm per
sunt. se cffecisse, manu s. xn ex. scriplum, cujus pjimse
(125) Ut eum HenricusHuntingdonensis vocat. ln- paginse, a scriba vacua; relictae, alia manus paulo
ler alia Plinium in Normaumam
primus advexit. nilnlior, scd et ipsa s. xu ex. hanc epistolam in-
(126) Scripla Roberti haec sunt: Historia Hen- scripsit, quam ex ipso codicc ita Perlzius excepit :

rici scu liber oclavus Guillelmi Gemmeticensis, in-

I Bomino ct patri karissimo Rogerio, Dei gratia Bec-
tcrr a. 1135-1 150. — Conlinuatio Sigcbcrti, incoepta p censi abbati, Robertas abbas Montis S. Michaelis de
a. 1150. —
Epislola ad Gervasium, inter a. 1150- pcriculo maris,quicquid filius patn et quicquid
<ju servus '.

1151, edita a Dacliery, posl Guiberliopp. p. 715.— domino. Yeniensad nos quidam Huvenis requisivit ex
De immulatione ordinis monachorum in Normannia, parte vestra, ut mitterem vobis partem cronicorum
a. 115i. apud Dachery, p. 811. Annales Montis — nostrorumqux contincnt tempus 82 annorum, scilicet
S. Michaelis ab an. 1 15i ad 1 159 ipsius manu inserti a martirio sancti Thome mariiris usque ad presens
chanulario monasterii, uunc in bibl publ Abrin- tempus. Ego autcm, volens pleno adderc cumulum,
censi, n. 80. —
Prologus in Augustini Florum, apud quicquid scripsi postquam abecclcsia Beccensi recessi,
Dachery, p.716. —
Prologus in Plinium ab ipso cor- vobis transinitterc curavi, continens tcmpus 28 anno-
rectum, qui liber anle duo s*cula ad San-Germa- rum. Reliqua cero qux fcci antequam ad Montcm ve-
nenses missus, nunc eril in bibliotheca regia Pari- nirem, apud vos sunt in cronicis, quae cum majno
siensi. —
Epislola ad abbalem Reccensem a. 1182. labore habui de episcopo Belvacensi. Revera liber cro-
apud Bouquet. XVIII, 333. —
Qua? praeter luec ei nicorum Euscbii Cesariensis valdc utilis est ad enu-
tribuuntur, teslimoniis carcnt. Quod catalogus ab- cleandas multas qucstiones tam veteris legis quam
batum a. 1643 confcctus, apud Dachery epp. Lan- nove, id est evangelii bicipit cnim cronica sua 43°
franci p. 351 dicit Robertum 154 volamina edidis-
: anno Nini regis, quo natus est Habraham, (t duxit
se atque turris sub ruinis et impluvio putruikse refert usque 20"" annum Constanti ni principis. Ethec trons-
1

Historia S. Michaclis, in hoc errorem inessc ap-
paret libri isti 154 non sunt, quos ipse conscripsit,
; Jeronimus addit dc pioprio a 20° anno Constantini
sedquoscollegit.
1)
(127, Cf. a. 1117, quod adhuc disponit, transactis
exmdt'32 annis.
(128) In pnefatione ipse dicit: egoexinde,permit-
tente et auxiliante Deo, sine quo nichil possumus fa-
cere, usque ad, 150 um annum... colligerc aggrediar.
Ita legunl E3a, 7b, 8d et primo scripseral codex E;
a, in hoc Bobcnus ipse poslea annum mutavil in
1182 —
Quod Radulfus de Diceto eum usque ad a
tulit Jeronimus de Greco in Latinum;ct hisidem
usque admoriem Yalcntis. Ex hoc sequitur Prospcr,
et ducit hittoriam suam. usquequo Roma capta est a
Jenserico rcge Affrice. Post istum incipit Sigibotus
Gemblacensis monaclats, et ducif historiam suam a
381" m usquc ad 11 00"'" annurn,quo anno Henricus l
rex Anr/lurum ccpit rcgnare. Illius bistorie dc scrie
temporinn uliquid continuare conabar, incipiens a die
quo Henricus [ senior cepit regnare, et pcrduxi usque
ad a 1182" m Ipse siquidem ducit historiam novem .

II 17 scripsissc dicit, in hoc idem facit, quod Ro- regnorum insimul ex quibus sex deficicntibus, tria ;

berlum in Sigeberlo fecisse vidil: linxit annum, quo tautummodo duco, id est Romanorum, Francorum,
ipse incipcre slaluerat, Roberto fuisse ultimum cum Anglorum et cgo cum imitanx, ista regna prose-;

tamcn ejus Chronicon, prorsus utille Sigeberli, post quor. De cetero supplico paternitati vestre, ut habea-
annuni quoque 1147 cxccrperet. tis memoriam ct sancta congregatio cui Deus vosprc-
(129) Hic enim desinit E2. et prima manus in E. fecit, de karissimo patre ct domino meo Ricardo Ab-
E8d. rincensi episcopo, qui in die bMarci cessit in fata.
 : SlGEBERTtlS GEMBLACENSIS. 3(1

in prioribus correxit, aliqua addidit, atquc ita alte- \ obtulit (133). Scquenti anno calamum itcrum re-

ram totius operis lecensionem a. 11S5- llenrico regi sumpsil, ct a. 1 18*> cuni vita demum deposuit.

MiT.]-

Valeai bene et rfiu sanctitas vestra, Dies S. Marci pro osb, id cst(hberno, aut de suo supplevit.
esl 25 Aprilis, annoque U82 obiisse Ricardum Ab- 133) Ipse cnim sua manu verba: liobertus. ...
rincensem, el noster teslatur infra ad an. 1133, et fecit historiam usque ad presens tempus, conti-
Necrologium Lucernae, ab auctoribus Galliae Chri- nentem scilicet annos usque ad a. <l. i. 1184. quem
stiana» adbibitum, confirmat Reliqua etiam lui us librum presentavit karissimo domino suo II. regiAn-
epistobe in hunc annum quadrant omnia, excepto glorum, continentem historiam..., Eusebii, Jeronimi,
uno nomine Ilogcrii Beccensis, abbalis.cui inscripta Prosperi, Sigeberti, >t propriam codici K prgepo-
est. Hio cnim, ipso Roberto infra lestante, jam a. suit eodem calamo, quo a 1182, 1183, clausit et
1180 medio obiit, Osbernum habens successorem. praefationis titulo ascripsit verba: usque ad H84u,n
Quamobrem Hirscli p 394 lolam epistolam addubi- tinnum. — Hic desinunt E8c. f. et procul dubio de-
t,a. Sed cum praeter illud nil prorsus insitquoddu- sierunt eliam E8d. e. g. Itaque 8c. secundaa rccen-
bitationem moveat, ncque cur aliquis lalem episto- sionis erit, id quod de 8b. e. f. h. et secunda terlia-
lam cuderit causa appareat: crsdiderim potius men- (jue mariu in 8d. certo seimus. El —
7 priorem re-
dum latere in voce Roberto, quam scriba nam — censionem sequuntur; E. utramque exbibet, priorem
scribae manus est, non aucloris, —
aut errans legit in vocibusdeletis, alleram in superscriptis,.

f «

c~/
:«-s t

w ~~ w

55 c

sisii,i.»i:|qiii.i')
 >

37 PROLEGOMENA. 38

Opus jam vivente auctore plurimum lectum, a \ mutaverunl. Alius quidam Robertum secundu? re-
Radulfo de Diceto, Rogcro de Wendower a. 1235, censionis usque ad verba a. 1160 in ea perierunt
Nicolao Trivet a. 1307, Matthaeo Westmonasteriensi, describcns, nec auxit nec mutavit, sed omisit ea
Chronico Reccensi et annalisla anonymo (134) ex- maxime, quae ad monasteria singulorumque homi-
cerptum, sub manibus scribarum non sine mutatio- num historiam spectant, ita prte c«teris annos 1162-
nibus permansit. Verba ipsa mutavit unus tanlum 1108 decurtans. Hunc descripserunt E8a — h, et qui-

monachus Savigniacensis [E'~), plurima eliam omil- dam 8a et secunda manus in 8d purum: 8b addidit
tens, alias addens de suo maxime monastcrio. Gem- brevem continualionem (133) 8c 8e et lerlia ma- :

meticensis (E4) alque Lirensis (E7b) sermonis ha- nus in 8d adjecerunt Roberii opus integnun a. 1469-
bitum intactum relinquenles, addendo tanlum et 1182. Monachus denique S Mari.e de Voto (130)
omiltendo sua quisque rationc textum inlegrum [E8h] hanc continuationem cum Ursicampina ita

NOT.E
(131) Annorum 1087-1239 in E8b, unde initium (136) Seu Vallis-Aseit, dioecesis Rolhomagensis,
etfinem edidit Douq. XII, 786, XVlll, 343. ordinis Cisterciensis, fundatum a 1137 ex Mortuo
|13o) A. 1169 1-259, quam edidit Ducliesne SS. mari
Norm 977 Rouq. XII, 788, XVIII. 315.
;

r- c

iJL
^ °- — c f=
1.5 |

> j^
»"
c?"t! .
«•
# . * * .3
— — - M J3 M*Mo aU
!— — ZC
. . c3

W ii M M o
, . . . . ctf .
. -^ s-i ~i «#
~ .~. iZ CO ~*
-^" *- ^i «- 00 *
W Cd W Ul
-.->

a Z 2£ zc
-2-1 i-- t~~
u o <-}j£j-i
. (5-1
i
~~
^—a —Q — Z~U£
. • .

C~ 03 ~2 Z~ 43 i~ '-5 ~Z m '^

•sisuauiomby •sisudicqojiy •sisuooBAOipq n.iaqo^j

 ;

39 SIGEBERTUS GEMBLACENSIS. iO

eonjunxit, ut codici Dl" aecuratissimedeseripto ad- A offuscata' sunt. ul melius legaotur. -F. 51-54-
jiceret Roberti textum ilium breviorem a. M55-H69 la.10S5-I1H proterebat seu septimum quaternio-
rt inlegrum n. 1169-1186, adspersis hic illic paocis nem scripsit lertia manus, eadem quae a 1136 1137
de suo monasterio nolulis;cui in eodem codice pulcherrima. Desinit in media pagina, cujus reli-
nionachus Gemmcticensis conlinuationem a. 1187- qua pars vacat — F. 35 solum inscrtum conscripsit
1210 subjunxit. llnnc librum nacius Guilelmus I'ar- quarla, longe divcrsa, subcrispa ; indices regnorum
vus, a. 1513, inde editionem principem fieri curavit. nulla; compendia scripturae atque orthographia
lta, cum codex Ursicampinus conglutinalus sit e alia, ut harta,harissimus, dominus papa, Eenricus,
lextu Bellovacensi, conlinuatione Laudunensi el monaeus. Ullimae dimidiae paginae manus, quam
Gemblacensi, miro quodam fato factum est, ul edi- crcdtmus Anselmi, praecedenli satis quidem similis,

tio princeps atque tcxtus liucusque receptus quasi nec tamen eadeVn, atramento paulo nigriore inscri-
cento fierct ex omnibus familiis consutus (137 . psit uno tenorc annum 1112 et morlem Sigeberli ;

Codices. — Codices Sigeberti atquc continuatorum alia paulo post qui — nliquit addidit.Tum nullospa-
exstitissescimus 63, e quibus jani deperdili 19, su- lio reliclo, paginam claudit annus 1113, Anselmi
persunt 44. Ex his a novem ante nos editoribus ad- ., manu scd alio tempore scriptus. — P. 5672 octa
i.;i.:>; .-,,.,
t\, i^ ..-. ->o o.._. • _.__ __ >* ___________•
__ _ _ .__ <•-._•
hihiti fuerunt 12, nos usi
i ;

sumus 33 Sunt igilur co- vum quaternionem elficiunt,

.
cujus primum folium
.

dices familicB Gemblacensis. jamantc a 1115 excisum est nil tamen deticit. ;

1) Codox olim S. Petri Gemblacensis, hoc everso Annos tlli 1135. Anselmus ipse scripsit atramento
in manus cauponis delatus, inde ereplus per D. Bau- et liahitu quamplurimum mutato el quidem a. ;

de, a quo benignissime communicatum a. 1840 1113 ct 1115 fortasse uno calamo deinde a 1115 ;

ipse contuli, nunc bibl. Burgundicae Bruxellensisn. etadditionem ad a. 1113. tum 1116-1117 tribus vi-
18239, unde benignissime nobis transmissum cdi- cibus;a. lil'J-1121 seripsit ilerum manus tertia ;

tioni faciendae iterum adhibui : optime conservatus sed Anselmuseam correxit, et ipse scripsit a . 1 1 _2__

membr. fol. min. foliorum 61 Quaterniones ncn lum a. 1123 etquaedam anoi 1117 : lum a. I12iet
signati ; lineiPnunc stylo nunc plumbo ductae ; lil- 1 1 •_._, trihus vicibus, ll_16 duahus, 1127 duahus,
terae s. xn ineuntis, summae simplicitatis, littcra' 1128 sex, H29 duabus. In a. 1130 cum calamo
piclae praeter titulum minio scriptum nullae. Regno- animum mutavit : Grcgorium modo vituperatum
rum indices in summa quavis pagina, anni Christi laudat, Lolharium laudatum viluperat ; a. 1132
in marginc per decennia tantum notanlur Singulae iterum quae primo scripserat contra Lotharium,
senteDliae spatio latiore et littera majuscula distin- paulo post immutavit. Manus tanien in his prorsus
guuntur. InterpuDdio plaoeegregia, quaeubivis fere ^ eadem, Anselmi, usque ada. 1145 iinem. - A.1130
retinonda fuit. Calami errores per tolum codicem ilerum manus terlia scripsit, tinem aliuserasit et
quatuordeeim. Folia 1-42 quinque quatcrnionibus aliumfecit. — A 1137 Prudens » succedit sexla
juncta «piatuor diversis temporibus exaravit Sige- lr,.) pulcherrima, sex vicibus calamum sumens.
hertus ipsc manu autographa, eadem, qua Gesla —A II .5 « Remis » septima so(|iiitur uno tenore
ahbatum Gemblacensium in codice Lipsiensi scri- usque ad transactis, ubi in tinc paginae desinit, ul-
psit, pulchra et firma adcoque accurala, ut oclo
linia quaternionis ct codicis pagina v.icua relicla.
tantumpennae lapsus commiserit levissimos f. 1-2. ; — Praelerea additiooes et correcliooes per totum
Incipit — Priumus) uno calamo, 51 per paginam codicem multae reperiuntur, quas ita distioguimus :

lincis ; f. 3-6, (Alii — a. 422) alramento alio lit- Sigebertus postquam opus scripsit, plura in eo
teris minorihus sed qua. sensim priorem magnilu- postmotlum correxit cnris secundis, atramento ni-
dinem recipiunt, lineis ahhinc per lotuin i2. interius gro alia postea quotpie, curis tcrtiis, atramento
;

pra-tixis ; f (i finem (o. 423-423) litleris suhito ini- subfusco, mauu nilida. Ilac omnia leguntur in om-
norihus ; f. 7-52 (a. 126-972) alramenlo alio, quod nihus codicibus : facla igilur sunt priusquam opus
ahhinc non miilalur. Poslea diversis lemporibus D pnmo ederetur. — Praeter liaec aliae manus, 1 . y.
auctoripse hic illicplura correxit, delevit, adjecil ;
o. «., aetale Sigeberlo prorsus asquales, habitu la-
posl a. !)72 nnlliim ejus vestigium apparet. — F. nicn. rompendiis, atramento paululum el ab eo et

43-50 fa. 973-1()Hi scu sexluin qnaternionem cxa- intersediYcrsc, plura addiderunt, partim in rasura,

ravitsecunda maniis s. xn in , simillima SigeberlO, partim in margine, scd posla. 972 quo Sigebcrti
sedin litteris majiisculis ornatior ; orthographia ali- inaiius desinit,non jam occurrunt, exceptis a. 1003,
quantulum differena ;a, quod Sigebertus semper <i 1012, 1076. Haec unus ... omittit omnia, el in ra
Bcripsit, accento caret ab bac el sequentibus mani- sorisillis plerumque habel ea quae Sigeberlus primo
busomnibus; pennae lapsus tres linec perpagi- ; ihi scripseral ; apud Ekkehardum quoque etWal-
niuiil membrana spissior, laevior. Tres paginac
; Irainuni eoiiim nil reperitur, rcliqui autcin prctcr
cum a. 'M'.\ -979 el 1077. Hildebrandus per omn A. codices has I ,?. -,. 8. i. additiones el correctio
a. loxs lin. jam anle anura duove saecula linctura nes uhivis habenl omncs : unde apparel factas eaa

not.i:.
En familias codicum atqoc continnationum, quarum interpolationes signo
|:;7 indicavimus.
Vide pnginam praeccdenlem
 .

a PROLEGOMENA. 42

esse neque ante primam edilionem anni 1103, ne- A. rum propter
peccata inhabitantium in ea et discor

que post secundam ab Anselmo curatam a. 1112, diam principum tevre illius. Tertio Idus Fcbruarii
quo anno exaratus fuit codex B qui illas jam ha- visum est celum quasi ardcre nocturno tempore. Alia
,

buil. Sigebertiigitur erunt, intraa. 1106-1111 variis iterum manus addit-

temporibus, prout fit.opus revidentis, augentis.cor- Urbs data quando fuit Constantinopolitana Latinis,
rigenlis. Quae quod ab aliis, non ab ipso auctore Quando vel imperium sumpsit de gentc Latina.
oxarata sunt, hoc nil inasitati habet, cum idem et Balduinus ibi, Fkmdrensis cum comesesset.
in Anselmi continuatione a. 1 119-1121. el in aliis Annus erat Christi quartus post mille ducentos. —
codicibus autographis factum videamus ;
quod a A.)Codex S. Pauli Virdunensis n. 36, mbr., fol ,

pluribus temporum varietate explicatur. Cumque s xn, binis columnis, sine coloribus, f. 14-113,

unius hominis manus atque scribendiformatempo- conlinet Sigebertum cum Anselmo usquead a. 1131
ris processu multum mutari per se pateat, plura « Mariae, »ubiin media pagina desinit nil deper- ;

etiam ex his ipsis ab ipso Sigeberto exarata esse ditum. Codex in Sigcberto ex apographo primae edi-

possunt, quamvis non omnia. Alia autem quaeslio tionis, inAnselmo ex ipso ut videturl. descriptus,
est utrum haec omnia revera sint Sigeberti, annon maximi momenti est eo quod unus textum prima-
potiusad Anselmointerpolata, priusquam praecepto-
" rium servavit. in 1. jam erasum (ut 335, 569, 578,
risopus a. 1112 aderet. Sed hoc nos credere vetat 688, 763, 829 ; cf. 532) Omittit quidquid 1 {3-X.

nimia manuumatque alramenti varietas. Nos omnia addiderunt ; sed plura quoquequas jam in textu pri-

uncinis inclusimus, ut ita secunda recensio a priore marioerant, ut 522, 659, 690,934, 1067,1099,1126,
distincta habeatur. — Sed tertium adhuc additionum 1127,1129, 1130, et integros annos 1092, 1110,

genus reperitur in codice nostro, ita distinguen- Addidit econtra aliqua de suo a. 591, 900, 914,

dum 1106. Hsec indicavimus omnia et e reliquis ejus

: 1 ?. ante a. 1145, quaedam a. 761,876, 888,
adjecit Irj. patria Leodiensis, idem qui anno 1137- lectionibus quaecunque alicujus momenti esse pote-

abbates Gemblacenseset res maxime rant. Contulit Waitzius nosteret descripsit in Anna-
1145, scripsit,
Leodienses Sigeberto inseruit libus nostris VIII, 446.
a. 463, 631 ,694, 71 .

711, 714, 735, 761, 849, 890, FI.) Codex olim Petri Pithasi, jam Bruxellensh
964, 987, 971, 1012,
1036, 1041, li'48, 1072,1092. Anselmum atque con- 14782, cujus primum quaternionem dcperditum
reperi incodice regio Parisiensi 7193., mbr., fo!.,
tinuatores intactos reliquit 16 ejusdem aetatis de
s. xu vel in xin in. exaratus una manu, binis colum-
Florinis quaedam addidit a. 1010, 1015, 1088, li
,

nis, sine annis regnorumque indicibus, nil continet

coaeva
1148. Haec
a. 1133, 1134, 1135, a et fx coteva
omnia transierunt in solos codiees F. 1,
2,3, 4, B3*. itaque non anlc a. 1132 faclse esse
;
a. 1431,
C nisi ^ 1 uom ac ™rate expressit cum omnibus
! •

additionibus praeter 1). et a. 1090. 1119, 1136. lpse

possunt, quo anno A. scriptusest. Alia denique ma- nec mutavit quidquam nec addidit, prsetera. 1 121,

nus interpolatrix fere coaeva, 1 144 Ipse contuli.

IX, in a. 1083, 1087,
1121, 1130, transit in solos F3, B3* non igitur Fl*.) Codcx Carmelitarum Parisiensium, jam re-
;

ante a. 1148 orta erit. Ita 1 ?X vere interpollationes gius 4993, mbr., quart., s. xin in., descriptus ex

sunt a Sigeberto ctAnselmd aliena, quare illas posl Fl., a quo in uno tantum a. 453, 1042, paululum
Sigebertum rejccimus , dandas nomine auctarii differt. Ipsecontuli, scd nunquam adnolavi.

Gemblacensis. — Ita codex Gemblacensis tres F2.) Codex olim Bongarsii, nunc Bernensis 367,

quodammodo textus exhibet : primarium, qualem mbr ,quart., s.xin, continet ea quae 1, et continua-

Sigebertus ipse primo edidit, exprcssit unusA. tionem quae in medio c. 45 desinit ; tunc post ali-
(1.
Sig. cur. sec; cur. terciis) secundum, qualem re- quot fo!ia vacua sequitur secunda pars historie Je-
;

rosolimitane. Proxime accedit ad Fl.,additiones

visit ipse, edidit Anselmus, dcscripserunt B-E
(1,3-e) ; tertium, qualem Gemblacenses fecerunt habet omnes praeler 1), ; de suo addit a. 597, 1141,

post a. 1151, descripserunt F 1, 2, 3. 4,(1 ?-X).

1142, llii, 1145. Nomina miro modo detorquet.
A*) Codex Alnensis jamMiddlehill n. 4632, mbr
D ut Nantici, Cartanus pro Xamuci, Cajetanus, et
,

fol., de quo cf. Sanderi Bibl. Belg. II, 261, et Anna- mendis repletus est.
F3 Codex olim nunc regius Paris. Thuani,
les nostros VII, 767, Pertzio docente, qui eum a.
)

4864, mbr., una manuscriplus, continet

fol., s. xiv,
1844 evolvit, duabus s. xn manibus exaralus est, e
quibus prior usque ad anni 1112 tinem perlingit, al- Eusebium, Hieronymum, Prosperum dein folio va- ;

tcra ibi pergens ad anni 1126 tinem usque calamum cuorelicto ea qute 1. Ultimum folium deest, et alia

continuo duxit. Satis accurate descriptus est ex

duo cum a. 631-652. Descripsit 1. cum omnibus
1,
ejus additionibus, satis ignoranter post a. 1020
anno ut videtur 1126oxeunte, et prius quam ibi An- ;

ineptissime quaedam addit omittit quaedam a. 453,

sclmus ipse quaedam expunxerat sub a.1119. Pro- ;

prium atque peculiare nil planehabet, saltem in An- 7 14,963, 1119, 11 34, sed incuria tantum. Ipse contuli.

selmo. Desinit in fine fere anni 1126cum voce u- F.) Codex regius Parisiensis 4994, mbr., s. xv,
cerunt in media pagina. Cui alia manus saec. xn ex. continet Sigebertum cum Gemblacensibus usque ad
subjecit : Anno ab Incarnatione Domini 1187 capta a. 1148, docente Waitzio, qui eum inspexit.

est Jhmtsalem a Saracenis sub Salahadino rege eo- 2. Codices familix Aquicinensis

Patrol. GLX.
 ;

43 SlCEBEHTtJS GEMBLACENSIS.

[B.] Codex Aquicinensis prior, de quo vide supra A omittil (sat multa, quae ubivis indicamus; sed ilJe

col, 28. omitlit etiam, 1129, 1139, 1144, qure bic leguntur,

B1.) Codex Cameracensts 863 (bibliothecos eccl. exhibet aliqua, qure B3* desunt) . , cadem addita.
metrop. Oameracensis ex legato Yal. Duflos ejusdem 1119, 1127, 1128, 1140, 1142, 1146, propriahabet

eccl. canoniciet archidiaconi Brabantue .

1610.),mbr., tantum a. 1139. In continualione mulloamplior est.

quart. maj., una manu s xu pulcherrime scriptus, Per tolum autem librum inde al) a. 606 scriba Affli-

continet Eus., llier., Prosp., Sig., Ans., Gembl., gemensis 77 nolilias ioterposuit ex Annalibus Blan-
deinde aliam continuationem a. 1113-1153. ab ea- diniensibusad vcrbuin descriptas, nunc easdem quas
dem manu, qua; desinit in summa pagina quater- B4*, nuncalias quarum annos tanlum indicabi-
;

nionis ultima. Tum eadem manus adjecit duas no- mus, cum verba melius ex ipso fontc sumantur.
titias theologicas « Anno i. v. 1146 lueresim conei- Ipse contuli.

tat m. Gislebertus — sed in filio. •> et Hugonis Cliro-

[Bi ]
Codex SS. Petri et Pauli Hasnontensis, visus
nicon. Forma atque habitus qualis in 1. textus
;
adhuc Martenio Voyagc litteraire, 11, 97, jam deper-
mendis purus ; desunt qmedam in a. 95i, 958, 1099, ditus, fons fuit Bl*, Bi**.
lln5,llU6, 1120, 1423, 1127, 1128, 1130-1132
B4*.) Codex olim socielatis Jesu Brugensis, nunc
1136 adduntur a. 651,773, 1076, 1079, 1084,
;
Bruxellensis 9070 9075, mbr , fol., s. xiv, una manu
1086, 1090, 1092, 1093, 1094, 1096, 1100, 1105,
exaratus, conlinet Orosium, Eus., Hier , Prosp. ,

1109, 1130, H34, 1135, 1136. Hiec omnia alii

Sig., Ans., Gembl., cum conlinualione ad a. 1 167 <

etiamhujus familiae codices addunt atque omitlunt « uxorem, Maximum. Texlum exhibet
» Valerium
proprii nil prorsus inest in toto codicc nam et con- ;
Sigeberli secundum omissa annorum 1071, 1080 ;

tinualionem ex alio descriptam esse apparet Ipse

et Hildebrandus ubivis Gregorius vocatus, mona-
contuli.
chum Hasnonicnsem a partepapse stelisse, probant.
!B2.] Codex S. Marice Valcellensis, deindeOrte-
Ex additamentis in B. descripsit tanlum a. 65! ,

lii, lum denique societatisJesu Antwerpien-

Livinei,
690,1079,1086,1090,1092, 1093, 1103; propria
sis, ubi Kluit eum vidit atque « elegantem codicem
non habet nisi a. 610, 670, 1069, 1170, 1120, 1131,
mbr., fol„ scriptum jam ante 1239. » vocat in hist, Hasnone et Aftligemio. Per a. 859-
1136, 1149, de
crit. Holland. I, 2, 61, Bollandiani in ActisSS. Mai.
1165 monachus Hasnonicnsis nonaginta sex addi-
VII, prref. 40. (Cf. ibid. Febr. III, 216. Mart 1,265.)
tiones fecit, ad vcrbum dcscriplas ex Annalibus
eum coutineredicunt « Eus ,Hier., Prosp.,Sig. ;de-
Blandiniensibus, quarum multae in B3\ quoque lc-
nioue inter aliaquaedam nomina ct onginem regum „ •.
n ,

G gunlur ; neuter tamcn exaltero

, ,
hausit, scd ex Blan-
, i

Francorum usque ad a. 1230. » Jam deperditum

diniensibus utcrque Cum B3* similitudinem quam-
novimus lantum ex addilionibus quas Mirreus inde damhabet a. 1073, 107 111 in Anselmo et Gem-
i, 1 ;

excerpsit, et ex Chronico S.Bavonis, quod

integrum
blacensibus proxime conveniunt, et eadem addunt
lere excepit. a. 1119, 1127, 1128, 1140, 1146, quaiiquain ibi
[B3.[[Codex Affligemensis, scriptus ante a. 1189,
quoque utervis exhibcl quod altcri deest. Continua-
jam deperdilus inde fluxit sequens. :
tio longe brevior cst quam in B3". B ctim auiem > ;

ut apparet
B3*) Codex S. Salvatoris Eihamensis,
' qure B3*.plura habet, nonetinBS qure B5. plura,
p»- ,

ex inscriptione. xvi in prima pagina : In N non ei in 1>3. exstent, Bi*, econtra omnia el in B3*.
etB5 leganiur : hrec genuina videtur csse conti-
quiescit H. GillisKnuddeprepositushujus monasterii nm[[Q Aquicincnsis Desinit in me dia ct pagina el ,

[Eihamcnsis additum s. xv.i] a. 1522 et reforma-

scnteiUia al oaclcm mamis v a crium Maximum ad-
.
i

tumeratp. monasterium codem a. i. d. M. restau-

dit ;
jam lum igitur codicis Bi. linis fuit deperditus.
ratore Godefrido dc Brcele abbate, dcin Jusli Lipsii,
Ipse conluli.
jam Lugduno-Batavus inter Lipsianos 2. Codex
l!i
+
\) Codex S. Rictrudis Marchtcmensis, jam
mbr., fol., una manu pulchra s. xui in. ex Aftlige-
Duaccusis a. 750, mbr., fol., inter a 1206-1306
mcnsi adeo accurate dcscriplus, ut ne verba qui- ..
exaratus ab H. monacho Marchianensi. Hic primo
dcm ejus hunc, hnc, ctc, de monastcrio Afllige-
Eus ,llicr., Prosp., Sig., Ans., Cembl. et continua-
mensi mutaret, conlinet Eus., Ilicr., Prosp., narra-
« Dc Katerina
- tioncm us(|iie ad a. Ki7 >• rrrertitur » in sex qua-
tionem peregriai dc inonie Sinai
I
:

transvcxit, » viginti lineis comprchensam, Sigeber- lernionibus descripsil ex B4 , tanta cum Bl*. simi-

conlinualionciii liludine, ut hujus apographum diceres, nisi cum

tum, Anselmum, Gcmblacenscs et

invenicl. Fons ejus Afflige- aliis codicibus haberct, qua? Bi*. desunt a. 773,
usque ad a. 1163, « •>

954, 1076, 1098, el ni a mendis multo esscl |>u-

mcnsis non intcger llu:.it cx B., scd in SigebertO
rior. Paulo |>ost, ut cx habilu scriplura" apparet,
descripsit codicem lcxtus Gcmblaccnsis tcrtii, simil-
oninibusadditioiiibus 1^-X; reliquo- nlcin lt. codicem ita inlerpolavit. Scripsit quater-
limumF2., eum
iion h.ibctnisi a. 597, cam- nionein decem foliorum, haec conlinentcm ; Inc.
rum codicem additiones
1005, 1030, 1033, 1068, epislola contra eos 'jni dicunt cronicas inanes seu
dem quam P2 ,
propriai a.

1091, 1003, 1095, 1096, 1100, inutiles. Quoniam ea, etc. Inc.prafatio sequenlis opi
1086, 1087, 108«,
Venerabiles igitur pi dt ssores et oj thodoxi pa-
1i01,i105. ln Anaelmo autem et Gemblacensibus ric. i ci

Annalium Vedastinorum
boc tcxiu relicto, proxime accedil ad B4* eadem ,
tres.... (<'\ prsefatione .
)
45 PROLEGOMENA. 46
Gregorius, Anselmus, Sigebertus monachique Gem- A mcnto uno ; a. 1201 postea addidit. Sequentiaom-
blucenses de regnis et tempoi ibus ordinaverunt suas nia inde ab alia « Obiit » manus s. xin uno teHore

quisque historias. Sed cum omnium predictorum hi- ascripsit ex Annalibus Aquicinctinis ; sed fine de-
minime haberemus, tandem cxortantc seu pie
storias perdito, codex jam desinit cum quaternione.
Tex- —
ammonente patre P., Dei gratia hujus ecclcsice Mar- tum exhibet Sigeberti secundum, accurate descri-
chianensis venerando ministro, exortatione etiamquo- ptum; aliarum manuum vestigia nulla; rasurae duse
rundam fratrum .. ego frater R omnium minimus, a. 773, 1105; omisit quaedam a. 954, 958, 987,
secundum abbatis imperium quorundam predictorum, 1099, 1113, 1119, 1123, 1127, 1128, 1130, 1131,
videlicet Eusebii. Iheronimi, Prosperi et Sigcberti 1132, 1136, de Gemblacensi aliisque monasteriis
Gemblacensis historias transcribere curavi. Unde quia pleraque, a quibus nonnulla
jam in ejus fonte B.
in predictis historiis cronicas.... usque ad primum defuisse oportct. Additamenta habet a. 1076,
1079,
annum nativitatis Abrahe minime repperi: hac de 1080, 1084, 1084, 1086-1096, 1100, 1105, MOo!
causa ego... ad predicta tempora stilum retorsi.... Mll, 1130, ex B. omnia; propria nulla. Alienae ma-
Expl.praef. Ab optimo rerum creatore, elc. Sequitur nus per totum codicem unum tantum vestigiutn in
opus ipsius R., quod nil est nisi series annorum, a. 773. Ipse contuli. _
:.:_ i :u..„ _»>:*::- „„ „ - ;„» n„,i„ t>
appositis brevibus notitiis ex sacra scriptura, Deda, [B5*. —
fRK* 1 PnJnv c w,\
] Codex S. Winnoci Bergensis jam deperdi-
Petro Comestore, Vincentio petitis. Hfec decem folia tus, quem exstitisse conjectura tantum scimus, de-
codici jam prius a se conscripto praeposuit, eidem- scriptus fuit ex ipso B5, cum ultimum hujus fo-
que nunc in margine, nunc inter lineas, nunc in lium adhuc adesset. In Sigeberto qualis fuerit, ne-

sccdulisassutis additamenta adjecit 36, excepta om- scimus; continuationem satis bene descripsit, at
nia ex Vita S. Amandi a. 371, 609, 610, 626, 633, brevi ejus appendici a. 1201-1237, plurima interpo-
648, 649, 661, 677; Rictrudis 614, 645, 659, 687, suit, ut videmus ex ejus apographo B5**,
701 ; Vedasti 687; Amati 666, 685, 690; Gertrudis B5**.; Codex S. Petri Blandiniensis, jam Bruxel-

655; Annalibus Marchianensibus 633, 653; E!no- lensis 16531 mbr. quart. xvi., de quo egi
s. in An-
nensibus 614, 691, 598,782, 828,855.862, 871, nalibusnostris VII, p. 5il seqq., in foliis 162-263,
907, 1041, 1050-1089; et de monasterio S. Amandi sine ullo titulo exhibet coutinuationem Aquicinen-
828, 974, 1118. Conlinualionem jam claudit a. 1167, sem a. 1149-1201 cum appendice a. 1201-1237
« revertitur, » cui tres nolitias ascripsit ex conti- multis interpolationibus adaucta, quas a monacho
nuatione Aquicinensi et Annalibus Elnonensibus. Bergensi factas et in B5** ax illo cum mira tempo-
Subjecit Jacobi de Vitriaco Historiam Hierosolymi- p rum confusione descriptas esse apparet. Huic con-
tanam usqne in medium c. 90, atque Chronicon a. tinuationi scriba Blandiniensis arctissime subjunxit,

1187, 1280, « cisionxs receperat — obligatum invene- quasi unum esset opus, Annales a. 1205-1288 a
runt, » quod in Dl quoque ab alio assutum legitur. continuatione Bergensi quam maxime alienos. Ipse
Ipse contuli. descripsi.
Codex S. Salvatoris Aquicinensis, jam Dua-
(B 5) B5»**.) Codex Baluzii , jam regius Parisiensis
censis, n. 756, mbr., quart. max., columnis primo 5440, chart., fol , s. XVI ex. ; nil continet nisi 3.
singulis, ab a. 902 binis, pulcherrime exaratus qua- 1149-1288 exscriptos « e codice S. Pefri Gandensis,»
tuor manibus s. xn exeuntis, e quibus prima Euse- qui est noster B5**. Ipse contuli.
bium, Hieronymum, Prosperum, Sigeberlum scri- B5****.) Codcx regius Parisiensis inter residuos
psituno tenore atque alramento, forma codici 1 si- S. Germani 13, 5, anno 1719 descriptus est ex
milima. Secunda, in media linea pergens, uno te- B5***. Ipse inspexi.
nore adjecit Anselmum atque Gemblacenses usque 3. Codices familice Attrebatensis.
ad a. 1148, «mortuus est, • ubi cum quarto quater- [C.] Codex fortasse Atrebatensis, quem descri-
nionis folio desinit. Terlia centinuationem a. 1149- _ ptum fuisse oportct ex B., anlequam hicAnselmum
1158 scripsit in novo quaternione, cujus primam utque Gemblacenses adjiceret. Ex ejus addilionibus
paginam vacuam reliquit; destinavit igitur codicem plurimas recepit, aliquas omisit; ipse perpaucas
scribere separatum alque peculiarem. At quarta lantum de suo fecit. Nomina multum corrupit.
eumdem priori illi conjunxit ila, ut illius ultima Alius deinde conlinuationem usque ad a. fere 1127
quatuor folia, nil nisi finem a. 1148 continentia, addidit, cujus vestigiavidemus iu C3, 4*.
excideret, finem istum transcribpret in paginam a Cl.) Codex Cantabrigensis Corpus Christi 51,
manu vacuam relictam, et
tertia ipsa continuatio- mbr., fol., s. xm ex., in Catal. libr. mss. Angl.
nem deduceret usque ad annum 1201, calamo non I, 3. n. 1333, 51, contiuet Eus., H., P., Sigebertum
quidem ita continuo, ut trium priorum manuum, at quem fideliter exscripsit. Quae enim desunt paucis-
neque rebusaequali. Ubivis potius scribse vices egit sima, jam. C. vel B. omiserant; additamenta a.

nunquam auctoris; ita ultimo loco nonnisi duer- 651,^690, 773, 1048, 1076, 1079, 1880, 1084, 1086,
nionem adjecit, cum videret phiribus sibi non 1087, 1088, 1090-1096, 1099, 1100, 1105, 1109,
opus esse usque ad annum 1200, annos 1191-1200, llll,omnia apud alios quoque leguntur; propria
quos ab auctore diversis annis compositos esse vi- non habetnisi a. 640, 698 (depositio evimii Patris
dimus, scriba continenti calamo exaravit atque atra- nostri Bertini) 807, 820, quae vel apud S. Bertinum
 ,

4" SIGEBERTUS CEMBLACENSIS. is

A otnissa non Addilamenta 651, 690,

scriptum vel ex Bertiniano descriptum probare indicaturi.
vi- a.

inno 1074 manus s. xvu quaedam aspersit 1048, 1076, 1079, 1092, 1095, 1096, 4099, 1105.
dentur.
Oehler. cum aliis communia habet; propria annorum lan-
de Villielmo rege. Contulit
CodexS.* Judoci supra mare, deperditus, tum 928, 10.'i2, 105:5, 1096, 1104, jam in Ci inve-
[C2*.l
nitomnia; ipse nil prorsus addit; quare et abbre-
cujus apographumest.
dein Colbertinus. viationes istas jam a Laudunensi monacho factas
C2.* Codcx olim I Erickcngris,
exa- esse, a Corboiensi dcscriptas lantum crediderim.
jam 4867, mbr., fol., s. xv, eleganler
regius
so- Alia aulem nianus prorsus coseva in margine no-
ratus cum picturis, bonae notae. Omitlit quffidam
quaedam cum aliis; tulas aspersit de monaslerio Corbeiensi a. 664, 807,
lusa. 755. 758, 827, 975, 987;
convenit. Additamenta 115, 821, 827, 828, 1141, eademque in fine scripsil:
in his saspe cum uno A.
1092, 1095, 1096, Sequentetn hujns operis seriem require apud VdUem
habet a. 1079, 1080, 1084, 1886,
1109, ex B. et C, propria nulla Lucentem ; tertia paululum tantum recentior qua;-
1099, 1100. 1105,
>upra mare. Conlulit dam addit a. 419, 662, 844, 883. Ipse contuli.
nisi 795, 810, de S. Judoco

Kurtz
C5.) Codcx S. Marice prope Bourbourg, jam Bo-
C3.) Codex S. Martini Tomacensis, jam regius loniensis, mbr., quart., s. xu ex., nil exhibel nisi
r _ „~-, t- c: u„_i: /n._..„: -: .:...!-. -.. „:-.„
Parisiensis 1793, mbr.,
. i
fol., s.
_
xn, una manu con- Sigeberti Chronicon sine titulo et sine annorum
quaedam Hieronymi, Eusebium,H., P
tinet scripta , numeris in brevius redactum. Annus 383 duabus

Si°ebertum et brevissimam continuationem a. lineis continctur; prorsus desunt a. 384-386,388-

1114-1127, qua? iisdem ferts verbis et in C4 et ex 393, 395, 406-412, 118-437, 452, ctc. ; scd post

partc in C5. legitur; scriba igitur Tornacensis

c-am a. 1100 auclorem integium exhibet. Addilamenta
non condidit, sed ex originali suo C. descripsit, a. 1102,1105, 1109, 1111, omnia et apud B5 le-

duas de suo notitias addens. Alia dcinde manus guntur. Post Sigebertum eadem manu scripta se-
notulas a. 1132-1172, tertia a. 1332-1334 aspersit. qnilur continuatio brevis usque ad a. 1164, « perc-

Forma atque babitus idem qui in 1 ;

textus ex C. gerunt. » Ipse contuli.

accurate descriptus ; nomina multum corrupta jam 4. Codices famUioe Bellovacensis.

in C. ita legit, non ipse corupit; qure omittit a.
D.) Codex olim Bellovaeensis, dein Loiselianus,
954, 958, 962, 1012, 1099, 1105, quteque addit a.
jam Parisiensis, fonds Notre-Dame, 9 4, mbr., fol ,

651, 690, 773, 1048, 1079, 1086, 1092, 1093, 1099,

eodem prorsus liabitu quo 1., continet E., II. , P.,
.100, 1105, 1019, omnia jam in C ita invenit,
S., una manu pulchra inter a. 1138-1 147 descri-
quanquam non oinnes hujus additiones recepit ; C
ptos ex C. Nomina multum corrupta (ut Symon,
proprium nil prorsus habet. Contulit Waitzius
Hyspania, Walheo , Cheberth , Dando , Bemerbuch.
noster.
Ausburg, pro Sunno, Hasbania, Wache, Ecberth,
C4.) Codex S. Vincentii, jam bibliothecae publicae
Lando. Reinesburch, Ansburg) atque additamenta
Laudunensis, mbr., fol., a. 1136 scriptus, contine-
a 651, 600, 773, 1018, 1076, 1079, 1081, 1009.
bat E IL, I', Sigeberlum, descriptOS ex C, cum
,
1100, 1109, jam in fonte suo legit. At ipse primus
ejusdem continuatione, quam monachus Laudunen- texlum prorsus arbitrario modo plurimunt immu-
11 15. Scd
sis auxit et vario tempore deduxit ad a. sententias transposuil, verba adjecil, omisit,
tavit,
fine deperdito, jam desinit in a. 596 est usque : •

mutavit; paparum catologum prorsus alium fecit,

ad » Evolvit V. C Perlz atque descripsil in Anna-
multa primus omisil, alia de suo addidit, nunc in
libusnostris VII, 533. lextu, nunc paulo post in margine, annis 649, 731
Ci*.) Codex S. Petri Corbeiensts, jam Lugduno
1015.1024, 1051,1067, 1069. 1078, 1092, Bello-
singulis colum.
Batavus bibl. publ. 30, mbr., ful.,
vacum maxinie spectantia. Alia manus coseva adje-
nis, pulcherrime exaratus
una manu, quie primae
cit tres additiones a. 1109, 1111,1112, et conti-
Hic liber sci Petri Corbeiensis
pagina. inscripsit:
E
D nualionem brevissimam a. 1114-1147; tertia hanc
cenobtianno UCLllll seriptus est. Continet ,
II
,
auxil atque dcduxit usque ad a. 1163. In ultima
\> s et continualionem a. 1113-1145, omnia uno
codicis pagina manus s. xvi seu xvu pauca quss-
caiamo exarata, quanquam continualionem vario dam scripsit Bellovacensia. Contulit Waitz :

tempore Lauduni apud S Vincentium compositam

utriusque Theu-
Dl.)Codex S. Marice Mortui Maris, dein Colber-
Ex hoc el lectione
esse apparet.
tinus, jam regius 1863, mbr., quart., s. xu med.,
dclina b S96, et ox additamentis pluribus Laudu-
Corbeiensem cx C4, continel I ., II , P., S, cum coutinuatione Bollova-
niirn spectantibus vidcmus,
censi usque ad a. 1147, accuralissime ex D. de-
deseriptum essc, ad a. usque 912 satis accurate ;

modinn decurtavil adeo, Ut au- scriptos anno 1155. Ipsc nec omisit quidquam nec
.scquenlia iniruin in
mutavit; adjecil pauca tantum a. 1051, 1098, 1117,
„„ ,,,„„„, 049, 964, 971,978,979,981, 982, 985,
999, 1006, loil, 1016, 1017, 1120, U53, 1154, Hanc continuuationem duaell"i.'i.
986, 990 996, 998,
1021 1029, 1034, 1036, 1056, 1059, manus eequales interpolaverunl atque deduxerunl
1019, 1022,
1102, intwtti uaqueada. 1165; dein multse aliae, rebus aequales,
1060,1063,4066, 1089,4094, 1094,
omnes excerporel, non deaori usquead a 1234. Postea codici assuli sunl Annales
relinquens, reliquos
sequenti bsbcuIo Bcripti, iidem qui el in B4' le
|>eret;quod wmel bic monemus, Bubsinguiia annia
 :

4« PROLEGOMENA. 50

guntur, et alia quaedam nullius momenti. Contulit A speri, Sigeberti, et propriam, que in ftne ponitur. De
Waitz. historia Orosii quam fecit de Ormesta mundi « Sunt
1)1*.] Codex Ursicampinus inter a. 4155-1200 ab Adam primo homine et predicatione Domini

exaratus, continebat E., H., P , S., ad verbum de- nostri Jesu Christi anni 251. » Codex ipse 29
scriptos ex D!, quem nec mutavit, nec decurtavit, quaterniorum a pluribuscxaratus est. Prima manus
sed interpolavit plus 50 locis ex Galfrido atque scripsit E., H., P., S., qui incipit : Incipit prologus

aliunde desumptis. Dein conlinuationem a. 1115- Sigiberti Gemblacensis monachi in Chronographiam

1155 eam, quam editiones praeter Miraeum omnes ab eo editam, quam incepit a 381° dom. inc. anno,
habent, excerptam ex BI, quem in primis annis ex et perduxitusque otf 1100 um annum, quo anno primus
Anselmo interpolavit, inde ab a. 1129 integrum de- Henricus rex Anglorum cepit regnare.nDicturi,» etc,
scripsit, de suo quindecim additiones faciens. Co- et desinit : « Aquicinensi posuit. » Explicit chronica

dicem jam deperditum novimus ex apographis ejus Sigiberti mon. G. Incipit prologus Rotberti in ea

Dl**et E8h, unde additamenta ejus dabimus in quce sequuntur de temporum descriptione [usque ad

unum collecla continuationem integram non reco-

;
1184 um annum in rasura addidit eadem manus.
quemus. quae f. 3 et infra a. 1181-1184 scripsit, Robertij

Dl**.) Codex Divionevsis 322, mbr., fol., una B . De chronographia incarnationis. » De immuta-
manu s. xn exeuntis ex Dl* descriptus tanta cum tione ordinis monachorum, de abb et abbatiis Nor-
tide, utne verbum fquidem adderet, nec omitteret. mannie et ediftc earum « Libet, » etc, ut apud Da-
Contulit Waitz, quem cf. in Annalibus nostris VII, chery p. 811. Sed rubricator margini apposuit

334. Expl. prologus Consequentiam chronographic inve-

D2 ) Codex S. Victoris Parisiensis 238, mbr., fol., nies inantea in duodecimo folio. llic enim vicio scri-

s xn ex., continet E., fl., P., S., cum continuatione ptoris quedam, licet non indigna memoria, interpo-

Bellovacensi exipso D. splendide quidem.sedquam- nuntur. Finis hujus tractatus inrasura ampliatus est.

plurimis omissis descriptos nullius ergo pretii. ;

Incipit epistola Henrici archidiaconi ad Warinum
Inspexit Waitz noster. de regibus Rritonum uQueris — vale, » Item de eadem
5. Codices Roberti de Monte. hysloria <-Adhuc—invenitur.» Ex eadem ystoria de
[E*.] Codex Reccensis, Robcrti autographus, jam modernis sanctis Anglie « Quis—irradiant. » Inci-

deperditus, ex D. descriplos continebat E., H., P., piunt cronica Roberti « Henricus, » etc Prima haec
S. a Roberto interpolutum, cum hujus continua- manus pulchra s. xu medii sine ulla interruptione

tione a. 1100-1153 ettraetatu De immutatione ordi conlinuo calamo scripsitab initio codicis usque ad
nis monachorum. Indicatur in catalogo librorum ^ a. 1156,« subseculus est, » habitu et atramento
Beccensium, et a Roberto ipso in epistola E6 prae- eadem prorsus ubique manens. Lineae plumbo
tixa : Reliqua vero, quoe feci antequam ad Montem ductae ; lilterae initiales rubrae, virides, caeruleae : ha-
venerim, apud vos sunt in chronicis, quoz cum magno bilus tolus idem qui in D. et 1. Inhominibus variat:
labore habui de episcopo Relvacensi. Fons est co- Hericus et Heiricus ; Northmanni primo postea sem-
dicisE. per Normanni, raro Normani ; Dunelme et Duneline,

Codex S. Michaelis de Periculo Maris in North-

E.) imo Duveline ; semper fere Willmus, raro Guillmus.
mannia, jam bibl. publ. Abrincensis, n. 86, mbr., integrum semel tantum scribitur Guillermus a. 1183
fol. min. Foliis 1, 2, post annum demum 1184 ab ipso Roberto ; dns, si integrum, semper donnus ;

codici praepositis a manu s. xu ex. inscripti sunt ecclesia? initio constanter, postea ecclesie ; praeter

Tituli librorum quos dedit Philippus episcopus Rajo- hanc vocem ubivis e proe, oz, «.Pennae lapsus raris-

censis ecclcsice Recci, atque Tituli iibrorum Reccensis simi, Rasaet correcta,tum a scriba, tum a Roberlo,
armarii. Folium 3 jam anno 1184 Robertus ipse in Sigeberto rara. Reges Anglorum et archiepiscopi

prieposuit, ut esset codicis titulus, versoque haec Rothomagenses nuncin textu leguntur, nuncinmar-
inscripsit : In hoc volumine issa continentur : Cro- r\ gine et inler lineas supplentur, incertum utrum
nica Eusebii Cesariensis episcopi Exinde idem scrib* manu an Roberti. In Roberli continuatione
leronimus pcrduxit Secuntur cronica Prosperi in hae additiones marginaies mullo fiunt rariores,
ordine historie quecontinent annos 77. Sequitur exinde rasura; crebriores, omnes praeter a. 1128, 1151, ab
cronographia Sigiberti Gemblacensis monaclii, quam auctore profectae. Alia nianus jncipil a. 1156 :

incepit a 381° dom inc. anno et perduxit usque « Circa hoc tempus, » atramento alio, at cadem
ud 1100 um annum ejusdem i. d., quo anno primus linea pergens, minushrma,habitum atque atramen-
Henricusrex Anglorum, cepit regnare. Ab eodem anno tum ssepius mulans. Tertia in a. 1157, « Agerem,
Robertus abbas S. Michaelis de Periculo Maris fecit inter scribcndum formam saepe mutans lineas viri- ;

historiam, continentem res gestas Romanorum, Fran- des in margine hucusque per tolum codicem ductas
corum, Anglorum, usque ad presens tempus, conti- omittit. Quarta in a. 1161, « Henricus rex, «diver-
nentem scilicet annos usque ad a. d. i. 1184, quem sis temporibus exarata ; versus finem lineae illae

iibrum presentavit karissimo domino suo H. regi An- viridesiterurn apparcnt. Quinta a. 1167,» In na-
glorum, continentem istam historiam et reliquas in tali, » nilida, orthographia alia ; singulas sententias
hac pagina notatas, scilicet Eusebii, Ieronimi, Pro- nonlilteris majusculis, sed signo § distinguens, quo
51 sicebertls gemblacensis. 32
jam quarta versus finem usa fuerat. Prima redita.
A q uap Roberto adjiciemus. Contulimus Waitz et ego.
H68, i Mense Februario » in novo quaternione, E3a.) Codex Ecclesise Bajocensis. mbr., quart.. s.
quem integrum scripsit diverso
tempore. Sexta inci- xm in , tribus manibus ex E. descriptus, continet
pit a. 1177, in novo quaternione, praecedenti simil- E., H., P., S., R. usque ad finem a. 1157, « Rica-
lima, eadem fortasse, pluribus vicibus scripta. rius ; » dein Roberti tractatum de immutalione
Septima a. 1171, « Anno superiori.t Octava An- ordinis monachorum, »atque epistolam Hugonis
dronius, > quaeiterum signum § habet. Nonaipsius Rotliomagensis. Interpolationibus caret. Ipse evolvi.
Roberti, quae et 3 codicis exaravit, novo qua- jam
E3b.J Codex
f. in S. Marice Radingie in Anglia,
ternione « Karissimum dominum » uno tenorc usque Musei Britannici inter Harlcianos 684, mbr., fol.,
ad finem a. 1183, inde sensim crcscens pergitusque s. xii in., continel E.H P.S. et Robertum usque
trrwrtis sue factus » infine in quatemionc ter-
folii ad tinem a. 1137. Sequentia usquead finem a. 1168
tii ; quartum, quintum et septimum interciderunt ; ascripsit manus saec. xvn ex codice E8a. Evolvit
in sexto et octavo de monasterio S. Michaelis quae- Pertzius an. 18 ii.
dam s. xm inscripta leguntur. Videmus ita, in
qua- E4.) Codex S. Petri Gemmeticensis, jam Rotho-
ternione novo manum quoque novam plerumque magensis F., 87, GO, mbr., quart., xm, idem qui
s.

incipere. Sed si animum adverlimus, qued in iis g apud Montfaucon p. 121 4 ; conlinet E., H P., S., ,

quoquequse una manus scripsit, habitus plurimum R. priime recensionis, qui in verbis a. 1159 « obiit

variatur, nunc subito, nunc sensim quod quam : Robertus Obsoniensis episcopus, el successit » desinit
maxime differre saepe videntur, quae accuratius in summa pagina. Sequentibus paginis inscripsit
inspicienti uno tenore scripta apparent ;quod in Annales « Natus est Joannes —Joltannes papa, » a.
aliis quoque S. Michaelis codicibus Roberti manus 874 finc deperdilo desinentes, quos t edidit Labbeus.
summam varietatem ostendit : plus quam verisimile Ipse inspexi.
est, ea quae octo manibus tribuimus, unius esse E5,) Codex Rothomagensis U. 11, 7, mbr., fol ,

plcraque, et quidem ipsius Roberti. lllud certum est s. xiv ;continet E., H., P., dein : quce secunlur,
post a. UoGcodicem rebus narratis ut plurimum sumpta sunt cx cronica Sigeberti, nil nisi excerpta
jequalcm incedere, etcorrectionesin eoomnesaucto- satisarbilraria usque ad a. 1164. Tum Chronicon
ris manu factas esse; et quidem a. 912, 1032, pr«f. ab 0. C. usque ad Heraclium et Sisebulum: » Bre-
1114,1118,1128,1130, 1135, 1142, 1145, 1146, vem temporum — vita ct miraculis claruit. » Ipse
1149, 1151, 1154, 1155, 1156, 1181, 1182, mm evolvi.
demum, cum a. 1184 secundam operis recensionem E6.) Codex S. Michaelis de Pcriculo Maris, jam
rogi offerret ; reliquas a. 899, 1128, 1157, 1162, u Musei Britannici intcr Cottonianos Domitian. 8.,
1161-1174, jam antea. Codex itaque S. Michaelis mbr., post alia multa Robertum conlinet a, 1153-
usquead a. 1156 ex Beccensi autographo E*, de- 1179 pra>missa ejusdem epistola, quam ex hoc
scriptus, post a. 1156 ipse autographus est. Ipse codice edidit Brial XVIII, 333. Pertzio docente. qui
contuli. codicem 1844 cvolvit, folia 70-93 Robcrtum
a.

EI.) Codex. Londiniensis inter Arundelianos n. 18 contincntia postcadcmum cum reliquo codice con-
olim collegii Greshamensis n. 2917,18. mbr., s.xiv, junctasunt, cum prius peeuliarem codicem cffice-
continct E., H., P., Sigebertum ex recensione Ro- rent. Primam paginam scriba vacuam reliquit, cui
berli, sed ad a. 1100 tantum procedit. alia manus nilida s. xn ex. postea inscripsit epi-
E2.) Codex S. Trinitatis Savigniacensis, stolam illam quam supra iixle dedimus. FoL 70'
dein Col-
bertinus, jam regius 4862, mbr., fol. s. xm. una Roberti opus incipit, una manu continua s. xn ex.

inanu pulcherrima exaratus, continct E., II., P., deductum us(juc ad exeatis eum, ubi fotiura dcsinit.

S Robcrtum usque ad a. 1156, » Andcgavenscm

,
Inlercidit igitur finis codicisf quem usque ad a. H82
pagum » in duobus foliis sequentibus nolitias a.
;
mcdiurn pcrligisse non dubilo. Cf. Archiv. VII,

I-213-I238, hisloriam monasterii 1112-1243, nolasD 73 -

a, 1212-1305 ; tum a prima manu Hugonis Chroni- E7a ) Codex Oxoniensis inler Bodleianos 212,
con. Sigeberto superscripsil : Qiur sequuniur usgue mbr., fol.,s. xv ;cxbibct E., 1L, P. S., R. usque
ad a. 1113 dom. inc , a SigcbertoG. m. m. sunt ada. 1182, tmonaclius Becd,* cum traclatu de
collecta, ncc 1100 eum claudit, ul Robertus, sed
a. immutatione ordinis monachorum. Cf Arch. VII,
stalim bujus continualioncm adjungit quasi opus 636.
Sigeberti ;
posta. 1113 Rohciti pomt praefationem E7h.) CodexS, Taurini Ebroicensis, dein Rigotia-
abbreviatam, in qua itcrum dicil : PerduaHt eum nus, jam n-gius 1861, nibr., fol., s. XIII JCOntidel
usque ad a. I). 1113. 1'riiiiani si-quiliir Rnlicili E.,IL. P., S., R, usque ad a. 1182, « monachus
reeensionem ;ted ita lotum decurtavil atquemuta- Becci ; » tum epistolam Oliveri, excerpta quasdam
vit, ut sicpc vix agnoveris. Roberti additiones ante ix Hobcrto, Guillelraum Gcmmeticensem atque An-
a. X76 omi^ii omnes, postea inultas, al b. 966, 971, nales Ebroicenses a Christo usque ad a. 1317, quos
976, 989, 1006. 1027, 1040, 1041, 1073,1077, 1078, edidil Brial XVIII. 363. Boberti primam sequituT
1089, aiias ; detuo addit 988, 1085, f098, 1099, reeensionem, sed hic ilie qusdam omittit, ul a.

1112, 112(», 1124, 1138, 1146, II 19, 1151, 1152, lli-2, 1145, 1146, 1155, 1160 At in i. 1162,
 ,

PROLEGOMENA. 54
53

Fredericus » novumquatemionem incipit, binis A maxime, ut codicibus vix queat annumerari. Prae-

columnis, eadem tamen manu, neque quidquam fationes Sigeberti atque Roberli cum epistola ad

1414, 1118, Warinum prorsus desunt; reliqua excerpla tantum

abliinc omittit. Additamenta facit a.

Lirensi 1146,1147, leguntur. Propria non habet. Sequuntur in codice

1119, 1181, et de <nonasterio
Asconius et Valerius Flaccus, Poggii manu scripti.
1152, 1160. Contulimus Waitz etego.
13» Evolvit atque Roberti contiuuationem descripsit
E8a.) Codcx Musei Britannici Kings library
C. 11, mbr., fol., s. xu ; continet E., H., P., S .' Knustius noster.
ejusdem E8g.) Codex Vaticanus reginse Suecia? 152, seu
R. usque ad a. 1169, « in ea perierunt, »

cum sequentibus dein 5>2, de quo et. Acta SS. Mart. I, 455. MonZfaucon
procul dubio recentionis
mona- p. 17, Bouq. XIII, 300, XVIII, 336, qui usus est
Roberti tractatum De immutatione ordinis
Pertzius a. 1844. Cf. Arcoiv. VII, apographo Sangermanensi inler miscellanea Du-
ehorum. Evolvit
randi. Proxime accedere videtur ad ESh.i sed
77.
Parisiensis 287 (olim additamenta habet a. 1158. 1159. 1160.
E8b.) Codex S. Victoris
inter multa fESh.l Codex S Marice de Yoto, dein Guilelmi
459), ehart., quarto, s. xv cx.; alia
Parvi, jam deperditus, continebat (E., H., P.,)
continetf. 120'l68 id quod Duchesne SS. Norm. R
" Sigeberlum cum continuatione Ursicampina, descri-
977 et post oum Bouquet.vii
r.
XII,
roo
788,
vwtii 1315i
XVIII, jor.; ex
av

hoc ipso codice, sed minus accurate ediderunt, ptum ex Dl*. ; dein Roberti lextum, annorum 1154-
Roberti opus ab a. 1138, « Stephanus 1169, in ea — 1169, « perierunt » decurtatum prorsus ut in E8b.

pcrierunt, » secundae recensionis, in verbis non e., annorum 1169-1186 integrum, secunda? recen-
mutatum, sed omissis quae monasteria vel singulos sionis.cum paucis additamentis a. 1159, 1164, 1169,
homines spectant, cum brevi continuatione a. 1181, 1182; lum continuationem Gemmeticensem
1169-1259. fortasse in monasterio Vallomontensi a. 1187-1210. Novimus tantum ex editione prin-

scripta; f. 168 175 ab eadem manu Chronieon; cipe.

« 1087. Obiit Guillelmus — 1239 Edoardus f.

II. r. 6. Codices deperditi.

Anglie, » quod edidit Bouquet XII, 786, XVIII, 343. S Petri de Selincurte, mbr ,
quarto * Sigebertus;
lpse evolvi. chronologia ab Adam usque ad Ludovicum Pium;
E8c Codex universitatis Cantabrigensis n. 1153
) catalogus paparum et episcoporum Morinensium
mbr., s. E., H., I'., S., R., usque ad
xui, continet usque ad a. 1160: cf. Montf. 1197.
a. 1183, « paeis persecuntur » et tractatum de im- Signiacensis,de quo vidc Tissier Bibl. Cisterciens.,
mutatione ordinis monachorum Cf. Archiv. VII, pVH, 100.
536. Suessionensem, quem citat Haenel p. 541, frustra
E8d.) Codex olim Ludovici M. . . Rotomagensis Suessionibus quaesivi, nec minus.
dein Bigolianus, nunc regius 4992, mbr., fol , min., Attrebatensem, s. xv, qui teste Haenel p. 35;
s. xiii. Quaternionibus 1-20 prima manus inscripsit Eusebium, H., P., S., Martinum Polonum com-
notitiam provinciarum, Kalendarium, Sigeberlum plectebatur.

atque Robertum usque ad finem a. 1155, primae S. Gisleni, continebat « chronicon Eusebii, H .

recensionis, tractatu de immutatione ordinis mona- P , S., item aliud vetustissimum incerti auctoris »
chorum slalim post prsefalionem inserto, prout in teste Sandero in Bibl Belg. I, 216.
E. Quaternionibus 21 , 22, secunda imposuit a. 1 156- Stabulensis, de quo cf. De Reiffemberg Philipp.
1169, « in ea perierunt » secunda? recensionis, mul- Mouskes praef. p. 17.
tum decurtans ;
quat. 23-25 tertia- ejusdem recen- Vallis Lucentis, cum continuatione Laudunensi,
sionis sequentia omnia usque ad a. 1182, « multos ef. supra C4*.
Latinos, » tribus ultimis foliis amissis. Codcx S. iMurentii Leodicnsis, in catologo librorum S.
igitur integer desiit procul dubio ut E8c. Ipse Laurentii, s. xu, inscriplo codici ejus monasterii,
evolvi. Djam Bruxellensi 9814., ita indicalur: Tripartita

E8e.) Codex regius Hannoveranus, charact., s. Historia Sozomeni cum cronica Sigeberti Gemblacen-
xvn ex., descriptus ex codice ms. in bibliotheca sis monachi.
Bodleiana NE. B. 6. 9. fol. 121 a . Incipiunt chronica Ottobonianus, de quo cf. Montfaucon p. 188.
Roberti Montensis. Ilenricus filius primi Wilhelmi, 7. Falso Sigeberti nomine inscribuntur Vindobo-
ctc ,
qui codex Bodleianus non potest esse noster nensis Eugen 18 et Bruxellensis 14855, qui conti-
E6. ; hic enim jam in voce « Becci n desinit, E8e, nent Guillelmum de Nangiaco; Trevirensis 1287,
postea demum in « Pictavensis. » Secundam sequi- continct Robertum Anlissidiorenscm; San Germa-
tur recensionem ; a. 1139-1169. leguntur prorsus nensis, quem mter Coislinianos Montfaucon p. 1121
ut in E8b. Ipse contuli citat, nunc S. Germain Franc, 659, s xiv. Waitzio

E8f.) Codex regius Madritensis X, 81, chart,, nostro monente Chronicon est usque ad a. 1306
fol., s. xv; in primis 17 foliis-continet Sigebertum Gallica hngua scriptum, cui inter alios Sigebertus
cum Roberti continuatione usque ad verba a. 1182, pro fundamento fuit.
« Obiit Henricus tercius ftlius Henrtci, patre vivo rex Editiones. —
Editioaes has habemus: «.) Editio
Anglie, » sed ita decurtavit ulrumque, Robertum princcps. Siaeberti Gcmblacensi* aenobitm chroni-
 ;

55 SIGEBEBTI GEMBLACENSIS. 56
conaba. 38i. ad 1113, cum insertionibus ex kistoria A^in fol., in Sigeberto est Schardius redivivus, nil
Galfridi et additionibus Roberti abb. Bon tensis, 103, amplius.
sequentes annos complectentibus, promovente e
p. e.) Laurentius de la Barre in Historia Christiana
domino Guiliclmo Parvo d. t. <. r. nunc primum in veterum Patrum. Parisiis 1583 in-fol. editionem
lucem emissum. Venale habetur in officina Henrici pi incipem iterum expressit.
Stephani, ubi impressum est, e d. s. e s.
r. s. i. v f.) Chronicon Sigeberti Gemblacensis monachi, ad
I. i. o, I V. s. I. a , in quarlo. In tine : Absolut m autographum veteresque codices manuscriptos conv -
est Parisiis hoc Sigeberti chronicon cum non paucis rutum accessit Anselmi Gemblacensis abbatis chro-
;

additionibus per Henricum Stephanum expensis nicon, cum auctariis Gemblacensis Affligemensi, Val-
ejusdem et Johannis Parvi bibliopolce insignis a D cellensi et Aquicinctino, sludio Auberti MiraH, Ant-
c. t. d. 1513. calendis Junii. Editio per Antonium verpice apud Verdussen.
II. 1008. fol min. Mirwus
Rufum e codice E8h adhibito 02., curata, sed primus fuit atque solus, qui auctorem
,
nostrum de
non satis accurata: nihUominus, Alience, Falco- ditgenuinum. Codicem Gemblacensem aeeurale to-
nius, Fanuel, Gigunix, Brogo, Penectesel, Ramaldo, tuni expressit; nil inde reticuit, nil mulavit; addi-
talia pro Nicholaus, Alienor, Malcomus, Manuel, tiones ejus lilterarum forma distinxil, quamvis
•> non
Guingamp, Drogo, Penevesel, Rainaldo, vix codici recte semper. Codicum B2, 3*, 5, additiones suis
imputandafuerint. Sciensmutasse,omisisse,addidis- locis inserit, at non omnes (138); alias aliunde ox-
se nil videiur editor, si ex eo, quod a 1025-1169 cum hibet fonlibus non indicatis (139); ex liis aliquot
Dl**. etE8b.satisconvenit,de reliquisconjicerelicet. ipse confecisse videtur (140). Qui in Sigeberto et
b.) (Simon Schard) Germanicarum rerum quattuor Gemblacensibus eum mala tidc egisse arguunl, in-
chronographi.... Francofurti ad Masnum a. D 1566. juste faciunt; at in Anselmo (441), in Aquicinensi
in fol. In fine Impressum Francofurti ad Mamum
: et Affligemensi nimis justa est accusatio. In hoc
upud Georgium Corvinum, Sigismundum Feyrabend enim inde ab a. 1155 omnia tacitus oiuiiiit quae in
et hceredes Wigandi Galft 1666. Aliquot exemplaria Friderico laudantur (142), in adversariis re-prehen-
in
tiiulo habent : Parisiis apud Jacques Dupuis duntur (143); imo factaipsa hoc censureticet(14i)
1566.,
alia: Basileoe, alia: Lugduni; scd idem cst nec in ipso codice talia calamo, imo cultro delere
liber,
tilulo tanlum praefixo alio. In Sigeberto nil est nisi timuit (145). Aquicinenscm in a. 1149-1164 excer-
cditio princeps recusa integra. psit tantum brevissime ; abhinc dat integrum i[ui-
c.) Margarinus de la Bigne in Sacra bibliotheca dom, scd eodem quo R3*. modo casligatum: omittit
SS. Patrum. Parisiis 1575, ct in altera editioue non solum qute imperatori favent (146), sed et alia
r
1580. Sigebertum sine continuationibus ex edi-
fol. mulla (147): auclorem alia dicentem facit quam
tione principc recusum exhibel tomo VII, 1339. ([iiae revera cripsit, ridiculum s;i!i>e inmodum (148);
d.) lllustrium veterum scriptorum q r. a. G. p. imo erasit in ipso codicc qirno sibi non placebant
m. a. (). h. v. a.p. r. tomus unus ex bibliotheca . .
119); atque ita non edilorem cgit, sed ccnsorem
Joannis Pistorii. Francofurti apud hceredes A. We- atquc falsarium. Quod in Sigeberto quoque fecisset,
clielii, 1583, in iol, et altera ediiio Hanovice Kil3. nisi in scriplorc jam saapius edito lioc nil (protici

NOT.K.
138; Ita ex C3*, triginta quinque omisit, et a. quam ammirans ct exhorrens eorum per
crcdi potesl
1084-1080 illi tribuit, qute ibi nequaquam le- /idiam —
vindicundum.
gunlur. (144) A. 1156, imperator judicio et consilio epi-
(139| A. 484, 529, 033, 644, 695, 701, 730, 784, scoporum et ureliicpiscoporum rclicta uxore; 1161,
803, 881, 887, 934, 937, 953, 990, 1048, W63 consUio principum. Nonnunquam ad risum movet,
1064, 1077, 1084, 1095, 1098, 1101, 1110,1121 ... ut cum a. 1150 in conjugium ante copuavit
1125, 1128, 1132,1134, 135, 1138, ct quidquid " omittit.
per auctarium Aquicinense obliquis littcris ex- 1 1155, 1158, etjam in Ansclmo a
15) A. 1131,
pressit. Sicut —
tungebul et Quamvis indiget. —
(140) A. 990. Fulquinus m. e. c. d.m; 1011, (146) A. 1169, 1172, 1173, 1180, 1181, 1191,
LambertiS. m. II. e. d. etalia plura. 1194,1190.
(141) A. 1114 omisit eum magna o. s. g. e. t. r. (147) A 1184, 1180, 1187. 1190, 1192, 1198.
gloria; 1127, debitam; 1133, Romanorum avaritiam: (H8) Sic Germanise optimates semper vocal pri-
ef. 1131. mates; timentem mutal mvidentem; imperatoris fl-
(142) A. 1155, /loret imperium, et dominus rerum deles in itiiinrrcutcs, rebeUes in hostes, rebellionem in
sublimis attollitur; 1157, quem jiist/c/u, forliludo ct commotionem pietate imperatoris in consensu inip.
; ;

libcralitus omnibus bonis laudabUem
cit ; 1158, suu usus constantia ; ibid pius et juslus
— perornans negociis; 1161, Timuit enim— ipse
ji/us ct d/lcctus omnibus habitus est, ut
duces et co-
nuies Guillelmi regis SicUie dominum suum desere-
rent, et ad ipsum se conferrent; et alia plura.
(143) A. l\5b,pecunie inhiantescontumaciter; ibid.
tmperator semper eorum inexpletam avariciam re-
spuens; 1156, ui eam perderet et hereditatem ejus
fraudulenlerpreriperet; 158, qui rebelles extiterunt;
ct amabilem fe- superbium in animositatem : cardinalis tepideexse-
auitur in conatur exsequi: dux Saxonie, malo u »ta-
lis itoininibus accepto consUio, contra dominum suum
imperatorem videlicet Fredericum, rebeUai, in Hcn-
ricus dux Saxonie G. imperatori rcbellal; et paulo
posl de codem venire contempsit in v. noluit; eiott-
xilium suidomini in ejus auxilium,
(I io A. 1131 eadem quae in Gemblaccnsi et in
l;:r. delerat, in B5 quoque erasit, margini appo-
1 ncns Yidctur Itic lOCUS c.ijiiirgttiitlus ct ccnsur tli-
: t

1159, depapatu contendunt mutnvil in adp. adspi- gnus. Anno M83 iu margine ascripsit Vidcntur :

rant; ibid. Med. violatis sacramentis; ibid. ultra lui, caute legenda,
57 CHRONICA. 38

sed suspicionemmetum iri bene novisset. Quae addit A Additiones 1 £-* ,

quas non esse Sigeberti scimus,

continuationi Aquicinensi litteris obliquisdistincta ,

sed post a. demum 1136 a variis factas, post Sigc-

in B5. non leguntur, nec unde sumpserit, scimus; bertum relegavimus in unum collectas, nomineAu-
Gemblacensis. E reliquis codicibus lectionis
illud certum, nonox uno quodam codice excerpla, ctarii

sed e plurimis auctoribu-3 ea conquisita, quaedam ab varietatem affcrre integram et superflimm erat,

ipso composita. quippe cujus originem arbilrariam noverimus, et

g.) Struve in editione terlia Scriptorum Pistoria- mole inulili notas nccessarias obtexisset. Seligen-

norum, Ratisbome 1720 in fol. Sigeberlum cum das itaque putavimus eas tantum quae vel ad digno-
continuationibus Ursicampina, Votensi. Gemmeti- scendum textum primarium, vel ad disce.nendas
censi repetiit e prima Pistorii editione ; sed suo familiascodicum, vel ad textus edili bistoriam mo-

quseque loco infersitomuia quse Miraeus plura babet menli aliquid habere possunt ; neque transpositiones
cx 1. B2. 3*. 5 ;sub textu potiorem Miraeame !e- codicis D. indicavimus, a scriba demum Bellova-

ctionisvarietatem cum notis Miraei atque suis po- censi inventas ;

quas qui scire desiderat, melius di-
suit;dein continuationes Anselmi, Gemblacensem, scet ex editionibus. Omissa autem in variis codici-

Atfligemensem atque Aquicinensem ex lliraeo sub- j, bus religiose semper indicavimus, exceptis Ci* 5.,
junxit, Bellovacensem ex Labbeo. Ita omnia com- de quibus videbis quse supra diximis. Additiones
ponens quodammodo confudit novi nil prorsus at- omnium codicumdedimus omnes ; at non suo quam-
tulitpraelernotulasnonnunquambonas queanno insertam Sigeberto, — quippe qui lanta

h.) Dachery in edilione Guiberti Novigentensis mole oppressus foret — , sed secundum auctorcs
primus Robertum de Monte dedit intcgrum ex co-
' distinctas collegimus, litulo Auctarii AquicmensU,,

dice E, adhibito Ei. Nomina minus accurate rcddi- Affligemensis, ValeeUensis ,

Hasnoniensis , Laudu-
dit ; liic illic quaedam omisit ; addilamenta Roberti nensis, Corbeiensis, BeUovacensis Mortuimaris, Ur-

ad Sigeberlum ab a demum 876 exliibet, et vel cx xietmpini, Robertini praeponendas istis continoatio-

liis aliqua oblitus est. Notas non addidit. nibus quse ab iisdem quibus additiooes auctoribus
i.) Bouquct atque 1'rial III, 332; V, 375, VI, 233, scripta?, ex iisdem fontibus hausUe, nil sunt nisi
VII, 249, VIII, 308, X, 210, XI, 103, XIII, 250, tales additiones sensim latius cresccntes, cujus rci

XVIII, 33-i, exccrpta tantum dederunt, quibus prae- luculenlum exemplum praebet Roberlus. Ita l^genti

ter editioneshic illicadhibuerunt codieesBj""'*. E2. statim apparet quaenamcuique additioni patria, quae

7b. 8b. d. sit actas, quis fons, quye fulcs habenda ita quae ;

Noslroe editionis ratio ha?c fuit uttcxtum Sigeberti p ejusdcm aueloris ejusdemque monasterii sunt, non
daremus eum quem auctor ipse edendum constiluit; discerpuntur ; historia texlus melius perspicitur,

primariam autem formam ubivis in notis indicare- et Sigeberti Chronicon purum, uti condiium fuit,

mus Pro fundamcnto igitur posuimus codicem 1., ita legenlibus oflfertur. Habilum etiam operis atque
quem accurate expressimus. Additiones ipsaSige- formam exieriorem, qualem 1. exhibet ct reliqui

berti manu factas, antequam primo librum cdcret, codices retinuerunt pierique, nos quoque accurale
intextum recepimus omnes, in notis ubivis indican- expressimus, praeter quod annos Christi, a Sige-

tes quid secundis q*uid tertiis curis adjecerit au- berto per decenniatantum in margine exteriori no-

clor. Additiones 1 S-e , a Sigeberto post a. 1105 tatos, nos cuivis anno apposuimus ; praeler haec
dictatas, tum cum alteram editionem curaret, un- plurimnm operai collocandum judicavimus in inda-
cinis inclusimus, non quod essent spuriae, sed ut gandis fontibus ex quibus hauserunt Sigebertus
eas primario textui defuisse appareat. Quae prius eju»que continuatores.
ibi scripta fuerant, jam erasa sub tcxtu indicavi- , . „
. . . L. C. Bethvj.\>n.
mus omnia, prout ex A. ea agnoscere potuunus.

INCIPIT CHROiMCA
DOMNI SIGEBERTI
GEMBLACEiNSIS MOJNACHI.

Dicturi aliquid juvante Deo de contemporalitate

D gia majorum directi per semitas historiarum. Po-
regnorum, primum pauca dicamus de origine sin- nemus in prima linea regnum Romanorum, in
gularum genlium ;
quatenus sequi poterimus vesti- secunda Persarum, in tertia Francorum, in quarla
 SIGEBERTl GEMRI.ACENSIS. 6«
Wandalorum.in quinta Anglorum, magnam gentom coaltierunt, et crebris
in soxla I.ango- X verunt, ot in
bardorum, in seplima Wisigotharum.inoctavaOstro- inoursibus Romanum solum inees<entes, usque ad
gotharum, in nona llunorum. Gallias ferocitatis sirne vesligia dilataverunt. [Hist.

De rogno Romanorum non aliud dicendum puto, mise. ) Hos adeo Romanis infestos Constans Csesar,

nisi quod Danihel propheta interpretatus est

filins Magni Constantini, bello opprossit, ct tandom
de
quarto regno quod,sicut ferrum comminuil, domat
:
Romano imperio subjoctos aliquantulum a sua fcri-

et conterit omnia.sic ab origine sui tuluderit, do- tate mansuofieri coegit. Post aliquot annos.rebellan-

muerit omnia paene mundi regna; no-

et contriverit tibus Alanis contra Valentinianum imperatorem,
vissimo voro tempore regnum illud, quod in tibiis cum eos non posset imporator ponitus debellare.co

suis fcrreis diutissime ct firmissimc sine aliqua las- quod oos intransibiles Meotis paludes tutarcntur,
situdine steterat, tandem ferro sua? fortitudinis
proposuit Yalenlinianus, quod, si qua gens has pa-
commixto cum testa humame imbecillilatis, Indes intrare et rebellos Alanos posset conterere,
ex alto
dominationis sua? gradu cum fragore lerribili decem annis cos a lributis ,iberos reddcret. Hac pa-
labare
cceperit. Hoc regnum primi Persae impulerunt, qui cliono Tr0J ani «Ilecti, et fortitudine et prudentia
semper cum Romanis paene ex aequo se habuerunt, ^ Sl,a conflsi '
(h,ce Priam0 Meotidas paludes Romanis
modo vero vacillantc rei publicae
invias in S ressi ' Alanorum genlcm extcrminavcrunt,
statu, eos ultro
impetere non timuerunt, et ita Valentiniano satisfecerunt. Yalentinianus eo-
et insuper eos suis tlnibus
mutilare potuerunt, quando Juliano apostata caaso
rum virtute delectatus, eos, qui prius vocati erant
Trojani, deinde Antenorida; postoa otiam Sicam-
et oxcrcitu Homanorum miserabiliter subjugato,
;

nimis fortunati facti sunt ex corum

bri, Francos Attica lingua appellavit, quod in La-
infortunio. Ita
rcgnum illud, quod lina UngUa inler P retaU,r feroccs (Freoeg.) Alii
tanto tempore omnes paene -

mundi gentes prjedae FranC0S co g nominatos dlcunt a <I uodaB» eoruin re S e

et dominationi habnit, modo
Frantionc, qui in bello fortissimus, dum cum mul-
Deiomnipotentia miscente ei duplum in poculo,
tis gentibus dimieasset, inEuropam itcrdirexit, et
quo ceteris miscuit, cunctis gentibus pa?ne praedae
ct ludibrio paluit
inlerDanubium et Rhcnum consedit, ibique pro-
; et qui olim cum aliis gcntibus
pro sola gloriacertabant,
genies ejus ooaluit, nulliusque jugum usque ad id
modo saluti suaevix satis
temporis suscipere voluit. (Prosp.) Lndecunque cr-
consulere potcrant. Nam qmrcunque genles, aut
minuendae domo
go denominati sunt Franci, quantum altius colli-
multitudinis causa, aut amore
gere potuerunt histoiiographi, hic Priamus regna-
exercendae suae fcrilatis, a patria sua cxulabant, n L
Romanum imperiummccsscbant.ctde ejus latissimo
corpore velut partesquasdam sibi cxcindebant, et in
cx ipso regis nominc recolcntes nobilitatem illius

eis sibi regnandi locumslatuehant Hoc in sequenti-

Priami, sub quo eversa est Troja, inde gloriabantur

bus clarc apparebit. gentissu?e manasse primordia. Exacto deccnnio,

cum exactores repeterent tributa a Francis, Franci
Porro regni Pcrsarum origincm alius repetere pro supcriori victoria insolesccntcs, et de viribus
modo non videlur utile, quia quaa hujus regni fue- suis presumentes, non solum tributa negare, sed
rit antiquitas, quanta et quam potens bujus anti- etiam Romanispresumunt rebcllare. Romanicollecto
quitatis nobilitas, satis recolet lector" per antiquo- exercilu super Francos irruunt, ct victos usque ad
rum historias. Hoc tantum notabo, quia same abusi internccionem proterunt.
victoria de Romanis, nuno autem recens ca^so (Beda.) Britanni sives Rritlones, a quibus cogno-
Juliano, et cxercitu Romanorum profligalo, et fini- minata est Rritannia Occoani insula, qui eam inco-
bus suis Romano imperio mutilalo, ot sic pro suo lucrunt, a tempore G. Julii Caesarisusque ad annum
libitu pacis fnedere in viginti
novem annoscompo- Domini-413. subimpcrio Romano dogerunt. Hi. tom-
suam non temperanter ferebant ct
sito, felicilatem
;
pore Marci Antonini Veri, instantia Lucii Britan-
Saporo rcgo corum insolcnlius agenlc, Cliristianiset niarum rogis, per legatos Eleulherii papae mysteria
Romanis omnimodis infesti erant. chrisiianilatis susceperunt, in qua aliqui eorum
usque martyrii coronam provecti sunt. Qui cum
Kirsla r. Vranc ) Originom gontis nostra?, regni orohris et paene continuis Pictorum incursionibus
scilicetFrancorum, notificemus aliis ex relatu Gdeli fatigarentur, el ipsi ad resistendum inimicU; imbel-
majorum. Post illud famosum ox cunclia saculis ot les inabilesque haberentur, consilio rogis sui Verti-
gentibu» notum Trojanae civitatia excidium, vioto- ginii gentem Anglorum a finibus Saxoniae invitant,
i ihus Grecis caedentes reliquiae Trojanorum, pars cosque contra omnes hoslium assullus dcfcnsorcs
eorum ciun Enea ad fundanilmn Homanurn impe- sihi parant. Angli, oiim aliquandiu strenue cl forli-
rium ad Italiam pcrrexit : pars una, Bcilicel duo- ter eos tutati fuissonl, tandem dominandi enpiditale
decim milia, duce Antenore in finitimas Pannomise illecti, et ad hoc imbecillitate eorum adducti, quos
[lartos tecua Ueotidas paludes pervenit, ibiquecivi- Bubicere delibe-
defensandos susceperani, illos sihi
tatcm Bsdificaverunt, (juam ob sui memoriam Si- rant. Tam violenta injuslitia indigenai Brilaoni
cambriam vooavcrunt. In qua uiullis nnnis hahita- alienigcnis Anglis suhjugali. in jus ot nomon Anglo-
()[ CHRONICA. 62

rum quasi victi concesserunt, et nunquam de subju- A eos Agemundus 25annis. Qui, dum ageret se just°

go eorum se exculere potuerunt l

. securius, a Bulgaribus cum multis suorum est

(Jord.) Wandali quoquedeScythia oriundi,aGothis extinctus. Lamissio regnavit secundus, et post eum
victi, alienas terras invadere ccperunt, qui suas re- 40 annis regnavit Lcthu tertius, lldehoch quartus,
tinere non potucrunt. Hos circa Danubium commo- Gudeoc quintus, eo tempore quo Odoacer regnabat
rantes rursum posl multum tempus Giberich Go- in Italia. Sextus Langobardorum rex fuit Claffo,

thorum rex bello victos inde exturbavit, et ad hoc septimus Tato, oclavus Waltarilh, nonus Audoin,
perpulit, ut quas quoquo modo habere videbantur qui Langobardos in Pannoniam duxit decimus Al- ;

reliclis sedibus, Romano imperio se subderent, et a boin, qui, transductis in Italiam Langobardis, re-
Constantino Magno locum habitandi sibi dari sup- gnum eorum ibi firmissime stabilivit.
pliciter peterent. Quod et impetraverunt, et Panno- iJord ) At Gothorum-, qui apud antiquos Getae

nias ab eo sibidelegatas persexaginta annos pacitice quique postea divisi, duo ex se regna, id
dicti sunt,

inhabitaverunt. Unde anno Archadii 13. et Honorii. est Ostrogotharum et Wisigotharum, fecerunt, ta-

evocati instinctu Stiliconis rebellionem contra reni- lem originem fuisse cognovimus ex historia Jorda-
publicam meditantis, infuderunt se per Gallias, jun nis. Isti Scanciam Scythiae insulam primo incolue-
ctis sibi Alanis, easque aliquandiu miserrimc dila - " runt. Cujus possessione non contenti, cum rege eo-
ceraverunt. Etiam inde eos expellebant Golhi, non rum Berich inde exierunt, et vicinas Scythiae insu-

quidem prospicientes Galliarum quieti, sed vacue- las et terras peragrantes, vicinas gcntes bellis laces-
facientes patriam suae rapacitati. Wandali Hispanias sebant, et terrore nominis sui finitimas gentes sibi

aggressi, nunc Hispanias, nunc Gallias multo tcm- subigebant. Post sub Filimere quinto rege] suo ad
pore depopulati sunt ; scd necibi a Gothis tutiesse ultcriora Scythiae progressi, ad citeriores usque ri-

potuerunt. Quippe quia Gothi nimis Italiam inquie- pas Danubii, terras Traciae, Daciae, Mesiaeque diu
tabant ; Honorius, deliberato cum suis consilio, longelateque sunt pervagali. Ibi permulta tempora,

Hispanias et Gallias, quas sibi a Wandalis aliisque immo per multa saecula, in gcntem magnam ]coaluc-
gentibus praereptas dolebat, Golhis rata confirma- rtint. et mullas gentes vicloriis suis applicantes,

tione donavit. Ctim ergo Gothi a finibus sibi depu- nomen el fortitudinem suam amplificaverunt. Viri-
tatts Wandalos aliosque hostes effugare maturarent, bus vigentes, ingenio callentes, philosophiae quoque
et Wandali undique conclusi timore Gothorum disciplinis eruditi, nativam barbanem exuentes, hu-

aestuarent, peccatis populi facientibus, inopina et manitate et honestate aliis barbaricis gentibus pre-
grala occurrit eis felicitatis oportunitas. Nam inter r> minebant. Tempore autem Decii imperatoris trans-

Bonefaciumet Aethium Romanosduces per invidiam ito Danubio curn Gniva rege suo, graviter incuba-
orta simultate, Bonefacius factus inferior. cum do- banl liomano imperio. Qui a Decio impetiti bello,
lorem suae injuriae nollel ulcisci nisi damno et peri- exercituRomanorum protrito, ipsum Decium per-
culo rei publicae, ad Hispanias transivit, cl Wanda- emerunt cum filio Decio. Hac felicitate elati et saepe
los ad occupandam Libiam et Affricam invitavit. postea in congressu Romanis ducibus superiores
Quocum pervolassent, ibi regnum suum multo tem- effecti, toti orbi Romano erant terrori. Isti adhuc
pore confirmaverunt, et divina et humana sine ali- trans Danubium constituti, tempore Valentis impe-
quo respectu humanitatis vel divinilatis pertur- ratoris coeperunt civili bello inter se collidi. Atha-

baverunt. laricus dux unius partis cum prevaluisset Fritigerno

(Paul. Duc.) Winilorum, qui postea patria lin- duci alterius partis, Fritigernus a Valente auxilium
gua Langobardi a longis barbis vocati sunt. certam petit, christianum se fieri promitlit. Valens auxilium
quidem origincmlegimus.sed certum originis eorum mittit, eosque in sectam Arrianorum, Arrianus ipse,
tempus non invenimus. Nam reges regnasse super induci fecit. Anno 13° Valentis Huni, qui et ipsi in
eos legimus, quorum eliam nomina didicimus, sed Scylhia potenter debachabanlur alque ferociter,
annos regni eorum per tempora distinctos non in-
D nacti oportunitatem ex intestina Gothorum simul-
venimus. Hi in Scandinavia Scylhiae insula degen- tate, fines eorum ex improviso invadunt, eosque
tcs, cum ita multiplicati essent, ut eos terra sua bello viclos aut sibi subjugant, aut captivitate ex-
capere non posset, egressione tertiae parlis minuere cruciant, aut patria eliminant. Ita Gothi, qui multas
multitudinem consilium habuerunt, et quinam exire gentes subdiderantsuo servitio 2
, Hunorum subdun-
deberent, missa sorte quaesiverunt. Ergo tertia pars turdominio, et nimis eorum polentiam adaugent,
Winilorum, prouteos missa sors elegerat, ducibus dum omnes qui Gothis serviebant, per Gothos Hu-
Agionel Ibor de Scandinavia insula egressi, de loco norum principatuiparent. Taliter Huni in omni pene
in locum ibant, incerti et vagabundi et a multis Scythia principatu et fortitudine cunctis premine-
,

saepe bellis impetiti, viriliter, quia pro anima res bant. Golhi victi partim se, Danubio transilo, in-
erat illis, salutem et libertatem suam defendebanl. gesserunt finibus Romani imperii, et a Valente pe-
Porro Agion et Ibor mortuis, regnavit primus super tierunt terram ad inhabitandum sibi dari. Qua rc

VARI/E lectiones.
1
Horum loco de Britannis interpolationem ex Galfrido habent Dt**. E8h. indeque editiones proeter Miroeum
omnes. * dominio superscripto ab eadem manu servitio i. nil expunqens.
($3
51GEBEKTI GEMBLACENSIS. 64
impetrata,cum aliquandiu sc continuissent ab \ percipiant, vulneris cogantur subire tolerantiai
omni armorum insolentia, tandem Roimnorum ava- llinc imberbes senescunt, et sine venustate effaebi
ritia coacti et rei familiaris inopia, in ipsoimperii sunt ;quia facies ferro sulcata, tempeslivam pilorum
sui sinu gravia concitaverunt prelia. Quibus graliam cicatrice absumit. Exigui quidem forma,
Valens
imporatoroccurrens. bello victus ab cis et igni cre- sed arguti, motibus expedili, et ad equitandum
matus, justo Deijudicio, rei publice nimiam intulit promplissimi, scapulis latis, et ad arcus sagittasque
incommoditatem, hostibus vero auxitelationem. Hi parati, cervicibus firmis, ct superbia semper erccti.
ergo Gothi, qui P.omano imperio incubabant, Wisi- (Jord.) Hi vcro sub hominum ligura, vivunt belluina
gothas se, id est occidentales Gothos,
nominabant, saevitia. Tali ergo stirpe procreati Huni, cunctis
etper multos annos occidentales Romanorum
fines vicinis gentibus erant horrori ct formidini. Horum
usque ad ipsas ulteriores Hispanias infestabant,
ubi potentiam auxit victoria de Gothis, manentibus
etiam postmodum
regnum coaluerunt. Porro
in trans ripas Meotidis fluminis, qui in Scythia polle-
Gothi, qui in patriosolo trans
Danubium sub Huno- bant gloiia singularis potentiie et fortitudinis. (Juam
rum dominio remanere passi sunt, regulos quidem victoriam hoc modo Huni adepti sunt : Venatores
suaegentis habuerunt, et sese Ostrogothas, idest Hunorum,sequentes vestigia cervreMeotidos paludes
onentales Gothos appellaverunt. Qui et ipsi postea 15
transeuntis, quas impervias essehactenus putabant,
per Theodericum regem suum a Zenone imporatore Soythicam rcgionem diligenter explorant, explorata
regnum dono acceptum per multos annos le-
Italiae
omnia Hunis nuntiant, ad transeundum .eos ani-
nuerunt. Ita Gothi quasi duobus capitis suicornibus mant. Horum ducatu paludibus transitis, velut qui-
orientem etoccidentem ventilantes acerrime, dam
duo cx tnrbo subito incubuerunt gentibus Scythicis,
se regna creavere, scilicet
Wisigotharum in Hispania easque omnes subjugaverunt sibi, ipsosque Gothos
et Oslrogotharum in Italia.
o;eleris imperitantes aut preminentes expulerunt
(Jord.) De regno Hunorum, quod in omni pame sodibus suis. lioc felicitatis successu Huni inter
Scythia tenebat principatum, ipsa gentis barbaries caeteras Scythise gonteselati per victoriam de Gothis,
mesilere faceret, nisi illud famosum Gailiarum per annos fcre octoginta laboraverunt ad concussio-
et
excidium me loqui cogeret, quando per Atti-
Italice
nem et ruinam mundi. Ab hac ergo eorum victoria
lam eorurn rogern judicium Dei se
longe lateque usque ad mortcm Attilye regnum corum in hoc an-
effudit, quom quasi gladium limatum et exacutum notabimus opere.
de vagina indignationis suae super Extra has et gentes fuerunt, quse Komanum
peccatricesgentes aliae
Deus distrinxit. De eorum ergo origine quae in an- imperium dilaceraverunt, id est Gcpides, Alani,
^
tiquorum leguntur historiis, aperiam paucis. Fili- '
Turchi, Bulgares, et aliae plures, qme omncs ab
mor, Coihorum rex, Gadarici magni filius, qui post aquilonis plaga cxierunt ; ut super hoc fortasse vi-
egressum Scanti;e insulie jam quinto loco tenuit dealur dictum per prophetam : Ab aquilone patide-
principatum Getarum, et lerras cum sua malum
Scylhiae tur super universam terram.
genteintroiit, repperit in populo suo qoasdam ma- Ordiamurergo telam narrationis nostraeab anno
gas mulieres,quas Gotliico sormone Alirunnas di- Domini 381., quo anno post mortem Valentis Va-
cunt; easque habens suspectas, de medio sui lentinianus minor et Gratianus, tilii majoris Valcn-
pro-
turbavit,longeque ab exercitu suo fugatas in solitu- simul regnare,
tiniani, incipientes regnaverunt an-
dinecoegit errare. (//. misc. xn) Quas silvestres nis 6.Abboc annoSapor, qui diuimperaveratPcrsis.
homines, quos nonnulli Faunos ficarios vocanl, per impcravit annis28. Abbocanno Rritanni subimperio
deserlum vagantes dum vidissent, et earum com- Romano fucruntannis 30*.Abhoc anno Wandalicum
plexibus se in coitu miscuissent, genus hoc ferocis- rcgo suo Modigisilo pcr Gallias crudolitor dobacchati
simum quod fuit primum intor paludes
ediderunt, sunt annis 33*. Super Francos in Sicambria com-
Mcotidas; minutum, totrum alque exile quasi homi- _. morantes regnabat Priamus*. Alii soribunt eum
num gonus,nec alia vocc notum, nisi quod luimani
I)
poriisse in bollo, quo, ut diximus, Franoi nimis
sermonis imaginem aseignabat, et quos bello forsi- allrili sunt ab exercitu prioris Valentiniani, et de
lan minime superabant, vultus sui terrore nimium Sicambria exire compulsi. Pritigernus, qui super
pavorem ingerentes, terribilitate fugabant : eoquod Wisigothos aliquandiu regnaverat, ab hoc anno II

eral eia species pavenda; nigredinis, et velut qua?- annis regnavit. Ostrogothis in patrio solo sub Huno-
laiii, si dici las osi, drlonnis ol)'a, non facios, ba- Winithariua
•
iiiiii dominio remorantibus preeral ;

bensque magispuncta, quamlumina. Quorum animi eisque ab hoo anno usque ad mortcm Altilee per
fiduciam torvus prodit aspoclus Qui eliam in pi- annos plus minus 80 prefucrunt reguli gentis suae,
gnora sua primo die oata desteviunt. Nam raaribus Balamber Hunis imperabat, qui, etpost eum Mund-
fcrro gcnas scoant, ut, antequam laclis nutrimonta /. 1 1
(
1 1 pater Attilee, Oclar et Rugila fratret ojus,

VARl E LECTIONES.
• Sig. priti it XXXU III, sed III detersum, ut videtur, «l> ipso statim postquam erat scriptum,
nam quod reliquisnumeris semper imponitb;hic deest. NW habent soli A. Fl. 2. k XXXIJ habent \.
Y\. 1. '•
ab hoc anno nnnia quinque addtl tn '. manut mcerta, ei B8' desunt reliquis.
;
 ;

fto
CHRONICA. 66

Bleda et Atiila, fratcr ejus, ab hoc anno usque ad A g atu Sophronii viri sapientis transtulit illud de He-
braica veritate in Latinum vcrbo ad verbum. Quod
mortem Martiani impcratoris regnavcrunt annis plus
6
sccundum Dioni- psalterium et a!ia Hieronimi opuscula idem Sophro-
minus 80. Anno ab Adam 4231,
sium, anno vero Domini 384, secundum Dionisium, nius de Latino in Grecum transtulit. (Beda. Gen-
Olimpiadis 289 anno 4 post morlem impii Valenlis nad. Idac Teophilus Alexandriae episcopus cyclum
j

imperant. de observatione paschse percenlum annos digeslum,

GRATIANUS ET VALENTIM ANUS. SAPOR. PRIAMUS. BRITANNI. quem laterculum vocavit, ab hoc anno incohavit,

381. 1. 1- i. 1. hoc est a primo consulatu Theodosii. (G. pont ) Da-

MODIGISILUS. FRITIGERNUS. WlMTllAKIUS. BALAMBEH. masus papa rogatu Hieronimi, instituit, dicere in

1. 1. I. ^- aecclesia in fine psalmorum: Gloria Patri et Filio et

(Prosp.) Theodosius a Gratiano magister militum Spiritui sancto; Sicut erat. Instituit etiam psalmos
ordinatus, incredibili celeritate et mira felicilalc in aecclesia nocte diequecantari 8
[Ut autem chori
devictis mullis barbaris gentibus, lassam rem pu- in duas partes divisi, ipsos psalmos alternatim can-

blicam in orientis partibus reparavit. (Cass.) Clare- tarent, jam tempore Constanlii imperatoris in aec-
um papalus
bant co tempore Damasus Romae, 13 p clesia Anlhiocena instituerant primi ITavianus et
annum agens; (Hier-) De vir.ill.) Didimus AlcXan Diodorus viri probatae vitae et doctrinae; quod inde
drinus, qui a quarto aetatis anno lumine captus, ad terminos totius orbis usque pervenit.]
quamvis esset clementorum ignarus, tamen in litte- 383. 3. 3. 3 3. 3. 3. 3. 3.
rarum scientia etiam philosophis £erat mirabilis; (Prosp-) Maximus in Bntanniatyrannidem im- 'pcr

m. Cass Idac) Hieronimus, totus divinae scri-

(//. ,
perium arripit. (Idac) Post Frilhigernum secundus
pturae incumbens; Gregorius Nisenus, Gregorius apud Wisigothas regnat Alhanaricus anno uno; qui,
Nazanzenus, Martinus Turonensis episcopus, Am- confoederatus Thcodosio, et ab eo Constantinopolim
brosius Mediolanensis, Rufinus Aquilcicnsis presbi- invitatus, mox \o. die ex quo venerat ibidem obiit.
tcr; in ./Egyplo Pachomius abbas, Meletius Antioce- Basilius Cesaricnsis, qui gemina philosophia ct
nus episcopus, per hoc clarior. quod Theodosius in sanclitatc claruerat Deus apparens ad precem
; cui

somnis previdit, se ab eo indui clamide imperiali et ejas eum docuit, ut sanctum sacri-
propriis verbis

diademale coronari. ticium consecraret; cui revelalum cst, quod Mercu-

382. 2. 2. 2. 2 2. 2. 2. 2, riusmiiesetmartyrJulianuniimperatoremperemeril
(Pprosp )
Gratianus valde religioni favct, et per quijuvenem, qui obamoremvirginissibiperdiabolum
omnia reipublicae promptus, Theodosiumconsortem r conciliatae negaverat Christum, reconciliavit Chrislo,

imperii facit. (IIier. Vita S. P.) Paula inlcr nobiles palam altercans cum diabolo ;
qui impetravita Deo,
Romanorummatronas prenobilis, abrenunciat mun- ut sanctus Effrem Syrus Grece loquerelur ;
qui pec-
do. (Hier., Prwf. in Psalm.) Psalterium quod se- cata peccatricis scripta et signala orando oblittera-

cundum LXX inlerpretes in omnibus aecclesiis can- vit (cf. Hier.) : clarus, dum me-
his ct multis aliis

tabatur, Hieronimus correxit. Quo ilerum vitiato, dicus Hebreus imminere sibi mortem per taclum
psalterium novum composuit, quod et a LXX inter- venae revera pronuntiaret, morlem orando in crasti-

pretum editionc non nuillum discordarel, et cum Dum distulit, et ita medicum cum suis ad Christum
Hebraico mullum concordarct. (juod ut omnibus convcrtens, feliciler morilur. Damasus papa invi-

clarum ticret, ipsum psalterium dislinxit per aste- diose adulterii accusatus, purgatur a 4i episcopis,
riscos, id est stellam •£, et per obclos, id est virgam accusalores ejus veio ab aecclesia cxpelluntur. Apol-

jacenlem —, docens ea quae conlinentur sub asle- linaris Laodiceae opi-copus, conversus in heresim
risco rr usque ad duo puncla : in Hebreo ha- sui nominis, a Damaso papa damnalur, quia dice-

beri et a LXX pretermissa csse; ea vcro quae con- bat, quod Christus nalus solam carnem. non ant-
tinenlursubobelo -f- usquc adduo puncta: inllebreo mam susceperit, aut si suscepit non rationalem, sed

non habcri, sed a LXX addita esse, justa Theodo tantum vivilicalem animam susceperit, sed potenlia
tionis dumtaxat translationem '.
Hoc psaiterium
u deilatis susceplse carm pro amma luent, et ipsa caro

Damasus papa rogatu Hieronimi in Gallicanis a.

]
ccle- non de Maria suscepta sit, sed caro et verbum
unius substantiie fuerint '.
siis cantari instiluit, et propler hoc Gallicanum vo-
catur; Romanis psalterium secundum LXX retincn- ROMANORUM. PERSARUM FRANGORUM. BRINTANORUM.
384. 4. 4. 4. 4.
tibus proptcr quod Romanum vocatur. Haec
sibi,

duo cum non WANDALORUM. WISIGOTHORUM. OSTROGOTHORLM.

psaltcria sufficerent ad proponenda
4. 4. 4.
testimonia de Christo contra Judaeos, qui non reci-
piunt nisi ea quae habenlur in Hebreo, addidit et
tertium, quod vocatur Hebraicum, pro co quod ro- (Psf.ud Dam.) Damasus papa decrevit, ne quid

VARLE LECTIONES.
«itai primo. A. B4*. Cl postea correxit 1. VCLXXVIIII C2*. D. ' i. T. d. t. postea
3. IVCCCXXXII
Anselmus, erasit et post concordaret posuit, abi habent Fi. 2; desunt A. B3*. F3. 8 In^t
alius, fortasse —
cantari in rasura dimidue line&Sig. cur.sec. Sequentia LU autem pervenil in margine post addidit 16; —
desunt uni A. defuerunt igitur primx editioni anni 1 10r> 9 Basilius fuerint in rasttra Sigeb. cur. sec. —
 ;

67 SlGKKERTl GEMBLACENSIS. «8

contraepiscopos presumant archidiaconi, qui dicun- 4 septem cselos oi per quosdam principatus gradatim,
tur etiam corepiscopi, id est regionum vel villarum dcsccndere et in malignum principem incurrere, a

episcopi. Chore enim C.rece, villa vel regio Lati- quo niundum islum factum esse dicebat, atque ab
ne 10
(149*).] [Prosp. Maximus Pictos et Scoitos hoc principe per diversa carnis eorpora seminari
Brittaniam incursantes superat. (Isid.) Wisigothi homines vero fatalibus stellis colligatos, corpusque
sine rege sub Theodosio fuerunt annis 13. Jord. nostrum secundum 12 cseli signa composilum essc

Winithanus rcx Ostrogothorum pro libertale conira dicebat, conslituens arietem in capile, Taurum in

Hunos rebellat in Gothia. (Prosp Ambrosius cpisco- )

cervice, Gcminos in humeris, Cancrum in peclore,

pus libros de Spiritu sancto ad Gratianum imperato- Leonem in manihus, Virginem in ventre, Lihram in

rem scribit. (Cass.) Corpus Pauli Constantinopolitani umhilieo, Scorpium in c.oxis, Sagittarium in virili,

episcopi, sub Constantino in exilio ab hereticis suf- Aquarrum Capricornum in lihiis, Pisces
in vesica,

Constantinopolim refertur cum gloria a Th«o- in plantis. (Idacils Marian.) Super his.audilus in
focati,
conciliis episcoporum, Romam petit, ibique a san-
dosio imperatore.
5. W. 1.0.5. H. 5
ctisDamaso et Ambrosio repudiatus, in Galliis quo-
W.
385. R.5.P.5. F.5. B. 5.
"
(Beda In Gallia
) sanctus
ctus Romanus Blaviensis n que in synodo Burdegalense a sancto Martino
D
obiit. Theodosius Archadium filium suum augustum aliisque hereticus judicatus, uhi se damnandum in-

facit. (Pnosp.) Justina mater Valentiniani Arriana tellexit, imperatorem Maximum appellat. A quo au-
in Amhrosium et omnem sanctam a^cclesiam catho- ditus et episcopatu pulsus, Treveris ab Evodio pre-
licam execrabdi odfo desevit. (G. r. F.) Francis fccto 'perimitur cum multis suis sequacihus, edi-

post Priamum Priami tilius Marcomirus et Sunno, cente imperalore, ut hujus seclae complices in His-
tilius Anlenoris, principantur annis 36. Quorum du- pania perimerentur ltachius et Ursatiu* episcopi

catu Franci Sicambria egressi, consedere secusRhe- accusatores Priscilliani communione aecclesiae pri-

num in oppidis Germaniae. (Jord.) Winitliarius Hu- vantur ah episcopis, nefas esse dicentibus, cujus-

nos in bello superat. cunque modi hominem episcoporum accusationc

38G. 6. 6. 1. G. 6. 2 6. 6. necari, Maximo imperatore et aliquibus episcopis

Maximus in Gallias transit, el Gratianum

(Beda.) Itachium et Ursatium defendentibus. Ki hac de
mperatorcm Lugduni perimit; fratrem vero ejus causa sanctus Martinus a Maximo molestatur,, quia
Valentinianum simulato pacis fcedere per triennium nolehat commun-icarc Ilachianis. Vix lamen obli-

Italia cxpellit. Theodosius solus annis 11 imperat, nuil, ut Priscillianistse nonocciderentur. (Hier., Vita

Uord.) Balamher rex Hunorum Winitharium in S. /'.) Paula Romae preponens Bellhleem, ibi cum
^'
bello perimit; posl quem secundus apud Ostrogo- filia Kuslochio ancillatur Chrislo, et sancte vivendo
tbas regnat Hunimundus annis 2. (Beda.) Secunda multas ad emulationcm sanclitatis incitat.
synodus universalis 150 patrum Conslantinopolim 387. 1. 7. 2. 7. 7. 3. 1. 7.
congregatur, jubente Theodosio et annitente Damaso
(Prosp ; G. Pont ) Siricius Romanae ecclesiae
papa quae Macedonium ncgantem Spiritum san-
;
37us 12 presidet. Hic constituit, hereticum poenilen-
clum Oeum essecondemnans, consubstantialem Pa-
tem per impositionem manus sacerdolalis ah icc-
tri el Filio Spiritum sanctum esse docuit.dans sym-
clcsia essc recipiendum. Hic Manicheos Romae in-
boli formam, quam tota Latinorum el Grccorum
ventos exsiliavit. Ambrosius episcopis ritum anti-
confcssio in a^cclesia ad missas sollemnibus diebus
phonas in sacclesia canendi primus ad Lalinos trans-
decantat. Hic dccretum est, ut Constantinopolis
tulil a Grecis, apud quos hic rilus jumdudum ino-
tanquam novse Boma- cpiscopus poslRomanum pon-
lcverat, ex instituto Ignatii Antioceni cpiscopi et
lificem liabeat privilegium. (Marian.) Priscillianus
apostolorum discipuli, qui per visioncm in caelum
in Hispania episcopus condens heresim sui nominis,
audivit, quomodo
raplus, vidit et angeli pcr anti-
eecciesiam perturbat. (August., De haeres. 70.) Hic
13 phonarum reciprocationem ymnos sanctaa Trinilati
personas sanct;e Tiinitatis confundebat, dicenseum-
canebant. [Cass )
Franci Quinlinum et Eraclium Ro-
dem esse Palrem quem Filium et Spiritum san-
manorum duces cum omnibus peene suisjuxta Tre-
iiiiiu. Carnium escas pro immundis babebat ; con-
verim delent. (Prosp.) In Egypto Johannes anacho-
juges, viros a nolentihus feminis, feminas a nolcn-
rita sanctitata' d propheliae spiritu claret.
tibus viris separabat ; opificium omnis carnisnon
788. '2. 8. 3. 8. 8. -4. 2. 8.
Deo hono et vero, scd malis angclis assignahat ;

aminas ejutdem naluni' ct suhstantiae, CUJUS cst (PrOSP.) Corpora Gervasii ct Prothasii martirum
Dcus, essc dicehat, et eas ad agonem qucndam Mediolani ab Ambrosio reperta sunt (Jord.) Ostro-
Bpontaneum, non tamcn in terris exercendum, pcr gothis regnat Horismudannis duohus

VARLE LKCTIONKS.
10
Damasus —
Latine in ruaura 1 . detunt uni A. " a sanclis — Marlino Sig ipse in rasura, ted eodm
quoreliqua atramento, igitur $tatim, quum totus codex conficeretur , non curis secundis scripta ,a \\\\i
vi tk porro B C. D. E. cf. 0. 3W>

NoT/K
(449* Cf. Mon Legg. II 2,33.
 CHKONIC.A. 70

389. K. 3. P. 9. F. 4. B 9. W. 9. A annum in aula imperatorum gloriose militans, ex

-W. 5. 0. I. II. 9. senatore lit monachus,annos 55 in crcmo
et per

(Prosp., Beba.) Valentinianus imperator, Maxi- sanctitalis exemplo omnibus mirabilis enituit: Uie-
muin fugiens, Constantinopolim venit, et a Theo- ronimo scripluras sacras veteris testamenti de He-
dosio paterne suscipitur. (Prosp.) Augustinus cum braica veritate in Lalinam linguam vertente, editio
esset Manicheus, pcr Ambrosium ad rectam fideni LXX interpretum, quae tenebatur a cunctis et Gre-
convertitur, et relictis scolis baptizalur. cis etLatinis, ccepil in secundis haberi. Quod contra
390. 4. 10. 5 10. 10. 6. 2 10. inveteratum aecclcsiae usum fieri quamvis sancliet
(Ioacius.) Maximus tirannus ab Ambrosio excom- docti viri egre ferrent, prevaluit tamen auctorilas
municatus, quia corrigi noIuit,a Theodosio Aquileiae Hebraic&e veritatis, postquam patuit, quantum ab ea
in bello perimilur ; elValcnlinianus imperio reslitui- discreparent LXX intorpretes.

tur. (Jord )
Ostrogothi sine rege fuerunt annis 40. 396. 10. 16. 11. 16. 16. 1-2. 6 16.
391. 5. 11. G. II. II. 7. 1. 11. [H. m ) Hoc temporein castello Judeae Emausna-
(Prosp.) Theodosius imperator immane facinus, tus estpuer perfectus, ab umbilico et sursum divi-
quod commisit, quando Thesalonicae septem milia p sus, ita ut habcret duo pectora et duo capila, et
civium fecitoccidi in ultionem judicum in sedilione unusquisque sensus propnos et unus edebat et bi ;

occisorum, imitabili publicae penitentiae exemplo di- bebat, et alter non edebat unus dormiebat, et aller ;

luit, ab Ambrosio aecclesia exclusus ct humili sa- vigilabat : nonnumquam insimul dormiebant, insi-
tisfactione reconciliatus. [lbid.) Gregorius episco- mul tamen ludebant ad alterutrum, et Ilebat uter-
pus Nazanzenus obiit Ambrosius post Hilarium quc, et percutiebant invicem. Porro vixerunt annis
Pictavensem ymnos in aecclesia canendos primus ferme duobus, et unus quidem mortuus est, alter

composuil. Claudianus gcnlilis poeta Romae claret, vero supervixit diebus quatuor. (Marian.) Valenti-
392. 6. 12. 7 12. 12. 8. 2. 12. nianus imperator nimia austeritate Armogastis ma-
(Cass) Caput Johannis baptistae a Theodosio im- gislri militum ad vitaetaedium perductus 13 ,Iaqueo

peratore Constantinopolim Iranslatum cst.Quod cum vilam finivit. Eugenius auxilio Arbogastis tyranni-
Valcns imperator olim illuc voluisset transferre, zat. (Beda.)Corpora Abacuc cl Micheae propheta-
vehiculum, in quo sanclum caput ferebatur, nullo rum revelantur. Didimus Ab Oculis anno tetalis
modo moveri potuit. 85' Alexandriae obiit

393. 7. 13. 8. 13. 13. 9. 3. 13. 397. 1. 17. 12. 17. 17. 13. 7. 17.

(Prosp.) Terribile in ca'!o signum columnoe per ., (Prosp.) Theodosius Eugcnium et Arbogastem in
omnia simile apparuit. In Hispania Prudentius ly- bello perimit,et ipse nonmulto post obiit.Posl quem
ricus pocta claret. filii ejus Archadius et Honorius impcrant annis 13.
394. 8. 14. 9. 14 14 10. 4 14. [V.Ambr.) Corpora Nazatii et Celsi martirum Mc-
(Beda.) Hioronimus librum illustrium virorum diolaniabAmbrosio reperta et levata suni.
hic finit ; Gennadius abhinc incipit. (Prosp.) Alexan- 398 1. 18. 13. 18. 18. 14. 8. 18.
driae jussu Theodosii templa idolorum a Theophilo (Prosp.) Constantinopolis iram Dci formidans,
cpiscopo destruuntur, ct everso famoso Serapis fauo, lgncsuper nubem lerribililer fulgcnte, ad peniten-
martyrium ibi consecratur, et in eo ossa Johannis tiam conversaevasil Kuiinusmagisler militiae orien-
baptistae rcconduntur ;
quae hoc modo Alexandriam talis rebellans, aStilicone magistro nulitiae occiden-
translata fuerant. (Rifixi, h. e) Apostala Juliano talis perimilur. Gildo comes Africae rcbellans, con-
imperante et contra Christum furente, pagani ossa suela stipendia Romanis subtraxit, quem non mullo
Johannis baplistae in urbe Samaria scpulli effraclo post Stilico interficiens, Africam ad jus pristinum
sepulcro extrahenles dispergebant per agroseaque redcgit. (Jord ) Wisigolhi rupto cum Romanis fe-

rursus collccla igni cremabant, et sanclos cineres dere, Alaricum supcrsc rcgem creant, qui regnavit
pulveri immixtos per aera dispergcbant. Sedquidam " annis 18 u
monachiex Hierosolimis immixti furentibus pnganis, 399. 2. 19. 1i. 19. 19. I. 9. 19.
quolquot poluerunt ossa collegerunt et ad abbatem (G. pont. ; Marian. Romanae
; Cass.) Anastasius
suum Philippum Hierusalem delulerunt. Philippus aecclesiae 37 presidct. (Mariax.) Sanctus Mar-
i:i

ea Athanasio episcopo Alcxandriae misit. (Marian.) tinus secundum quosdam obiit hoc anno (Gex.nad.)
Sanctus Patricius Scottus in Hibornia cum suis so- Florebant in aecclesia hoc tempore sancti et docti
roribus venditur : ubi cum esset regis porcarius, viri, Johannes Crisostomus Constantinopolis epi-
angeli sepc colloquio fruilur. scopus, sanctitale quidem et scicntia clarus, sed in

395. 9. 15. 10 15. 15. II. 5. 15. facundia sua sevcrior et liberior justo ; Donalus
Arscnius Romae clarel, qui usque ad 10 um aetatis Epiri episcopus, qui ingentem draconem expuens in

VARLE LECTI0NES.
13
Hoc —
perductus pritno duabus lineis continebantur. Sed his erasis, Sig. ipse statim, non curis secun-
dis, ut ex atramento apparel, et in rasura et in margine inferioriea ita ampliavit, ttt nunc kguntur. l * ita
falso 1.F2. XV. plurimi alii. 15 ita i. e corr., rell.
71 SlGEBERTl GEMBLACENSls. 72

ore ejus interfecit, quem octo juga bounvvix tra- \ rcnlur, cecus per eos illuminatur, dicens, se illuc

here potuerunt ad cremandum in Hispania Oro- ;

per visum directum esse ab Ambrosio episcopo, di-
sius historiographus ; in Aquitania Severus, quivi- cente, se in horum martyrum consortio deputatum
tamMartini elalia multa scripsit, qui in senecla a esse JI. m.) Stilico pacem fratrum imperatorum

Pelagianis seductus, silcntium usque ad mortem te- interturbare volens, Alaricum re^em Gothorum fe-

nuit, tacendo corrigens, quod loquendo peccavit. cit ordinari magistrum militum (151)

V. Servat )
In Gallia Severinus Agripinensis, Ser- 404. 7. 24. 19. 24. 24. 6 14. 24.

vatius quoque decimus Tungrcnsium l6

episcopus, (G. Pont.) Innocentius Romanse a^cclesiie 38" s
17
Domini nostri Jesu Christi consanguineus, non so- presidet . Ilic decrevit pacis osculum ad missa->
lum cx eo quod voluntatem Dei palris faciebat, sed dari, sabbalo jcjunium celebrari, oleo ad usus in-

etiam secundum carnem. [Gen. Servat )Qui natus tirmorum ab episcopo consecralo licere uti non
quidem in Pcrside tilius fuit Emmiu, cujus pater solum presbiteris, sed omnibus etiam christianis, in

fuit Eliud frater Elisabeth, quae peperit Johannem suam suorumque nccessilatem unguendo. (Prosp.
baptistam. Mater vero Eliud et Elisabelh, Esmeria, Aug. Dc hoeres. 88.) In Britannia Pelagiusexecra-
soror fuit Annae, quse genuit Mariam matrem Do- bili doctrina ccclcsiam Christi maculare nititur,

mini. B dicens, hominem sine gratia Dci posse salvari suis

400. R. 3. P. 20. F. 1S. B. 20. W. 20. meritis :unumquenque ad juslitiam propria volun-
W. 2. 0. 10, H. 20. tate regi ; infantes sine pcccato originali nasci, scd

(H. m ) Romanorum provincias hinc Wisigothi, tam insontes cssc, quam insons fuil Adam anlo

indc Huni graviter incursant. Romae celebralo gla- prevaricalionem ; ncc ideo baptizandos esse, ut a

diaiorio ludo, Telematius monachus increpans po- peccato solvantur, sed ut per adoptioncm inregnum
pulum attentius spectaculo inhianlem, lapidatur a Dci qui etsi non baptizentur, essc
ammittantur ;

populo. Unde offensus Honorius imperator, gladia- tamen regnum Dei aeternam et beatam
eis cxtra
lorium ludum edicto suo imperpetuum removit. vitam Adam solum suo peccato lesum esse, eum-
;

401. I. 21. 16. 16. 21. 3. II 21. que mortuum esse nonex culpae merito, sedexcon-
Imperatores zclum patris sui Theodosii sccuti. dilione naturae qui moriturus fuisset, etiamsi non
;

jubent in toto orbe Romano templa idolorum de- peccasset. Dicebat ctiam, irritas esse orationes,
slrui, Hiero-nimus ct Rutinus Aquileiensis presbiter, quae liuntab aecciesia, sivc pro intidelibus, sive pro
orla inter sc simuUate pro questionibus scriptura- fidelibus. Hunc et Caelcstium et Julianum complices
um, libros invcctivarum satis quidcm luculento, p ejus Innocenliuspapadamnavit. Hieronimus quoque,
scd nimis mordaci sermone in alterutrum conscri- Auguslinus et alii eos ut lidei hostes armis veritatis
bunt. impuguabant. ,C.\ss.) Orientales etiam graviter ex-
402. 5. 22. 17. 22. 22. 4. 12. 22. agitat mota de Deoquestio.utrum Deus sit corpuset
(Prgsp.) Sanctus Marlinus aclatis anno 81, episco- humanum scema habeat, an sit incorporcus et ab
palus vcro 2(> obiit hoc anno secundum Prospcrum, huniano scemate omnino alienus ; siinplicioribus
qui scribit, cum obisse anno 5° Archadii et Hono- Deum corporcum ot sub humano scemate esse
rii ;
(Sev.) immo secundum Scverum, qui scribit in astruentibus, aliis hoc dcstrucntibus,
vila ejus (130), eum post mortcm Priscilliani sede- 403. 8 25. 20. 28. 25. 7. 15. 25.
cim annos vixisse. Roime Alexis Romanoruni nobilissimi vitamira-
403. <> 23. 18. 23. 23. 5. 13, 23. bilis declarata est ;
qui prima nuptiarum nocte
(V. Ambr.) Ambrosius Mediolanensis obiit, cujus sponsain relinqucns, pro Christo peregrinatus est
vilam Paulinus Nolanus episcopus ad Augustinum per sedecim annos, et tandem apud Edissam Syriae
episcopum describit. urbem imagine sanctae genitricis Marise cum divul-
(Prosp. : Idac.) Hic Paulinus
Nolae postmodum episcopus, cum esset innumerabi--. gaute, indequoque fugit, el ad porl um Romanuni
liuni prediorum dominus, ammirabili exemplo ven- non sponte appulsus, a patre suo ut pauper cxci-
dilis omnibus religionem elegit expeditus cuiTera- pikur Ann Leod) Ibique nulli cognitus sedecim
;
('(/'.

18
sia cx conjuge soror facta, Bequatur bcalaevita' te- annos agcns, lenore vitae su»3 in carta descripto ,

stimonio et merito. Hicse episcopum pro captivo ti- obiit, el divina voce manifestatus, totam Romam
lio pauperis viduae in servitutem barbari addixil ;
sluporc el gaudio aflccil. (//. m.) Johannes Criso-
sed divinitUS proditus quis essct, multos caplivos Btomus Eudoxiam, uxorcm Archadii imperatoris,
libertaU restituit (n. m.) Hoc tempore in Italia Si- multosque Bacerdotum infestos habens, cpiscopatu
sinniiis, Martiriuset Alexander b gentilibus martiri- pellilur et exiliatur, Scd populo pro hoc tumul-
zantur. Quorum corpora cum Mediolanum dcler- tuante, revocatur. Secundo exsilialur, sed terremotu

VARLE LECTIONES.
11 Trungrensium 1.
r'
ita 1. corr. eXXXVTIH rell " dcsciplo 1

N0Ti€.
(150) Potins in Dialogo du virt. sancti Marl. III, (184) 1'also ; liis id factum, piiimmi abArcadio,
16 HIRSCH. deindc ab Allalo.
73 CIIRONICA. 74

regiam urbem graviter concutiente, a civibus revo- A Sdigerdem Persarum regem testamento designans,
catur. Pachomina abbasUO annum agens in vir- mortem o))iit. Sdigerdis tulelam pueri benigne
tulibus consummatur. suscepit, ct pacem firmissimum cum Romanis facit,

406. R. 9. P. 26. F. 21. D. 26. W. 26. mediante Marulba Mesopotamiae episcopo. Is Maru-
W. 8. 0. 16. B. 26 tbas et apud Persas, apud Romanos omnimodis
et

Archadius imperator ossa Sarnuelis prophetae e clarissimus babebalur. Uticae terra scptem diebus

Judea Constantinopolim transtulit, tam hilariter mugilum dedit. (Prosp. —

H. m.) Stilico regnum
occurrcntibus populis, ac si eum vivenlem cerne- Honorii affeclans tilio suo Eucherio, rei publicae per-

rent Paula Bethleem obit, cujus vitam Hieronimus niciosus efficilur, barbaras gentes ipse alias rcgno

scribit (Vita S. Aug ) Auguslinus in aecclesia phdo- immitens, alias consensu suo tbvens; unde modo
sophatur ; cujus lihrorum, tractaluum et epistola- solito gravius earum et maxime Wandalorum
rum numerus plus quam ad mille triginta exten- rabies per Gallias exarsit. (Ibid.) Honorius post mor-

ditur, multis numero non comprehensis. tem Arcbadi cum fatruele suo Theodosio regnat

27. 27. 27. annis 14.

407. 10. 27. 22. 9. 17.

cum ducenlis milibus 411. 1. 3. 26. 31. 31. 13. 21. 31.
(Prosp.) Ragadaisus Scyta
Ex hoc (Vita S. Autidii.) Atticus Constanlinopolitanes epi-
Gothorum a Scytia veniens, Italiam invadit.
scopus claret Wandali duce Grosco Gallias perva-
murmur multus blasphemantium infremit in Chri-
tempora culpantes, fclicita- gat, multas urbes et aecclesias subvertunt. Croscus
stum, et christianitatis

tem gentilium attollunt. Inter quos precipue Simma- tandem a Mariano preside Arelati captus et per

chus orator furebat, qui etiam scriplis epistolis victas urbes ignominiose retractus, ad morlcm tor-

agebat de idolatria et de repetcnda ara Vicloriae. mentatur (132). Sub boc turbine inter multos mar-
(Gfnhad.J Quorum latrantium ora injeclo eis veri- tyrizantur Sedunenses Florentinus et Hilarius, De-

latis osse obstruxerunt Auguslinus libro de civitate siderius Lingonensis cum Vincentio archidiacono,

Dei et Oresius historia sua Prudentius quoque Antidius Resontionensis episcopus. De hoc Antidio
poeta luculenlo metrici operis libello blasphcmias legitur, quod aliquando 3 feria post palmas transiens
Simmachi refellit. pontem Duvii fluminis, vidit agmen demonum,
gesta sua principi suo referentium, et inter eos
408. II. 28. 23. 28. 28. 10. 18 28.
— Multis urbibus vaslatis, Ra-
Ethiopem in manu sandalium preferentem, ad indi-
(Prosp. //. m.)
gadaisus conclusus a Romanis, interit cum omnibus cium quod Romanum presulem, cujus hoc erat,
er 7' annos impugnatum, itandem ad lapsum traxe-
per
suis Sdigerdis imperat Pcrsis annis 31. Augustinus P
L "t Qui vocans ad se Ethioper
apud Ypponem Africae, et Hieronimus apud Detb-
leem Juda?, per epistolas inter se usquc ad simul sancla} crucis super eum ascendens, eo vectante

talem disceptant de quibusdam scriptune capitulis,

Romam venit feria 3, liora celebrandi ofticii ; ct

maxime de eo, quod dicit Paulus, sc Petro in fa- demone pro foribus expectante, papae rem retulit,

ciem reslitisse. quia reprehensibilis erat; de quo

negantem per sandalium ad poenitentiam movit, et

missa vice ejus celebrata, et parte crismatis a se

Hieronimus scripserat, quia Paulus Petrum non
reprehenderit Auguslinus consecrati assumpta daemone revectante ad aeccle-
revera, sed simulate ;

contra dicebat, quod eum revera, non simulate re-

siam suam rediit, sabbato sancto, hora celebrandi

prehenderit.
officii. Romae femina gyganteae magnitudinis de pa-
renlibus mediocris staturae nata, mullis stupori
409. 12. 1. 24. 29. 29. II, 19 29. 1S)
erat .

(Cass.) JohannesChrisostomus, urgentibusinimicis

412. 2. 4 27. 32. 32 14. 22. 32.
episcopatu abdicatus, ab Archadio exilio religatur,
(//. m ) Alaricus rex Wisigolhorum per Italiam
ibique non multo post morilur. Innocentius papa et
debachatus, mandat Honorio imperatori, ut aut
occidentales episcopi pro Johannis prejudicio ab
secum bello congrcdiatur, aut Golhis in regno suo
orienl lium se communione suspendunt. Iram Dei1

n locum ad habiiandum largiatur. llonorius Gallias

pro morte Johannis nimia grandinis lempeslas
furori gentium undique expositas eis concessit.
Constaninopoli incumbens, et mors Eudoxhu augu-
413. 3. 3. 23. 33. 33. 13. 23. 33.
stae subsecuta intentat.
(Joud.) Wandali Gallias, quas per tot annos la-
410. 3. 2. 23. 30. 30. 12. 20. 30. ceraverant, relinquentes timore Gothorum, cum
(//. m.) Archadius orientalis imperator limens Alanis et Suevis Hispanias occupant. Ibique fere 30
(ilio suo octenni puero Theodosio, eiquc tulorem annis habitaverunt. [Ib.) Alaricus facto foedere cum
VAR1/E I.ECT10NES.
19
Romae — erat Sig. postea addidit.
NOT/E.
(152) Prima ejus narrationis
lineamenla tradit rum et Vita S. Antidii saec. xi scripta, in Actis SS.
Gregor. Tur. I, 32, 34, formam ejus popularem Jun. V, 43, ex qua Sigebertus sua sumpsit. HIRSCH
Idacius ap. Canis. lect. ant. ed Casn. II, 191; unde cf. Loebell Gregor von Tours 411.
hastam auxerunt Aimoinius III, 1, Gesta Treviro-

Patrol. GLX. 3
 ;

SIGEBERTI GEMBLACENSIS 7i,

Honorio, cum ad Gallias sibi datas lendoret, Stilico \ ille, quem Gothi capta Roma imperatorem Indicro

ipso sancto die paschse ex improviso super eum crealum, uno die imperiali scemale procedere,

primo impetu victor, postea a Gotliis tur- crastino auteni sero scemate sibi ministrare fece-
irruil, et

piler vincitur(l53 Honorius cognilo Sli-

(II m) runt ; hic, inquam, non jam ludicro, sed scrio im-

lieonem esse tantorum malorum ineentorem elvitae perare affectans: hi omnes, ut tyrrannidcm invase-

su;e insidiatorcm, cum cum iilio ejus Eucliario runl, diversis locis, diversis temporibus, a militibus

occidit (152 . Jord.) Alaricus rupto fcedere ltaliam Honorii capti aut extincti perierunt.

repetit, ipsam Romam capit, in mulla loca incen- 415. 5. 7. 30. 2. 2. 2. 25. 33.

dit, nnillos sanguine tamen el caede tem-

affligit, a (C.r.NNAD Maximus Turinensis episcopus claret,

perat, et ad sanctorum limina confugenlibus in- qui in omeliis componendiset in secclesia declaman-
dulget (155);lerlia die sponle Roma egreditur, ad dis studuit eleganter. Hispaniae Wandalorum ferro,

Siciliam navigare contendens naufragium patitur, et fame, pestilentia, morsibus bestiarum gravitcr labo-
non mullo post apud Consentiam urbem subila rant. (Idac) Valentia Galliaium civitas a Gothis

morle defangitur. Capta est autem Roma Kalen- capta est. ^Prosp ) Prcdestinatorum heresis hoc

das Septembr. anno 1164

20
conditionis suse II m.) .. tempore coopit scrpere ;
qui ideoPredestinati vocan

His diebus apud Africam in Uticensi litore dens tur, quia de predestinatione ct divina gratia dispu-

gyganlis inventus est tam ingens, ut si minutatim tantes asserebant, quod nec pie viventibus prosit
bonorum operum labor, a Deo ad morlem pre-
in modulos noslrorum dcntium conciderelur, cen-
si

S1 (Grf.g. Tur.) Inte- deslinali fucrint nec impiis obsit, quod improbevi-
tum dentes inde ticri possent .
;

incursantibus con- vant, si a Deo fuerint predcstinati ad vitam. Qu;e

rim Wandalis iterum Gallias
Modigisilum regem, cum 20 milibus assorlio el bonos a bonis avocabat, et malos ad
gressi Franci,
mala provocabat. Haec heresis ex libris Augu-
Wandalorum exlinguunt: et suprema forte inter- (Il> )

stini male mtellectis initium sumpsisse dicitur.

necio Wandalorum fuisset, nisi reliquis eorum seu
venisset. (Prosp., 416. 6. 8. 31 3 3. 3. 26 36.
Alanorum Resplendiat subsidio
Britannorum vircs ac tempestate nimiis (H. m.) Honorius imperator sopitis in Africa he-
Ceda.)
hostium irruptionibus nimis erant attenuatu ; et reticis, paccm rcddit aecclesiis. Perempto asuis Ata-

bello laborantibus nihil nulfo Wisigothorum rege, Sigericus regnat anno

quia a Romanis undique
subsidii habere poterant, subtrahunt se ab eorum uno. (Cass ) Judeus quidam cum questus eausa

per annos circiter 67 multum mul- saepe in multis hereticorum a;cclesiis baptizalus
dominalione, ct

calamitatibus laboraverunt. Wandalis post Mo fuisset, venit etiam ad aecclcsiam orthodoxorum.

tis

digisilum Modigisiliifilius Gundericus regnavit inHis-

^ sub eadem intentione baptizandus. Et cum baptizari
dcberet, aqua fontis subito disparuit; et iterum
punia annis 16. Wisigothorum tertius regnavit Alha-
nulfus annis 3 [Franci soepe Gallias incessentes, di- atque itcrum aqua disparens, virtutem Dei et JuuYi

ripiunt prima, et secunda irruptione incendunt ur-

pCrlidiam oslendit.
Nini 417. 7 9 32. 4. 4. 4. 27. 37.
bem Treverim, quam condidit Treber, filius

Assiriorum regis, profugus a facie novercae sme Se- (//. Pont Zosimus Romame aecclesise 39"" prosi-
23
miramidis.eta suonomine Treberim dcnominavit
1 '-'
j
det . Hic decrevitcereumsabbato sancto paschae per

414. R. 4. P. 6. F. 2 J. l
15. 1. W. 1. ajcclesias benedici. Tsid ) Peremptoa Wisigothis Si-

W. 1. 0. 21. II. 34. gerico, regnat Wallia annis22 (IS6). (Marian ) (Jui-

(//. m ) Athanulfus Romam redit ;

quod reliquum dam occidentales ullimo anno cycli deccnnovcnnalis

erat abradit; inter caeteros Placidiam quoque.soro- pro cmbolismo communem annum lencntes, ac per

rem Honorii imperatoris, captivam abducit, eamque hoc in pascha celeorando aberrantes, divino roira-

sibi uxorem ducit. (Ib ) Honorius impcrator, quia in culo ad veritatem revocantur. In una enim Italise

Deo speravil affeclu optimae religionis, liberaviteum secclesia, ubi annuatim eabbalo sanclo paschae,
I)
Deus a multis in se undique insurgentibus tyrannis. hora baptizandi, solebat aqua divinitua manare el

(Jord Siquidem in Britanniis Gratianus, in Galliis slatim ex SCBe redire, nullo doduetorio ponitus ap-

Constantinus et Conslans filius ejus cx monacho parente; nunc temperius justo, id est 8 Kal. Apiil.,
cuesar faclus, ilcm post oos in Gallis Geronlius et pascha celebrantes, aqua non omanans cxpecla-
Maximus, Salustius Jovinus, Sebaslianus (Idac) ;
tionc lolius diei ac noclis fefellil ; legitima autcm

in Africa Eraclianus; Romae Terlullus ct Attalus die paschae hora baptizandi aqua solito emanana,
VAIU.E I.ECTIONES.
10 Sijcb. sed L. jam erasum est. K.XIIII habet P3. anno M.
tcripserat. ICLGl
II quadragesimo qnarto A
—
;

reliqui conditionis
omnet M.IAllll. possent Sigeb.
-' margine inferiori curis secundis addit. 2i //a m
in rassura ly. rell Franci s. G incursanlea d. p. e. s. i. u. T. quae sic dicta est ah auclore Trebeta pri- i

vigno Semiramia uxoris Nini a qua poal decessum Nini regno pulsua hanc urbem super Mosellam Buvium
; ;

condidit, vocana eam nomine suo Treberim unus \ hcec igitur Sigebertus primo scripsetat. ita 1. in ;

raxsuru, rell.
NOT.E
(153 Hoc faclum d. 29. Mart. io:t. (39 Theoderici annos hauserit Sigeberlus, cum
(134) Anno W8. lihlius 2 lantum annoa ascribat, Isidorus
Walljae
155) ix Kal. Sep. H0. tros. Pro no^lro Jordinis C. 32.
Non consl ti, unde boa Walliae <•! infra a.
 -

77 CHRONICA. 78

10 Kal. Maii pascha debere celebrari ostendit. ^ in villis Germaniae Salehaim, Bodohaim, Windohaim,
(Beda.) Corpora sanctorum Stepliani prothomarli- Hi quattuor proceres per tres mallos causarum oii-
ris, Nicodemi, Gamalielis et Abibon Luciano pre- gincs convenientes sollicite tractantcs, de singulis
sbitero revelata sunt. Et corpus quidem prothomar- discutiendo, sicut lex Salica declarat, judicare de-
tiris Stephani Johannes episcopus a Caphargamala creverunt (Idac) Wandali, Alani, Suevi, regiones
Hierusalem transtulit, quod pust aliquot annos inde Hispaniarum ad habitandum inter se trifariam com-
levatum est aJuliana matrona,quae corpus Alexan- parlili ct in tribus regnis divisi, colliduntur inter se

dri viri sui sepulli juxta corpus prothomartiris intestino bello

levare volens, pro corpore viri sui corpus protho- 423. 13. 15. 4. 10. 10. G. 33. 43.
martitis levavit, et multa miraculorum gloria illu- (Prosp. — H. m ) Honorius Constantium, virum
stratum Constantinopolim detulit. sororis suae Placidiae, in imperium ascisit, qui oc-

418. R. 8. P. 10. F. 33. B. b. W. 5. W. 1.

tavo imperii mense obiit. Britannis subjectionem

0. 28. H. 38. Romano imperio repromittentibus, subsidia mittit

(Gennad.) Orosius presbiter rediens a Hiero- Honorius, et Hispanis Wandalorum bello laboranti-

nimo, ad quem missus fuerat ab Augustino pro bus ; sed id frustra fuit.
r»
discenda questione de origine animae ^Beda.) reli-
424. 14, 16. 5. 11. 11. 7. 34. 44.

quias prothomartiris Stephani ad Africam detulit (Prosp ) Honorius tricennalibus suis de pompa
cum historia inventionis ejus, quam gratia miracu- capti Maximi tyranni Ravennae celebratis obiit.

lorum prosequente ubique Deus mirificavit. Unde Theodosius utrique regno imperat annis 3. (Jord.)
plura Augustinus, multo plura scripsit Evodius. Wallia rex Wisigolharum Wandalos in Hispaniis
\H. m.) Honorius, pacto foedere cum Gothis.Aqui- prosecutus, debellat.
laniam tradidit eis. Wallia Placidiam ab Atanulfo 425. I. 17. 6. 12. 12. 8. 35. 45.
captam reddit Honorio fratri : Honorius eam dat (H. m.) Johannes Hunos regno immittit, et eorum
uxorem Constantio quo Placidia Valen-
comiti, ex auxilio ad tyrannidem intendit. (Jord.) Wandali
tinianum genuit, qui post Honorium regnavit. Mauritaniam invadunt. Hoc tempore Theonistus
419. 9. II. 34. 6. 6. 2. 29. 39. episcopus ab hereticis pulsus est ab urbe sua Phi-
(G. r. F.)Sunnone et Marcomiro Francorum du- lippis, cum discipulis suis Albano, Urso, Thabra-
cibus defunctis, Franci in commune deliberant, ut ham, Tubraham ; ex quibus Albanus apud Mogun-
etipsi, sicut aliae gentes, unum regem habeant ; et tiamGalliac, reliqui vero in diversis Italiae locis pro
26
filium Marcomiri ducis Pharamundum sibi regem r Christo martirizantur .

ordinant, qui regnavit annis 1). 420. 2. 18. 7. 13. 13. 9. 36. 46.
420 10. 12. 1. 7. 7. 3. 30. 40. (G. pont ) Celestinus Romanae aecclesiae 41 us prc-

Bonefacius 40 us ,4 sidet. Hic constituit, psalmi David 158 ante sa-

(G.pont.) Romana? aecclesiae ut

presidet. Contra hunc Bonefacium ordinato Eulalio, crificium canerentur antiphonatim ex omnibus,
et pro hoc dissidente aecclesia, ambo jussu Honorii quod ante non fiebat, nisi lantum epislola beati
augusti Urbe egrediuntur : et sic reprobato Eulalio, Paulet sanctum evangelium recitabatur. Ex hoc
jussu augusti Bonefacius, quia prior ordinatus fue- institulo excerpti de psalmis introitus, gradalia, of-
rat, sedi apostolicae restituitur (157). Hicdecrevit, fertoria anlesacrificium, communiones inter com-
ut nulla mulier aut monacha pallam sacratam alla- municandum cum modulatione ad missam in aec-
ris contingeret aut lavaret, aut incensum poneret ;
clesia Romana cantari ceperunt. [H. m Theodosius )

etutservus vel obnoxius curiae aut cujuslibet rei per Ardaburium ductu angeli Johannem tyrannum
non fiat clericus. opprimit. Romae inter Etium et Bonefacium ex rei
421. 11. 13. 2 8 8. 4. 31. 41. militaris gloria orta invidia, rei publicae^parturit
(Vita S. Hier.) Hieronimus per 56 annos libris dispendia.
suisconfectis, ita corpore prae laboribus defeclo, ut 427. 3. 19. 8. 14. 14. 10. 37. 47.
lecto surgere nequiret nisi apprehenso manibus D (H.m, Prosp.) Theodosius Valentinianum, Placi-
fune, qui adhoc de trabe pendebat, obiit apud dise amitce suae ex Constantio filium, imperatorem
Bethleem anno aetatis suae 98 25 .
eumque cum Placidia matre Romam ad impe-
facit,
422. 12 14. 3. 9. 9. 5. 32. 42. randum mittit et regnaverunt simul annis 24.
;

(Lex sal , Gesta r. Fr.) Franci uti coeperunt legi Carthago permissa est muro circumdari. Cassianus
bus, ot legcm Salicam dictaverunt per quatuor gen- de aecclesia Constantinopolitana a Johanne Criso-
tis suae proceres electos de pluribus, his appellatos slomo ejectus et in Massiliam Galliae presbiteror-
nominibus, Usogast, Bosogast, Salagast, Widigast, dinatus, multa scripsit ; inter quae etiam compertas

VARLE LECTI0NES.
M ita 1 sine rasura ; rell., et tractutus de investitura * LXXXVIIII ex correctura 1. B3*. Fl. LXXXXVIIl
Sigeb. prima manu et rell. 2B
Hoc lempore — martirizantur in margine Sigeb. curis terciis ; rell om-
nes.
N0T£.
(151) Haec ad verbum exscripsit auctor traclatus De investitura, in Goldasti apologia, p. 231.
 SlGEBERTl GEMBLACENSIS. 80
79

patrum. doctrinasque et regulas, 4 tium cassa. Gensericus oilia Golhorum veritus, et

in
111 '
Tevuto
C- '
vitas r. .

libris exponit.
. -1 n ____-.__ \\r n r._. -.1 nm_
simul a Bonefacio invitatus, eum Wandalis el om-
_• |

datis ad plurimos
P. 20. F. 9. B. 15. W. 13, nibus eorum familiis ad Africam transfretavit, eam-
438. R. I.

\Y II. 0. 38. H. 48. que invadensct dilacerans, multam niullo tcmpore

calamitatem Romanis intulit. (Idac, Cass.) In Gal-
(Ib I
Timotheus quidam continentiac et
ln Bitinia
religionis imagine multis Qludens, eos in
errorem lia cum Suptar rex Hunorum Burgundiones nimis
dicens, Christum verum qui- opprimeret, illi in Deo chrislianorum spcm suam
suae heresis induxil,
verum hominem deVirgine Maria na- ponenies, se baptizari petierunt et slatim Hunis
dem Deum et ;

tum fuisse ;sed inentions dicendo, <[iiod divina na- congressi, pauci multa milia eorum peremerunt, et

tura conversa
Ro-
sit in humanam naluram. (Jord ) sic rabiem ipsoruin refrenaverunt.
mani Hunos a Pannonia Fugant, quam per 50 annos 134. 7. 26 i. 21. 5 17. '_. 54.

tenuerant. (G. Pont ) Sixtus Romana. a.cclesiae 42dus presi.

429 2. 21. 10. 16 10. 12. 39. 49, det (Prosp.) Romani in Affrica Wandalis congressi
(Jord.) Bonefacius Africam, cui preerat, sollici- superantur. Bonefacius confliclu cum .Etio habito,

tat ad rebellionem. Gundericus rex Wandalorum, .

victor
V1 quidem, sed moriturus abscedit
cum impie elatus manus in aecclesia
"
B
435. 8. 22. 6. 18. 5. 55.
captaHispali,
ipsius civitatis exlendisset, mox Dei judicio a de- (Prosp ) Germanus Anlisiodorensis, Lupus Tre-
mone correptus interiit, (ln\c )
Cui Gensericus fra- casinus, Eucherius Lugdunensis, Hilarius Arelaten-

ter in re<mo succedens, regnavit annis 48. Hic, ut s is episcopi in Galliis clarent. /Etius conferens se

fertur, dc tide catholica in Arrianam sectam apo- ad Rugilam regem Hunorum, ejus auxilio regredi-
t ur a( ' Romanum solum (G. pont.) Sixtus papa a
statavit.

430. 3. 2"2 11. 17. 1. 13 40. 50. Basso criminatur. et jussu Valentiniaui imperatoris

(G.reg Fr ) Clodius, tilius Faramundi, rex cri- R nw congregata sinodo coram 50 cpiscopis sinodi-
nitus, regnatsuper Francos annis20. Ex hoc Franc cojudicio purgatur Bassus vero damnatus pro-
;

crinitos reges habcre ceperunt. Walamer Ostrogo- scribitur ; non multo post a Deo percussus,
ct ip-

thorum regnum suscipiens, regnavit annis 31. Hu- sius Sixti manibus honorifice sepelitur.
jus frater fuit Thiudemer, de quoortus est Theodc- 436. 9. 28. 6. 23. 7. 19. 5. 56.

ricus rex Italiae. (Jord.) Augustinus in episcopatu (Prosi\) -Etius in gratiam recipitur. Rugila rex
s7
Hipponensi Heraclium sibi substitui fccit .
Hunorum foederatus Romanorum moritur, eique

431. 4. 23. 1. 18. 2. i4. I. 51. Bleda succedit.

(G. reg. Fr.) Clodius Toringiam invadit, et in 437. 10. 29. 7. 24. 8. 20. 7. 1.

Dispargo castello Toringorum aliquandiu habitavit. (Ib.) Gallia citeriore a Battone principe in rebel-
432. 5. 2i. 2. 19. 3. 15. 2. 52. lionem commota,conspiravere in Baugaudam omnia
(Marian.) Cfelestinus papa ad Scoltos in Christum paene Gallorum servitia. Girillus Alexandrinus epi-
crcdentes, primum millit episcopum.
Palladium scopusab hoc anno orditus cyclum de ralione pa-
Post quem ad cosdem ab eodcm Cielestino missus schae per95 annos summa brevitate collegit, inlra
est S. Patricius, genere Britto, fdius Conches so- quem omnes paschalis observationisvarietates com-
roris S. Marlini Turonensis, qui in baptismo quidem prehendi notavit.
dictus esl Suchat, a S. Germano Magonius, a Cae- 438. 11. 30. 8. 25. 9. 21. 8. 2.

lestino vero Palritius, quo archiepiscopus Scotlo- a (Cass.) Apud Persas christianitas hoc tcmpore di-
rum ordinatus, per60 annos signis, sanctitate, doc- lalata est. Nam Maruthas episcopus legationc ad eos
trina excellens, totam insulam Hybcrniam convertit functus, filium Sdigerdis regis orando a divmonio
ad Christum. (CassJ Ncstorius Constanlinopolii liberavit; perquod major quiclem gloria accrcvit, at

episcopua factus, lit auctor heresis separantis in contra ab inimicis Dei gravior in christianos perse-
Cliristo hominem a Deo, diciMis puium lioniiiuMii, cutio exarsil {B. m.) Eudoxia augusta, uxor Theo-

(Jord.) Wandalos, qui olim timore Atanulli cxcessc- liquias prothomartiris Stephani ct duas catenas,
rant a Galliis, Wallia rex Golhorum expellere pa- qua8angelus de manibus Pctriapostoli disjecit, Dei

rat etiam ab Hispaniis. nulu atlulil; eisquc adjuncta catena, qua eliam Ro-
433. 8. 25. 3. 20. 4. 16. 3. 53. mae Petrusvinctus fuit,triadem fccit, et indc cum
(Cass.) Terlia synodus universalis, Ephesina |>ri- consilio Romani presulis solemnitatem S. Pctri,

ma, 2(M) episcoporum jussu Theodosii junioris au- qusedlcitur Advincula, Romae instituit Kal. Aug.,
gusti edila est ; qu83 Nestorium duas personas iu ideomaximc, ut populum revocarct a gcnlili su-
Christo asserentem justo anathemale condemnavit, perstitionis pompa, quod adhuc sollcmnizabat in
ostendens manera in duas naluras unam Dbmini no- hac die civilas ex ritu gentili pro victoria Oclaviano

slriJesu Christi peraonam. (Pnosr.) In Hispaniis Angusto de Anlonio el Cleopatra collata in Kal.

20milia fermc milituin contra Wandalos pugnan- AugUSti, C.ass.) Diabolus Judeos in specie speudo.
VARLE LECTIONES
\ i .
e. II II s. a f. addit Sigeb, curit sec., /v//.
 81 PROLEGOMENA. 82

prophetce Moysen se esse mentientisseduxit, et pro- \ 4ii. 17. 2. U. 31 15. 5. 14. 8.

mittens se in terram repromissionis cos reductu- Corpus Johannis Crisoslomi in exilio de-
(Cass.)

rum, ad mare transfretandum adduxit ibique eo- :

functi tandem Constantinopolim -efcrtur, instantia

rummultosmullis modis perire fecit. Qute res mul- Procli episcopi et jussu Theojdosii irnperatoris cum
tis eorum hoc periculo erutis credendi in Chrislum lacrimis orantis, ut veniam daret Archadio patri suo

causa fuit. et Eudoxise matri, qui eum exiliaverunt ; et per hoc

439. R. 12 P. 31. F.9. R. 26. W. 10. finita est dissensio, quae adhuc erat in aecclesia pro

W. 22. 9. H. 3. ejusdem Johannisdamnatione (H. m.) Constanlino-

(Isid.) Wallia rex Gothorum Wandalos odio in- poli per 4 mensesterremotuterra fluctuante,quidam
sectans, etiam in Africa eos persecpui disponit. Sed coram omnibus orantibus sublatus in aera adivina
mortc prevcntus obiit. eiquc in regnum Theodcri- ammonitus est a divina voce, ut factis leta-
virtute,

cus successit, et 13 58
annis regnavit (158). niis canerent omnes Sanctus Deus, Sanctus forlis,
440. 13. 32. 10. 27. 11. 1. 10
nihil aliud ap- 4. Sanctus immortalis, miserere nobis,
(BedaWandali invasam Africam devastant om-
) poncntes quo facto cessavit terrsemotus. [lb.) Ro- ;

nimodis. Sub hoc turbine tribulationis sanctus Au- mani duce Litorio cum Wisigoihis pugnant mise-
gustinus migravit ad Dominum, 13 mense obsidio- n rabiliter
nissuoe urbis, anno aetatis suse 73°, clcricatus vel 445. 18. 3. 13. 32. 16. 6. 13. 9,
cpiscopatus4b°, qui lanta scripsit, ut nullus libros (G. r. F.) Chlodius rex Francorum missis explo-
ejusomni lempore vihe suse non solum scribere, ratoribus de Dispargo castello usque ad urbem Ca-
sed ncc legere quiucm valeat. meracum, transiit Rhenum et protrito multo Ro-
;

441. 14, 33. U. 28. 12. 2. 11. 5 manorum populo circa Rhenum usque Ligerim flu-
(G. pont,) Leo Romanse secclesia: 43 us presidet.Hic vium habitantium, Carboniam silvam ingressus,
in omeliis declamandismultum valuit. Hic in canone urbem Tornacum optinuit, et inde usquc ad urbcm
miss?e addidit Sanctum sacrificium, immaculatam Cameracum properavit. Ubi pauco tempore residens,
hostiam. [Hic 29
quoties rogabatur ab aliquibus, ut Romanos, si quos ibi invenit, peremit et cxindc ;

eis aliquorum apostolorum vel marlirum reliquias usque adSummam tluvium pervcniens, omnia oc-
daret, consuefecit ad corpora vel memorias aposto- cupavit. (Fred ) Theodoricus rex Wisigothorum
lorum vel marlirum quorum reliqui;e petcbantur, Hispanias occupat.
missa celebrare in honoreipsorum, et sic brandcum 446. 19. 4. 16, 33. 17. 7 16. 10.
altaris, quo consecratum C0'"pus Domini involverat, (//. m )
Gauraranes in Perside pcrsecutionem in
Kl
parliculatim dividebat et pro reliquiis aposlolorum christianos excitavit, quam per 30 annos graviter
vel martyrum,dabat. Unde si ab aliquibus dubitaba- exercuit. Porro Theodosius quamvis saepe fehciter
tur, cultello pannos illos pungens.sanguincmelicie- Persas vicisset, pacem tamen amplecti voluit, ut
bat ; sic palam cunctis faciens, quod in consccra- perseculio cessaret a christianis. (Prosp. — //. m.)
tione mysteriorum Christi, sanguis apostolorum vel Gensericus dolo Carthaginem coepit, et omnem Afri-
martyrum, qui pro illo effusus est, intret per divi- cam sibi subjiciens, lacriimbili cladc potentiam Ro-
nam virtutem in pannos illos ; et ideo merito illos mani regni dejecit. [H. m., Idac ) Hic nichil pensi
dari pro reliquiis sanctorum, in quorum honore neque sancti habens, et infeslus cunctis, maxinie
consecrati sunt. (Prosp.) Bellum contra Burgundio- nobilitati etreligioni, omnia divina et humana exi-
nes memorabile exarsit; quo tota pcnc gens cum nanivit, episcopum et omnem clerum a?eclesiye Car-
rege suo per Eiium victa concidit (V S. Germ )
thaginiensis cxpulu, loca sancta aut suorum habi-
Corpora Prisci aliorumque cum eo apud Autisiodo- tacula lecit, aut Arrianis contradidit, et catholicos •

rum passorum Germano episcopo divinitus reve- ubique persequi jussit. (Beda.) Germanus Antisio-
lantur. dorensis et Lupus Trecassenus petentibus Brilannis
442. 15. 34. 12. 29 13. 3. 12. 6. in Britanniam dirigunlur, ut heresim Pelagianam,
Defuncto Sdigerde, Gauraranes filius D
ejus Persis 1^ quse ibi ante aliquotannospullulaverat, confularent,
imperat annis 38. In Galliis principibus scditionum et rectam fidem necclesiastica auctoritatesolidarent.
atritis et Batlone capto, quiescit Bagaudarum com- Interim hostibus cx more insulam incursantibus,
motio. animans omnes ad resistendum Germanus et ipse
413. 16. 1. 13. 30. 14 4. 13. 7. dux eorum factus, jam in procinctu posilis hosli-
llsiD.) Gauraranes fcedus cum Romanis a patre bus, elalo clamore Alleluia incipiens, et suis secum
initum dissolvit, et provincias Romanorum incursat. clamantibus, idem hostes vertit in fugam, et in-
Portione Africse concessa ad habitandum Genserico cruentam obtinens victoriam, ab imminenii peri-
a Romanis, convcnit inter Wandalos ct Romanos culo eripuit patriam (Ib.) Britanni, qui per tot an-
pax magis necessaria quam utilis. • nos expositi fuerant predae et hostium iudibrio,
VARLE LECTIORES.
28
Xllli .
B3», C3. 4*. D. !0
Sequentia Hic — episcopi ct iussu Theo sub anno 444, rasura lo ; desunl
uni A.
N0T.E.
(158,) Cf. ad a. 417 ; Isidorus : annis 33.
83 SIGEBERTJ GEMBLACENSIS. 81

Anglos invitant a Germania. Angli Britanniam ve- \ et domo exclusus, reliquum vitae usque ad mortem
niunl, camque ab hostihus tutam faciunt esse non ; nudus sub nudo aerc exegit. (Prosp) Placidia ma-
multo post eam sibi vindicant. Ambrosinm Aurelia- ler Valentiniani Romae dcfuncla est.
num sibi Britanni regem statuunt, ejusque ductu K>2 i. 10. 4. 6. 23. 13. 22. 3.
30
pcr annos 45 vario belli eventu contra Anglos Beda.) Instantia Leonis papa?, jubcntc Martiano
confligunt. imperalore, congregata et habila cst quarta univer-
447. R. 20. P. o. F. 17. B. 1. W. 18. salis synodns C\50 cpiscoporum apud Calcedonem ;

W. 8. G. 17. II. 1/. inqua Euticen Constanlinopolitanum abbatem, pro-

(H. m. )
Bled;o Hunorum regi cum fratre Altila nunliantem vcrbi Dei et carnis unam esse naturam,
pervaganti orientale impcrium, dat Theodosius pro ejusquedcfensorem Dioscorum Alexrandinum quon-
recessu sex milia Iibrarum pollicilus ei annuum dam episcopum, una palrum sententia prejudicavit.
mille librarum tributum. (Greg. Tcr. De gl. mart. Nestorium etiam Constantinopolitanum quondam epi-
95.) Apud Ephesum septem fratres a Decio impera- scopum, olim in Ephesina sinodo damnatum, iterum
tore pro Christo tormentati, in spelunca se clause- anathematizans, cum rcliquis hereticis damnavit,
runt, et facta oratione ibi obdormierunt : et post predicans eadem sinodus Christum Deum sic de Vir-
annos suae dormitionis circiter 192 ore speluncse, ngine natum, ut in eo ct divinae et human<e naluraa
quod imperator Decius obstruxeral, patefacto divi- substantiam esse faleamur. Hic decretum est, ut

nitus, asomno surgunt, et asserta fide nostrae re- mater Domini Maria non solum christothocos, sed
surrectionis coratn Theodosio imperatore, de qua etiam theothocos credatur ct appeletur, propter
multum dubitabatur, iterum dormiunt in Christo 31
. blasphemias Nestorii mentientis, eam non Deum,
448. 21. 6. 18 2. 19 9. 18, 12. sed purum hominem genuisse. Terremotus pene as-
Merovecus filius Clodii super Francos
(G. r. F.) sidui et signa plurima in cado ostendunlur. (Idac.)
regnai annis 10, a quo nimis utili regc Franci co- Vespere ab aquilonc cselum efficitur rubens ut ignis,
gnominati sunt Merovingi. intcrmixtis per ignenm
ruborem clarioribus lichnis
449. 22. 7. 1. 3. 20. 10. 19. 13. in astarum speciem deformatis. Luna obfuscatur,
(Prosp.) Bleda rex Hunorum fraude fratris sui cometes apparet, et mulla alia. Quaj non essc otiosa,
Atlilaa perimitur, eique succedens ipse Attila totus ostendit instans rerum consequentia.
in excidium orbis animo fertur. (V. Rem.) Remigius 453. 2. II. 5. 7. 24. 11. 23 4.
Remensis nascitur (159), prenuntiatus ex nomine //. m.) Atlila Hunornm rex Walameris Ostrogo-
per Montanum monachum. Quo nato idcm Monta- r> thorum regis et Ardarici Gcpidarum rcgis el multa-

nus, quia crecus erat, de lactc Ciliniae matris ejus rum aquilonarium gentium sibi subjcctarum auxilio
oculos suos linicns, illuminatus est (// m.) Gcr- fultus, a Pannoniis egressus, occidentale imperium
manus Anlisiodorensis cum Severo Trevirensi epi- invadit cum quingenlis armatorum milibus. Et pri-

scopo iterum ad Rritanniam missus, renasccnlem mo pcr totas Gallias, tanta per eos Dei cfferbuit in-
Pelagianam heresim confutat. dignatio, ut nullam omnino civitalem, castellum vel
450. 23. 8. 2 4. 21. 11. 20. 1. oppidum aliqua eorum potueril tutari mu-
a furore
(Prosp.) Nova iterum orienti consurgit ruina, quia nilio. Poslremo Aurelianis urbem eis obsidentibus,

sepluagintanon minus civitates depredationc Huno- ad subsidium GaUiarum advolavit patnbius Roma-
rum vastantur. (Bkda) Germanus Autisiodorcnsis in norum Etius, fultus el ipse Theoderici Wisigolho-
Italiam profectus, Ravennre moritur. Corpus ejus ruin regis et Merovcci Francorum rcgis aliarumquc

cum multa miraculorum gloria Antisiodorum rc- genlium copiis mililaribus. Conserlo prelio in cam-
fertur. pis Catalaunieis, pugnalum est usquc ad dircmptio-
451. 24. 6. 3. 5 22. 12. 21. 2. ncm noclis. Etius supcrior quidem recessit, Altilam

(Idac) Theodosius imperator obiit, cui succedens tamen aon usque ad iuternecionem delevit. Csesa
Martianus imperat annis 7 3J , cum quo Valentinia- 1\ suntibi centum octoginta milia pugnatorum inter ;

nus annis .*>. Vn.T Vit.) In Africa exardescentibus quos eiiam cecidil Theoderitus rex Wisigothorum.
Wandalis ita, ul libros divinos exurcrent et de sa- resumpta spe ex Eiii discessu, [repatriavit,
Attila,

cris pallis ac vestibus vestcs sibi facerent, Valeria- malure rediturus suppleto exercitu (160). (//>.) Thu-
nus episcopus oclogenarius, nolcns divina sacra- rismodus lilius Theoderiti regnum Wisigotharum
mcntaprofanis tradcrc.a rcgc Genscrico omni urbe SUSCepit, annisqne 3 regnavit (V Servat.) Nycha
VAIU.ELECTIOM.S.
10
iiu corr. Sigeb. quod primo XLXV ncripserunt Xl.llll habent Ci. 2*. :>. D E. Gcrmanus confligun —
detunt ed. pr. et sine dubio jatn l>r. 1**. E8h Apud ;|
Christo primttm unius et dimidiae lineos spati —
cotnprehensa, in rasura ita ampliavii manus incerta, reil. pratter A., qui ita habet Apud Ephesum septem .

dormientes tempore Decii postannos suse dormilionis 382 Bumno Burgunt, et aeserta nde resurrectio- •'•

uis nostrss, de qua lunc moltum dubitabatur, iterum in Christo dormiunt. Ita igitur Sigebertus primo
tcrtpserat. " VI habenl B3". Cl. 2* 3. 4*. D.
:

NOT.-E.

150) Non hoc anno, simI i.'>7 ; cf. Acln SS, Oct. 160 Hsec a. 151 acla constat.
1.68.
 CHRONICA. 86

sius Remcnsis episcopus cum Eutropia sorore ab ,\ Coloniam appulsse sunt. Ibique ex angeli moni tu
Hunis martyrizantur. Auctor Mcltensis episcopus Romam tcndentcs, ad urbem Basilcam navibus, a

captivatur, sed Hunis caecitatepercussis, cum capti- Basilea Romam usque pedibus profectae, eodem

vis suae urbis relaxatur. Hoc excidium Galliis im- eundi tenore Coloniam sunt reversae, ab Hunis un-
pendere Servatius Tungrensis episcopus longe ante dique obsessam A quibuscunciae marlyrizatae, novo
in spiritu previderat, et Romae a Petro apostolo
hoc et mirabili modo triumpharunt, et Coloniam san-
33
judicium Dei inevitabile fore didicerat; ideoque re- guine et sepultura sua clariorcm reddiderunt .

licta Tungrensi urbe, qua3 evertenua erat, ad

Tra- 45i. R. 3. P. 12. F. 6. B. 8. W. 25.

jectum sedem episcopalem transposuit (Creg. De W. 1. 0. 24. H. 5.

g! m i, 13.) Pullulante intra Gallias Arriana he- (A. m.) Attila Daliam aggressus, omnes penc ejus
resi, quae inaequales credens esse personas sanctre civitates aut diruit, aut diripuit, aul inccndit. Ad
minorem esse Patre, Spi-
Trinitatis, dicebat, Filium enm Leo papa venit, et non solum salutem, sed
ritum vero sanctum minorem Patre et Filio: Domi- etiam ut rediret obtinuit. Rcx Attil i requisitus a

nus erranles corrigit, ostendens plano miraculo, suis, cur eitam non
fuisset placabilis, rcspondit, se

Deum in tribus personis unius et aequalis esse sub- „ eum senem quemdam venerabi-
esse reveritum, sed
slantite, nec debere ab indignisde divinitate tractari. lcm, evaginato gladio sibi mortem minilantem, nisi
Nam Vasatensi urbe ab Hunorum obsidionc liberata ejus inomnibus expleret volunlalem.
perdivinum auxilium,cum cpiscopus pro gratiarum 453. 4. 13. 7 9. 20. 2. 25. 6.

actione missam populo celebraret, respiciens sursum (Jord.j Attila Wisigothos debellare aggressus, a
vidit desuper altare quasi de camera templi cadere Thurismodo victus rediit inglorius. (H. m ) Mar-
a^qualiter tres guttas aequalis magnitudinis, cri- tiano imperatori apparcns Dominus in somnis, ar-
stallo clariores; quae simul defluentes et in unum cum Attilae fractum esse ostendit. Nec id vanum
conjunctse, quasi unam gemmam pulclierrimam ef- fuit. Eadem quippe nocte Attila in nuptiis suis cra-

fccerunt. Quam cum in medio crucis aurea; et gem- erumpente per apoplexiam sanguine de na-
pulatus,
matse posuissent; aliao gemma^ ceciderunt, seorsum Hernac filius ejus post
ribus, in lecto est offocatus.
voro posita, infirmis dabat sanitatem, adorantibus eum regnat. Valentinianus imperalor Etium patri-
vero imaginem sanctae crucis augcbat devotionem,
cium interficit.
quia piis et mundis clara, immundis ob-
impiis et
456. 5. H. 8. 10. 27. 3. 26. 1.

scura videbatur. (V. S Urs.) Omnibus bellis famo- (Isid Thurismodus rcx Wisigotharum a fratri- )

ius fuit bellum, quod candidatus sanctarum unde- p bus suis Friterico et Iheoderico jugulatur. Theode

cim milium virginum exercitusbellavit, ducc sancla ricus frater ejus in regnum ei succcdcns, regnavit
virgine Ursula. Quae filia unica Nothi, nobilissimi et annis 13. (H. m.) Filii Attilae dum contcndunl dc
ditissimi Britannorum principis, cum nondum nu- rcgno, subjectae Hunis gentes ab Hunorum sc cxcu-

cujusdam ferissimi tyranni ad nuptias

bilis a filio tiunt jugo. (H. m.) Consilio Maximi lyrannidem
cxpeteretur, et patrem suum super hoc anxiari vi- meditantis Valentinianus impcrator a Transila mi-
deret, qui Deum metuebat, si filiam Deo jam devo- lite Ethii perimitur.
tam nubere cogeret; et tyrannum timebat, si filiam 457. 6. 15. 9. 11. 28. 1 27. 2.

ei dcnegaret: divinitus inspirata nutanti palri sua- (V. Gen.) Genovefa virgo Parisiensis multa san-
sit, ut tyranno assentirelur, ea lamen illi proposita ctitate claret per Gallias. (H. m.) Maximus tyranni-
condilione, ut ipse et tyrannus decem virgines ge- dem arripit: Eudoxiam, relictam Valentiniani, vi

nere, forma, et aetale electas sibi traderent, et tam rapit llla Genscricum ex \frica invitat, ut se a
sibiquam singulis illarum mille virgines subscribe- Maximo eripiat M . Gensericus Romam capit, omnia
rent, et comparatis ad numerum ipsarum undecim diripit ; ut tamen ab igne, caede et suppliciis homi-
tricribus, inducias trienniisibi darent ad exercitium num abstineret, Leo papa ab eo obtinuit. Maximus
\irginitatis suae, novo usa consilio, ut aut difficul- p. tyrannusa populo membratim discerpilur. Pcr qua-
D
lale propositae conditionis animum ejus a sc averte- tuordecim dies Roma despoliala, Gensericus Eudo-
ret, authac oporlunitate omnes coan as suas secum
7
xiam cum duabus tiliabus et multo populo captivat,
Dco dicaret. El ex hoc condicto virginibus tricribus et Campaniae urbes omni vaslationis genere exter-

ol sumptibus comparatis per triennium, belli prelu- minat. [Ib.) Inter hajc Paulinus Nolanus, dum pro
dia cunclis mirantibus, tandem sub uno die agente captivo filio viduae se vicarium in servilutem barbari
vcnto ad porlum Galliae, qui Ticla dicitur, et iude subjicit, omnes captivos sutc urbis rccipit {
1 61). Avitus

VARI/E LECTIONES.
33 0mnibus bellis — assuta curis secundis Sig. addiderat , signo
reddiderunt in sccdula apposito in *
textu sed hujus sceduke deperditm in
; nullum jam vestigium apparet, nisi perforamina acus pauxillunique
I

fili. Mineus adhuc vidit ediditque. Reliqui codiccs liabent omnes, prceter unum F3. qui tamen signum illud ^
exhibet. 3*
Eudoxiam —
cripiat desunt A.
NOTvE.
161)Hoccirca 414-417 factum. Erroris
a. fons iam est Hist. misc, quae rem hausit ex Greg., M.
dtal. III, l.cf. Hirschp 65.
87 SIGEBEHTl GEMBLACENSIS 88
aBomanis imperator conslituitur. (Idac.) Theodericus \ medietate amico suo Widiomaro, quod essetsignum
rex Wisigotharum Suevos in Hispania vincit, el rc- revocationis suse, si aliquando intercederet reconci-
gnoeorum destructo, regnum suuni eo usque exten- liatio, apud Basinum regem Thuringorum latuilan-
dit. (Bbda.) His Martiani temporibus Johannem bapti- nis 8. Franci vero Egidium ducem Romanorum re-
stam caputsuum duobus monaehis revelasse quidam gem sibi preficiunt. ;Jord.) Hunimundus rex Suc-
scribunt. (Jord.) Ardarico rogi Gepidarum, qui pri- vorum, fultus Schyrorum auxilio, Ostrogothos ag-
musa servilio Hunorum resiluit, Iletlac filius Attilse greditur, quo bello rex Walamer perimitur. Cui
in

bellum indixit. Gum quo Ardaricus contlixit, eoque succedcns trater ejus Thiudemer regnat annis II.
cum triginta milibus Hunorum perempto, Hunos Huni regno suo diminuto cum ex gcntium subjecla-
graviter afflixit; sicque recepta libertate gentis suae, rum tum ex pugnandi infelicitale, re-
disccssione,
et terris eorum invasis, cseteris gentibus exemplum gnaverunt quidein,sed non in priori fortitudine,
dedit repctendaa libertatis (Bed\ ) Mortuo Martiano donec longo post tempore a Carolo Hagno victi,
succedens Lco regnavit annis Hicsupersy- 17 M .
cum ipso suo nomine disperiere. His abhinc tilii
nodo Calcedonense singulorum patrum singulas sen- Atlihe, ct post eos Zeliobes rcgnaverunt annos 50 37
.

tentias requisivit, ct quia omnium unam essc co- n (Joac.) [Apud Tolosam urbem Gallia 1
, ex ejus medio
gnovit, eam iideliter tenuit [H. m.) Hic cum Wa- tota die sanguis largissimo fluxit rivo ;
quod Gothi
lamarc Ostrogothorum rege fcrdus pcpigit, et Theo- pro portento su» perditionis accepernnt M .

dericum Iralruelem ejus puerum octennem obsidem 462. 5. 20. 4. 16. 33. 6. 1. I.

accepil. Hucusque Prosper chronica sua perduxit. {G. Pont). Hylarius Bomanae a'cclesia> 4i"s presi-
458. R. I. P. 16. F. 10. B. 12. W. 29. det. (Beda Hoc jubente Victorius cyclum magni
)

W. 2. 0. 28. H. 3. anni conscribit. (Joisd.) Theudemer Suevos et Scy-

(G. r. F.) Mcrovecho Francorum rcgc mortuo, ros in ultionem fratris occisi usque ad intcrnetio-
Hildericus filius cjus rcgnavit annis 26. (Jord.) Her- neni debcllat.

nac filius Altike, Hunorum rex, Ostrogothos quasi 463. 6. 21. 5. 17. 34. 7. 2. 2.

refugas dominationis sua? bello repelens, super Wa- (#• '»•) Pictor quidam cum Salvatorem secun-
lamerem irruit ; a quo victi Huni, in ultimas Scy- dum simililudincm Jovis pingere voluisset, aruit
thiae partcs fugcre sunt compulsi. (//. m.) Mortuo manus ejus. Quem culpam confessum sanavit Gen-
Avilo, Marjorianus imperal annis 4. Symeon, qui nadius episcopus Conslantinopoleos. IJord.) Theu-
3G in dcmer, Danubio, etiam
40 annis inclusus columna stelil, mira sancti- glatiali via transito ibi Suc-
tate Anliochiu: claruit ( qui inter caetera monebat, r> vos proterit.
ne quis per Dei aut sancti alicujus nomcn, imo pcr 461. 7. 22. 6. 13. 35. 8. 3 3.

nomen Symconis juraret: promittens impunitatcm (//. w.) Heliseus propheta, qui duplici Heliac spi-
in sc pejuranti sea Deo postulaturum. ritu mor-
plenus, mtillis in vita claruit virtutibus et
469. 2. 17. 1. 13. 30. 3 29. 4. 'uus morluum hominem supra corpus suum casu
(Jord.) Ostrogothi duce Thiudemcre Suevos bello jactatum, solo corporis sui allactu rcsuscitavit, et
vincunt, et llunimundum regem eorum capiunt, sed multo tempore in Samaria, ubi sepullus est, multis
eum libcrum rcmittunt. claruerat miraculis, ul praeter csetera eliam demones
460. 3. 18. 2. 14. 31. 4. 30. 5. ibi fremcntes variarum ferarum vocibus, ab invasis
(//. m ) Bomani Biorgum Alanorum regem cuin fugarentur corporibus, Alexandriam transfertur.

cxercilu suo in Vcnetia extinguunt. (Jord.) Dintzich (lb )

Theudemer tilium suum Theodericum a Leonc
filius Altilie, Hunorum rex, Ostrogolhos ilerum bello augusto sibi remitti gratatur.

provocat; a quibus Huni ita sunt dcvicti, ut eis 463. 8. 23. 7. 19. 36. 9 1. 4.

postea semper Ostrogolhi fucrint terrori. {H. m.) Scvcro mortuo, Anlemius imperat an-
161. 4 19 2. 15. 32. 5. 31. 6 r\nis4. iJord.) Theodericus adolcsccns annorum 18,
(Idac.) OccisoMajoriam», Severus imperal anuis i. transilo Danubio, supcr Sarmalas irruit, cl regcm
\G. r. /•'.) Ilildericum insolenter et luxuriose sc coruiii Babaz perimit et cum bellicis manubiis
agentcm Franci regno dclurbant. Qui data aurei victor ad patrem redit M .

\ \l;i E LECTI0NES.

XVI. Cl
;
2". 3. D. M Symeon — inclusus in margine et in rasura scripsU i,3. ontea tantum
Symeon qui fuiue videtur. inclusus deest A l.vill habent Cl. 2*. 3. i* D M additiy rell.\ desunt
:

inii A. M it/i hunc et sequentes duosannos Sigebertus vpse scripserat Sed iis erasis in \., tnanus quasdam
simUlima nm ipsa ir\, scripsit eorum loco: (Gbkg Tua, n, il.i Anuus prcsens, qui est a transitu
lr,, at
rancti Martini 61"\ reTerentissimi corporis ejus translatione insignilur. Cum cnim ea prerogaliva, qua
\iveus rliam mortuiis incompaiabili signorum fulgurarel clarilalr, bealus PerpetUUS Turonica' cisilalisan-
iisicsj.ro priori edicula templum multse ambitionis, adeo ul cenlum et vigenli columpnarum mira disposi-
tione subnixum lotum concameraret, super eum edificavit, corpusque sanctum a sepulcro elevatam, l

Nonas Julii, annuo videlicel consecratiooia ejus in cpiscopum die, in loco, in quonunc veneratur, aneelico
lietus auxilio transtulit, ipsumquc templum eodem nicbilominua die postmouum dedicavit. nde lit, ut I
89 CHRONICA 90

466 R. 9. P. 24. F. 8. B. 20. W. 37. A V. Rem.) Remigius Remorum fit episcopus. Sara-

W. 10. 0. 5. H. 5 cenis Egyptum inmrsantibus, hoc tempore negotia-

(77 m.) Servandus tyrannidem meditans ab An- tores Venetiae corpus sancti Marci evangelistae ab
41
temio perimitur. Alexandria transtulerunt ad Venetiam ]

467. 40. 25 9. 21. 38, II. 6. 6. 472. 15. 30 14. 26. 43. 3. 11. II.

(G. pont.) Simplicius Romanae aecclesiae 45 presi- (77. m ) Orestcs patricius Nepotem regno expel-
det. Hicdampnavit Petrum Alexandrinum episco- lit. Theudemer rex Ostrogothoruni morilur, et

pum, Euticianae heresis accusatum (77. ) Roma- m Thcodericus filius cjus regno substituitur.

nus lyrannidem meditans ab An'.emio perimitur 473. 16 31. 15. 27. 44. 4. 1. 12

Gensericus rex 40 Italiam aggressus, navali bello a (77. m ) Leone imp. mortuo, Zenon imperat an-
Romanis vincitur. nis 18 4J , Orestes Augustulum filium suum regnare

468. 11. 26. 10. 22. 39. 12. 7. 7. constituit, et fcedas cum Genscrico rege facit. Inte-
(77. m.) Antemio ct genero suo Ricimere palricio rim Odoacer cum multa multarum gentium multi-
Romie conlendentibus de irnperio, intcrim Olihrio tudine ab extremis Pannoniaa finibus ltaliam petit ;

ad imperandum a Lcone augusto transmisso, Rici- qui per Norciam iter faciens, bcati Severini, cujus

mer Antemium perimit. (Greg. Tlr.) Mamertus n nomen tunc ibi celcbrabalur, benedictionem petiit,
episcopus Viennensis claruit, qui letanias ante as- et ab eo ventura sibi didicit. Odoacer Oreste victo,

censionem instituit, hac de causa quod terraemotus apud Papiam obsesso, capto ct occiso, Italiam sub-
in urbe Vienna ecclcsias domosqueevertebat, et fe- ditjuri proprio
ritas luporum aliarumque silvaticarum bestiarum 474. 1. 32. 16. 28. 45. 5. 2. 13.

toto anno per urbem vagantium homines devorabat. (77. m.) Augustulus imperium deponit, quod
Adhoc palatium regis die sanclo paschae caelesti Odoacer arripiens, 14 annis nullo inquietante obti-
igne consumptum ad cladem multum tcrroris addc- nuit.Zcnon imp. TheodericumOstrogothorumregem
bat. Qui letaniarum ritusa Viennensi ecclesia in consulem ordinarium facit, quae post imperialem
omnes Galliarum aeeclesias dccucurnt dignitalem prima est dignitas et equestrem sta- ;

469. 12. 27. 11. 23. 40. 13. 8. 8 tuam auream ante regiam illi collocat.
(77. m. Olibrio imperii sui mense 7 mortuo, Lu-
475. 2. 33. 17. 29. 46. 6. 3. 14.
cerius imperat {G. r. F.) Egidius cum Francos F) Franci post Wandalos et Alanos, post
(G. r.
opprimeret gravius justo, perpendens Widiomarus, Golhos et Hunos incessunt Gallias, non tanlum ut eas
Francos penitere super ejecto Hilderico, revocat
habeant direptioni, sed ut sibi sint perpetuae habi-
eum clammisso
Egidio ille
divisi aurei signo egitque, ut ejecto

restitueretur in rcguo. Basina, uxor Ba

^ ^ QjA ^
bello duce Egidio, multos
capta Cdonia Agrippinaj
Romanorum
fugat0 de
occidunt.
sini regis Thuringorum, relicto viro suo, ad Hilde-
476 3. 3i. 18. 30 47. 7 4. 15
ricum venit ;
quam illeuxorem duxit, et ex eaLudo-
(Ib.) Franci Treverim civilalem super Mosellam
wicum genuit. (IsiD.)Theoderico Wisigothorum rege
capiunt. (Marian.) Heresis acephalorum exorta est,
a fratribus suis jugulato, Eoricus regnavit annis 19.
impugnanlium tria capitula synodi Calcedonensis
470. 13. 28. 12. 24. 41. 1. 9. 9.
sine nomine auctoris ob quod acefali, id est sine
;

(77 m.) Nepos patricius, Lucerio expulso et epi-

capite, vocali sunt.
scopo Salonis eo ordinato, imperium arripit. (Jord.)
477. 4. 35. 19. 31. 48. 8. 5. 16
Eoricus rex Wisigothorum Gallias occupare nisus,
(Jord.) Gensericus rex Wandalorum, successione
Riothimurn regem Britonum ad defensionem Gal-
liarum Romanis auxilio venientem bello contrivit. regnandi inter filios suos ordinata, ut fratri mo-
rienti frater superstes sine controversia filiorum
471 14. 29. 13. 25. 42. 3. 10 10.

( Jord. ) Eoricus Burgundiones victos sibi succederet, moritur. Cui succedens Honoricus filius

*3
subegit. Arvernis etiam, Arelatum ct Massiliam ejusregnavit annis 9 . (G. r. F) Hildericus rex

Galliarum urbes invasit, ad occupandas pro- Francorum Aurelianis urbem devastat.

n
vincias Romanorum animatus consilio Genserici ;
478. 5. 36 20. 32. 1 9. 6 17.

qui versute agebat, ut [orientem Ostrogothi, occi- (Grec. Tur.)Eugenius Carthaginiensis episcopus
dentem vastarent Wisigothi, ut occupalis alias im- et omnis clerus ejus contra Arianam Wandalorum
peratoribus, ipsc in Africa regnaret securus. hcrcsim fortiter pro Christoagonizant.

VARI^ LECTI0NES.
sub uno die occurrente festivitate, ordinatione scilicet episcopatus, translatione corporis dedica-
triplici
lione basilicae suae, 4 Nonas Julii annualim beatus Martinus sollcmpnissima totius comprovintialis populi
frequentetur devotione. Locus autem, in quo sacratissimum corpus ejus quiescit, ab urbe Turonioa occi-
dentem versus brevi interjacentis campi planitie disparatus, Castrum novum vocatur ; ubi in predicto
tcmplo sub ciborio, auro, argenlo gemmisque vestito decenter collocatum, tanta miraculorum illustratur
magniticentia, ut loto christianilatis orbe apostolicam gloriam obtineat Severo Anthimius imperat.Th. a m
transito D. s. S. i. et e. r. B. inlerfuil. Sequentem annum non mulavit ; in tertio verba Gensericus vincitur —
omisit. Eadem prorsus legunt Fl. 2. 3. Reliqui omnes habent, quod nos dedimus. 40 Vandalorum addit unus A.
41
in rasuraiyrell. Saracenis —
Venctiam desunt A. 42 XIX Cl. 2*. 3. D. 43 VIII Cl. 2*. 3 D.
 ;

•>l SlGEBERTl GEMBLACENSIS 92

479. R. 6 P. 37. F 2l r». 33. w. 2. \m. 10. 3 25 4 37. 6. l-i, 11, 22,
W. 10. 0. 7 H. 18 (//. m.) In AfricaWandalorum Honoricus rex
(Paul. Diac.) Odoacer rcx Italia3 Feletheum regem in aecclcsiam Dei gravius sohto efferatus, omnes
Rugorum bello oppressum extinguit. Huic Feletheo Africae cpiscopos quasi ad sinodum convocat, et
el uxori ejus Gisae sanctus Severinus haec ventura fug.itis cl exiliatis 4ii episcopis catholicis, aeccle-
predixerat,quia eos a malis compescere non potc- sias clausit aut Arianis dedit, plebemque variis sup-
rat. (//. m j In Africa Honoricus rcx Wandalorum pliciis afflixit. Lelum vero episcopum inccndio con-

multos onhodoxos diversi ordinis, diversae aetatis, cremavit Eugcnium quoque Carlhaginis episcopum
;

usque ad 497S in exilium trusos diversis in locis, cum clericis suis plus quam quingentis cruciatos
diversis lemporibus, divcrsis poenis ad mortem ex- multis modis cxiliavit.
cruciavit. (Paul Diac ) Exterminatis Rugis Lan- 484. 11. 4. 26. 5. 38. 1. 15. 12. 23
gobardi Rugilant, id est Rugorum patriam invadunt [G.r. F.) Hildrico rcge mortuo, Ludowicus filius

quibus tunc temporis quintus rex Gudeoch princi- regnat annis triginta. Hic duxit uxorcm Rothildcm
pabatur. (Juia ergo Langobardorum mentionem fe- filiam Chilperici regis Burgundionum, quem Gun-
cimus, illorum tempora propter ignoratam hysto- debaudus rex frater ejusperemerat.uxoremqueejus,
p,
ricae narrationis distinctionem nondum attigimus. matrem scilicet Rothildis, ligato ad collum saxo,
Jam nunc narralionem eorum, ordiamur, et paula- aquis immerserat.
tim ad plenam et distinctam corum hysloriam as- 485. 12. 5. 1. 6. 39. 8. 16. 13- 2i.
cendere nitamur Horum, ut diximus, posf lbor et (Prosp., app,) Honoricus rex Wandalorum ju-
Agion primus fuit rex Agelmundus, secundus I.a- dicio Dei percussus, scalens vermibus miserabi-
missio, sic dictus, quod a lama, id est voragine, liter exspirat ; post quem Gunthamundus annis 9
fuit extractus. Nam matre ejus septem uno parlu regnat.
cum eos in piscinam projecissel, et
enixa, rex Agel- 486. 13. 6. 2. 7. 40. i. 17. 14. 25
mundus iler faciens eos hasta revolveret, is hastam Clarent in Galliis Remigius Rcmensis et Princi-
ejus firmitcr tenuit et ab eo nutritus, eo virtutis pius frater cjus Suessonum episcopus, et Vedastus
processit, ut in regno ei successeril, etneccmejus post episcopus Atrabatensis ; in Africa Fulgentius
in Bulgares ultus sit. Lethu tertius,Hildeochquartus, episcopus Ruspensis ; in Italia Germanus Capuanus
Gudeoch Ex quo ergo in.Rugilant pro-
fuit quintus. et Epiphanius Ticinensis (Cf Greg Tur. ; Ann.
fectisunt, usque ad annos 40, talis fuit rerum ges- Leod.).
tarumhorum ronsequentia. Sub Gudeoch et filio n 487. 14. 7. 3. 8. 41. 2 18. 1 26.
ejusClaffone sexto rege in Rugilant habilavere. Sub (G. pont.) GelasiusRomanae aecclcsiae 47" s presi-
Tnttone septimo regc in campis Asfeld habitavere ;
det HicManichcos Romae invcntos in exilium de-
ubi tertioanno, Rodulfo Herulorum rege a Tattone portari fecit, et codices eorum incendit. Hic tracta-
perempto ct rcgno Herulorum destructo, Langobar- tus etymnos composuil hic inter celera sacramen- ;

dorum crevit potentia. Tattonem Wacho peremit, torum prefationes et orationes cauto et limato ser-
et ipse octavus regnavit, filiumque suum Walthari mone fecit. (//. m.) Zenon imperator rcgnum lta-

suceessorem rcgni reliquit. liiR donal TheodericoOstrogothorum rcgi. Hic Theo-

480. 7. 38. 22. L. 1. 3i 3. II. 8 19. dericus Trapsilam Gepidarum regem ct Busan Bul-
(// m.) Persis imperat Cuades annis 42 **. gaium rcgem bcllo victos exlinguit (Prosp., app.)

(G. r Audovachrius dux Saxonum navali ho-

F.) Gunthamundus ab exilio revocat Eugenium cpi -

slico Andegavis populatur. (Vict. Vit.) Carthagine scopum

Libcratus abbas cum fratribus sex a rege Honorico 488. 15. 8. 4. 9. 42 3. 19. 16. 27.
carcere, catenis, igni et veclibus martyrizantur. (Isid.) Eorico Wisigothorum rege mortuo, regnat
annis 22 *5. m.)
481. 8. I. 23. 2. 35. 4. 12. 9. 20. post eum filius ejus Alaricus (//.

(G r F.) Egidius dux in Galliis moritur : Sia- D Theodcricus cum 16 annis Oslrogothorum regnum
giiusfilius ejus substituitur. Audovachrius Ande- tcnuissct, a Mesia egressus Italiam petiit, et Odoa-
gavis ct alias urbes sibi subigens, obsidcs rccipit. crem Italiae regem bis sibi congrcssum bis in fugam
Ilildericus rcx Andegavis incendil, ct Paulum co- vcrtit, etPapise inclusum obsidet triennio.
mitem arbis perimit. Ilildericus rex et Audova- 489.16. 9 5. 10. 43. 4. 1. 11. 28.
chrius confoedcrati, Alemannos sibi snbjugant. Barnabas apostolus, qui apud Salaminam Cypri
Gbeg. Ti r. .) Famis lemporc in Iturgundia senator a Rar-Jesu mago ct a Judeis pro Christo igni cre-
Ei iiiius qnaluormilia paupcres suslcnlans, cadeslis matus est. corpus suum, quod a Johannc Marco
proniissionis voccm audivit. consobrino suo in cripta occultatum adhuc latobat,

182. 9. 2. 24. 3. 36. 5. 13. 10. 21. revelatione sua inveniri fccit (Cf.MarUm.) Cum
G. pont ) Fclix Romanse secclesiss 46tu « presi- quo etiam evangelium Malliei, ipsius manilms M.i-

dct. Hic Acathium episcopum Constanliuopolitanum theiBebraice scriptum, quod erat simul recomli-
damiiavit, asscntientem Pelro Alexandrino damnato. tum, invcnilur. Quod cvangclium ipse. Bamabas ex
VARliB LELTI0NES,
•* XLl Cl. 2*. 3. I»
••
\xi B3*. CI. 3. 4». I)
93 CHRONICA. 9i

doctrina apostoloruni secum semper ferre solebat, 4 tus fuerat, eique pars maxima faveret. (Greg. dial )

et ubicunque inveniebat infirmos ponebat illucl su- Pro cujus dissonsionis culpa animam Paschasii dia-
per eos, et tam fide Barnabse, quam merito Mathei coni, qui pertinatius Laurentio faverat, alias magna-
omnes sanabantur. (G. r F) Ludowicus rexFran- sanctilatis viri, Germanus Capuanus episcopus in-
corum Suessionis Siagrio duci Romanorum con- venit in thermis in igne purgatorio positam. (G.
greditur. Siagrius Tolosam ad Alaricum fugit a : pont.) Hic Simmachus constiluit omni dominico die
quo Ludowico reposccnti remissus, perimitur. Lu- vel natalitio martyrum Gloria in excelsis Deo ad
dowicus quicquid Galliarum sub jure erat Romano- missas cantari ;
quem ymnum Telesphorus septi-
rum, ad jus Francorum transfert. mus a Petro papa, noctc tanlum natalis Domini ad
490 R. 11. P. 10. F. 6. L 11. A. 44. missas a se in ipsa nocte institutas canlari insti-

W. 5. W. 2. 0. 18. H. 29. tuit, et in eo ad angelorum verba quae sequuntur

(Greg. Tur.) A\itus Viennensis episcopus claruit, adjecit.
qui Gallias ab Arriana heresi defendit. Hic metrice 494 2. !4. «0 15 3. 9. 6, 3. 33.
de conditione mundi libros composuit. Sollemnis Prosp, app.) Gunthamundo Wandalorum rege
Carnotensis episcopus claret, qui in praedicando defuncto, Trasamundus frater ejus regnavit post
Francis Christum non segniter institit. In MineoL» eum annis26.
Hispaniae fluvio pisces capti sunt, in quorum squa- 495 2. 15 II. 16. 4. 1. 7. 4. 34
mis videbatur inscripta teia presentis anni. Idatius (G. r. F.)Ludo\vicus rex Turingiam sibi subju-
Lemieae Hispaniaium urbis cpiscopus cronica sua a gat. (//. m.) Theodericus rex omncs vicinarum gen-
primo Theodosii consulatu inchoata hucusque per- tium reges et principes aut amicitia aut affinitate
duxit. (162) Gennadius episcopus librum suum de sibi conciliat, et pacifice agens in locis celebribus

illustribus viris hucusque perduxit. regalia habitacula aedificat [Florebant hoc tempore
»91. 48. II. 7. 12 45. 6. 3. 19. 30 Launomarus Carnotensis, fundator cenobii Curbio-
(G. pont.) Anastasius Romanae secclesise 48 ,1S pre- ncnsis, ut Maximinus Aureliancnsis, fundator ceno-
sidet. Huic Acatium damnatum revocare volenti, bii Miciacensis ; cujus discipuli fuerunt Carileftus et
niulti Romanorum non communieabant (Beda, II. e )
Avitus abbates *8
].

Britanni non valentes amplius ferre virtutem An- 496. 4. 16 12. 17. 5. 2. 8. 5. 35
glorum, ut victi concessere in jus et nomen eorum. (G. r. F.) Ludowicus regnum Francorum usque
Primus de gente Anglorum Elli, ct secundus Ce- Sequanam dilatat (G. pont.) Aliqui Romanorum
liu, alter alteri mortuo succedendo, regnaverunt _ subornatis falsis testibus incriminantes Simmacum
npud eos perannos 70 (163). (Maeian.) Sanctus Pa- papam, latenter Laurentium in papalum subintro-
tricius secundus Hiberniaa archiepiscopus, anno duxerunt pro quo scismate dirimendo rex Theode-
alatis suae 122 in Christo quievit. (Isid.) Odoacer ricus episcopum Petrum contra canones visitaiorem
a Theoderico in fide susceptus, ab eo perimilur, et sedis apostolica instituit.
Theodericus Italia potitur, et deposito privato ha- 497. 5 17. 13. 18. 6. 3. 9. 6. 36.
bitu, induilur regali scemale, et regnavit in Italia (G. r. F. ) Ludowicus regnum Francorum usque
annis36 45 .
Ligerim amplificat (G. pont.) Simmacus papa in
492. 19. 12. 8. 13. 1 7. 4 !. 31. consilio 115 episcoporum se purgat de objecto cri-
(//. m.) Zenone imperatore morluo, Anastasius mine, et damnatis Pelro et Laurentio, ipse quidem
imperat annis 25, vel ut quidam volunt, 27. Gun- sedi suae restituitur : contentio autem usque ad ce-
thamundus rex in Africa «cclesias calholicorum a dcs et homicidia intra et exlra aecclesiam diu pro-
patruosuo Hunerico vel avo Genscrico clausas ape- trahitur.
ruit, et omnes Dei sacerdotes petente Eugenio Car- 498. 6. 18. 14. 19. 7. 4. 10. 7. 37.
taginiensi episcopo ab exilio revocavit [Achacius (G. r. F.) Ludowicus rex castrum Meledunum
episcopus Constantinopolitanus divino nutu percu-
D capit. (Beda.) Trasamundus rex Wandalorum in
tilur « (cf. Mar Beda )]. Atrica, clausis catholicorum pecclesiis, 220 episco-
493. 1. 13. 9. 14. 2. 8. 5. 2. 32. posexiliavit : contra quos Simmacus papa manum
G. pont.) Simmachus Romanae aecclesiae 49us suae liberalitatis benivole exeruit. (Ado,) Hac per-
presidct, ordinato conlra eum per conlentionem sccutione Fulgenlius episcopus, sanctilale, sapientia
Laureniio. Quae res grave discidium aecclesiae diu et scientia, stilo et facundia preclarus, multa ab
usque ad ipsa protraxit homicidia donec tandcm ; Arrianis pro vera fide perpessus, diutino in Sardi-
hanc altercationem compressit Theoderici rcgis, niam exilio maceratur. (G. r. F.) Rothildis regina
quamvis Ariani, potenlia, hoc aequitatis judicio opti- orthodoxa Ludowicum regem a gentilitatis errore
nente, ut Simmacus papa esset, quia prior ordina- avocare conabatur, sed frustra conari videbatur.

VARLELECTIONES
*s
tnginta duobus C3. e corr. D. 47 ita in rasura /.,
ut videtur, et reli; Anastasius papa divino nutu per-
cussus est A. * 8 Florebant —
abbates 1., rell. Desunt A.

N0T.E.
(162) Errat Sigebertus desinit Idacius a. 467.
;
(163) Errat Sig in tempore ; cf. Hirsch p. 62.
95 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 96

499. R. 7. P. 19. F. 15. L. 20 A. 8 A 507. 15. 27. 23. 28. 16. 13. 19. 16. 46.
W. 5. W. 11. 0. 8. H. 38. (H. m ) Vitalianus instinctu populi insurgit in
(G. r. F Ludowicus
) rex Alemannis bello congre- imperatorem Anastasium, propter Eulitianam liere-
ditur; ibique laborante excrcitu, voto suscipiendi sim Deo et hominibus exosum.
christianismi se sicque perempto
obligare cogitur ; 508. 16. 28. 24. 29. 17. 14. 20. 17. 47.
Alemannorum etAlemannia sub tributo reda-
rege, (G. porU.) Hormisda Romanae aecclesiae 50us pre-
cta, baptizatus a Kemigio episcopo Remorum exem- sidet. Hic clerum composuit, et psalmis erudivit
plo el edicto suo perducit ad iidem Christi populum Hic respectu apostolicae humanitatis Grecos convi-
Francorum. ctu hereticorum maculatosabsolvit per suos nuntios.
500. 8. 20. 16. 21. 9. 6. 12. 9. 39. (G. r.F.) Alaricus rex Ludowico regi insidias mo-
(V. S. Rem.) Collatis a Ludowico rege multis litus, foedus violat.
prediis ajcclesiae Remensi, Remigius, multa eorum 509. 17. 29. 25. 30. 18. 15. 21. 18. 48
parte data aecclesiaj Laudunensi., sedem episcopatus (G. r Ludowicus rex signis divini auxilii ani-
F.)
ibiesso constituit primumque illic episcopum Ge-
;
matus ad bellandum Turonis quippe transiens, —
uebaudum conslituit, etcumdem in fornicationc cum cquum suum Sancto Martino misit quem centum ;

sua quondam uxore prolapsum, scd septemnali poe- rcdemptum recipere nonpotuit, missis alii
solidis
mtentia purgatum et de reelusionedivino jussu edu- cenlum solidis rccepit credens illum bonum esse ;

ctum, sedisuse restituit, in auxilio, qui tam carus eratin negotio — insuper
501 9. 21. 17. 22 10. 7. 13. 10. 40 accepto victoriae presagio a clericis cantantibus :

(G. r F.) Ludowicus rex Gundebaudo regi Bur- Prcecinxisti me virtute ad beVum, Alarico Wisigo-
gundionum congrcssus, eo victo, Burgundiam, redi- thorum regi congrcditur, eoque perempto, quicquid
gitsublributo Galliarum Wisigothi possidebant, ad parles Fran-
502. 10. 22. 18. 23, II. 8. 14. 11. 41. corum transtulit et invadensTolosam sedem regni
;

(// m.) Simmacus patricius rem publlcam illu- Gothorum, usque ad Pyrineos monles regnum Fran-
strat, ctcum eo gener ejus Boctius vir consularis, corum dilatavit. Fertur etiam muros Ecolisma? ur-
conspicuus in utraque lingua, erudilionc omnium bis ante faciem ejus corruissc. Amalricus filius

libcralium arlium, quas pene omncs a Greco in La- Alarici fugiens in Hispaniam, regnat ibi annis 16.
tinum translulil et exposuit. (Flodoard.) Sigismundus, mortuo patre suo Gun-
503. II. 23. 19. 24. 12. 9. 15 12. 42. debaudo, regnal in Burgundia. [Gibrianus Scotlus
(H. m. In Africa Olimpius quidam, dum in bal cum fralribus ct sororibus in Gallia peregrinatus,
neis rn sanctam Trinitatem blasphcmarel, ignito L ' urbem Remensem et vita et morte sua illustrat ;9
jaculo caditus veniente, visibiliter combustus est. (Vita S. M) Faustus S. Benedicti discipulus, et ab
504. 12. 24. 20. 25. 13. 10 10. 13 43. eo cum Mauro in Gallias hoc anno transmissus,
//. m ) Constantinopoli dum Deuterus Arianus scribit in Vita illius Mauri, S. Benedictum claruissc
opiscopus Barbam quendam baptizaret, et male dis- temporibus Justini senioris et Hilderici Wandalorum
tinguens Trinilatem, diceret : Baptiw te, Barba, regis ; addens, quod eo tempore rex Theodoricis
in nomine Patris per Filium in Spiritu sancto, aqua Simmachum patricium et Johannem papam occide-
disparuit. rit. Scribit quoque, eundem Bcnedictum hoc eo-
505. 13. 25. 21. 26. U. II. 17. 1 i. 44. dem anno, quo Maurus ad Gallias tendebat, obiisse,
(H. m.) Alamundarus rex Saracenorum ab ortho- 12 Kal. ApriL, hora diei quasi tertia ;quod eo anno
doxis baplizatus, cum cum vellent Euticiani sedu- in sabbato paschae proveniens, primum pascha
cere, refellit eos bac fabulosa inductione, dicens fuisse demonstrat. Se quoque dicit in Gallias vc-
qnod lilteras acceperit Michaelem archangelum nisse tempore regis Theodcberti, nepotis Ludowici
mortuum essc ; illisque respondentibus, hoc impos- regis, quia crgo illi scripsit quae vidcrat quomodo
bile essc, (juod angeli sint impassibilis naturae :
" hoc consequenlia hysloriarum 1
conveniat, qui valet
Quomodo ergo, inquit, secundum vos nudus crucifixus advcrlat, et qui advertit, exponat (
1 63").
cst Cftrislus, nisi duarum naturarum esset, quando- 5 O. 18. 30. 26 1.31.
19. 49
19. 16.
quidem nec anqelus mortuus est ? (G. r. F.) Ludowicus rex ab Anastasio imperalorc
506. 11. 26. 22. 27. 15 12. «8. 15. i:i. co licellos dc consulatu et coronam auream cum
(G. r. /•'.) Ludowicus et Alaricus reges confoede- gemmis et tunicam blatteam accepit, et ex ea die
rantur. (Grpg. Tur.j Quintianus Rutonensis episco- consul elaugustus est appellatus. Ipse vcro rex mi-
pus ct Maxcnlius Pictavensis abbas clarcut in Gal- sit Rotme S. Pelro coronam auream cum gcmmis,
lia. quse reguum appellari solet.

VARLE LECTIONES.
*9
1
y ut videlur ; rell. Desunt A
Nom
(163*i Jure suo
duhiiat Sigchcriiis Sod, quse . Vitse facerel editionem, qaam Sigebertus pro ge-
hanc difficultalem creanl notionea temporum, non nuina Vita habuit. lla rem bene explieai \. l>.

tunl illae a Fauslo profecta?, Bed ab Odone Glanna- llirsch.

foliensi interpolataB, cum Baeculo nono novam illius
97 CHRONICA. 98

511. R. 19. P. 31. F 27. L. 32. A 50 A (P. D.) Johannes Romanae a^cclesiae 51us presidet,

W. 20. W 17. 0. 2. H. 20. Wacheone Langobardorum rege defuncto, filius

(//. m.) Theodericus rex Italiap, Ibba comite suo ejus Gualtarith regnavit arinis 7.

contra Francos misso, triginta milia occidit eorum, 520. 3. 40. G. 1. 29. 26. 11. 29 51 . 59.

in vindictam necis Alarici generi sui. (G. r. F.) Chlodomeris, frater Lotharii regis, et
512. 20. 32. 28. 33. 21. 18. 3. 21. 51. fratres ejus, instinclu Rothildis matris suae insur-

Prima synodus a Francis jussu Ludowici regis gunt in Sigismundum et Godemarum, filios Gun-
Aurelianis habila est, in qua decernuntur multa debaudi regis, ad vindicandam necem aviae suae et

aecclesiae utilia. Genovefa virgo Parisiensis octoge- avi sui Chilperici. In congressu Sigismundus capi-
naria transit ad Dominum. tur, Goderamus fuga elabitur. (H. m.) Rello orto
513. 21. 33. 29. 34. 22. 19. 4. 22. 52. inter Romanos et Persas, Chuades rex Persarum
(V. Arn.) Sanctus Arnulfus, sancli Remigii in Zeliobem regem Hunorum, venientem cum viginti
baptismo filius, in Gallia claret, qui post multos in milibus auxiliari sibi contra Romanos, inmisso
predicando Cliristum agones martyrizatus, in silva exercitu occidit, et totum paene ejus exercitum de-
Parisiorum Aquilina a Scariberga, conjuge quon- ~ levit,suspectum eum habens, quod utrinque munera
dam sua, tumulatus est. acceperit, et a se contra Romanos, et a Romanis
514. 22. 34 30. 33. 23. 20. 5. 23. 53. contra se Abhinc regnum Hunorum annotare ces-
(G. r. F.) Ludowicus rex, regno Francorum per sabo, quia omnes gentis illius reges Kaganos voca-
omncs Gallias dilatato et legitime et pacitice conlir- tos lego, et nullam distingucndi propriclatcm inve-
mato, moritur. Lotharius filius cjus, compartito re- nio. (Ib.) Trasamundus rex Wandalorum Hildericum
gno cum fratribus suis Theoderico, Clodomere et tilium suum ex Eudoxia, filia Valentiniani impera-
50
Hildcberlo, regnat annis 50 . Sororem ejus Ro- toris a Genserico captivala, astringit sacramento, ne
thildem Amalricus rex Wisigothorum uxorem du- catholicis in regno suo consulcrel,- qui patre mor-
xit. tuo, antequam regnum susciperet, omnes catholicos
515. 23. 35. 1. 36. 24. 21. 6. 24. 54. ab exiliis' jussit revocari, et episcopis aecclesias re-

(G- Rex Burgundiae Sigismundus, qui mo-

r. F.) formari. Sicque susceplo regno, regnavit annis
nasterium Agaunensium construxerat, filium suum octo evolutis sepluaginta quatuor annis, ex quo
Sigericum peremit, malo novercae illius consilio Gensericus avus ejus statum aecclesiae in Africa pro-
usus. Qui competenti paenitentiae se addicens, et fanavit.
martyribus Agauneusibus se totum devovens, quod „ 521. 4 41. 7. 2. 30. 1 42. 30
dignus fuerit venia, testatur crebra post mortem (Ib.) Chuade Persarum rege mortuo, Kabades
ejus per eum multis concessa sanitatum gratia, et post eum regnavit annis 16. Chlodomeris rex, Si-

per eum febricilanlibus indulta curatio. [Hoc tem- gismundo rege cum uxore et filiis perempto, iterum
pore in Alexandria multi utriusque sexus arrepti a congressu fratri ejus Godemaro, perimitur ab eo.
demone, repente quasi canes latrabant 51
.]
Boetius longo exilio fatigatus, a Theodorico Gotho-
516. 24. 36. 2. 37. 25. 25. 7. 25. 25. rum rege perimitur.
(Greg. Tur.) Theodericus rex, frater Lotharii,
522.' 5. 1. 8. 3. 31. 2. 13. 3l.

Chlochilaicum regem Danorum Gallias vastantem (Vita S. Maur.) Ut scribit Faustus, hac aelate,

perimit. scilicet tempore Justini scnioris et Hilderici Wan-

517. 25. 37. 3 38 26. 23. 8. 26. 56. dalorum regis, revera floruit sanctus Benedictus.
(Beda.) Anastasius imperator fulmine a Deo per- Sed nec de vita, nec de morte ejus ratio procedit.
cussus periit, post quem Justinus senior annis 11 secundum cyclum Dionisii (164). (H. m.) Zathus
regnavit Boelius annitente sibi SimmacJio, cum au- rexLazorum Constantinopoli baplizatur, et a Justino
ctoritatem Romani senatus contra Theodericum re- imperatore susceptus muneratur B3 Simmachus .

gem Italiae tucri nitilur, ab ipso exilialur ibique li- L) exconsul a Tbeoderico rege Italiae perimitur
brum de consolationc philosophiae edidit. 523. 6. 2. 9. 4. 32. 3. 14. 32
518. 1. 38. 4. 39. 27. 24. 9. 27. 57. (Beda.) Justinus Arrianos ubique exlerminari
(Gf. r. F.) Theodericus rex, frater Lotharii, ab edicit. Ad quodedictum dedicendum Johannes papa
Ermenfrido rege Thuringorum, ad perimendum fra- a rege Italiae Theoderico Arriano et Arrianorum
trem iUius Badericum, pactione medietatis regni defensore Constantinopolim missus ante portam
illius invitatus, Bapericum rcgem pcrimit. (Mab.) urbis caecum illuminavil; et compos pelitionis ad
Virgo Dei Brigida Scotta obiit in Scoltia. Theodericum regressus, Ravennae ab eo in carcere
669. 2. 39. 5. 40. 28. 25. 10. 23. 58. excrucialus, fame defecit. (H. m.) Post dies 90

VARI/E LECTIONES.
50 5S per
LI habent I. e corr. utvidetur, et A. Reliqui omnes L. 51
add, 1., rell. Desunt A. XXVIII et
porro 1.
53
Zathus — muneratur desunt A
NOTiE.
(164) Cf. ad annum 509.
 .

99 SIGEBERTl GEMBLACENSIS. 100

Theodericus subito defunctus, a quodam sancto lie- \ 528 1. 14 8. 3. 5.

remila visus est nudus el discalceatus a Joliunne (Ann Leod.,) Maiuan. Cassiodorus senalor, post
papa et Simmaco patricio in olla Vulcani esse de- monachus, Arator poeta, Priscianus grammalicus,
trusus. Athalaricus, Theoderici ex tilia nepos, in Victor Capuanus episcopus, qui cyclos paschales
regno Italiae et Oslrogothorum succedens, regnat scribens Victorii crrores redarguit. Gregorius Lin-
5V
annis 8. (Mar.) Felix Romanse aecclesiae 49 us prc- gonensis, Nicelius Treverensis, Domilianus Tun-
sidct. Hic Grcgorii papae alavus fuit. grensis florent. (Prosp., app.) Gylemer, perimcns
324. R. 7. P. 3. F. 10. L. 5. 33. A. Hildericum regem, annis 4 regnat post eum super
W. 4. W. 15. 0. I. Wandalos; qui tanUc crudelilatis fuit, ut nec paren-
(Greg. Tur., iii, 7.) Theodericus rex reposcens libus parceret.
ab Ermenfrido pactum, cum fratre Lolhario
rege 529. 2 8. ^5. 3 3S. 1. 4. 6.
insurgit in eoque post nimiam suorum stra-
eum ; Beda. Corpus Antonii monachi divina revelatione
gem de bello fugato el non multo post mortuo, totam invenlum et Alexandriam est delatum.
Thuringiam sibi subdunt. Captivatam interalios Ra- 530. 3. 9. 16. 4. 39. 2. 5. 7.
degundem, tiliam Bertharii rcgisoliina fratrc Ermen-
I»
(G.. pont.) Johannes Romanae secclesiae 53 us pie-
fridoperempti,Lothariusrexsuosoeiavit malrimonio. 53
sidet . Franci extorquent de manu Athalirici,
525. 8. 4 II. 6. 3i 5. 1G. 2.
quicquid Galliarum avus ejus Theodericus rex Ita-
(G. r. F.) Amalricus rex Wisigothorum cum uxo-
li;e tenuerat. (Vict. Vit.) In Africa quidam orlho-
rem suam Rolhildem indigne tractaret, eo quod
doxi episcopi, Iinguis sibi excisis radicitus a Wan-
Arrianpe sectie secum inservire nollct, perimilur in
dalis, postmodum clare loquendo multis miraculo
Hispania a fratre Rolhildis Childeberto. (Isid.)
fuere; quod miraculum unus eorum auxit, qui in
Theuda regnavit post eum annis 17. 59
elationem vcrsus, stalim privatus divino dono
526. 9. 5. \1. 7. 35. 6. 1. 3.
obmutuit.
(G. r. F.) Lotharius rex cum fratre Childeberto
531. 4. 10. 17. S. 40. 3. 6 8.
Augustidunum Rurgundiae civitatem obsidens, cun-
(Jord.) Athalarico, rege Italiae et Ostrogothorum
ctam fugato Godeinaro Burgundiam occupal. (P. D.)
mortuo, Amalsuinda mater ejus Theodatum, Theo-
Gualtarilh Langobardorum rege mortuo, Audohin
9us regnat annis t5 55 Mar. Acephalorum heresis derici palris sui cx sorore nepotem, asciscit secum
.

Paulum apostolum in episto-

in regnum (G. r. F.) Chlodoaldus tilius Chlodo-
abdicatur, qui dicunl
diaconas debere mcris regis, fratribus suis impie a patruo suo Lo-
lis suis precepissc feminas fieri,

quia eas commcmorat post diaconos; et dicuntur C t,,ario olim extinctis, mundanam nobilitatem trans-
ferens ad nobilitalem divinse servitulis, in clericali
acephali sine capite, quia auctor hujus erroris ne-
scitur. (H. m.) Kobades rex Persarum, dolens filium
gradu preminet exemplo sanctitatis. (V Yed.) Ve-
dastus primus Atrabatensium episcopus ordinatur a
suum Phalsuarsan in Manicheorum sectam indu-
sancto Remigio.
clum, omnibus Manicheis quasi a se munerandis
coactis in unum, immisso exercitu occidit multa 532. 5 II. 18. 6. 4 7. 1. 41.

milia eorum, (P. D )

Inler Thurismodum regem Ge- (Cf. Reda.) Mar. [Hoc anno expletus est a Chri-
pidarum et Audohin regem Langobardorum conserlo sti nativitate magnus annus annorum 532. Ab hoc
prclio, Albuin filius Audohini Thurinsindum filium etiam anno Dionisius abbas ordilur ciclum suum
Thurismodi cxlinguit, ct victoria Langobardis cedit. ciclorum quinque decennovcnnalium. Et quia se-
Thurismodus preponens fidem ira ct dolori, eidem cundus annus opcris hujus concordare debel in ra-
Albuino postea ad se sub fide venienli dedit anna tione compoli primo anno nativitatis Christi, debet
filii sui Thurisindiab eo pcrempti. 35 us annus cycli Dyonisii concordare in ratione
527. |0. (i. 13 1. 3(i. 7. 2. 4. compoli 33* anno nati Christi, scilicet ut 16 ma luna
(G. pont.) Bonefacius Romanae secclesia? 52 us Aprilis occurrat 9 Kal. Aprilis in 5 feria; passio
51"'.
presidet Bf.da ) Justinus, Jusliniano suo ex so- *-' Christi 8 Kal. Aprilis in (i fcria, resurrcctio 6
rore nepole in regno substituto, morilur. Is Juslinia- Kal Aprilis in dominica db-. Sed ipiia non ita oc-
nus imperat annis 39. Hic Persaa ab irruptionibus curril, sed luna I I
m» Aprilis occurrit eo anno 12
in partes Rimianorum per Bilisurium repressil. Kal. A|)iilis in 1 feria, dominica vpro dies paschse
P. D. Audohin Langobardos in Bannoniam duxit : in 5 Kal. Aprilis, idoo improbatur, quia repugnal
in qua habitaverunt annis 42 ". cvangelicffi verilati '".] (P. D Justinianus impera-

VARI/E LECTI0NES.
r
' ;
ita i. primo forttmsr
'"'..
3. ,<t D F2., ,'t L e correctura B3*
C,\ at LII luihmt B4* Cl «wr. C2* 3
.i XVII. desunl \. M ita omnei Sigebertus statim correxit cx l.llll,
n "'
Audohin — i2 detunt D.
:,K
itn ij>*t'

quod priu» scripserat. LVI 1 1 corr. LIIII.D, M vcl luxuriam superscripsit Anselmus, luxuriam Fl 2 fornica-
tionem i. '" Hcecprimo quattuor lin is expresserat auctor- Sed iis erasis, ea it>i ampliavit Ans ui videtur, ,

rrii. praster unum A., qni haec ita tutbet : (luia anliquitus delegatura erat Alexandrino pontifici, utdiem celc-

brandi pascha annuatirn denunciarel Romano pontifici, et per cum caeteris eecclesiis occidentalium, qui
cpe de pascha celebrando aul dubitabant aut errabant; nunc Romanorum errorem aut ignorantiam non
101 CHRONICA. 102

lor libros legum Romanarum adbreviavil, in uno vo- A super Ostrogothos regnat annis i 1 : qui mox Italiam

lumine, quod Justinianum vocalur. invadit, et a sanclo Benedicto Casinensi fulura au-

533. R. 6. P. 12. F. 19. L. 7. A 42. dit sibi. Multa, inquit, mala facis, multa fecisti,

W. 5. W. 8. 0. 2. jam aliquando ab iniquitate compescere. Et quidem

(G. pont.) Agapitus Romanse aecclesiae 5i tus presi- maretransiturus es, Romam
ingressurus; novem annis

det 61
. (//. m.) Bilisarius patritius a Justiniano impe- Hoc anno quidam dicunt
regnabis, decimo morieris.

ratore exjussu Dei ad Africam liberandam de manu eundem sanctum Benedictum obiisse.
Wandalorum missus, noctucumplaustris rusticorum 537. 10. 16. 23. 11. 46. 12 1.

urbem introeuntibus ingressus. Carthaginem cepit, (H. m.) Apud Persas regnat Chrosroe annis 87.
pecunias infinitas recepit, Gilimerem ex fuga ad de- (G.r F.) Theodericus rex frater Lotharii obiit ;

ditionem reductum imperatori Constantinopolim Theodebertus filius ejus ei succedit. (Narr. de

duxit. Sic Wandalorum regnum destructum est ; sic
Theoph.)Hoc 63 tempore in una urbium Cilithe
tandem illa Wandalica rabies cum ipso nomine fun-
quidem Theophilus vicedominus tam prudenter et
ditus extincta est (Ib ) Theodatus rex reginam utilitersecundas partes ecclesiasticae dispensationis
Amalsuindam, imperatoriae tutehe commissam exi-
sub episcopo agebatj ul morLuo
fi
episcopo mnium
liat, eaque non multo post in balneo strangulata
ore dignus episcopatu esse acclamaretur. Qui con-
immissu Theodati, solus super Ostrogolhos anno tentus vicedominatu, alium ordinari maluit episco-
unoregnat. (G. pont.) Qui sciens per hoc se iram
pum. A quo a vicedominatu injuste amotus, ad
imperatoris incurrisse, Agapitum papam Constanti- tantam impatientiam est delapsus, ut conducto sil>i
nopolim misit, pro impetranda hujus tacti impu-
Hebreo quodam mago, per eum opem ad dignilatem
nilate. Agapitus inveniens ibi Antliemium Con-
suam recuperandam expeteret a principe demonio-
stantinopolitanum episcopum Eutitianae esse here-
rum ; et ab eojussus abnegare Christum filium Dei
sis, eo excommunicato et exilialo, Menamfecitei
ejusque matrem Mariam cum omni christianismi
substitui. Agapitus ibi moritur Romamque refertur.
proposilo, et ipsam abnegationem scripto firmare et
(P. D.) Justinianus imperator Constantinopoli aec- scriptam signare et signatam sibi tradere, ejus se
6i
clesiam S. Sophiae incomparabili opere exedificat .
servitio addixit. Qui in crastinum recuperato vice-
S34. 7. 13. 20. 8. 43. 9. 1.
dominatus honore, non multo post ad se reversus,
(G. pont.) Silverius 55 us Romanae aecclesiae a per dies40 omni penitendi modo se affligens, primo
Theodato substituitur. Bilisarius contra Theodatum piam Dei matrem Mariam sibi reconciliavit eaque,•

mittilur, Theodatus a Gothis extinguitur Witigis

;
^ sibi apparent e, abrenuntians diabolo, Christumque
inregnosubstituilur. Bisilarius Neapolim extermi- verum Dei tilium verumque Deum et hominem ex
nal; Romam, fugientibus Gothis, intral. Witigis Maria virgine natum, et omne christianismi propo-
Romam obsidet ; famcs Italiam urget. Witigis capi- situm profitens, per eam eliam Christi filii ejus gra-
tur, et imperatori dirigitur. Silverius, quia Anthe- tiam recepit ; et ad indicium indultag sibi venke,
mium revocare noluit, exiliatus defccit. (Jord.) El- rursum ibi dormienti apparens Christi mater, eliam
depadus ab Ostrogolhis rex ordinatus regnat anno scriptum abrenuntiationis, quod signatum diabolo
uno. [Flcdoard.] Theodericus abbas, discipulus dederat, reposuit super pectus ejus. QuoTheophilus
6ancli Remigii. et TheoJulphus abbas discipulus recepto, incrastinum, dominica scilicet, coram epi-
63
ipsius Theoderici, in Francia clarent .] scopo etomni aecclesia pandens ordinem rei,omnes
535. 8. li. 21. 9. 44 10. 1.
ad stuporem et laudem Dei et genitricis suae Marke
(67. p.) Vigilius Romanae aecclesiae 56 us presidet. eommovit et in eodem loco, quo sibi pia
; Christi
(// m ) Eldepado perempto, Erarius regnat anno mater apparuerat, perstans, ibidem post triduum
uno. (Greg., Dial.) In Galliis clarent [fratres uterini, mortuus et sepultus est.
uno eteodem dienati, et pontitices consecrati, Me-
538. 11. 1. 24. 12. 47. 13. 2.
dardus ad titulum Noviomensem, Gildanlus ad rv

Rothomagensem, et uno dic absoluti a saeculo, et (//. m.) Chrosroe fines Romanorum incursat. In

assumpti a Christo, in Italia episcopi Sabinus Ca- Campania Italiae Benedictum juniorem sanctitatc
nusinus. Cassius Narniensis, Fulgenlius Utricolen- clarum rex Totila pro Christo persequens, cum eum
sis, Serbonius Populonii 6;
.]
cum comburere voluisset, nec valuisset,
cella sua

536. 9. !5. 22. 10. 45 11 1.

in clibanum ardentem eum projecit qui inde altero ;

(U. m.) Erario perempto, Totila, qui et Baduilla die illesus, illesiseliam vestibus, exivit.

YARl/E LECTIONES.
ferens Dionisius abbas Romanus cyclum magni anni annorum scilicet quingentorum triginta duorum ab
hoc anno ordilur qui etsi ab omnibus recipitur in eo lamen improbatur, quod passionem Domini 12.
Kal. Aprilis et reslirrecftonem 5. Kal. Aprilis ponens, veritati evangelicae contraire videtur Heec igitur
Sigebertus primo scripserat ; postea corrcxit, ut supra dedimus 61 LV. e corr. D. et sic porro. 6J Jusiiu.
—
6;
exedilicat addidit Sig. curis secundis. 63 add. manus incerta, fortasse Sig cur. se rell ; desunt \
in rasura 15. ut videtur, reliqui pratter A., qui hocc ita habet : In Galliis clarent Medardus episcopus et
Germanus Parisiensis, in Italia episcopi R. C, C. N., F. U CerboniusPopulonii. Ila igitur Sig. primo edi- ,

derat e: Sequentia Sigeb. ipse in scedula assuta addidit.

103 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 104

5C9. a. 12. P. 2. V. 25. L. 13. A. 48. \ faderatur. \Vita H.) Obiit sanctus Remigius Remo-
W. 14. 0. 3. rum episeopus 165.
(//. m.) Justinianus imperator duos Bulgarum 546. 19. 9. 3-2. 3. 55. 2. 10.
reges Traciam depopulantes occidil cum mullis mi- H m. Vigilius papa exiliatur. Narses patricius
libus Bulgarum. auxiliantibus sibi Langobardis Totilam regcm peri-
540. 13. 3. 21». 14. 49. 15. 4. mit ; Ostrogothorum gente usque ad inlernetionem
(H. m.) Chosroe Anlhiochiam capit. ';'.
r F.) Chil- deleta, regnum Ostrogotborum, penilus destruil. Ita
debertus rex cum fratruele Theodeberto in fratrem illud regnum Gothorum, quod, ut ait Jordanis luO,
Lotharium insurgil, sed matre eorum Rothilde satis per annos circiier 210'J duraverat, defecit in Ostro-
agente apud Deum, neinter fratres tierei civilebel- gotbis, sed in Wisigothis in Hispania regnantibus
lum, horrenda lempestale coerciti, cum super Lo- incolume remansit. Teias regnum Ostrogolhorum
tharium nesignum quidem apparuerit horroris hu- resuscilare nisus, regnat annis 2.
jusmodi,reddunt se fraternae paci. 547. 29. 10. 33. 4. 56. 3. 1.

541. 14. 4. 27. 15. 50. 10. 5. (Paul. Diac. Conserto prelio inter Cunimundum
Chosroe jam quarlo Romanos Albuin regem Langobardorum,
(H. m.) infestan-
R regem Gepidarum et
tem, Bilisarius compellit redire inefticacem. (Gteg. corruerunt utrinque sexaginta milia eorum. Lbi
Tcr.) Indiversis Galliarum locis diversa signa visa Albuin Cunimundum peremit, et ex testa capitis
sunt. Cometes apparuit ; die pasclme caelum ardere ejus poculum sibi ad bibendum fecit, (iliamque ejus
visum est : verus sanguis ex nube defluxit in vesti- captivatam uxorem sibi accepit. Hunis vero terras
mentis hominum : domus cujusdam ab intus san- Gepidarum invadcntibus, destructum est regnum
guine respersa apparuit ; et secutae variaeclades el Gepidarum penitus.
malae valetudincs cum pustulis et vesicis populos af- 5-48. 21. II. 34. 5. 57. 4. 2.

flixerunt. Theodebertus rex per se etperduccm

(G. r. F.
542. 15. 5. 28. 16. 51. 17. 6. suum Bulcellinum Italiam vario belli eventu inquie-
66
(H. m.)Bilisarius ad Africam remissus, Guin- tare non desistit, et ab Italia et a Sicilia aut spolia

tliarit super reliquias Wandalorum regnanlem cum aut tributa accipit . Tejas rex a Narsete perimilur,
suisextinguit (G. r. F.) I.otharius et Childeberlus et cum eo Golborum reliquia: extirpantur.

fratres, obsesso in Hispaniis Cesaraugusta, civibus 349 22. 12. 35. 6. 58. 5.

Deum orantibus et circumlata Vincentii martiris tu- Grf.g. Tcr. Agericus Virdunensis episcopus san-
nica, accepta ab eis pro munere ipsius marliris Q ctitate claret, P. D. Narses palricius Sinduald re-
stola, redeunt, adquisita Hispaniaa parte maxima. gem Briltonum, ex amico sibi rebelk-m, bello victum
(Isid.) Theuda Wisigothorum rege a suis perempto, et captum suspendit.
Theudegisibus regnat post eum annis 2 (V Mauri.) 550. 23. 13. 36. 7. 59. 6.

Maurus in Gallia claret, sancli Benedicti disci- (G. r. F. Theodebertus rex obiit, cui Theodebal-
pulus dus tilius ejus succedit. (Greg. Tcr.) Arboris, que
543. 16. 6. 29. 17. 52 I. 7. dicitur sambucus, tlores, grana et fructus in tlores.

(//. m.) Vigilius papa quia secundum suam pro- grana ct fructus vitis transformantur n .

missionem noluit Anthemium revocarc, Constanti- 551. 24. li. 37. 8. 60. 7.

nopolim mittitur ignominiose. Thotila rex Ostrogo- Quinta synodus universalis Constanlinopolim ce-
thorum capta Roma, habitavit aliquandiu cum Ro- lebralur : in qua epistola, qu;e Ibe dicitur, erroris
manis quasi pater cum filiis, mansuefactus, ul cre- plena reprobalur, ct Theodorus pcrsonammediatoris
ditur, sancli Benedicti monilis, (Paul. I) ) Audohin Dei ethominum in duabus substantiis sepirans, ad
mortuo, Albuin filius cjus regnal supcr Langobardos impietalis perlidiam cecidisse convincitur (cf Ann.
in Pannonia annis 2 4. beod). Hucusque Jordanis episcopus hystoriam con-
544 17. 7. 30. 1. 53. 8. lcxuit.
I)
(Grkg., Dial.j Herculanus Perusinus episcopus a 552. 25. 15. 38. 9. 61. 8.

Totila rege, secto capite, martirizatur post moriem G. pont. Pelagius Romanse Gecclesise 57" s pre-
;

vero caput ejus corpori unituin invenitur. (// m.) sidet. llic insimulatus de morte Vigilii papse, tencns
Tolita Siciliain invadit. Narses ennuchus Roinano- sancta evangelia et crucem, jurejurando publice sa-
rum patricius ordinatur et contra Totilam dcsiina- tisfecit. Gaao. Tub., De gi.mart \. Hoc tempore
tur. (Fiikk.) Theudegisilo inter convivandum a suis in oriente puer quidam Judaaorum lilius, cum a

peremplo, Agilan regnat Buper Wisigothos annis9. coevis snis clinsliaiionun liliis ad hoc adductus
545. 18. 8. 31. 2. 54, 1. 0. fuisset, ut in Becclcsia sanctae matris Chrisli Jesu
(//. m.) Narses Albuino regi Langobardorum con- corpus et sanguinem Christi perciperet, propter hoc
VARl.l". LECTIONES.
84 67
Balisarius 1. arboris transfonnanlur add. Sigeb. curii terttis.

Mtf.i:

'165) Obiit potiusa. 535 ; et AclaSS. Ocl I, 08. line liunc annum millesinium et treccnlesimum re-

(\W) Errat Sig. Jordanis enim De reb ret. in gniGothorum dicit HIRSCH.
 105 CHRONICA. 106
a patre suo projectus in fornacem ardentem, illesus A Britannia sanctitate et miraculls claruit ;qui a Bri
inde a cliristianis extractus cst, assercns quod mu tannisexacerbalus, eis maledictis transivit ad Gal-
lier, quae in illa aecclesia puerum tenens depicta lias, etsub Leontio Santonum episcopo multo tem-
erat, pallio suo flammas ignis a se eventilasset 08 . pore virlutibus claruit. Britannos vero propter suam
553. H. 26. P. 16. F. 39. L 10. maledictionem variis cladibus addictos; data rursum
A. 62. W. 9. benedictione absolvit et sanavit '*.
(Fred.) Agilan cum insolenter in suos ageret, 5G2 35. 25. 48. 19. 1. 9.
Athanagildus, auxilianlibus sibi Romanis, co per- (H. m.) Constantinopoli quidam imperatorem
empto, regnat annis 22. extinguere moliti, extinguntur. Cujus ciiminis Bili-
m* 27. 17. 40. II. G3. 1. sarius quoque accusatus ab imperatore absolvitur.
(Gr. Tur.) Rothildis regina moritur. Hiems nive (Greg. Tur.) In Galliamons super Rodanum fluvium
et glacie ita cxasperatur, ut volucres et ferse indo- multisdiebus dans mugitum, tandem ab alio monte
rnihe manu capi possent. sibi vicino discissus, cum ecclesiis et domibus,
555. 28. 18. 41 12. 64. 2. hominibuset bestiis, in Rodanum precipitalus est 7s .

(P. D.j Bucellinus et Amingus duces Francorum 563. 36. 26. 49. 20. 2. 10.
a Narsete perimuntur. (H. m.) Quasi species lanceae (G. r. P.) Lotharius rex Chramnum filium suum
in ccelo apparuita septemtrionein occidentem 69 diu
. contra se rebellantem et multa mala in regno
556. 29. 19. 42. 13. 65 3. suo facientem in Britannia prosecutus, ei
ejusque
(G. r. F.) Theodebaldus rex obiit. Lotharius rex auxiliarioduci Brithonum Chonobro bello concurrit;
Francorum rebellantes contra se Saxones et auxi- et Chonobrum quidem peremit, Chramnum vero
liantes eis Thuringos gravi pugna et excidio perdo- captum igni cumuxore et tiliabus consumi fccit,
muit. [Ann. Leod.) Obiit sanctus Medardus Novio- 56i. 37. 27. 50. 21. 2 11.
mensis episcopus, et Sucssionis sepelitur.
(Mar.) Johannes Romanae aecclesiae 58us presidet,
557. 30. 20. 43. 14. 6G. 4 (G. r. P.) Lolhario Francorum rege mortuo,
Chil-
(Greg.
Tur.) Radegundis regina, uxor quondam
pericus filius ejus, compartito regno cum fratribus
Lotharii regis, mutata veste claret sanctitatis
nobili- suis Heriberlo, Guntranno et Sigiberto, regnat an-
tate
nis 22.
558. 31. 2|. 44. 15. 67 5.
565. 38. 28, 1, 22. 7. 12.
(Vita G. M.) Gregorius [filius Gordiani senato- (Beda )
Justiniano imperatorc mortuo, Justinus
70
ris Romaeadolescit qui, sex monasleriis in Si-
] ;
minorimperatannis 12. (P. D.) Multa signa in sole
cilia fundatis, et septimo Romae in domo sua, ex
et luna apparuerunt "
pretore urbano factus monachus, sapientia
el scien- 566. 1. 29. 2. 23, 5. 13.
tia, doctrina et sanctitate claruit
(B. m.) Terrcmo- (P. D.) Narses patricius
tus terribilis nimis per
accusatione Romanorum
deccm dies faclus est 71
patriciatu degradatus, et quia
559.
eunuchus erat, expro-
32. 22. 45. 16. 63. 6. brante sibi Sophia augusta, ut iret in geneceum
(«. r. F.) Childeberto rege mortuo, monarchia
dividere pensa puellis, respondens, talem
regni Francorum cedit fratri ejus Lothario
se eidem
orditurum telam, qualem ipsa dum viveret, depone-
560. 33. 23. 46. 17. 69. 7.
re non posset, invitat Langobarbos ad possidendam
Hoc tempore Judeus quidam imaginem
Jesu sal- Italiam. (Beda, H.
Sanctus Columba presbiter
e.)
vatoris de aecclesia furtim deponens,
eam telo trans- veniens de Scotia, clarus habetur in Britannia,
fixit et eam clam ad domum suam
;
deferens, cum [(V. Macl,) Sanson Dolensis archiepiscopus,
eam flammis vellet con-
exurcre, se sanguine imaginis sanguineus sancti Maclovi, et successor Sansonis
cruentatum videns, prae slupore cam abscondit. Maclorius, qui de
Quam ohristiani
transmarina Britannia ad cisma-
requirentes, et per vesligia san-
rinam transierant Britanniam clarent sanctitate et
guinis invenientes, eam sanguinolentam receperunt,
doctrina 73
Judeum vero lapidavcrunt (P. D.) D .j

Miserabilis in 567. 2. 30. 3. 24. 6. 14.

Italia mortalitatis pestilentia.
(G. r F.) Sigeberius rex Hunos partes Franco-
561. 34. 24. 47. 18. 70. 8. rum depopulantesin Thuringia bello devincit. Chil-
(Beda, U. e.) Anglorum in Britannia terlius Edil-
pericus fraler ejus interim terminos illius incursat,
bertus regnat annis 56. (V. S. Macl.) Hoc tempore et Remis urbem occupat.
m Scoltia Brendanus claruit qui Fortunatas in-
(P. D.) Hastae ignese in
;
caelo visae sun', portendentes irruptionem Lango-
sulas seplennali navigatione
requirens, multa mira- bardorum in Italiam [(Grkg. Tur.) Sanctus Baso-
culo digna vidit. A quo Macutes, qui et Maclovus, lus abbas etSinduIfus presbiter et reclusus in Fran-
regulanter educatus et ipsius "
navigationis socius, in cia clarent 6
]

VARI/E LECTIONES.

sl&iSS^fl^&^^
zam^^:;^ - zzznsr^-
1

™-_ u-%? it l^m t r< ff

!f
C -
6
° Quasi occidentem add. Sig.
s
cur. tertiis. 7»

s
f. G.
ri -

m v ; ?
cur. tertiis. 77
summa pagina add. 18. rell Desunt A. ^ldd L relLD^mk. 9 '

Patrol. GLX
 SlGEBERTl GEMBLACENSIS. IUS

508. R. 3. I'. 31. F. 4. L. 25. A. 7. \V. 1 5. A. Cleb subrogalus regao Langobardorum, regnat an-
(P. D.) Albuinus rex, Saxonibus aliisque genti- nos 2.
bus sihi asciiisetPannoniaex condiclo commendata 575. 10. I. II. t. 14. 22
amicis Langobardorum Hunis, ad It iliam contendit (G. poni Benediclus Romanse aecclesiae 59 us
cum omnibus Langobardorum familiis, ibique an- presidet. V. Greg.) Ab hoc Grogorius ad predican-
nis regnavit Sigebertus rex desertas Saxonum ler- dum Anglisabire permissus, sod populo lumulluante
ras pervadit, easque Suavis ad habitandum tradit. retractus, seplimus levita est ordinalus iIsid )

llanc mali novitatem nova in caelo signa multo ante Athanagildo rege Wisigothorum mortuo, Levigildus
tempore portenderant. cum fratre suo Leuva et post solus rcgnat annis 16.
569. 4, 32. 5. I. 8. 16. (P. D. i Fortunatus poela veniens ab ltalia, claret in

(Mar.) Armenii fidem Christi suscipiunt. (G. r. F )

Gallia.

Sigebertns rex fratri suo Chilperico rcpugnat, et 576. 11. 2. 12. 2 15 1.

Suessionis sedom regni ejus occupat. Theodcberlum Il>. Cleb morluo, Langobardi sub ducibus fue-
fdium ejus ibi captum exiliat ; ipsum Chilpericum runl annis 10. Fame Romam urgento, niulti Boma-
prelio victum fugat, et terminos suos ab ejus inso- norum se Langobardis dedunl.
lentia liberat. (G. Fr.) lpsc uxorem ducit Bru- 577. 12. 2. 12- 2. 15. 1.

mam '", filiam Athanagildi regis Wisigothorum, //. m ) Justino imperatore mortuo, Tiberius re-
[qu?e et Brunichildis dicta est.] gnat annisG.Hic, missa ab yEgyplo frumonti copia,
370. 5. 33. 6. 2. 9. 17. Romam liborat ab inedia (G. r. F.j. Chilpericus

(A. Leod) Sanctus Vedastus obiit. (P. D.) llalia rexFrancorum fratrem suum Sigoberlum nimis Gt
a Langobardis nullo obsistente pervasa alterilur ;
perseet per tilium suum Theodeberlum urget plus
insupor fame et pestilentia consumitur. quam civili bello.

571. 6. 3i. 7. 3. 19. 18. 578. 1. 4. 14. 5. 17. 3.

(Greg. Tur.) Huni ilerum Sigiberto congressi et (//>.) Sigebertus rex fratri suo Chilperico pugna
magicis artibus pene victoriam adepti, recedunt, Si- congreditur, ibique Theodebertus filius Chilperici

geberto in omni vita ejus confcederati. perimitur. Francis vero pro Ghilperico sibi exoso
572. 7 3j. 8. 3. 11. 19. Sigebertum super sc regem levarevolenlibus, a duo-
(P. D.) Gregorius Turonensium ordinatus episco- bus pueris, a Fredegunde Chilperici uxorc immis-
pus clarus habetur in omnibus. Langobardi, Papia sis, Sigoberlus perimitur. (Fred.) Brunicildis uxor

post triennii obsidionem per deditionem accepla, et „ ejuscumfilio Childeberto vel Childeberti fdiisregnum

prajter Romam et Bavennam pene tota potiti ltalia, gubernans, propter insolentiam morum adeo into-
dominantur ibi cum potentia. lerabilis erat Francis, ut merito credereturSibillam
573. 8. 30. 9 5. 12. 20. de ea valicinatam esse : Yeniet, ait, Bruma de par-

(H. m.) Inler Romanos et Persas pugna com- tibus Hispanice, ante cnjux conspectum gentes vel gen-

missa, Romanis cedit victoria. (Greg. Tur ) Heri- tiumreges peribunt ; ipsa vero calcibus equorum di-

berlusrex moritur. Hispani et Franci de pascha cc- rupla peribit. » Qux quamvis ita cssct insolens, ta-

lebrando dissentiunt, Hispanis 12 Kal. Aprilis, men ecclesias Dei bonorabat. Plura etiam sancto-

Francis vero li Kal. Maii pascha celebrantibus. rum conobia fundavit, ct edilicia ammirandi operis
Sed Francos recte celebrasse per hoc divinitus cla- construxit, ut miraculo fueril, tanta ab ca fieri po-
tuissc,] (G. r. F.) Sanctus Germanus Parisiensis
ruit. quod fonlos in Hispania, qui in sabbalosancto

pasch?e ad baptizandum divinitus sponte repleri so- episcopus obiit (P D.) Duccs Langobardorum urbes
Hispanorum, sed Francorum pascha et a^cclesias exterminantes indiscrele, subjugant sibi
lcnt, non in in
' 7?
repleli sunt
8
.
quod supererat Italiae .

37. 10. 43. 21. 579. 2. 5. 15. 3. 18. 4.

574. 9. 6.

D.jApud Persas Hormisda rognat annis 18 [B. m.i Thiberius, quia liberalis in pauperes fuit,
(P. n dum multos thesau-
Albuinus rex Langobardorum ab armigcro suo peri- liboralitatom ejus Dcus juvit,

]iatrcm Cunimun- pos ei invenire dedit Chilpericus rex Brunichildem

mitur, fraude uxoris suae, cujus
relictam Sigeberti cum tiliis oxiliat. 6'. r. F. Me-
dnm Gepidarum regem ipse olimin bello pereme-
ex tosla capitis ejus sibi paleram ad biben- nas solitarius in Italia claret.
rat, et

dum quam cum uno die ei porrigerol

feccrat di- 580. 5. 6. 16 4 19. 5.
;

cens://i^ cum patre tua illa femineo furorc ! ac- Ormisda rex Porsarum incursans provincias Ro-
manorum, ignominiosc ticlus a Romanis, proposuit
censa, illum abarmigero ipsiusin lecto iierimi fccit.

VARLE LECTI0NES.
quse el B. d o. ita
»'
Sig. scripserat Brunichildem ; sed ipu post oomxitatque addulit verva
primum
reU Brunifhildem A., cui q. e. B. d e. desunt™ Hispani sunl in marg. Sig. cur tcrtits »K#*a —
Fredegan&a —
Halite, erasisquceSigebertus scripserai duabus lineis, ita ampliavtt 18.
r«M. «rawr A., «t<
lilius SigeDerU
unemUinclusa desunt, reliqua leguntur, ut nos dedlmus ai in flne additur : Childeberlus
rcgnum patris accipit. itn igitur Sig. vrimo scripserat.
109 CHRONICA. 110
edictum, ne rex Persarum per se ultra cxeat ad \ et hospitalitati deditus, unquam
ut nullo die sine
prelium (Greg. Tur.) Ignis per celum discurrerc paupere aut hospite comederet, cum uno
die usque
80
visus est . ad vesperam urbem circuisset, ut pauperem vel ho-
581. R. i. P. 7. F. 17. L 5. A 20 W. 6. spitem inveniret, offendit virum seniorem in vesle
(G. pont.) Pelagius Romanae aecclesia? 60 us presi- alba cum duobus sociis stantem in medio civitatis;
det. Hic obsidentibus Romam Langobardis, ordina- et invitans eum ad hospitium, hoc responsum acce-
tur absque jussione principis. Hic decrevit cotidia- pit ab eo Non poteras, o homo Dei, cum vestro Sy-
:

nam sacramentorum prefationem ad missas novem meone hanc urbem salvare, ne subverteretur ? Et hoc
tantummodo prefationibus secundum antiquum Ro- diclo, sudarium, quod in manu tenebat, excussit
manorum ordinem esse commutandam ; scilicet in super unam medietatem urbis; statimque ipsa me-
natale Domini, in apparilione, in pascha, in ascen- dietas cum habitaculis et habitatonbus subversa
sione, in pentecoste, de apostolis, desancta trinilate, est.Etvolens adhuc excutere sudarium super aliam
de sancta cruce, de jejunio quadragesimali. (Beda) medielatem urbis, vix ab illis duobus sociis suis
Ab hoc Gregorius Constantinopolim apocrisiarius multa prece flexus est, ut parceret residuae urbis
directus, hortatu Leandri Hispalensis episcopi libros p medietati. Sicque virum, qui haec aspiciebat, atto-
Moralium in Job composuit, et ibidem Eutitium nitum consolatus ex salvatione suae domus, disces-
Constantinopolitanum episcopum male de resur- sit,et ultra non comparuit (P.D.) GuntramnusFran-

rectione dogmalizantem, corpus nostrum in illa re- corum rex in venando fessus, dum in gremio armi-

surrectionis gloria impalpabile ventisaereque supti- geri sui dormiret juxta rivum aquae, vidit armiger
lius esse futurum, in presentia imperatoris Tiberii de ore regis parvumanimal exire;cui volenti rivum
confutavit, et illo non multo post mortuo penitus transire nec valenti, armiger, gladio trans rivum

extinxit. (P. D.) Duces Langobardorum Gallias posito viam ei eundi et redeundi paravit. Quo ite-
aggrediuntur, et vario bellandi eventu nunc Franci, rum in os ejus intrante, rex experrectus et stupe-
nunc Langobardi inter se colliduntur. Hospitiusfa- factus dixit, se per somnium per ponlem ferreum
mulusDei in Gallia claret, qui etiam Langobardorum transisse, et sub monte quodam multos thesauros
adventum predixerat. vidisse. Ubi cum perrexisset secundum fidem som-
582. 5. 8. 18. 6. 21. 7. nii, thesauros magnos invenit, eosque acceptos san-
ctae aecclesiae usibus delegavit 83
(Greg. Tur.) Saxones in Italia a Langobardis re- .

cedentes, et tcrras suas in Germania repetere niten- 586. 3. 12. 22. 10. 23, II.
tes, a gentibus a Sigeberto
.. w illuc inmissis usque ad
, .,

^
,
P. D.), Langobardi Aucthari regem
.„
s — „.„
sibi statue-
viginti milia corum caesis, sero destiterunt a bellis. runt,eumque ob dignitatem Flavium appellaveru
(Ib.) Winochus Britto veniens de Rritannia san- a quo omnes Langobardorum reges Flavii sunt
ctitate clarebat in Gallia. Lupi Burdegalam urbem appellati (Fred.) Levigildus rex Wisigolhorum
ingressi, neminem metuentes, devoraverunt ca- suum Erminigildum hostili persequens animo,
filium

nes 81
. eum damnat exilio. (Ibid.) Hoc tempore etiam Miro
583. 6. 9. 19. 7. 22. 8. rex Galliciae moritur.
(H. m.) Tiberio imperatore in Armeniam incur- 587. 4. 13. 23. 1. 26. 12.
rente et non multo post mortuo, Mauricius imperat
(G. r. F.) Chilpericus rex Francorum immissu
annis21. (P.D.) Erminigildus, Levigildi regis Wi- uxoris suae Fredegundis perimitur. Lotharius filius
sigolhorum filius, filiam Sigiberti regis uxorem ejus infans 4 mensium in regno sublimatus, regna-
duxit, per quam orthodoxam fidem conversus, vit annis 45.
iram patris sui Levigildi Ariani inrecuperabiliter
588. 5 14. 1, 2, 27 13.
incurrit. (Greg. Tur.) Turonis verus de fracto pane
82 (P. D.)
Childebertus rex a Mauricio imperatore
sanguis effluxit
pro expellendisab Italia Langobardis pecuniam ac-
584. 20.
4 0. 8. 1).
D cepit. Sed id frustra fuit, quia
(H. m.) Chaianus rex Avarum, id est Hunorum, nunc confcederatus
pacem cum Mauricio imperatore solvit. (Greg. Tur.) eis rediit, nunc eis congressus inferior eis cessit,
Persae Armeniam predis, incendiis, caplivitate epi- nnnc etsi superior eis fuit, ab expulsione tamen
scoporum ac populorum perturbant aecelesiam ta- eorum munimen civitatum eum prohibuit.
;

men 48 martyrum apud Armeniam sub Licinio pas- 589. 6. 15. 2. 3. 28 14.
sorum nullo modo incendere potuerunt. (Beda) Levigildus rex Wisigothorum Erminigildum
585 2 II. 21. 9. 24. 10. filium suum, quia Arrianae communioni participare
(Ib.) Mauricius imperator per pretorem suum con- noluit, noctc sancla paschae in carcere securi occi-
tra Persas fortiter agit. Antiochia divinitus subverti- dit. (Fred.) Childebertus Lotharii exercitui con-
lur hoc modo. Quidam civis illius adeo elemosinis gressus victus evasit..

VARLE LECTiONES.
8° i.
p. c. d v. e. add. Sig. cur. sec. 81
Lupi canes Siq. cur. sec. — fli
T. v. f. p. s. e. Sig. cur. sec
Guntramnus - delegavit Sig. cur. sec. in rasura et marg. inferiore.
111 SlGERLKTl GEMBLACENSIS. 11-2

590. K. 7. ?P. lb, P. 3. L. i A. 29. XV. 15. A Richardus Wisigothoram terminos Romano-
rex

(?. D. Rex Langobardorum Aucthari uxorem du- rum Hueu-que GregoriusTurouensis histo-
infestat.

cit Thcudelindam, filiam Garibaldi regis B.ijoario- riam Francorum digessit. [Hoc tempore regnabat
rum. Nimiae p!u\ia' inundant, ut omnes dicerent, in Hiberma ia-ula Philtanus, et in Seotia regnabat

quia aqua? diluvii superinundareut; et tanta clades Bredinus, cui Erater er.it nomine Adelfius; de cu-
fuit, ut nullus graviorem a seculo fuisse meminerit. jusAdelfii tiha. quae voeata est Gelgebes, genuit rox

Magnus etiam draco in modum validae trabis cum Hiberniae Philtanus sanctnm Furseum et fratres ejus

innumerabili serpentium multiludine per Tiberim in Foillanum et Lltanum 84 ,]

mare descendit a quibus suffocata> bestiae maris
: 394. 11. 3. 7. 2. 33. 3.

et ad litus projeclaj ,
putredine aerem corruperunt. iFred. Tunica Domini nostri Je&u Christi in ci-

591. 8, 17. 4. 5. 30. 10 vitate Zaphat, non loage a Hierosolima, confessione

Ormisdam regem Persarum a Persis Syinonis Judei invenla, et ab episcopis Gregorio

(H. m.)
excecalum, filius ejus Chosroe oecidit, et ad Mau- Antioceno et Thoma llierosolimilano el Johanne
Conslantinopolitano Hierusalem in loco, ubi crux
rilium imp. confu.it, ejusque virtute Persas debel-
regnum
lans, ,v
""*»! -s
Persarum accepit, -- annis
r—i et - -
39 regna-
'
— n
D
Christi veneratur, esl
• •

censis episcopus ciaret

posita. Gaugericus Camera-

vit. (Fred. Levigildo Wisigothorum rege mortuo

Richaredus filius ejus regnat annis 15. P. D.) in 593 12 4. 8. 3. 34. 4.

pene ultra fidem omnium, post

Italia facto diluvio //. m Conslantinopoli nascitur puer quadripes-

multam confusionem rerum subsecuta est per cla- et alter duosvertices habens ; quae prodigia porten-

dem inguinariam inedicibilis mortalitas hominum, dunt adversa locis, in quibus nascunlur. (Fred.)
quae primum percussit Pelagium napam. Givgorius Richaredus rex Wisigothorum synodo 6:2 episcopo-
ad papatum eleclus, interim dum imperalons assen- rum apud Toletum congregata, ibique Arriana he-
sus expectatur, inslituit per septiformen Letaniam resi abdicala et anathematizata, se cum lota Wi-

placare iram Dei: et in procedendo octoginta homi- sigothorum gente confirmat in tide catholica. |P. D.)

nibus hac plaga percussis, tandem ira Dei quievit. Tassilo a Childeberto ordinatus rex Bajoariorum,
592. 9. 1. 5. 6. 31. 1. deviclis Sciavis, optinuit triumphum.
Gregorius Romame recclesia? G0 US presidet. Hic 596. 13. 5. 9. 4 35. 5.

inter cetera pietatis opera animamTrajani Romano- (P. D.j Agilulfus rex Langobardorum in Roma-
rum quondam imperatoris, quamvis pagani, a poenis nos insurgit ; sed agenle Theudelinda regina, non
inferni liberari, miserando et plorando a Deo opli- multo post cum eis fuedus init. Huic reginae GregO-
nuit. Ilic intcr multa, quse utilia secclesiie fecit ei rius papa libros Dialogi sui misit. (Fred) Sol a
instiluit, antiphonarium regulariler centonizavit et mane usque ad meridiem minoratus est usque ad
utiliter compilavit. Kyrrieleyson a clero ad missas tertiam sui partem.

cantari preccpit; Alleluia ad missas extia quin- 597. li. G. 10. 5. 36. G.

quagesimam dici fecit. In canone hostiaj tria verba Beda, //. e.) Gregorius papa, (|uod ipse olim fa-
superaddidit: Diesque nostros in tua pace disponas, cere inlenderat AugUStinum cum aliis ad predican-
atque ab aeterna damnatione >ws eripi et in electorum dum dcstinat in Anglia (Fred ) Guntrannus rex
tuorum jubeas grege numerari. Orationem quoquc sanctitale clarus dormit in Chrislo; regnum ejus
dominicam post canonem super hostiam censuit cessit fratrueli ejus Childeberto.

recitari. P. D.) Auctari rege Langobardorum nior- 598. 15. 7. -II. G. 37. 7.

tuo, Langobardi, permissa Thcudelin.he reginae Richarcdus rex Wisigolhorum regibus Francorum
optione, sibi viriiin et Italhe rcgem eligcndi prefe- confcederatur, eique soror Cliildeberti regis uxor
cerunt sibi regem Agilulfum, qui regnavil annis 25 datur. (Bbda, //. e. Sanctus Columba abbas et

593. 10. 2. 6. 1. 32. 2 presbiter, doctor Scottorum et Pictorum, obiit, qui

(Greg Tur.) In Gallia quidara in silva caedens i\ posteris suis multa sanctitatis monimenta reliquil!
ligna, adeo a miisci^ infestatus est, ut per biennium preterquam quod rustica simplicitate pascha domi-
amens fieret. Deinde Bub religionis nabitu se oxhi- nico die debere celebrari neque didicit, neque
bebat pseudoprophetam, deinde magum, deinde docuit. [Marculfus abbas Bajocasinensis sanctitate
etiam sanitatcs su|)er inlirmos faciens, Christum se clarel in Gallia B8 .]

csse dicebat, et pro Christo sc adorari jubebat; no- 599. 16. S 12. 7. 38. 8
lentes se adorare, cum populo qui ei inultiis ad- Bxda. Edilbertus rcx Anglorum, qui Cantuarii
nerebat, impetebal liostiiitcr. Qui postea a quodam vocanlur,predicanle Augustino cum gente sua bapti-
(ideli oceisua •-( : et ita sequacea ejua dispcrsi sunt. zatur. Porro gens Anglorum, qui Mercii dicunlur

\ \l;l.E LLCTIONES.
h;
"'•
/// marg. inf. additi Severus Aquileiensis episcopus cnm a nullo nec ab
18. rell. Detunt .\.

ipso Gregono papa possel revOcari ab Arriana heresi cleruset populus Aquiieiensis annitente Gregorio
papa divisionera fecerunt, el Arriani quidem npml Aquileian ipsi Severo adneserunt ortodoxi vero apud .

Gradus sedem sibi episcopii statuerunt, ot ita <'\ una metropoli facti sunt duo metropolitaB et licet post .

raortem Severi recclesiae redieril ad unitalcm Bdei, numquam tamen postea ad pristinse conjunctionis
tfnftatem potuil reformari. ,a add. ly- rell. preeter A.
 13 CHRONICA. 14

et gensNordanymbrorum, qui quod ad aquilonarem \ dicente nauclero : Desiste eletnosinam petere a no-
partem Ymbrae fluminis habitent, ita vocantur, sub bis, qui niliil hic pra>t"r lapides habemus ! cum sub-
regibus Edilfrido et ^Elle nondum audierant ver- jecibset pauper : Omnia ergo vertantur in lapides ;

bum vitae. quidquid manducabile in navi erat, in lapides con-

600. R. 17. P. 9. F. 13. L. 8. A. 39 W. 9. versum est, colore et forma rerum eadem perma-
87
(Beda. H. e.)Sanctus Goar veniens ex Aquitania, nente . Fame Romam aggravante, Romani Grego-
claret in Gallia. Augustinus ab Etherio Arelatensi rio papte jam defuncto derogantes, quod tbesauros
consecratur Anglorum episcopus. (Fred.) Childe- tecclesiae sua nimia liberalitate dissipasset, cum non
bertus rex Francorum moritur, cui Theodebertus et adesset persona, in quam exarderent, memoriam
Theodericus filii ejus subrogantur. nominis ejus in libris illius delere volebant. Ac per
601. 18. 10. 14. 9. 40. 10. boc libros Gregorii papae Romanis exurere volenti-
Contentio inler Romanam aecclesiam et arrogan- bus obstitit Petrus diaconus, prodens se Spiritum
tiam Johannis episcopi Constantinopolitani, univer- sanctum in specie columbae super caput Grcgorii
salis patriarchae nomen sibi usurpantis, sub Pela- tractantis sedentem vidissc sepius; idque confirmans
gio papaconcepta ct a Gregorio jam inde non leni- jurisjurandi sacramento, mox moriens excondicto,
ter exagitata, non antea quiesccre potuit, quam " fidem fecit suo testimonio, (Fred.) Post Richare
Johannes ipse subita morte obiit. (P. D.) Huni cum dum apud Wisigolhos regnat Bettericus annis 7.
Francis fortiterbcllant in Thuringia. Fredegundis 607 3 16. 20. 15. 46. I.

regina moritur, Agilulfus Theoderico confoedera- (V. Greg.) Sabinianus papa cum et ipse liberali-
tur. (H. m.) In Nilo ^Egypti flumine visa sunt ani- tati Gregorii predecessoris sui derogaret, et sub hoc
malia humanaa foruiaa, vir scilicet et mulier, usque optentu manum egenis subtraheret, Gregorius eum
ad lumbos super aquam extantes ; qui ab homini- per visum ler pro eulpa tenaciae et hujus derogatio-
busper Deum adjurati, a mane usque ad nonam sc nis increpatum, quod non resipisceret, etiam quarto
vidcndos prebuerunt. horribiliter increpans et comminans in capite per-
602. 19. 11. 15. 10. 41. 11. cussit ; quo ille dolorc vexatus, paulo post mortem
(Beda, H. e.) Augustinus episcopus Anglorum, obiit. (G. pont Post quem )
88
, Ronefacius Romana?
habita synodo cum Brittonum et Scottorum episco- secclesiae 63us presidet. Hic optinuit apud Phocam
pis, quia sacerdotes et monachos invenit adversa- imperatorem, ut a:cclesia Romana caput esset om-
rios sequitalis, quos voluit habere socios prodica- nium secclesiarum ;
quia a?cclesia Constantinopoli-
tionis, terruit eos vaticinio futura super eos cala- lana scribebat se esse primam omnium secclesia-
p
mitatis. (V. Col. ) Sanctus Columbanus ex Hibernia rum. Hic in concilio septuagintaduorum episcopo-
in Burgundiam venit, ibique permissu Theoderici rum decrevit sub anathemale, ut nullus vivente
regis coenobium Luxovium sedificare coepit. episcopo civitatissua? audeat loqui, aut partes sibi
603. 20. 12. /6. 11. 42. 12. facere, sed lertio die dispositionis ejus fial licentcr a
(H. m.) Mauricius imperatorse cum suis a Phoca clero et populo electio sacerdotis (G. r. F.) Theo-
interficiendum divinitus praedicit: et malorum poe- dericus et Theodebertus fratres et rcges Wascones
nitens, ea sibi hic retaliari per se et per servos Dei sibi subjugant 89
.

*
instanter exposcit. (G. r F.) Theodericus rex aviam 608. 4. 17. 8«. 16. 47. 2.
suam Brunichildem ab Austrasifs ejectum recepit (Fred.) Corpus sancti Victoris Thebci apud Salo-
604. 21. 13. 17, 12. 43. 13. dorum cum sancto Urso pissi invenitur. (P. D.)
(H. m.) Mauritius imperator cum uxore et filiis a Secundus famulus Dei in Italia claret. (Freo.) Desi-
Foca perimitur ; et imperat Focas annis 8. i Deda, derius Viennensis episcopus a Theoderico exiliatur.
H. e.) Orientales Angli cum rege suo Sigeberlo per (Beda, H e.) Augustinus primus Anglorum episco-
Mellitum episcopum ad Christum convertuntur. pus moritur, eique Laurentius substituitur.
603. 1. 14. 18. 13. 44. 14. D 609. 5. 18. 22. 17. 48. 3.
(H. m.) Cognita morte Mauricii, grassantur per (G pont.) Bonefacius Romanae aecclesiae 6i«s rC -
p
Romanorum provincias hinc Persre et inde Huni sidet (P D.) Hic pantheon Romse a Foca impera-
(G. r. F.) Lotharius et Theodericus prelio inter se tore impetratum vertil in pecclesiam sancta? Mariae
colliduntur, in quo plus quam 10 milia caesa refe- ct sanctorum marlyrum, et in Kalendis Novembris
runtur Thcodericus tamen victoria potitur. In hoc
;
ibi instituit solemnitatcm omnium Sanctorum.
prelio angelusDomini evaginatum gladium super 610. 6. 19. 23. 18. 49. 4.
populum tenens visus est. (Beda Persse Romanorum provintiis graviter in-
)

905. 2. 15. 19 14. 45. 15. cubant. (P. D.) Agilufus Langobardorum rex Man-
(Greg, Tur. De gl. conf.) Sabinianus Romana? tuam, Cremonam et aliqua Jtaliae castella capit.
aecclesiae 62us presidet. Hoc temporepauper quidam
611. 7. 20. 24. 19. 30. 5.
cum a naulis elemosinam peleret nec accipcret, Alexandriae Johannes episcopus claruii, qui ob

VARI/E LECTIONES.
37
Sabinianus— permanente Sig. curis
secundis. Sabinianus quem Sig. curis tertiis in
fi;i
— margine
rell. 89 . esset omnium — subjugant Sig. curis sec. in rasura, cum antea pauto brevius scripsisset.
II. SIGEBERTI GE.MBLACE.NS1S. 116

oximiam in Chrislum liberalitatem nomcn Elemosi- & bello extinguit (167). Hsec calamitas Scottis conligit
narii meruit. secundum vaticinium Augustini episcopi qui inter-
612. R.8. P. 21. F. 25. L. 20. A. 51. W. 6. minatus est Scottos ab Anglis fore perimendos, qui
(H. m.) Heraclius ad imperium electus, Foca Anglos ad vitam converti egre ferebant ; in mona-
perempto et cremato ignibus, rcgnavit annis 31, chos quoque Scotlorum Augustino rebelles ira Dei
iFred.) Desiderius Viennensis episcopus consilio seviente,qui cum jege suo ad hoc bellum ex more
Brunichildis a Theoderico rege lapidibus obrutus euntes, ut rege armis pugnante, ipsi orando pro eo
martyrizatur. pugnarcnt, perempti sunt ab Anglis mille ducenli,
613. 1. 22. 26, 21. 32 7. tantum quinquaginta per lugam elapsis. Glodesindis

(H. m.) Persye a Romanorum insecutione non Mettensis clarct, qu;e sponsum fugiens, vclamineca-

desistunt, (Fred.) Belterico Wisigothorum rege pitis missosibi a Deo per angelum, se et sua Deo
mortuo. Sisebodus regnat annis 29 90 . Virtus et no- delegavit.

men sancti Johannis baptistae miraculis declarantur 616. 4. 23. 29. 24. 55. 3

apud urbcm Mauriennam, dereliquiis corpo-

Gallise (7/. m.) Persse Syriam incursantes, Damascum
ris ipsiushoc modo divinilus illustratam. In caolim ., capinnt. (Beda, //. m.) Edilbertus rex Cantuariorum
i.
mulicr sancto
.- i
baptista)
.• i_ _:
nimis
:_ .!„..»._ ~ i-v-i „
devota expetebal a
** -v:i ,«fit>
obit (168
. ..«„.
post
r.uu.u
qucm Ealdbald ei:.._ »:.„
tilius ejus
:„a>i9i
annis_£
;

Deo, donari sibi aliquid de membrisejus ; ct in hac rcgnavit. Raduald autem rex orienlalium Anglo-
orandi instantia per tricnnium persistens, cum alter rum, Edilberto mortuo, illam super Anglosregnandi
quivis jam possct desperare. ipsa spem in Deo po- polentiam quartus accepit, ut sub nutu cjus alii

nens juravit, sc non manducaturam, doncc quod Anglorum reges regnarent. Edilfrido quoque Nor-
petebat, acciperet. Et sic septem diebus jejunans. danymbrorum rcge a Radualdo rcge perempto,
septima tandem die desuper altari pollicem miri Eduinus rcgnum Nordanymbrorum suscepit. (Pacl.
candoris apparere videns, leta donum Dei acccpit, Diac.) Huni Longobardos in Italia debellant, et Fo-

Ad quod adorandum tres cpiscopi venicntes, cum de rum Julii proditione captuni dissipant. (V. S. Lupi)

hoc sancto pignore partem elicere vellent, tres sau- Sanctus Lupus Scnonensis episcopus clarct, cuiali-
guinis guttas ex eo stillare in linteo supposito quando cucharistiam consecranti gemma de cselo

stupuerunt, et singuli singulas se mcruisse letati a Deoin calicc dcscendit.

90 617. 5. 26. 30. 23. 1. 4.
sunt .

614. 2. 23. 27. 22. 53. 1. (//. m.) A Persis Palestina bcllo premitur. Sancta

(Mar., H. m. ; Burch. xvii, 44.) Deus dedit Ro- ^. quoque civitas capitur; in ea usquc 90 milia viro
manse aecclesise 63 us presidct. Hic constiluit secun- rum perimuntur ; Zacharias patriarcha captivatur ;

dam missam in clcro. Hic etiam secundum instituta crux ipsa dominica sancta asportatur. (G. r. F.) In-

majorum suorum decrevit, ut si qui viri vel mulie- ter fralres Thcodericum et Theodcbcrtum reges, in-
res suos ipsi filios quocumque modo de sancto la- slinctu avise eorum Grunichildis, plus quam civile
vacro susceperint, separcntur ab invicem ; vel si bellum oritur ; pugnaque commissa, post insestima-
commatrem suam,
quisvir vel si qua mulicr com- bilcm slragem Theodebertus capilur ^Beda, H. e.)

patrcmsuuma primo dono Spiritus sancti,quod cst Pcr Ealdbaldum ct filios Sibercti ad idololatriam An-

pabulum salis sacrati, usque ad septimum donum gli rcvolvuntur. (P. D.) Agilufo Langobardorum rege
Spiritus sancti conjugium duxcrit, scparentur
in ;
mortuo, Adaloaldus filius cjus rcgnat annis 12.

mulier tamcn maritalem dotem recipiat, et post ex- 618. 6. 27. 31. 1. 2 5.

plelum annum alteri, si vult, nubat 01 (Fred )San- . (G. pont., Mar.) Boncfacius Romanae aecclesia;

ctus Columbanus a Theodcrico rege instinclu Bru- 66 us presidet. (Ivo Dccr. vn, 22.Hic dccrevit, ut

nichildis avi;e expellitur Francia. Uui post, relicto nullus trahatur violcnler de a>cclesia. Hic decrevit,
Gallo discipulo suo in Alemannia, cumobium Bo- ut monaclii in oflicio saccrdotalis gradus utantur
Am.) Sanclus Aman- potcstalc ligandi atquc solvendi °3 . (Fred., Beda,
bium construxit in Italia (V.

dusElnoncnsis pcr Gallias miraculorum et predica-

u H. e.) Theodericus rex Francorum moritur Eald-

tionis gratia clarcsccbat. Allowinus ctiam, qui «l baldusrcx idololatrise abreuuntiat.Lothariua re_ lilios

BavOj pereum ex [iredone convcrsus et Gandavi so- Theodcrici regis in bcllo captos occidit. Brunicvil-

litaric reclusus, sanctitatis cxcmplum crat om- dcm quoquc reginam uno pedcet brachiomultatam,
nibus. ad caudam ctiuan indomitee rcligatam, mcmbralim
615. 3. '24. 28. 23. 51. 2. discerpi fccit ; imputans ci, quod dcccm regcs per
('Bkda, //. c. ) Edilfridus rcx Nordanymbroium eam fuisB^nt extincti. Et sic monarchia regni Fran-
regcm Scottorum Ean cum omnibus pene suis in corum ad cum rcdit. [G.r. F. G.poni.) Eleuthc-

VARI/E LFCTIONES.
80
inlororaxo ampliavil Sig. curis secutldii •' llic etiam — nubat in nianj. Sig. curis tertiis
9*
XXIIII.
Cl. 3, XXII. ex corr. D. 91
II. d. u. m i. o s. g. u. p. 1. a. s. in rasura Sig. curis secundis * rell.

N017E.

(167) Beda hocfactum dicit a. 603. (168) Beda a. 613.

 CHRONICA. 118
117
627. 15. 36. 46. 10. 11. 14.
rius patricius affectans Romanorum imperium, A
Florebant in G dliis Austrigisilus Rituricensis, et
Romaa perimitur Hoc tempore terremotus major
sub eo Sulpicius, Chuniberlus Coloniensis, et Johan-
mense Augusto ; et secuta est clades in populo,
ut nullus posset. nes Tungrensis
96 . In Hispaniis Isidorus Spalensis
percussio scilicet scabicrum, ita

agnoscere mertuum suum (A. Leod.) Johannes Ele- tum sanctitate, tum doctrina clarebat.

mosinarius obit. (H. m.) Persse ,-Egyptum incursan- 628. 16. 37. -41, 11. 12. 15.
94
tes, Alexandriam capiunt .
(H. m.)Heraclius Persas gravi prelio conlrivit, in
619. R. 7. P. 28. F. 32. L. 2. A. 3. W. 6. quo pretorem Persarum omnesque pene principes
(H m.) Persse Libiam incursantes, Carthaginem peremit etPersidem pervagatus, mirandaPersarum
;

capiunl. (Fred ) Lotharius rex tributum 12 milium palatia combussit et dejecit. (Fred. Lotharius rex
solidorum,quod Langobardi Francis solverant, re- filium suum Dagobertum in regno ascitum Pippino
laxat, Langobardis perpetuo sibi confoederatis. et Arnulfo committit ad Austrasiis regnandum.
Reda, (H. e.) Laurentius secundus Anglorum epi- (Reda H. e.) Eduinus rex Nordanymbrorum a Pau-
copus obiit. lino episcopo baptizatur, et post Radoaldum poten-

620. 8. 29. 33. 3. 4. 7. super Anglos principatur.

g tius cseteris
(H. m.) Chosdroe rcx Persarum pacem cum Ro- 629. 17. 38. 42. 12. 13. 16.
manis facere nullo modo ammittit. (Reda.) Anasta-
(H. m ) Syrohis cum Persarum principibus con-
sius Persa ex mago christianus et monachus, a
cum
tra patrem suum Chosroen insurrexit, et pace
Persis captus, post verbera, vincula et carceres,
imperatoreHeraclio confirmata, patrcm suum cum
post diutinam appensionem per unam manum, tan-
iiliis ipsius peremit, et anno uno regnavit (P. Dag.).
dem absciso capite, cum aliis 70 martyrizatur.
Dagobertus iram patris sui Lotharii regis meritus,
[(V. Far.) Virgo Christi Fara clare in Francia.,
quia consiliarium ejus cesum et detonsum deho-
Ejus etiam sanctitatem imitatus frater ejus Faro
nestaverat, Parisius ad ecclesiam sancti Dionisii
cx comite clericus, ct ex clerico Meldensium episco-
95 confugit ; et quia inde nullo modo extrahi potuit, lo-
pus claret
cum illum semper cordi habuit.
621. 9. 30. 3i. 4. 6. 8.
630. 18. 39. 43. 13 14. 17.
(Fred.J Sisebodus rex Wisigothorum contra Ro-
manos fortiter agit; provinciam aliasque civitatcs a (A. Leod.) Obiit sanctus Bavo. [B. m.) Heraclius,
Francis extortas ad Wisigothorum jus redigit. Perside devicta et pace inter Romanos et Persas

622. 10. 31. 33. 5. 6. 9. confirmata,rediit cum gloria. Syrohi rege mortuo,
{G. p., Mar ) Honorius Romanse aecclesise 67« s ^J Adesirregnavit post eum, (P, D,) Adadolaldo rege
presidet, (V. Col ) Sanctus Columbanus obit. Disci- Langobardorum extincto, Rotharith regnavit jpost

pulus ejus Gallus in Alemannia claret. eum annis 16, (Beda, H. m.) Erpualdus rex, qui

623. 11. 32. 36. 6. 7. 10. cum patre suo Radoaldo a fide Christi apostatave-
//. m.) Chosdroe successu elatus, in effusione rat, suasu Eduini regis cum gente sua idololatrise
humani sanguinis et maxime christianorum ultra abrenuntiat (H. m.} Hoc tempore Arabum sive Sa-
modum grassatur. Heraclius imperator Hunis con- racenorum princeps erat Muhammad, qui pseudo-
fcederatur. propheta ex orphano et inope, per heresis suae
624. 12. 33. 37. 7. 8. 11. prestigia ad regnum provectus est, Hic de progenie
(H. m.) Heraclius ad Persas debellandos profi- Ismahelis ortus, cum esset pauper et orphanus ad
ciscens, virilem Dei figuram in manibus accipiens, quandam cognatam suam predivitem nomine Cha-
quam manus non depinxerunt, sed
in icona verbum, digam, primo ut mereenarius, deinde ut sponsus se
quod omnia format atque componit, sine pictura conjungens, per eam ditatus est, Quw cum aegre

formam
l'Jl llllllll semine
IV/IUt sine
velut
.-M_I11l11'-
_>I1H_. partum _UUAU XPersidam
[Ml lUlll eduxit, IjIOIUUIII IUIII,
ferret, IUUIU epileptico
illum V- ^J l-Vyf-' _»*__# morbo
_-__*«»^v vexari,
-~ 7
- ille dicebat
?

aggreditur, eamquepersex conlinuos annospotenter

u hoc non esse morbum, sed visionem archangeli Ga-
depopulatur. (V. Col.) Euslasius abbas Luxoviensis brihelisse interim videre, et quia aspectum ejus

et Attila Robiensis post Columbanum clarcnt. ferre non posset, mente defecti cadere, Hic com-
625. 13. 34. 38. 8. 9. 12. municabat christianis et Judaeis, ex eorum scri-
(Fred.^ Pippinus filius Karlomanni, majordomus pturis suam pscudoprophetiam in aliquibus confir-

regis Lotharii, principabatur. Pippino in disponenda mans. Hic docebat, quod hi qui inimicum occidunt
re publica cooperabatur sanclus Arnulfus, tilius vel qui ab inimico occiduntur, paradisum ingre-
Arnoldi, filii Ensberti, ex Blithilde, filia primi Lo- dianlur, Paradisum vero esse carnalis cibi ac po-
tharii regis. (Beda, H. e.) Mellilus terlius Anglorum tus ; ibique esse fluvium vini, lactis ac mellis, et

episcopus obiit. mixturam feminarum non presentium, sed aliarum

626. 14 35. 39. 9. 10. 13. multo tempore futuram, et afflucntem voluptatem,
(H m) Heraclius imperator Persas levibus praeliis et multa hujusmodi. Hic est Muhammad, cui gen-

frequenter fundit. tiles adhuccultum deitatis exhibenl, Hic in rcgno

VARLE LECTI0NES.
9*
Johannes — capiunt Sig. cur. sec. in rasura ; rclt.
3i
addit reU : desuni A. 96 Tungressis Sig.
II 9 SIGEBERTl GEMBLACENSIS. •2(1

Saracenorum quatuor pretores qui

statuit, amirei A 634 22. 2 3. 4. 18 21
vocabantur, Ipse vcro amiras dicebatur vcl proio-
(Beda, e.) Comani et Saraceni vario cventu
//
simbolus. [G. r. F.) Dagobertus rcx Saxonibus
confligunt. Successores Eduini regis ad idolatriam
bello concurrit ; cuipater Lotharius rcx accurrens
revoluti mox sunt a Ceduala regc perempti.
,
auxilio, interfecto Berlaldo duce Saxonum, victo-
[(Fred.) Dagobertus rex Sclavos bello devincit 00
.]
riam optinuit ;
ct pervagans omnem Saxoniam, nul-
luin omnino Saxonuni, mensuram 635. 23 3 4 5 19 22
gladii sui exce-
dentom, dimisit vivenlem 9 ". [H. m.) Ebubeher amiras moritur, postquem Hau-
631 19. P. 49. mar annis 12 principatur. Saracenis Syriam infe-
II. F. 44. L. 1. A. 13. W. 18.
[U. m.) Heraclius stanlibus, Hcraclius crucem sanctam Domini ab
imperator, Perside devicla,
Zachariam Hierusalem Constantinopolim H e.)
patriarcham populo cum captivorum transtulit. (Beda,

Hierusalemreducit sanctam crucem Domini ro- el

Oswaldus filius Edilfridi regis, regno Nordanymbro-
;

portans, cum regio scemate ornatus portam vellet rum post Eduinum susceplo, Ccdualam regem Brit-
intraro, per quam tonum perimit et quia (idem Christi tenuit, super
Jcsus ad crucem subeundam oxi
;

° m " CS Britanni ae rc cs C"1 '"»' 1 et quatuor lingua-

vit,porta divinitusclausaest; eique rursum ad
mo- S
niium n n »ni! ),„™,i;„t„ „. j:_-.i.
n
Lrum gentes, Pictos, Scotlos,
.
.

nitum angeli humiliato et ,.

discalccato, porta ultro Brittones et Anglos,
apcrtacst ; elita crucc relata, celebrilatem exalta-
sub dicione accepit. Aidan episcopus, sancti Co
Iumbae discipulis, a Scottia veniens, apud Anglos,
tionisejusannualimdedicavit. Apud Persas Ormisda
ciarobat sanclitatc ct doctrina. [(Frkd.) Dagobcrtus
regnat annis 10 sub Saracenis. (G. r. F.) Lothario
rex Wasconcsbcllo devincit 10 °.
mediano Francorum rege mortuo, Dagobertusfilius
ejus regnat post eum annis 14 98
.
636 24 1 5 6 20 23
032. 20. 41. 1. 2. 10. 19. (G. pont.) Theodorus Romanae a^cclesia? 70<is pre-
\H. m.) Saraceni, qui hactenus fuerant sub Per- sidet. (H. m.)
Saraceni capta Damasco, Fenicem et
sarum regno, eos bello victos versa vice sub suo /Egyptum occupant.
rodigunt dominio. Ab hinc pro regno]Persarum litu- 637 25 2 7 8 21 24
landum eslregnum Saracenorum. Muhammad, ami-
[(Aimoi.w, iv, 41.) Florebant in Francia hoc tem-
ras Saracenorum moritur post quem Ebubeher ;
pore tresfratres, Ado, Rado, Dado, qui et Audoenus
tribus annis principatur. [lb.) Terremolus faclus est,
; qui suam ergaDeum
dictusest devolionem osten-
ct pcr triginta diesapparuit in caelojsignum in mo
,i„m -~ ~ deruntl om^uii
singuli sm^uict
singulaccnobia
OCUUI.MH fundando. axquinu
lunuantio. Ex quibus
dum ~-i-j;;
gladn, »<__..„„,}
pertendens„ linminentem Saraccnorum
•

f n.j. * . j ^ ~ -
nn(on ,, (lim n R „ v , .
'
,
L Dado « •
t^
fuit rcfercndanus Dagoberti regis. Refcren
• •

potentatum. (Beda. H. c.) Eduinus rex Nordanym-

,

darius autem dicebatur, ad quem publica? conscri-

brorum a Penda Ceduala rege Brittonum
et perimi-
ptionos refercbantur, ut per eum artulo seu sigillo
tur, et fides Christi in Anglia concutitur.
rogis confirmarentur. Hos ad hoc animavit Eligius
633. 21, |. \ 3. 17. 20.
aurifex, jam dudum in aula regis Lotharii clarus,
(G. p. Mar.) Severinus Romauae a>cclesiaj G8u s ct ,
qui otiam exdono Dagoberti regis Wl], Solemnia-
post eum Johannes LXVHII«s presidcl. Heraclius
cum monastcrium construxit, ubi sanctus Rema-
impcrator incidcns in heresim Monotholitarum, id
clus ab Aquitania veniens, se in Chrisli tirocinio
est unam operationem in Christo crcdentium, con-
sub eo cxercendum dcdit. Sancta Aurea claruit,
fudit aecclesiam et imperium contra malitiam ojus ;
quam Eligius monaslerio virginum a se Parisius
pugnantc perturbationo, omnium rerum. (H. m.) In-
constructo prefec.il. [Sanctus vero Dado cocnobium
ter Romanos
Saracenos bellum impacabile oritur
et
intra Driogenscm sallum quod Resbacis
construxit,
hac decausa, quia cum quidam spado imporatoris
dicilur ; in qtio sanctum Agilum primum abbatem
llcraclii distribuerct rogas militibus, cum inter alios 102
prefecil j.
etiam Saraccni sub impcratore militanles venissent
638 37 3 7 8 12 25
ad accipiendam rogam, spadono indignanler eis di-
n [V. \in.) Sanctus Amandus, Tungrensi cpisco-
ccntc ; Vix sufficit imperator dare militibus rogas :

patu posthabito, verbi instat oflicio. Sub hocsan-

quanto magu canibus istis, illi dolore ctpudorc in-
ctus Landoaldus floruit, (jui lilium Apri viri illustris
cit iti, lotain Saracenorum gentem ad rebellandum
iiicitanl. Amirei Saraccnorum Romanos aggrediun- Lamhortum, post episcopum et marlyrcm futurum, a
lur, el cuni inultis lios amirei a Romanis perimun- puero imbuens, in viam Dei induxit. (A. m.) Sara-
ccni Hierusalem biennio obscssam capiunt. Roma-
lur. [V. S. AmJ Sigibertua infans lilius Dagoberti
ricus abbaa elGoericus Mettensium episcopus cla-
regis a sancto Amando baptizatur ; ubi tacentibus
rcnt.
cunctis, ipse infans 10 dierum Amen respondit, et
Amandus Trajectensium episcopus ordinatur
VARI/E LECTIONES.
qua .equuntur usquead a. r,:>-> exiderunt F3. M totum annum Sig. cur, sec. in rasura scripnt. n ad-
"
dilip. ?0 reU. proster A. add \p.reU.praeter k. m partim in rasura, partim inimapagma ita am- m
ptiavit ly- reu. prceter l„ quihabet Eligius aurifes jam dudum inaula regis Lotharii clarus exdono regis
Dagoberliadhuc laicus Solenniacum Ita agitur Sig. primo ediderat. lM addti ly. /r// prwter A.
 n

1*1 CHRONICA. 122

639. R. 27. S. 4. F L. 9. A. 23. A templi stare potuit. (Fred. in Hispaniis Suintilane

W. 26. ob crudehtatem suam a Wisigothis reprobato, Si-
(//. m ) Saraceni Syriam occupant. Jud?ei in senandus per auxilium Dagoberti sublimatus in re-

Hispania christiani efficiunlur. Sisibulus enim Go- gnum, regnat annos 20.

thorum rex gloriosissimus, plurimas in Hispania 645. 2. 10. 14. 15. 5. 1.

provintias Romana; militise urbes sibi bellando sub- Dagoberlus rex Francorum moritur; quo per
c"e

jecit, et Judseos in suo regno ad fidem Christi con- visionem cuidam revelatum est, quod anima ejus ad
vcrtit. judicium Dei rapta sit, et mullis sanctis conlra eam
640. 28. 5. 9. 10. 24. 27. pro expoliatione suarum aecclesiarum rcclamanti-
(Vita Clod.) Sanctus Arnulfus ex majore domus bus, cum eam jam mali angeli vellent ad pcenas
Mettensium episcopus, et ex episcopo solitarius, inferni rapere, intcrventu sancti martyris Dionisii
dormit in Christo. Clodulfus filius ejus, post Met- Parisiensis, cui ipse maxime devotus fuerat, a
tensis episcopus sanclitalem patris imitatur. Doda pcenis liberata esl. Clodoveus filius Dagoberti re-
mater ipsius Clodulfi, Treveris reclusa, Ghristo an- gnavit post eum annis 17, Sigiberto fratre ejus jam

cillatur. (67. r, F.) Saraceni Antiochinm capiunt. regnanle in Austria. [Hujus Clodovei major domus
105
(H. m.) Dagobertus rcx Sigibertum filium suum fuit Erchanoaldus .]

Austrasiis regem mittit, sub tutela Pippini et Chu- 646. 3. 11. 1. 16. 6. 2.

niberti episcopi. (Beda. H. e.) Ealdboldo Anglorum (P. D.) Rotharith Langobardorum rege mortuo,

rege mortuo, Earcombertus filius ejus post eum re- Rodoaldus filiusejus regnat anniso. (A. Leod San- )

gnavit annis 24. Hic in Anglia primus idola deo- ctus Remaclus ordinatur Trajectensium episcopus.
rum destruxit, et fidem Christi dilatavit, et jeju- [(VitaS. Gertr.) Modoaldus frater Ittae et avuncu-
nium quadragesimae in Anglia legaliter observari lus sanctae Gertrudis, archiepiscopatum Treviren-
edixit. sem doctrina et sanctitate sua illustrat. Soror quo-
641. 29. 6. 10. 11. 1. 28. que ejus Severa abbatissa in eadem urbe a fratris
(H. 7n.) Saraceni, Persis iterum bello victis, fu- sanctitate non degenerat 106
.]

gato rege eorum Ermisda, totam Persidem sibi sub- 647. 4, 12. 2. 1. 7. 3.
jugant. (H. m.) Persa quidam simulans se velle adorare
642. 30. 7. 11 12. 2. 29. Haumar amiram Saracenorum, infixo in ventrem
(//. m.) Heraclius imperator moritur. Constan- ejus gladio peremit eum; cui Hotmen substitutus,
tinus filius ejus substituitur, et quarlo mense im- annis 10 principatur. (G. r F.) Pippinus major do-
perii sui a noverca sua Martina et Pyrro patriarcha mus moritur (169). Grimoaldus filius ejus in aula
veneno extiuguitur, et Martina cum filio suo Hera- Sigeberti regis potenter principatur.
clona imperium arripit. (Fred.) Sisebodo Wisigo- 648. 5. 1. 5. 2. 8. 4.

thorum rege mortuo, Suitilan succedens, regnat (H. m.) Saraceni Africam occupant. (Beda.) San-
annis 2. (II?.) Dagobertus, Saxonibus contra Wini- ctus Fursus in Hibernia claruil ;
qui peregrina-
dos sibi auxiliantibus, annuum quingentarum vac- tionem pro Christo aggressus, ad Gallias usque
carum tributum eis indulget. pervenit, [et a Chlodoveo rege honorifice susceptus,
643. 1. 8. 12. 13. 3. I. Latiniacum coenobium fundavit 107
.] Quem non mult
(H. m.) Heraclonas, absciso sibi naso, et Mar- post fratres sui Foillanus et Ullanus pari peregri-
lina mater ejus abscisa lingua exiliantur; et Con- nandi voto secuti, per Gallias claruerunt. Ex quibus
stans, qui et Constantinus dicitur, filius Constan- Foillanus dono Gertrudis virginis Fossense monn-
103
tini, regnavit annis 26 . (Beda, H. e.) Oswaldus stcrium postea fundavit, ubi etiam martyrio coro-
rex Nordanymbroruma Pcnda Merciorum rege pe- natus quiescit. (G. pont.) Martinus Romanse aecclc-
rimitur; cujus filius Oswi regnat post eum an- siae 71"s prcsidet (Fred.) Sigibertus rex Radulfo
nis 28. (Fred.) Dagobertus Wascones subigit. Ju- Turingorum duci bello concurrit.
IJ 9.
dacail rex Briltonum gratiam ejus sibi redimit. 649 6. 2 4. 3
[Virgo Christi Reginulfa sanctitate claret in Gal- Eligius Noviomi, Audoenus, qui et Dado, Rolo-
lia 104 .] magi clarent episcopi, et Philibertus et Richarius
644. 1 9. lo. 14. 4. Pontivensis abbates. Ansigisus etiam filius sancli
2.
(H. m.) Haudmar amiras templum sibi Hierusa- Arnulfi clarebat, cui Begga soror Grimoaldi nu-
lem sedificat, et quia nullo modo structura consi- pserat,
stere poterat, suggestione Judseorum crucem desu- 650. 7. 3. 5. 4. 10. 1.

per montem Oliveti tolli imperat, et sic structura (V. Gertr.) Itta relicta Pippini instinctu sancti

VARL-E LECTI0NES.
tn.i
ita 1. (corr. er XXVII.; D. XXVII A. XXV. B4. C3. 104
add. 1,5. ; rell.
m add. 13. ; rell. prater X.
106
add. 1. aut Ans. aut 13,'; re!l. prceter A. 167
add. aut Ans. aut. 1,6. ; rell. proeter A

not^:.
(190( Errat Sig ; obiit circa a. 640.
123 SIGEItERTI GEMBLACENSIS. 124
Amandi Deo devovens, monasterium Ni- \ sstivis mensibus grassata est; cunctis visibiliter ap.
se et sua
vialense fundavit, eiquc liliani suam Gcrlrudem Deo parente, bonum et malum angelum noctu civitatcm
dignam virgincm prefccit Autbertus Cameracensis circuire, ct quoties jussu boni angeli malus angclus
cpiscopus claret. venabulo, quod manu ferebat, ostium cujuscunque
(•31. R. 8 S. 4 F. C. L. 5. A. 11. domus percussisset.tot ex eadem domo sequenti die
W 7. interibant. [Hoc tempore sanctus Foillanus Fossen-
(P. D.) Rodoaldo Langobardum rege perempto, sis martyrizatur 110
].

Aripert regnat annis 9 108

. (V. S. Rem.) Rex Sigiber- 653. 12. 8. 10. 1. 15. 11.
tus de posteriiate prolis desperans, duodecim mona- (//. m.) Saraceni capta Rhodo famosum ejus co-
Deo construxit,in quibus Stabulaus
sleria hinc inde lossum everterunt; ex cujus ;ere 900 cameli onerati
elMalmundarium eminebant, cooperante sibi in his sunt.
majoie domus Grimoaldo et Trajectensium episcopo 536. 13. 9. 11. 3. 16. 12.
Remaclo. Qui Remaclus non multopost pertesus se- Constantinus imperator Saracenis navali pugna
culatium tumultuum, in ipso Stabulaus monachicae congressus, ignominiose vincitur. (Ib.) Sigibertus
vitae assumpsit habitum. His dicbus multi utriusque r» rex Auslrasiorum moritur, Dagoberlo filio suo ad-
sexus in Galliis claruerunt, qui ad testimonium san modum parvulo fidei Grimoaldi commendato, ut in
ctitatis su;e in aedificandis Deo monasteriis operam regnum ejus auxilio promoveatur. (Beda, H. c.)
suam navaverunl. Ex bis in nostra vicinia tunc flo- Oswi rex Nordanymbrorum, facto Dco coeli voto,
rebant Landclinus, qui et Morosus, ab Autberto Pendae Merciorum regi concurrit cum exercitu non
episcopo ex predone ad Christum retractus, funda- multo et inter nimiam Merciorum stragem ipsum
;

lor coenobii Lobiensis, Gislenus Cellensis; Madel- regem Pendam perimit, gentemquc Merciorum ad
garius dux qui et Vincentius Altimontensis et Sone- Christum eonverti fecit. Pictos quoque regno An-
giensis, ejusque conjunx Waldedrudis Castrilocen- glorum subdidit.
sis;sororque Waldedrudis Aldegundis Melbodiensis 657. li. 10. 12. 6. 17. 13.
Trudo etiam Hasbaniensis in tyronem Christi ado- Olympius exarchus ad regendam Ita-
(H. pont.)
lescebat. Preter hos et alii multi de Anglia vel liam ab imperatore Constantino missus, etMartinum
Scottia in Galliis peregrinantcs, verbum Dei semi- papam occidere jussus, cum aliter non posset, tra-
nabant, multumqne fructum Deo faciebant, scilicet ctavit, ut inter missarum solemnia, cum sibi ipse
Etto, Bertuinus, Eloquius. Jnnisl. S. B.) Cceno papa sanctam communionem porri^eret, illum spa-
bium Floriacense Leodeboldo abbate fundatur,
a ^ tarius suus perimeret. Sed spatarius hora sanctse
et non multo post corpus sancti Benedicti abbatis, communionispapam nullo modo videre potuit. Exar-
ab Agiulfo monacho a castro Cassino delatum, illuc chus vero paulo post in Sicilia a Saracenis turpiter
transportatur. Corpus vero sororis ejus sanctae victus, turpius pcriit. (H. m.) Hotmen amira sara-
Scholasticae Cynomannis transfertur. cenorum perempto ; Muhavias cx amireo amiras
032. 9. 5. 7. 1. 12. 8. factus principatur annis 23. (G. r. F.) Grimoaldus
(Beda.) Constantinus imperator a Paulo Constan- major domus, domino suo Dagobcrti Sigiberti filio

linopolitano deccptus, exposuit typum contra fidcm altonso et per Didonem Pictavensem episcopum in

calholicam, nec unam nec duas voluntates aut ope- Scotliam direeto, Hildebertum filium suum facit

rationcs in Christo definiens esse confitendas; quasi Austrasiorum rcgcm.

nihil velle vel operari credendus sit Christus. Ob 658. 13. 1. 13. 7. 18. 14.

hoc Martinus papa congregata Romae 103 episeo- (Ib.) Franci dolenles super infidelilate Grimoaldi
porum synodo, anathcmalizavil hereticos Cyrum, contra tilium Sigiberli, captum eum presentant Pa-

Sergium, Pyrnim, Paulum quoque presentis pcrsc- risius judicio Chlodovci; qucm Clilodoveus vincula-

cutionis incentorem, Becclesiam aperla et occultain- pv tum amara in carccrc fccit morte consumi ; (ilium-

festatione vexantem Sigibcrtus rcx Ilildcbertum que suum juniorcm Hildricum regem fecil Austra-

filium (irimoaldi majoris domus adoptat in filium et siorum. (V. Gerlr.) Obiit Itta mater BancUe Gertra-

in regnum dis. (V. Lamb.) Theodardo e|)iscopo martyrizato,

653. 10. 6. 8 2. 13. 9. sanctu- Lamberlus filius Apri comitis episcopatum
Judochus regis Brittonum (ilius, sprrlo regno et Trajectcnsem illustrat gloria nobililatis et gratia san-

mundo, peregrinus et eremita, in pago Pontivo re- ctitatis, Atrabatis diim corpus sancti Vedasli trans-

qnievit in Christo '"'•'. '<'.

ponl.) Constantinns im- ferretur a Vindiciano Hl episcopo, preseatihus Lam-
perator misso exarcho ad Italiam, impugnat Dei bjc- berlo Tuiigrensi ct Audoinaro Tarwanensi aliisque
elesiam. sanclis e|)iscopis el abbatibus, Aiulomarus, qui pre-
684. II. 7. •). 3. li. 10. senio cccus erat, dum precibus presentium cpisco-
(//. m.) lgnis de COelO cecidit, et timor magnus porum ct merilis sancti Vedasti illuminatus essct,

snper hominea venit. Pestilentia graviasima triboi egre ferens se liberalum csse a cecilate, quam pro

\ \l;i K LECTIONES.
,0 "
Vll. C3.
,r
add. 1y. reU. l°*
(Uld. tnit Ans. aut 18. rcll. jirater A. m Autberlo B2. 3. Cl. 3. D.,
'/;/</(/ rectum.
!2o CHRONICA. *26

salule sua sibi a Deo immissam esse gaudebat, rur- A. 663. 20. 6. 1. 2. 23. 19.

sus ad votum suum excecatus est. 112

(cf. Bald. (Ib.) Constanlinus imperator Romam venit ; de

I, 19.) quaomnibus psene, quae ad ornatum urbis erant,

659. R. 16. S. 2. F. 14. L. 8. A. 19. W. 15. ablatis ad Siciliam vadit.

Martino papa pro confessione fidei, jussu 664. 31. 7. 2. 3. 24. 20.
(G. pont.)

Conslantini exiliato ibique defuncto, Eugenius 72" s Constantinus imperator imperium in urbem Ro-
nomanae aecclcsiae presidet. (H. m.) Constantinus mam transferre nititur, sed a Constantiuopolitanis et
Sclaviamsibi subigit 113
. resistitur. (Beda, // e.) In Anglia inter Anglos et

17. 20. 16. Scottos magna de observatione paschae fit discepta-

660. 3. 15. 9.

Saracenorum amiras cum Con-

(H. m.) Muhavias tio,mediantc Oswi rege glorioso, qui etiam assen-
stantino imperalore firmat pactum, ut Saraceni Ro- susest Anglis pascha celebrantibus more Romano.
manis solvant tributum, scilicet per singulos dias (Fred ) Sisenando YVisigothorum rege mortuo, re-
servum equum. Ghlodoveus gnat Chintilan annis 16. (V. Gertr.) Obiit sancta
nomismata mille et et

rcx corpus sancti Dionysii Parisiensis discooperiens, Gerdrudis Nivialensis(170.)

minus religiose, licet cupide, os brachii ejus fregit ., 663. 22. 8 3 4. 23. I.

et rapuit moxque in amenliam perpetuam incidit.

;
(A Leod.) Obiit sanctus Eligius Noviomensis epi-
(P. D.) Aripert Langobardorum rege defuncto, Go- scopus. (Beda, H e.) Earconbert rex Anglorum
debertus et Bertarilh filii ejus annum agunt non obiit, et filius ejus Egbert regnat post eum annis
tam in regno componendo, quam de regno conten- 9 115
.

dendo. 4. 5. 2.
666. 23. 9. 1.
661. 18. 4. 16. 1. 21. 16. Francorum moritur.
(G. r. F.) Lotharius rex
(G.pont.) Vitalianus"3 us Romanae aecclesiae presi-
Theodericus frater ejus ab Ebroino majore domus
det. (A Leod.) Obiit sanctus Amandus Elnonensis.(ff.
in regnum sublimatur.
m.) Constantinusimperator Theodosium fratrem suum
667. 24. 10. 1. 6. 2. 3.
occidit. (P.D.) Grimoaldus, dux Taurinatum, Gode-
(Ib ) Theodericus rex propter insolentias Ebroini
bertum, filium Aripert regis Langobardorum, dolo
a Francis repudiatur, et frater ejus Hildricus, qui
pcrimit, et ejus rcgnum arripit, sororemque Gode-
in Austria regnabat, a cunctis ad rcgnandum evoca-
berli uxorem ducit, regnavitque annis9.[(A. Laub.,
lur Porro Theodericus et Ebroinus tonsorantur, et
Flod.) Sanctus Remensis archiepiscopus,
Nivardus
Theodericus Parisius in ccenobio sancti Dionysii,
et Reolus successor ejus, Bercharius quoque mar-
£ Ebroinus in Luxovio relegantur. Hildrici major do-
tyr, qui fuit abbas primus Autuillarensium, sancta
mus erat Vulfoaldus. Hic in parochia Virdunensi
etiam Berta martyr et abbalissa, sanclitate clarcnt
supra Mosam ceenobium sancti Michaelis archangeli
in Francia IU .

fundavit.
662. 19. 5. 17. 1. 22 18.
668. 23. 11. 1. 6. 3. 4.
(P. D.) Constantinus imperator Ilaliam petit, mul-
(Beda.) Thcodorus archiepiscopus et Adrianus
tasque Langobardorum urbes capit, Beneventum
abbasa Vitaliano papa in Angliam diriguntur.
obsidet, ibique Grimoaldus rex exercilum ejusgra-
viteratterit (G.r. F.) Chlodoveus rex Francorum 669. 26. 12. 2. 8. 4. 5.

obiit, ct Lotharius -filius ejus succedit et 4 annis m.) Constantinus imperator, qui et Constans,
(//.

regnat. Hujusmajor domus post Erchanoaldum fuit omnibus suis exosus, Syracusis a suis in balneo est
Ebroinus. (V. Baltli.) Balthildis regina, mater Lo- occisus. Mizius quidam in Sicilia tyrannidem medi-
tharii, Corbeiamet Chalam monastcria Dco constru- tatus, mox extinguitur. Constantis filius Constanti-
xit. (P. D.) Abhinc Francorum regibus a solita for- nus post patrem imperat annis 17.
titudine et scienlia degenerantibus, regni potentia 670. 1. 13. 3. 9. 5. 6.

disponebatur per rmjores domus, regibus solo no- D (G. pont.) Adeodatus 74 us Romanse aecclesiae pre-

mine regnantibus: quibus moris erat principari qui- sidet. (Beda, H. e.) Oswi Nordanymbrorum rege de-
dcm secundum genus, et nil agere vel disponere, funeto, Egfridus filius ejus regnat annis 15. (P. D.)
quam irrationabiliter edere et domique mo- bibere, GrimoaldusrexLangobardorum, cum nono die post
rari, et Kalendis Maii presidere coram tota gente, fleotomum accepto arcu columbam percutere nisus
etsalutare et salutari, obsequia et dona accipereet essct, vena brachii ejus disrupta cst, et superponen-
rependere, et sic secum usque ad alium Maium ha- tibus ci medicis venenata medicamina, defunctus
bitare. est. At Pertarith filius Ariperth regis,divinitus a pe-

VARIyE LECTI0NES.
112
prius breviora ita in rasura ampliavit ipse Sig. cur. sec. una cum anno sequenti. 113 totum annum in ra-
surascripsit Sig. cur. sec; LXXI. R. e. p. (C S. s. s.desunt) liabet. A. 1U ita in rasura dimidiaz lineoe et
in margine iy.rell. prater A., qui liabet el Pertarith fratrem eius percerinari coeeit. ltaigitur Sig. primo
:

"« VIH.A.C1.3. B. &

edidit.
NOT^E.
(170) Eam a 659 obiisse probat Hirsch p. 64.
12" SIGEBERTI GEMBLACENSIS 128

regrinatione revocatus et a Langobardis in regnura

& 677. 8. 20. 10. 7. 4. 13.
reeollatus, regnavit annis 18 " 6 Hoc tempore
.
claruit (Gpont.) Donus 7i"s Romanie secclesis presi-
sanctns PrejectusArverncnsis civiset episcopus, qui det 12 °.
(H. m.) Saracenis ct Arabibus cum Roma-
etiam martirizalus est ab ipsius urbis primoribus in norum exercitu congressis, occiduntur Saraccnorum
ultionem Hectoris Massiliensium patricii.ab Hildrico 30milia (G. pont.) Ab Augustoper tres menses stella
Francorum rege percmpti propter injustitias Arver- radiis coelos penetrans, a parle orientis agalli canlu
nensi secclesrae ab eo illatas. (Bald.) In terntorio usquc mane apparebat,
in et maxima mortalitas a
Cameracensi virgo Dei Maxelendis pro voto virgini- parte orientis subsecuta cst.
tatis Harduinum amatoremsuum fugiens, ab eo mar- 678. 9. 21. II. 8. 5. 14.
tirizatur. (Jui mox excecatus, post triennium ab ea (H. m.) Kallinicus architeclus ab Heliopoli Syriae
illuminatur. ad Romanos confugit, ignemque marinum adinve-
671. K. 2. S. 14. F. 4. L. 1. A. 6. W. 7. nit ; quo usi Romani naves Saracenorum exussc-
//. m. Constantinus imperator fratres suos ha- runt, et una cum animahus prorsus incenderunt, et
bens suspectos, ne conregnarent, nasos eorum ab- ita victoria potiti sunt.
scidit. (Beda, //. e.) Hoc tempore quidam in Britan- „ 679. II). 22. 12. 9. 6. 15.
nia a morle resurgens, multa, qua> vidit de locis pse- (G. pont.) Agatlio 75 ,1S Romana? recclesiae presi-
narum el purgatorii ignis loco, enarravit. det. (G. r. P.J Bodilo Francus, quem Hildricus liga-
672. 3. 15. 5. 2. 7. 8. tum ad stipitem caedt pra-cepit, Hildricum in vena-
(Beda.) Saraceni Italiam invadunt, el omnibus tione exceptum, cum Blilhilde uxorecjus prcgnante
direptis Alexandriam redennt (V. S. Am. Amalus interticit. Theodericus regno restituitur. Leudesius
episcopus Senonensisa rege Theoderico gravi et in- tilius Erchonoaldi, consilio Leodegarii cpiscopi a
revocabili cxilio diu tribulatur 117
. Luxovio revocati aliorumquc principum, major do-
673. 4. 16. 6. 3. 8. 9. mus constituitur. (H. m.) Inter Romanos et Sarace-
(Beda, //. e.) Egberth rex Anglorum obiit ; cui nos in 39 annos pax est confirmata, ut Saraceni
Lothere fraterejus succedensregnalannis 12 (H.m.) Romanis auri libras tria milia et viros captivos 50
Hyrisj apparuit in ccelo mense Marcio, et tremuit et equos nobiles 50 annuatim solvant.
omniscaro, ita utomnes dicerent, quod consumma- 680. 11. 23. 1. 10. 7. 16.
I18
tio esset .
(H. m.) Gens Bulgarum, quae el ipsa a Scithia
674. 5. 17 7. 4. 1. 10. cgrediens passim dehachabatur, per Thraciam Ba-
(Beda, //. r.) Theodorus in Anglia synodo habita, „ thaia duce grassatur. Quibus Constantini imperato-
const
nslituit multa aecclesise utilia. Hic Theodorus ris occurrens exercitus, ab eis turpiter fugatus, gra-
scripsit paenitentialem librum, mirabili et cauta adeo per Romanam rem publi-
vitrr est allritus; et
discretionedistinguens modum singularum culpa- cam eorum mvaluit cxcursus, ut imperator pace cum
rum.
eis facta, annua pacta eis preberc sit coactus.
675. 6. 18. 8. 5. 2. 11. Ebroinus a Luxovio egressus, vires resu-
(G. r. F.)
(H. m.) Stolus Saracenorum contra Constanti- mit, insidiatores suos premit, super Theodericum
nopolim applicuit. Qui dum pcraliquot annos chris- regem irruit, thesauros ejus ct secclesiae diripil.Leu-
lianis inaniler concurrissent, in redeundo ex multa desium majorem domus perimit, Chlodoveum quen-
parte dimersi interierunt. dam tingens esse tilium Lotharii regis regcmsibi fa-
676. 7. 19. 8. 7. 3. 12. cit, ad ejussacramentum quos polost pcenis, minis
(V. S. Leod.) Hildricus rex levitate morum accen- el blanditiisimpellit, (Pred ) Chintiliane rege defun-
dit in se odiaFrancorum. Sanctus Leodegarius Au- Tolgan tilius cjus adhuc puer, in regno Wisigo-
clo,
gustidunensis cpiscopus ab eo in Luxovio relrudi- thorum succedens, regnal annis 1. Abhinc regnum
tur. (P.D.) In Italia tantae pluviae etlonitruafuerunt, Bulgarura adnolandum esi, quorum rex Bathaias
quales nulla a-tas hominum memoral, ut cliam ho-Derat Agalho papa suscepit divalem jus-
[6. pont.)
mincset peculia fulgnre interirent. Et nisi perhela- sioncm principura, ut suggessit, per quam relevata
nias, quas quotidie faciebanl, Dominus esset propi- ordinatione
esl quantitas, quse solita erai dari pro
liaius, non poluissent homines Iriliirare vel in hor- pontilicis facicnda; sic tamen, ut si contigeril post
rcis frumenta recondere in tantam ut cx ipsis plu-
; ejus transitum electionem licri, non debeal ordinari,
viis denuo lcgumina renasccrentur ct ad malurita- i|in electus fuerit, nisi prius dccretus generalis in-
tem dcvenirent " 9 . troducatnr in regiam urbem secundum antiqnam

VARl.E LECTI0NES.
'"'
XVII A. f.i. i). Sequentia lloc :',
illuminatur in marg. add. Sig. cur. teriiis— reU. '" Amatus ;
—
tnbulatui Sig. cur. tertiii; reU. "" llvris esset Sig. air. tee. reU.
,IH
—
A. hic exibei verba S. Audoenus
qui et Dado R. e. o. em a. 690, ubi ea
omUtit. "" Uaerrore lapsus Sig. hic scribit, etin eodemerrore
pergitin $equentibus B4*. habeni l.WV ei tic porro
;
•'.
Cl. 3. et iidem Donnm vocant LXXV, Agathonem :

LXXVI. ei leonem ttem LXXVI, ita ut ab inde cum Sigeberto iterum conveniant\ D, quijam indeab a. 53U
Sigebertum una numero prtBemerat, Donum voeat LXXVI, igathonem LXXVII, Leonem iterum LXXVII et
sic deineept.
 .

129 CHRONICA. 130

oonsuetudinem ; el cum eorum scientia et jussione A ad maximos militice honores provexerat. Lohere rex
debeal ordinatio provenire. Anglorum moritur; et Egfridus rex Nordanymbro-
681. R 12. S. 24. F. 2. L. 11. A. 8. rum a Pictis perimitur. Picti, Scotli et Britonues An-
W. g. Bulg. 1 glos nimis premunt, et libertate, quam olim per An-
(Beda.) Sexta synodus universalis Constantino- glos perdiderant, recepta, multam Angliee partem
poli congregalur, in qua Georgius Constantinopo- invadunt. Post Lohere regnavit Edrich annis duo-
litanus episcopus ab errore monothelitarum revo- bus. Egfrido vero succedens frater ejus Alfrid re-
calur; Macharius vero Antiochenus et cuncti duas gnavit annis 20. (V. Kil ) Sanctus Chilianus Scot-
voluntates et operationes in una Christi persona lus WirziburgensL«episcopus claret.
negantes, anathematizantur. In hac synodo fuerunt 686. 17. 1. 7. 16. 1. 2. 6.

episcopi 289(171). (G pont.) Johannes Romanae aecclesiae 78«s pre-

682. 13. 2o. 3. 12. 9. 2. 2. sidet. ((ff. m.) Constantino imperatore mortuo, Ju-
(Cont Fred.) Sanctus Leodegarius Augustidu- slinianus filius ejus imperat annis 10. Saracenis
nensis episcopus ab Ebroino capitur, et cum fratre principatur Habdalan anno uno. Begga relicta Ansi-
suo Gerino graviter afftigitur. Gerinus non multo gisi seet sua Deo mancipat, et monasterium An-
m
1

post lapidibus obruilur (ff. ) Muhavias Sarace- dennense fundat.

norum amiras moritur; post quem Gizid iilius ejus 687. I. J. 8. 17. 2. 3. 7.

tribus annis principatur. (G. pont.) Iu Italia tribus (G. pont.). Conon Romanae aecclesiae 79us presi-
aestalis mensibus gravissima hominum mortalitas det. (ff. m ) Habdimelich amiras principatur Sara-
facta est. cenis annis 22. lnter Justinianum et Habdimelich
683. 14. 1. 4. 13. 10. 3. 3 pax convenit, ut solvanl Saraceni Romanis singulis
(BedaJ In Anglia claret Edildrudis regina, quae diebus mille nomismata et servum et equum. (G. r
tribus viris nupta, virgo permansit. Cujus mortuae F.r.) Vulfoaldo majore domus mortuo, Pippinus
corpus post 11 sepulturae suae annos incorruptum filius Ansigisi principatur in Austria cum duce Mar-
inventum est. tino. Quibus congressus Ebroinus, victoria potitur;
684. lo. 2. o. 14. 11. 4. 4. Marlinus fugiens ab Ebroino perimitur. (?. D.)
\G. pont.) Leo junior 76 us Romanae aecclesiae pre- Perlarid Langobardorum rege mortuo, Cunipert
sidet. Ravennas aecclesia censura imperatoris, sub filius ejus regnat annis 12. (Beda, ff. e.) Edrich An-
ordinalione sedis apostolicae restituta est, scilicet glorum rege mortuo, externi reges regnum Angliae
ut qui in ea electus fuerit episcopus, in urbem Ro- „ disperdunt el discindunt aonis 4. Sanctus Cuthber-
mam veniat ordinandus (Beda, ff. e.) Egfridus rextus Anglorum episcopus obiit.
innoxiam Hiberniae genlem graviter depopulatur
688. 2. 1. 9. I. 1. 4. 8.
(Fred.) Tolgane a Wisigothis propter pueritiae levi-
(G. pont.) Sergius 80 u s Romanae aecclesiae presi-
tatem reprobato et in clericum tonsorato. Chinta-
det. Hic in sacrario sancti Petri porlionem magnam
sindus regnat post eum annis 20.
dominicae crucis invenit. Consequentia missam ce-
683. 16. 3. 6. 15. 12. 1. 5. lebrandi jam ad integram composita ab apostolis et
(G. pont.) Benedictus 77"s Romanae aecclesiae pre- apostolicis viris, epistolas quippe et evangelia reci-
sidet. (ff. m )
Gizid mortuo Marhuam principatur tabat aecclesiaex antiquorum traditione, quae digesta
Saracenis anno 1. (V. Lamb.) Theodericus rex sunt in libro, qui appellatur comes, quem ad Con-
Ebroinum in graliam recipit ejusque consilio syno- stantinum Hieronimus scripsisse dicitur; Alexander
dumepiscoporum cogit, et in hac multos eorum, ex autem sextus papa, qtii instituil aquam benedici et
sententia Ebroini, episcopatu privat, aliquos etiam
aspergi, qui instituit oleum singulis annis benedici
inrevocabili exilio damnat. Sub tam procelloso do- ab episcopo, et vetus propter novitatem sacramenti
mesticae perseculionis tumultu sanctus etiam Lam- incendi (Burch., v, 3.) Hic inseruit memoriam do-
bertus a Trajectensi amotus episcopatu in coenobio D minicse passionis ad consecrationem eucharistiae, et
Stabulaus monachicae quietis expetit portum, ibique
sicut de latere crucifixi Jesu effluxit sanguis et aqua,
per septem annos habitavit secum. (V. Leod.) San-
ita aquam vino misceri in ipsa consecralione insli-
ctus Leodgarius diu ab Ebroino tormentatus, post tuit, nec vinum sine aqua, nec aquam sine vino of-
famem et carceris
squalorem, post oculorum evul- ferri debere decernens. Primus Xistus lil
7 us papa
sionem, post plantarum concisionem, post linguae et ymnum Sanctus, sanctus, sanctus Dominus, Teles-
labiorum excisionem, tandem consummavit marty- forus 8 u s papa quadragesimae jejunium septem heb-
rium per capitis abscisionem. (Beda, ff e: Ansigi- .
; domadibus ante pascha inslituit, ymnum angelicum
sus pater Pipini a Gunduino perimitur, quem ipse Deo addidit Damasus 3o us papa
Gloria in excelsis
inventum et nutritum de sacro fonte susceperat, et Credo in unum Deum sollemnibus diebus cantari in-
VARIjE LECTIONES.
qui i. oleum — Xistus in rasura unius aujam primo scripserat linece, et in margine Sig. cur. tertiis ;
rell.

NOL-E.
(\1\) CL, Beda.
131 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 132

stituitet decreto secundai universalis synodi, a. 150 \ 092. (i. 5. 13. 5. I. 8. 12.

opiscopis Constantinopoli celebratne. C«lestinus 41«s ;P. D.) Alahis dux fugato Cbunipert rognum Lan-

papa introitus, gradualia, offorloria ct communiones gobardorum arripit; cui Chuniport bello congressus,
ex psalmis modulari anliphonatim instituit. Gela- eumperimit, regnumque rccipit (Beda, //. e.\ Wil-
sius 47 us papa colleclas et prefationes compo- librordus cum sociis 12 veniensab Anglia, sanclitato
suit. Gregorius 01 us papa Kyricleyson , Chri- claret in Gallia. Sanclus Wandrigisilus, qui et Wan-
steeleyson et Alleluia extra quinquagesimam et ora- do, Ansigisi majoris domus ex Walehiso fratre nc-

tionem dominicam, per quam solam apostoli conse -

pos, hoc tempore claruit, qui cenobia Fiscanum et

erabant, canonem consecrationis addidit. (G.

post Fontinollam Dco conslruxit m .

pont.) Ad haec omnia bic Sergius boc ultimum atl- 093. 7. 6. 14. 0. 2. 9. 13.
didit, ut inter communicandum Aynus Dei a clero (Cont. Frcd.) Theodericus rex Francorum obiit.
cantetur. Conslituit ctiam, ul in annuntiatione I)o- Chlmloveus filius ejus regnat post eum annis 4. (//.
mini, in feslivitate qu;e dicitur ypapanti Domini, in m.) Saraccni Romanos gravissimo bello attcrunt.
naiivitate et assumplione sanct* Mariae exeant le- (Beda, //. c.) Eualdus albus ot Evaldus niger pre-
laniae. Hic corpus primi Leonis papae divina revela- sbiteri, vcnientes ab Anglia, martyrizantur iu Gal-

tione transposuit. (V. Leod.) Innoccntia et meritum^ lia, et jussu Pipini sepeliuntur in Agrippinensi Co-
sancti Leodegarii multis miraculis dcclaranlur. (H. lonia.

m.) Imperator pacem cum Saracenis pactam sol- 094. 8. 7. 1. 7. 3. 1U. 14.

vens, mala eis inlulit, ct pejora ab eis portulit. (G. (Ib.) Pipinus Rabbodum ducem Fresonum bello
r. F.)Ebroinum majorem domus Neustrke, Francos vicit ; ot Willibrordum genti illi ad predicantlum di-
insolenter opprimentem, Ermenfridus perimit, et ad rigit. Kyliani Wirziburgensis episcopi discipulus Ar-
Pipinum confugit. Waratho pro Ebroino major do- nual in Gallia, Adamanus abbas, Adhclmus et Wil-
statuilur lM .
12B
mus frid episcopi clarent in Anglia .

089. R. 3. S. 2. F. 10. L. 2. A. 2. 095. 9. 8. 2. 8. 4. 11. 15.

W. o. B. 9. (G. pont.) Justinianus imperator sanctam syno-
(H. m.) Justinianuspaccm cum Bulgaribus pactam dum intirmare nitilur, et Sergium papam in boc sibi

solvit, eisque concurrens primo vicit, post ab eis resislentem aecclesia deturbare frustra molitur. (H.
exceptus vix evasit. (Cont. Frcd.) Inter Pipinum et m.) Dcfeclio solis facta est hora diei tcrtia; ita ut
126
Gissemarum filium Waratlionis apud Namucum ca- quaedam clare stelhe parerent .

strum pugna committitur. Nec multo post Gisse- „ 090. 10. 9. 3. 9. 5. 12. 10.

maro Warathone quoque mortuo,

divinitus punito, (//. m.) Leo patricius Justinianum regno privat,

Bertarius gener Warathonis fit major domus subrege eumque nase et lingua truncatum in exilio relegat.
Theoderico. Beda prcsbiter ct monachus clarens in Anglia, tri-
090. 4. 3. 11. 3. 3. 0. 10. cesimum aelalis annum agil, ct reliquum tcmpus
(G.r.F.) Sanctus Audoenus Rotomagensis epi- vitaelegendo, tractando et exponcndo sanctam scri-

scopus obiit ls3

. (Beda, H. e.) Theodorus archiepi- pturam uliliter cxigit.

scopus Anglorum obiit (Cont Frcd.) Franci Berta- 097. 1. 10. 4. 10. 0. 13. 17.

rio aversi, affeclant per obsides amicitiam Pipini, (G. r. F.) Mortuo Clodoveo, Hildeberlus frater
eumque instigant contra principatum Berlarii. ejus regnal posl eum annis 16. (Beda, //. c.) Willi-
091. ">. 4. 12. 4. 4. 7. 11. brordus a Sergio papa Clemcns agnominatus, et ad
Theodericus rex cum Bertario, Pipino congressus, predicandum gonti Fresonum episcopusconsecratus,
vincitur ; Bertarius a suis perimitur. Theodericus ex dono Pipini principis sodem episcopalem slatuit
rcx a Pipino capilur. Pipinus Neuslriam sibi subju- in loco Vultaburch dicto, qui nunc Vultrajectuni

gat et sub Theoderico solus toti regno principando a nomine gonlis Vultarum el Trajecto compositum,
Btatum rerum meliorat. Sanctum quoque Lamber- quasi Vullarum oppidum. Non Trajectum lingua
tum in Trajectensi presulatu rclocat (Beda,
h
//. c.) Gallica oppidum dicitur. (Viia Kil ) Apud Wirzi-
Sanctus Rcmaclus hoc anno obiissc dicitur. Wich- burch caslrum Oslrofrancis sanclus Cbilianus cum
frctl lilius Egberti regis, religione et induslria con- discipulis suis Colomanno et Tolmanno clam inar-
fortatus, gentem Anglorum ab oppressionc extero- tyri/.atur a Goilana, uxore Go/.borli principis Wirzi-
rum libcrat, et super eos 35 annis regnat. burgentium, qua- timebal separari a viro suo, ar-

VAIU.K LECTI0NES.
1,1
Post hxc crasu ct linea una cst ctimidia, incipiens: Ansigisus Exhibet ea unus A. Uai An-
sigisus pater Pippini a Gunduino perimilur. Quem ipse invontum el nutiilum ot a sacro fonle susceptum,
ad ma.xiinos miiiti;r iionoros provexerat. Sed post deleta suni lM
<f. u- ;
< ;s:;. s. a. \\. e. o. desuni \., uM
n. 676 lc.funtur; C'i; m "• ln Gallia
fun nuni habeni B3*. I». iTi sequenti <nuh> C4* construxil in rasura —
S/-/. uur. tertiis. lu Post hiBCuna linea erasa, i:. mismiisii
convertitur, ouod unacum reliquis
Gena . —
in \i. additionibus <l<ti>ii/nis Erasa unus A. exhibei <t<<: Begga relicta Ansigisi se et sua Deo maneipat, et
supr.i Mosam moiiasieriiim Aodenense iumlat. H;n igitur Suj. pMmo scripserat, si lin ±<rint<iii editiom sup-
vressit. ,M DefeCllO —
parormil <nl<l</ {ns. ttt vid.\ r<H />/;il<r \.
133 CHRONICA 134

guente cum Chiliano, quod eam uxorem quondam ^ sidet. (H. m.) Justinianus de exilio fugiens, ad Ca-

fratris ejus, eliam ipse uxorem haberet. Quorum janum regem Avarum se contulit.
703.' 16. 12.
mors cum diuomncs lateret, Geilana et percussori- 5. 6. 2. 2. 3.
(Beda, H. e Sanctus Benedictus abbas Anglorum
bus martyrum a daemonio arreplis, eorum confes- )

sione divulgata est.

obit (H. m.) Cajanus pecunia corruptus a Leone
G98. R. 2. S. 11. F. 1. L. 11. A. 7. W. 14. B. 18. imperalore cum vellet Justinianum ei prodere,Ju-
Sanctus Ursmarus per interventum Hil- stinianus ab eo ab Therbeliem regem Bulgarum
(Beda.)
a Pipino principe fugit.
dulfi ducis Lobiense coenobium
ad regendum suscipit. Synodus Aquileiue facta quin- 704. 6. 17. 7. 3. 13. 3. 4.

tam universalem svnodum a Justiniano imperatore (G. pont.) Johannes 82us Romanae aecclesiae pre-
papa Constantinopoli celebratam suscipere sidet, (Beda, H. e.) Alfrid Nordanymbrorum rege
et Vigilio

diffidit quam Sergius papa salubriter redarguit et mortuo, Osred regnat annis 11
;

ad concordiam reducit. (Vita S. L.) Sanctus Lam- 705. 7. 18. 8. 4. 14. 4. 5.

bertus Pipinum principem increpare ausus, quod m.) Justinianus auxilio Therbellis Bulgarum
(//.

pelicem Alpaidem suse legilimae uxori Plictrudi su- „ regis imperium recipit Leonem et Tyberium usur-
;

perduxerit, a Dodone fratre ipsius Alpaidus Leodii patores imperii in medio cyrci jugulat Callinicum
;

martyrizatur, et Trajecti tumulatur, eique sanctus patriarcham excaecatum exiliat ; et lantam in adver-
Hucbertus episcopus subrogatur, (H. m.) Absima- sarios ultionem exercet, ut quoties a naso sibi ab-

rus,qui et Tiberius, Leone ab imperio pulso eique sciso, defluentem reumatis gullam detergeret,
paene toties aliquem ex his, qui contra eum con-
naso absciso et in custodia retruso, imperat annis 7
(A. Leod.) Sancta Begga, mater Pipini, adDominum spiraverant jugulari preciperet. Imperavit ergo se-
transit (172). cundo annis 7.

699. 1. 12. 2. 12. 8. 15. 19. 706.

1. 19. 9. 5. 15. 5. 6.
Drogo filius Pipini, dux Campanen-
(Cont. Fred.) (G. pont.) Sysinnius 83us i^ c t Constanlinus 84ua

sium, moritur. Grimoaldus frater ejus a patre Pi- Romame aecclesiae president. Sclavi Italiam infe-
pinoin aula Hildeberti regis major domus statuitur, stant.

eiquefdia Rabbodi Fresonum ducis in uxorem de- 707. 2. 20. 10. 6. 16. 6. 7.

spondetur (P. D.) Mortuo Chunipert Langobardo- (Beda, H. e.) Choered et Opha reges Anglorum
rum rege, Liulpert filius ejus puer in regnum suc- Romam veniunl, ibique in monachos attonsi, regi
cedit, Ansprandum habens tutorem (V. Lamb.) regum militaverunt.
Dodo inlcrfector sancti Lamberti pessimo Ianguore 708. 3. 21. 11. 7. 17. 7. 8.

cruciatus, a vermibus consumitur, et ob intoleran- (H. m.) Juslinianus imperator Bul- paccm cum
Mosam fluviumdemergitur
tiam fcetoris in ; omnes- garibus pactam solvit, eisque congressus, vix eva-
que hujus culpae complices infra annum divinitus sit. (Beda, /7. e.J Adrianus abbas Anglorum obiit.
puniuntur. Percussor vero sancli martyris fratri suo Picli et Scotti catholicum paschalis observanliaa
congressus, alterab altero perimilur. riturn suscipiunt.
700. 2. 13. 3. 1. 9. 16. 20. 709. 5. 22. 12. 8. 18. 8. 9.
Romani pervagantes Syriam, perimunt
(H. m.) (H. m.) Habdymelich amiras Saracenorum mori-
200 milia Saracenorum (P. D.) Reginberlus dux tur, post quem Ulid annis 7 principatur. (App. S.
Taurinensium Anspiandum tutorem regis Liutperti Mich.) Childeberlo monarchiam regni Francorum
bello superat, et anno uno regnat Therbellis Bul- tenente, archangelus Michael apparens Autberto
garibus dominatur. Abrincatensi episcopo, monuit semel et iterum, ut
701. 3. 14. 4. 1. 10. 17. 1. in loco maris, qui propter eminentiam sui Tumba
(P. D.) Mortuo Raginberlo, Aripcrth filius ejus, vocatur, fundaret aecclesiam in memoriam sui, vo-
Ansprando in congressu victo, Liutpertum regemD lens talem venerationemexiberi sibi in pelago, qua-
capil et perimit ; Ansprandum in Bajoariam fugere lis exibetur in monte Gargano Interim taurus a la-
compellil, filiumque ejus juniorem Liutprandum ad trone furtim raplus, in loco illo religatur. Unde
patrem fugere permitlit, et annis 9 regnat. Chynla- episcopus tertio admonitus, ut in illo loco funda-
sindus senio confectus regnum Wisigothorum di- mentum jacerel, ubi taurum religatum inveniret, et
mittit regnatquc post
; eum tilius ejus Flavius Re- sicut eum lerram pedibus protrivisse videret, sic
cinsuindus. aecclesiae ambitum duceret, aecclesiam in bonore
702. 4. 15 5. 1. U. 1. 2. sancli archangeli constituit. Et ex illo tempore, si-
(G. pont.) Johannes 81us Romanae aecclesiae pre- cutin monte Gargano, ita etiam in illo loco, quod

VARLE LECTI0NES.
147
LXXXlIU corr. LXXXV, et sic porro D.
NO'LE.

(172) A. 689secundum Ann. Leod. Sed eam jam a. 694 vel 695 obiisse probat Hirsch p. 64.
13:; SIGERERTI GEMRLACENSIS. 13G

modo dieitur In periculo maris, veneratio archan- \ 7K>. I. li. 18. 5. 14. 15.
geli frequentari cepit 128 .
(76.) Morluo Hildeberto Francornm rcge, Clodo-
710. R. o. S. 1. Fl. 1. o. L. 0. A. 19. W. 9. R. 10. veus, filius ejus, regnat annis 4 Franci contra
Reda.J Justimanus imperalor fidem orthodoxam Thcodoaldum damnoso utrimque bello confligunt,
amplexus, Conslantinum papam ad se Constantino- eoque victo Raginfredum majorem domus et Chil-
poli invitat, eumque venientem ut redeuntem gloria pericum regem statuunt Karolus de custodia no-
apostolico digna lionorat. (V. Lamb. Sanclus Huc- divino nutu eripilur, moxque principatum
vercffi
berlus calilus ammonitus, corpus sancti Lamberti suum de manu Raginfredi extorqucre nititur pri- ;

a Trajecto Leodium cum magna miraculorum glo- moque Rabodum ducem Fresonum Raginfredo sola-
ria refert, sedemque episcopalem in eandem urbem tiantem aggressus, multum exercitus damnum con-
transfert. (P. D.) Ansprandus cum Rajoariis Italiam sequitur. .1. Xant.) Sanctus .-Egidius veniens a
repetit, cum Ariperth eonlligit, eoque fugiente el in Grecia, sanctitate claretin Provintia.
tluvium demerso, regnum Langobardorum recipit. 716. 2. 7. 1 6 23. 18. 10.
Ansprando post tres menses mortuo, Liulprandus
(//. m.) Theodosius Anastasium de imperio de-
filius ejusregnat annis 32
J3 ponens eumque presbyterum ordinans, imperat
712. 2. 14. 1. 20. 10. 11.
anno uno. Qui cum fuisset iners et idiola et publi-
Sancta Oda, uxor Roggis ducis Aquitanorum,
corum negotiorum exactor, vi compulsus est ab
sanctitate claret in Gallia, qua a^eclesias Dei sua
exercitu imperium assumcre (16.) Ulid amiras mo-
ditavit munificenlia, et moriens in Leodicensi quie- rilur, post quem Zuleymen annis 3 Saracenis prin-
vit parochia.
//. e.) Osred
cipatur. (Reda, Nordanymbrorum rege
612. 7. 5. 15. 2. 21. 11. 12.
perempto, Coenred regnal annis 4. Ecberlh venicns
(//. m.J Philippicus, qui el Rardanius, Justinia-
ab Hibernia, sanctitate et doctrina claret in Anglia.
num imperatorem jugulat, et post eum annis 2 im-
Sanctus Germanus a Ryzico transfertur ad episco-
perat. G. pont.; Conslantinus papa populusque Ro-
patum Constanlinopolitanum.
manus nomen, tiguram Philippici heretici
imperatoris susciperc respuit.
lilleras et
717 11 2. 7. 26. 16. 17.

713. 1. 4. 16. 3. 22. 12. 13.

(//. imperium deponit. Post quem
m.) Theodosius

(Mett. [Frf.d.]) Sanctus Ursmarus episcopus et

Leo 24 annis imperavit (G. pont.) Gregorius papa
abbas Lobiensis caenobii obiit, eique sanctus Er- Ronefacium a Rritannia vcnientem episcopum con-
minusin regimine succedit. Grimoaldus major do- secrat,etper eum in Gcrmania verbum Dei prcdi-

mus Leodii ante altare sancti Lamberti orans, a

L- cat. (Ib.) Roma? inundatio aquarum nimia nimis-

Raingario, satellite Rabbodi ducis Fresonum, peri- que calamitosa facta est. Sed Gregorio papa crebris
mitur, el Theodoaldus tilius Drogonis (173) ab avo lelaniis Deum placante, postS dies repressa est.

suo Pipino major domus statuitur. 718. 1. 2. 3. 8. 27. 17. IS.

714. 2. 5. 17. 4. 23. 13. 14. (//. m.) Zuleymen amiras cum amireis suis ct

(H. m.) Artemius, qui et Anastasius, Philippicum stolo navium pame trium milium Constantinopolim
triennio obsidet. Rulgares Saracenorum triginla mi-
privans imperio et oculis, imperatannis2. (G.pont.)
lia perimunt. Cont. Fred.) Karolus in pago Came-
Gregorius Romana: ajcclesia; 8i us presidet ,M Hic .

ut tempore quadragesima 5 Feria 1

je-
racense apud Vinciacum dominico anle pascha,
constituit,
junium et celebritas missarum fieret in secclesia, quod erat 13 Kal. Aprilis, Chilperico et Raginfredo

quod non fiebat antea. (P. D.) Petronax civis Rrixi- congreditur Raginfredus victus in fugam verliturj
anus, divino instinctu el Grcgoni papffi horlatu Karolus eos usquc Parisius persequitur. (Yita S.

animatus, coenobium sancti Renedicti apud caslrum Wlfr.) Rabbodus dux Presonum predicatione Vul-

Cassinum nobiliter resedificat, et sub regiminc suo franni episcopi ad hoc auductus, ut. baplizari debe-

mullos ad regulariter serviendum Deo aggregat, ... cum unum pedem

rel, in lavacro intinxisset, alte-

explelis plus UOannis, ex quo a Langobardis deso- rum pedem retrabens interrogavil : Ubinam plures

latum fuerat (Cont. Frcd.) Pipinus princeps obiil, svorum majorum essent, in inferno <m in paradyso ?

et filiurn suum ex Alpaidc Karolum, Tudetem sive ct andiens, plures esse in inferno, intinctum pedem
Martellum cognomento, principatus sui hercdem re- extrabens, Satfus est, inquit, utplures, quampau-
liquit. Pliclrudis relicta Pipini Karolum privignnm ciores sequar. El ila ludificatus a daMnone, pro-
suum ca|»tum in Colonia urbe CUStOdiffi mancipat ;
mittenle quod ei terlia abhinc die incomparabilia
ct cum nepole ino Theodoaldo majore domus prin- bonadaret, ipsa terlia die subita et cternamorte
cipatum regni usiirpat. pcriit.

VARI/E LECTIONES
,,R
(mildeberto eepil '» iiuinj <i'i<i inselmus, ni forte Sig ouris tertiis :rell in ita SigBA* Cl :i .

octogesimus sexlusel -<< \«nn> li ; l.wwi corr LXXaVII et fio deincA ps D.

NOT/E.
(173) Falso ; Grimoaldi, ut liabcnl Annalcs MeUOUM 81 Cont. Fred.
 137 CHRONICA,
1S8
719 R. 2. S 3. P. 4. L. 9. A. 28. A (P- D.) Liuthprandus rex Ravennam obsidet; Classem
W. 18. B 19. Ravennatium civitatem captam destruit.
(H. m )
Zuleymen amiras moritur. Post quem 7 23. 0. 2. 2. 13. 32. 23.
Haumar principatur Saracenis annis 2 Constanti- (Cont. Frcd.) Karolus Saxones debellat. Rigober-
nopolitani instantia orandi
forliter resistunt Saracenis.
et constantia preliandi tus episcopus Remensis a Karolo
, suo in bapti-
m
Saraceni fame, frigore, smate filiolo, ab episcopatn deponitur, pro eo
bello, pestilenlia sine
quod
numero pereunt. Mortuo rege conlra
illi Raginfredum eunli urbem Remensem
Dagoberto, Lolliafius regnat annis 2. (Beda, //.
e.J pre limore Raginfredi aperire noluit.
Post Coenred regnat Nopdaaymbris Osricli annisll.
Eueherius
quoque Aurelianensis episcopus pro simili causa
{H. m.) Constantinus filiui Leonis imperatoris dum
episcopatu privatus, et apud Sarchinium
Hasbaniae
baptizatur a patriarcha Germano, cacans in sanclo
vicum exilialus, in coenobio sancti
lavachro, magnum dat presagium quod fulurus es-
Trudonis in
sauclitatc consummatus est.
set aecclesiae Dei in scandalum.
14. 33. 14.
720. 3. 1. 1. 10. 29. 19. 20. (H. m.\ Judeus quidam maleficus promittens Gi-
(lb.) baracemabobsKhoneConstannnopohscon-^zid.eumiO annis principaturum, suadet ut in toto
fusi desistunt, ipsis cum navibus snis partim ma
regno suo Dei sanctorumquc imagines deponi edi
rino igne consumptis, parlim demersis, partim cat. Quispe diu regnandi seductus,
edictum quidem
igneae grandinis tempestate consumptis, et ex lanta
proponit, ipse tamen mox obiit. Post quem Elvelith
copia navium vix quinque residuis, potenlia Dei
principatur Saracenis annis 20. (A. Fuld.) Karolus
cunctis innotuit populis. Intra civitatem vero 300 Bajoarios armis subjUgat.
milia hominum pestilentia perierunt. Haumar chri- 725. 8. 4. 4. 13. 34. 2a.
stianos persequens, multos eorum Christi martyres (H. Leo imperator a quodam Beser refuga
m.)
fecit (Cont. Fred. ) Hilpericus et Raginfredus Eudo- fidei seductus, contra imagines Christi
el sanctorum
nem ducem Aquitaniae auxilio sibi asciscunt; qui in
ejus bellum indicit, easque ubique deponi
congressu a Karolo el incendi
vix fuga evadunt. Rudo victi,
aedicit. Pro quo errore eum Gregorius
rediens Chilpericum
papa scriptis
secum abducit. Saraceni ex
multum quidem, sed in vanum redarguit. Karolus
Africa duce Abdyrama filio Muhaviae amirei
,
in ,
contra Lanfridum Alamannorum ducem dimicat,
Hispaniam transfrelant, eamque sibi vindicant. Ita
eoque viclo Alemanniam sibi subjugat.
regnum Wisigolhorum et Suevorum destruclum est
726. 9. 5. 5. 16. 33. 26.
et redactum sub
„„„ ^..^
Saracenis,
v WIO annis jJlUi
uiiuio plus minus
IflilJUS 040
346 , ,
(Cont. Fred ) Mortuo Chilperico, Karolus Theo-
evolutis.ex quo a Scithia expulsi sunt ab Hunis; C
dericum sibi
ex quo vero cedent.bus Wandahs et devic.is Suevis 8 facjt
* ui annis 15 ,e « naL Ka
regnat
rolus Saxones de bellat<
cceperunt regnare in Hispaniis, annis circiter 256 727. 10. 6. 1 17. 36. 27.
evolutis. Regnum vero tertiae partis Hispaniarum,
Constantinopolitani contra Leonem imperatorem
quod diciturGalliliensium, quod nec tunc Wisigo-
pro depositione imaginum Dei tumultuantur aliqui
thae,nec postea Saraceni poluerunt subigere, ad- ;

etiam pro hoc martyrizantur. (Cont. Fred.) Karolus

huc viget incolume, et Dei protegente fide manet
Suevos et Bajoarios debellat. (Beda, //. e.) Wich-
inexpugnabile.
trethrexAnglorum obit,filiumque suumEdilberlum
721- 4. 2. 2. II. 30. 21.
heredem regni reliquit. Cormesius Bulgaribus do-
(//. m.) Haumar amiras moritur; post quem Gi- minatur.
zid Saracenis principatur annis 4. (Cont. Frcd.) 7 28. 11. 7. 2. 18. 1. i.
Mortuo Lothario rege, Karolus Chilpericum ab
Eu- (Cont. Fred.) Karolus Lygeri
done per legatos recipit, eumque sibi
transito, Eudonem
regem facit. ducem Aquitaniae bello victum fugat, et Aquitaniam
(BEDA).OssaS. Augustini Ipponensis episcopi,
olim graviter devastat.
translata ad Sardiniam, vastata
modo a Saracenis D 729. 12. 8. 3. 19. 2. 2.
Sardinia, Liuthprandus rex Langobardorum dato m.) Grcgorius papa, quia Leonem imperato-
[H.
magno pretio transfert Papiam.
rem incorrigibilem vidit, Romam etltaliam et Hes-
722 - 5. 1. l. i2 . 31. 22. periam totam ab ejusjure descire facit,et vectigalia
(G. pont
Leo imperator sepe et multum labora-
) interdicit
vit, ut Gregorius papa
perimeretur, sed frustra, 730. 13. 9. 4. 20. 3. 3.
Italis et Langobardis pro
defendendo papa instanter {Cont. Fred.) Eudo dux, Karolo inferior per
imperatori resistentibus. (A. Xantens.) In Campa- •mnia, Saracenos contra eum invitat ab Hispania.
nia Italiae frumentum combustum et hordeumetle- (H. m.) Sanctus Germanus Leoni imperatori pro
gumina quasi pluvia de caelo ceciderunt. (A. Mett.) impietate sua aversus, a sede episcopali est deje-
Karolus Raginfredum persequens,
Andegavis obsi- ctus. (Beda, H. e.) Obiit sanctus Echberth Anglorum
det, eamque captam victo
Raginfredo ad habitan- presbiter. (Cont. Fred.) Saraceni cum omnibus fa-
dum concedit, et totius regni principatum recipit.
miliis suis quasi in Galliis habitaturi, Garunnam
VARIyE LECTI0NES
130
Karolo Sig. Rigobertus - noluit infine anni habet B4..

Patrol. GLX.
139 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 140

transeunt, omnia devastant, aecelesiasque Dei ere-A. 737. 20. l(i. II. 27. 10
mant. Quibus Karolus Pei auxilio frelus bello con- (A. Leod.) Sanctus Erminus episcopus et abbas
eurrit; et ex eis 375
131
milia cum rege suo Abdy- Lobiensis obit. (Cont. Frcd.) Karolus Nemausum,
rania peremit, et 1500 suorum amisit. Eudo quoquc Agathen aliasque Golliic;e regionis urbes a Sarace-
Karolo reconciliatus, castra Saracenorum diripuil, nis invasas capit et solo tenusdeslruit.

et reliquias eorum contrivit. Beda, //. e.) Mortuo 738 21. 17. 12. 28. 11.

Osricli rege Nordanymbrorum, Cednulfus ei suc- (Ib.) Arclalo urbe Galliarum capta a Saracenis, et

cedit, omnibus eircunquaque demolitis. Karolus ascito

731. R. 14. S. 10. F. 5. L. 21. A. 4 B. 4. sibi ad auxilium Liuthprando rege Langobardorum

(//. m.) Gregorius 85 us Romana? secclesiae prcsi- eis occurnt, eosque terrore nominis sui in 1'ugam

det;qui et ipse Leonem imperatorem erroris re- verlit. Sic Saracenis, qui totam pame Asiam, totam
darguit, ct populum Romanum et vectigalia Hcspe- Libiam multamque partem Europae invaserant, Ka-
riae ab eo avertit. [A. \ant ) In Anglia Beda presbi- rolus Dei auxilio, sua industria Francoramque for-

ter et monachus sanctilale et scientia clarus obit. titudine omnern spem invadendi Gallias abstulit.

Karolus Lugduno D.) Trasamundus dux Spoleti contra Liuthpran-

Cont. Fred. aliisque civitatibus
R (P.
captis. Burgundiam sibi subjugat. Raginfredus dum rebellans, ad Romanos confugit.
moritur. 739. 22. 18. 13. 29. 12.
732. 13. 11. G. 22. 5 3. (Cont. Fred.) Karolus Mauruncium Provincke du-
(//. fn.) Constantinus filius imperatoris Hyrenen, cem, qui invilaverat Saracenos, debellat, et Pro-
filiam Cajani Avarum regis, uxorem ducit : qua> vinciam sibi subjugat. IG. ponl.) Liuthprandus rcx

baptizata, viro suo aposlatante, rectam fidem tenuit. pro refugio Trasamundi Romam graviter vexat.

Karolus in Wasconia cum Eudonc pugnat, eumque 740. 23. 19. 14. 30. 13.
(Cont. Fred.) Karolus Saxones
principatu et vila privat. Liuthprandus rex de jure sibi tribularios facit,

Romani pontificis multas urbes el castella tulit (A.Mctt.) Signa insole etluna et stellis apparent 13S

(P. D.; Cont. Bedce) Ceduulfus rex Nordanymbro- 741. 24. 20 13. 31. 14.

rum capitur, et in clericum tundelur, ct post h»ec (H. m.) Post Tbeodericum regem Francorum re-

in regnum remittitur.
gnat Hildricus annis 10. Leone imperatore mortuo,

733. 16. 12. 7. 23. 6. Constantinus tilius ejus annis 37 imperat. (Mett.)

(G. pont.) Gregorius papa synodum 905 episco- Pacato et dilatato regno Francorum, Karolus belli-

porum Ronne congregat et venerationem sancta- p cosus princeps obit, et filios suos Karlomannum et
rum imaginuni conlirmal, earumquc violatores gc Pipinum principatus sui successores reliquit. (G.
nerali sententia analhemati/.at. Karolus, Waifero pont.) Zacbarias 8G US 1:u
Romamo aecclesiae presidet

et llunaldo tiliis Eudonis dimicando viclis Aquila- Hic quia rem publicam perturbatam a Langobardis
niam sibi subjugal. invenit, statim bcnivolenlia sua bene omnia compo-
734. 17. 13. 8. 21. 7. 7. suit, ct cum Langobardis in 20 annos pacem tirma-
(A. Fuld ) Karolus Gresian aggressus, Poponcm vil. Ilic libros Dialogorum Gregorii do Latino in

ducem Fresonem cum mullis perimit, et Fresiam Grecum vertit (// m.) Constantinopolis terraemotu
sibi subigit. per inlogrum annum nimis gravalur.
735. 18. 14. 9. 25. 8. 8. 712. 1. 21. 1. 33. 13.

(A. Leod Obiit sanclus Hucberlus. (Cont. Fred.) (M.vn ) Sanctus Bonefacius archiepiscopus Mo-
Karolus Avennionem Galliseurbem a Saracenis dolo guntise ccenobium Fuldense in Bocconia silva fnndat.

et consensu Hauruncii Provincise ducis captam ob- I'. \K) Liuthprandus rex Langobardorum moritur.
sidet, eaquc forliter recepta, Saraccnos usque ad in- Hildebrando, quem ipse regem designaverat, a Lan-
tcrnecionem delct. Abhinc rcgnum Anglorum anno- gobardis reprobato, Rachis regnal post 6um annis7.
tarc superscdeo, quia hystorias majorum, quas se-^v {Mett.)
Vi Pipinus princeps llunaldo duci Aquitaniae
quar, oon habeo lM . sibi rebellanli obviat ; Karlomannus vero Aleman-
D
736. 19. 15. 10. 26 9. niam dcvastat. //. m.) Arthabasdus contra Constan-
(Ib.) Saracenorum rege Athima obsesso intra tinum imperium arripit.

Gallise urbem Narbonam a Karolo, Saraceni ex 743. 2. 22 2. 1. 16

llispani.i cmii alio rcge Amor occurrunt subsidio
(-i .1/'// Ogdilo dii\ Bajoarise, rapta sorore Pipini,
Uui congressi Karoio, ambobua regibus pcremptis conlra eum rebellal; quem Pipinus pugua quamvis
et civitalc recepta ab eo, ultimo psene altriii Bunl damnosa supcrat. Karlonianinis Saxoniani |>elit,

cxtcrminio; eoque fugienles insequente, residuide- castrum Hoscoburch capit, Theodericum Saxonem
mcrsi sunt in profuudo. pacis obsidem accipit.

VAIil.i: LECTIONES.
'•'
CCCLXXXV f.i. :t. D. i»«
Hmc E lepide ita immutavit: A. r. A. a, non s. q. b. m. q. sequar habeo,
annotque regum Anglorutn continuat. " post hwc manus qusBdam, non Sigeberti, in margine ecripserat:
Anselmus vir illuslria cujus soror erat, ....'/ Sed lt> tr toco erain anno 752 adjecit \z. reU ;

1
•
LXXXV A.
141 CHRONICA. 142
744. R. 3. 23. F. 3. L. 2. rium
S. D. 17. A io Aquitaniam fugit. (//. m.) In Calabria ct Sici-
(II. m.) Elvelid amiras moritur Gyzid Saracenis
; ia fit pestilentia et mortalitas hominum nimia.
anno uno principatur. Constanlinus Arthabasdum In vestibus hominum et in velis aecclesiarum ap-
capit, et ei multisque amicorum ejus oculos eruit. parent cruciculae quasi oleo designata?.
(A. Xantens.) Cinis de caelo cecidil.
749. 8. 3. 8. 7. 22.
745. 4. 1. 4. 3. 18. (G. pont.) Raohis rex Langobardorum dum rupto
(H. m.) Gyzid perempto, Hisces principatur Sa- federe Romam inquietare nititur, a Zacharia papa
racenisanno uno. (Mett.) Pipinus Theodoaldum fi- non solum a malo reprimitur, sed etiam ejus ins-
lium Gofridi ducis debellat. Persecutione post lapi- slinclu cum uxore et filiis Romam veniens, mona-
dationem Stephani prothomartiris mota, Maximinus, chus efficilur. Cui Haistulfus fraterejus substitutus,
unus de 70 Christi discipulis, ad Gallias transiens, regnat annis 7.
Mariam Magdalenam secum adduxit. Eam etiam 750. 9. 4. 9. 1. 23.
apudAquensem urbem, cui presidebat, defunctam (A Lauriss.) Hildricus rex Francorum in moua-
_
Aquensi
sepelivit. i —
vero urbe a Saracenis
_.__... desolata,
_~..^.. _.„,., , chum tonsoralur
v_. ..._._.__,. ;
, Pipinus
ii|,iuuo vero
n-iu princeps
jii _u__p;. auctori-
ciuciun-
corpus ipsius Mariae a Gerardo comite Rurgundiae ad tate apostolica et Francorum electione
a sancto Bo
R
cenobium Viceliacum a se constructum transfertur
transfertur nefacio Moguntiae arr.hipniirnnn
Mop-nntian archiepiscopo regem
r(. „.,..,.;.,.
unguitur in
in mm
(Cf A. Xant.,, Quanquam aliqui scribant, quod et consecratur, et regnavit annis 18 [post annos cir-
hec aqud Ephesum quiescat, nullum super se tegi- citer octoginta octo, postquam majorcs domus ce-
men habens. (H. m.) Petrus Damascenus episcopus perunt principari super reges Francorum 135
.

etPetrus Majumenus in Syria a Saracenis marly- 751. 10. 5.' 1. 2. 24.

rizantur. (/6.) Pipinus rex contra Saxones pugnat. Gripho
746. 5. 2. 5. frater Pipini perimitur. ejusdem Pipini re-
[Frater
4. 19.
{Vita S. Kil.) Athalongus presbiter, per illatam gis Remigius, Rodomensis archiepiscopus, in Gallia
sibi caecitatem admonitus querere corpora sancto- claret. Pipinus rex Galliarum secclesias cantibus
rum Chiliani sociorumque ejus inventis sancto- Romanae auctoritatis suostudiomelioravit 13G
.

rum corporibus visum recepit. Eaque re san- 752. U. 6. 2. 3. 25.

ctus Ronefacius Mogunliae episcopus (G. pont.) Stephanus 87us Romanae aecclesiaa pre-
ab Athalongo
ad se relata, castrum Wirbiburch ad honorem Chi-
sidet. (H. m ) Marvan amira perempto, Muhamath
iani martyris, qui ad predicandum ibi a papa Co- principatur Saracenis annis 5. Haistulfo Langobar-
.,

none episcopus ordinatus fuerat, ibique mortis et ^ dorum rege contra Romanos adeo exardescente, ut
quietis locum a Deo acceperat, episcopalis sedis tributum exigeret ah uniuscujusque capite, Stepha-

privilegio insigniri decrevit nus papa ad expetendum Pipini regis auxilium cogi-
; primumque ibi cpisco-
pum sanctum fiurchardum ordinavit. (H. m.) Mar- turin Franciam venire. Cui in veniendo in una no-
van principatur Saracenis annis 6. (Mett.) Karlo- ctium apparuit magnum signum in caalo, globus
mannus, frater Pipini regis, Romae a Zacharia papa scilicet igneus a parte australi, declinans a Gallite
in monachum altonsus, primo in Serapti monte in finibus in partes
Langobardorum. (Lauriss.) Mitti-
coenobio quod ipse fundavit, deindc apud castrum tur etiam Karlomannus monachus ab Haistulfo ad

Cassinum, laudabilivita aemtuit. fratrem suum Pipinum regem, adperturbandamapo-

stolicam petitionem. (A Mett.) Pipinus a Stephano
847. 6. 1. 6. 5. 20.
papa cum filiis suis Karlomanno et Karolo in regem
(Mett.) Pipinus Griphonem fratrem suum conlra
ungitur, et per eos generatio eorum in hereditatem
se rebellantem persequitur. (//. m.) Saraceni inte-
regalis successionis in perpetuum benedicitur, et
stino bello colliduntur.
omnis alienigena ab ejus invasione apostolico ana-
748 7. 2. 7. 6. 21. themate
uiciM.iB unciuiuiur
interdicitur ri/41.
(174). Anselmus
._nseimus vir illustris,
ulustns,
(A. Lauriss.) Pipinus Griphonem Saxonia et Dcujus soror erat uxor Haislulfi regis transfert corpus
in
111« cnm r_l in_-_o Tr»_._-,_l_.«/__-., T _f •_-
ejus complices Tassilonem, _!__
Lantfridum etSuidiger
* . _-i

sancti Silvcstri papae adcoenobium Nonantulam

.

asc
bello victos capit et Tassilonem quidem Bajoaria.
; fundatum 137 .

ducem facit : Griphoni vero in Neustria 12 comita-

7o3. 12. 1. 3. 4. 26.
tus concedit. Quod illi non sufficit, sed ad Waifa- (Cont Fred }
1'ipinus rex Italiam aggreditur ;

varlf: lectiones.
™ addit manus Sigcberti simillima ; preeter A. 13 «
rcll. m
rasura duarum linearum U.; rell. prceter A
"Unrasura duarum hnearum 13. ; rell. preeter A. qui habet Pipinus rex tolas Galliarum Scclesia.
:

cantibus Romanae auctontat.s suo studio melioravit. Vir nobilis Ansdmus corpus sancti SilvesTri
papa
transfert aRoma ad Nonantulamcoenobium ase fundatum. Heet
igitur Sigebertus primo eiiderat
*
P

N0T.E.
(171) Haecnec Ann.Mettenseshabent, nec Regino. in imperatoria dignitate. Eadem sed verbis aliis
Auctortractalus Deinvestitura. (Waltramum vocant),
concepta dicit Folcuinus in chartulario S. Bertini
qui hunc locum excripsit, ea ita exhibet
; Unxit — p. 56 ed. Guerard.
fratrem ejus confirmans stiiycm illorum in regia et
I u\ SlGEBERTl GEMBLACENSIS.

cxercilus Haistulfi b Francis vincitur. Flaistulfus j^ tur : Axtreee Petronillse dilectissitnce filice (P. D gcsta

pacem facere cum Komanis ad nutuin Francorum (li. Mett.) Walperlus abbas in Italia, Chrodegangus
compellitur. [Transl. S. B.) Karlomannus mona- Meltcnsium episcopus, Pipini regis ex Landrada
chus ossa sancti Benedicli abbatis ab aecclesia Flo- sorore nepos, clarent in Gallia ;
qui Gorziam coe-
riacensi, ubi olim translata fuerant, lollere nititur, nobium fundavit in Mettensi parochia. Laur.) Wai-
Eudonis, dux Aquilaniae, rcs Franco-
utca ad castrum Cassinum referret. Miraculis aDeo ferus, tilius

ostcnsis et Francis obsistentibus, ab incepto prohi- rum injuste vexando, iram Pippini incurrit ;
eoque
bctur. 'II. ni |
Hoc tempore terrcmotus tcrribilis fa- Aquitaniam agresso, foedus ficlae pacis init.

ctus.quo urbes aliae autcm a monlanis adsubjecla 759. 1S. 2. !». 3. 3-2.

subversae sunt, aliae aulem a montanis ad subjecla [Mett ) Habdalla persequente, aecclesiaDci pertur-
campestria cum muris ct habitationibus suis intcgrae batur. Waifero a pacis foedere averso Pipiuus rex
etsalvae plus quam ultra sex miliaria transmigrave- Arvernicum pagum depopulando premit, et multa
runt. In Mesopotamia ctiam terra disrupla usque ad castellaipsamqueurbemArvernis capit,et Bladinum
duo miliaria, alia terra minus alba et arenosa t\v urbis comitem cum multis abducit. Sanctus Gcngul-

profundo ejus ascendit ; et ex ea animal mulinum fus claret in Burgundia, qui etiam martyrii claruit

ascendit incOntaminatum, lnunana vocc loquens gloria.

pronunlians incursionem gentis ab hcremo adver- 760. 19. 3. 10. 4 33.

sus Arabes. Mett.) Pipinus Bituricas urbem capit, et captam

754 K 13. S. 2. F. 4. L. 5. B. 27. munit. (//. m.) Telezas Bulgaribus dominatur.
[Mett.) Karlomannus monachus Vienne moritur. 761. 20. A. 11. 5. 1.

(Mar.) Sanctus Bonefacius Moguntiae archiepisco- Caput Johannis baplislse in Emesacivitale transfcr-
pus cum sociissuis in Fresia ab inimicis tidei mar- lur. Chilpingus Arvcrnensis ct Ammingus Pictaven-

tyrizatur : et in Fulda coenobio, quod ipse in To- sis comites congressi militibus Pipini, perimuntur
138
ringia fundavit. lionoriticc tumulatur. cum inuhis .

755. 14. 3. 5. 6. 28. 762. 21. 5. 12. 6. 2.

imperator Canstantinopoli it. iii. A Constantino imperatore multi martyri-

{(I. m.) Constantinus
qua edicto zantur. Theletzis Constantino imperatori congres-
sinodum 330 episcoporum congregat ; in

promulgato de imaginibus Dci et sanctorum ejus sus, cuni multo Bulgarum danmo et opprobrio vin-

deponendis, aecclesiam Dei nimis scandalizat, el citur, et ob hoc a Bulgaribus rcprobalus, cum prin-

cipibus gentis ab eis perimitur. (A. Lauriss,) Tas-

contra orthodoxos tvrannizat. [Mett.) Haistulfus ^
rex runto
iplo pacis foedcre
foedere Romam
Komam obsidet. Pipinus
fip rex silo dux a rege Pipino omnino avertitur. Sabinus

Bulgaribus dominatur.] (//. m'.) Turci a Caspiis por-

ltaliam repctens, eum Papic inclusum obsidct, ct

invitum ad foedus pacis repetendum compellit, et tis erunipentes, Armeniam infestant. In quorum
sancto Petro quaequae sui juris erant, reslijui fecit. patria cum antiquo tompore pestilentiaorta fuisset,

Fulradusabbas de sancti Dionisii Parisiensis corpus suasu christianorum in nioduni crucis se lotonde-

sancti Viti martyris a Homa Parisius transtulit. runt, et quia per hoc signum salus patriae reddita

756. 15. i. 6. 7. 29. fuerat,hunc ritum tondendi tenueruot lM .] \Mett.)

[Lauriss.) Tassilo dux avunculo suo Pipino regi Waiferus diltidens suis rebus, muros urbium Aqui-
rcconciliatur Haistulfus rcx Langobardorum judicio taniae subverlit solo tenus ; quos restaurans Pipi-
Dei niorilur ; cui Desiderius subbstiluitur, et regnat nus. ad suorum lulelam, fidis commisit principibus.
annis 19. 77:!. 22. (i. 13. 7. 1.

757. 16. 5. 7. 1. 30. n. vi. Gelu magnum a Kalendis Octobris usque

|; ".
[G. pont.) Paulus 88<" Romanae aecclesiae presi- ad Februarium [Cont. Gred.) Pipinus rexLemo-
det Lauriss. Habdallas principatur Saraceais an vicinam regionem ordc el inccndio depopulatur.
nis 21. Pipinus fortiler Saxonum munitioncs ir- D {H. m.) Sabinus Bulgar cum Bomanis foedus init

rumpit, el post multam stragem eos sub tribuio pro quo a suis repudiatus ad imperatorem fogit,

redigit. paganus Bulgaribus dominatur. tlb.] Stellse subito

758. 17. 1. 8. 2. 31. visae de caelo cecidisse, ita omnes exterruerunt, ut

Corpus sanclae Petronillae, Peiri apostoli filioe, a pularent lincin niundi imminere.
Puulo papa transponitur in cujus marmoreo sar- ;
764 23. 7. 14. 8. 1.

o ipsius apostoli IN-tii inauii sculplum lcgeba- [Lauriss ;6esta epp. Mett.) Chrodegangus epi-

VAKI.K LBCTIONES.
11
Sigebertut teripserat '// manus \'. simillima manui Ifi. eadelevit, Comites duo Chilpingut—cum
«/'i
;

multis anno 758, adsrripsit, et annvm 761. tn rassura et in margint ita ampliavit : Caput ditavit, quibus —
1/,. addidit Idem rcx vocatur
:
—
guas interpolatione infra ediluri sumus cum reliquis additamentis Qem-
;

blacensibus, E codicibus B3*. Fl.2. 3. habent, </'tir interpolatores scripserunt, reliqui omnts ea qua Sige-
bertut. ,w add. lv.; reU. pr&ter \. of. a sequentem. '"' po6t hcec erasa linea plus t/unm dimidia. Turci
:iCaapiis portis eruropeutea Armeniam iuvaslant add, i Btoc igitur Siy. primo habuerat, %ed insecunda
iditiont iiuwi proecedi nu adscripsii ampliata,
 CHRONICA. 146
145

copuscorpora martyrum Gorgonii, Naboris et Na- A l 'one papatu invaso, eecclesiae Dei magno fuit scan

zarii Roma ad Gallias transtulit, et Gorgonium qui- dalo. [Contra hunc Philippus a quibusdam Ro-
dem in Gorzia, Naborem vero in Hyliriaco coenobio, manorum papa constituitur, ct non multo post de-
Nazarium aulem reposuit in coenobio Lorisham, ponitur u1 .]
quod Canthuyr comes illustris a se fundatum, Met- 768. 27. 11. 18. 12. 5.

tensisecclesiae priori anno tradiderat. (Cont. Fred.) Longa conlenjio inter Pipinum et

765. R. 24 S. 8. F. 15. L. 9. B. 2. Waiterum finitur, quia Waiferus a suis malorum

(Cont. Fred) Pipinus rex Agennum, Petrogori- pertsesis in gratiam Pipini perimitur ; et non multo
cas etEngolismam urbes AquitaniaB devastat, mul- postPipinus morilur. Karolus, filius cjus, pro feli-

tamque Aquitaniae partem sibi subjugat. Chrode- citatismagnitudine agnominatus Magnus, compar-
gangus Mettensium archiepiscopus obit. Tempore tito cum fratre suo Karlomanno rcgno, regnat post
Constantini imperatoris et Hyrenaa uxoris ejus, in eum annis 47. (G. pont.) Constantino pseudopapa
Syria civitate Beritho, quae subjacet Antiocbise, per zelum fidelium ab jecclesia dcturbatQ oculisque
Judaei imaginem Jesu salvatoris nostri invcnientes privato.Stephanus 89'iS Romanae aecclesire prcsidet.

ndomo cujusdam Judrei, ihi reliclam a quodam •> Hic tam a Gallia quam ab Italia episcoporum sino
christiano, qui ibi manserat, eam injuriose depo dum Romre congregai, in qua omnia a Constan-
suerunt, et omnia opprobria, qua? Judsi Christo tino ordinata cxordinat preter baplismum et chris-

Jesu intulerunt, imagini ejus inferebant, illudentes ma ; decernenle sinodo, ut episcopi ab illo conse-
ei, in faciem conspuentes, eam percutientes, crimi- crali ad gradum, quem ante hanc consecrationem
nose convitiantes, manus ct pedes ejus clavis con- habebant, redirent, et si digni judicarentur, iterum
iigentes, acetum et fel ei porrigentes ; tandem lan- electi iterum consecrarenlur ;
presbiteri vero ac
cea latere ejus aperto, exivit de eo sanguis et aqua. diaconi ab iilo consecrati similiter ad priorem
Quod illi supposita ampulla suscipientes, ad expe- gradum redircnt et ipsi ; si digni essent, iterum
rimentum, ulrum fuerint vera miracula, quie Jesum quidcm consecrarentur , sed ad alliorem gradum
fecisse audierunt,omncs intirmosin synagoga sua vel ordinem numquam ascenderent ; laici vcro ab
collectos hoc sanguine aspergebant
et a quocum- ; illo in diaconos vel presbiteros ordinati omnino de-
que languore detinebanlur, omnes sanabantur. Un- gradarentur, et in religioso habitu persevcrarent.
de Judaei tandem compuncti, ad Adeodatum civitatis Venerationem etiam sanctarum imaginum confir-

episcopum omnes cucurrerunt, eiquc re enarrata, mat, carumque profauatores anathematizat. Con-
iinaginem cum sanguine ei dedcrunt. Quibus bapti- p stituit etiam, ut in omni die dominico ad missam
zatis, episcopus sanguinem per ampullas divisum Gloria in excelsis Deb canatur.
longe lateque dirigens, predicabat magnalia Dei ;
769. 28. 12. 1. 13. 6.

obtestalus omnes, ut singulis annis 5. Idus Novem- (Mett. [Laur.]) Hunaldo rebellionem in Aquitania
bris celebretur passio dominicse imaginis (Cf. A. meditante, Karolus Aquilaniam pelit, omncsque
Xant.). Aquitanos el Wascones in deditionem accipit. Ilu-

766. 23. 9. 16. 10. 3. naldum, qui ad Lupum Wasconum ducem fugerat,
\If. m ) Constantinus imperator et llabdallas ami- a Lupo sibi cum uxore remissum abducit ; et

ras pari vesania in orthodoxos descviunt, multos- sic Aquitanicum bellum finit. Desiderius rex
que eorum pio Christo perimunt. Constantinus in- Langobardorum sub oplenlu orandi Romam in-

super segreferens gloriam sanctorum miracuiis co- gressus, aliquos nobilium Romanorum caplos
ruscantium, etiam lipsana eorum ubique jubet ef- excecavil
fodi et jaclari in profundum. In prsesentia Pipini 770. 29. 14. 2. 14. 7.

regis inter Grecos et Romanos celebratur sinodus (H. m.) Constantinus impcralor omnino a Ueo
de sanctaTrinitate. sanctorum imaginibus. (Cont.
et aversus, virum sanctum Stephanum per 60 annos
\)
Fred.) Pipinus rex Remislanium fratrem Eudonis, inclusum, etiam gentilibus reverendum, amara
palruum scilicet Waifen qui a Waifero ad se et a morte martyrizavil. Omnes sibi subjectos jurare
se ad Waiferum transfugerat, caplum a suis in coegit super sanctae crucis lignum, ne aliquim Dei
bello suspendit in patibulo (Ib ) Rex Saracenorum sanclorumque ejus imaginem vcnerarentur. Eos qui
Amyrmonon ab Hyspania missis legatis, et muneri- Dei genitriccm invocabant, eos qui vigilias Deoage-
bus datis et acceptis, affectat gratiam et amiciliam bant, eos qui a;cclesiis assueti religiose vivebant
Pipini regis. eosquia juramenlis et immunditiis abslinebant,
767. 26. 10. 17. 11. 4. eosqui reliquias sanctorum penes se habebant,
(Lauriss.) Pipinus ultimo exterminio Aquitaniam hos hujusmodi damnans, patrimoniis privabat
et
atterit, Sanctonas capit, ibique Waiferi matrem, et omnibus modis cruciabat qui reverentiores ;

sorores et neptes captas secum adducit. (G. pont.) erant,eorum barbis ccra et pice illitis, eos ambu-
Romre Paulo papa morluo, Constantinus quidam rcbat monachos ut uxores, monachas ut viros
;

subito ordinatus sacerdos ex laico, tyrannica ambi- ducerent cogebat. Quod multi vitantes, martyrium
VARIjE LECTIONES.
U1 addit. 13.;
rell.prceter A.
147 SIGEBERTl GEMBLACENSIS. 148
meruerunt. Nec
sub alicujus gentilis persecutione A Dcsideriusrexcum uxore et filia et cunctis princi-
plurcs, quani sub hoc marlyrizati sunt. Thelerigus pibus capitur, ct perpetuo exilio adGallias Agilfredo
Bulgaribus dominatur. Leodiensium episcopo dirigitur. Quidquid pcrmulta
771. R. 30 S. 14. F. 3 L. 15 It 1. tempora Langobardi Romanis abstulerant, Karolus
\A. Lvb.' Karlomannus rex, rcgis Karoli frater, cis restituit regno vero Langobardorum destructo,
;

obitjpars regni ejus partibus Karoli se unit ,• uxor totam Ilaliam sub jure regni Francorum redigit.
ejus cum filiis et Autliario Franco ad Desiderium Talitcr Langobardi victi regnarc destitcrunt post
regem Italiae confugit Hunaldus dux Aquitanise Ro- annos 204, cx quo in ltalia regnare cceperunt. Ka-
mam, quasi ibi perseveraturus venit;qui ad Lan- rolus rex Saxoniam repetens, triparlito exercitu
gobardos fugiens apostatavit, ibique non multo post concurrit Saxonihus, eique victoria provcnit in
lapidibus obrutus male perit. (II. m.) Constantinus omnihus.
imperator contra Bulgares navali prelio pugnaturus, 775. 34. 18. 7. 5.
navibus suis fere duabus milibus inipetu aquilonis (//. m.) Constantinus impcrator contra Bulgares
contritis, totum psene amisit exerciium. vadit ; sed pax inter eos convenit. Non multo post
772. 31. 13 4. 16. 2. p autem rupto a Bulgaribus pacto, impcrator eos ex
(G. pont ) Adrianus 90'is Romanae aecclesise pre- improviso aggressus, nohiliter de eis triumphavit.
sidct. Hic ad reprimendam rabiem hcrcticorum Mett. [L.]) Karolus rex Sigiburch castrum Saxo-
imagines Dei sanctorumque execrantium nimis la- num capil ; ter cum eis confligit, ct victor ohsides

boravit ct libro adversus eos edito multis scriplu-

;
pacis ah eis accepit.

rarum inductionibus roborato, errores eorum intir- 776. 35. 19. 8. 6.

mavit, fidemque rectam solidavit. Hic in offertoriis (H. m.) Conslantinus imperator plaga pessimi
et offertoriorum versibus, quod gcminatum est, ge- incendii diviriitus percutitur, et clamans adhuc vi-

minavit Mett [Laur.]) Karolus rcx ad Saxonicum vus : Igni sum inextinguibili traditus, miserabiliter
bellum animum intendit, Heresburch castrum Saxo- moritur. Post quem liliusejus Leo annis 5 impcrat.
num capit, Hormensul fanum deslruit ; ibiquesiti Habdallas etiam amiras moritur, post qucm Mady
laborante exercitu, suhito in torrcnte largissimse annis 9Saracenis principatur. (Mett. [L.]) In Italia

aquaeeffusse sunt divino nutu ; voliquc compos Ka- quibusdam rebellioncm meditanlibus. Italiam repc-
rolus obsides pacis accepit a Saxonibus tit Karolus urbem Forum Julii capit, ct ducem
;

773. 32. 16, 5. 17. 3. ejus Rothgandum rebellionis incentorem dccollari

lb.) Adriano papa contra Desiderium regem con-
r praecqpit ; capta quoque Tarvisio urhe, ca^tcris ma-
querente de multis injustitiis, Karolus Italiam pe- nominis terrorem incutil, (Mctt. [Reg.])
jestate sui
tit, ct Desiderium intra Papiam clausum obsi- Saxonihus Hercshurch castrum obsidentibus glo- ,

dct u *. ria Dei super secclesiam apparuit omnibus, duobus

774. 33. 17. 6. 18. 4 scilicct scutis sanguinco colore flammantihus quos-

(Laur.) Saxoncs rupto pacis Francorum

fcedere dam molus, ul in bello, pcr aera dantibus. Karolus
finespremunt igne et caede; sed tamen eecclesiam Saxoniam velut tempeslas proterit, munitiones ir-

in Fritislarnequeunt inccndcre, quam sanctus Bo- rumpit, et ad hoc eos impellit, ut se et palriam

nefacius benedixit, eamque nunquam ignc creman- ci dcdant, et datis ohsidihus se chrislianos fuluros
dam praedixit. (Jon. Yita Gregor M. n, 9 ) Karolus spondeant.
rex offensus dissonanlia necclcsiaslici cantus intcr 777. 1. 1. 9. 7.

Romanos et Oallos, et judicans justius esse de puro (Mett. [L.]) Winthichindus dux Saxonum iu

fontc, (juam de turhato rivo hihcre, duos clericos Northnianniam fugit. Saxones baptizati paciscun-
Romam misit, ul autenticum cantum a Romanis tur, ul ingenuilalem suam et sua omnia perdant,
disccrcnt ct allos docerent. Et per hos primo Mcl- .. siunquam a fidelitale Chiisli etregis dcsislant.

tensis aecclesia, et per illam omnis Gallia a<l aucto- 778. ">. 2- 10. 8.

ritatem Romani canius revocata cst. ii< tt. [Lnur.]) (Ib.) Karolus in Rispania Caesaraugustam vastan-
Inter obsidcndum rex Karolus diviso exercitu, mul- do delet, Pampilonam obsidet, ejusque captae mu-
las urbes ultra Padum comprehendit ; inter quas ris deslruclis Wascones duosque Saracenorum re-
Vcronam capit, in (jua Autkarius Francus cum gulos sihi suhigii, aliquasque urbes in deditionem
uxore Karlomanni et liliis ejus latens, se cum eis accipit. Saxones suasu Winlhichindi Franciam attc-
regi dedit ; Adelgisus vero Desidcrii regis filius, qui runt ; scil a Karolo vioti tuga sibi consulunl. (//.
illuc fugerat, inde elapsus Conslantinopolim fugit. t/i.) Theledcus Bulgar ad Lconom imperatorem
(.1. Leod.) Obsidioncm Papicnsium pcslilcnlia mor- fugit;quem baptizatum imperator patritium facit.

talitatis aggravantc, civitaa regi Karolo aperitur. ChardamusBulgaribus dominatur.

(Ib.)

VARLG LECTIONES.
|M Interpolutioncm kujtu annia scriba Aquicincnsi
faclam videsis infra in additamentis A.quicinensibus.
ln ). raturai, quam Hirtch p. \l\. suppcnit, additionisve ne leoissimum quidemvestigium una\ quiinterpo- ;

\ationem ittam a Sigeberto fabricatam dixerunt,falii sunt.

 CHRONICA. 150
149
Carolus rcx Romam venit, et contra Heregisum
779. r 3, s_ 3. f. II. B. 1. A
(Mett. [L.]) Leo impcrator Siriam incursat. Ka- Beneventi ducemvadit. Hercgisus muneribus et ob-

rolus rex in Saxonia Westfalos sibi subjugat. Hilte- sidibus dalis, gratiam ejus redimit. Bellum inter

randus dux Spoleti Karolo regi se subdit, ejusque Francos et Avares oritur (Mar.) Sanguis de caelo ct

graliam multis muneribus redimit. tcrra profiuxit.

788. 7. 1. 20. 10.
780 4. 4 12. 2
(Ib.) Karolus rex Albiam tluvium transgreditur, (Mctt. [L.]) dux Bajoariae contra Karolum
Tassilo

ibique in ejus gratiam Bardogavcnscs et Nortliutaj regcm reus majestatis adjudicalur: unde a Karolo
contra Karolum attonsus, cum tilio ejus Theodone in monasterio
baptizantur. Tassilo dux Bajoarise
regern rebellat, hortatu uxoris suae, quse filia erat relcgatur. In Italia intcrGrecos et Romanos pugna-
Desiderii regis, et exilium patris sui per maritum tur. Secundo in Italia inter Francos et Avares pu-

sanclus Sturmius gnalur. Tertio inter Avares et Bajoarios pugnatur.

suum vindicare tcmptabat [Obiit
,43 Quarto inter Avares ct Francos pugnatur, ct in
primus abbas Fuldcnsis . (cf. Mar.)]
781. 5. 5. 13. 3. omnibus Karolus suis provenisse victoriam lae-

(H. m.) Leo imperator cum insaniret cupiditate . tatur. {H. m.\ lnstantia Tharasii patriarclue Con-
stantinopolitani ct Adriani papte sccundo apud
circa pretiosos lapides, adamavit magnse ?ecclesi?e

coronam, etaccipiens portavit eam ; etexierunt car- Niceam universalis synodus 330 episcoporum con-
gregatur; in qua fides catholica in prcsentia Hyrencs
bunculi in capite ejus, et captus a febre mortuus
cst. Post quem uxor ejus Hyrene cum filio suo Con- et tilii cjus Constantini, cunctorum subscriptione
Mady amiras roboratur, et hercsis execrantium imagines Dei in
stantino imperat annis 10. (Mett. [L.])

multos ulriusque sexus pro Christo martyrizat. perpctuum abdicalur. Conjuralio valida facta est
Karolus rex orationis causa vadit Romam, ibiquc ab Austrasiis contra Karolum regem, anclore Har-
filii ejus ungunlur in reges: Pipinus super Italiam, derico. Qua detecta, multi aut mcmbris truncantur,

Ludowicus super Aquitaniam. (Ib.) Tassilo dux aut exilianlur.

Bajoariae ab Adriano papa Karolo regi reconci- 789. 8. 2. 21. 11.

liatur. (Mett. [Rec.]) Karolus Coloniaa supcr Hhenum

782. \. 6. II. 4. (175) pontcs duos construit et munit, et Sclaviam

(//. m.) Constantinopoli quidam la[iideam auream ingressus, eam sibi subigit. (//. m )
Adelgisus, tilius

invenit et in ea virum jacentem cum hac scriptura : Dcsiderii regis, qui victo patre suo ad Grecos con-
Ckristus nascetur ex xirgine Maria, et crcdo in eum, fugcrat, animatus auxilio Grecorum ad Italiam vcnit,
r
c
Sub Gonslantino et Hyrenc impcratoribus, o sol, itc- aut ad repetendum regnum, aut ad inferendam ul-
rum me vklebis. (Melt. [L.]) Saxones rcbellant, ct tionem; qui inito bello cum Francis, tentus ab eis

a Karolo bcllo victi, seditiosos usque ad 4500 ci amara morte pcremptus est.

tradunt, et obsulcsei tribuunt. 790. 9. 3. 22. 12.

783. 2. 7. 15. 5. (Einh.) Karolus rex honoslati «colesiastic?e om-

(Ib.) Saxones rcbellant, ct a Karolo rcge victi, nino intentus, legencli ct psallendi disoiplinam dili-
paene usque ad internecionem delentur. gentcr correxit (Jon V, Greg. M., n, 10). Perpen-
,

781. 3. 8. 16. 6. dens enim, iterum Gallos a Romanis in cantando

(lb.) Saxones et Frcsones rebellant et vincunlur discrepare, Mettenses vcro sola naturrn Icvitale
Westfati a Karolo Karoli regis filio debeliantur. paululum quid dissonare, per cantorcs rursum sibi
785. 4. 9. 17. 7. ab Adriano papa a Roma dircctos dissonantiam can-

(H. M ) Mady amiras moritur post <picm Moyses tus corrcxit. (Einii.) Circa paupercs cliam sollicitus,

Saracenis annis duobus principalur. Mett. [L.]) non solum in regno sno, vcrum etiam trans maria
Karolus Saxoniam depopulatur. Wintichindus et Al- in /EgyptO, in Syria, in Africa, precipue in llierc-
bion duces Saxonum Karolo rcconciliati baptizan- O solimis, libcralitatc clemosin trum christianis pau-
tur, etmotus baxonuni reprimuntur. peribus solatiabatur ; transmarinorum rogum amici-
786. 5. 1. 18. 8. lias ob hoc maxime cxpetens, ut christianis suh
(Ib.) Karolus
rex Aduifum syncscalcum suum eis degcnlibus ossct rcvelalio. {Ib.i Alchuinas dc
contra Briltones 1U niiltit, et pcr cum multa Brit- Britannia oriundus, magister dcliciosus regis Karoli,
tonum castra ct principes eorum capit. (Mar ) Si- sciontia litlerarum prepoHetin Gallia, cujns preci-
gnum crucis in vostibus hominum apparcbat. pue magistcrio ipse rex omncs libcralcs arles didi-
787. 6 2. 19. 9 cit. ilic multa scripsit, intcr qu;e cminont libri de
(Mctt. [L]) Moyscs amiras morilur; posl quem sancla Trinitato scripti ad ipsum rogem [Hic otiam
Aaron frater cjus Saraccnis annis 23 principatur jussu ipsius rcgis divinam historiam correxit U8 .]

VARLE LECTI0NES.
us acldit. lo. prseter A. ns bittoucs Ii5
prx-
: rell. (qui ea. 829. habet) C2*. Siy add. 13. ; rell
ter \.
N0TJE.
(175)Albis fuit; vidc Reginonem et Ann. Melt, ; cf. Mon. SS. II, 223, nota.
151 SIGEBEBTI GEMBLACENSIS. 152

791. R 10. S. I. F. 23. B. 13. 4 prinoeps Avarum se et patriam suam Karolo regi
//. m.) Con^tantinus matrem suam Hyrenen im- dedit, etgratiam baptismi percipit.
perio privat, solasqne annis 6 imperat. (Mttt L.~ 798. 7. II. 30. 20.
Karolus rex regnum Avarum tcrra marique impc- (H. m.) Hyreue imperatrix super erepto sibi im-
iit, .-i>qiu- in sola fuga spem cvadendi rcliquit. perio fcemineo dolore abusa, Constantinum filinm
79:2. 1. 5. -Ji. I ;. suum oculis el imperio privat, ct sola annis 3 im-
(//. m.) Constantinus imperator congressus Char- peral. Thatun Hyspanus Barcinonae prefeclus se
damo Bulgari, turpiter victus dehonestatur; Char- Karolo rcgi dedit, ct Barciuonam, qu* ab illo de-
damus sublato rcgio omni apparatu ditatur. Pipinus, sciverat, reddit. (Mett. [L.]) Karolus rex Saxones
Karoli re^is cx concubina Glius, gibbo deformis, a gravi praelio vincil. Adelphon rex Galithise regi Ka-
quibusdam Francorum primoribus promissione rolomulta munera miltit. '//. M. Sol oblenebratus
rcpni illectus, conlra patrcm conjuravit. Unde con- est per dies 17.
victus tonsoratur, ct in Pruniia coenobio retrasus 799. 1. 12. 31. 21.
usque ail fincm vitae Dco militavit. Compliccs vcro (//. 77i.) Constantinus imperator moritur. In His-
conjuratlonis alii cxiliantur. pauci perimuntur. pania Barcinona Saracenis reddita, a Karoli rniliti-

793. 2. 6. 25. 13. B bus Leonem papam celebritatem lelanire

est obsessa.
M<H. L.}) Fcliciana heresis eondemnalur et in majoris agentcm Bomani capiunt, et linguam ei
presenlia Adriani pap;c a!> ipso Felice auctore ab- oculosque evellunt. Cui voce ct visu reddilo divi-
dicatur. Hffic hcresis asserebat, tilium Dei in divina nitus, iterum ei oculos et linguam eruunt radicilus.
natura vernm Dcum esse. in humana vero natura Uui de manu eorum erutus, ad Karolum fugit
nuncupalivum ; item in divina natura cum esse ve- quantotius, [Mett. [L .]) Heinricus du\ Forojuliauo-
rum tilium Dci; in humana vero adoptivum, unam, rum a suis perimitur.
personam Dei et hominis dividcns in duas personas, 800. 2. 13. 32. 22.
scilicet veri filii ct adoptivi. Saxones in iide et ti- (Meit. L.V In mense Julio contra naturam as-
delitatis regis vaciUant. pera et geluconcreta bis fuii pruina, sed nihil fru-
794. 3. 7. 26. 16. ctihus nocuit. Karolus rex Leonem papam in sede
(//. m.) Constantinus imperator multos principum Bomana relocat; ipse quoque Bomam properat,
sibi suspeclos oculis privat. (Einh. ;
— Mahianus.) causas examinat, reos legaliter damnat, sicque om-
Karolus rcx, non solum palria lingua, sed ctiam nes Bomanorum motus sedal Ib ) Gens Avarum
peregrinis linguis eruditus, barbara ct antiquissima a fide deficit. Baleares insulae auxilio Prancorum a
rarmina, quibus velcruin regum bella et actus ca- '
Saracenis defensantur. Per Widonem Earoli ducem
.ebantur, scripsit ct memorise mandavit. Inchoavit Brittones vincuntur ct in deditionem reci|)iuntur,
etiam grammaiicam patrii sermonis; mcnsibus Geroldus dux Bajoarise in Pannonia Avaribus con-
anni juxta propriam, id est Teutonicam, iinguam gressus perimitur ; de quo in visione Wetini legitur,
vocabula imposuit; ventos etiam duodecim propriis quod inter martyres annumeratussit.
nominibus appellavit, cuin anlea quatuor tantum 801. 3. 14. 33. 23.
cardinalesventi nominarenlur. Bomani, qui ab imperatore Constantinopolitano
795. 4. 8. 27. 17. iamdiu animo desciverant, nunc acccpta occaiionis
[Mett. [L.]: Einb.) Saxones virtute Karoli conter- opporlunitate, quia mulier excecato imperatorc
riti, reddunt sc Christi ct rc^is fidelitati. Karolus Constanlino filio suo eis imperabat, uno omnfum
rex christianam religionem sancte ac pie colcns, aec- conscnsu Karolo regi imperatorias laudes acclamant,
clesias Dei omnimodis honorahat. ct ornabat sacris eumque permanum Leonis papae coronant, ctesarem
vasisac vestibus, edicens, ut ne janitoribus quidem etaugustum appellant Pipinum vero, ; filium ejus
licerct communi habitu in secclesia ministrare. Ex- regem llalise ordinatum collaudant. (Mett. [L.j)
truxil etiam Aquisgrani basilicam plurimse pul Amymurlyn rex Persarum Karolo imperatori ele-
rhritudinis, ad cujus slructurain a Boma clBavenna^ phantiini el munera mnlla uiittit. Barcinona capitur.
columnas et marmora dcvehi fecit. In Italia quoque Theate civitas a Prancii oapilur.
796. 5. 9. 28. 18. Sanctus Salvius episcopus veniens ab Aquitania ad
[G ponL) Leo 91 »>"» Bomamc ccclesiae presidet. tiscuin Valentianas, a Winigardo, tilio Gerardi pro-
Qui mox clavim confessionis sancli Pelri cum curatoris ipsius fisci inarlvri/atnr. Et super ejus
vexillo Bomana: urbii Karolo regi misit. 'Mctt. [L.]) corporc requircndo Karolua Magnus impcrator di-
Wilban rr\ Abrotidornm a Saxonibus perimitur. vinilus lertio ammonilus, corpus quidem inventum
797. 0. lu. 29. 19. honorilire sepelivil, interfectores autem eJBS gravi
Heiaricus dux Forojulianorum expoliato in Pan- paena multavil ; oec tamen per hoc in eos ultio Dei
iionia \\arum principe Yringo 176), inestimabilem cessavit. Iiiimiilato ordine regnorum. immutandus
Ibesaurum ejui misil pegi Karolo. (/6.) Thudun S8l etiain ordo tiliiloiuni ; quia abhinc sub uno
NOT.F.
178 llir nunquam exstitit; fecil eum Regino, hring \. q. circulus. Ex eo transiit in Annalea Mct-
doo mtelligeni vocem annaliam Laurissensium lenses, Sigeberti fontem.
 ;

153 CHROMCA. 154

comprehendendum est regnum Francorum et Roma- A ratoribus Conslantinopolitanis propler invidiam

norum.Jet Constantinopolitanum regnum distinguen imperatorii nominis a Romanis sibi impositi, magua
magnanimitale eos quia suspe-
dum est a regno Romanorum. Ex quo Byzautium patientia et lulit; el
2;1
Traciie civitas a primo Constantino in novam am- ctam habebant suam potentiam, crebris legatio-

urbem est exaltata, ct translata nibus sibi eos firmissimo fcedere conciliabat.
pliata et in regiam

in illam omni Romanje dignilatis gloria, in sedem (Mett. [L.]) Avares non ferenles iufestationein Scla-

nova Roma est appel- vorum, a Karolo imperatore inter Sabariam et Ka-
Romani imperii dedicata et
lata evolutis annis circitcr 408, diviso a Conslanti-
rantanum impelraverunt habitandi locum, ibique
;

Romano impcrio, Karolus primus Francorum sine regni nominc resederunt sub ditionc Franco-
nopoli
imperavit Romanis annis 14. rum. (Ib Karolus filius imperatoris Karoli, Behe-
}

34. C S. 15. B. 24. manos rebcllantes devicit, ct Lethonem eorum

802. R. 1. F. 4.

(Mett [L.] In Italia civitates Oslona et Luceria ducem peremit.

800. 5. 38. 4. 19. 28.
contra Karolum sentientes, in deditionem accipiun-
Karolus inler lilios suos parlitionem regni
lur. Karolus impcrator per omne imperium suum llfe.i

facit, el indc lestamenlum faclum, sua et Leonis

legatos ad faciendum judicium et justitiam cunctis
g papaE auctoritate roboravit. (Ib) Bchomani Sclavis
dirigit, ct legis capitula 24 inslituit (177 |
Legatj
auxilianlibus ubique grassantur, sed a Karolo im-
imperatoris Karoli ab Aaron amyra venienlcs, inter
peratoris tiiio fortiter debellantur.
celera munera etiam ossa Cypriani Kartaginiensis
807. 6. 39. 5. 20. 29.
marlyris et Sperati primi Scilitanorum marlyrum,
Frantiam afferunt-
Chumeyd amyreus missus ab Aaron ad
(H. m.)
et caput Pantaleonis martyris in
Hircncn imperio depositam excindendam Lyciam, cum venisset Myream, nisus
(II. ??!.) Nicephorus
sancli Nicolai contererc archam, pro ca conlrivit
exilio relegat, et Constantinopoliianis annis 8 im-
aliam, pro temeritate incurrens Dei vindictam,
et
perat
subsequento inevitabili lempestate, classim amisit
803. 2. 35. 1 16.
totam. Karolus impcrator per manum Pauli diaconi
(H. m.) Hyrene imperatrix in exilio moritur,
sui decerpens optima quequae de scriptis calholico-
Nicephorus imperator Saraceniscongressus, pessime
rum patrum, lecliones anicuique festivitaii conve-
viucitur us (Mett. [L.]) Karolus impcrator omnes
.

nienles, per circulum anni in secclesia legendas

Saxones trans Albiam morantcs in Franciam trans-
compilari fccil 1V8 (Mctt. [L.\] Rcx Persarum Karo-
lulit, pagosque eorum Abrodilis dedit. //. m.) .

C " m imperalorem pretiosis muneribus per legatos

Aaron amiras cum trecentis millibns contra Nice- l

;t. Saraecni Sardiniam depopulantur, sed a

phorum imperatorem ascendit : auem non ferens
Pipino rege Italiae superantur. II. m.) Chrumnus
Nicephorus, turpe foedus init, pactus se ei dalurum
Bulgaribus dominatur.
annuatim tricena milia nomismatum, et triano-
30». 7. 40. 0. 21. 1.
mismata in tributum capitis imperatoris, ct Iria pro
[Melt. [L In Britannia Eardulf rex Nordanym-
capite filii sui. Karolusper omne imperium juslitias )]

brorum patria et regno pellitur; sed ad Karolum

facit, et legis capitula 29instituit (178)
30. 2 17. 26 imperalorem veniens, per eum regno et patriae rcsti-
804. 3.

(Mett. [L.]) Leo papa ad Karolum imperalorem tuitur. \H m.) Aaron amiras moritur; post quem

in Franciam venit. (H. m.) Nicephorus imperator Muhamad annis 5 principatur.

809. 8. 41. 7. 1. 2.
foedcre cum Saracenis soluto, mulla incommoda
contulit imperio suo. Godefridus rex Danorum (A.Leod Walchaudus episcopalutn Leodiccnscm
)

multa contra vicinas gcntes abutens insolenti i, pa- suscipit, qui in Ardenua Andagium coenobium con-
(Mctt. [L Pipinus rex Ilalite Vencliam
ccm ab imperatore Karolo expetit. Avares, qui et struxit. )]

Huni, longo contra Francos bello perdomiti, adeo D bello sibi subigit, et non multo post Mediolani obit

a fortiludine sua et potentia sunt diminuti, ut qui ei Karolus imperator Venetiam Nicephoro rcddit.
alios ullro solebant lacesscre, jam nec se ab aliis Niccphorus imperator noviset injustis legibus omnes
valeant tueri; quia in hoc bcllo omnis corum gloria suos exacerbat, et Dei in se iram exaggerat (Ib.)

et nobililas periit, et quidquid pecunipe et thesauri Godefrido Danorum rege mortuo Hemingus , ,

per orbem terrarum vincendo sibi conges-

tot siecula filius ejus, pacem expetit ab imperalore Karolo.

serant, totum modo victoricB Francorum cessit, et 810. 9. 12. 8. 2. 3.

nullo unquam bello tam mulla spoliorum quanti- Mett Karolus in tres partes regni sui tres
[L.])

tate Francia ditala fuit. cxercitus misit, unum trans Albiam, qui Hilinones
805. 4. 37. 3. 18. 27. debellavit unum in Pannoniam qui reliquias
, ,

Karolus imperator, indignantibus contra se impe- Hunorum et Sclavos compressit, unum contra Brit-

VARLE LECT10NES.
U6 N. i. S. c. p v. desunt C2*. D. u7 crebis 1, li8 Karolus — fecit in margine add. Sig. cur. tertiis.
Mon. SS. II, 223.
NOT.E.
(177) Aquisgrani, Mon. Leg. I, 90. (178) Mon. Leg. I, 114, ci. SS. II, 223.
155 SIGEBEBTl GEMBLACENSIS. 15G

toncs, qui corum perfidiam coutudit ; ot ubique sibi 4 814. 13. 4G I. 1.

victoria provenit. [Einb )

Karolusrex, tilius impera- [Mett. L. ) Karolus imperator gloriosus, reguo
lorismajor natu, obit. Maiuanis) Karolus imperalor et imperio suo amplialo et pacato, statu quoque
rerum suarum hercdem Christum lestamento fecit, aecclesiae sancto ot religiose ordinato, moritur, et

el quicquid in re mancipi habebat, in tres partes scpelitur Aquis, anno setatis suae 72°: qui pro
diviso, terliam eorum pauperibus et famulanlibus magniludmo opcrum agnominatus ost Magnus, cujus
palalio delegavil, duas vcro partes in partes viginti vilam Einardus descripsit. Post qucm Ludowicus,
ct unam subdivisit, ot metropolitanis opiscopis, qui iilius ejus, imperavit annis 2G.
lolidem sibi suberanl, distribuit, ut metropolis a?c- 815. 1. 2. 2. 8.

clesia tertiam assignataj sibi parlis babcret, et duas (Mett. [£,.]) Inter Ludowicum et Leonem impe-
iuler suffraganeas opiscopos dividoret. Nomina ratores pax firmatur. Harioldus rex Danorum, patria
archiepiscopalium civitatum, qua3 erant sub Karolo: et regno pulsus a tiliis Godefridi, ad imperatorem
Iloma, Ravcnna. Mediolanum, Forum Julii quae et Ludowicum vcnions implorat opem recuperandi.
Aquilcia, Gradus, Colonia, Moguntia, Juvavum quae f.hrumnus successu laetatus, Constantinopolitanos
ct Salzburcb, Treveris, Senonis, Vesonlio, Lugdu- r, incursat insolentius, ct usque ad porlas urbis vaga-
nus, Vionna, Rotomagus, Remis, Arelas, Darantasia, tur crebris inoursibus.
Ebredunum, Hurdegala; Turonis, Biluricas. U. m) 816. 2. 2. 3. 3. 9.

Nicephorus imperator Bulgariam ingredilur; ct quia (G. pont ) Stephanus 92"* Romanae ecclcsiae pre-
victoria; temperare nescivit, a Bulgaribus cum multo sidet.Hic mox in Franciam venit, ct Ludowicum in
senatorii ordinis numero perimitur. Slauratius filius imperatorem coronavit. (Mett. [L.J) Ludowicus im-
ejus post eum anno uno imperat. perator exorcitum contra Danos mittit, et per eum
811. B. 10. F. 43. C. 1. S. 3. B. 4. obsides accipit.
(H. m.) Stauralio deposito, Michael imperat post 817. 3. 4. 4. 10.

eum annis 3. [Mett. [L.]) Hemingus rex Danorum (G. pont.) 5'ascalis 93" s Romanae aecclesiye pre-

moritur. Post qucm duo inter se dc regno conton- sidet. [Mett. [L. ;] Wascones ab imperatore Ludowico
dentcs bello colliduntur, in quo paene 11 milia dcsciscunt, scd ab ejus exercitu edomiti cito rcsi-

Danorum perimunlur. (Einh.) Moguntiae pons quin- piscunt.

gcntorum passuum longitudinis trans Rhcnum, quem 818. 4. 5. 5. 11.

Karolus imperator per decem annos ingcnli labore (lb.) Scloamyr rcx Abrotidarum ab imporatore
ct mirabili operc de lignis construxerat, ita ut per- r< Ludowico deficit et ad Danos transit.

jioluo durare posse vidcrelur, ita tribus horis con- 819. 5. 6. 6. 12.

flagravit, ul no una quidam astula super aquam (Ib.) Ludowicus impcrator Britloncs sibi subio;it.

rcmanerel. Murmanus dux eorum, qui nomen regis sibi usur-

pavarat. ab eis perimitur. (16.) Bernardus rex Italiae
812. 11. 41. 1. 4. 5.
conspirationis contra imperatorcm factae accusatur,
(Mett. \L. Karolus imperator Ludowico filio suo primo reguo et oculis,
et reus majestatis adjudicatus,
,

coronam impcrialcm imponil, et Bomardum, lilium dchinc vita privatur. (16.) Ilarioldus in rognum
Pipini regis, rogem Ilaliae facit, (Elcv. Am.) In
Danorum a Ludowico romittitur.
Francia apud cosnobium Elnoncnsc sanctus Aman-
820. G. 7. 7. 13.
(lus a Lothario clevatur, a dcpositione ejus anno (16 ) Scloamyr rox Abrolidarum et Lupus dux
(irciler centesimo quinquagcsimo sccundo Cujus Ludo-
Wasconum damnati capitis ab imperatore
corpore adhuc integro invonto, cum ejus capili ct
wico exiliantur. (Cap. Aquisg.) Aquisgrani generali
ungucs, (jui excrevisse videbanlur, succiderentur,
conventu habito per di.-positioncm impcratorisLudo-
et de ojus ore dentes adhibita forcipe extrahcrentur,
wici episcoporumque el abbalum aliqua capitula ad
sanguis mdcprolluxit, qui ad momoriam poslcrorum
adhuc scrvatur,
D usus ,,,„ ulanimi m0 nachorum addita sm.t ; et multa
sanctarum scriplurarum compiiatione facla, clerico-
813. 12. 45. 2. ;;. g. rum ot clericalium Banctimonialium regulae consti-
(Mr.tt. L. Karolus imperator per tolas Gallias tutae sunt. Deficiente historiarum relatione, cessat

concilia super statu aecclesiamm ab episcopis cele- ctiam rclatio do rogno Bulgarum ct Saraccuorum.
brari cdicit; unum fuit Moguntiae, alterum Remis, 821. 7. 8.

l( itinm Turonis, quarlum Caballonis , quintum (G. pont.) Paschalis papa corpus sanclae Cecilise

Arelati. (//. m.) Muhamad amiras fratri suo Hab- virginis ipsa revelante iuvenit, aureis velatum indu-
dallae congreditur; a quo superatus, enm sibi con- tnentis saaguine ipsius adhuc infusis; et ipsam et

regnare invitua patitur; ct hoc bello regnum Sara- corpora sancloruin Valeriani sponsi ojus ot Tyburtii
ceuorum per et alaximi, Urbaniquoque papae, in aeccleaiam a Be
aliquot annoa discinditur. (Mett. [L.]|
Hicbael imperator Chrumno Bulgari congressus, de eia edificatam traqsposuit. [Mett. [L.]) Ludowicua
\i<ius imperator parlitionem regni inter lilios suos factam
bello fugit, cl desperatione rerum mona-
clius laclus, iinpcrium dcponil Poalquem LeO annis confirmat Bacramentia optimatum Buorum. (/6 .)

H imperavit. Lco imperator Greeorum pcrimitur in paiatio buo

 CHRONICA. 158
157

conspiratione optimatum suorum, et precipue Mi- A berti transfert a Lcodio ad Andagium monasterium.
comitis, ipse Michael (A. Fald.) Rabanus sophista et sui temporis poeta-
ebabelis domcsticorum et
rum nulli abbas Vuldcnsis qui multa
secundus, fit
impcravit annis 9. ;

822 F. 8 C. 1. de sanctis scripturis disseruit, qui etiam librum de

In Turingia cespes longitudinc pedum quinqua- laude sanctae crucis, figurarum varietale distinclum,
quatuordcnum, allitudine sesqui- et mirando poemate composuit, et Sergio
genum, latitudine difficili

pedali, sine manibus de tcrra prccisus ct sublatus papse sanclo Petro offerendum misit
est, et ultra pedcs 23 translatus est. In Saxonia 823. 11. 4.

tellus in modum aggeris limite unius leugae in- \Mett. [L.]) Herioldus rcx Danorum cum uxore
tumuit. et filiis et sua parte Danorum Moguntiae baptizatur ;

823. R, etF.9. 2. et ab imperatore muneribus et parte Fresine in

Elcvatio sancti Ursmari confcssoris beneficium sibi data honoratur. (16.) Hilduinus,
[A. Leod.)
,49 Drogo, frater abbas dc Sancti Dionisii sacrique palatii archica-
Lobiensiscclebralur . [Mett. [L.])

Ludowici imperatoris, fit Mettensium cpiscopus pellanus, Romam mitlens a papa Eugenio sancti

Sebasliani marlyris corpus accepit,^ et Suessionis

Lotharius, tilius imperatoris, a palre in Italiam
(16.) R
" dum adhuc
dirigitur qui a Paschale papaconsecratus, coronam in basilica sancti Medardi collocavit. Ubi
;

rcgni et imperatoris atque augusti nomen accepit. inhumatum inloculo, in quo allatum fuerat, jaceret,

tantasignorum et virtutum gralia in nomineejusdem

(16.) Romae quidam nobilium perimuntur, pro eo
marlyriseniluit, ut a nullo mortalium vel cnume-
quod proniores justo esse viderentur ad fidelitatem
Lotharii imperatoris. Quod crimen cum eliam in rari vel enarrari possint. Quorum quaedam tanti

ipsum papam Paschalem intorqueretur, papa sc stuporis esse dicuntur ut humanam fidem cxcedant,

apud imperatores excusat, et de hoc crimine coram nisi certum esset, Deurn, pro quo idcm martyr pas-
populo et legatis imperatoris Romae cum magno susest, omnia facereposse.
826. -12. 5.
episcoporum numero se jurejurando expurgat. (Ib.)

multae domus (Ib.) Corpora Marcellini et Petri marlyrum de

Terraemotus factus est ; villae et cae-
Romasublata in Franciam translata, multis signis
lesti igne cremantur ; homines et animalia ictu

fulminumexaminantur ; fruges grandine vastantur; clarificata sunt. Corpus etiam sancti Gregorii papa?

cum ipsa grandine veri lapides immensi ponderis ad urbem Suessionis translatum esse dicitur.
6
cadunt ; et haec prodigia grandis hominum mortali- 827. 13.

pont.) Valentinus Romanae aeeclesiae I0l"s

tas subsequitur. In territorio Tullense villa Comer- (G.

tiaco puella duodennis, post sacram communioncm C presidet. Quo post quadraginta pontificii dies

defuncto, quartus hujus nominis papa Gregorius

in pascha a sacerdote susceptam,primum per deccm
Romame aecclesiae 102'is prcsidet, qui etiam quartus
menses pane, deindc omni cibo et potu per trien-
Rabanus abbas tractalus in libro
nium abstinuit, et postea ad communem hominum Leo dictus est.

sapientiae ct in .Ecclesiaslico ad Oggarium archie-

vitam rediit.
piscopum edit. Ainularius librum dc officiis aeccle-
824. 10. 3.

(C. pont. Eugenius Romanae aecclesite centesimus siasticis ad imperatorem Ludowieum scribit.) Prcef.

150 Ans.) Angelomus etiam ad eundem imperatorem

presidet. (Mett. [L.]) Corpora sanctorum Scveri
in libro regum edit. Ansigisus abbas
Ravennatium episcopi et uxoris ejus Vincentiae et tractatus
Lobiensis edicta imperatoris KarOli Magni et Ludo-
tiliie lnnocentiaeabOtgario archiepiscopo Mogunliam
in
translata sunl. (Mar.) InGallia antc solslitium aesti- wici filii ejus ad aeeclesiasticam lcgcm perlinenlia
duobus libellisdigessit. klem edicta eorumdem ad
vale, aere in tempestatem repente converso, ingens
mundanam legem pertinentia in duobus eque
fragmentum glacici cum grandine cecidit ; cujus
libellis digessit
lM .
longitudo pedesquindecim, latitudo sex, grossitudo
H. 7.
duos pedes habcbat. (Mett. [L.]) Legati Michaelis 828.
imporatorisintcrceleramuneradetuleruntLudowicoD (Mett. [£.)] Ilalicus Ludowici imperatoris exer

impcratori libros Dionisii Arcopagitae, ab eo con- citus classe in Africam transvectus, conserto prelio
magnam Afrorum stragem fecit. (16 In Wasconia
scriptos de hierarchia, id est sacro principatu, )

annona de c<clo pluit, frumento similis, sed grana

petente ipso Ludowico de Greco in Latinum trans-
latos. Qui libri Parisius in ipso sancti martyris breviora et rotundiora habens. (Marian.) Corpora

feslo missi, cum gaudio suscepti sunt quod gau- sanctorum Valenlini et Genesii in Augiam monaste-
;

dium virtus sancli marlyris auxit, decem et novem rium translata sunt.
Wal- 8 -
egrotis in ipsa nocte ibi sanatis. (A Lcod ) 829. 15.
caudus Leodicensis episcopus corpus sancti Huc- (Mett.) Contra Ludowicum imperatorem commotio

VARLE LECTIONES.
IM E. s. U c. L. c desunt D., sub anno prwccdenti exhibet C4*. 15 ° ita Sig. (itemm errans ; cf. «,817.)
porro
Bi*. Cl . 3. 4*. XCVl. corr. XCVIL et sic porro corrigens D. XCIV, et sic porro B3*. XCV. ;
;
et sic

C3*, 161 Idem — digcssit desunt D.

159 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 160

et simultas Bliorum ejuset optimatum exoritur. Hoc 4 cam solemniter dedicavit, eamque urbem Leonianam
anno qui esl annus ab initio mundi 1888, Bnitur appcllavit, vel a Leone tertio ejus nominis papa,
nonus annus magnus ac inilio mundi, qui est qui bujus operis fundamenta olim jecerat, vela se
annorum .*>•'>- :
.
ipso, quia et ipse Leo quartus dictus est.

830. R. el F. 16. C. 9. 837. 23. 7.

Apud ConstantinopolimTheophilus imperal annis (Fuld.) Northmanni Gallias graviter infeslant, Do-
t.">. Gregorius papa, dolens, crebris Saracenorum restatum vastant ; Andoverpum oppidum et Witlant
incursionibus vexari suburbium Romanse urbis orium situm juxta ostium Mosae incendunt, a
circa aecclesiam apostolorum principis Petri, intcn- Fresoniluis tributum accipiunt. '/;. pont.) Grcgorius
ditillic urbem novam aedificare ; ad quod consilio papa plures Italiae urbcs aul vetuslate aut hostilitate
et auxilio imperatorum animatus novam fabricam tlirutas uovis fabricis aut muris restaurat ,88
. Sara-
coepit. cenis ad depredandum usque ad portum Roinanum
831. 17. 1. venientibus, Romani instantia Leonis papse, auxi-
{Transl. S. B.) Saraceni Siciliam incursantes, liantibus sibi etiamNeapolilanis, eos bello excipiunt,
eliam Lipparim insulam devastant, ubi corpus e t cooperante sibi dlvinitus gravi turbine ventorum,
Bartholomei aposloli quiescebal ; quod olim loculo usque ad internetionem '" paene victos delent.
plumbeo injectum et in mare demersum a paganis,
838. 24. 8.
fcrcntibus illud propter nimiam signorum cla-
Fuld. Cometes in signo Librae apparet, North-
rilalcm abomnibus venerari, ab India usque ad manni Walacram insulam vastant, el liibutum exi-
hanc insulam ultro dclatum fueral Cujus ossa modo gunl.
a Saracenis buc illucque dispersa, et a quodam
839. 25. 9.
mon tchoipso revelantecollecta, Beneventum trans-
Mett [Fuld]) Ludowicus imperator filio suo Lo-
ferunlur Fuld. Ludowivus imperator adversantes
thario sub lide ad se venienti reconciliatur, eique
silii alios cxauctoravit, alios exiliavit, alios bonis
dignitatem imperii etregni coronamlribuit. Gometes
privavit ; ac per boc filios et optimates suos magis
in signo Arictis apparet, et per aliquot dies plurimi
contra se exacerbavit.
in.star stellarum igniculi per caelura discurrere vi-
832. 18. 2.
dcnlur.
Fuld.) Grcgorius papa in Galliam veniens, con-
840. 26 10.
tra iinperatorem cum Bliisagebat.lmperaloruxorem
[Mett. [F.] Ludowicus imperator moritur, el Lo-
suam Judilli, (juasi causam malorum, abdicavit.
(^ tiiarius solus imperium usurpans, imperal annis 15.
19. :;.

Fuld Ludowicus imperator a suis desertus ac 841. 1. II.

Mfftl [Reg.] Karolus et Ludowicus, tilii impora-

prodituset in potestalem Bliorum redactus, episco-
loris, dolentes se a fratre suo Lotii irio debila regni
porum judicio arma deposuit, ct ad agendam poeni-
parte privari, contraeum iusurgere parant.
lcnliam inclusus csl. Sed ct luna per eclypsim
deficiunt 842. 2. 12.

834. 20. i,
Mett. [F. R.]) Comelcs in signo Aquarii appa-
Fuld Ludowicus imperator relaxatus, arma, rnit Tribus fratribus de regoi parlitione discordan-

imperium et uxorem recipil ac filium Lotharium in

libus, conseritur intcr eos pugna in pago Alciodo-
Italiam redire cogit. rense, apud viliam Fontiniacum ; el lanta ccdes

835. 21. 5.
ulriraque facla est, ut nulla aelas meminerit tantam

Monenlc Grcgorio papa el omnibus episcopis slragem bominuni factain fuisse in gente Kraueo-
assi ntientibus,Ludowicus imperator staluit ut in inin, cl ita eorum vires ibi attcnualae srunt, ul jam
Gallia el Germania festivilas omnium Sanctorum in necsuos terrainos ab externis lucri possint. Victoria

Kalendis Novcmbris celebrarelur, quam Romani ex tamen Karolo el Ludowico provcnit.

inslilulo Bonefacii papae celebrabanl ;\Vn>. Hoclem-
D 843. 3. 13,

porc reliqmae Viii marlyris a Parisius ad Corbeiam U tt. P. Fratribus a mdum a bello desistenti-

Saxoniae traosferunlur ; unde ipsi Franci Lestali bus, consilio oplimatum tandem dc pacc agitur, et

suni, quod ab illo tempore gloria Francorum ad de parlibus singulorum 10 priraores eliguntur, qui

Saxones translala sit. Regino ) Ebbo Remorum in iinuni convenicntes regnum aequaliter dividerent;

archiepiscopus deponitur ; aliiquemulli, quicumeo el ila pax in annum sequentem induciatur. Ludowi-

in dejcctionem Ludowici imperutoris conspiraw- cns interim pergens in Saxoniain, validissimaifl li-

rant, damnanlur cl exiiiantur. bi rtorum conspirationem dominos suos opprimere

836. 22. 6. volentium fortiter compescuit, auctoribus factionis
G iriuspapa consummalam novs3 urbis fabri- capilali sententia damnatis.

V.MU.i: LECTIONES.
1 crasum : Obiil sanclus Sturmi primus Fuldensis abbas. Idcm addii unui A., deest
l64 v
reliquisCf, a 780 Grcgu 1

1 .-t.nn at -/< >»//// IM • *

u. adteruetionem
101 CHLIONICA. 162

84i. R. et F. 4. C. 14. \ aliquos sacri ordinis ad se inclinaret; qua? ab archi-

(G. pont.) SergiusRomanae aecclesiae 103" s pro- episcopo correpta, confessaest, se per suggestionem

sidet. Ad hujus clectionem confirmandam Ludowi- cujusdam presbileri qua^stus causa hoc fecissc.
cus filius imperaloris Lolharii a patre missus, ab 849. 6- 5. 4.

eodem papa regem Langobardorum unclus est.

in (Ifc.jGodescalcus hereticus aRabano archiepiscopo
155 De-
(Mett. [F.j) Mauri Beneventum occupant . ralionabiliter, ut multis visum est, convincilur, sed
scripto in tres partes regno, tratres ad urbem Galliae tamen in suo perseveravit errore. {Transl. S. B.
Viridunum convcniunt, ct intcr se paciiicantur; et Sancla lielena imperatrix, a tilio suo Constantino
datis ct acceptis invicem sacramenlis, quisque ad Magno primo hujusnominis imperatore Romc in ec-
descriptas sibi partes rcgni tuendas revcrluntur. clesia sanctorum Marcellini et Petri martyrum in

{Melt. [R.]) Karolus accepit occidentalia regna a mausoleopurpureo sepulta, ad Franciam a Theogiso

Brilannico occeano usque ad Mosam tluvium; in monacho transfertnr, et in diocesi Remensi magna
qua parte extunc et modo nomen Franciae remansit. Francorum vcneralione excolitur ,nT
.

Ludowico orientalia rcgna ccsserunt, omnis scilicet 830. 10. 6. 5.

Germania usque ad Riicni flucnta, et aliquae trans ; Meit.[F.] Franci a Boemanis preliograviter vin-

Rhenum civitates cum adjacentibus pagis, propter B cuntur. Cui bello spiritus malignus se prefuisse, per

vini copiam. Lolharius, qui major natu erat et impe- os abreptitii publice protestatus est, et per sc ct per
rator appellabatur, omnia Italiae regna tcnuit cum suos soeios, spiritus scilicet supcrbiae ct discordiae,
ipsa Roma, nec non et Provinliam, et mediam par- egisse, ul Franci terga verlerent.
tem Franciae inter Scaldim el Rhenum, quae mutalo 831. U. "
7. 6.

nomine ab eo denominalur Lotharingia. Post factam ReliquicC sancti llermetis marlyris per Lolharium
crgo divisionem Karolus regnat in Francia annis 3i, imperatorem in Gallias mittuntur, cl apud Indam
Ludowicus fratcr ejus in Germania 33. monaslerium honoritice condunlur. (Ib.) Famcs va-
845. R. 3. F. J C. 13. lida Germaniam allrivit, ut eliam paler lilium suum
(Mett. [?.}) Ludowicus rex Germaniae Abrotidos devorare voluerit: quo lempore Rabanus archiepi-
a sc deficere molientcs,bello perdomuit, occiso rcge scopus multam pauperibus benivolcntiam exhibuit.
eorum, eorumque terram populum sibi divinilus
et 832. 12 8. 7.

subjugatum pcr duces ordinavit. Apud Conslantino- (16. ) Karolus rex Francorum tilios fratris sui Pi-

polim Michael et Theodora imperant annis II lb,s pini regis, Pipinum ct Karolum, regnum inquietan-
846. 6. 2. 1. tes capit, et in monachum attonsos in monastcrium
(Miett, [F]) Northmani regnum Karoli graviler Wrudit
infeslant, et usque Parisius navigio veniunt; cum 853. 13. 9. 8.

Fresonibus tribus preliis confligunt, in primo victi, (Mett. [F.] Northmanni per marc Briltannicum
in duobus victores existunt. Karolus cum Britloni- ostia Ligeris ingrcssi, urbem Namnctem invadunt,
bus infeliciter pugnat Ludowicus rcx quatuordccim apiscopum sabbatho sanclo paschae baptismum ce-
duces Bocmanorum cum suis baptizari fecit. lebrantcm trucidant, clerum ct populum perimunt,
847. 7. 3. 2. Inde Andegavis, deindeTuronis occupant, el ut tem-
(G. pont.) Leo quintus hujus nominis papa, Ro- pestas omnia diruunl, templum eliam sancti Martini
manae aecclesiae 104us presidet. Hic decrevit, ut dum incendunt.
missarum sacra solemnia celcbrantur, nullus ex 83 i. 1i. 10. 9.

laicis in presbiterjo slarc vel sedere vcl ingredi pre- ((}. pont ) Hincmarus Remorum archiepiscopus in

sumat, nisi tantum sacra plebs, quae ad ministralio- Fraucia claret, qui vitam sancti Rcmigii scripsit.
ncm sacri officii constituta est. Decrevit etiam, ut Benedictus 103 US Romanae ajcclesise presidet. Hoc
oclavae assumplionis sanctae Mariae in a;cclesia Ilo- conspiratione quorumdam malignorum deposito,
mana celebrentur, quod antc non ficbat. Anastasius presulalum invadit. Sed Mett [F.] Ana-
848. 8. 4. 3. ** stasio a legalis imperatoris Lotharii dejecto et in
Rabanus abbas Fuldcnsis, ordinatus Moguntia; carcere truso, Benedictus honoritice relocatur.

archiepiscopus, celebrata synodo Moguntiae jussu Northmanni qui per 20 annos Franciam nimis atiri-

Ludowici regis, multa aecclesiie utilia decrevit. veranl, in patriam suam reversi, intestino inter se

(Mett. [F.]j Quaedam pseudoprophetissa dicens inslarc bello usquc ad internecioncm dclentur, ut dc regia
diem judicii, Moguntiam sollicitabat, ita ut etiam eorum stirpe nullus nisiunus-puer remaneret (179).

VARLE LECT10NES.
153
M. B. o. desunt D. ,3G Primo in 1. fuit XILI seu XUUsedjam radendo in XI mutalum esl. XIIIl A.
137
totum annum in rasura scripsil Sig. ciu\ iertiis quibus W, addit recondita in ccnobio S. Petri, quod
;
:

Altum Vyleyr diciter. Horum loco A. post diocesi addit: in Altuillari.

NOT^.
(179) In nullo quem novcrimus Sigeberti codice origincm traxisse opoitet; at codicc E8b. jam depcr-
occurrit locus famosus de Johanna papissa, qucm dito, certi ea de re nil jam habemus. Vklesis fuas
hoc loco editio princeps exhibet. Qui nisi ab cditore infra ad Auctarium Ursicampinum dicturi sumus.
insertus est, quod addubito, a monacho Votensi
103 SlGEBERTl GEMBLACENSIS. 164

855. 15. F. 11. C 10. \ studium Moguntinam pecclesiam illustravit. Ludowi-

(Ib.) Ternemotus, aoris iusolita commotio, lurbi- cus rex Germania plurima prelia contra Sclavos 1

nes. lempostates, grandines, fulmina, muUa multis strenue gessit; eorum Rastrix no-
et capto principe
niodis incommoda hominibus inferunt. Quidam mine propter violatam fidom oculos eruere jussit.
cliam homo ignecaelesti consumptus esl, vesteillesa (76.) Principibus Karoli regis inler se discordanli-
manente. lb ) Lotharius imperator partito inter ti- bus, Brittones destitutam auxilio terram invadentes,

lios regno abrenuntiat saeculo, et in Prumia mona- usque Pictavis omnia vastando voniunt.Quos rcdoun-
sterio habitu monaclii suscepto, non mullo post dor- tes rex Karolus prosecutus, Brilanniam intrat, et

mivil in Domino. Ludowicus, filius ejus, olim a Sar- pugna conserla Franci vincuntur, Brittones in crede

gio papa in regem unclus, imperat annis 15. Lo- eorum grassantur (480.)
lB8 800. 5. 10.
Lharius vero frater ejus Lotharingiaui tenet . 4.

856. 1. 12. 11. (Ib.) Numcneus rex Brittonum dum instaret ro-

(16.) Rabanus egregise vilae et scientise archiepi- gnum Francorum depopulari, visum est ei asistore
scopus obiit. Maginradus eremila martirizatur, sibisanctum Maurilionem, Andegavensis urbis olim
(Mar ) Apud Constantinopolim Michael solus impe- episcopum; a quo in capite baculo pcrcussus, iram
ratannis 12 l8 '. B Dei morto perscnsit (181). (Widuk. i, 16.) Iloc lem-
857. 2. 13. 12. pore Leutulfus dux Saxonum, pater Ottonis ducis,
(G. pont ) Nicliolaus 10(jus Romana? a'cclesia) pre- avus autem lleinrici regis, corpus sancli Innocentii
sidet ; cujus ordinalionem Ludowicus imperalor sua papae a Roma in Saxoniam transtulit (182).

presentia roboravit. [Mett. [F.]) Coloniae orta tem- 861. 6. 17. 5.

pestate, populo inbasilicamsaneti Petri confugiente, (Mett. [R ]) Herispous, Numenei, rex Brillo-
filius

fulmen subito instar ignei draconis basilicam scidit num, Karolo regi confederatur, et muneratus ejussc
ac penetravit,et tres homines diversis quidem locis, dominalioni subdit.
seduno ictu in mortem dejecit Alios etiam sex eo- 862. 7. 18. 6.
dem impctu semivivos reliquit. (Fuld.) Lotharius rex Lotharingiae Waklradam
858. 3. 14 2. pellicem supcrducens conjugi sme Tietbergse, con-
(Ib.) Franci super credulitatc Karoli regis sui apud sentientibus sibi archiepiscopis Gunlhario Colo-
Ludowicum fratrem ejus expostulant, et eum ad niensi et Tietgaudo Treviccnsi, magnam sibicalami-
regnandum super se contra Karolum invitant. Quod tat em oaravit
*-'
ille inconsultu aggressus, turpiter alienis cxcessit fi-
863. 8. 19. 7.
nibus (Ib.) ln parochia Moguntina malignus spiri-
(Mett.) [R.]) Hugbertus abbas et dux, frater Tiet-
tus cvidens nequithesme indicium dedit. Nam primo
bergs! regina 1

,
pro repudio sororis suae conlra Lo-
lapides jaciendo, et parietes domorum quasi malleis
tharium insurgit. Guntharius et Tielgaudus archi-
pulsando, indo manifesteloquendo, furta etiam pro-
cpiscopi Romae a papa Nicholao pro adulterio Lo-
dendo, discordias inter vicinos seminando, homines
tharii rcgis examinati, cum et suis synodalibus ge-
inquietabat. Deniquc animos omnium contra unum
stis, quaeprrefcrebant, etsuoeliam oreconvicti fuis-
hominem commovit, quasi pro ejus peccatis caeteri
sent, cpiscopalu ct sacris gradibus exordinati ana-
talia paterentur. Cujus fruges in unum coacorvatas
thcmatizati sunt, eisque tantum laicalis communio
incendit; qui ubicunque intrassct, statim domus illa
concessa est.
cxurebatur, ut jam ei nisi in agris locus manendi
864. 9. 20. 8.
nullus csset. Proptcr hoc presbiteris lelania agen-
libus et benodictam aquam spargentibus, inimicus (lb.) Excommunicala pclicc Waldrada a legalo
apostolico, vidcns Lotharius rex etiam excom-
sibi
ntultis lapides jaciendo cruentatis, tandem aliquan-
municationem intentari, Tietbergam uxorom rooo-
diu qnievit. Presbiteris recedenlibus, inimicus lle-
biliter ululans.tandoin prosbitcrum quondam non.i- L> pit. Sed id non multi.ni profuit,quia non mullo post
natim exprimcns, so, quando aqua boncdicla sj.ar- ea repudiata peliccm recepit, nec ullra ullo cor-

gobatur, sub oappa illius qua.si familiaris sui laluissc reptionis modo abea separari potuit.

profcssus est ; accusans eum ouin tilia procuratoris 805. 10. 21. 9.

concubuisso. Sio per Iricnniuin instilil, donoc ibi- \i>on., Martyrol,) Corpora sanctornm martyrum
dem cuncta sedificiaincendio consumcrot. Eusebii ct Pontiani dono Nicholai papsa ad Gallias

85!). 4. 15. 3. translala, in nionastcriis volo religiosorum sanoto

(/6.) Probus presbiter obiil, cujus convcrsatio ct Potro collalis lionorifice tumulanlur. (Mett. [R.]) Rex

VAIil K LECTIONES.
,B8
A. hio exhibet verba: Hoc t. c. Remigius i e. s. i). ex a 895, ubi ea Otnittit, •••Xlll C2*.
*•. D.

NOTiE.
'180,i A. 8i«». noc aarrant Ann, Bertin , n 860. (481) A. 881. Ann. Bort.
H 18 Cln on. Britann nx^i ,\. 844
 . :

10a CHROMCA. 166

Bukarum ad christianismum cum sua gente con- \ probatione innocentiae suae ad examinationem cor-
versus, missis ad eum a sede apostolica ministris poris et sanguinis Domini tam ipse quam optimates
sacri ordinis, acceptis etiam a rege Ludowico sub- regni invitati essent et ipse et omnes, qui corpus
:

sidiis. adeo iu fide solidatur, ut non multo post filio Domini cum eo temere acciperc presumpserunt,
majore in regnum ordinato, ipseabrenuntianssaeculo infra ipsum annum perierunt, ipso statim in re-
monachus factns sit. Sed cum filius ejus juveniliter deundo Placentia? defuncto.

agens ad gentilitatis cultum vellet redire, militiae 871. 10. 27. 2.

cingulo et cultu regio resumpto, filium persecutus (Fuld.) Coloniae celebrata synodo ad dedicatio-
ccepit et oculis ejus effossis eum in carcerem trusit; nem aecclesiae a tribus Lotharingiae metropolitis,

et filio juniore in regnum locato, sacrum habitum Liutperto Moguntino, Bertulfo Trevirensi, Willi-

recepit et in eo usque ad finem vitae persevera- berio Coloniensi, cum ab eis etiam major aecclesia,
vit 160 . quaecst sancti Petri, dcberet dedieari, precedente
866. R. M F. 2-2. C. 10. nocte audit* sunt voces malignorum spiriluum,
(Ib.) Herispoo a suis perempto, Salomon fdius inter se dolendo conquerentium, se a possessis diu
ejus supcr Brittones regnat, el Karolo contra se sedibus debcre expelli. (Mett. [R.] : Karolus rex
venienticonfoederatur (183). (Ib.) Northmanni Gal- Francorum, defuncto fratruele suo Lolhario, dum
liam repelenles, Namnetis, Andegavis, Pictavis et Lolharingiam solus usurpare nititur, moderan-
per
Turonis terminos depopulantur. Quibus occursantes tiam et industriam fratris sui Ludowici Germano-
dux Aquitaniae Ramnulfus et Ruotbertus fortis mar- rum regis ad hoc attractus est, ut aequaliter inter se
chio, dum ipsi incaute preliantes perimunlur,eaHeri regnum fratruelis dividerent. FulJ. Ab exercitu
a Northmannis ut oves a lupis acervatim ster- Ludowici Germanici vario eventu varia bella conlra
nuntur. Sclavos geruntur.
'
867. 12. 23. II. 872. 17. 28. 3.

(Ib.) Beneventanam regionem incur-

Saracenis (Mett. fR.J) Karolum regem Francorum domesti-
santibus, Ludowicus imperalor viriliter occurrit. ca calamitas in filiis suis affixit. Siquidem Karlo-
Ad cujus auxilium Lotharius frater ejus properans mannum in clericalu usque ad diaconatus oflicium
multa quidem prelia cum eis slrcnnue gessit, sed provectum, ipse pater caepit et excecavit, pro eo
exercitu suo propter intemperiem aeris morbis et quodad apostasiam conversus et omni gencre no-
morsibus aranearum nimis gravato, cum multo cendi regnum perturbans, alter quidam Julianus
suorum dispendio rediit. p effectus erat. Porro alter filius ejus Karolus dum
868. 13. 24. 12. inconsulte voluisset experiri cxperlam cujusdam
(G. pont.) Adrianus Romanae aecclesiae 107 us Albuini militis fortitudinem, et solus soli congressus
presidet. (Fuld.j Cometes manifestissime apparet. fuisset, ab eodem Albuino, ignorante quis esset,

Michael Grecorum imperator sensu diminutus adeo peremptus est. Fuld. Rasilius imperator Grecorum
mente excedehat, ut familiares suos juberet occidi; munera mitlit
intercaetera Ludowico regi Germa-
quos tamen ad se rediens, sibi representari exi- norum christallum mirae magniludinis, mire auro
gebat. gemmisque ornatam, cum parte non modica sanctae
869. 14. 23. 13. crucis.
Basilius, quem Michael imperator pauperem ex 873. 18. 29. 4.

familia unius abbatis sibi asciverat, et cubicula- (Mar.) Johannes 108 us Roma.iaeaecclesiaepresidet.
rium factum ad tantos honores provexerat, ut alter Ad hunc Johannes, Romanae aecclesiae diaconus,
ab imperatore appellaretur, saepe ab imperatore vitam primi Gregorii papa? scribit, in qualuor libel-

per insaniam occidi jussus, timens ne tali occasionc lis laudabiliter editam. (Metl. [R.] Adalgisus dux
occideretur, elegit magis ipse imperatorem interfi- Beneventanorum a Grecis seductus contra Ludowi-
cere, quam ab eo interfici ; et imperavit annis 17. L) cum imperatorem rebellat, et multas Italiae urbesab
[(Odonis trunsl. S. M.) Corpus sancti Mauri, qui eo deficere fecit. Cui imperator viriliter repugnans
fuit discipulus sancti Benedicti, asportatum a Glan- frenevenlum et Capuam capit Sed dolis Adalgisi
difolio in Burgundiam propter timorem Normanno- persuasus exercitum dimiltere, ita ab eo estcircum-
rum, transfertur ad Fossatense cenobium, qaod ventus, ut non posset evadere, nisi turpi foedere
conslruxit sanctus Babolenus, sancti Columbani facto compulsus jurasset Adalgiso.se nunquam in
161
discipulus . vita sua Beneventi fines intraturum. Ob hoc Adal-
870. 15. 26. 4. gisus a senatu Romanorum reus majestatis et

(Mett. [R ]) Lotharius rex Romam ad Adrianum hostis publicus dijudicatus et hello contra se de-
papam se excusalum vadit. A quo dum pro com- creto, in Corsicam fugit. (Fuld,) Karolus junior

VARLE LECTIONES.
160
A . hic exhibet verba Hoc tempore — Gimniacensem ex an. 695, ubi ea omitttt. m inraswraij.
rell. prceter A.
NOT.-E.
(183. A. 857. Ann Bert.
 1(>7 SIGERERTI GEMBLACENSIS. 168

Ludowici Germanorum regis flliusa deemonio gra- A ct nimia aquarum imrodatio facta est in Junio, iia
vitcrrn praesentia patns et optimatum ejusvexatur, ul in Saxonia villa qusedam longe a lorrentibus ct
el 111 ipsa vexationc confilelur, lioc sibi ideo conii- fiuminibus remota, inmomonto cum hominibus ot
, quia conlra palrem suum conspirationem bestiis,cum arboribus et a^dificiis, cuni secclesia et
facere moliebatur. allaii penitus absorta sit ot nullum habitationis
874. R. 19. F. 30. C. 5. roniansoril vesligium. Mett \l\.}> Ludowicus impe-
(J6.) In [talia Brixae tribus diebus ac noetibus rator in Italia moritur, ot patruus suus Karolus rex
sanguis decaolo pluisse oarralur. Norlhmancii cliam Francorum Romam pergit, ct Johanne papa et Ro-
a regno Ludowici Germanorum regis Lributum exi- manisper munera sibi conciliatis, imperator crea-
gentes, abexerciln iilius graviter cesi vincuntur. tur, et imporat annis tribus. Sed ei slatim a I.u-
(Mett. \i\.\ Locusla3 Galliam depopulantur innu- dowico fratre suo bollum paratur, quod se incon-
merabiles, caeteris locustis majores, sena alarum sulto solus imperium fralruelis usurpavcrit. (Ib.)
remigia, sex pedes, duos dentes lapide duriores Britones rege suo Salomone mortuo, pro conlentioue
habenles, ut castrorum acies turmalim volantes, regnandi intestino inlor sebello colliduntur ; sicque
duces cum paucis ilinereunius diei premiltentes ad inviti cessant a Galliae exterminio. [Fuld.) Karolus
metanda loca venlurse multitudini, circa lioram irnpcrator post adeptum imporium ullra se elalus,
nonam ad locum previsum venientes, ibique solis consuetudiaes Francorum vilipendens, Grecas glo-
ortum expectantes, per spacium unius diei aereni rias et insolilos habilus afifectabat, ot talari dalmatica
velabant, ipsum solis splendorem obnubilantes ; ore indutus ot dosuper balteo accinclus pendente usque
lato, extenso intostino, omnia viridia in herbis ct ad pedos, capite vero involuto velamine serico, et

arboribus vastabant, spalium diurni itineris qua- diademate superimposito, procedebat. Et cum csset
tuoraut quinque milibus extendentes. Hoc misera- leporc timidior, et hostes fugere qtiam fugare para-
bili speclaculo usque ad mare Brittannicum perve- tior, fratrom suum Ludowicum lacessobat, minalus
nientes, tandem llatu venlorum in profundum maris tantas copias se conducturum, ut ab equis flumine
demerssae sunt ,•
sed estu occeani ad litus rejeetse, cxhausto, ipse peraridumalvoum Gormaniaj rognum
ex pulredine sua aere corrupto, multos perire fece- intraret.
runt. Fuld.) Secuta famcs valida multos con- 877. 1. 33. 8,
sumpsil inedia, ut paene lertia pars hominum con- Heiricus monachus vitam sancti Gcrmani Antisio-
Bumpla sit dorensis, heroico metro in sex libellis luculenter
875. 20. 31. 6. q exaralam, Karolo imperatori obtulit. (Melt. [R.])
(Ib )
Ilio.ms solito asperior et prolixior ; nix ct Ludowicus rex Germanorum morilur, rolinquens
gelu a Kalendis Novembris usque ad vornale aequi- tres filios suos hercdes, Ludowicum juniorem et
noetium. Ib. I.udowico regi Gcrmanorum appa- Karolum, qui non multo posl imperavit, ct Karlo-
ruit in somnis genitor suus Ludowicus olim impe- mannum palrom Arnulfi impcratoris. Karolus impo-
rator, adjurans eum pcr nomo.n sancta* Trinitalis, rator de mortc tratris sui gavisus, injustiliam, quam
ut euin eripercta tormentis, in quibus dotinohatur, conlra fralrem conccperat, contra filiosfratris pcr-
utlandom aeternam requicm mereretur habere. Ob ficere paratus, cum quinquaginta el eo amplius
hoc ad diversa monasteria elemosinis destinatis, hominum milibus rcgnum eorum aggressus, Colo-
obnixo filius succurrebat patri. Dnde dabatur intel- niam usque venil, tiliis Ludowici alias occupalis.
ligi, quia licet idem imperator multa Deo et homi- Ludowicus junior logaiione ad patruum missa roga-
nibus placila fecissct, plura tamcn Deo contraria bai ea, quae pacis sunt. Ouotl cum impelrare non
in regno suo ficri conscnsil. In quibus graviora posset, viriliter eum bello excepit, eumque viclum
videbantur, quod hercsi Nicholaitarum non restiiii, cum niniio oxorcitus danino et mullo tlodocore
etmonita Gabrielis arcbangeli, duodecim capitulis fugere compulit. (Fuld.) lugruente in Germania
comprehensa, quae Emarcus 16i ei legenda et obser- ''
pecorum pestilentia, dum canes undiqae eollecti
vanda oplulit, sorvare non studuil. (Mctt. [R.]) Nort- cadaveribns incumberent, ita disparuorunt, u( nec
nianni urbem Andegavis, quasi in ea babitaturi, \i\i noc morlui rejierircntur.
ciiin omnibus occupant. Ad quam oppugnan-
suis 87S. 2. :!l !»

dam Carolus rex, ascito Salomone Britonum rege, (Mett. [R.| Karolus imperator Romam secundo
diebus eam obsedit.Sed cum Northmanoi ad
miiliis pro ectus, Itosoni, gormano uxoris siko,neptcm
dospcralionem addocll luisMMit, n\ inulo cxer- suaiu, liliam Ludowici inipcraloris, uxorem dotlit,
cilu, peeunia ab eis aecepta, egressum eis arcnuit, eldataei Provincia, in rcgem oum coronavit, ul
eitqae boc pacto pejora faeieniilooum dedil 184) otiain rcgibiis impurare viderelur. Oni autliens fra-
xt<;. 21. suos Karlomaunum
Bt. 7. truelcs cl Karolum costra se
I <ii
' Comctessolito rutilantior apparuit. Sul.iia cxcrciiiim adducere, pavore solulus redilum parat,

VAUI.ELECTIOM IS
" ita Sig corrupii nomcn Einardi. quod Ann. Kuid
•

in Irgvbal.

Mir.i..
(184 A. x7-'. Reg.
 ;

169 CHRONTCA. 170

et inter redeundum a quodam Sedcchia Judaeo male \ vaganles, Ambianis, Atrcbatis, Corbeiam, Camera-
potionalus, Mantuae morilur. Filius Ludowicus cjus cum, Tarvennam, fines Morinorum, Menapiorum,
cognomenlo Halbus, secunduspostdivisionemregnat Bracbatensium, omncmque circa Scaldum fluvium
in Francia annis duobus. Junior vcro Karolus filius terram, monasteria sanclorum Walarici et Richarii,
Ludovvici Germanorum regis, imperium adcplus est, ferroeligni devastant Mett. [R.]) Inde Wal flu-
annitentibus sibi quibusdam nobilium Romanorum vium ingressi, totam Baiuam, palatium etiam [Neo-
Johanne autem papi satagonlc imperium transferre mngi hccndnnt. Eodom anno Godcfndusct Sigifri-
ad Ludowicum Balbum filium recens dctuncti dus reges Northmannorum cum inaestimabili multi-
Karoli iinpcratoris. tudine juxta.Mosam in loco Haslon 186) considentes,
87!). R. 1. F. 1. C. 10. Leodium, Trajectum, Tungris, Coloniam Agripinam,
(Fuld.) Johannes papa a Romanis injuriatus, ita Bonnam 1Gi
cum adjacentibus castellis comburunt ;

ut etiam in custodia tenerelur, pro eo quod Karolo Aquis equos stabulantes, oppidum et pa-
in palalio

non favebat, in Franciam veniens cum rege Ludo- latium incendunt preterea monasteria Slabulaus.
;

vvico Baldo paene annum moratus est. IVorthman- Malmundarium, Indam, 1'rumiam. (Fuld. 881 ) Sa-

norum plus quam quinque milia a Francis in Gallia cri ordinis in utroque sexu ministri, ubi poterant

cssasunt. Hoc tempore (183; clarebat Milo mona- B oportunius, lalebant, ct sanctorum corpora et pi-

chus dc sancti Amandi, qui vitam sancti Amandi gnera locistutioribus absconderant. (A. Vrd., 879)
metrice edidit, et librum de sobrietatc ad Karolum Ad baec mala Hug, filius Lotharii regis cx Waldrada
Calvum scripsit. Sub hoc Milone adoiescebat etiam pelice, in Lotharingia, et Roso suprascriptus in Bur-
nepos ejus Hubalbus, qui in septemliberalium artium gundia tyrannizabant.
perilia clarus, egregie praeter caj tera in musica cla- 883. :>. 3. 14.
ruit, et de multis sanctis cantus dulci ct regulari [Mett. |R.]) Northmanni urbem Treverim incen-
moduiatione composuit. dunt, ct Mcttim usque pertendunt, ibique conserto

880. 2. 2. 11. prelio christianos vincunt. In hoc prelio Walo Met-

Fnbl. Sol horadici nona ita obscuratus est, ut lensium episcopus csesusest.
stelhne in caelo apparerent Mitt. [&.} Rex Fran- 884. 4. 4. 15.
corum Ludowicus Balbus moritur, uxorem suam (Ib j Karolus imperator a Gallis ct Germanis ad
r\ se gravidam relinquens. De regno ejus Francis auxiliandum rcgno evocatus. Norlhmannos obsidet.
varie senlientibus,- aliis illud filiis Ludowici Balbi Cum quo Godefridus rex facto foedere, ut sibi Fresia

ex concubina deberi judicantibus, aliis Bosoni Pio- „ provintia ct Gisla filia Letharii regis uxor daretur
vintiae regulo ad illud injustc invalendum assen bapti/atus est, et ab impcratore de sacro fonte su-
Germania rcsociare
lientibus, aliisvero illud regno 1
sceplus quoque rege nimis munerato,
est. Sigfrido

volenlibus, nascitur interim cx legitima uxore Lu- eos a regno suo recedere fecit. Qui mox Franciam

dowici Balbi filius, qui ex nomine avi Karolus repetentes, post multas incursioncs a Karlomanno
nominatus est Filii tamen Ludowici Balbi ex con- rege Francorum duodecim milia argenti probati pro
cubina, Ludowicus et Karlomannus dicti intcrim tributo exigunt, et sic in duodecim annos pacem

regnum Francorum inter se dividentes, regnant promitlcntes, mare repetunt. (Flod.) Hoc lempore
annis quatuor 163
, et Bosonem semper perse- Rodulfusquidam corpus sancti Calisti papae el mar-
cuti sunt. 16.) In silva Francke Carbonaria plus tyris a Romana urbe in Franciam transfert qui ;

quam novem milia Northmannorum a Francis cse- Calislus jejunium quatuor temporum celebrari insti-
duntur. tuit l6S .

881. 1. 1. 12. 88S. 5. 5. 16.

Karolus imperator, Karlomanno de- fratre suo (Mett. [R.]) Karlomanno Francorum rege mor-
functo, et non multo post Ludowico allero fralre tuo, cujus frater Ludowicus jam priorianno obierat,
suo immatura morle orercpto, post claras de ini- D Northmanni Franciam repetunt, dicentes se cu
micis victorias regnum Germanise optinuit (Cf. ib.)
rege Francorum tanlum, non cum Francis pacis pe-
882. 2. 2. 13. pigisse pactum. Hinc compulsi Franci Karolum im-
[Mctt. [R.]) Karolus Roms a papa Johanne in peratorem ad auxiliandum sibi invitantes, Franciam
imperatorem benedicitur. (A Vedast.) Norlhmanni, ei subiciunt. Qui contra Northmannos apud Lova-
adjunctis sibi Danis, Franciam et Lotharingiam per- nium castra metatos semel et bis exercitum misit,

VARLE LECTIONES
163
quinque B2". Cl, I).
,b;
hunnam C3. 4*. D. lfi3
Hoc instiluit Sig., ut vid., cur. ter-
tiis ; rell,
NOT.E.
I8u Multum errat Sigebcrtus in tempore In Kal. Od. ordinatio Bucbaldi in sacerdotem anno Do-
necrologio cnim S. Amandi Elnonensiss. X, nunc mini 880.
bibl. Valentianensis B. o, 66, legitur 10. Kal. : 186 Cf. Mon. SS. i, 396.
Oct. obitus Milonis anno Domini 872. atque 8 :

Patbol. GLX.
 1

I T SIGEBERTl GEMBLACENSIS. 172

sed niliil dignum fecit. Regnavit ergo Karolusetiam \ Francorum misere discerpitur. In Italia nempe Be-
in Francia annis l
lb0
Hincmarus Remorum archi- rengarius et Wido de regno contendunt. Franci
cpiscopus obiit. vero, neglecto Karolo lilio Ludowici Balbi, puero

886. R.6. F. 1. C. 17. vix decenni, regem sibi preficiunt Odonem, tiliuni

(M.vr Marinus Romanae secdesiae cenlesimus no- Gotberti ducis, quem

Northmannis occisum supra
a

nuspresidet. Apud Conslantinopolim Basilio impe- diximus, Rodulfus aulem corona sibi imposita rex

ratore mortuo, Leo filius ejus imperat annis 18 l67

. Burgundionum statuilur, quod regnum mullo lem-
Mett |R.] Hug, filius Lotharii regis ex Waldrada pore duiavit.

pelice, paternum Lotharingia? . regnum rebellando 891. 1. \. 5.

assequi sperans, Godefrido Northmannorum regi, Mar. Ab boc tempore Liutprandus diaconus Ti-
cui soror sua Gisila nupserat, medietate affectati cinen^is aecclesiae, hystoriam suam ordilur. Basilius
regni promissa persuadet, ut ab imperatore impe- Romanae aecclesiae 112us presidet. Hic in aliquibus
tiscos ad libitum suum sibi addi peteret, libris non invenitur. (Mett. [R.],i Normanni Parisius
riales

per hoc utrinque imperatorem circumveniri pu- expugnarenon valentes Burgundiam aggrediuntur,
tans : si daret, Northmanni hostes regni in visce- etSenonis urbem oppugnant, sed non expugnant.
ribus regni immitterentur; si negaret, justam rebcl- (Liudp.; In llalia Saraeeni castrum quoddam Fraxi

landi causam habcre videretur. Ad hoc traclandum netum occupantes, magno exitio Italiae esse ccepe-

jussu imperatoris Heinrico duce et Godefrido in runt.

Batuam ex condicto convenientibus, inter agendum 892. 2. 2. b\

Godefridus cum suis perimitur Nec multo post (Mett. [R ]) Nortmanni a Scnonis Pansius re-
ctiani Hug ab Heinrico captus excccatur. et novis- petunt, et inde repulsi, per Matronam lluvium Tre-
siint> in monachum Prumiae attondotur. cas urbom incendunt, ot usque Virdunum el Tullum

887. 7. 2. 1. urbes cnncta dcpopulantur. (LlUDP.) Wido Beren-

(16.) Normanni a Lovanio excuntes, Parisius ob- garium bis victum ex prelio fugat. (A. Vedast. 888)

sident. Conlra quos Heinricus dux exereitum du- Odorex Danos super Axonam fluvium bcllovincit.
cens, dum incautc equitat, in foveam quam North- 89;$. 3. 3. 7.

manni factam quisquiliis operueranl, lapsus Iruci- (Liudp )

Arnulfus rcx Zucndebaldo duci Marahen-
datur. (lb.) llug dux et abbas mirae potestatis ct sium ducatum Boemanorum addens, et Boemanos
prudentiae moritur. per hoc sibi infestos fecit, ct Zucndebaldo per ad-
8. 3 ,
jectionem polentiae materiam conlra se rcbellandi
(Mab )
Agapitus Romanae aecclesiae MOus presidot. *•'
dedit. Ad quem debcllandum cum non sufficeret,
Hic in aliquibus libris non annumeratur. (Mett.[K. apertisclusis gentem Lngarorum Deo inimicam re-
Karolus imporalor cum Northmannos ncquirct ex- gno immisit, eorumque auxilio Zucndebaldum de-
pellere, tandem facto foedere conccssit eis regiones, vicit ot tributarium fecit. [Sanctus Uldaricus in Ba-
quae crant ultraScquanam, quarum incolae contra joaria nascitur ,<i9
.]

se rebcllabant. Que pars Franciae a Nortmannis 894- i. 4. 8.

Nortmannia denomiuata esl IC8 .
(Mett. [R,]) Nortmanni itcrum a Parisius repulsi,
889. 9. 4. 3. iinos Brittonum incessunt, et primo victores, postea
Mar.) Adrianus Romanae ;ecclesiae ili us prcsi- a Britonibus vincuntur, in duobus preliis duodecim
det. (Melt. [R.]j Karolus imperator zelatus uxorem milibus suoruin peremptis. (lb.) Odone rege per
suam, pro oo quod plus justo familiarius agerot consilium Francorura in Aquitania demorante,
cum Liutwardo Vercellensi episcopo, protestatur in Franci Karolum puorum duodennem Ludowici Balbi
conlentione, se nunquam cum ca coisse ; illa vero lilium regnum paternum revoeant, et Remis a
in
se virginem esse gloriata, accepto repudio mona- Folconc archiepiscopo in regem benedici faciunl ;

stcrium petiit. D et orilurlonga conccrtatio inter eum ot Odoncm.

890. 10. 8. I. 895. ri. 5. 9.
(/6.) Karolus imperator corpore ot animo deli- YIak. Slephanus Romanae Becclesise 113"« pre-
ciens, ab oplimatibus regni repudialur, et Arnulfus sidet. Uett. R.]) Norlmanni Lotharingiam repe-
lilius Barlomanni regis, fratruelis ejus, in regnum tentes, circa Leodium cum christiania pugnant el

sublimatur, ot regnavit annis 12. Hic Arnulfua pa- vincunl. Sunderoldus Mogunlis archiepiscopus a
Iruo buo Karolo, ex imperatorc cliam necessariis Norihinannis WormatisB iiiaiivii/.aiur. Arnulfus rex
cgenli, Hscos in Alemannia delegavil ;quisequenti auditacaede suorum, a Bajoaria contra Nortmannos
anno obiit. (16.) Romanum imperiura et rcgnum pugnaturua properat cum valido exercilu ;
quos su-

VARI.L LECTIONES
lM quinque Ci ''<.
i* D. "'
\\l\ ,M Q. p. P. a. N. N. d. e. Sig. cur. tertiis addidil ;8edmanus
similtima manui l. eraso denominata esl scripsit est dicla, quamvisessel ejus regio propria
: sed non
iiaui nunc csl dilalaia. \i>m habent B3*. Fl. 2. 3 reliqui Sigebertum sequuntur. in rasura
; <vl<tit m ;

l. /'// prartei K. Sub anno tequenti habetU*., quicum D. legit Valdricus.

173 CHRONICA. 174

prafluvium, qui Thilia (187) dicitur, pedestri prelio \ ejus fugiens episcopatum Portucnscm reliquit ; et

adortus, lantam ex eis stragem fecit, ut ex innu- quia revocatus a papa redire noluit, anathemati-

merabili multitudine vix superesset, qui ad elassem zatus est; et tandem ad satisfaciendum papae in
adversum nuntium ferrct. Northmannorum rrsidui Galliam veniens, usque ad laicalem habitum degra-
transvadata Mosa Ribuariam et Arduenam vastando datus est (189), jurans se non amplius Romam in-
pervagantes, trans mare recedunt. Hoc tempore traturum, nec episcopatum suae urbis repetiiurum;
claruit in Burgundia Berno, ex comite abbas Gi- continnans etiam propriae manus subscripto, se in
gniacensis ccenobii a se fundali, qui etiam ex dono laicali communione perseveralurum. Post a Marino
Av;e comitiss?e conslruxit Cluniacum coenobium in suceessore Johannis in episcopatu contra datum
cellam Gigniacensem. Claruit hoc tempore Rernigius sacramentum restilutus, non solum Romam intra-
Antisiodorensis, in exponcndis scripturis divinis ct vit, sed eliam Romanae aeeclcsiae papatum suscepit.
humanis studiosus no . (Cf. Sig, De vir. ill.) Propter quod cum multo scandalo multa per multos
896. R 6. F. 6. C. 10. annos questio et controversia agitata est in aeccle-
[Mett. [R ]) Arnulfus rex Zuendebaldum filium sia; aliis ejus et ab eo ordinatorum consecrationem
suum ex concubina facit regem Lothariensium. irritam esse debere prejudicantibus, aliis e contra
(Ann. Ved.) Karolus rex opem Arnulii regis contra qualiscunque fuerit Formosus, tamen propter sacer-
Odonem iuiplorat; ad cujus auxilium Arnulfus rex dotalis officii dignitatem et fidem eorum qui ordinati
exercitum misit, sed parum commodi contulit. (Ib.) fuerant, omnes consecrationes ejus ratas esse de-
Karolus rex Hundeum regem Northmannorum ba- bere saniori consilio judicantibus; presertim cum
ptizari fecit, eumque de sacro fonte suscepit. ipse Formosus a Marino papa absolutus fuerit a
897. 7. 7. 11. sacramenti perjurio. Ab hoc Formoso Arnulfus rex
(Liudp.) Arnulfus rex a Berengario Italico inter- invitalus Romam venit, sed non admissus, Romam
pellatus ad auxilium sui contra Widonem Zucnde- Leonianam obsedit. urbem
Lepusculo forte versus
baldum filium suum cum exercitu miltii in Italiam ; fugiente et exercitu cum clamore nimio scquente,
sed Guido viriliteragens et primores exercitus donis Romani tim> ntes se de muro proiciunt, et hostibus
corrumpens, eos inefticaces redire fecit. per factos acervos murum ascendendi locum faciunt.
898. 8. 8. 12. Sic Roma capta, illos qui papam injuriaverant, de-
(lb.) Arnulfus rex Langobardiam potenter in- collari fecit, et a papa in imperalorem benedici-
gressus, Pergamum urbem armis cepit, cujus co- tur (190). (Melt. [R.]) Fulco Remorum archiepisco-
mitem Ambrosium ante portam urbis laqueo suspen- pus perimitur a Wenemaro satellite Balduini Flan-
dens, caeteris urbibus terrore incusso, ad obseque- drensium comitis, pro eo quod abbatiam sancti
tam suam omnes adduxit. Odo musicus ex clerico Vedasti Atrebatis a Kaiolo in beneficium acceperat,
Turonensi monachum profitetur suh Bernone ab- quam Balduinus jam per aliquot annos, quamvis
bate ni .
nullo concedente, invaserat.
899. 9. 9. 13. 901. 11. 2. 15.
(Ann. Odo rex Francorum moritur,
Ved., 898.) (Liudp ) Wido rex Arnulfum imperatorem se us-
optestatus primales, ut Karolum in regno recipe- quequaque persequentem non ferens, quippecui nec
rent. Karolus regno Francorum toto recepto, re- urbesneccastranatura munitaresisterepoterant,dum
gnavit annis 2G. (Mett. [R.j) Apud Eriburias cele- se fugiendo tutarcntur, imperator uxorem ejus ob-
brata synodo contra laicos, qui auctoritalem epi- sedit (191) ;
quaejam rebus suis diffidens, per unum
scopalem imminuere temptabant, plura super statu imperatoris familiarem, multa pecunia corruptum,
sanctae aecclesiae decreta sunt (188.) ei poculum mortiferum dedit; quo hausto per tri-
(900.) 10. 1. 14. duum excitari non potuit, apertis oculis nil senlire
(Liudp.) Formosus Portuensis episcopus Romanae aut loqui valens. Quae res eum repcdare coegit,
secclesiae H4«s presidct contra voluntatem quorun- D Quem recedentem Guido persecutus, a Domino per-
dam Romanorum, qui Sergium diaconum Romanae cussus obiit. (Mar ) Bonefacius Romanae aecclesise
aecclesiae papam facere voluerant, sed non prevalue- 11S US presidet.
rant. Hic Formosus cum aliquando in sinistram 902. 12. 3. 16.
suspicionem venisset octavo Johanni papse, timore (Liudp.) Arnulfus imperator longa egritudine dis-

VARI^; LECTIONES.

m
17 °
Hoc t. —
studiosus Sig. ut vid. cur. tertiis, rell. prseter A., qui ea jam a. 855. et 865. habet.
Odb — abbate Sig. ut vid. curis tertiis ; rell. prceterA. Insequentis anni initio habet C4».

NOT.F.
(187i Dylein Brabantia. nis VIII, apnd Pagium, ad Baronii Annales, a. 876,
(188) A. 895, Regino. 883, 891. Cieterum ef. Kopke de Liutprando (Be-
Haec ex contiuuatione quadam Gestorum
(189) rol. 1842,8 ) p. 78.
pontificum hauslaesse, probare nititur Hirsch, p. 76. (190) A 896
Aliqua etiam sumpsisse potest ex epistola Joan- (191) A. 896.
 SIGEBERTI GEMBI \CENS1S. 176

«oluius, vel ui quldam ferunt aftlictus a minutisver- A ;; ' 18.

mibus, quos ))edunculos vocant, adco in COrpore Mar ) Benedictus Romanae aecclesiae 120»s prc-
ejus medicorum minui
scaturientibus, ut a nullo sidet Ludowicus rex conserto cum Ungaris prclio
possent, niorilur I9"2 ct Ludowicus iilius ejus
; miserahiliter vincilur. Apud Constantinopohm Leone
\>o<[ cum rcgnat aunis deccin. Mar Stephanus imperatore mortuo , Conslantinus filius cjus ct

1 10 ,ls Romanae 8eccle»iae presidet mensibus quatuor. Alexander frater ipsius Leonis imperant anno uno.
liic primum a Formoso papa episcopus Anagninse 905. 3. 6. 1.

secclesiae ordinatus, ipsum Formosum persequilur, (16.) Lco Romaneo secclesiae 121"« presidel. Hunc

et omncs ordinationes ejus irritas cssc debere de- post 30 dies ordinationis sure Cristoforus presbiler

cernit, et alia horribilia dictu in eum fecit. Legitur suus capienset inearcerem trudens, per invasionem
enim 193 ), quia ipsc, non Sergius, corpus Formosi Romanae aecclesiae 12-2us presidet. Ungari superioris
a sepulchro in concilio protractum et papali veste anni victoria elati, rcgnum Ludowiei sub tributo
exutum laicali induit, et abscisis duobus digitis redigunt. (Cf. Mar.) Apud Constanlinopolim Alexan-

dexlerae manus ejus in Tiberim precipitari fecit. dro imperalore mortuo, Constantinus imperat an-

(Mar.) Romanus 117«s Romana; aecclesiae ]>residet.

p nis 30
Guidone ejus Lambertus 906. 4. 7. 1.
(Liudp.) In Itaba pro filius
(Liudpb Ungari victos Grecos sub tributo redi-
contra Bercngarium rcgnat,
)

R- F- * C. 17.
gunt. Apud Grecos Romanus humilis quidemgenere,
903. L.

118«a Romanae aeccle- sed quia leonem ferocem occiderat, experUu fortitu-
Mut. Auxil. Thcodorus
Hic contra Stephanum papam sen- dinis habitus, et per hoc a Leone imperatore dux
siss presidet.
Formoso, quos navalis exercitus constitutus, volens tieri tutor
tiens, reconciliavit ordinatos a
Romae non exor- Constantini imperatoris, qui admodum puer erat,
Stephanus pcr vim inlus et foris

nec tamen prcsumpseral eos iterum tulorem a patrc illi deputatum el omnes principcs
dinaverat,
palatii ad sc extra urbcm arte evocalos capit et pala-
consecrnre. His reconcilialis Theodorus papa libel-
tioeliminat, et sibi faventes officiis curialibus hono-
los abrenuntianonis reddidit, et igni cremari prc-
rat. Focas aulcm qui terrestrem exercitum contra
cepit 194). Mak Auxil. Johannes 1 19 >* Romanae l

llic etiam ad confirmandam For-

Symeonem Bulgarum regem duxerat. hoc nuntio
aacclesiae presidet.
perterritus fugit a bello et omnes fugere fecit;
mosi ordinalionem, quam Stephanus deposuerat, sy-
sicque animos et vires Bulgaribus addidit Grecos
nodum 71 episcoporum (175) presentibusFrancorum
ct rege apud Ravennam statuit . et
^acrius debellandi. Et ipse a Romano captus. oculis
archiepiscopis
)livalu
coram eis combusta esl synodus, quam Stephanus
907 5. 8. 2.
in damnationcm Formosi fecerat. (Liudp.) Lam-
(Mar.) Sergius Romanae aecelesiae 123« s presidet.
berto iilio Guidonis mortuo, Berengarius regno
Ingarorum gens barbara, qua* qui- (Liudp. Iste est Scrgius diaconus propter Formosum
|)Otitur. ,//'.
a papatu reprobatus, qui ab eodem Formoso epi-
busdam clusis remota nec "ad meridianam nec ad
scopus faclus, ad Francos tamen sc contulit, et
occidentalem plagam exeundi anlea habuerat racul-
eoruuj auxilio Crisloforum invasorem capiens el in
tatcm, per Arnulfum ruptis clusis emissa, quae
Arnulfo viventc aliquantulum temperaverat rabiei
carcerem trudens, latenler Romam ingressus, pa-
patum invasit; et Bomanos minis ct terroribus
sua?, modo eo mortuo per totam Galliam, Germa-
perpulit, ut omnes oniinationes Formosi irritas
niam llaliamque, ut fera tempestas, diffnnditur.
haberent; el iu ultionem suae rcpulsae, quod dictu
(Ann. Lob.) Zucndcbaldus rex a Lothariensibus
netas est, Formosum sepulchro extiactum in sedem
in bcllo pcrimilur; in qua conspiratione et bello
pontificatus sacerdolaliter indulum decollari prece-
quicunque vulncratus est, aut mortem non evasit,
et insuper tribus digilis abscisis in Tiberim
aut nuuquam sanari potuit. [16. Francone l.codi-p. pit,

censium episcopo morluo, Slephanus episcopus jactari fecit, et omnes quos ille ordinavit, injuste

subrogatur, vir sanctitate et scientia clarus, qui exordinavit, el injustius reordinavit. Quem a pisca-

vitam et passionem sancti Lamberti martyria ad toribus inventum el in basilica apostolorum prin-

llerimannuin archiepiscopum urbanius cdidit; (An- cipis loculo deporlatum, quaedam sanctorum imagi-

sblmi a cantum quoque noeturnum de eodcm mar- ncs adorasse el venerabiliter salutasse palam om-
tyre, cantumque de sancta Trinitale, el de inven- nibus visae sunt. (16. Apud Grecos Romanus pater
prothomartyria dulci et regulari Basileos faclos, ut securius agcret, matrem Con-
tionc Stepbani
modulalione composuit. .1. Lob.) Conradua comes, slaiilini iniperatoris uxorem duxil, suam vero tiliam
Conradi, qui |X)^t Ludowicum regnavit, peri- ipsi Constantino despondit. (16.) Ungaris Bulgares
pater
initnr in bello a comite Alberto. victos tribularios sibi faciunt.

NOT.F.

193 A 898. Dcb. 8. Cf. Mansi Concil. XVIII, 82.

u recle quidem, Baronium et ActaSS. I9S A. 898; cf. de hac synodo Baron. w,
193 cf.

Maii iv, 147, B20. Mansi xviu, 221.

im; Nescimui unde hajc sumpserit Stgeberlus.
177 CHROMCA. 178

908. R 6. F 9. C 3. >'*. 2. i;;. 9.

Romanus, impetrato a principibus, ut

(Liucp.) (Liudp ) Contra Conradum regem potenlioresregni
etiam indumenta-impeiialia etdiadema imperiiacci- principcs rcbellionem mcditati, scilicet Arnoldusde

peret, non jam tutor imperatoris, scd super impe- Bajoaria, Rurchardus de Sucvia, Everardus dc
ratorcm imperator videbatur esse qui etiam Chri- ;
Francia, Gisilbertus de Lolharingia, et horum om-
stoforum iilium suum in imperio ascitum, Constan- nium pryecellentior Heinricus dux de Saxonia et

tino imperalori in procedendo preferebat. Sed Turingia, tam sapientia quam fortitudine regis ad

Christoforus non multo post obiit. graliam ejus reducuntur. Solus Arnoldus ad Unga-

909. 7. 16. i.
rios cum uxore et tiliis fugiens, usque ad mortem

depopulanlibus rex Bcren- regis ibi mansit.

(76.) Ungaris Ilaliam
congressus, miserabililer vincilur. 915. 3. 16. 10,
garius bello
Grecos (/6.) Ludowicus Veronae captus, a Rerengario a
Romanus Grccorum imperator Bulgares,
cuslodibus urbis auro corruptis in urbem immisso
forliter debellantes, facto foedere mitigavit.
oculis privatur (Mar.) Ungari Rerengario confoede-
9t0. 8. 11. •)

n rati Alemanniam vastant, ct a Baioariis

J
ct Aleman-
(16.) Saraceni ex Atnea a rege suo missi in t> . .

nis graviler ca)dunlur.

Italiam, ut Apuliam et Calabriam contra Romanum
918. i. 17. II.
imperium rebellanles, sub dicione illius redigcrent
(A. Lob.) Karolus rex Francorum regnum Lotha-
pugnando, Apulis et Calabris fortiter debellatis,
ringiae recepit. iLiudp.) Saraceni a Fraxineto et
Romam versus girantes Garelianum montem occu-
Gareliano monte exeuntes, Calabriam, Apuliam,
pant ; ibique munitione sibi facta, mullas Italiie
Beneventum, Romanorum quoque urbes ita occu-
urbes debellaverunt.Regino abbas Prumiensis chro-
pant, ut unamquamque mediam Romani, mediam
nicam suam a nativitale Domini inchoatam usque
Saraceni tenerent : et gravissimehaliam premebant.
ad liunc annum perduxit ns ,196.) \lb.) Adelberlus
017. 5. 18. 12.
quidam ex primoribus Austrasiorumper septennium
Har Anastasius I24<w et post hunc Lando 125us
)

Ludowico regi rebellis, dolo Hallonis Moguntini

Romaiue a;cclesue president. (16.) Ungari Aleman-
archiepiscopi ad regem deductus decollatur.
niam totam devastantes, usque Fuldam perveniunt.
911. 9. 12. 6.
918. 6. 19. 13.
I. Lob.) Ungari Gcrmaniam vastant. (Liudp.)
(Liudpp.)Romanus Grecorum imperator filios
Lndowicum, filium Rosonis ex tilia Ludowici impe- ^
suos Slephanum et Constantinum, cum domino suo
raloris, ab Italiensibus a Rurgundia invitatum in
Constanlino imperatore imperare constituit ; ipso
regno. Rercngarius excipiens bello, jurare illum
Constantinoimperatore opcre manuum suarum, pi-
compulit, ut si redire permitteretur, non ultra in
ctiiram scilicet pulchre exercendo, sibi victum quae-
Italiam venirel.
rente. WiB. Hattonem Moguntinum episcopum,
. 912. 10. 13 7.
cujusdolo olim Adelbertus perierat, rex Conradus
(A. Lob. I
Ludowicus rex Germania^ moritur, qui sollicitat etiam contra Heinricum Saxonum ducem,
propter tyrannorum in Italiam insolentiametmultam proplcr potentiam ipsius sibi suspectum. Ad quod
malorum ingruentiam nonmcruil imperialcm bene- cum jam torquem auream episcopus fabricasset,
dictionem, Cui succedens Conradus regnivil annis quoncollo ducis secum convivantis injiceretur, dolo
7 ;
qui et ipse caruit benedictione imperiali. (Testa. prodito frustratus est ; el post triduum morbo ct
Bern.) Rerno abbas moriturus Odonem olim musi- angore, vel ut alii dicunt fulminis ictu periit.
cum constituit abbalem Cluniacensis coenobii ea Complices consilii etiam a duce patria eliminali
conditione, ut secclesia Cluniacensis solveret annua- autem exercitu a rcge contra Henricum,
sunt. Misso
tim a'cclesiie Gigniacensi censum duodecim dena-p tanla cwc e Saxones debaccati sunt in eos, ut a i

riorum (199) mimis declamaretur, ubinam esset tantus ille infer-

913. 1. 14. 8. nus, qui tantam csesorum multitudinem capere pos-
Ludowicus ab Italiensibus ad regnandum reinvi- set. (Mar.) Ungari per Alemanniam in Alsaliam, et

tatus, tam cilo oblitus juramenti in Italiam contra usque ad Lotharingiam perveniunl.
Rerengarium vadit, et eo expulso regnum Italiaj 019. 7. 20. 1-i.

usurpat. (16.) Johaunes Ravennas episcopus 12G US Ro-

VARLE LECT10NES.
VIII errare l. et sic deinceps errans nsque a. 927. 173 Rcgino
178 perdnxit desunt D. f1* qui et ipse —
— denariorum in raswu dimidice UneceSig. eur.tertiis, rell.Unus Q&*.verba: Rerno denariorum prorsus —
omittit A. eadem subanno demum9lb,ita exhibet :Berno abbasGygniacensisfundatorCluniacensisccenobii
;

Odonem musicum et ex clero Turonensi monachum constituit post se abbatem Cluniaci, eo pacto ut a.
G. s. a. a. G. c. d. denariorum, quibus prcepomt Hoc tempore corpus sanclse Fidis et martyris ab Aginno
:

urbe transfertur ad monasterium quod dicitur Conchas. In 1. nullum rasurce vestigium, quare h&c a
monacho Virdunensi addita videntnr.
N0T.E.
(190.) Ad a. potias 906. 197; A. 926 cf. Mab. Acla SS. Ben. v, 88. :
17!» SIGEBERTJ C.EMHLACENSIS. 180

manse tecclesise presidet. (Wid.) Conradus rex mo- X re g* regnum Lotharingia\ episcopis et comilibu»
riens roram principibus regni regem designat Hen- utrin |ue jurando re m confirmanlibus. (Mar.) San-
ricum, tilium Oclonis Saxonum ducis. Hic ergo guis Bomini crucitixi venit in Ausiam forle ille ;

regnat annis 17. sanguis, qui de imagine Bomini fluxit, cum secundo
920. R. I. F. 21. C. 15. Dominus in imagine sua a Judaeis priora pateretur
177
(Liudp.) Henricus rex contra Arnoldum ab Un- . (Liudp.) Africani, qui per munitionem Gareliani
garis regressum cum exercitu in Bajoariam profe- montis totam Italiam laniabant, pcr militiam Johan-
clus, eum virlute et sapicntia sua ad gratiam suam nis papae et per auxilium Romani Grecorum impe-
intlexit, addens et ordinationem episcoporum totius raloris conserta cum eis pugna ita atteruntur, ut
Bajoarise. (WlD.) Burchardum eliani duccm Ale- ne unus quidem superfuerit, qui non aut trucida-
mannhe bello detcrritum ad se inflexil (A. Lob.) retur aut capcretur : multis testantibus, apostolos
Rotbcrtus dux, frater Odonis regis. appeteus regnum l>ei Petrum et Paulum in lllo bello visos fuisse ad
Francorum contra Karolum, inquietabat Franciam, auxilium christianorum.
ejusque instinctu omnes paene primorcs Francire 924. :;. 23. io.
adversabatur Karolo.
n (Wid.)Rex Henrlcus pacem cum Ungaris in
7-21. 2. 22. 16.
novem annos firmat. (A. Lob.) Karolus rex Fran-
(lb. Stephano Leodicensium episcopo defunclo, corum a comite Heriberto captus, in custodiam
Ricliarius vir catholicus a Karolo per auctoritatcm
Perrona? truditur, ob necem Rotberti ducis ab eo
papae Romani ordinatur episcopus, repudialo llil-
perempti. Liudpj Rodulfus rex Burgundionum ab
duino, qui pecunia data duci Gisleberlo, ambiebat
Italiensibus ad regnandum contra Berengarium in-
ab eo sibi dari episcopatum. [Yita Guib.) Hoc tem- vitatus, conserta cum Berengario pugna, coqnc
pore clarcbat inter nobiles Lotharingia' sauctus viclor cxpulso, regnum Italiae 3annis tenuit.
pater noster Guicberlus, qui noslrum, Gemmela- 92.")- G. 26. 20.
,76
ccnse scilicet coenobium fundavit,- qui divitiis,
Bex Henricus urbem Sclavorum Brcnnnburch ca-
nobililate et potentia clarus, cingulum mundana?
pit, ct victis Slavis tributum imponit iWid.) Rcx
mililiic deponens, cingulo sancta? religionis in
Henricus agrarios militcs rccenscns, cdixit ut octo
monachico habitu se accinxit. (V. Wenc Zipti- )
corum in agris. nonus vero in urbe moraretur ; ul
neus dux Boemke ad fidem Christi conversus, juste
octo el sibi et nono in agris laborarcnt, nonus vero
et re'igiose in Boemia principabatur, ct posl eum
in urbe terliam partem omnium frugum illorum re-
Walizlaus f.lius ejus postWantizlaum Wencezlaus
;

c servarel in edlbusa sead ll0c ostru , lis .

lU in bello
filiusejus, justilia et sanclitatc preclarus, cui frater nihil alicui eorum deesset, urbesque rcbus et viris
suus Bolizlaus nimis adversabatur.
plcnae essent (Liudp,) Berengarius rex ab llaliensi-
922 3. 24. 17.
bus impie perimitur. Ungari Salardo duce ltaliain
(Mar. Liudp.) Ungaris Franciam. Alsatiam, Alc-
pervagantes, Papiam obsident et incendunt
manniam, Saxoniamque depopulanlibus, lleinricus
926. 7. 27. 21.
rex juxta urbenr Meresburhc congrcssus, vovens
(A. Lob ) Karolus rex Francoruin sub custodia
Deo, pro adipisccnda victoria sc heresim symonia-
Heriberti cxul et martyr moritur. Rodulfus regnat in
cam dc regno sno eradicaturum, inestimabili caede
Francia annis2. Liudp.) Symeon Bulgar,qui ex phi-
cos usquc ad inlcrnetionem paene delevit. (Wid
losopho monachus, exmonacho
)
miles factus domi-
Rcx Heinricus quoscunque furcs, latroncs aut sica-
nabatur Bulgaribus, Grccoshravitcr atlerit ; sed Bo-
rios manu fortes et bellis aptos esse videbat, indulta
manus Grecorum imperator ejus insaniam facto
cis venia agros et arma dabat, et legionem ex eis
foedcre mitigavit.
facicns ad debellandos barbaros cxponcbal, ediceng
927. 8. 1. 24,
omnino, ut civibus lanlummodo parecrent. (A.Lob.)
Karolus rex Francorum cum auxilio Lothariensium D (WiD.) Post morlcm Karoli regis nolenlibus Lo-
juxla urbem Suessionis pugnans contra Rotberlum tharingis llcnrico regi subcsse, quidam Lotharingus
fratrem Odonis rcgis, qui contra sc rcgnuni Fran- nomine Cristianus simulata infirmilate Gislebertum
rorum invadebat, Wid cum cum mullis peremit, ) ducem ad se dolo evocatum cepii regique misit, ut
et sc et Franciam Henrico regi submiltit, eiquein per eum Lotharingiim sihi subiceret At rex inspe-
pignus perpelui foederis et amoris mittil manum cta imlustria el potcntia Gisleberti, Gliam suam Ger-
preciosi mnrtyris Dionisii Harisiensis, aaro gem- bergam ei despondcl, el euni ilerum Lolharingia 1

misque inclusam. preficit. I Lob.) Ludowicus, lilius Karoli regis,

983. i. 21. 18, insidiantes sibi fugiens, per mare transit [in An-
\ Lob Regei Henriena et Karolus apud Bun- gliam. Mater enini ejus fuerat lilia regia Anglo-
nam ' "
confoederanlur ; <-t Karolus reddit Henrico rum l78
.] (LlDDP.) Rodullus rex ab Ilaliensiluis repu-

\ \l;i E LECTIONES.
171
pater noster el nostrum et intalibus omittunt A. Pl. i*.
scilicet hic et ubivti hunnam Cl. 3. m
i*. I). deeti B3*, m d Sanguia paleretur deest D H
Sig, primo ediderat fugiens mare tranait. Ro-
'
:

dulfusifc. Atpostea i
;
.. antt mare interpbsuU per, et erasii vocibus Bodulfus subrogatur, rasurcs super- —
U m Angliam - Bubrogatur, lia igitur 8ig. locumampliavcrat, quam seoundum editionem pararet.
 181 CHRONICA. 182

diatur, et Hugo comes Arelatensium in regnum sub- 4 quia Bajoariis faverat, Papiae cxiliatur,ubi etlibrum

rogatur. de suis erumnis luculcnter cdidit. Scripsit ct alia

928. R. 9. F 2. C. 23 multa legentibus utilia.

(A. Lob.) Ludowicus in Franciam reversus, el 933. 14. 3. 28.

erumnose, tamen in regno restitutus, regnat (Mar.) Stephanus Romanae
128 accclesiae us _
licet p re
annis 26. (Liudp.) Rex Hugo quosdam Italiensium sidet. (Lildp
Benevcntani contra Grecos bellum
)

suspectos sibi consilio et virtute Samsonis comitis agentes, quotquot ,Grecorum capiebant, eunuchiza-.
circumvcntos sibi subslravit. (Ibid.) Ralberius Lo- bant.
biensis monacbus, vir nimiae simplicitatis, sed expe- 93i. io. 6. 29
rientia liberalium artium nominalus, cum Hilduino, (Wid., M.\r ) Ungari tributum a Saxonibus repe-
quiinLotharingia episcopatum Leodicensemolimam- tentes, ab exercitu Henrici regis occiduntur aut ca-

bierat,in Italiamad Hugonem regem profectus,Veronae piuntur ; eisquc ad internecionem delctis, tributum
episcopus ab Hugone constituitur, Hilduino Medio- quod repetebatur, Deo pro gratiarum actionc in aec-

lani archiepiscopo ordinato. (Wid.) Rex Henricus clesiis et pauperibusexsolvitur. Olto filius regisHen-
Granam 179
urbem Dalamantiae capit, et Dalamancis rici uxorem ducit filiam Eathmundi regis Anglo-
tributum imponit. B nim.
929. 10. 1. 21. 933. 16. 7. 30,
(Liudp.) Lanceam mirandi operis et clavis Jesu [Ibid.) Johannes Romanae aecclesiae ;29us presidet.

Christi crucilixi sanctificatam, qua3 dicitur primi et (Liudp.) ln Genuensi urbe fons sanguinis largissime

magni Constantini imperatoris fuisse, donatam Ro- eftluxit, porlenJensforte urbis ipsius imminentem
dulfo regi Burgundionum et Ilaliae a Samsone co- ruinam, qua? eodem anno ab Africanis, cum classc
mite, rex Henricus precibus, minis, muneribus. illuc venicntibus, capta, cunctis civibus exceptis
addita etiam parte provintiae Suevorum, n Rodulfo parvulis et mulieribus captis aut occisis, eliam the-
comite exlorqnet ; ct hanc ad insigne ettutamenim- sauris suis est cvacuata. (Wid ) Rcx llonricus Da-
perii posteris reliquit. nos, qui per piraticam Fresones incursabant, vincit
930. 11. 2 23. et tributarios facit, et Chiupam rcgcm corum bapli-

(Ibid.) Johannes papa a militibus Guidonis mar- zari facit.

chionis captus et in custodiam trusus, cervicali su- 936. 17. 8. 31.

per os ejus posito pessime strangulatus est. In cujus (Mar.) Leo Romanae aecclesiae H0'is presidet.
loco altcr Johannes subrogatus est, frater Alberici, (Liudp.) Rodulfus rex Burgundiae moritur. (Ibid.)
Romam expulso Hugone regentis. Alibi legitur hoc C Inger rex Russorum, sciensexcrcitusGrccorum esse
in loco Leo pjpa presedisse. (Ma.r., Wid.) Ven- duclos contra Saracenos et ad insularum custodias
cezlaus princeps Boemiae, a rege Henrico in Praga dispersos, ad expugnandam Constanlinopolim cum
urbeobsessus, se et urbem regi dedit, et impositam mille et eo amplius navibus venit, adeo de victoria
Boemife multam tributi solvit. jam securus, ut Grecos
non occidi, sed capi preci-
931. 2. 3. 26. peret. Quibus imperator Romanus cum paucis viri-
(Mar.) Henricus rex Northmannorum et reges liter occurrcns, circumcirva Greco igni injecto pene
Abrotidorum christianos Laub) Hubaldus facit. [A omnes cum navibus exussit, paucis cvadentibus,
monachuset philosophus de Sancti Amandi Elno- omnesque captivos decollari jussit.
18 °
nensis obiit (198). (Wid.) Redarii usque ad 200 937. 18. 9. 32.
milia hominumconspirantes contra Hcnricum rcgem (Wid.) Hoc anno prodigia apparucre. Sol sereno
rebellant, et regnum ejus graviler infestant, et vici- caeloobscuratur ; per fenestras vcro domorum ra-
nas gentos ad rebellandum animant. Sed a ducibus dios quasi sanguineos emitlebat Mons, ubi postea
rcgis Bernardo e Tietmaro gravi bello victi, omnes rex Henricus sepultus est, flammas multisin locis
paene perimuntur, aut fugientcs in mari vicino dc-D evomebat. Hominis cujusdam sinistra manus ferro
merguntur ; et hoc facto vieinae gentes a rebellione amputata, post annum paene inlegrum ci dormienli
deterrentur. restituta est ;
qui pro signo miraculi linca quasi
932. 13. 4. 27. sanguinea loco conjunctionis notabatur. Henricus
(Liudp.) Arnoldus 181
dux Bajoariorum in Italiam rex moritur, quilicet in vincendis inimicisgloriosus
cnntra Hugonem regem venicns a Veronensibus fucrit, quia lamen pacificus erat, nullam operam
suscipitur, ct cum Hugone conlligens vincitur. Ra- dedit, ut effugatis ab Italia lyrannis, qui quasi con-
therius episcopus a rege Hugone episcopatu pulsus, ductivi mcrcennarii altcr alteri succedentcs impe-

VARI/E LECTIONES.
Indeidem habent reliqui omnes prxter A., quiprimam Sigeberti cditioncm sequitur. Rodulfus — subroga-
— obiit
t

imdcsunt Bi*. 4**, «'»Cana sed correcium Cl. 3. 4\ D, 18 ° Hubaldus

1
; desunt D. 181
Arnor-
uus Sig.

N0T/E.
(190) A 930, secundum Annales Laubienscs.
183 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. IM
rimn dilaniabant,' benedictionem imperialem accc- \ gnat, et inde eos fugat. (Wid.) Tangmarus, frater
pisset. Post quem tilius ejus Otto ex Mathilda, tilia Oltonis regis, ab eo ad hostes ejus transit, et inter
Tbeoderici ducis Saxonum, imperavit annis36
181
. cetera mala Heresburch castrum regis capit, ibique
Wii> Obiit sanclus Odo primus abbas Cluniacen- a rege conclusus, telis iutra aecclesiam confossus
18s
sis ; succedit ei Ademarus .]
pcriit.

938. R. t. F. 10. C. 33. 942. 5. li. 37.

(Liudp.) Ottonem imperatorem rebcllani

Contra (Mar.) Marinus Romauae aecclesiae 13t ,is
presidet
Everardus comes palatii et Gislebertus dux Eotha- (V. Ud. Ad lmnc sanctus Udalricus l88 Romam ve-
ringiae, qui Oerbergam sororem ipsius imperatoris niens, ab eo agnovitse futurum episcopum Augustae
uxorem babebat. ;Mar.) Ungari pcr Austrasiam et Vindelicorum ;
quod post annos 18 factum cst.
Alemanniam, multis civitatibus igne et gladio con- (Liudp.) Gislebertus el Everardus cum Reinrico fra-

sumptis, Wormaciae Rheno transito, usque od oc- tre imperatoris juxta Rhenum contra imperatorem
ceanum Gallias vastant, et per Ilaliam redcunt. bellum parantes, milites imperatoris oflendunl, et

[V. Wenc.) Princeps Boemiae Wencezlaus vir san- mnlti cum paucis congressione facta, inlerim im-

ctus martvrizatur a fratre suo Bolizlao, ambitione peratore in alio Rheni litore ante clavos Domini
preripiendi principatus seducto ; (Wid.) in cujus B lanceae suae infixos in oratione prostrato, victi terga

ullionem rex Otlo bellum Bolizlao indixil, et longa dederunt, Benrico in brachio insanabiliter vulne-

inter eos concerlatio per quatuordecim annos pro- rato. (Wid.) Orta dissensione inter principes de va-

tracla est. rietate legis, utrum deberenl avis superstitibus tilii

039. 2. II. 34. tiliorum post patres defunctos hereditare, an exhe-

[Liubp. Everardus et Gislebertus Henricum fra- redatis fratruclibus deberet hereditas ad patruos

trem imperatoris obsessum capiunt, eumque pclla- redire, ex regis Oltonis omniumque principum sen-

tia 184 sua ab imperatoris fidelitate sejunctum fa- t'Mitia cognitio veritatis c n missa est gladiatorio ju-

ctioni su;e applicant, suggerentes ei, regnum magis dicio. Cessitque victoria his, qui censebant fralrum
competcre illi in patris regno nato, quam Oitoni lilios debere cuni patribus hereditare

ante regnum nato. (Mar.) Ungari a Saxonibus gra- 943. 6. 15. 38.

viter caeduntur. Otto imperalor interim a Bajoariis (Liudp.) Otto rex obsedit Brisagam oppidum Alsa-

sibiresistentibusredicns, Everardum exiliat, iterum- tiae, quod

Ludowicus rex per milites Evcrardi et
que Bajoarios aggressus, omnes sibi subdidit, pre- Gisleberti tcnebat ,8 ~. In qua obsidione snasu Fride-

terunum filium Arnaldi. Rex Otto construiUirbem rici Moguntini cpiscopi, qui, animo jam ab impera-
Magatbaburch, quae et Parthenopohs, id est virgi- C tore defecerat, multi ab imperatore defecerurit ; ea-

num civitas. dicitur. [Fuixu., c. 24. Italiam vexat que re aliis territis. solus rex intcrritus manet.
heresis andropomorfitarum, id est corpoream for- Interira fideles regis, Udo videlicet et Conradus,
mam Deumbabere dicentium ; conlra quam Rathc- frater Berimanni Suevorum ducis, Evcrardutn et
rius Veronensium episcopus el verbis et scriptis re- Gislebertum predando regno secure intentos, juxta
clamabat l8B Rhenum inopinato aggressi, acerrime debellant.

940. 3, 12. 35. Everardo, gladiis perempto, Gisleberlo autem Rhcni

Mar Olto imperator in Lotharingiam usque ad
) undis submerso. caeterorum vix aliquis fugit, qui
Capremontem venit. Liddp Berengarius junior, ) non aut trucidaretur aul caperelur. Hoc nuntio in-
Berengarii senioris ex filia nepos, timens regem tielcs regis corde franguntur, et Ludowicus ab
Hugoncm se persequentem pro eo quod contra eum Alsaiia discedit, ei rex et fideles ejus cum ipso gra-
regnum Italias affcctaret, ad llriimanum Suevo- tantur (Wm.) Uxorem Cisleberti Gerbergam, soro-
rum ducem, et per eum ad Ottonem regcm fugit. rem scilicet Ottonis impcratoris, Ludowicus rex
Wid.) Rcx Otto Bolizlaum bello superal ; at Boliz- duxit uxorem ; filiam vero Gisleberti neptem suam
laus pro victoria securus circumveniens, principem }TJ imperator Berlaldo duci Bajoariorum despondet.
militiae regis cum multis trucidat. Rex vero Boe- Liudp ; Wid Ducatus ejus Ottoni dalur. [Adema-
miam dcvastat. rus Cluniacensium abbas substiluil sibi abbatem
,88
941. I. 13. 36. Maiolum .

M\i-.. i Ludowicus rcx Francorum Lotharingiam 944. 7. 16. 39.

invadens, usque ad Alsatiam venit, ductu Everardi War. otto dux Lolhariensium obiit. ConraduSj

et Gisleberti. (Liudp. Bugo misso sibi Greco) Rex gener regis Ottonis, succedil (Liudp.) Stephanus et
igne ab imperatore Grccorum Fraxinetum oppu- Constanlinus imperatorcs, lilii Romani imperatoris,
gnat, et navibus Saracenorum cxustis lilud expu ejtre ferSntes se justa patris sui severitalea jnveoili

\ \lil E LECTIONES.
'•« XXXVII SiV/. primo. A.
corr , rell add. 1«. rell
;
prater CA*., mi pnrsus
XXXI. jam 1. e.
m
,N
" bcllana C1. .{,
desunt,et habel tantutn ; Obiil Odo abbas Cluniacensis. ln 1 nil erasum fuit.
\ qui
f. deesi l». '•' Italiam —
reclamabal Sig.cur. tertiis; rell. "" Waldricus C4*. l>.
Ih
p. m. E e. <• de-

sunt <l* quiabhinc vuque ad quem chronica tot tantaque omittit, ui eaindican jam inutUe mdeatur,
quud
lemelkh monitumvoluimus "° add. 1«. rell. pr*terA.C2*.
 CHROMCA. 186
185

levitatecoerceri, dispositis in palatio insidiis, igno- A. conregnet, Italiensium tidei commendat ;

ipse Arela-

rante altero Constantino Leonis imperaloris filio, tum, unde venerat, repetit.
patrem de palatii solio deponunt, ei lonso ei ut 948. 11. 20. 4.

moris est capitc, ad vicinam insulam, in qua coeno- (Ib.) Regc Hugone mortuo, Lotharius filius ejus in

bitre philosophabantur, transmittunt Sed liorri- Italiasolonomineregnat ; Berengariusactuetpotesta-

bilem eclypsim 189 passus est feria 6, hora diei tcr- te rex, et cunclis acceptus, per ltaliam tyrannf/.at.

tia. Quo die in Hispania Addaram rex Saracenorum (Wid )DuxBajoariaeHenricusAquiIeiaininIlaliaeapil,

a Iladamiro christianissimo rege Galitise iu bello Ungaros bis supcrat, Ticinum transil, et cum mnl-
superatus est In Italia cometa miraa magnitudinis tis manubiis redit. (V Guib ) Immunitas nostrae '
',

apparuit, portendensfamem, qme secula est. (Wid |

Cemmelacensis scilicet, aecelesia? hoc anno imperiali
Rcx Otto corpus Innocentii martyris in urbcm Ma- confirmatur edicto, et anuli impressione corrobora-

gathaburch transfert. lur. Erltiinus, primus ejus loci abbas a sancto pa-
tre nostro Cuicberto electus, in sanclitate et religio-
945. R 8. F. 17. C. 1.
nis fervore claret. (Wid } Ludowicus rc\ Francorum
(Mar.) Olto imperator lotam Lotharingiam sibi
a ducibus suis circumventus, a Normannis capitur,
subjugavit, resistente sibi solo Mettensium episcopo
p et consilio Hugonis Lugdununi missus, publicae cu-
Adalberone, fratre ducis Frederici. (Liudp.) Ste-
stodiae traditur.Karlomannus vero major tilius
phanus et Constantinus, videntes, post patris sui ejus, a Normannis abductus, Rotomagi moritur.
depulsionem, Constanlinum tilium Leonis impera-
949. 12. 21. .'»•

toris ab omnibus jam vix in se-

sibi preferri, et se
Liudp.j Taxis rex Ungarorum in Ilaliam veniens,
cundis haberi; cum deliberarent, hoc quod de patre
dccem modios nummorum a Berengario pro reditu
fecerant, etiam de Constantino facere publicato
,
aecipit.(Wid )Rex Otto cum triginta duabus legio-
eorum consilio pcr Diabolinum incentorem hujus
nibus Franciam ad libcrandum Ludowicum aggre-
consilii,cum ad convivium ex condicio consedissent,
ditur. I.udowicus ejus metu a custodia relaxatur.
et de prioratu sedendi inter se consulto deccrtarent, Hugonem
Rex Olto Lugdunum capit, intra Parisius
dato signo a viris Constanlini, ambo fratres solio
Remimcapit; Hagonis nepote, qui epi-
concludit,
deturbantur, et tonsis capilibus ad idem monaste- legitimum episco-
scopatum usurpaverat, expulso,
rium, ad quod palrem transmiserant el ipsi ad phi- Rothomagum
pum restituit; usque potentcr acce-
losophandum cum monachis transmittuntur. Ita
ac urbibus, quas caeperat, Ludowico
pil, et castcllis
evacuato palatio abusivis imperatoribus, ipse Con-
rcdditis, in Saxoniam rcdil ()'.!.

slantinus et Romanus filius cjus ex filia Romani im- C 050 13 22.

10 °
peratoris imperant annis 17 (Wid.) Barbnros
Uar. Pcr loca Galliae et Germaniae plurimi et
occasione inleslini belli undique irruenles, Cero co-
magni terraemotus facti sunt m . |Wid )
Rex Otto
mcs fortiier acfrequentcr debeilat. (Bald.) Rex Otto
in Boemiam contra Bolizlaum proficiscitur ; Boliz-
Burgundiam sibi subjugat. (Wid.) Regi Francorum tandem
laus vcro regi rcconciliatur, eique fidefitcr
Ludowico Hugo comes Parisiensis nimis adversatur. Rege Ottone secundam expeditionem in
subjicitur.
[Hic Hugo tilius fuit Rotbcrti tyranni, in beilo Sues-
Franciam parante, Hugo virtutem ejus non ferens,
191
sonico perempti aKarolo rege (cf Flod.<\
ei juxta fluvium Charum occurrit, et paclo pacis
946. 9. 18. 2.
secundum nutum regis facto , manus ei dc-
(Mar.) Agapitus |Romanae aecclesia? 132'is presi-
dit (200).
12 -.
det. et Benedictus 133 US (Wid.) Henricus, frater 951. 14. 23. 7.
imperatoris, in urbe Meresburch a Iralre obsessus, (Mar.) Moguntia ab Oltone imperatore obsessa
projec:is armis ad pedes ejus procidens ct miseri- cst -201.} Wid.) Fridericus arcbiepiscopus captus
cordiam implorans, incustodiam includitur. ,'Lildp.) ct in cuslodiam trusus, non multo post per indul-
Fridericus eliam archiepiscopus Moguntia a civibus gentiam regis relaxatus est. Rex Olto filium suum

excluditur. Rcx Otto multos contra se rebcllare ^) Undulfum, nalnm ex fiiia rcgis An-loium, testa
molientes capit aut occidit (Wid ) Mortuo Bertaldo mento regem post se designat.
duce, rex Otto fratri suo Henrico dat ducatum Ba- 952, 15. 24, 8.

joaria?, et sic eum reprimit a rebellione (WiD.i Liedulfus, filius, Ottonis impcratoris, in-

947. 10. 19. 3. stinctu Conradi ducis cum eo contra patrcm suum
(Liudp ) Berengarium a Suevia in Ilaliam rever- rebellavit; Reincsburch capit, et multas alias urbes
sum videns rcx Hugoab Italiensibus se deserto re- et principes a patre ad se avertit. Rex illum intra
cipi, Lotharium filium suum, ut saltem Berengario MoEfuntiam conclusum obsidet.
VARL-E LECTIONES.
189 eclysin
Sig. m
ita Sig. (at postca corrcctum est XVI.), Af. 3. D [hic rorr. XVI.) XVHI
191
add 13. rcll. praeier A. 192 et B. 133"* desunt D. 19S
nostra? et scilicet desunt A. Bl. 3* 5. Ci. 2'
3 Immunitas —
claret desunt C4*. D. Per sunt desunt D. m —
NOT.E.
(199) A. 946. 201) A. 9o3.
(200; A. 947.
 ;

187 SIGEBEHTI f.EMBLACENSIS. 188

953. H. lfi. F. 25. C. 9. 4 et attonuati, ut ultra jani nec muttire ausi fuennt.
fl>.) Belluin fuit super Mosam inter Conradum et In tantum quippc contriti sunt, ut nullus aut rarus
Baginerum Baginoensium ,9:i comitem. (V. Brun.) eorum evaderet. Conradus tamen secundum votum
Mortuo Wicfrido Coloniensium arcbiepiscopatum suum ibi occubuit. Tres reguli Ungarorum in bello
suscepit vir gloriosus Bruno, fratcr Ottonis impe- capli. suspendio perierunt. Y. Brun Bruno archie-
ratoris ; qui quantus qualisve fuerit apud Deum et piscopus, et ducatum Lothariensium post Conradum
homines, leclor ediscal in vita ipsius, quam Boge- adeptus, coenobium sancti Pantaleonis Coloni;e
rus luculenler descripsit. Hujus studio translata construxit. (Wid.) Henricus dux Bajoariae, frater

smit a Boma Coloniam co>'pora sanctorum Elifii. regis Ottonis, moritur; filius ejus Henricus ei suc-
Patrocli , Privati , Gregorii , cum baculo sancli cedit.
196 21.
Pefari . 958. 3. 14.

954. 17. 26. 10. (.1. Leod.) Erluinus primus abbas Gemmelacensis
(FulcuinJ Batherius bis episcopatu Veronensi lumine oculorum privatur m .r (V. B)'un.) Bruno ar-
depulsiis, Leodicensium episcopus per Brunonem ar- chiepiscopus plures Norlmannorum cuni principibus
chiepiscopum ordinatur post Farabertuin. (V. Guib.) p» corum
» baptizari fecit. (Wid.) Guicmannus rebellis a

Immunitas nostrae 19 ~,
Gemmelacensis scilicet, aeccle- facie regis Ottonis trans Albiam fugiens, Sclavos in

siseeliam apostolica auclorilate a Benediclo papa regnum ejus conduxit; quos rex forliler debellavit,
corroboratur, anno seplimo pontiticii ejus. (Wid. occiso regulo eorum cum multis, et 700 captivis ca-
BexOtto uxorem secundam ducit relictam Ludowici pite caesis.
Italorum regis, ct per eam Papiam accipit, 959. 22. 4. 15.

955. 18. 27. II. Mar Johannes Boman?e ipcclesisrlSius praesidet

Fulc) Liedulfo ad gratiam palris reducto, con- lM . Pulcuin. BrunoaschiepiscopusetarchiduxLotha-
radus clux, Dei et imperatoris transfuga, ad Unga- ringiae, sccundas partes in regno fralrissui potenter
ros se confcrens, eos in Lotliaringiam usque ad el industrie amministrans, Baginerum Montcnsem
Carbonariam silvam perduxit; et virlute Dei apud comitem, qui Longicollus cognominabatur, apud
Lobias contra cos ostensa, nltra prodire prohibili, Valentianas evocatum capit et invocabili exilio
impune redcunt. (A. Lob Ludovico Francorum damnavit pro eo quod regnum bellis inquietabat
regc m oi t uo, Lotharius, filius ejus ex Gerberga so- vel quod verius fuisse dicitur, pro eo quod mortuo
rorc imperatoris, regnavit annis 22. (Wid.) liercn- Gisleberto duce consanguineo suo, ea qme Gisleber-
garius rex Ilaliae in Germaniam ad regem Oltonem lus uxori suae Gerbergae sorore imperatoris in dotem
venit, eique suis suique filii manibus daiis, se ci C contulerat, violenter ei auferreprtesumebat. (Bald ,

commitlit. [Ib.) A Bajoariis contra Sclavos prospere i, 9i) Bonis Bagineri ad iiscum publicatis, filii ejus
pugnatur. Bagincrus et Lambertus ad Lotharium Francorum
956. 19. 1. 12. regem confugerunt. Prodigiosa res multos terrot et
Ib ln Italia lapis mirae magnitudinis tonitru ac a vitiis coercet, notis crucis in veste plurimorum
tempestate turbulenta de cielo jactus, ingens mira- apparentibus, quorundam autcm vcslibus quasi le-
culum videntibus prebuit. Tcmpla plerisque in locis pra sordentibus. [Obiit sanclus Gerardus fundator
200
valida tempestate concussa sunt. Utriusquc ordinis Broniensis coenobii .]

sacerdotes ictu fulminis intericrunt, et plura hor- 9(50. 23. 4. 16.

rendadictuportenta monstratasunt. Mar.) Friderico (Bald.) Hoc tempore pcr industriam Ottonis me-
Moguntiae archiepiscopo mortuo. Guillelmus, Blius liorato imperii et aecclesiae statu, multa monasteria
Ollonis imperatoris, substituitur. (A. Lob.\ Fulc.) etcoenobia adlaudem Dei et .
honorcm sanctorum aut
Batherio ab episcopatu Leodicensium ejecto, Bal- restauranlur, aut amplianlur, aul aedificantur. (An-
dricus annitente avunculo suo Baginero comilc si.i.m. .
Inlerquos et Euraclus, post Baldricum epi-
Monlensc episcopus subslituilur. scopus Leodicensium faclus, duo in urbc monastcria
957. 20. 2. 23.
" construxit, ad titulum sancli Pauli apostoli, et ad
''"'.
V. liritn. Liedulfus, tilius Ottonis imperatoris, titulum sancti Martini episcopi
in Italia moritur. Ungaris itcrum regnum Ottonis 961. 24. 6. 17.

imperaloris dnctu Conradi

depopulantibus, ducis (M.mi. Apud Constantinopolim Bomano impcra-
imperator eos bello cxcepit, Conrado ab Ungaris ad tore defuncto, Nicephorusimperatannis 10. (Liudpr.)
-"-'
iiim pi nitendo refugiente <•( orante Deum, ut pro Sanctus Udalricus Augustae Vindelicorum episco-
prena perfidise suae ipsobelloab agaris perime-
in l pus sanclitalc clarel in Gallia el Germania. Gallia
rctnr. WlD Uiio bello in tanlum sunl lingari victi et Germania jam bene pacata, intendena impcrator

\ \i;l .1 I HTIONES.
19:
••• Baginoensium 1 1. 3 D. ,M E. P. (.». G. c. b b. P. addii Sig. eur. tertiis; reU. nostrae et actlicct
i
uni K. Immunitas - ejusderoni Bl. 5 Cl. 2*. 3.4*. E. lM E. p a. G. 1. o p. de&unt Bl. 5. Cl. 2*. 3.
i* i» ,M Johannes presidet detunt D.— addii Ij3. ; rell. prater A. MI inter m
episcopi demmt D. —
•
ildricus i;:t*. C2*. Sanctut Germania 'irsunt D. —
 CHRONICA. 190
180
paucis Romae morantem subito aggressi ita ab
Otto etiam Italiam pacare, presertim eum ad hoc A 206 nisi ab impe-
anxie evocantibus Johanne papa cseterisque Italiae exercitu impen.loris suntattriti, ut
re-
episcopis, ut eos liberaret de manibus tyrannorum ratore et papa Lcor.e milites imperatoris a caede

Berengarii atque Adelberti (A. Lob.) filium suum vocarentur, usque ad internetionem Romani dele-
;

rentur. Romanis per Leonem papam

imperatori
Ottonem puerum scptennem Aquisgrani die sancto
reconciliatis, post abscessum imperatoris Leo papa
pentecostes in regem inungifecil; (V. Drun.) eoque
(ommendato archiepiscopis fratri Brunoni et filio insidias sibi parari sentiens, ad imperatorem fugit.

Guillelmo, ad llaliam tendii. Johannes ex papa se cum uxore cujusdam oblec-

962. R. 25. F. 7. C. I. tans, a diabolo in tempore perculitur, ac sine via-
(V. Guib.) Sanctus pater noster Guicbertus, fun- tico dominico montur. Romani contra juramentum,
dator nostri, Gemmelacensis scilicet.
20S coe.nobii, quod imperatori feccrant, se nunquam electurospa-
apud Gorziam, ubi Deo militabat propter amorem pam sine ejus et filii ejus Ottonis consensu, Bene-

fcrventis ibi sanctse religionis. in Cliristo dormivit ,-

dictum papam sibi statuunt. Imperator Roma ob-

et qui omnia rcliquerat, centuplum ct vitam seter- sessaRomanos csede et farne adeo afflixit, ut Leo-
nam recepit 20i
. Corpus vero ejus relatum est ad nem papam se recepturos promitterent. Benedictus
205 non solum papatu, sed etiam sacerdotio a
coenobium Gemmelacense . rejectus
963. 26. 8. 2. Leone exordinatur.
Otto imperator Italia pervagata, et ty- 964. 27. 9. 3.
-(Liup.)
majestate nominis sui ita exterritis, (Vita Deod.) Adelborene Meltensium episcopo
rannis Ilaliae

ut in locis natura munitis laterent aut Saracenorum mortuo (203), Deodericus consobrinus Ottonis im-
peratoris episcopus subrogatur. Hic, ut legitur, in-
patrocinia quererent; Romai a Johanne papa in im-
peratorem benedicitur; tyranni a papa Johanne et spiciens primas litteras nominum omnium Metten-

a Romanis abjurantur. Eo repatriante, Adelbertus sium episcoporum, quas angelus Domini dicitur de-
a papa Johanne e Fraxineto Romam revocatur; sed disse sancto Clcmenti primo Meltensium episcopo,
imperatoreredeunterefugiunt. Colleclo in tota ltalia et notans, alias auro, alias viliore metallo pro me-
episcoporum concilio, Johanncs de nefariis cau- ritorum qualitate esse annotatas ; cum videret ctiam

sis infamatur. Qui tertio evocatus, dum se excusa- litteramsui nominisargentoesse prenotatam, dixisse
tum venire cunctatur, post multa tandem eo a cun- fertur se in episcopatu tanta bona fore facturum, ut
ctis prejudicato, Leo adhuc laicus. electione om- ipsa nominis sui littera merita deberet auro anno-
nium el (202) consensu imperatoris papa substitui- p tari. Cujus bome intentionis initium ostendit in cce-
lur. (Bernard.) Sic Leo presidens apostolicse scdi, nobio sancti martyiis et levitse Vincentii, fundato in
fccit ardinationes et alia qu?e erant apostolica. Nec ipsius urbis insula. (Bald. i, 99) Arnulfo sene Flan-
longum, Romani alterata fide apud imperatorem, drensium comite mortuo, Lotharius rex Francorum
207
papam recipiuntJohannem. Ille synodo collecta Leo- graviter Flandrias infestat et vastat .

ncm deposuit, et ejus gesta cassavit. Statutumque 965. 28. 10. 4.

cst publicoomnium judicio, synodum a Leone ha- (V. Brun ) Otto imperator pentecoslen Aquisgra-
bitam nec nominanuam synodum, sed prostibulum ni (204) celebravit, concurrentibus ibi a Francia so-
favens adulteris Quicumque igitur eo ordinante roribus suis, regina scilicet Francorum Gerberga,
erant damnati, jussi sunt suam ipsorum proscri- matre Lotharii regis et Karoli ducis, et Hathuide
ptionem presentare in carta haec continente verba : uxore Hugonis Parisiorum comitis, quorum filius

Pater meus nihilsibi habuit, nihil mihi dedit.. Et sic fuit Hugo, qui post regnavit in Francia Ubi omnis
depositi, remanserant in illis gradibus, si quos ha- illa regalis prosapia lanto adinvicem congratulatio-
buerant nondum a Leone ordinati Si qui autem nisjubilo est affecta, ut in omni vita eorum vix ali-
digni judicanlur, ut non accepta prius consecralione quid gaudii huic laetitiae potuerit equiperari. Otto

ordinantur, indicto illis eodem decreto, quod etDltaliam repetit. Bruno dux et archiepiscopus in
damnalis a Constantino neophito, (Liudp.) Romani Franciam pergens ad paciticandos nepotes suos,

papa Johanne pecunia illecti, imperatorem cum Lotharium regem et filios Hugonis, ubi Compen-
a
VARLE LECTIONES.
p n et nostri et scilicet desunt omnibus prcetcr 1. et — recepit desunl C1. D.
205
C. v. e. r. e. a. c. G addit Sig. curr. lertiis ; refl.
206 adhuc laicus — attriti ut primo duabus lineis
comprehensa. ita partiminrasura, partim inmargine ampliavit Sig. cur. tertiis; rell. Obfuscata ea rccentim
manus redintegrare studuit, sed potius corrupit. Yerbacutem ut non a. p. consecralione atquc Romani a
papa —
sunt attriti ut abscisa sunt, quum sec. XVII. ex omnes bibl. Gemblacensis codices nova ligatura
induerentur. Quse erant apostolica —
attriti ut omittit F3. spatio relicto. Reliqui omnes habent quse 1.
20T

Arnulfo —
vastat Sig. cur. tertiis; rell.
NOTjE.
Ex epistola Bernardi Hildeshemensis ad
(202) breviss, Mettenses in Mon. SS. in, loo, qui Deo-
Adalbertum in Ussermani Prodromo Germaniae sa- dericum jam a. 963 successisse dicunt.
crae u, 208. ubi hsec iisdem verbis lceuntur. (204) ErratSig. ; Coloniae fuit; vide Vitam Bru-
HIRSCH. nonis c 12.
(203) A. 962 ; cf. Vitam Deoderici c. 3. et Ann.
191 SIGEBERTJ GEMBLACENSIS 192

•lium vcmt, febre correptusRemisreditribi quidquid \ cidunt, plures capiuntet Constantinopolim mittunt.
Iiabuit in re mancipi, per tcslamentum aecclesiis san- Ad lioc dedecus vindicandum imperator Otto emi-
ctorum delegalo, mortuus Corpus ejusaDeo- esl. nentiorescx suis in Calabriam mitiit; qui Grecos
derico Mettensi episcopo Coloniam refertui aggressi, plures occidunl, |)lures naribus truncalis
R. 29. F. II. C. 5 dehonestant, et per Apuliam et Calabriam a Grecis
n
|Mab Guillelmus filius imperatoris archiepisco- tributum exigunt. Constantinopolitani audientes
pus Moguntiae moritur. (Wid. Hoc tempore Danis a male pugnatum esse in Calabria,
suis contra
qui Christum Jesum el idola simul colebanl, cum imperatorem suum Niceforum insurgunt.
Popone clerico in convlvio allercantibus super cul- 970. 3::. lo. 9.
r
deorum, Danis asserentibus Jesum Cliri-
lura Dei et (V . Deod. Deodericus Mettensium episcopus,
stum quidemessc Deum, deos vero majores ct anti- imperatori sanguine, dilectione a familiaritate r.v-
quiores illo csse. Popone econtra affirmante, Jesum lcris devinctior, dum in Ilalica expeditione per
Ghristum solum verum Deum esse, unum in sub- triennium sub eo militaret, multa corpora et pignora
stantia, trinum in personis : rcx Danorum Araldus sanctorum de diversis Ilalia* locis quocumque potuit
condixit clerico, ut fidem propositam a sc probaret modo collegit. Primum a Marsia sanctum Elpinium
,±
tcslimonio veritaiis. Quod annuente clerico, ingcn- confessorem, cujns socium Euticium ipse imperalor
tis ponderis ferruin valde ignitum manibns illius jam sustulerat: ab Amiternis Euticctem martyrem
ferendum imponitur: quod cum clericus usque ad cum reliquiis Maronis el Victorini sociorum ejus,
placitum omnium tulisset absque ulla lesione, rcx a episcopum et majrtyrem;a
Fulginis Felicianum
penitus abjecla idololatria, sc suosque ad colendum Perusio Asclepiolatum martyrem, a SpoletoSerenam
verum solum Dcuin convertit; clericus vero ad cpi- martyrem cum Gregorio Spolctino martyrc; a C.or-
scopatum promotus est. duno pignera Vincentii martyris et Ievita?, ab Hi-
967. 30 12. fi. spania olim a duobus monachis Capuam, a Capua
IMar.) Johannes Romanae aacclcsiye 136"* prcsi- vcro illuc dcportata; a Mcvania alterum Vinccntium
det iflfl
(Wid . ) Guigmannus diu contra impcratorem episcopum ct marlyrem; a Vincentia Leontium epi-
Ottoncm rebellis, a Misacha Sclavorum rcgulo, im- scopum ct martyrem; a Florentia Miniatem martv-
peratoris amico ct milite, perimitur, [Liudpr. Iloc rem, ab urbe Tudertina Fortunatnm episcopum et
tempore Bulgaribus dominabantur filii Symeonis confessorem; a Cortinio Luciam Syracusanam virgi-
Pelrus et Bajanus; quorum Bajanus in arte magica nemct martyrem :aFaroaIdo duceSpoletinorumolim
adeo valebat, ut quoties vellet, Iupus vel quaelibel ,a Syracusis illuc translatam ; a Sabinis partcs
fera fieri viderctur. c corporum Proti et lacincti martyrum. Hsec omnia
908. 31. 13. 7. cum parte catenae S. Petri apostoli, cum capillisejus-
(A.Lob.) Otto minor a patre evocatus Romam, dcm, et sanguine sancti Stephani prothomartyris, el
a Johanne papaimpcratorem benedicilur. (Mar.)
in parle <lc cratieula sancli Laurentii martyris a papa
Utto imperator Benevcntanos duccs potentia sua Johanne sibi donata, cum aliis multis sanctorum
ad subjectionem sui inflexit. [Wid.) Olto imperator pigneribus presul Deodericus in Galliam hoe anno
in tcrra Saxonica vcnas auri et argenti primus indu- transtulit, et in ascctesia sancti Vinccntii martyris
slria sua aperuit. a se in insula urbis constrncta locavit.
969. 32. 14. 8. 971. 34. lfi. 10.
(V. Deod.) Quidam comcs Oltonis impcrator ei (Mar. Apud Constantinopolim Niccphorus lmj)c-
familiaris, Romae anlc oculos omnium a diabolo rator limcns a filiis suis imperio cxpelli, quia sencx
arrejitus, ita ut se ipsum dentibus decerperel, jussu erat, volebal eos cunuchizare. Quorum mater re
imjieratoris ad papam Jolianncm adductus, utcatena gina, quia nullo alio modo j)Otcral cos libcrarc. sua-
sancti Petri collo ejus circumdarelur, dum a fallaci sil Johanni Nicephorum occidcrc et imperare. Jo-
bus clericis semel el bis alia calena furenti adhibc- ''hannes itaque occulte cum funibus intravitpalatium,
relur, nec quicquam remedii proveniret, ubi nihil et occiso Nicephoro imperavit.
crat viriuiis; tandem vera sancti Petri cathena al- 972 35. 17. 1.

lata ct collo furentis circumdata, diabolus spumans A Lub.) otto imperator Romse Oltoni coimpera-
et multiim clamans absccssit Quam calhenam Deo- tori suo neptem Johannis Conslantinopolitani, Theo-
dericus Meilensisarreplam,cum dicerel se eam nisi phanu nomine, a Johanne papa coronalam in

inaiiu abscisa non dimissurum, landem imperalor legilimo malrimonio sociavit. (Anselm.) Noi^cms
•edato litigio a papa Johanne optinuit, m anulum ordinatur episcopus Leodicensium. Hicurbem muro
hiijiis catenae exsecutum episcopus mereretur Wid.) circumduxir, edificiis lionestavit, majorera Bsccle-

[mperalor Olto dum partem «•xcivitus ad Gn siam corpore sancti Lamberti insignitam a fanda-
misisset, at uxorera filio suo Otloni acciperent, mento renovavit, coenobium sancti Johannis cva i-

- l0
Greci super eoa irruunt, <:a.stra diripiunt, plures oc- ^clist.c in insula fundavit .

V.Mii.K LECTIONl S

lineayt dimidia erasa est. Reliqui nll ibi habeni

1-ost'lixr in I. M Johannes presidel desuntH —
*'" Gotgerns —
fundavit in inferiore margine Seg curis tcrtiis; rell. lii< cum quuternione deiinit, qua
hucusijue omiun tcripsit, Sigeb iti manui Sequitur quaternio a manu secuado exaratus.
m CHRONICA. 191

973. U. 36. F. 13. C 2. \ multis insuper conducto beneficiis, ut et ipse ab in-

2,1 Romana: ;ecclesi;e 137 "*> solenliis desistat, et fratris sui Lotharii motibus
(Mar.J Stephanus
prosidel. Bald., i 04 ) Olto senior imperator obsistat (16.) Filii Ragineri ut pro se viriliter agc-
obiit, cujus vitam Guindichindus monachus de- rent animati Francorum auxilio ct affinilate Ra- —
eliam hy-toriam Saxonum usque ad gincrus quippe Halhuidem filiam Hugonis postca
scripsit, qui
annum consrripsit. Otto secundus imperat regis, Lautberlus vero Gcrbergam filiam Karoli
liunc
annis -10. (A. Lcod ) Raginerius el Lanlberlus, lilii ducis duxere uxores(207)— in terra patrum suorum
paulatim resumplis viribus a relocati sunt.
Ragincri Longicolli,
Fraucia redcunt, el cum Guarnero et Rainaldo, qui 978. :;. 23.
comitatum patris eorum occupaverant. bello apud (Bald. i, 9(5.) Pacato undique regno, cum Olto
Perronam contligunt, cosque cum mullis perimunt. imperator Aquisgrani moraretur, Lotharius rex
et super Hagnam(205i tluvium castelloBuxude (206] Francorum subilo ad invadendam Lotharin°-iam
munilo Lotharingiam infeslant. (V. Wenc.) Guen- contendit ; et cedentc imperalore, quia ad pu«-nam
cezlaus princeps Boemue a fratre suo Bolizlao pro- imparalus erat, rex post mullam vastationem repa-
ptcr preripiendumpnneipalum maityrizatus, urbem triavit. Quem cum inestimabili exercitu impcrator
Pragam, ubi requiescit, multis miraculis illuslrat. 1» prosecutus, condicto die, scilicet Kalendis Octobris,
974. 1. 19. 3. Franciam intravit ; quam usquead Kalendas Dccem-
(A. Leod.) Ratherius, de quocst hoc monosticum: bris pervagalus, fines Remcnsium, Laudunensium,
Yeronxpresul, sed tcr liatherius exul, Suessionum, et Parisiensium divcrsa cladc vastavit,
apud Lobias moritur, (Bald. i, 93.) Contra Ottoncm secclesiis lantum Dei omni immunitate conccssa. In
imperatorem rcbellat palruelis cjus Heinricus dux redeundo lamcn circa Axonam lluvium partcm im-
Rajoariorum. Oilo imperator castellum Auxudis ob- pcdimenlorum amisit. De his quidam re-
(Alpert.)
captum diruit, caplos
sidet, in eo exiliat. Nec ta- clusus predixit, quod omncs hujus mali inc=ntores
men Raginerusa rebcllione desistit. ante septcnnium morercnlur 20S .

975. 2 20. \.
979. 6. 24.
(A. Leod.) Gelu magnum a Kalendis Novembris Igneae acies visae sunt totam noctem in cado per
usque ad oequinoclium vernale. (Bald. i, 94 ) Otto
5 Kaleudas Novembris. Hoc anno complenlur mille
imperator Heinricum ducem sibi subjugat. Ma- aimi a nativitale Christi, secundum veritatem cvan-
jolus abbas Cluniacensis sanctilate et religione cla-
gelii, qui secundum cyclum Dionisii anno abhinc
rct.
tiniunlur sicque anno
976. 3. 21 5.
q 21 ; in dominicae passionis
veritali evangelica? conlraitur.
,IS
Mar.) Obiit sanctus Udalricus Ausburgensis
980 7. 25.
213
cpiscopus ; cujusvita qualis fuerit, mox miracu-
(A. Leod.) Otto imperator et Lolharius rex con-
lorum gloria patefecit (Bald. i,100.) Otto imperalor
venicntus super Karum fluvium 209J paciticantur,
contra Sclavos proficiscitur [Ib. 95.) Filii Ragineri
datis iuviccm sacramcnlis : ct rex Lolharius Lotha-
Longicolli, auxilio Francorum et maxime Karoli
ringiam abjurat (Bald. i, 103 ) Otto imperator [ta-
poslca ducis frcli, lacessunt bello Godefridum ct
liam petit. (Transl. S L) Corpora sanctorumLan-
Arnulfum comites. qui post Guarnerum comitatum
doaldi, Adriani, Amantiiet aliorum, a Wentreshovo,
Montcnsem invaserant. Monlem Caslrilocum ob-
Uasbaniae vico transferuntur Gandavum cum multa
sident. Multis ulrimquc in conflictu fusis, obsidio
miraculorum gloria ("210.)
remota est. Victoria anceps ; datur tamcn palma
comilibus. 981. 8 20.

977 4. 22. G. (Mah.) Stephanus Romanae a;cclesia3 138us prcsi-

(Y. Adalb.) Sanctus Guicthcht Pragensis episco- det 215 Ollo imperator Apuliam et Calabriam Ilalia^
.

pus,cognomento Adelbertus, sanctitate et doctrina provincias ad jus regniGrecormnappendentestrans-

I) ferre ad imperium Romanum con.ilur
apudWinidos claret.Gens Liulitiorum adidololatriam maxime ,•

rcvolvitur 2U
"

. (Bald i, 100) Ducatus Lotharingiae proptcr atlinitatem, quam per uxorcm suamTheo-
dalur Karolo fratri Lotharii regis Francorum, phanu cum imperatore Grccorumhabebat.
VARIjE LECTIONIiS.
*" Donus habetD. 21S waldricus D. ,13 Ansburgensis B3*. C2*. D. *» G. L a 1. r. in rasura 1. ;
desunt C2*. qui eorum loco habet ; qui apud Rrulios martirizatus, multis miraculis glorificatur.
et \.,
Ita igitur Sig.primo ediderat.* 16 Stephanus — presidet desunt D.

NOT^E.
La Haine.
i205) gunlur apud Baldericum. Sigebertes sumpsit e fra-
(206) Boussoitprope Binche. gmento Balderici,
93-97, quod s. xi inscriptum
i,

(207) Hrec unde sumpta, non constat. Error in- fuitfolio vacuo codicis Gemblacensis, nunc Bruxell.
esse videtur, cum ncque Hugo, natus post a. 938, 5468, de quo cf. Archiv. vm, 497. Eadem narrat
nequeKarolus, natuspost a.945,hoctemporefiliasnu- Alpertus, Mon. SS. iv, 6^7.
biles habere potuerint. HIRSCH. (209; Le Cher.
(208.) Verba De his morerentur, quae non Ie- — JKl) Acta SS. Mart. m, 43.
195 SIGEBERTI f.EMBLACENSIS. 196

ggg H.'J. F. 27. A Hugonis Farisiensis cx Alhuide sorore primi Otto-

Alpert.) Greci infensi, quod imperator Otio pro- nis imperatoris. et regnavit annis 9. (G.abb.GemM.)
vincias Grecorum invaderet, conducto sibi Sarace- Herluinus primns nostri Gemmelacensis seilicet

norum auxilio, imperalori in Calabria bello con- ccenobii abbas, longo in longacccilate martyrio cru-

grediuntur inquo bello omnes Romanorum copiae

:
ciatus moritur *" (211.)

usque ad internecionem paene deletae sunl. Impera- $$$ 5 j

tornatando evadere nitens, a nauiis ignorantibus Inundaiio aquarum frequens et ultra solitum ac
cum capilur et a quodam eorum qui negotiator diutina Estas poslea fcrventissima et pluribus
* 18

Sclavorum erat agnilus nec proditus, per illum re unde et fruges minorata? sunt. Karolus
perniciosa,
delata ad imperatricem et Deodericum Mettensem dux regnum Francorum, ex paterna el avita succes-
episcopum, qui in civitate Rhosan reieventum prc- sione sibi debitum, contra Hugouem regein suum
stolabantur, difticulter per Sclavum et episcopum nepotcm repetit, eumque bello perurgcns, Laudu-
liberatur. Nautis quippe ad pecunias pro eo redi- num urbem capit Hugo rex Karolnm iu Lauduno
mendo allalas inbiantibus, imperator ascenso equo obsidet, sed secundo obsidionis mense obsessi pro-
vixevasit. Omnibus pro infortunio rei publcae ani- silientes, castra obsidentium incendcrunt, etipscrex
l>
mo consternalis, sola imperatrix feminea et Greca Hugo, plurimis suorum peremptis, turpiter fugiens
levitate insultabat eis, quod ab exercitu suae nationis vix evasit.
victi essent Komani ; ac per hoc cccpit primatibus
989. 6. 2.
exosa haberi. (Mar.) Mariuus Romanae aecclesiae 139"« presidet.
983, 10 28.
Siccitas magna vemalis, unde etsatio primitiva im-
(16. Olto imperalor tedio et angore animi defi-
pedita, etfames ingens secuta est. Fertur annonam
ciens, Romae moritur, et de imperatore substituendo
pluisse de caelo in Hasbanio. Alii eliam pisciculos
intcr primates dissentitur, aliis filio ipsius Oltoni
S19
parvos de caelo pluisse ferebant . Nix nimia deci-
imperium deberi certantibus, aliis odio imperatricis
dit imber postea continuus, qui autumnalem satio-
;

a tilioejus impcrium transferre volentibus ad Hein-

nem omnimodo denegaret. Karolus dux Montema-
ricum ducem, filium Heinrici, qui fuil pater primi
cutum expugnal ; Suessionis usque vastando perac-
Oltonis. Bald. i, lUi.) Ilic Heinricus ipsum Olto-
cedit ; inde Remim aggreditur, et Laudunum mu ta
nem puerum factiose raptum in custodia tenet sed ;

!18 cum preda revertitur

principes puerum de manu Heinrici cxlorquentes ,

imperavit annis 18. 990 7 5

in regno sublimant ; et

984. I. 29. C Karolus dux Remim occupat ; archiepiscopum,

Lotharius rex Francorum ad invadendam quem Hugo rex prefeccrat, et quosdam primates
(16.)
urbem Virdunum capit etLauduno relegat.
Lotharingiam rursum laborans,
etGodefridum ipsius urbis comitem capit. (Alpert .) 991. 8. 4.

Deodericus Mettensium episcopus obiit et secun- ; Karolns duxmoritur. Otto, lilius ejus, succedit ei

dum prophetiam viri Dei vix aliquis principum, qui in ducatu Lothariensium.
in bello Calabrico evasit, diu supervixit. Episcopa- 992. 9. 5.
tum Mettensem suscepit Adelbero, vir sanctus et (Bald i, 110.) Remis synodo tolius Franciae con-
nobilis, tilius Fiiderici ducis gregata, Arnulfus, nepos Karoli ducis, quem ipse
985. 2. 30. Karolus (212 episcopum Remis subslitucrat, om-
(Bald. i, 10 i.) Lotharius videns Ollonemrex, nium judicio cxordinatus danipnatur, el Adelgarius
imperatorem virtute militum Buorum proficere, ur- urbcm prodidil et portas Karoloa|ie-
presbyler, qui
bem Virdunum et Godcfridum comitcm rcddit. ruit, insolubiliter excommunicatur. (GEnuF.RT.) Ger-
086. 3. 31. bertussubstituitur episcopus : sed quibusdain cau-
[A. Lcod.) Lothario Francorum rege mortuo, Lu- sam vcntilantibus, non poluisse degradari Arnulfum
ejus regnat in Francia announo. I)
dowicus lilius absque scientia et auctoritate papse Romani, Ger-
987. 4. 1. bertus depositus ad Olloueiu imperalorem 86 COn-
(A. Leod. Ludowico Francorum rege morluo, tulil. Ouem imperator receplum. primo cum Ra-
Fraiicis regnum transferre volenl ibus ad Karolum vennae archiepiscopum, et postea constituii papana
ducem, fratrem Lotharii regis, dum ille rem ad con- Roinauuin ; unde est illud cjus monoslicum : Scan-
silium differt, rem Francorum usurpat Hugo, lilius dit ab li Qerbertus ad /(. posl papa vigens H.

VARIjE lectiones.
de imperatore
1

exlorquentea U*, ita decurtavit principes Blium ejus Ottonem adhuc puerum. :

'
Uerluinus —
moritur desunt C2*. ,loneo c. m. c. desunt B5. C1 ;{. I). nostri >t Bcilicel de-
i i l

siud \ \.\. '.','. (il. 3. I).

21rt
.'>
Innundatio - pluribus m inferiore margnn scripsit \r,. erasit tribus
anh •" Uneit heliqui omnes idem habent. Marinus ->- presidet et Ferlur !l
Ferebant desunt I». —
\ui.i:.

(211) iv Id. Aug. (212J Falsiim ; Hugo fuit.

197 CHRONICA. 198

993. R. 10 F.6. A luant diversa pro meritorum qualitate supplicia, ad

(VitaOd.) In Burgundia Odilo Arvernae oriundus, ea exequenda deputalis ibi demonibus ;
quorum se
ex clerico Brivatensi monachum professus in Clu- crebro voces, iras et terrores, sepe etiam ejulatus

niacensi ccenobio, post Majolum preficitu- ipsi cce- audisse dicebat, plangentium quod anirme damna-
nobio ;
quod per annos 36 miro religionis fervore torum eriperentur de manibus eorum per elemosi-
rexit et provexit. Qui egregie preter cetera pietate nas et preces fidelium, et hoc tempore magis per
insignis, non solum vitae exemplis, sed etiam mira- orationes Cluniacensium, orantium indefessc pro
culis in vita sua claruit. Qui cum reprehenderetur, defunctorum requiem. Hoc per illum abbas Odilo

quod in peccantes misericordior justo esse videre- comperto, constituit peromnia monasteria sibi sub-
tur, Si damnandus sum, inquit, malo damnari de jecta, ut sicut primo die Novembris solemnitas om-
misericordia quam de duritia. Otto in imperatorem nium sanctorum agitur, ita sequenti die memoria
benedicitur (213). omnium in Christo quiescentium celebretur. Qui ri-

994 11. 7. tus ad multas aecclesias transiens, Jidelium defun-

Florebant hoc tempore in scientia litterarum in ctorum memoriam solemnizari facit.

Lotharingia Herigerus abbas Lobiensis, Adelboldus _ 999. 10. 3.

episcopus Vultrajectensis ; in Francia, Fulbertus (Glab. Rod. i, 4 ) In Italia Crescens palriciatu

episcopus Carnotensis, Abbo abbas Floriacensis, Romanorum arrepto contra Ottonem imperatorem
qui super calculum Victorii commentatus est. rebellat

995. 12. 8. 1000. 17. 4.

Gerbertus, qui et Silvester, Romanae aecclesiae (A. Leod.) Anno Jesu Christi millesimo secundum
140" s presidet, qui et ipse inter scientia Iitterarum supputationem Oionisii multa prodigia visa sunt.

claros egregie claruit. Quidam transito Silvestro Terraemotus factus est pennaximus ; cometes appa-
Agapitum papam lioc in loco ponunt ;
quod non ruit ; 19 Kalenaas Januarii circa horam 9 fisso caelo

otiosefactum esse crcditur. enim is Silvester Quia quasi facula ardens cum longo tractu instar fulgu-
non per ostium intrasse dicitur quippe qui a ;
— ris illabitur terris, tanto splendore, ut non modo qui
quibusdam etiam nichromantiae arguitur de morte ; in agris erant, sed etiam in tectis, irruplo lumine
quoque ejus non recte tractalur ; a diabolo enim ferirentur. Qua caeli fissura sensim evanescente,
percussus dicitur obisse ,• quam rem n^s in medio interim visaest figura quasi serpentis, capite qui-
relinquimus ;
— a numero paparum exclusus vide- dem crescente, cum ceruleis pedibus.
tur. Unde lector queso, ut et hic ct alibi, si qua „ 1001. 18. 5.

dissonantia te oftenderitde nominibus, velannis, vel Octavianus secundum quosdam Romanae aecclesiae
temporibus paparum, non mihi imputes, qui non 142us presidet ^ 1 (cf. Mar.) (Glad Rod. i, 4.)
visa, sed audita vel lecta scribo. Otto imperator Romae Crescentem patricium bello
996. 13. 9. aggreditur ; sed victus Crescenset exfuga relractus,
(A. Leod.) Hugone Francorum rege mortuo, Rot- capitur, vilique jumento averse impositus cireum-
bertus filius ejus regnat in Francia annis 35. ducitur, et paulalim membris truncatus, ad ultimum
997. 14. 1. ante urbem suspenditur.
(Vita Her ) Heribertus ordinalus Coloniensium 1002. 19. 6.
episcopus, ruulta sanctitate claret. (Alpert. i, 11.) Otto imperator degens Romae, dum cum Romanis
Clarebat etiam hoc tempore inter Gallos Ansfridus ; seremissius agit, tractans qualiter jura regni et
qui cum fuisset comes Bratuspantium, non minus aecclesiae ad antiquum statum reformaret, Romani
justitia quam potentia seculari famosus, deposito per hoc ad contemptum ejus adducti, subito contra
militiae cingulo tonsoratusin clericum, eo provectus eum conspirant, et aliquot militum ejus peremptis,
est, ut ordinaretur episcopus Vultrajectensis aec- eum in palatio obsident. Unde per industriam Hein-
clesiae. t\ rici ducis Bajoariae et Hugonis marchionis Ilalise

998 15 2. simulato pacto vix extractus, Roma decedit cum Sil-

(Mar.) Agapitus Romanae aecclesiae l41us presi- vestro papa. Et quia uxor Crescentis imperatorem
2 -°.
det (Vita Od.) Hoc tempore quidam religiosus spe regnandi ad amorem suum pellexerat, dolens
ab Hierosolimis rediens, in Sicilia reclusi cujusdam pro ejus discessu, venenum ei misit quo ille con- ;

humanitate aliquandiu recreatus, didicit ab eo inter sumptus inler remeandum in Italia moritur. Milites
cetera,quod in illa vicinia essent loca eructantia transalpini corpus imperatorisdefuncti cum insigni-
flammarum incendia, quae locavocantur ab incolis bus imperii ad Galliam relerentes, crebris Italorum
Ollae Vulcani (214), in quibus animae reproborum incursibus lacessiti, armis sibi viam parant. Sed

VARUE LECTIONES.
220
Agapitus — presidet desunt D. in Octavinnus — presidet desunt D.

N0T/E.
(213) D- 23 Ma'i.996. Rod n, 7. Fons omnium hujusmodi narrationumest
(214) Haec desunt in Petri Damiani Vita S. Odilo- Greg. Dial. IV, 30.
nis, c. 17. Addidit ea Sigebertusex a. 532 ; cf. Glab.
19!) Sli.EI5F.UT! GEMBLACENSIS. 200

ciiii) JMin res in tuto esse pularetur, dux Bajoariae \ det, concurreiitibus ad auxilium ejus Rotbcrlo rege
Heinricus, injurialo Heriberto Coioniensium archi- Franeorum et Richardo comite Nortmannorum.
episcopo, a cujus ore omncs peudebant, insignia 1007. ;;. II.
regni ab eoviolenter extorsit, quasijure bereditario /// ) tleinricns imperator, quia de obsidionc Va-
sibi competentia. Fuit quippe tilius Henrici ducis, lentinianensi iiioflieax redierat, contra Balduinum
qui fuit genitus de Heinrico fratre primi Ottonis profectus, castrum Gandavum invadit, et depopu-
imperatoris. M.\u,) Heinricus du\ concilialis sibi lata terra aliquot Flandrensium primores capit.
animis quorundam principum regni, unguiturin re- Unde Balduinus perterritus imperatori satisfacit,

gcm a Willigiso Moguntino arcbiepiscopo, et impe- Valenlianas reddit, datisque obsidibus cum sacra-
rat annis 22. mento Gdelitalis, manus ei dedit. Postea imperator

R. F. 7.
scdilione suorum coactus, Valenlianas Balduiuo
1003, 1.
beneficiavit, ut sibi eontra motus suorum auxilio
(Alpert. i, SJ Heinricus imperator potentiores
esset. Postea ei etiam Walachrasaddidilf218'J
regni viros, bella sibi coneitare volentes, celeriter
Gennania 1008. 0. 12.
devincit, et reges gontilium in interiori

commorantes, qui Winidi dicuntur, tributarios sibi A.Leod. ;G.abb. GomM.) BaldericusLeodicensium
facit. Glab Rod. hi, 3.) Abbo abbas Floriacensis
[
B episcopus ordinatur. Burchardus quoque lit Wor

in Wasconia martyrizatur - n .]
macensium episcopus, quiin scripluris studiosus,
magnum illud canonum volumen edidit, scriptura-
1004. 2. 8.
rum senlentiis undique compilatis detloratum, col-
Gerardus Cameracensium episcopus (21")) et
laboranto sibi in hoc magistro suo Olherlo abbatc,
Adolboldus Vultrajectensis episcopus mngni in sec-
viro undccumque doctissinio:
clcsia et in palatio habentur. Heinricus imperator
1009. 7. 13.
Babenbergensem aecclesiamepiscopalissedis bonore
Mar. Leo Romanse aecclesiae 143<" presidet.
sublimat, et quia liberis carobat, oam omnium sua-
A. Leod.) Eclipsis solisfacta esthora dici secunda.
rum rerum heredem facit. Unde Deodericus Met-
Alpert. i, 8,) Nortmanni Fresiam infestantes, Tbile
tensium episcopus, dolens dotcm ot patiimonium
oppidum incendunt. Heinricus imperator Meitim
sororis suae Cunigundis imperatricis delegari ab
urbom obsidet propter Deodericum fralrom uxoris
imperatore secclesiae Babenbergensi, rebellat.
suae contrase rebellantem, qui opiscopatum ipsius
1005., 3. 9. Dux cnim Mosellanorum l>oo-
urbis usurpavcrat.
(Alp. i, 6.) Comeles horribili specio tlammas huc dericus post fralrem suum Albcronem dato epi-
illucque jactans, in australi parto visus cst. (Bald. Q scopatu Mettcnsium lilio suo adhuc puero, tuto-
iii, 7.) Morluo Ottone duce, ducatus Lotharingiae rcm ei subsliluit ipsum Deodcricum qui pucro urbe ;

datur comiti Godefrido, filio Godcfridi Ardennon- excluso et episcopatu usurpato, ipsum eliam Dco-
sis 2\6 Chilpericus librum dc ralione compoli
,
dericum ducem bello cepit. L rbc crgo per obsidio-
hoc anno scripsit, ul apparet et argumento ad in- nem pcne dcsolata, tandem pax convcnit.
veniondos annos Dominipcr indiclioncs Si vis, in- :
1010. 8. 1 i.

quit, scire quotsint anni incarnati Qhristi, (><> ordi-

(Mah.) Bruno episcopus martyrizalur. Ai.p. i. 9.)
nesindictionum, qui fluxerunt abejus incarnatione, Nortmanni Frcsiam rcpotunt, ct multis c;vsis, Vul-
multiplica per 15, fiunt 990. His addeduodecim, quia Gens Ungarorum
trajectum opidum incensum ost.
tertia indictione natus est Christus. Adde indictio-
hactenus idololatriae dedita, hoc tcmporc ad tidem
iKin presentisanni,id est tres. Ecce habes hoc anno
Christi convertilur per Gislam sororem imperatoris,
annos Christi \00o (217). nupta Ingarorum regi, ad boc sua instan-
quffi
1006. i. 10. lia(2l9 regem adduxil, ul so ct totam Ungarorum
\u>. i. (i.) Famcs el morlalitas tam graviter per gentem baptizari expeteret. Qui inbapliamoStepha-
totumorbem invaluit, ut tedio sepelientium vivi ad- nus estvocatus; cujus merita per Ungariam multa
huc spiritum trahentea obruerentur cum morluis D miraculorum gloria commendat.
(Bald i,H4) Castrum Valentianas, situm in mar- 1011. 9. I'i

ciia Franciae ct Lotharingia:, quod Balduinus comes (Bald. iii, 8. ln Lotharingia juxla montem C.a-

Flandrensium invaserat, imperator Heinricus obsi- strilocum fonticulus aquse mullis saluberrimua in

VABI.E LECTI0NES.
»** addit 18. rdl. pneter A. C2». i*

NOT.L.
215 Episcopua fuil demuma. 1012. bium;cf. Acta SS. Septembr. i, W0. Nupta fuit
216 Baldencua haec auadente Gerardo ep. Ca Gisla Stephano jam anle a. 1003. Caeterum e com-
meracensi, itaqueposta. 1012, actatradit. memoratione miraculorum, quae posl etevttionem
Cf. Sigeb Devir. ill. c. 145. Mabillon. Annal regia a. 1083 celebratam Beri ceperunt, apparet
p. 431. hanc chronicae partem a Sigebcrto dod ante I08S
218) Poal ;i. ini-2; cf Bald. 111,2. HlHsr.H. conscriptam essc.
219 il'<< iii falsum, quam maximc tamen du
 " .

201 CHRONICA.
sanguinem conversus cst. quod probavit rnulicr, A intumescente, rem prodidil, et filacterium domino
quae faciem suam ex hujus fontis aqua lolam ostcn suo Hetheloni (223), fratri ducis, dedit.
dit mullis sanguinolentam. 1016. 14. 20.
1012. R, 10. F. 16 V. Sim.)Symcon Siracusis Siciliae oriundus, et
Olbertus nostra?, Gemmelacensis scilicet, aeccle- postea monachus in monle Syna, hoc tempora cla-
siae ordinalur abbas, vir moribus, religione, gemina rebat. Qui Hierolsoimam vcniens, longam pro Chri-
scientia, bonis doclisque viris aut conferendus au-
sto percgrinationem suscepit,
el cum Popone Tre-
S3:i
prcferendus (Alpf.ht n, 10/ Hoinricus impera-
.
virorum archiepiscopo ad Gallias vcniens, Treveris
tor Godefridum ducem cum exorcitu in fines Bra- in allitudine turris inclusus est ibique post mullas
tuspantium mittit. [ad obsidendum castrum Lova-
hominum persecutiones, post multas dcmonum
nium, sed inefficax rediit 2i *
] temptationes, beato fine quievit (224). Cujus merila
1013. 11. 17. frequensmiraculorum gloria declaravit.
(Bald. iii, 17 ) Heinricus imperator Italiam pe- 1017. 15. 21.
tens ut subveniret suis, quos Greci premebant circa (Mar.) Benedictus Romanae aecclesiae liius pre -
Beneventum, Salernum et Capuam debaccantes, sidet •». (Bald. iii, 19.) Cometes solito
mirabi-
Trojam civitatem capit (220). [Ib , 5.) Baldricus Iior in modum trabis maximae per 4 menses appa-
episcopus cum Huguardis dicta (221) castel-
in villa
ruit.
Jum muniret Lantbertus comes Lovaniensis eum
1018 16. 22.
aggreditur, et episcopus, Lantberto vincente, mullis
(A. Lcod.; Bald.) Guolbodo in episcopalu
suorum Leodi-
captis etoccisis, gravi atteritur inforlunio. censium Baldrico succedit. (Alpeht. ii,
Ann. Leod.) Terraemotus factus 21.) In
est maximus circa Frcsonia Deoderico comite,
meridiem 14. Kal. Decembris.
filio Arnulfi Gandaven-
sis, debellante Fresones in vindictam patris sui ab
1014. 12 18.
eis occisi, Godefridus dux ad eum
debellandum ah
(M\r.) Heinricus rex in imperatorem benedicitur.
imperalore miltitur; et conserto prelio, repente
Ansel.) Baldricus episcopus in insula
Leedicensi voce nescitur unde emissa, Fugite, fugite, cunctis
cenobium sancti Jacobi apostoli fundavil, ubi Olber-
fugientibus, multi a paucis Fresonibus perimuntur
tus abbas primus prefuit (222). m, 11.) Dux (Bald,
;

dux vero capitur.

Godefridus Gerardumcomitem multis modis regnum
1019 17. 23.
inquietantem bello vicit in quo filio ejus' cum ;

(/6.) Godefridus dux impetrata Fresonibus ab

multisocciso, complices ejus deterruit.
imperatore totius injustitiae impunitate, a captivitate
1013. 13. 19. C solvitur, at non mullo post moritur (22S). Frater
(Bald. iii, 12.) Hoc lempore sanclus Guictheht,
vero ejus Golhelo in ducatu substituitur.
qui et Adelbertus, Pragensis episcopus. apud Bru-
1020. 18. 91
ctios martirizatur 2
«.j Godefridus dux comilatum
(Alpert. ii, 1 1.) Rodulfus rox Burgundiaa, inso-
Montensem depopulatur; qucm Raginerus cum pa-
lentiis Burgundionum irritatus, regnum Burgundia?
truo suo Lantberto Lovaniensi insecutus,
apud Flo- Heinrico impcratori dare tractat
rinas pugnam conscrunt, ubi plus quam
; sed eum ab hac
quadrin- inlentione revocat simulata Burgundionum satisfa-
genti viri occisisunt, et ipse Lantbertus occubuit.
clio. (M\r.) Benedictus papa in Gallia (226) ad
Ubi res mira contigit. (A. Leod.; Bald ) Cum Heinricum imperatorem venit m
Lantbertus spem victoriae jam haberet — habebat 1021. 49. 25.
.

quippe filacterium a collo usque ad pectus pendens,

[VitaHer.) Heinricus imperator Coloni* nalalem
sanctorum reliquiis referlum, quorum patrocinio
Doiuini celebrans (227) Heribertum archiepiscopum
se in periculis tutum fore credebat, — instante ei olim a se injuriose tractatum humili satisfactione
tcrmino Vitse filacterium illud a collo ejus exiens placat. Cui reconcilialus archiepiscopus predixit se
super tumulum campi exiluit mox comes
: et antea ~ propediem morilurum; et non mullo post mortuus,
invictus perimitur. Quidam militum filacterium ac magnis caepit clarere virtutibus. Pilegrimus ei in
cipiens, in caliga abscondit; sed coxa ejus et crure episcopatu succedit. Leod. ; Epit. Dur.) Duran-
VARI^E LECTI0NES.

J_^2?2 ?
sci,icet **""' A B5. > C1. 2*. 3. D. F2 vir -
preferendus desunt Cl 2*. 3 4* D cui et

utT^eteTZ^f "Sf
22i
addit
Tf< Vrater R / -
in rasura unius tineoe scripsit AnseZuf.

Relatic m?ran in IfZJt^

gI neSaXOnum
li
~ Bene( P residet d
,

>
D. ^nt ™
Post hcec F3. continuo calamo interponit:
lemDOre Heriberli Coloniensis archiepiscopi omnibus ctc.; Pi-
ninus rexKfnn., m ? /^ tl

rZLtfn
^pleTt^S^rlire^S:
T
° etC qU3 anno 761 addid ^unt
i -
Gemblaccnses Dicta
-
?
^ *"** *" rti
VAT Sf
** ^™'
;

^ Gregorii de ratione sacrifici ielc

?™"«** ^itum^n.
fr 1 1 '
225 A i023 eX an «- Blandin.
H tard^npf
- <
(22?! ?
0nt , ) - -

P -
226 '' e Franco ° ia ut a. 1094.
SeScen Convenerunt
S" 162^S s ' n l ?
Babenbergae
-

m festo paschaa. -

iSL^T~
/9«w
diminutaest Hezelo.
'n , .
Balder,cus vocat
> «J* forma
annum
(227)/ 1020;
incipit.
nam Sigebertus in natali Domini
(224) D. 1 Jun. 1035.

Patrol. CLX.
 . :

203 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 2l)4

dus tii cpiscopus Leodicensium; quod quasi fabula A. orandi gcnerc laboravit, donecsibi revelaretur se
in theatro mundi fuit, quod vir exhumillimo et pau- pro iilo exauditum dssc. L. Leod.) Raginardus
pcrrimo servilis conditionis genere dominis suis Lcodicensium ordinalur episc ipus, qui Leodii in
carnalibus dominabatur (228). monte publico cenobium sancli Laurentii instiluit,
1022. 11. 20. F. 26. eiquc Stephanum virum saactse memoriae abbalem
(B.u.d. iii, 36.) Aquisgrani convenlu regali ct primum prcfecit.

synodali per aKquot dies celebralo, tnnla siceiias et 1026 2. 30.

intemperies aeris excanduit, ut multi pra; nimio Rolbertus rex Francorum a,l invadendam Lotha-
ardore deficerent, multa eliam animalia subito de- ringiam animum intendil, sed cito ab hoc conalu
ficerent, pavimento et marmoreis eolumnis tanlo destitit (232 Golhelone tluce, qui propter pnva-
madore sudanlibus, utaquaesse respersa crederetur tum odium (233) gravabat regnum Conradi, et aliis
a nescientibus. principibus ad pacis unitatem adduclis 234 , rci;i

ii23. 21. 27. prosperiias et regno accrevit tranquillitas.

(Ib.) Heinricus impcrator, Rotbertus rex Fran- 1027. 3. 31,
rorum super Karum fluvium apud Evosium conve- (J6.) Cuonradus rex
suum Heinricum adhuc
liiium
II
niunt, de stalu aecclesise, regni ct imperii tractaturi; pue um regnum sublimat Aquis (138). Ipse in
in

i t eondielo, ul superhis contirmandis eliam papam pascha Romao in impcratorem consecratus, quorun-
Romanum simul ambo Papiae oporlunc convcnirent, dam Italornm contra se sentientium motus compe-
imperator regem et suos, multos etiam qui tantum scit. Florebat hoc tempore aecclesiastica religio per

ad demirandam imperaloriam majestatem convene- abb ttes nominabiles: io Francia quidem et Burgun-
rant, lanla liberalilate donavil, ut opibus regum dia per Odilonem Cluniacenscm pietate insignem,
Persarum aut Arabum posscl comparari impcra- perGuilehnum Divionensem severitate reverendum ;

pascha in Lolharingia per Richardum Virdunensem, pia

loris munificcntia. In eclipsis solis facla

est. gravitate et gravi pietate discrclum, per Poponcm

Stabulensem, per Heliam !S7
1024. 2?. 28. Coloniensem ,
per
Heinricus imperator eonsulentihus se principibus Olberlum ct Stephanum Leodicenses, per Bernonem
super sub.-titutiouc regni dcsignans (229] Conradum, Augiensem.
virum Fegii generis cl egregiaelibertatis, quippe qui 1028. 4. 32.
nunquam se submiserat alicujus servituti, moritur. Claruit hoc tcmpore in Italia Guido Areiinus,
liujus vitam Adelhohlus episcopus Vultrajectcnsis multi inter musicos nominis, in hoc etiam philoso-
scripsit Cono dux prepotens cum ad irnperium (' phis prcferendus, quod ignotos cantus etiam pucri
aspirare vellet, repudiatur instinctu Arbonis Mogun- facilius discunt pcr ejus regulam, quam per vocem
tini archiepiseopi et aliquorum regni primatum; et magistri aut per usum alicujus instrumenti; dum
Conradus ad imperium sublimalus, impcravit an- sex iitleris modulatim appositis ad sex
vel sillahis

nis 15. voees. quas solas regulariter musica recipit, hisque

11)25. 1. 29. voeibus per flcxuras digilorum levie manus dislin-

Johannes Portuensis episcopus, fratc.r Stephani ctis, pcr inlegrum diapason sc oculis ct auribus in-

papse nuper defuncti (230), presidet Romanse aeccle- gerunt intcntse et remissse elevationes vel deposi-
siae 145us . (V. Odil) Huic Stephanus papa fraler tiones earundem sex vocum.
suus (231) apparens, dixil se infernalibus poenis 1029. 5. 33.
cruciari, sed sperare se inlerventu Odilonis abbatis (16.) Cuonradus imperator rehellanlihus Selavis,
veniam posse conscqui. Pro quo Odilo tandiu omni ad cos dcbcllandos proficiscilur (23G.)

VARI.K LECTIONES.
pia— Col. iesunt I.,

NOT.K.

228) Haec sumpsit Sigeberlus ex versu epitaphii, Qper speciem nocturtUB visionis appamit etc et paulo
quo Stephanus ahhas S. Laurenlii lumulum Durandi post : Proiinus idem Joannes Portuensis episcopus,
decoraveral auctoritatis apostolicas fultus epistolis, concito gradu
Pauperis in nido patrimoni natus et altus, Papiam usquepervenit'. unde Sigebertus viderc po-
Ingeniosummos evoldt adproceres. terat, Joannem IX et Joannem Portuensem episco-
I lerat dominos, hisdem fumulantibus usus, pum duos fuisse. Cseterum Joannes jam mense Au-
ln tlieatromundi fabula quanta fuit ! HIRSCH. guslo a. 1021 electus fuit, non a. lo2">, ul noster
(22!J) Iloe valde tluhium. Cf. Slen/.rl Iraiikisehe fiabet,
Kai er, i, 9. 231 Benedictum VIII hahct Vita Odilonis.
Palsum. Nequc Porluensis episeopus fuit
(230) 232 A. 102:i
Joannes IX, nec frater Slcphani, sed Benedicti VIII. 23 I Conradus cum fratre ejus Godefrido helluin
Pelrus eniin Damianus in Vita S. Odilonis c. 2, di- habucrat.
eit: Huic (Benedicto Ylll) planemox ut obiit, ger- (234 Aquisgrani, tesle Bald., m, JjO. Ihi Conra-
manus ejus Joanncs in apostolica d gnitatc successit. tlus, a lOzo, Natale Domini celebravit.
.him veropostquam hxtmanis rcbus exemptus est jam 235 Hoc sequenti demnm anno 1018, April, 14
dictus papa Benediclusi, Joanni Portuensi episcopo factum,qucm annum habenlcliam Ann. Leodicenses.
etaliit duobus, quorum nomina nobis nolanon sunt, 230 Mcnsc Junio.
m CHRONICA. 206
1030. R. 6. F. 3i.
\ privaretur exeuntem de seculo nulius visitaret
; et
(Ib- ) Cuonradus imperator rebollantibus Ungaris. necsepulturae traderet. Alia quoque importabilia
32,;
ad eos debellamlos proficiscitur . quamplura dcdere mandala, quae oneri visa sunt
1031. 7. 35. replicare Hanc mandatorum novitatcm cum mulli
(Ib ) Rolbcrto Francorum rege morluo, Heinricus cupidi novarum rerum libcntius justo amplecte-
ii9 rcntur, Gcrardus
tilius ejus regnat in Francia annis 30 . (Bald. iii, Cameracensis, qui solus Lotha-
51.)Hoc temporc jussu Cuonradi imperatoris regali riensium appendebat ad parochiam Francomm,
elsynodali conventu apud Triburias inter coelera nullius liortatu potuil adduci ad haec suscipienda,
episcopi hoc capitulum decernere volucrunt, ut si sed singula capitula refellcbat, dicens genus homi-
quando jejunium primi mensis cvcniret intVa eixlo- num ab inilio trifariam esse divisum, in oraloribus,
madam, qua caput jejunii in quarta feria constat, pugnaloribus, agricultoribus et unu.n duorum, et
amborum jejuniorum celebrilas unius officii exple- duos unius cgere auxilio. Ideo debeic arma terre,et
tione compleretur. Sed Gerardus Cameracensis et rapinas reddi per auctoritatem legis ct graliae ;ulto-
pauci cum eo (237) liuic multorum decreto contra- rcm percussi vcl occisi non exacerbari cogendo
;

dieentes, optinuerunt, ut jejunium primi mensis in sed secundum evangelium ei reconciliari jejunium ;

allera ebdomada, in qua habetur ofticium, celebre- " ei6vel 7 feria nec omnibus unum esse imponen-
tur secundum antiquorum consuetudinem. dum, quia non est una omnibus possibilitas, nec
1032. 8. 1. omnes hoc uno jejunio contentos csse, quia non
Mar.) Sanctus Bardo ordinatur Moguntiae ar- est uuaomnibuspenitendi qualitas. ILec sacramento
chiepiscopns (238). Rolbcrtus et Richarchus, mi- firmare vel sacramenli violationem perjurio augere,
nueinhe domo mullitudinis causa hoc lemporc a non esse utile his conlradicentes excommunicari,
;

Nortmannia Francorum digressi, Apuliam expe- infirmis visitationem vcl mortuis sepulturam nc-
tunt ; el Italis inter se dissenlientibus, dum altcri gari, csse detestabile. Sufticere
autentica patrum
contra alterum auxilium prestant, hac oportuuitate dccreta, et super his neglectis impositum congruen-
Italos callide et fortiter debellant, cl successus ter penitentiaa modum.
urgendo suos, nomen suum dilatant, et futura?pro- I03i. 10. 3.
sperilaiis sibi viam parant. Friderico Mosellanorum duce morluo
(239), quia
1033. 9. 2. mares tilios non habebat.quibusducaluscompeteret,
(Rald. iii. 52.) Eclipsis solis facta est circa me- GotUelo dux impetrato ab imperalore etiam Mosel-
ridiem 3 Kal. Julii. Istiusmodi decretum a Franciae C Ianorum ducatu, in Lotharingia potentius princi-
episcopisdatum est servari subjectis sibi populis patur.
Unus eorum dixit, celitus sibi delatas esse litleras, 1035. U. 4.
qu;e pacem monercnt renovandam in tcrra. Quam Burgundionibus non desistenlibus a consueta
rem mandavit caetcris, et haec tradenda dedil popu- contra regem suum insolentia, rex Rodulfus regnum
lis Arma quisquam non ferret, direpla non repe-
:
Rurgundios Conrado imperalori tradidit
(240), quod
teret, et sui sanguinis vcl cujuslibet proximi ultor a lemporc Arnulfi imperatoris per annos plus quam
niinime existens, pcrcussoribus cogerelurindulgere. 130 gentis sute reges tenuerant sicque Burgundia ;

Jejunium in pane et aqua omni 6 feria observa- iterum redacta est in provinciam.
rent, et in sabbatho a carne et liquamine abstine- 1036. 12. 5.
rent ; soloque lioccontenti jejunio in omnium pec- Odo Campanensis regnum Rodulfi regis avun-
catorum rcmissionem, nullam sibi scirent aliam culi sui, a Cuonrado imperatore nepote
suo repe-
adjiciendam paenitentiam et haec se servare sacra- tens, ut sub eo regat
;
Burgundiam efflagitat 23 °.
menlo firmarent. Quod qui nollet, christianilate (A. Leod.) Heinricus rex filius Cuonradi uxorem
VARI.E LECTI0NES.
»» hnnc
annum C4*. omittit, Ci1.3 D prxccdenti jungunt, scquentem numerantes 1030 et sic
porro usoue
^a.nostrum '036.,«,
...4 .4**..
« «M035.«XXVfta6«.M.c. corr., A. •» IIoc nomm annu Zpiun?!.
r
5 Ct. 2* 3 4» C. E sequenti anno Henmannus etc. inscribcntcs XIIII. VII (at Cl 2*3 4*
%
I) E. quiasupraa.
1(30 pmcedenti junxerant, scribunt XIII. VII.) et sic deinceps. Idcm
primo fuerat
mU, ct consequenter anno In mense Apnh etc. scriba ipse in margine apposuemt numerum MXL. anno Leo
papae/c ML., anno Fndencus, ctc. MLX, ct sic porro per totum Sigebcrti opus (anni
enim Domini ver de-
tennxa tantum notanturin margine, ante a 972, manus ipsa Sigebcrti,post
a scribis). Sed 1«., qui scribere
capita. 1137, numeros istos XIII. VII. antc Heinricus rex, etc. delevit, et
sequenles correxit ita ut nos dedi-
mus,Romanorumusquea. «039, Francorum usque a 1060. Idem 4n annos Domini in
omncs, ipsequeanno cuivis sequenti apposuit, ita ut nunc annus Heinricus
maraine erLi ,

imperator elc. sit MXL annus

Sanctus Tietbaldus elc. ML et sicporro usque ad. a. Eclipsis solisetc. MCXL.
,
Quod quum unicerec^mst
nos quoque dedimus at numeros qui prms fuerant sa-ipti in
; 1., uncenis inclusos apposuimus.

NOTiE.
(237) Et. p. c, eo de suo addit Sigebertus cf ejus S. Rardonis c II
epistojam dc jc.iunio Qualuor Tcmporum apud Mar- (239 Oe tempore cf. Stenzel. Frank. Kaiscr n,
tcnc Thes. i, 298. Herimannus Augiensis hanc sy- 115, qui tamen minusrecte ha^c anno 1033 fribuit
noduni a. 1035 ponit (2i0) A. 1027, mensc Julio. Rodulfus mortuus
238^ Hoc factum. d 29 Jun. 1031 cf. Vitam. ; est 6 Sept. 1032.
201 SIGEBERTI GEMBUCENSIS. -2m

dacit filiam rogis Anglorum 2il). Odo contra impe- \ flum Odelricum Boemanorum ducem; sed Docmanis
ratorem bellans, Lothatingiam incursal, castella viriliter resistentibus, inefficax redit.

oppugnat, urbem Leucorum, quse Tullus dicitur, 1041. 2. 10. (II.)

obsidct, ei in nullo temperat furori suo (242). (16.) Hcinricus imperator per orationcs sancto-
1037- R. 13.(14) F*.6. 7.) rum virorum auxilio Dei sibi procurato, supcrioris
Horimannus Colonirc ordinalur archiepisco-
(llj.) anni inlortunium ultus, Odclricum ducem Boemice
pus * 81 Odo Barumcastrum obsidet et capit. Gothelo
.
subjugat.

duxaeere fcrens insolentiam Francorum, cum Lo- 1042. 3. -II. (12.)

tliaringis occurrit Odoni et conserto prelio apnd ; IntcrUngaros bello intestino moto, Petrus rox ab

Barum (243), Odo perimitur, et Francorum exerci- eis depulsus rogno (247 , auxilium Heinrioi irripera-
tus gravi cede attritus, a Lotharingia fugerc com- toris interpellat ; qui potenter ei patrocinans, L'n-
pellitur. gariam devastat. (Anselm.) Guatho ox clero sancti
1038. 14. (15.) 7 (8.) Lantberti, vir spiritu sapientiae et scientiae et fer-

Nortmanni in Apulia copiis suis a Nortmannia vore religionis insignitus; ordinatur Lcodicensium
paulatim adauctis, ad invadendam Apuliam fortitu- episcopus.
It
dine sua ct ltalorum imbecilitate animali, castcllis 1043. 4. 12 (13).

et urbibus autdolo aut virtute captis, in

Apulia po- Apud Constantinopolim Constantfnus Monoma-
tenter agunt, vicinisquc gentibus terrorem sui no- clms impcrat. (A. Leod. Heinricusimperator itorum i

minis inoutiunt. [Heinricus Lovaniensis comesdomi Ingariam ingressus, cum paucis Obbonem regem
sua? perimitur a captivo Harmanno, eiquc succedit de bcllo fugavit, et lanceam, insigne rogis, recepit ;

lilius suusOtto. Cuiimmatura morle prevcnto, suc- Fetrum vero, qucm Obbo expulerat. Lngarorum
882
cessit patruus ejus Baldricus, qui ct Lambertus .] regno rcstiluit, ct Ungariam sibi tributariam fecit.

8.(9.) 1044.
5.' 13.(14)
1039.(4010.) 18.(16)
Bald. in. 55 ) In monse Aprili, 8 Idus, visa est (16.) Fames valida Galliam et Ccrmaniam profli-

n ccelo inter auslralem ctoricntalem plagam ignea gat Gotbelo dux obiit, cujus filius Godefridus, dum
trabes mine magniludinis, quse currens
super solem ei ducatus Mosellanorum dcnegatur (248), allero

iam ad occasum vergentcm, visa est in terram ca- ducatu rcpudialo, contraimperatorem rebellat.

dcre ; cujus vestigia diu videri potuerunt. (16) 1015. G. 14.(15.)

Cuonradus imperator Italiam adit, ut rebellioncm (16.) Godcfridus quorundam Dei iide-
hortalu

meditantes debellaret (244.) Et quia omnes Lango- Hum ad recuperandam impcratoris gratiam addu-
qucmlibet ^ ctus, ab imperatore capitur et custodia? mancipa-
bardi conjuraverant, ut non patercntur
dominum, qui aliud quam ipsi vellcnt, contra se tur (249) ; sed filium suum obsidem dans, Velaxa-

quosdam episcopos in vincula conjccit, et tur. (230). Quo defuncto in obsidatu, ad rebellan-
ageret,
quia episcopus Mediolanensis fuga lapsus est, im- dum grassatur. Bencdictus Simoniace papatu Ro-
perator suburbia Mediolani incendil. Die pente- mano invaso (251), cum essel rudis litterarum, al-
costes(245), cum imperator in parva aecclesia secus terum ad viccs iccclesinstici officii exequendas

urbcm ad missam tam gravia fuerunt

coronarotur, socum papam consccrari fecit. Quod cum multis
non placerct, terlius superducitur, qui solus vices
tonitrua et fulgura, ut aliqui mente excederent,
aliqui oxalarcnt. Bruno voro episcopus qui missam
duorum implerct.
secretarius imperatoris cum aliis 1046. 7. 18. (16)
canebat, ct
missarum sollemnia vidissi /Ecclesia sanctae Gerdrudis Nivigellensis (252),
tribus dixerunt, so inter
qua; ante ahquot annos post ncgligentiam etincu-
sanclum Ambrosium, imperatori indignando com-
[mperator Italia decessit 217 Pridie riam effusi sanguinis Domini concremala fuerat,
minantem.
fuit. et pridic Nonas Junii in novam roacdilicala, honodioitur prcscnlc Heinrico
Idus Maiicclipsis solis
qucm Hcinricus, filius ejus, imperatore, Romse uno conlraduoset duobus con-
impferator obiit. Post
imncravit annis 17.
'Mraunumde papalu altercantibus, rex Heinricus
9.(10.) oontra cos Romam vadit (254) et cis canonica el :
1()i Q
<\

Heinricus impcrator vadit ad debellan- impcriali consura dcpositis, Suidigcrus Bubenber-

[A. Leo'1.)
VAKI/ELECTIONES.
23i pneterk.
»' D.IL o. a. dcsunt D. E add Anselfnus ; reU.

NOT.-E.
(241) D. 29 Jun. 103G Lotharingifie inferioris) eontra fas a reye Hbi obti-

242) a' 1037 ""'' "olttti, Ut ail Horimannus Augionsis a. 104-4 ;

243 I).' 15Nov. i037. cf. Stenael, u, 117.

|24i) Exeuntfijam a, 1030. _>i!) Monso Julm, a 10-45.
r
ll. 29 Maii
r>4. > 1037. 250' Aquisgrani, monse Maio 1040, lestc Hen-
2461 Exeuntemense Augustoa, 1038. mannoAug.
.)/
( 7 \ ,,,',) (881 \ 1033. Sequentia non roctc nostor nar-
248 Primatut paterno jure, Ann. Leod Brral rat ; cr. Stenzel Franck Kaiser i, toi sqq. Ad ver-
1048: Mosellanoram enim du- bum oadem exscripsit WaHramm.
Sigebertu. hic et a.
282 Nivelles in Hannooia.
catum Godefridui Barbatua jam patre vivenle ha-
querafal nunc Stiam ducatum fratridebitum i.e, ,188) Vdveni! ibi i. 13 Decetnbns 1046
 "

809 CBROMCA. 210

gensis episcopus, qui et Clemens, Romanae seccle- \ excrcitum duxit.Sed tandem Balduinus flexus, con-
sia>U6us presidet, et abeoHeinricusinimperatorem dicto die Aquis imperatori satisfecit 265 . (Yita

benedicitur (254), jurantibus Romanis, se sine ejus Leon.) Leo papa in Gallia et Germania synodis ha-
S35
consensn nunquam papam electuros. (A. Leod.) bitis, statum aecclesiae meliorabat .

Instinctu Godefridi comes Flandrensium Bal- 1050. 11. 19. (20).

duinus (255), contra imperatorem rebellat. Deode- (V Tietb.i Sanctus Tietbaldus inter nobiles Fran-
ricoMettensium episcopo defuncto, succedit Adel- corum non infimus hoc temporec'arebat; qui mundo
bero 333 fratruelis ejus, vir magnae prudentiae et et semetipso abnegato secutus Christum, in Vin-
sanctitalis centia Venetise urbe reclusus, ibi 12 conversionis
1047. R. 8. F.16. (17.) suae anno beato fine quievit. Qui quam accepto ser-

Mar.) Poppo, qui et Damasus, Romanae seccle- vieritDeo, post mortem ejus miraculorum prodidit
siae 147us presidet (256). \A. Leod.) Godefridus pa- magnitudo. Ossa ejus in Gallia translata, multam
latium Neomagi incendit ct inreparabiliier destruit. mullis in locis venerationem meruerunt Deo papa
Urbem quoque Claborum, quae Virdunus dicitur, dum Norlmannos a Romanorum terminis deturbare
cura majori sanctae Mariae aecclesia incendit (257. satagit, multam ealamitatem incurrit, quia cum
\nsilm. Franco scolasticus Leodicensium et multis eliam ipse capitur 266 ; sed tamen relaxari
scientia lilterarum et morum probitate claret : qui noluit, nisi etiam suis relaxatis. Mar. Bardo Mo-
ad Herimannum archiepiscopum scripsit librum de gunlia? episcopus obit (267), cujus sanclitas per
quadratura circuli, de qua re Aristoteles ait : Cir- multam miraculorum gratiam patuit.

culi quadratura, si est scibile, scientia quidem non- 1051. 12 20(21.)

dum est, illud vero scibile est (Mar.) Nix tanta in [A. Lcod.) Balduinus Flandrensis invaso Hagio-
occidentececidit, ut silvas frangeret. nensium comilalu contra imperatorem rebellat.

1048. 9. 17. (18.) Francia turbatur per Berengarium Turonensem,

Viri religiosi et illustrcs sanctitate in Christo dor- quiasserebat Eucharisliam, quam sumimus in al-

miunt, Odilo abbas Cluniacensis (258), Poppo Sta- tari, non esse revera corpus et sanguinem Christi,

bulcnsis 259). .1. Leod.) Guatho episcopus Le- sed figuram corporis et sanguinis Christi. Unde
gicnsis (360), Olbertus sanctae memoriae abbas Gem- contra eum et pro oo multum a mullis et verbis et
melacensis (261) GuathoniDeoduinus in episcopatu scriptis dispulatum est.

succedit. Albertus, qui ducatum Mosellanorum Go- 1052. 13. 21, 22.)
defrido negatum (262 i susceperat, a Godefrido pe- (V. Leon.^ Rex Ungarorum ab imperalore Hein-
*-'
rimitur (263). Ducatum ejus Gerardus dc Al-
Mar.) rico disscntit ;pro quo reconciliando Leo papa ad
satia, alterum vcro ducatum Fridericus optinet
13; . imperatorem venit ; sed amicis discordiae intertur-

(Wib. V. Leon Bruno Leucorum episcopus Ro-

)
bantibus, id frustra fuit. Leo papa Gerardum, Lcu-
manae aecclesiae 148 presidet (264), qui vocatus corum suprase quintum espiscopum sanctitale vilae

Leononus hujus nominis papa. Hic cum ad capes- mirabilem, synodo habila per auctoritalem aposlo-
sendam sedem apostolicam Romam tendcrct, audi- licam decrevit in numerum sanclorum confessorum
vit voces angelorum canentium Dixit Dominus ego : in aecclesia solemniterhabendnm.
cogilo cogitationcs pacis et non afflictionis. Hic de 1053 14.' 22. 23.)
multis sanctis cantus composuit, et multa fccit ct A. Leod Dalduinus comcs terminos Lotharin-
scripsit aecclesiaeutilia. cum inpapatu pauperem
Hic giae incursans, Hoium opidum incendit. Godcfridus

lcprosum ante fores offendisset, eum fotum dili- ilerum rebcllal, quia ducta uxore Bonefacii mar-
genterin lecto suo collocavit quem cum reserato
;
chionis, jussu imperatoris a Langobardia excludilur.
oslio non invcnissct, in paupere se Christum susce- (Homb.) Grecis in heresim multiformem declinanti-
pisse obstupuit. bus, auctore Michaele patriarcha Constantinopoli-
1049. ^1050.) 10. 13. (19.) tano et Leone Acridano Bulgarum archicpiscopo,
I.eo papa in Gallias veniens, ut motus imperii a " l.eo papa errores eorum redarguens. scribit contra
Balduino et Godefrido concitalos sedaret, Godefri- cos librum firmis scripturarum testimoniis robora-
dum quidcm impcratori reconciliavit ; A. Leod.) lum Nicetasetiam monachus Constantinopolitanus,
Balduino pertinacius agente, conlra eum imperalor qui agnominabalur Pectoratus, scripsit contra Ro-

VARLE LECTIONES
" 3 Adebbcro J3V
Vui -
I. F3. optinet desunt D. *** totum annum pnvcedenti jungit. B3'.
NOT.U.
254) I). 25. Dec. 262) Vol potius ablatum, tcste Horimanno Au-
:i.'i5 Balduinus V, Insulanus. giensi r, 1017, cujus ducutum imperator Adali
256 Donsecratus d. 17 Jul. 1048. Clemons II cuidam tradit cf. Stenzel n, 118.
:

obiorat d. !) Oct. 1047.

263) Monso Oclobri.
-J".T D. 24 Octobris. 264) Consecratus d. 12 Febr. 1049.
r258 hal. .lan. 104'». •_'(;:; MonseJulio.
->:.'» I).. 16 Jun I01H. (2(i(
;
) D. 1S Jun. 1052.
s Jul. 1048
(260 1».
(267 Dio U Jun. 1051.
261 D. liJul. 1048.
211 SIGEBERTl GEMBLACENSIS 12
manos librum plcnum erroris et stultitia?, pretitu- \ transiens, omnia depopulatur ct insupcr aperlis ;

laitini De Azimo
: in sabbato, , de nuptiis sacer- sibi Clausulae (270) portis, multam caedem inimico-
dotum. luin facit et ultra
; progressus, Lantbertum comi-
1051. R. 15, F. 23. (24.) tem i271 Balduini satellitem cum multis pcrimil ;

(Ib.) Leo papa per epistolamad imperatorem Con- multos etiam Flandrensium primates excrcitum
stantinum scriptam animum ejussibi concilians, apo- suum proscquentes concludil intra urbem Torna-
crisarios suos,Humbertumvidelieet cardinalem epis- cum, et obsessos capit (Mab.) Lco papa mori-
scopum Silvae candidae (268),Petrum Amaltitanorum tur (272 .

archiepiscopum, Fridericum quoque septimum levi- 1055. 16. 24. (25.

tam et cancellarium, Constantinopolim dirigit ad Gebahardus Eistedensis episcopus, qui et Victor,
confutandas Grccorum hereses, qui ut simoniaci Romanse aecclesiae 149 us presidet 273). Anno ordi-
donum Dci vendebant, ut Valesii hospitcs suos ca- natur Coloniae archiepiscopus (274). Imperatore in

stratos ctiam ad episcopatum provomebant, ut Ar- Italia constituto, milites ejus Sclavis et Lutitianis
riani rebaptizabant Latinos baptizatos in nomine bello congressi, multi capiuntur aul perimuntur.
sancta? Trinitalis, ut Donatistse in sola Grecia or- , cum Godefrido avunculum
Balduinus Flandrensis
tliodoxam esse secclcsiam jactabant, ut Nieholaihe suum Fredericum ducem intra Andoverpum obsi-
nuptias saccrdotibus concedebant, ut Severiani ma- det, sed concurrenlibus Lotharingis, ab oppugna-
ledictam diccbant legem Moysi, ut Pneumathomagi tionc dcsistit. Cujus meriti Leo papa nonus apud
professioncm Spiritus sancti a simbolo abscidcbant, Deum fucrit, cuncfis patuit, cum multis ad sepul-
ut Nazareni Judaismum observabant. Parvulos mo- crum cjus Romiv miraculis ostensis Dcus cum cla-
rientes antc octavum a nativitale diem baptizari, riticavit.

mulicres in partu vel menstruos periclilatas commu- 1056. 17. 25. (26.)

nicari, vel si paganae csscnt baptizari prohibebant ;

Viclor papa in Gallias veniens, gloriose ab impc-
Latinos vocabant Azimitas, et eos niniis perse- ratore suscipitur ;
(A. Leod.) et eo preseute, non
qucntes, eorumsecclesias claudebant; de fermcntato multo post imperator Heinricus moritur (273), et
36
sacrificabant ; in filiis suisRomanam ccclesiam ana- post eum tilius ejus lleinricus impcrat annis 50- .

thematizabant, eique ecclesiam Constantinopolita- 1057. 1. 26. (27.)

nam prcponebant. Ab imperatore ergo bcnigne ha- Coloniae generali convcntu habito (276), Hablui-

biti, Nicetam monachum ante eum vicerunt, adeo nus et Godefridus mediante Victorc papa ad gra-

utlibrum, quem contra Romanos scripserat ana- tiam regis ct pacem reducuntur, et omnes bellorum
thematizarct et incendcrel. Michaele patriarcha no- '
motus sedanlur.
lcnte cis colloqui, carta excommunicationis coram 1058. 2. 27. (28.)

clero ct populo super altare sanctae Sophiae posita, In Frcsonia captis ab impcratore Heinrico aliqui-
recedunt. Michael cartam ipsam corrumpens popu- bus caslellis. Frcsones a rcbellionc refrenantur.

loque lcgens, illos ab imperatore revocatos ad sy- (Mar.) Padcrbrunna Germanise civitas combusta cst
nodum abscnlc imperatore convocavit, ut a populo cum majori a^cclcsia. In monaslcrio autcm mona-
Quod imperatorc prohibente, Michael
lapidarentur. chorum Scotlus quidam monachus, nomine Paler-
commovit populum conlra cum sed convictus ; nus, multo lempore reclusus, qui cliam hoc inccn-
cartam cxcommunicationis falsasse, Michael omnes- tlium saepe predixeral propter proposilumreclusio-

quc sui a gratia ti palalio impcratoris rcmoti sunt. nis exire noIens,se comburi passus est

Humbertus episcopus Silv;c Candidaehaec descripsit, 1050. 1060.) 3. 28. (29.)

etscripta Nicetae monachi et Leonis Acridani Bul- Fridericus, lilius Gothilonis ducis, ex clcrico

garum archiepiscopi confuiavit quaedc Lalino in ; sancli Lantborti septimus levila Romanae eecclcsiae,

Grccum translata, jussu impcratoris Constantini a quia exosus cral imperatori Hcinrico pro odio fra-

Grecis recepta sunt. (Bald. m, 68, 70 Heinricus ** tris sui Godefridi ducis, posl lcgationem Gonstanti-
imperator filio suo Heinrico pucro quinquenni in nopolitanam apud Casincnses monachus, el postea

regcm sublimato Aquis 269), contra Balduinum abbas factus, electione Romanorum Romanse aeccle-
proticiscitur. Qui Scaldim Quvium Balduino fugiente siae l50™«spresidet,aUeralusnomineStephani(277).

VARI^E LECTIOM S
"• in
1 primo fuit imperat annis loconumeri
: vacuo rdicto ; nil erasum. In hoc spatium manus
t

alia cooeva postmodum inscripsit quinquaginla, quod et reltqui habent omnes. Unus
A verba annis quinqua-
g\nl& omittlt, undeapparet, ea inprima Sigeberli edittone nondwnexstitisse.
N0T.K.
(268) 4. c. Humberti legaiio apud Baronium xi, (273) Consecratus d, 13 Aprilis.
2Ki cf. pag 198. Legil eam nostcr incodice S. Lau-
;
[274 l). :5 Mart. 1056.
rentii Leodiensis, jam Bruxell.9706 saec. xi. 275; i». •> Octobris
«69) D. 16 Julii. (276j Mense Decembri 1065.
(27(1 Eclusc, sive Sluv. (277)Abbas electus fuit d. 24 Maii 1057 papa
:!7l i
Lcnscnsem. d, 2 Attg. 1057, moi tutis d.29Mart. 1068.
'272: I). I!» Aprilis.
 ;

213 CHRONICA. ri
In pago Bracbatensi juxta Tornacum multitudines \ Sed hocin eoreprehensibile esse videtur, quodanni»
colubrorum altrinsecus congregatse, prodigioso pre dominicffi incarnaliouis ci iuconsiderate prescriptis,

lio intcr se concurrunt el multis utrinque occisis,

;
discordat a veritate evangelii in anno dominicte pas-

victa pars fugiens in cavo arboris se abscondit, al-

sionis, preferens 14 lunam Aprilis co anno in pri-
tera pars vincentium more insequens, cum sibilo ma feria fuisse ;
quod omnino falsum est, quia se-
circumstrepebat, donec circumjecto ab hominibus cundum fidem evangelii eo anno luna 14 Apri-

igne omnes concrematse sunt. lis fuit in o feria, ct in 6 feria luna 15 [8 Kal.

1060. R. 4. F. 92. (30.) Aprilis m ] Oominus passus cst. Exercitus multus a

(Cf. Mar.) Gerardus Florentiae episcopus, qui ot Galliis in Hispanias ad debellandos Saraccnos pro-
Nicholaus. Romanae fecclesiae 151n» na presidet (378J ticiscitur; sed omni regione a Saracenis vastala,

(A. Leod.) Heinricus rex Francorum obit (279), urgentc fame inefticax revertitur.
Philippus filius ejus post cum regnat annis 49 - ;:
. 166i. 8. i.

1061. 3. 1. (Mar.) Ciclus magnus annorum o32 bis a Christi

838 Alexander Lucensis
(M.\n.) Marianus crhonographus claret; qui a nativitatc cxactus, tertio incipit.

Scotlia in Gallias veniens, Colonise factas mona episcopus Romame secclesiae 153>is 212 presidet (282).

chus, primo apud Fuldam, postca apud Moguntiam Contra qaem Cadelo Parmensis cpiscopus papalum
reclusus est. ambicns, magno scandalo ecclejiio fuit; quia longa
1062. 9. 2. in cr eos conccrtatio etiam usque ad homicidia pro-
Anno episcopus Coloniensis consilio primorum rupit SiS ,

regni indigne ferentium, per Agnetem matrem im- 1065. 9- 5.

peraloris Heinrici regnum non viriliter gubcrnari, (/«.) Friderico ducc motluo, Godefridum ducatum

puerum violenter et induslrie captum sub tulela sua recepit 283). Ucrardus rex Angiorum obit, eique
accepit, et imperii regimen a matre ejus amovit; et Araldus succcdit Multi usque ad septem milia
de hac re coram cunctis ratione reddila, gratiam orandi voto Hierosolimam petentcs, ab Arabilis in

domini sui imperatoris recepit, et per ipsum filium parasceve in quodam castello obsessi sunt, cl ila

ad gratiam matris ejus rediil. At imperotrix neces- occisi aut vulnerati sunt, ut de septcm et co am-
sitatcm vertens in voluntatem, ut obslrueret os lo- plius milibus vix duo milia reversi sint.

quentium *** de se iniqua, non solum honoreregni, 1966. 10. 6.

sed etiam onere seculi rejecto, Romse ad limina //'.) Comeles apparuit tota paschali ebdom ida.
apostolorum sc contulit(280), ibique usque ad finem Ilarwieh rex Nortdanymbrorum 28 1) cum mille
vilae (281) omnibus bonis exemplo et miraculo fuit. penc navibus venil in Angliam regnaturus, et in

1063. 7. 3. urbe Eburaci plus quam mille laicos, cenlum prc-

Hoc anno finitur magnus ciclus 2i0
annorum 532, sbiieros de Anglis occidit. Cui Aroldus rex Anglo-

continens ciclos decennovcnnales 28, qui ad om- rum cum septem legionibus superveniens, cum cum
inni rationem paschalis compoti omnino utilis, ab multis occidil. Interim Guillelmus comcs Nortman-
evo in cvum in semet ipsum sinc errorc revolvilur. norum cum Francis Angliam intrat, ct conserlo
VARIjE LECTIONES.
237
numerus utrum eadem manu, qua reliqua, fuerit scriptus, an postea suppletus, non jam certo apparet
233
quum ante duo fere scecula hcec atramento superducto renovata sint, ut melius legerentur ita 1. Cl 3.
hcnorographus D. 239 lequcntium 1 ii0
postluec dionhn crasum in 1,
Ui ita \
add. 1 8. reU. preeter A. m
reU CLX.D. 2,! Post hazcerasis Uneis duabus etdimidia. Anselmus rasurce inscripsit ; Domnus Herimannus
;

nobili Alcmaiinorum prosapia procreatus, hoc anno suum compotum edidit, et famosissimam de nalurali
lunicdiscursu questionem subtiiisssimeinvestigatam absolvit; quia prima fcrc a^lale arcnibus deorsum con-
tractus, et toto vitae suae tempore ambulandi usu privatus, quia hoc Dei flagellum palientissime tulil, et
insupcr ei gratias egit, absquc humano magisterio in omni liberali scientia novus Dei dono philosophus ap-
paruit. F.ra^t autem moribus tranquillissimus, caritate diffusus, scienlia, quod apud alios rarum est, beni-
volus, affabilis omnibus, pauperum cura sollicitus, virginilalis castitate inlegerrimus. Legantur eadem in
B3*. i*. 4**. Fl. 2. 3. ct ab atia manu margini inscripta in 151.; at desunt reliquis omnibus. Quare dubium
esse non potest, quin Sigebcrti non sint Eorum loco A. habet, quce infra a. 1067 omittit: Scd Mantuae col-
lecla synodo, mcdianlc Annone archicpiscopo Colonicnse, Alexander se jurcjurando dc symonia cxpur-
gans, in scde apostolica subrogatur, Cadelo vero ut svmoniacus repudiatur. flwc igitur Sigebertwn primo
cdidcrat sub anno 1064 at in ultera revhione ad a. 1067 transposuit Ceterum in codice S. L%urenHi
;

Leod nunc Brux. 10563 chart. s. XV, qui inter varia opuscula continet etiam Hermanni computum, huic su-
perscripta, Itar lciguntur: Epylogus de vita domni Hcrimanni contracti. Anno d. i. 1061. agenle sextum im-
perii annum Hcnrico quarto,' domnus Herimannus valde nobili etc. ut supra edidimus, usque ad caslilatc
inlogerrimus Ego Hcnricus Wiziburgensis ccclcsie a Dogcberto construcle monachus indi^nus, qui eum
vidi et audivi, scire volentibus conscripsi. Ntim hic est fms Anselmi ?

NOT.E.
Electus d. 28 Deccmbr. 10.^8.
|278) (282) Consccratu 30 Sepl. 1061. Cadclo Basilot-
(279) D. 29 Jun. eiectu- fuit die 2i Ocl. 1061
(280i A. 1067, ut colligere liccl cx Lamberto ad 283 Lotharingiae interioris; cf. a 1018, 107!)
a. 1071. Die <i Martii 1067, fuit adhuc cum tilio Ra- (284) Araldus, qui et Arbach vocabatur, rex Xord-
tisbonpe; cf. Ilund. Motro)». Salisb. 215. i tn mnorum Marianus.
(281) D. li Dcccmbr. !077.
 .

215 SIGEBERTI GE.MBLACENSIS.

216
cum Anglis prelio, Araldum, cum multis milibus A impcraloris, cujus soror nupserat Salomoni refre'
penmit, et regnat in Anglia annis 26. [[V. Tietb.) nantur.
Obiit sanctus Tietbaldus, in Vincentia Venetiae urbe
1071 15. II. S.
reclusus ***.]
Treviris in aecclesia sancli Paulini confessoris in
1067. R. II. F. 7. A 1. cripta subterranea invenitur corpus sancti Paulini,
[V. S. Conr.) Cuono, qui et Conradus, primice- quod olim a Frigia, ubi "exulaverat, reportatum ib>
rius Coloniensis, ab imperatore Heinrico susci- a Felice episcopo 24G
, catenis ferreis fuerat suspen-
piendum archiepiscopum Trevirorum missus, ca- sum, et juxta eum multa corpora sanctorum ad ;

pitur a comite Trevirerum Deoderico, et a satelliti-

dexteram scilicet ejus, Palmatius consul etpatricius
bus ejus in silva ductus, de rupe tertio precipita-
Trevirorum ; ad sinistram Tyrsus, unus de princi-
tur et adhuc illesus, gladio transverberatur. Cor- pibus Thebeoe legionis, cum multisThebeorum inhac
pus ejus foliis silvae optegitur quod a rustico inven-
; urbe a Rictiovaro martyrizatus; ad caput septem
tum advillam defertur et sepelitur; inde a Deode- senatores urbis, Maxentius, Constantius, Crescen-
ricoVirdunensiumepiscopo transporlatum ad Tole- tius, Justinus, et tres fratres Leander, Alexander,
gium monasterium, multis statim miraculis a Deo Sother; ad pedes Ormisda, Papirius, Constans, Jo-
glorificatur Romae duobus de papatu conten-
285 vianus. Et cum multi alii ibi jacerent, horum tan-
p
.

denlibus, Mantuae synodus colligitur (286); et me-

tuinmodo nomina et tempus et dies Passionis aureae
diante Annone Coloniense archiepiscopo, Alexander litlerae in paricte scripta1 signabant; eosque omnes
se jurejurando de symonia expurgans, in sede apo- sub Rictiovaro passos fuisse docebanl. Godefridus
slolica subrogatur, Cadelo vero ul symoniacus re- dux ulteriores Fresones bello aggressus, eos pene
24S
pudiatur .

ad internecionem delet.
1068. 12. 8. 2. 1072 16. 12. 6.
Deodericuscomes Trevirorum, de marlyrizato Balduino juniore Flandrensium comile
defun-
Conone apud Deum et homines reus, exiliatur ab cto Jt ",
Rotbertus, frater ejus, consensu Flandren-
imperatore; el suscepta peregrinatione Hierosoli-
sium contra Arnulfum fratruelem suum Flandriam
mam eundi, quid de eo et de omnibus, qui in comi-
occupat. Arnulfus cum Philippo Francorum rege
tatu ejus pergebant, actum sit, adhuc nescitur.
occurrit patruo suo Rotberto ; et pugna conserta,
Mar.) Hinc Francis, liic Scottis Angliam infestan- Philippus
Arnulfus perimitur, rex fuga liberatur,
tibus, Angli fame consumuntur, multi corum etiam et multis occisis Richildis Arnulli matcr,
, ,

humanis carnibus vescuntur. illinc Rotbertus copitur; et altero pro altero

1069. (1070 13. 9. 3.
)
r< relaxato, bellum inter eos vario eventu protra-
Fluminibus glaci3li rigore constrictis, imperator hitur
Hcinricus terram Lutitianorum ingressus, eos ni- 1073. 17. 13. 7.
mia cede prosternit, et terram nimium depopulatur. Mar.' Inhoc anno
duobus magnis annis a 15 anno
1070 li. 10. 4. Tyberii cesaris revolutis, omnia secuwdum cursum
(.4. Leod.) Gerardus dux Mosellanorum moritur. solis et lunte concordant illi anno, quo baplizatus
Moritur etiam dux Godefridus (287). Gerardo filius est Jesus Cliristus; id cst 8 Idus Januar. die domi ,

cjus Dcodericus, Godefrido succedit Go- tilius ejus nico cpiphaniae, initium jejunii ejus in sccunda fe-
defridus Gimbosus, elsi corpore exiguus, tamen ria, temptatio ejus IS Kal. Mart. in 6 feria (Ib.)
animo eximius. Ungari contra Salomonem regem Hildibrandus archidiaconus Romanorum, qui ct
suum rebeltioncm meditantur; scd terrore Heinrici Gregorius, Uomanae aecclesi* 133 l>s
presidcl v
288.)

VARI.E LECTIONES.
*** addit manus
pulchra, fortasse Anselmi : rell. preeter A., quieajamsub anno preecedmH ita habet
Obiil sanctus Ticlbaldus heremita ct monachus. 54
rcpudiatur desunt uni A. In 1. eodem, quo '
—
reliqua, exarata suntet calamo et atramento; neque in margine ibi additum quicquam, nec erasum. ita M
i4 '
interpungit 1. B. i, F. c. d. desunt B3*. 4*., qui reliqua hujus anni initio proscedentis collocant, prcece-
denUs verba Godefridus. —
dele! sul> anno ponunt.

not_k.
(285) Occisus fuil a. lOOi, secundum Marianum I) uuod nemo vidisse polest, credi (iuidcm posse,
l„„ li>_!_!
Kal. Jun.
I

1066, secundqm ir:«__ o o 1

Vitam S. Conradi auctore
i!
;
" '

sciri non posse, ipsc

: „.. i..i.:i: .: _-.•.-- _•
laudahili circumspectionc nil
coaevo Theotferico monacho Tholeiensi, in Actis SS tradere nisi quod certum erat: quktde eo
\oluit,
.liiu. i. 127, cx qua haec omnia noster excerpsit. adhuc nescitur.
actum sit,
Quas autem sub insequenti anno narral de Deode- (286 Cf. Stenzel Frank Kaiser, n, 137. Giese-
rico, ne(|U(! ex Vita, ncque cx Lamberlo aliove brechi Annales Allahenscs, in appendice. E codici-
anetore «uperstite sumpsit. Apud Marianum lcgc- Ims apparei Sigebertum lianc synodura primum a.
bat: Iptecomet penitentiam agens Jerosolymam per- 1064 ascripsisse, deinde ad a. 1067 traosposuissc.
gens, vitam ftnivit, et omnes consentanei ejus mala- Omnino tamen in lempore rebus gestia ascribendo
morte perterunt ; in Vita anle a. 1060 scripta: nau- Sigebcrli auctorilalcm nullam esse, plurimisjam in
fragium passus, motus incurrit maris. Idem Ber- locis vidimus cf. a. 1082. ;

noldua tradit. H«c igilur opinio Lunc plurimum ?i- 287 Lotharingise inferioris, d. 24 Dec. 1069.
at, u»'(|ii(> ignota tueril Sigeberto, qui Vitam l(>- 288) Electua d. 22 April., consecratui d. 29
t;ii atque pxcerpsil. \i considerana, de naufragio .liimi
 CHROMCA. 218
217

mine oblationum artiticiosius munera accipiunt;

Herimannus Leodicensis fit Mettensium episcopus. A
regibus de regno con- porro continentiam paucis tenentibus, aliquibus
Duobus fratribus Russorutn
eorum a consortio rcgni pnlsus, eam modo causa questus ac jactanlisr simulantibus,
tendentibus, alter
mullis incontinentiam perjurio aut mullipliciori
interpellat Heinricum imperatorem (289), se et re-
adulterio ad hoc hac oportunitate
cumulantibus;
gnum Russorum ei submittens, si ejus auxilio re-
laicis insurgentibus contra sacros ordines, et se
ab
gno resitueretur. Scd in fruslra fuit; quia gravis-
sima in imperio Romano orta dissensio monebat omni aecclesiastica subjeciione exculienlibus. Laici
magis sua tueri, quam aliena adquirere. Saxones sacra mislcria temerant cl de his disputant infanles ;

et
cnim multis et magnis injuriis et injustitiis ab im- baplizanl, sordido liumore aurium pro sacro olco

peratore affecti, contra eum rebellant; ad quos de- crismate ulentcs; in exiremo vitae vialicum domi-

bellandos imperator intendit. nicum et usilatum aecclesise ol)sequium sepulturae a

1074 R. 18. F. 14. A. 8. pi'esl>iterisconjugatisaceipercparvipendunt;decimas

(Cf. Sig. ep. De presb. conjug. ex Murino.) Gre- presbiterisdeputatasigni cremant; et utinunocetera

gorius papa celebralasynodo symoniacos analhema- perpendas, laici corpus Domini a presbitoris conju-
ti/.avit, et uxoratos sacerdotes a divino ofticio remo- gatis consecratum sepe pedibns conculcaverunt, et
vil, et laicis missam eorum audire interdixit 218
, novo B sanguincm Domiui voluntarie effudcrunt, et mulla

alia contra jus et fas gesla sunt in a^cclesia et hac

exemplo, elut mullis visum est inconsidcralo preju- ;

occasione multi pseudomagistri cxurgcntes in a ccle-

i

dicio, contra sanctorum patrum senlcntiam f289*),

sia, profanis novitatibus plebem ab aecclesiastica
qui scripserunt, quod sacramcnta quae in aecclesia
baptismus scilicet, crisma, corpus ct sanguis disciplina avertunt.
fiunt

Christi, Spiritu sancto latenter operante eorundem 1075. 19. 15. 9.

sacramentorum effectum, seu pcr bonos, seu per {A Heinricus lmperator Saxones gravis-
Leod.)
malosintra Dei secclcsiam dispcnsenlur, tamen quia simo prelio vincit (290), eosque iterata expcditione
Spiritus sanctus mistice illa viviticat, nec bonorum perurgens, cunclos eorum principes, episcopos, du-
mcritis dispensalorum amplificantur, nec malorum ces, comilcs celerosque potentes, ad dedilionem
pcccatis attenuantur. Unde est: Ilic est qui baptix-at. coegit. imperatorem rcbellant, re-
Ungari contra
Ex qua re tam grave oritur scandalum, ut nullius gemque suum Salomonem regno deturbatum. sub
heresislcmporesancta secclesiagraviori scismate dis- diutina custodia excruciant [Ib ) Deoduinus episco-
cisa sit (289**), his pro justitia, illis contra justitiam pus Leodicensium obit, cui Heinricus vita et genere
agentibus; aliis symonia non dcclinantibus, aliis nobilis succedit. (Mar.) Anno archiepiscopus Colo-
notam avaritise honesto nominc pretexentibus dum -'
niensis obit (291), quia parochiam suam rebus et
hoc quod sc gralis dare jactant, sub cantatis nomine monasteriis a se fundatis ampliavit, inter qu« pre-
2V9
vendunt, ct ut de Montanis dicit Eus^bius, sub no- minct ccnobiuin Sigebergense .

118
sequenlia hujus anni desunt C3*. 4*.
289) Denietrius, anno 1075 ineunte
(289") Errat graviter Sigebertus ct in facto et
in jure. In facto, quando asserit papam Gregorium
Vllcredidisse sacramenla ab excommunicatis prcs-
sbyleris confecta, nulla et irrila esse, el ideo papam
vetuisse laicis ut ne assistercnl sacriticiis conjugato-
rum ab ipso excommunicalorum. Et antecedenset
consequens falsum est. Id jam saeculo xi demonstra-
vit Hernaldus Constanliensis presbyter in Apologe-
tico, scriptn pro lioc interdicto Grcgorii VII, Dc non
assistcndo sacriticiis excommunicatorum, quod in
lerdictum vere a pontifice latum fuit anno 107i, in
J)
synodo, eo ex fine ut conjugati presbyteri salubri
rubore perfundcrentur ad poenitentiam de sua in-
contincnlia, sicuti cujusvis excoinmunicationis tinis
cst, eviiatio omnis commercii cum excommunicato
juxta apostolos Paulum el Joannem. Causa vero a
Sigeberlo vel ticta, vel aliunde accepla, falsissima
est, cum nullus pontifex sacramenta cxcommunicati
V AP.LE LECTIONES.
m Deoduinus —
Sigebergense desunt D.
NOTjE.
error est. Schisma estorlum anno 1076. in conventu
Wormaliensi et Brixiensi an. 1080, in quo el xxx
episcopi* Guibertum excoinmunicalum. Ravennatcn-
sem archiepiscopum, constituerunt anlipapam con-
tra Gregorium VII, a se ipsis ante agnitum papam.
Causa autemquae Henricum impulitad hoc schisma,
non fuit interdictum incontinentiae clericalis, quod
non tangebat regcm, sed interdictum Simoniacae
collationis digniialum Ecclesho, quas a se vitandas
nromiserat, poenitens de invasione Ecclesiarum,
scriptis litteris anno 1074 Henricus IV, qui Grego-
rio VII et Ecclesise se obsecuturum spopondit. Huic
promissioni cum rex non staret, citavit cum papa
linmam ad dicendam causam ; et haec citatio
1'uil ultimus stimulus ad unitatem rumpendam et
antipapam obtrudendum Scandala qu33 ex re- —
beliione perduellium subditorum sequuntur ad pro-
mulgationem juslae legis, non debent papam de-
lerrere ab ofticio suo. Sic Christus D. N publicato ,

irrita esse censueril P.omani pontiticcs baptismum
ab haerctico, imo a Judaio et ethnico collatum sem-
]>cr validum ccnsuerunt. Item si ipiis presbyter in
iiSBresim aut schisma lapsus fuissel, ut excommu-
nicatus, eucharistiam valide potuisse conficcre,
nemo unquam negavit. ldem Daronius in Annal. ad
hunc annum 1074, numcro XL, paucis, sed evidcn-
tcr demonstravit, ct probationes facti certi afferre
supervacaneum est. Nihil igitur conlra Patrum sen-
tcnliam, nihil inconsidcrati cst in eo Gregoriano
inlerdiclo. Hartzheim. Concil. Germ., t III, p. 234.
(289**)Exeo lnlerdicloschisma fuisse orlumgravis
vel instaurato prinuevo edicto dc monogamia viri
unius, et uxoris unius, polygamos Judieos graviter
offenditet Pharisaei sua ex malilia fueiunt scandali-
zati, usque adeo ut palam diccretur, non expcdire
matrimonium, si ea est causa et obligatio conjugum.
An propterea Christus eessil polvgamiae introductse
pcr connivenliam Mosaicam? Sic Grcgorins VII
ubique urget et inculcal jntcrdiclum juxta decreta
Ss. 1'atrum in conciliis Nieaeno ct aliis, qua' Bcr-
nalduset alii dudum congresserant Id. ibid.
(290) Ad Unstruotam, d. 9. Junii 1075.
f291) D. 4. Dec 1075.
219 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 220

1076. R. 20. F. 16. A 10. A Mogunlia- in regem benedixil; etfacta aMoguutinls

Gregorius papa tolus Heinricum imperatorem
in soditione contra eos, Rodulfus cum archiepiscopo
invehilur, ct quoscunque potest ab eo verbis et noctu aufugit. Hildibrandus papa omnes adversan-
scriptis averlit : animum etiam Agnetis matris ip- tes imperatori absolvit ab infidelitale et pcrjurio.
sius ab eo alienat. (A. Leod.) Sicarius in Frcsonia Inipcrator, Alpium aditibus contra se ubique muni-
Godofridum duccm perimit 239
(292). Hoc anno. qui tis, omnes eorum insidias frustratus, stalim per
est 13 annus primi decennovennalis cicli in rcpe- Aqudciam venit Radisponam 297), et Rodulfum
tito magno anno Dionisii, duobus magnis annis a adortus, eum fugere compulit, ct lterala expedi-
passione Domini rovolutis, omnia qua? ad cursum tione Sueviam depopulalur.
soiis et lunae spectant, anno dominicae passionis 1078. 22. 18. 12.
concordant. Unde apparet, quod Dionisius non recte (Mar.) Heinricus imperator Sueviam pervagatus,
annos Domini ciclo suo annexuit. Quia enim ab castella frangit, ct omnia depopulando, inimicis suis
anno Domini 532 cicium suum orditus est, nimi- formidinem, amicis addit fortitudinem, et multos,
rum intendil, Chrislum fuisse natum anno socundo qui ex dcsperalione rerum a se dcfecerant, ad se
prioris magni anni; ac pcr lioc hic annus anno do- , retrahit Herimannus cpiscopus, Hildibrando papae
minicio passionis concordans, debuisset esse magni ad animam confcderatus ac per hoc impcratori re
cicli annus non 13, sed 33, quia is fuit annus pas- bellis, Metlensi urbe pellitur.
sionis Domini. El per hanc consequenliam solaris 1079. (1080.) 23. 19. 13.
et lunaris cursus, concordantem evangelicae veritati, (Mar.) Hoc tempore in oriente Tnrci super Ara-
Dionisius posuit nativitatem Christi viginti, uno an- bes et Saracenos invaluerant, et Armeniam et Si-
nis lardius quam dcbuit. (lb.) Gelu magnum a Ka- riam incursantes, multas urbes et ipsam Antiochiam
londis Novembris usque ad sequinoclium ver- capiunt. (Ib.) Heinricusimperator in pcntecosle (298)
231
nalc . conventu habito Moguntiae, decernit Hildibranduni
1077. 21. 17. M. a papatu esse deponendum ; et l.angobardiam pc-
Mar.) Heinricus imperator coacto Wormaciie tens (299), Guicbertum Ravennaa archiepiscopum
concilio 2i episcoporum et multorum primatum pro Hildibrando papam dcsignal.
regni decorni jubet (293), omnia decreta ot facta 11380. 2i. 20. 14.
S5S
Hildibrandi papae irrita csse dcberc; ibique om- Hildibrandus papa quasi divinitus revelatum sibi
nos preter paucos Hildibrandum abjurant, eumque predixit, hoc anno falsum iegem essc morilu-
papalu abdicandum esse judicant. {Ib.) Ilildibran- rum (300). Et v erum quidem predixit, sed fefellit
p
dus econtra imperalorcm Heinricum Romae excom- eum de secundum suum velle
falso re ge conjectura

municat.(294), sub lioc optcnlu, ut primates regni super Heinrico rege interpretata 5 \ (A Leod.) Rox "-

quasijusta ex causa excommunicato regi contra- enim Ileinricus Saxonibus gravi prclio congreditur,
dicant. Dominiea palmarum circa horam scxlam se- et in congrcssu falsus rex Rodulfus cum multis
renocelo stella apparuit. Principibus Saxonum, qui Saxoniae principibus exlinguitur i301). (Mar.) Mo-
in dedilione imperatoris crani, relaxatis per eos guncia magnum temcmotum pcrsensit Kalendis
quibus commissi erant, Saxones rebellant instinctu Dccembris.
Hildibrandi papae. Ipso papa occurrens imperatori 1081. 25. 21. 15.

in Langobardia, sub falsa cum pace absolvit '295). (Ib ) Moguncia cx maxima parle incendio conlla-
Omnes enim qui prius Hildibrandum abjuraverant, gravit. Magnus terraemotus cum gravi terrae mugilu
pcrjurio perjurium cumulantcs, imperatorem abju- factus cst G Kal. Aprilis (A. Leod.) prima hora
rant, et Rodulfum ducem Burgundionum super se noelis, portendens forte imminens malum, quod iu

regem statuiint 296);corona ei a papa missa, cui tolo orbe insonuit, et unde terra doluit et dolet.
erat inscriptum: Petra dedit Petro, Petrus diadema (lb.) Hcinricus enim imperator ad debcllandum pa-
Rodulfo. i.Mah.j Hunc Sigifridus archiepiscopus pam Hildibrandum Italiam petit; conlra quem papa
YARI.E LECTIONES.
180
in rasura unius linece i*>. ui videtur ; rell. proeter A in m medio Aprilis mensis superscripsit alia
manus oequalis. Ita legunt B3*. Cl. 2*. 3. 4*. Posthcec delata sunt quoedam quoe inter hunc et sequentem
annum interposita fuerant. A. eaita exhibet: Godefridus dux in Fresonia asicario perimitur. Ml Gre-
gorium ub hoc inde (ni)io constanter vocat I!3*. '
,;
Hildibrandus. — inlerpretala desunt r-i* i*'.

NDT.E.
(292 Androverpise id perpetratum traduntalii. T)prius transeundum, quam in cunctorum notitiu r<r-
Ii. 21 Januar. 1076. tissime clafeat, Ulum justissime esse excommuniea'
(294) Mensc Febr. 1076. tum. Bonizo totus Gregorio VII deditus: Insecun-
(295 U.28Jan. 1077. dti feria post ]><isc<i apud S. Petrum, cum regem
[296 D. I.'i Marl.1077. excommunicasset, adjecit: Omnibus vobis notum sit,
(2971 Mense Maio. quod si usque ad festivitatem s. Petri Henrieut non
12 Haii.
(298j D. resipuerit, mortuus erit aut depositus. Quod $4 hoc
potiua Brixiniam.d 26Jun. 1080.
|2!i!»)Vol non fuerit,mihi crediamplius >nn oportet. (OEfele
(300) Gregoriua \ll, ipse Bcripsil episcopo Tri- SS. Boic. I, 81!)
denlino (Eccard. it, i76): Festum beati Petri non 301] I». 18 Oct. 1080.
 ;

CHRONICA. 222
221

urbibus et castellis munitis, se ad rebellandum ac- A quod gravius cst. in loco vivcntis episcopi aliquem
cingit, eumque Romam hostilitcr adeuntem non re suffectnm contra canonicam auelontatem L agere et ;

cetera id gcnus
2U Hcinricus rex.
patricius Roma-
cipit.
norum consliluilur, [A. Leod.) et a Clemenle in im-
1082, R. 26. F. 22. A. 16.
* 5B
Heinricus impcrator expugnatis urbibus et castel- peratorem benedicitur < 308).
19.
se pro Hildibrando erant, Romam 1085 29. 23.
lis, qure contra

Leonianam obsidet (/*.] In Gallia (301, Heriman- Heinricus imperator Mogunciae regali et syncdah'

nus, miles Hcrimanni episcopi, corona sibi impo- conventu eoacto (308), exigit ab omnibus, ut Hil-
dibrandi deposilionem ct Guicberti ordinationem
sita (303), post Rodulfum in Saxonia tirannidem
subscriplo approbcnt. Cui aliqui manu ctorefaven-
oxercet. Marianus Scoltus chronicam suam a Chri-

sti nativitate inchoatam usque ad hunc annum per- tes. corde tamen Hiltibrando adherchant. Heriman-
nus Mettensis, sibi absenti abjudicato episcopatu,
duxit, qui crat aetatis su<e annus 56, multum labo-
de annis Domini, qui inve- iterum urbe pellitur. Imperator in episcopatu Met-
rans corrigere errorem
hinc tensi unum et allerum mercenarium supposuit, sed
niturin ciclo Dionisii ;
quod facile est videre
oves Christi non audicrunt voeem alienorum (Ib.)
positisab co annis Domini secundum ciclum Dio-
altrinsecus autem secundum veritatem evan- 1* Imperator Saxones aggrediti
nisii,
tuut ct impclranl, paeti ut omnibus pro hac rebel-
gelii.
27. 23. lione proseriplis sua restiiuantur. Quod quia factum
1083. 17.
non iterum rebellant (310), inccntore pre cun-
[lb.) Heinricus imperator Roma Leoniana capta, est,

Egbcrto comile, imperatoris consanguinco.

Romam obsidet. Condicta inter impcratorem et pa- clis
sancti Lantberti in inglia
pam die ad causam inter eos discernendam, cum Gualcherus ex clero
pax dissimulante papa inter eos non convenirct, episcopus, Anglorum odiis innocens impetilur, et
in celcbrando missam ab cis quasi alter Stepha-
Romani et multi Italice episcopi a papa desciscunt
qui fugiens ad Nortmannosse conlulit (304). nus papa martirizalur. Hildibrandus papa apud
1084. 28, 21. 18. Salernum exulans, moritur (311). De hoc ila scri-
Romani imperalorem Heinricum urbe re-
(Ib, ptum repperi Volumus vos scire, qui cecclesiasti-
:

cipiunt (305) et eorum judicio Hildibrandus papa

;
cx curcc solliciti estis, quod demnus apostolicus
abdicatur, et Guicherlus Ravennarum archiepisco- Hildibrandus nunc in extremis suis ad se vocnvit

pus in sedem apostolicam intronizatus (308) Cle- unum de 12 cardinalibus, quem multum dUigebat
mens nominatur hisqui pro imperatoreerant, con
; pre ceteris, et confessus est Deo et sancto Petro et toti

tendentibus, juste Hildibrandum esse depositum **'

cecclesioe, se vMs peccasse in pastorali cura, quoe

tanquam majestatis reum, qui contra irnperalorem ei ad regendum commissa erat, et suadente diabolo
alium regoin ordinaverit, et rebellandi audaciam contra humanumgenus odiumetirom concitasse, post-
adsumpserit his autem qui conlra scnliebant, rc-
; ea vero sententiam quoe in urbe terrarum effusa est,

clamanlibus, universalem non papain universali pro augmento chrisUanitatis cepme dicebat. Tunc
concilio, paucorum judicio, laicali censura, impe- demum misit predietum confessorem suum ad impe-
riali polentia, non posse a pontiiicatu amoveri et ; ratorem,et ad totam CBCclesiam, ut optaret Uli mdul-
VARIvE LECTIONES.
151
genus D. 253 Hic
his qui pro — in I. cum quaternione, quem integrum scripsit, desinit monus
secunda. Sequentem duernionem cxaravit tertia perpulchra.
N0T.E.
(302) Rhenana. paginse inscripta legilur eadem epislola in codice
(303) Goslariae, d. 26 Dec. 1081. Eleclus fuerat Musei Britannici Cotton. NeroC. v. qui jam s. xi esse
. 9Aug. 1081 pcrhibelur ; cf Archiv. vn, 73. — Uaec palino-
dia Gregorii morienlis tam certo conlicta esl quam
(304)' A. 1084.
D. 21 Mart.
n
L* ccrtum est Victorem III succcssorem, qui morienli
(3 »5
(306; D. 24 Mart. astilit, et Frbanum II, testatos esse Gregonum in-
(307 D. 31 Mart. luBsisse et immortuum suis analhcmalis contra Wic-
(308, D. 4 4Mai 1085. bertum Heinricum. et simoniacos, ct inconlincntes
Ineunte Julio.
(300) clericos, nisi resipiscerent, quam cerlo ab omnibus
310 Septembri, Hisloriographis refcrlur haec fuisse suprema mori-
(311) 25 Mai. Sequens epistola falsa quidem csl, turi verba Dilexi justitiam et odi iniquitatem,pro-
:

ncc tamen a Sigeberlo ipso efticla nam legitur quo-
que apud Florcntium Wigornienscm ad a. 1084 (uhi
inilio dcest: Volumus v. s. q. e c s, estis, in line
additur teste Mogunlino archiepiscopo, nec multo
: fuisse hanc pcenitenliam S. Gregorii VII, cujus mi-
post obiit cf.Mon. S. S. v, 503). A nostro igitur
non sumpsit Florcntius. Ftrique notam fuisse credo
non cx libro quodam, sed eo modo quo multa talia
vulgataet propagata vidcmus illis temporibus, ut
vacuo codicis cujusdam spatio inscripta cum hoc
servarcutur, propagarenlur; quo modo tot decreto
; ptera morior in exsilio.
IHuslrissimus Baronius credil a Wiberto aut \\ i-
bcrti gregali aliquo in suo conciliabulo contictam
racula orbi illucessebant (Annal tomo XI, ad au-
num 1084, n. 12). Adversarii sancti Gregorii, anno
1085 tn Quedlinburgensi synodo excommunicati,
erant Hugo Blancus, scu Albus cognominatns,
Joanncs Portensis excpiscopus. Pelrus excancella-
rius pscudocardinalcs, Guibertiantipapse faulorcs :

pontificum, epistolas varias, leges, notitias dc bellis Liemarus Bremensis, Udo Hildencshcimcnsis, Otto
sacris, elc, servatai hahemus. Eodem modo primae Constantiensis. Burchardus Basilcensis, Hutzman-
 ;

m SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 224

gentiam, quia finem vit/c suce aspiciebat. Et tam cito A gnum et sacerdotium dissentit, dum alter alterum
inducbat se angeUcam vestem, et dimisit ac dissolvit excommunicat, alter alterius excommunicationem
vincula omnium bannorum suorum imperatori ct aut ex causae aut ex personae prcjudicio despicit ; et
omni populo christiano, vivis et dcfunctis, clericis dum alter in alterum excommunicandi auctoritate
et laicis ; ct jussit suos abirc dc domo Deoderici. et magis ex suo libitu, quam ex justitiae respectu abu-
amicos imperatoris ascendere. titur, auctoritas illius. qui dedit potestatem ligandi
1080. R. 30. F.26. A. 20. ac solvendi, omnino despicitur (cf. Ep. Sig.). Nirai-
Saxoncs urbem Wirziburch obsidentes, ut episco- rum, ut pace omnium bonorum dixerim, haec sola
pum ipsius Albcronem a civibus expulsum resti- novitas, ne dicam heresis, necdum in mundo emer-
tuant sedi suaf, Heinricus imperator aggreditur. serat, ut sacerdotes illius, qui dicil regi apostata,
Sed exercitus ejus divinitus exterritus cessit, et et qui regnare facit ypocritam propter peccata po-
ceciderunt ex eis plus quam 4 milia, a parte Saxo- puli, doceant populum, quod malis regibus nullam
mim 14 tantum occisis 312). Niimia aquarum inun- debeantsubjcctionem, et licetcis sacramcntum fide-
datio mullis in locis damno ct periculo fuit.In Italia litatis fecerint, nullam tamen fidelitalem debeant,
lanta diluvies fuit, ut rupes liquore aquarum disso- nec perjuri dicantur, qui conlra regem senserint ;

lutae, plures villas ruina sua exlerminarent Casi- " imo qui regi paruerit pro excommunicato habeatur,
nensium abbas Desiderius, qui et Victor, contra qui contra regem fecerit, a noxa injustitke et perju-
Clementem iit papa, sed dissentcria dissolutus, rii absolvatur.
non multo post moritur (313). Anselmus Lucensis 1081). (1090.) 33 29. 23.
episcopus, Hildibrandi papae cooperator indefessus, (A. Leod.) Coloniae post Siguinum Hcrimannus
apud Mantuam exulans moritur (313; ; qui in lliere- ordinatur archiepiscopus (317). Godefrido (318),
miam et in Psalmos traclatus edidil, ct doctrinam Godefridi Gimbosi ex sorore nepoti, tandem datur
Hildibrandi libro luculento confirmavit ; cujussan- ducatus Lotharingiae \lb.) Annus pestilens, maxime
clitas miraculis dcclarata cst. Domesticae aves, pa- in occidentali parte Lotharingiae ; ubi multi, sacro
vones, gallinae et aucae, adomibus se cxtraneantes, igni interiora consumente computrescentes, exesis
fiunt silvaticae. menbris instar carbonum nigrescentibus, aut mise-
1087. 31. 27. 2i. rabiliter moriuntur, aut manibus et pedibus putre-
Inter imperatorcm et Saxones vario cvcntu plus factis truncati, miserabiliori vitae reservantur,
vice simplici pugnalur. [Transl. S. Nic ) ln Iialia multi vero nervorum contractione distorti tormen-
Venelianis meditantibus auferre corpus sancti Ni- tantur.
cholai aMyrea Lycise a Turcis dcsolata, preocupa- ^ 1090. 34. 30. 24.
verunt eos Varenses cives numero 45, et ab Antio- ad debellandos adversantes
Heinricus imperator
chiaMyream venientes, a4 monachis tantum ibi sibi Italiam repetit (319). Herimannus tyrannus a
inventis extorserunt sibi ostendi lumbam sancti Saxonia Lotharingiam repetens ad concitandos
,

(pia effracta, ossa sancti in olei liquore natantia regni motuslaborat. Qui dum muro castelli cujus-
integro numcro extraxerunt, Varim cum gloria
et dam incaute approximat, jacto de turri saxo in ca-
attulerunt. Facla est haec translatio anno 7i"i a de- pite perculitur, et morilur (320). Mettis corpus san-
positione sancti Nicholai (315). Pisces in aquis mo- cti Clementis, primi episcopi ab apostolis illic ordi-
riuntur !56
.
nati, inventum levatur. Herimannus episcopus per-
1088. 32. 28. 22. missu imperatoris aMettensibus urbe receptus, dnm
In Hyspania rex Galliciae Amful Saracenos forti- post prandium celebratum in lecto se re-
liberaliter
ter debcllat, et Toletum, maximam eorum urbem, clinasse, mortuus invenitur rM (321). In Saxoniar
peraliquot annos obscssam tandem expugnat, et Egbcrlus comcs, dum hdelesimperatoris bello inse-
cultum christianitatis in ea dilalat. Odo ex monacho quitur, ct ipse perimilur. Sterilitas frugum terrse
Cluniacensi episcopus Ostiensis.conlra imperatorem augcscit, et fames paulatim irrepit.
1091. 35. 31. 25.
:il<i |. Hinc in aecclesia scandala et in regno auge- (//>.) Ileinricus imperator in llalia caslclla ct mu-
scunt discidia, dum altcr ab altcro dissidct, dum re- nitiones adversanlium sibiexpugnat, Mantuam quo-
VARI/E LECTI0NES.
"• Posthoec in 1. inter hunc et sequentem annum qucedam inscripta erant, jam erasu, ul Sequentia hujus
anni omnia desuntBZ*. Ci\ Herimannus invenitur desunt D. —
NOT/E.
nus Spirensis, Wccilo Moguntinus invasor, Sigefri- (314 19 Mail
l>.
<lus Augustensis, Norbertus Curiensis, cum arden- Auct Joanne archidiacono Barense, in
:ii."ii Mo-
libua candelis anathematizati ; teste Bertoldo. Ilisat sanpri append. ad Suriump. 399.
erant astuti, ad palinodiam Gregorio VII afhngen- f§16 I). 12 Mari.
ilam iu sequcntc conciliabulo Moguntino. Hartz- (317; I). 25Jul.
ukim Conc, Uerm. lll, 2:il (318 De Uiillonio, lilio Idse comitissss.
(312) I). Aug 1086 H 319) M. Mart
(313) D. 21 Maii 1086 electus, moritur d. 10 320 M. Sent. 1088, tesle Bernoldo
sept. 1087. (32 n D. 4 Maii.
225 CHRONICA. 22G

que obsidet el eapit ^.322). Ronae njemoriae Ileinricus \ sus 7 Idus Augusli cclipsis luuae facta est. Jb. Oc-
Leodicensium cpiscopus. amator pacis et reugionis cidentales populi, dolentes loca sancta Hierosolyinis

obit (323), eique Otbertus cx clero ejusdcm aeccle- a gcntibus profanari, et Turcos etiam tcrminos
sia? succedit. christianorum jam multa ex partc invasisse, innu-
1092. R. 36. F. 32. A. 26. merabiles una aspiralione moli, et multis signis

Guilelmus rex Anglorum, vir singularis ccnsura? sibi oslensis, alii ab aliis animati, duccs, comiles,

et sevcrilatis, obit '324). Guilelmus filius ejus suc- potentes. nobiles ac ignobiles, divites et pauperes,
cedit. Incentoribus Saxonici belli omnibus peneper- liberi et servi, episcopi, elerici, monachi, senes et

cmptis, Saxones pertesi malorum, composita inter juvenes etiam pueri et puelke, omnes uno auimo,
se pace quiescunt ab omni motu bellorum. Weslfali nullum ullo angarianle, uncliquc concurrunt, ab
Fresoniam aggressi, omnes pene a Fresonibus peri- Hispania, a Provintia, ab Aquitania, a Dritannia, a

muntur S39
(325), Scotiia, ab Anglia, a Normannia, a Francia, a Lo-

1093. 37. 33. . 1. tharingia, a Rurgundia, a Germania, a Langobardia,

Conradus filiTis imperatoris Hcinrici in Italia se ab Apulia et ab aliis regnis; et virlute et signo
ad patris sui advcrsarios contulit; et multis se a sanctae crucis signati et armali, ultum ire paranl
B:injurias Dei in hosles chrisliani nominis. Et quanlo
patre ad fdium verlentibus, haoc res priores patris
victorias mullum offuscat, et vires ejus attenuat. quisquc hactenus ad exercendam mundi militiam
Jaculum ignitum a meridie ad aquilonem per cae- erat pronior, tanto nunc ad exercendam ultro Dei
lum ferri visum est Kalendis Augusti, prima hora mihtiam fit promptior. Firmissima pace interim
noclis. ubique composita, et primo Judeos in urbibus, in
1091. 38. 34 2. quibus erant, aggrcssi, eos ad credendum Chrislo
(A. Leod )
In Gallia ct Germania gravis hominum compellunt, credere nolenles bonis privant, truci-
mortalitas facta cst. In Italia illi,qui se ad imperato- dant, aut urbibus eliminant. Aliqui post ad Judais-
rem ab hostibus ejus transtulerant, eo ad Galliam mum revolvuntur. Eminebant in hoc Dei hostico
326) reverso, omnes pene ad hostes ejus rursum dux Lotharingiae Godefridus et fratres ejus Eusta-
transeunt, et munitiones ab eo cxpugnatas contra tius ct Ralduinus, Dalduinus comes Montensis, Ro-
eum muniunt. bertus comes Flandrensis, Stcplianus comcs Ble-
1095. 39. 3o. 3. sensis, Hugo Francorum, Hotbertus co-
frater regis
(Ib.) Fames diu concepla validissime ingrava- mes Normanniae, Reimundus comes de Sancti Egi-
tur, et fit annus calamitosus, mullis fame labo- dii, Rojamundus duxApuliae.
rantibus et pauperibus perfurta et inccndia diliores 1097. 41 37. 5.
graviter vexantibus. Cum valido ventorum lurbine (Ib ) Cometes in occidenteapparuit tota prima eb-
etiam terraemotus factus est media nocte, 4 Idus domada Octobris. Nimia aquarum inundatione au-
septembris. Rex Anglorum a fratribus suis bello sol- tunnalis satio impeditur, et sterilitas frugum terrae
licitatur in Normannia et Anglia. In multa terrarum sequitur. Exercitus Dei aggressus terminos pagano-
parte pridie Nonas Aprilis circa diluculum stelhe rum, viriliter agit; primumque eis fuil bellum ad
perplures simul de ccelo in terram cecidisse visse pontem Pharpkar flumiuis 9 Kal. Martii ubi , ,

sunt; inler quas unam maximam labi in terra cum multi Turcorum occisi sunt (327). Secundum eisfuit
quidam in Francia sluperet, et notato loco ubi labi bellum apud Niceam, 3 Nonas Marlii (328), in quo
visa est, cum aquam ibi fudisset, fumum cum fer- etiam pagani victi sunt. (Ep. crucif. [329].) Capta
voris sono inde exire magis stupuit. Heinricus co- ergo Nicea, capta cliam Laodicia, cum essent plua
mes Lovanicnsis perimitur. In comitatu Namueensi quam trccenta milia armatorum in exercitu christia-
panem subcinericium quasi sanguine infectum vi- norum, tanta cis omnium rerum suppclebat copia,
dimus. Rex Lngarorum moritur I6°. tb.\ Lrbanus ut arics uno nummo, bosvix 12 nummis vcndcrelur
per Burgundiam et Franciam habitis conciliis, Hil- D 109S. 42. 38. 6.
dibrandi decrela rcnovat etconfirmat; Philippum (Ib.) Obsessa Antiochia in tanlum altenuati sunt
regem Francorum, qui vivcntc uxorc sua super- christiani propter omnium rerum penuriam, ut in

duxerat alterius viventis uxorem, excommuuicat. lolo cxercilu vixccntum boni equi invenirentur. Et
1096. 40. 36. I. tamen quamvis ex desperatione rerum multi se sub-
Eclipsis luate facta cst 3 Idus Februarii. Rur- nono obsicho-
traxerinl, multi etiam repalriaverint,

YARI.E LECTIONES.
" Westfali — perimuntur. desunt D. Totus annusdeest A. " R. L. m. desunt B3*. C4*.

NOT/E.
(322 D. lOApril. (328). Errat Sigebertus factum mense Maio. ;

f323) D. 31 Maii. HIRSCH.

(32i) A. 1087. 32!)) Ad verbum desumpta ex epistola crucifero-
(323 I). 21 Jul. rum ad Paschalem papam a. 1100 dala. apud Dode-
(326) I. e Germaniamut 1020, 1036. chinum a.1100; cf. Ekkchar a. 1098.
3:57) Hoc falsum; cf. Hirsch 130.
 227 SICEBERTl OEMBLACENSIS. 228

nis mense capta Antiochia, christiani a paganis versa * servis suis ad se clamantibus pugnante, el nube eos
vice obsessi, tanta famc afflicti sunt, ut vix aliqui ab estu solisdefendente, Saraceni solo chrislianorum
ab humanis camibus se abstinerent. Scd confortati impclu terrili, omncs projeclis armis fugerunt. Et in
a Deo pcr inventam ipsius lanceam, alempore apo- lioc sexto bello 4 Kal. Augusti facto (333) caesa sunt
stolorum non visam, ipsa Fancea cos precedente, cenlum milia paganorum in porta vero Ascalona? ;

obsessi obsessoribus concurrerunt 4 Kal. Julii, c^ suffocati sunt ad duo rnilia at eorum qui in mari ;

lioc tcrtio bello victoria adepti sunt. Quartum perierunt, ci qui inler spineta silvarum consnmpti
bellum fuit cis in Romania Kalendis Julii et ibi sunt, numcrus nescitur. Duce Godcfrido elccto ad
Turci \icti sunt (330). Oommissa Anliochia duci Boja- principandum remanentibus in Hierusalem, ceteri
mundo, cbristiani propter vitandum tedium et fa- principes repatriant. Capta eslautem Hierusalem post
mem et maxime propter discordias principnm, pro- annos circiter 460, cx quo sub Eraclio imperatore
S63
liciscuntur in Syriam, et expugnatis Marra et Barra secunda vicc capta, possessa est a Saraccnis .

urbibus Saracenorum et multis regionum castellis, Sanctus Ouicbertus in ccnobio Gcmmelaccnsi a se

tanla ibirursum famc afflicti sunl, ut corpora Sa- fundalo ad sepulchrum suum magnis clarcscit mi-

racennorum jam fetentia comedere compulsi sint. raculis - ,:;

.

(.4. Leod.) Cuonradus

Vultrajectensis episeopus fe- B 1100. R. 44 F 40. A 8. II. 1.

ria 4 pascae post missam a se celebralam a quo- Guicbertus et Urbanus, qui de papalu Romano
2G1
dam suorum in domo sua perimitur (331). Mul- contendebant, moricndo finem faciunt suse conten-
tis in locis 5 Kal Octobris coelum quasi ardere vi- tionis 33 i). Raginerus. qui ct Paschalis, Romame
suin est nocturno lempore, et secuta esl gravia ani- aecclesiae 13S 11S presidet (335). Guilelmus rex Anglo-
malium pestilentia, et segetes nimioimbre et auru- rummoiilur; ciquc succedit in rcgno frater cjus
gine corruptae sunt. Heinricus. Godefridus dux Lothariensium et princcps

1099, (1100.) R. 43. F. 39. A. 7. Hierosolimilanorum morilur (336). Balduinus fra-

[A. Leod.) Colonite post Herimannum Frederi- ter cjus in principatu ei succedit 2G3 .

SG '2
eus ordinatur arcbiepiscopus (332). [Ep. crucif) 1101. 45. 41. 1. 1.

Exercilus Dei divino monitu in intcriora Syria? pro- Conradus filius Hcinrici imperaloris adhuc patri
feclus, larga Dei manu refocillalus est, quia cives rebellis, in llalia morilur (337 1
. Heinricus impe-
et caslellani illiusregionis legatos cum multis dona- rator Heinricum Lamburgensem adversantem sibi

riis premittebant, parati etiam opida velurbeseis dcbellat, ct cxpugnatis ejus castellis, eum ad dcdi-
tradere. A quibus christiani securitate accepta ct in lionem cogit. Scd imperator ci mullo summa gra-
eorum, L- suam redimenti, etiam ducalum Lotharingia
dicto urbibus tributo, interim etiam multis tiam
qui scsubstraxerant, ad eos apudTyrum recurrenti- donat.
bus, tandem perveniunl Hierusalem. Eaque obscssa, 3 '02 46. 42 2 2.

cum laborarcnt pre victus ct maxime preaquse ino- Rol)erto Flandrensium comilc urbem inquietante
pia, omnes ex communi dccreto nudis pedibus co- Cameracum, Heinricus impcralor contra eum pro-
lidie orando circuibanl urlicm. Oclavo crgo lalis fuiscilur; et aliquibus ejus castcllis expugnatis, as-

humiliationis die, obsidionisautem dic 39, capta est periiate inslantis hiemis redire eompelliiur.

Hicrusalem, ld Julii in 6 1'ciia; ct in templo Salo- 1103. 47. 43. 3. 3

monis et in porticu cjus christiani cum paganis Heinricus imperator sedatis Saxonum motibus,
iGG
quinto bcllo conscrto, lanla in cis cede dcbaccati pacem in quadriennium conslituit 1,338;. Leggia
sunt, ut in sanguine occisorum cquitarent usque ad generali conventu habito, Robertus comcs Flan-
genua cquorum. Cum ordinalum csscl, tjui Hierusa- drensis in graliam imperaloris recipilur (339).
lcm deberent relinere, principibus jam de patriando 1104 18. ii, 4. 4.

agenlilius, ecce rcx Saraccnorum ad debellandos Ilicrosoliniiui' Aeeaion urbcm capiunt.

eos venit Ascalonam, cum centum milibus equilum 1105. 49.

et quadragentis milibuspeditum. Quibus cumoc-" Hierosolimitse innumerabilcm paganorum mulii-

currissct cxcrcitus Domini, in quo non plus quam tudinem gloriosa vicloria conterunt. Filius impcra-
5 milia c([iiiluin et 15 milia pedilum erant, F)co pro toiis lleinrici a jialrc aversus (340) ,
quosquos po-
VAUI.K LECTIONES.
,Gl
Cuonradus — perimitur desuni D. !G2
C. )>. 11. F. o. a. deswut C4*. D.
,G3
Capla — Saracenis desunl
A. * 9 * Sanclus —
mi racu 1 is desunt A 1!'., 5. Cl. 2*. 3.4 Th codice A
l> . eadem wunu exarata mnt,qtia
reliqua, *" 5
morilur, post (|uem frater ejus Balduinus principalur A. *''''
llciniicus — conslituit </<.'-

sitnl I).

N0T/E.
(330) Quartum —
sunt de suo addidit Sigeberlus: (338 Eleclusd. 13 Aug 1009.
sed falsasunt. HIRSCII. (336) I). 15 Jul.
(331l I). 13 April. 1099 (337) Mense Julio 1102.
(A\\± D. ^> Aug. 338) Mogunliaj, d. 6. Jan.; cf, Mon. Lcgg. n, 60.
(333) Potius prid. Id Aug. (339) l>. 29 Jun.

(334) Urbanus I) obiit d. 29 Julii 1000. Guibertus (:iiii) l). ISDec. 1104 .

mense Scpl. 1100. "T

229 CHRONICA. 230

lest ab co avcrtit, et sub optentu meliorandae rei A. * ^on. Novembris (&\i)in sedem apostolicam pro-

pulilicae et rcslaurandce a>cclesice, in eum insur- motus ct Silvester quartus appsllatus est. Pascalis
git- 67
. Excerplum epistola? direetas Heinrico impe- papa interim transiens ad Gallias, excrcet synodales
ratori a Guarnero principe Anchonilano : Quidam causas, et non apparente nola simoniae a Romanis
qui pro sa- sibi injuste injecta, honoratur apostolica dignilale.
Romance ozcclesice clerici, reiigiosis et

etiam Hildibrando papce, At Maginolfus invasionis reus, non multo post re-
pienlibus habebantur, qni
Odardo et Rainero familiariter adheserant, relicta probatur a Romanis, et fama nominis ojus evanuit.
iUorum secta, quam erroneam esse tandem intellexe- HOO. II. 50. F. 46. A 6. li. G.

rant, ad satisfactionem sunctoc cecclesice vene- i Non. Februariistella per diemvisa est in coelo,

rant. Hujus rei maxima causa fuit, quia Raine- ab liora tertia usque ad horam nonam, quasi cubito
rum papam ollutum esse symoniaca lieresi pro dislans a sole. 2 Idus Februarii apud Barum Italice
i

certo compertum habebant. Infamabatur enim publice steHae visie sunt iu cu:lo per diem, nunc quasi inter

ipse Rainerus, quod dum fuisset abbas sancti Lau- se concurrenles, nunc quasi in lerram cadenles.
renlii, prioratum ej usdem oscclesice vcndiderit cuidam Toto pene mense Februario cometes apparuit 268
.

monachoZQsolidis quod non potuit, In

ipse difjfiteri Reinricus filius imperatoris, conira jusnaluneet fas
;

famabatur etiam, quod posl Odardum ambiens papa- ^ legum in patrem insurgeus, quam Lndigne eum tra-

tum, promiscrit pacto et sacramcnto Gregorio comiti ctavcrit, declarat cpislola ex orc ipsiuspatrisscripta
sca
Tusculanensi et filio ejus Theodolo ct Petro de Co- ad Philippum regem Francorum (342; : Princeps

lumna, se daturum cis centumlibras denanorum Pa- clarissime, ctomnium, in quibus posl Deum spera-
inus, amicorum nostroruin ftdelissime, primumet pre-
picnsium, ct unciam,confessionis, ct tresRomance cec-
clesioc curias, scilicet Nimpham, Ziberam, Arithiam, cipuum *'° inter omnes vos excepi, cui conqueri et
siasscntirentur ejus electioni ; etita electus, dederit deptorare calamitates et omnes miserias mets neces-
sarium duxi, etiam genibusvestris advolvi, si liceret
in hac summa solvenda aureum oecclesix ct
calicem
purpuream planetam reliquum vero summce solverit salva majestate imperii. Primum quidem est, quod
;

pro eo Petrus Leonis et Albertus Stephani ; libram non solum nobis, sed etium totius christianoe profes-

etiam auri dederit scriniario. Ob Iwc Romanisesub- nis omnibus gravisimum et intolerabile urbitra-

trahentes ab ejtts communione, factisinter se concUUs mur, quod de illa aposlolica sede, unde usquc ad
cum monebant eum, ut de
episcopis et cardinalibus, memoriam nostri temporis sulutifer fruclus consola-
tanta infamia se sponte purgaret. Quod dum lininc- Uonis, dulccdinis et sulvalionis unimarum oriebatur,

rus fcrret indigne, etsemagis ad furorem quum ad ™>odo persccutionis, excommunicationis et omne pcr
r
c ditionis flagellum in nos emittitur, nec ponunl uilum
satisfactionem accenderet, et accusatoribus tormenta
et mortem intentaret, Ro.nani cum vere liereticum et inodum sententke, tantum utsatisfiat voluntati indi-
scismaticum protestantes, protulerunt in eum senten- scretoe. Hujus voluntatis s.uce intemperantia adeo us-
liam justc damnationis. Preminebat inter Romanos que nunc ubusi sunt in me, ut nec Deum, nec qitid
quidam Maginolfus archipresbiter, qui quia erai lau- uut quuntum mali inde proveniatpensantcs, per se ct
- 71
dabilis vita', et in utraque scientia adprime eruditus, pcr suos omnimodis invehuntur in mc, c.tm obc-
longo tcmpore prelatus Romano clero, diligebatur a dientiam et omnem debitam subjectionem sepe obtu-
cuncto Romanopopulo, tanquam pater a filiis. Cum lerim apostolicce sedi, si tamen reverentia ct honor
etiam hic zelo Dei accensus contestaretur publice, debitus, sicut antecessoribus meis, ab apostolica sede
Raincrum csse hcreticitin, tunc vero omnes fere Ro- exhiberetur et mihi. Quidautem intendant, oportu-
mani conclamabant, Rainerum ut symoniacum esse nius ipse signi/icabo vobis, si quando optati colloquii

deponendum, Maginolfum vero ut veritatis testemesse copiam Deus dederit nobis. In hac ig:t:ir persecutio-
substituendum in sede apostolica. At Maginolfus, ct nis et odii inflammatione cum parum viderentse pro-
insidias hominum et onus apostolici honoris fugiens, ficere, contra ipsum jus naturce laborantcs, quod sine
in munitisbimum locum sc contulit. Berto vero, caput maximo cordis dolore, sine multis lacriins dicere non
et rector Romance militue, quasi causa audiendi
D valeo, et quia dicitar vehementer contremisco, filium
verbi vitoe ad eum accedens cum expeditione cleri ct meum, meum inquam Absalon di cctissimum, non
populi, eumindc extraxit, et ad Wamerumprincipem solum conlra me animaverunt, sedeliam tanlo furore
Anconce in Tiburtinam urbem adduxil ; etsic electus, armaverunt, at in primis contra fid.em ct sacramen-
VAIU.E LECTIONES.
167
Sequentia hujus anni omnia desunt Bl. Cl. 2\ 3. -i*. 5. I). E. erasasunt in B5. adsunt in 1. AB3'.4*.
f\ Fl. 2. 3-iGS
i Non —
apparuit desunt 4 D. * sequens epistola deest B2\ D. 27 °
precipium 1. J61 ita
1. rell.

NOT/E.
(3i1i A. 1100. Sum quoniam pauper, non est me vilioraitcr
(842J llanc epistolam publicarunt ctiam Ursti&ius Heu mihi! quid faciam? qtiomevertam?cui credam?
SS. i, 396, Eccard. corp. historic. n, 222, et ex Suevulua et Saxo concedunl nunc tibi falso,
Lrstisio Baronius ad a. 1106. Ob argumenti simili- gcns vere, per quam
multi periere.
l'i rfi lu
tudiuem aJjiciamus, qiue Martenc coll. 1, 60D, cdi- Quod si depellor, ct <t error
tu peUeris,
dil ex codice quodam Stabulensi :
1'<joi erit primo. Miftti dulce, caveto !
Vcrsus Heinrici imperatoris ad filinm suum.
-231 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 23-2

tum, quod ut miles domino juraverat, regnum meum \ cstimo. » At ego *Mi, » inquam, fili, testis ct ju- «

invaderet, episcopos et abbates meos deponeret, inimi- dex scrmonum et fidei adsit intcrnos hodie Deus, qui
cos etpersecutores meos substitueret, ad ultimum, quomodo te in virumperfectum ct heredem meumpro-
aut non duxcrim, quantis laboribus ct tribulationibus meis
quod maxime vellem taceri, si taceri potest,

vellem non credi, omncm naturae affectum abjiciens, honori tuo inservierim, quoi et quantas inimicitiaspro
in salutem ct animam meam intenderet, ncc pensi te habuerim et habeam, solus est conscius. » Ille au-
quicquam haberet, quocumque modo vel vi vcl fraude tem iterum jam tertio, sul> ejusdem fidei et sacra-

ad hanc periculi et ignominice suoz summam aspira- menti obtestatione, si ingrueret occasio periculi, ca-

ret. In hac tanta mali sui machinatione, cum essem putsuumpro capitc meo fore promisit miclti. Sic

in pace et in aliqua salutis meoe securitatc, in ipsis postquam clausit me in eodem casteUo, quia omnia in
dominici adventus sanclissimis diebus in locum qui corde et iU corde crat locutus, manifeste ostendit rei

ConfLuentia dicitur, ad colloquium evocavit me, quasi eventus. Ex omnibus meis ego quartus sum inclusus ;

de communi salute et honorc filius tractaturus cum nec admitti potuit quUibet alius. Custodes deputati,

ex patcrno affectu tactus qui mece erant atrociores inimici lienedictus per
patre. Quem ut vidi, ilico vitoi

ad pedes suos procidi, omnia Deus, exaltandi et

'-'•
hunuliandi quemcunque
intrinsecus dolore cordis mei
" voluerit rex potcntissimus. Cum igitur ipso sacralis-
admonens et obtestans per Deum, per fidem, per salu-
tem animce, ut si pro peccatis meis flagellandus eram sinw dic nativitatis suoe, omnibus redemptis suis ttle

nullam maculam conquirerct ani- sanctussanctorum puer fuisset natus, michi soli filius
a Deo, de me ipse

ma>, honori et nomini suo ;

quia culpre patris vindi- illenon cstdutus.Namut taccam opprobria, injurias,
cem filium esse nulla divince legis unquam constituit minas, gladios in ccrviccmmcam cxertos, nisi omnia
sanctio. At ille jam pulchre, immo miserrime insti- impcrata facercm ; famem etiam, et sitim quam fere-

tutus ad malitiam, quasi abhominabile et exccra- bam, ct ab illis quos injuria crat vidcre ct audirc ;

"
bilc
8 2
scelus ca>pit detestari ;
procidens ct ipse ad ut etiam taceam, quodest gravius, me olim satis fcli-

pedes meos, de pretcritis cozpit veniam precari, in cem fuisse : illud nunquam obliviscar, nunqwundesi-
reUquum ut milcs domino, ut patri filius, cum fide nam omnibus christianis conqucri, quod illis sanctis-

ct veritate per omnia se michi obauditurum cumla- simis dicbus sine omni christiana communione in illo

crimis promittere , si solummodo sedi apostolicce carccrcfui. In illis pcenitentia ct tribulationis mece
vellem reconciliari. Quod cum promptissime annuis- diebus, a filio mco missus venit ad me quidam prin-
sem, et delibcrationi suce et consilio princiyum in hoc cipum Wicbertus, dicens nullum vitce meoz cssc con-
totum me mancipandumpromisissem: in prescntina- silium, nisi sine ulla contradictione etiam regni
tivitaU se ' perducturum me Moguntiam, ct ibi de ho- L insignia reddcrcm, ex voluntatc et imperio prin-
norc et reconciliatione mea quam fidelius posset se cipum. Ai ego, et si omnis terra, quantum inhabita-
ucturum, ct inde in pacem et securitatem me redu- tur, regni mei essct terminus, volens s:6
vitam regno
cendum promisit, in ea veritate et fide, qua patrcm commutare ;
quia vellem nollcm sic agcndum ct sic

a filio Itonorari ct filium a patre precipit Dcus diligi. /Irfinihim inteUegebam, coronam, crucem, lanceam
IIuc promissione, quoz etiam gentili observanda est, S77
,
gladium misi Moguntiam. Tunc communicuto
securus, illorsum ibam, et filius meus aliquantulum consilio cum inimicis meis filius mcus cgrcdiens, re-
precesserat mecum quidam /ideles mei occurrentes,
; lictis ibidemfidelibus ctamicisnostris, quasimeco ud-
rcrissime affirmabant me deceptum et proditum sub
, (inc.titrus, sub mulht frequentia et custodia armato-
fulsa pacis et fidei spmsione. Revocatus autem /ilius rum mc eductum, ad villam qucc Ingclhem vocatur,
meus, ct iterum instantissime a me admonitus, sub fccit mr adse adduci. Ubimaximaminimicorum tnul-
ejusdeni fidei et sacramenti obtestatione animam suam tttitdincm collectam inveni, nec ipsum fiUum cceteris

pro anima mea forepromisit jum secunda vice Cum mcliorcm michi repperi. Et quia firmius et stabilius

ergo ad locuin qui Binga dicitur pervenissemus, jam eis vidcbatur esse, si propria manu cogerent mc re-
cxislente die Vcneris unte nativitalem, numerus ar- tjiniin omnia regalia exfestucare simili modo et
ct :

matorum sitorum jam satis augebatur, jam fraits ivsa " ipsiomnes minabantur, nisi omniaimpcrata facerem,
detegi videbatur. Et filius ad me « Pater, > inquit, nultum vitce mco> consilium fteri posse. Tum cgo
- nobis cedendum est in vicinum casteUum ;
qitia ncc < Quia, » inquam, « de solo vita agitw, qua nichil
cjiisropus Mogunlinus in civitatem suam admittet vos, pretiosiushabeoiutsaltt m vivenspenitenhamexhibeam
quandiu in banno eritis, nec vos inpacatum ei inrc- Dco, quicquid imprratis, cccc facio. » Cumquc in-
conciliatum audeo ingerere inimicis vcstris. lllic na- ijitirtrem, si sallcm sic de vita ccrtus et sccurus esse
tivilalem cum Dei honore ct pace agetis ,78
: quoscun- deberemf ejusdem apostolica•sedislegatus, qui ibidem
quc placuerii vobis, vobiscum habeatis. Ego interim aderat, non diro qui hrvc omnia ortlinarcrat, risjion-
quani > instantius, quanto fidelius potero, pro nobis dit, me nullo modo eripi possc, nisi puOUce confxd n r,
utrisque laborabo, quia causatn vettram esse meam me injuste Hildibrandumpersecutunesse, Wicbsrtum

VAIILE LECTIONES
174
cl c. desunt m* m agens Cl* ,7 *
ex correct. additum 1. -• \< el e C. ,76
nolens Cl. 4* Ec-
cord.cor , Bceptrum, chlamydem, lanc. ffrsits ;cor., sceptrum, croccm, lanc. cf. Eircsh p. ti3.
 ,

233 CHRONICA. 234

injuste et superposuisse, el injustam persecutionem in p± Leodium ceni, in quibus locis viros fideles in~
279
apostolicam sedem et omnem xcclesiam hactcnus exer- veni .

cuissc. Tunc cum maasima animi contritione humi Impcratore Heinrico moranle Leodii, filius ejus
prostratus,cxpiper Deum, per ipsam justitiam orare Aquasgrani venit , ct volens venire Leolium contra
utlocus et tempus michi daretur,ubi in presentiaom- palrem suum o feria dominicae coenae, premisitsuos
nium principum, unde innocens essem, et judicio me preoccupare pontcm apudWisatum(343}, nc quis sibi
purgarem, et inde de principibus regni de fidelibus venienli obstarct. Sed militibuspatrisconcurrentibus
meis, quoscumque obsidea velknt, durem. AtiUe ad exoccupandum ponlem, milites filii a ponte re-
idem legatus diem et locum michi abneyavit, dicens, pellunlur, aliis eorum captis, aliis in Mosam de-
278
aut ibi totum debere dctcrminari, aut nulla spes mersis, aliis occisis; inter quos etiam Bruno comes
michi esse evadendi. ]n tantcB tribulationis articulo occisus est. Sic filius contra patrem venicns, rediit
cum intcrrogarem, si confiterer omnia qux impera- inglorius- Coloniensibus fidem imperatori servanti-
bantur, an confessio mea,utjustum est, veniam etab- bus, et eorum arcbiepiscopo filium imperatoris con-
solutionem consequeretur? idem legatusrespondit,non tra patrem suum animanle, Colonia obsessa oppu-
esse juris sui me absolvere. Et cum cgo ad hxc di- gnatur, nec tamen expugnatur. Inlerim Heinricus
m m : « Quicunque confitentem audet recipere, con- imperator Leodii moritur (7 Aug.), eique succedit
fessum debet absolvere » , si vellem, inquit, absolvi, " fiii us «quivocus ejus 28 °.
Dux Heinricus, qui ab im-
Bomam irem satisfacere apostolicas scdi. Sic spolia- peratore ad filium ejus animo transiens, eum con-
tum et desotatum — nam ct castella ct patrimonia et t patrem suum consilio suo armavit, et a tilio ad
ra
quicquid in regno conquisieram, eadem vi et arte sua patrem rediens, partes filii debellavit, mortuo im-
extorserant a me — in eadem villa reliquerunt me. ln peratore se ut reum majestatis filio regis 281
dedidit,
quacum aliquo tempore moratus essem,et filius
meus et ab eo captus cuslodiae traditur; de qua ipse per
ex eodem fraudis sux consilio demandasset, ut eum industriam suam evasit. Ducatus ejus datur Gode-
expcctarem: superveniens quorundam fidelium meo- tiido comiti Lovaniensi.
rumlegatiopremonuit, ut siquidem ad momentum ibi 1107. R. 1. F. 47. A. 7. H. 7.
remancrem, aut inde inperpetuam captiiitatem rape- Heinricus exdux affectans repetere ducatum, oc-
rer, aut in eodem loco decollarer. Quo nuntio satis cupat oppidum Aquasgrani contra Godefridum du-
etiam tuncvitx diffisus,iUicoaufuyiens,fugiendoveni cem. Sed hoc non ferens dux Godefridus, oppidum
Coloniam, et inibi aliguot diebus commoratus, postea C Aquense violenter inrupit, oppidanos a favore Hein-
VARL-E LECTIONES.
'
2T9
2 8
deest Cl. A. addit: Horum caeterorumque fidelium regni consilio usus, vobis fiducialius et ho-
nestius habeo deplorare has omnes miserias meas. tiducialius tamen propter mutuae consanguinitatis vel
antiquae amiciciae debilum, honeslius autcm, propter tanti regni nomen gloriosum. Vos autem per fidem
per amiciciam rogatus. in tanlis tribulationibus meis acsi in vestris, propiuquo consuletis. Quaj fidei et
amiciciae vincula etsi inter nos non essent. veslrum tamen el omnium regum terrse est injuriamet contem-
plum nostrum vindicare et tam nefariae prodilionis et violentiae exemplum de superticie terrae extirpare,
cooperante domino nosiro Jhesu Christo. cui est honor ct gloria in secula seculorum amen. qux exceptis
cooperante —
amen leguntur etiam in editionibus hujus epistoke. Yidetur itaque Sigebertusea primoedidisse,
unde A. ea habet, sed post dclecisse, undc reliquis desunt. In 1 rasurx vestigium nullum. Eadem epistola . —
legitur etiam in codice S. Marix in Yillari, jam civitatis Bruxellensis, s. XII, ex. post tractatus S. Bernar-
di, dcscripta e Sigeberto. utrubrum docet ibi prxfixum Henricus filius imp. H contra jus naturaa et fas:

legum in patrem insurgens Scriba sequcntem Sigeberti narrationem itain finem epistolx convertit: fidcles
iiivcni. .Me vero commorante Leodii, tilius mcus A. v. c. v. v. L. c. mc p. s. o. f. d. c p s. p. p. a. W. n.
q. s. v. o. S. m. meis c. a. e. p. m. illius a. p. r. etc. usque ad rediit inglorius. 28 °
Interim ejus A. ita —
exhibet: Imperator Heinricus cxhereditalus imperio. et inreconciliatus apostolicae sedi. 7. Idus Augusti
I.eodiii morilur. Hie in ipso mortis articulo mandaverat regi filio suo contra se Coloniam obpugnandi, ut
Spirae sepeliretur. cui et anulum suum per Borchardum .Monasleriensem episcopum misit. Sed eo iulerim
scpulto in accclesia sancti Lamberli. ex auctoritate apostolica per Heinricum Magaburgensem episcopum
i
aposlolicae sedis legatum ipsi «cclesiie divinum interdicitur ofticium, quoadusque corpus ab «cclcsia ipsa
i
«icerelur effossum. Quod in a.-cclpsia nondurn consecrata et extra urbem in Cornelio monte sita 18. Kal.
Sept. Iranslatum et recondilum est, quoadusque absolulione apostolica regiam sepulturam mereretur. Jam
• nono abhinc transacto dic venicntibus legalis qui eum deferrent ad filium, rursus effoditur. et immoderato
favore concurrentis vulgi et obsequio in urbem relatus. ecclesiae quoque sancti Lamberti, obsistente clero.
ilerum inlertur. lbi sunt eia quibusbam pauperibusclericis mercedecoiiductis noctis uniusvigiliae celebra-
ta 1
vacante a divino officio aecclesia. et canonicis a facie furentis populi latcnlibus. Postera die cum priori
.

scpulchro perstrepente eum debcre restitui, ct hoc ipsi facere aggrederenlur. qui una cum predictis paupe-
ribus clericis circa corpus extractus gladiis vigilaverant, quorumdam seniorum consilio vix potuerunt re-
:
prinii. Nam tanlum exarscrant in ejus immodcratum favorem, ut quotquol illius tetigissent ferctrum, se
I
sanrtilicatos ab eo crederenl. Nonnullis etiain terram sepulchri ejus ungulis propriis scalpcntibus, et per
agros suosdomosquequasi pro benedictione spargentibus.alii frumenla vetera feretro ipsius superjacebant.
ut una cum no\is immixta illa scrercnt, spcrabaut enim taliter terlilem sibi messem profuturam. Vix tan-
dcai redditus legalis non sine dolore et contradiclione populi, clamabant enim ejus absentiam poriculum
et dcsolationem fore civitatis, ad lilium defertur. Spirae ul petierat sepeliendus. Dux ctc. Nescimus utrum
hxc a Si</> 6i rto primum ita edita fuerent et postmodum suppn ssa, an pro additamento monachi Virdunensis
"'/)/ habenda. m ita omnes.
KOVE.
(343j Viset intcr Leodium et Trajectum.
Patrol. GLX. $
'2M SICEBEKTI GEMBLACENSIS 236
rici exterruit, aliquos comites et mullos potentes et \ hujus nominis papa, qui Hildebrandus nomiualus
nobiles cepit. Ipse Heinricus cum tiliis suis vix fuga cst, et exagitala a successoribus Gregorii, Victore et
evasit uxorem ejus capere dux indignum duxit.
; Lrbano, ct pre omnibus a Pascali, magno scandalo
Comitcs et honoratiores eorum quos ceperat, pcr erat loli mundo. {Ep. Heinr.) Rex uti volens aucto-
conditionein sub se militandi sibi coneiliatos ad ti- rilate et consuetudine et auctoralibus privilegiis
im-
delitatcm suam adduxit. peratorum, qui a Karolo magno, qui primus de re-
1108. II. '2. F. 18. A. X. II 8. gibus Francorum imperavit Romanis, jam per tre-
Heiuricus imperator contra Rotbertum Flandren- centos et amplius annos imperaverant sub scxaginta
sem vadit (344), et pacto pacis magis utrinque si- tribus apostolicis, dabat licite episcopatus el abba-
mulato quam composito, pene inefficax redit. Boja- tias et per anulum et pcr virgam - Si
347). Contra
mundus dux Apuliai, contracto undeunde exercitu, hanc majorum auctoritatem censebant papae syno-
accingitur ad invadendum Gonstantinopolitanum nec possc nec deherc dari pcr virgam
dali judicio,

imperium. vi'! per anulum episcopatum aul aliquam aecclesia-

1109. (HiO.) 3. 49. 9. 9. sticam investiluram a laicali manu; el quicunquc
In parrochia Legiensi porca enixa est porcelluir ita episcopatum aut aliam a;cclesiastici juris inve-

habentem faciem hominis. Natus est etiam pullus

B slituram accipicbant;excommunicabanlur. Propler
gallinae quadrupes. Imperator Heinricus contra Un- hanc precipue causam rex Romam tendebat; ct si
garos vadit (345): sed facto pacto redit. Philippus qni Langobardorum quoquo modo ei resistere vole-
bant, patenter eos proterebat 2S6
rex Francorum obiit (346). Ludowieus filius ejus .

post eum regnat 38i .

Quid vel quomodo inter papam et regem conve-
1110. i. 1. 10. 10. ncrit, cum mult.i a mullis dicantur hoc lanlum a
In mense Junio cometes apparuit, radios dirigens nobis dicetur, quod in cpislola ab ipso rege scripta
ad austrum, multis conilienlibus hoc signo por- legimus. (Ep. Heinr.) Instabat omnimodis papa, ut
tendi futuram regis Heinrici quinti expeditionem averleret regein a potestate dandi episcopatus vel
Italiam versus. Sanclus Wibertus, fundator Gem- abbatias, nec per anulum nee per virgam. Regi
melacensiscenobii, ubiet sepullus requiescil, quem quaerenti per inteniuntios a papa, his omnibus sibi

Deus rnullis et magnis miraculorum signis per an- ablatis quomodo constaret regnum, quoniam fere

nos 12 longe latcque clarificaverat, auctoritate ve- omnia regalia ontecessores sui concesserant et tra-

nerabilis Frederici Coloniensium archiepiscopi et diderant aecclesiis? rcspondit: Sacerdotes decimis

assensu generalis synodi, a domo Obbcrto Legiensi ancksitt et oblationibus contcnti sint, re.v vero~omnia
episcopo elevatur. Qme elevatio innumerabili con- Cpredia et regalia, qum a rcgibus collata sunt seccle-
cursu et mirabili gaudio populorum celebrata esl !*. siis, recipiat, et detincat sibi et successoribus suis.
Kal. Octobris
-s
\ Rege per internuntios respondente se nolle violen-
1111. 5. 2. 11. 11. liam et injustitiam inferre secclesiis, promisit papa,
Heinricus quintus hujus nominis
'- 8V
rex Romam et suis pro se jurantibus atfirmavit, se dominica
vadit, propter sedandam discordiam quaeerat inler instantis quinquagesimae omnia rcgalia eum juslitia

regnum et sacerdotium; qu33 cepta a Gregorio nono et auctorilate aposlolica ab episcoj)is ct a^cclesiis

VARI.i: LECTIONES,
-"-'
I. ^uccedil habet A. annis XXVII add. B3*. annis XXXVlll add. B4*. annis XXVIIII add. B4**-
e.
I).
- H:1
Sanctus —
Octobris desunt C4*. D. totus annus deesl A. - 8V
q. h. n. de&unt D. baculum A. m
23,;
Hic in I. desinii manus tertia, in media pagina duerjiionis ultima, cujus reliquapars vucua esi relicta
Apparei inde, totum duernionem insertum fttisse, postquam sequentia folia jam scripta fuerunt, et quidem
insertum fuisse loco aliorum aliquot foliorum excisorum. Sequitur folium unum, a manu quarta, prorsus
alia, nitida, quo3 simillima quidem esi Anselmi, nec tamenipsius esse videtur. Duse priores lineee deleue
sunt; prior fuerati el siqui Langobardorum quoquomodo ei resistere volebant, potenler eos proterebat,
alterw. VI. III. XII. XII., tertia jam incipit: Quid vel etc. Hic novum annum VI. 111, XII. XII. superscri-
ptumincipiunt et sic deinceps perguni quoquek. B3*. i". Idem fuerat in I. sedjam correclum p<rirn utnos
dedimus. Sequentia omnia in I>. E. ita contracta leguntur: In reconciliatione autem, quaefacta esl inler
imperatorem el papam, (nam ipsum papam cum episcopis el cardinalibus ceperatj die Paschse Henrico
in imperatorem coronato, postlectum evangelium, iradidit ei papa ante altare aposlolorum Pelri et Pauli,
iii oculis omnium principum, privilegium, de inveslitura episcopaluum vel abbatiarum, lam per annulum
quam per virgam, scilicet^ ul regni ejus episcopis vcl ahbatibus, libere preter violentiam el symoniam
elcctis, investioneiii virgae et annuli conferat, post investionem vero canonice consecralionem accipiat ab
episcopo, ad quem pcrtinuerit. Confirmatio pacis inter aposlolicum cl imperatorcm, dum in celebratione
missae traderet ei corpus el sanguinem domini nostri JesuChrisli; o Dominc imperalor, hoc corpus Domini
natiim ex Maria virginc, passum in crucc pro nobis, sicul sancia ri apostolica tenel aecclesia, damus tibi
iu confirmationem verae pa<is inler me et te. » Datum esl Idibus Aprilis, indiclione quarta. Denique C4*.
his omnibus Conlra hanc majorum —
indictionc quarta miiissis nil habei nisi: Facta esl qualiscunque rc-
conciliatio inter papam et imperatorem, qui ipsum papam cum episcopis cl cardinalibus ceperat.

not.i:

344 Exeunte Octobr. 1107 Bediit m. Januario 346 D. 29 Jul. IIOS.

1108. c\'. Mon. Legg. u. 64 (341 /('.' uti virgam el paulo posl Instabat
Exennte Sepl. 1108. Rediil ineunle No- negotio (pag. 374. lin. 7.) sumpta sunl ex Heinrici
(346J
vembri. encycla Mon egg. n, 70. I
 :

237 CHRONICA. 238

anferre et regno reddere, id esl civilates, ducatus, \ rum iuvadat ad reguuni pertinentia. Inleidixil cliani

marchias, comilalus, monetas, thelonea, advoca- sub anathemate, ne illi, qui post eum in apostolica

tas, omnia jura centurionum vel vilicorum, curtes sede sessuri sunt, audeant regem aut regnum ejus
et vilias, cum omnibus perlinentiis suis quae regni inquielare super hoc negolio.

erant, militiam et castra. llanc conventionem in In reconcilialione autem, quae facta est inter pa-

karta descriptam regi dedit, hoc addens, quod ipse pam et imperatorem, qui ipsum papam cum episco-
regem et regnum ulterius non inquietaret, et privi- pis et cardinalibus cceperat, hoc fuit juramentnm
v
legio sub anathemate contirmaret, ne posteri sui regis : Ego neinricus rex 5-. vel . >. feria proxim t /.-

eum inquietareprsesumanl; regembenigneet hoao- bcros dimittam dominum papam ct episcopos ct car-
ritice susciperet, eumque in imperalorem corona- dinales et omnes captwos et obsides ;et papat et fi.de-

ret, et imperium auxilio ofticii sui ad-

ad tencndum libus ejus et Roiwtnis pacem ct securitatem servabo,
juvaret. Pro his omnibus implendispapa rcgiobsides tam per me quam per meos,et in personis ct in rebus,
dedit. Internuntii regis, quamvis scirent hoc nullo eique obivdiam salvo lionore regni vel imperii. Iloc
modo posse fieri, affirmaverunt, si papa hsec com- juramentum juraverunt etiam episcopi et prin-
pleret, regem quoque investiluras aecclesiarum, uti n cipes circilcr 16. Juramentum cx partc papae hoc
quserebat, refutaturum. fuit : Dominus papa Pascalis non inquietabit domi-
(Ib.) Hac spe promissionum regi Romam ten- num regem nec regnum cjus de investitura cpiscopa-
dendi, Pascalis papa primo per suos, postea ipse tuum vel abbatiarum, neque de injuria sibi et suis

cum primoribus Romanorum extra urbem occurrit, Hlata in personis, in bonis ; neque aliquod malum
nullamquc causam resistendi ostenderunt. Vix civi- rcddct sibi vcl alicui persona? pro liac eausa ; et peni-

tatis porlas ingressus erat, cum militibus ejusintra tus in personam regis Henrici nunquam anathema
civitatis mcenia secure vagantibus, alii vulnerati, mittct ; ncc remanebit in domino p ipa q tin coronet
alii occisi, omnes vero pene capti aut spoliati sunt. eum , et regnum ct imperium auxilio ofjicii sui eum
Rex tamen, quasi pro levi causa non motus, tran tenere adjuvabitpro posse suo. El hoc adimplebit papu
quilla mente usque ad januas aecclesue beati Petri s i ne fraude et malo ingenio. Hoc juramentum papae

apostoli cum proccssionepervenit. Ubi volens osten- confirmaverunt jurando cpiscopi et cardinales nu-
dere nullam secclesiarum Dei disturbationem ex mero to Henrico regi in imperatorem coronato.
suo velle procedere in oculis et auribus omnium Post lectum evangelium tradidit ei papa ante altare
astantium hoc decrclum promulgavil : Ego Henricns apostolorum Petri el Pauli in oculis omnium prin-
impnrator augustus affirmo Deo et sancto Petro et _ cipum hoc privilegium de investilura episcopatuum
omnibus episcopis et abbatibus et omnibus oicclesiis :
V el abbatiarum, tam per anulum quam per virgam
omnia quce antecessores mei reges vel imperatores Pascalis episcopus servus servorum Dei karissimo in
conccsserunt, vel quoquo modo tradiderunl Djo, cgo Cliristo filio Henrico Teutonicorum regi, ct per Dei
uulfo modo subtrahere colo. Hoc decreto lecto ct omnipotentis gratiam Romanorum imperatori au-
subscripto, petiit a papa ut adimpleret ei quod in guslo, salutem et apostolicam benedictionem Regnum
karta conditionis scriptum erat. Ipse etiam rcx con- vestrum sanctx Romantc cecclesice singulariler cohce-

vcntionem suam ad papam firmavit, jurantibusqua- rere dispositio divina constituit. Prcedecessores vestri

luor comitibus, quod proxima quarta vel quinta probitatis et prudentuv amplioris gratia Romanm
feria rex principes suos amicitiam jurare faceret, et urbis coronam et imperium consecuti sunt. Ad cujus
obsides daret, eo tenore, si papa proximo dominico videlicet coronoz et imperii dignitatem tuam quoque
die adimpleret regi per omnia, quod in karta con- personam, fili karissime Henrice, per nostri ministe-
venlionis ejus scriptum eral. Cum ergo rex insisle- rium sacerdotii majestas divina provexit. lllam igi-

ret, ut papa cum justitia et auctoritale promissam tur dignitatis prcerogativam, quam prwdecessores
sibi conventionem de reddendis sibi regalibus con- nostri vestrispreedccessoribus catholicis imperatoribus
Imiaret universis tam suis quam nostris, scilicct
; D concesscrunt et privilegiorum paginis confirmavcrunt,
episcopis, abbatibus, et universis a>cclesiae filiis in nos quoque dilectioni tuo3 concedimus, ct prcesentis
facicm ei resislentibus, el decreto suo plenam here- pricilegii \agina confirmamus, ut regni ttti episcopis
sini inclamantibus, voluit papa, si salva pace seccle- vel abbatibus libere prceter violentiam et symoniam
Hse poluisset, hoc privilegium proferrre : N"e saccr- electis investituram virgcs ct anuli conferas. Post in-
dotes, abbales aut clerici ssecularibus occupenlur, vestitionem vera kanonice consecrationem accipiat ab
neve ad comilatum acccdant, nisi pro damnatis episcopo ad quem pertinuerit Si quis autem a clero
eruendis, neve militiam exerceant, qua; vix aut ct populo prceter tuum asscnsum electus fuerit, nisi
nullo modo sine rapinis, sacrilegiis, incendiis et a te investiatur, a nemine consecretur. Sane episcopi
liomicidiis cxhibentur, ncve ministri altaris ct archiepiscopi libcrtatcm habeant, a te investitos
fiant minislri curiae, ncve accipianl a rcgibus ad episcopos vel abbates kanonice consecrandi. Prcede-
regnum aulem sive imperatori
pertinentia. Regi enim
cessores vestri 03cclesias regni sui tuntis rega-
censuit essedimitlendaomniaad regnumperlinenlia lium suorum beneficiis ampliaverunt, ut regnum
atjmporc Karoli Magni cl ceterorum imperalorum ;
ipsum episcoporum vel abbatum maxime pr&sidiis
inlerdicenssub anathematc, ne quisquam episcopo- opoiteat communiri, et popularcs dissensiones, quce
239 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. -24(1

ut electionibus scepe contingunt, rcgali oporteat ma- A^divina custodiat.et personam'(potestatemqui tuam, «</
jestati compesci. Quamobrem prudentias et potestati honorem suum et gloriam, feliciter imperare conce-
tux eurn debet sollicitius irhminere ut Romance xc- dat. Confirmatio pacis inter apostolicum ct impera-
magnitudo et cceterarum salus prcestante Do-
clesio3 torem, dum in celebratione missse traderet ei corpus
mino beneficiis tuis et servitiis conservetur. Si qua et sanguinem domini Domine nostri Jesu Christi :

igitur aicclcsiastica secularisve persona, hanc nostrce imperator, hoc corpus Domini, natum ex Maria vir-
concessionis paginam sciens, contra cam temerario gine,passumin cruce pro nobis, sicut sanctaet ca-
ausu venire temptaverit, anathematis vinculo, nisi tholica tenet xrclesiu, damus tibi in confirmatione

resipuerit, innodetur, honorisque ac dignitatis sux verx pacis et concordix inter me et te. Datum est Id.
28 ~.
periculum patiatur. Observantes autem misericordia Aprilis,indictione i

AiNSELMI GEMBLACENSIS
CONTINUATIO
1112 R. 6. 7). I". 3. 4. A. 1-2. (13). g ccenobii, vir in omni scientia litterarum incompa-
II. 1-2. I3) M ». rabiiis ingenii. descriptor precedentium in hoc li-

Deo peccatis hominum offenso, multo cvcniunt bro temporum, 3. Non. Octobris obiit. et nobis per-
hoc anno. lnmonte Castriloco aecclesia sanctse Gual- petuum merorem absentiae suae rcliquit 293 .

dedrudis cum aliis duabus secclesiis minoribus et 1JI3. 7. (8.) i. (8 ; 13. (14.) 13. (14.)

cum loto pseneoppido arsuit 289 ^Ecclesia sancliMi- . Domnus abbas Lietardus 1. Non. Februarii obit ;

chaelis dc periculo maris fulgurata divinitus arsit cui Anselmus octavo loco in Gemblacensi ccenobio
290 cum jedificiis sibi appendentibus. Gualdricus succedit 294 . Feria 3. hebdomadae paschalis, 6. Idus
episcopus Laudunensis, cives ipsius urbis a sacra- Aprilis. monastorium Prumiae crematur cum offici-

mento perperam juratse communitatis revocare ni- nis suis, thesauro-et bibliotlieca aecclesia? pcr Dei
S93
sus, a seditiosisad arma concurrentibus, quod dictu providentiam duranlibus illcsis . In pago Bracba-
nefas est, gladio confossus interiit, feria 5, ebdo- tensi9. Kal. Maii circa Tornacum ni\ tanta cecidil
madae paschalis, 7. Kal. Maii, in laetania majori Tu- ut ctiam silvas fregerit. Mensc Auguslo Balduinus
multuante etiam impetu confusae mullitudinis, do- rex Jherusalem cum Rogero Antiochiae comite con-
'
mus cpiscopi succenditur. Unde eliam ipsa mater J
tra Turcos vadit. Sed cum Rogerus cum exercitu
aecclesia sanctae Mariae, et aecclesia sancti Johannis suo juxta quendam tluvium resedisset, rex cum suis
baptislae in abbatia monialium, cum aliis ;ecelesiis processit, ut advenlum Turcorum exploraret.

omnibus e vicino appendenlibus concrcmanlur. In Turci vcro montcm quendam occupaveranl, in

auctores seditionis a rege Francorum lam sevcrc quo insidias per qualuor Ioca collocaverant, in

esl vindicatum ut tam presentes quam futuros asi- singulis insidiis qualtuor milia equitum deputave-
mili scelere deterrere possil exemplum -'". Mense rant ; a quibus ex insperato rex undiquc interce-

Maio sigilineset arborcs sacro igne adustae, fructus ptusmille quingentis suorum interfectis, miserabili

sui spcm sunt mentilae : et quaedam silvae insupcr fuga est Liberatus. Ascalonitae cognoscentes abesse

arefactae. Subsecuta est hominum valetudo gravis et regem Balduinum.cumgravi multitudine. Jherusalem
diuturna, cumprottuvioventriselmortalitate
sai
,Dom- assiliunt; sed non prevalentes contra eam, partem

nus Sigebertus,venerabilis monachus Gemblacensis aecclesiae sancti Stephani, extra civitatem ubi lapi-

VARLK LECTIONES.
Hicdesinitin I. in media pagina manus,qux proxime.antecedentia indea Quid vel
-" : quomodo scripsera
omnia Sullo spatiointermisso his statim adjungit sequentem annum Deo peccatis, etc.
manus pauh alia,
quse est Inselmi. Reliqui quoque codices omnes haic itaexhibent conjuncta
etquiAnselmi contmuatiom <•</- t

</'" r ""/"" monuimus mprtBfatione

reni Cl. 2*. 3. I*. 5. D. desinunl tamen in morte domum Sigeberti. Cf
»» numeros uncinis inclusos primo habuii Anselmus. Sed lij. eos correxit, ut nosdedimus: idemhabent

hanc erasum esi at alia manus postmodum adjecii

:
Qui etiam librum illustrium virorum el multa utilia
:

doctrinse su* el librorum monimenta aobis reliquit. Idem habent B3 ei Aln. II. 2. 3 Posthac fo codto .

i. nullo spatio interjecto,in eadem pagina itatim pergii Anselmus sed ea desuni omnia Cl. -' 3 l 5. I». ;

'"Domnus —
succedil desunt D3*. et Aln Feria - illesis desunl B8. m
241 CHRONICA. — ANCtLMI GEMBLAG. CONTINIATIO. 242

datusest siLo, diruunt, segeles incendunt, et ita A dit, alias clementior, alias validior; adeo ut quarun-

inetticaces redeunt. Turci coenobium monachorum dam urbium partes cum eecclesiis subruisse dicatur.

in monte Thabor situm funditus evertunt, et, mo- Mosa etiam fluvius juxta abbatiam quae dicilur

nachis cum reliquis omnibus interfectis, omnia sibi Suslula, quasi pendens fundum suum vi-
in aere,

arripiunt. Rex Jlierusalem Balduinus uxorem ducit sus est deseruisse m Hoc quoque anno Leodium ci-
.

relictamRogeriducisSiciliae (348). ApudBavennamet vitas multis plagis attrita est. Mense cnim Maio,
Parmam civitates Italiae in agris et infra mcenia nocte inventionis sanctae crucis, quae tuncerat vi-
sanguis pluit, Junio mense s96
. gilia asconsionis, dum in tuajori aecclesia vesperos

J 114. R. 8. (9.) F. 3. (6.) A. 14. (15. celebrant, et illum psalmi versieulum Quis sicut

H. 11. I». domhiHs Deus noster cantant, subito tonithrus cum

Heinricus imperator cum magna optimatum suo- torremolu ornnes ad terram stravit, et fulmen a leva

rum et totius regni gloria natale Domini (349) ccle- templi ingressum nbn modicas crustas de muro
brat Moguntiae, ibique uxorem ducit tiliam Henrici hac illac disjecit : deinde turrim ingrediens, multas
regis Anglorum i97
(330.) trabium partes diffidit. Subsecutus est foetor into-
*
1115. 9. (10). G. (7) 15. (16 ) 13. 16.] lerabilis, adeo ut multo aromalum odore vix potue-
ldibus Novembris in suburbio Antiochiae terra B ritexpelli. Item Junio mense, 7. Idus ipsius mensis,

noctu dohiscens, turres multas ct adjacenles do- horam nonam, nubes pluviae subito rapta, a
circa

mos cum habitaloribus absorbuit. Qaidam autem. monte qui dicitur Roberti, subjectam sibi partem
ut est illud hominum genus, cum uxore ct filiis de civitatis penitus oppressam pessumdedit ; adeo ut
locis illis migraverat ; sed in redeundo posilum multasdomos dirueret, et immensam annonam per-
idem terraemolus absorbuit in loco quo erat dcret, et matrem duos infantes altrinsecus in bra-
(An. 1112. Henricus imperator, dum quicquid li- chiis amplexam nccaret, et alios oclo homines di-
bet licere putavil, magnas regni pene totius inimi- versis in locis opprimeret. Pulsantibus vesperis
citias comparavit. Elenim quia superioribus annis sabbato, quaedam femina caput dum lavat puero,
Albertum cancellarium et alios quosdam regni prin- manus rubent sanguine fluido 300 Kalendisetiam Ju- .

cipesinsidiose ceperal, ct sine audientia etjudicio lii circa horam 6. turbo nimis vehemens et obscu-
custodi*} mancipavorat, aliis similia timentibus rus civitatem operuit, et nubes ex abruplo scissa
suspectus erat. Unde etiam Fridericus Coloniensis ita omne tectum majoris aecclesiae devicit, ut et im-
archiepiscopus ab eo aversus (331) ; totisviribus bribus patorel, ct totum pavimentum perfunderet.
insequitur cum et faulores ejus ; oppida et castella Ilico fulmen a parte aquilonali ingrediens,quendam
contrase posita impugnat, et omnia ad eum perti- ° clericum retro altare sanclorum Cosmae et Damiani
nentia ferro et igni vastat. Henricus imperator pro- in pulpito legentem. et alterum ante crucifixum
miscral Aquisse pascha celebraturum ;
ideoque in- orantem, tertium de scriptorio aecclesiae proximo
tor alios regni, principes domnus Otbertus Leodicen- egredientem, in ipso «cclesiae ingressu exlinxit.
sis episcopus ibi prestolabatur ejus adventum. Ante fores quoque aeeclesia*, domum cpiscopi ver-
l.nusigitur corum, Arnulfus de Arslot, dum ma- sus,quendam laicum extinxit. 7. Idus Julii ab hora
nus suas confricaret, magno omnium miraculo, 3. usque ad nonam quattuor turbines a quattuor
sine aliqua vulneris aut ulcoris laesione, sanguis ab plagis coeli urbem circulaverunt ; ventus eliam cuin
ejus digitis tluere visusest. Quae rcs.promagno por- magna vi insonuit, et urbem multo imbre alluit.

tento habita, signiticabat humani sanguinis effusio- 3. Non. Augusti, primo noctis conticiuio, quaqua
S98
nem pro indigna regni et principum discordia . terrarum cum thonitrus audiretur, et fulgure se-
1116. 10. (11 J 7 (8.) 10 (17.) 16. (17.) pius micarent, et iterum atque terlio id tieret us-
Heinricus lmperator in Italiam secedit propter que mane, in urbem Leodium amplius ipse turbo
asperos molus regni, et maxime propter marchisae desaevit, ita ut homines a stratis exilientes tompla
Mallhildis cognataesuae, quae recens obierat (332).
^e t aecclesiolas^tristi ccetu complerent, et tola nocte
hereditatem, quae sibi jure competcbat optincndam. supplicationibus intenderent. Summo veroaurora,*
1117. II (12J 8. (9.) 17.(18.) 17. (1S.) diluculo, a parte cum ingcnti llamina
orientis ignis
Mense Januario 3 Non. ipsius, 4. feria, in aliqui- civitatem circulavit tantus, ut omnos diviuitus cre-
bus locis, sed non usquequaque, terremotus acci- mari extimuerint. Post haec magnus turbo, erum-

YARI/E LECTIONES.
—
M6 Apud mense addidit Anselmus postea eodem quo annum 1115. atramento et tempore ^97 abhinc
atramenlum mutatur. Sequens annus totus continuo calamo scriptus fuit. -* abhinc atramentummutatur.
199
Heinricus —
deseruisse uno calamo. Sequentia Hoc terruil aUo temporc, sed continuo calamo. —
300
Pulsantibus— Quido et Monsirum —
corporis addidii ut idetur Ans. ipse eum nota ad 1U38 tum quum i

annum 1 125 conscriberet, quo idem atramcnti atque manus habitus est. Besunt solis BlV 1" ". Attt nde lusum
in sonitu.

NOT.L.
(348) Adelaidom do Monlelerrato. 350 Jan. 7.
(3i9 \. 1113. Anselmns enim annum incipit in 351 J.m. 1111 mcdio.
natali Domini. 352) II 13 Jul. 24.
 —

213 SlGEBERTl GEMBLACENSIS. 214

pensal) occidente, ipsum ignem visus est aliquan- \ comitum, Karolus, Roberti comitis ex sorore nepos,
iiilum obscurassc. Iterum autem quasi victor ignis comes suhstituitur, filius regis Danorum.
cum flamma rccaluit et itcrum turbinc rever-
;
1110. 13. (U.) 10. (II.) 10 (20-) 1.

lcnte, paululum dclituit. Tertio ctiam ipse ignis (Jan. ^O.i Johannes Gaitanus, qui et Gelasius
recaluit, et tertio nihilominus turbine victus decidit. papa, Cluniaci moritur et sepelilur. Consensu oni-
lloc spectaculum a summo mane usque ad horam niuni cpiscoporum lam Germaniae Galli;o cum quam
lertiam vehcmenter lerruit. Monstrum
civitatem Romanis habito, domnus Guido Viennensis archi-
quoddam Namuci natum cst, cui par nunquamvel episcopus in papam eligitur, et Calistus vocari de-
raro visum cst, videlicet biceps infantulus. Qui hoc signatus, Cluniaci bencdicitur lfiOus (Febr. 1

vidit tcstisest populus. Hic tam sexu, quam cete- Poslea mediante Octobrio mense Bemis synodum
ris membris, simplex erat compage corporis. 3. congregans, multos in utroque regno episcoposcon-
Idus Deccmbris, admediam noclem lucentibus stel- secrat ; intcr quos etiam domnus Fredericus in epi-
lis coelo sereno, 13. Iuna eclipsim passa est,cl con- scopum Leodiensium ungitur. Interim llenricus im-
tracto orbe, multis coloribus, sed maxime sangui- pcrator Ivosium (353) venit ; et dum pro reconci-
neo, pene integra hora sutfusa est S01 . 17. Kal. Ja- regni nunc areg' 1 ad
n liatione ct sacerdotii legatio
nuarii, prima hora noclis, igneae acies a septen- papam nunc a papa ad regem vicissim redit.
vadit,
trione in orientem in ccclo apparuerunt ,•
deinde dissensu quornndam invidorum lux pacis turbatur,
per totum cudum sparsae, plurima noctis parte vi- ct imperator cum sibi faventibus excommunicalur
dentibus miraculo et slupori fuerunt. (Oct.30 '
.

1120. li 15 , 11. (12 j 20. (21.) 2.

1118. R. 12. (13.) F. 9. (10.)
Domnus papa Calistus. Bomam proficisccns, ab
A.^8. (19.) 11. 18. 10 omni senatu
) et populari lurba gloriose excipilur. et
Balduinus secundus rex| Jherusalem moritur, fra- in sede apostolica confirmatur i&O^ (Jun. 3). Bur-
ter Godefridi ducis Lotharingorum et primi regis dinus pseudopapa Sutrii positus, duin peregrinos
Jlierosolimitarum. Fuerunt autem filii Eustatii comi- Bomam cuntes vel redeuntes turbat et depraedatur.

tis de Bolonia, ex Ida sorore Godefridi Gibbosi, du- tandem (356) ut vilissimus apostata capilur et in

cis Lotharingorum. Quibus de medio factis, tertius monachum attundetur. Major ecclesia episcopii Mo-
regnat Balduinus, Hugonis comitisde Reilesta.
tilius nasteriensis eo quod episcopum repudiassent, ab
(Jan. 18) Paschalis papa moritur succedit Johan- ;
^ ipso episcopo Theoderico et Lcudone 30G
duce Saxo-
ncs Gaitanus 159 us ,
qui et Gclasium se nominat. *-' nia? cum tota civitate exuritur
Cum vero Henricus imperator tunc temporis agens 1121. 15. (16.) 12 (13.) 21. (22.i 6.

in Italia, Romam tenderet ad eligendum papam, Domnus Fredericus episcopus (357 obiit ; ad cu-
Johanncs pryesentiam ejus veritus, jam electus (353> jus sepulcrum multa signa visa a plerisque conji-
et ordinatus secessit Capuam (25i). At imperator ciuntur. Mense Octobrio Henricus imperalor Quin-
quia electioni non interfuerat, nec ordinationi con- tiliburch 358) venit, et hinc inde optimates regni,
sensit, sed, aliquibus Romanorum annitentibns, lly- legali eliam apostolicee sedis, tractaluri de contro-
spanum quendam Burdinum nomine, salis clericum versia quaj est inter imperalorem et regnum, seu
ci supcrordinari fecit. (Marl. 0.;Johannes interim otiam contra domnum apostolicum. Cum aulem diu
transicns ad Gallias per Burgundiam ct Gothiam, disceptatur destaturegni el de invcstituris ecclesia-
quse provintia sancti Egidii dicitur. agit synodales ruin et de hereditalc Sicfridi comitis pahilini el de
causas mi Sept. 2.) Henricus imperator ah Italia in aliis negotiis, partim favendo regi, partim differendo
Lotharingiam repatriat, et secundum illud Qui a causam usquead presentiam apostolici, dissimulato

multis timetur, necesse est ut multos timeat, conjura- federc inccrtiores redeunt quam veneranl Terre-
los in se regni principes modo minis, modo blandi- j) motus in secunda epdomada adventua Domini, sab-
tiis, modo vi, modo satisfactione ad pacem invi- bato hora terlia. 4. Idus Decembris, alias clemen-
M8 Deficiente penitus naturali prole Flandrensium s08
lat . lior, alias inclementior accidil .

VAIU.E LECTIONES
no1
Abhinc atramentumethabitus manus mutatur Mi Paschalis causas sub antecedenti atmo exhibenl —
863
B3*. I*. I** Sequentia usque ad finema. 1121. aliamanus, eadem quos a. 1093 llll, scripsit,sed Lh-
telmus eam correxit. Deficiente —
Leodiensium ungilur desunl Bl*. i". l". qui eorum loco habeni qua lam
ex .\iiu. Bland. " posfca additum
;

>l<csi A. Post hox in I. scripserai Anselmus ipse

;
m CoenobiumPru- :

iiii.iiiiin omnibus appenditiis arsit salvo Ihesauro d bibliotbeca.et afta qucBdam,jam prorsus deleta, lineai
tpatvo comprehensa. Sedpostea erasa suni cf. a. 1112. Habeni easoli \. et Aln.. desunt reliquis omnibus.
«• Leodero A. *" Major exuritur in —
rasura Anselmus ipse, rell.
"s
;

Terreinotus accidil Anselmus

;

—
ipseposi addidit, eodem tempore quosubannis duobus prascedentibus verba Ccnobium, etc. ei Major etc,
l>nst inrr ires linnr erascB, quorum prima non jam legi potesi altera fuit //. imperator pasca Domini ; ;

Aquisgrani celebrat. Inde Leobium contcndit // cuidam .. bur. /. reliquis nullus hac habei »«d /•.'

NOT I .

(353; D. 25Jan. (356) April. 1121.

("V.H 1'iimn Gnctam, nbi consecralus fuil d in i3.')7) Leodiensis.
Marlii. :..n Erral Anselmus , SVirziburgi fuil ;
cf. Mon.
355) Joms, haml procul a Scdan. Legg. ii, 74.
245 CHRONICA. — ANSELMJ GEMBLAC. C0NT1NUAT10 246

H22. R. 16. (17.) F 13. (14.) A Henricus, Iiamanorum imperator augustus. pro amore
A. 21. (23.) H 4. Dei et sanctce Romance cecclesice et domni papce Ca-
Optimates regnicum episcopis convenientes Hen- listi, et pro remedio animce mece remiito Deo et san-
ricum imperatorcm, Deo sibi propitioid egerunt sa- ctis apostolis Dei Petro et Paulo sancteequc catholicce
luberrimo consultu, ut inter ipsum et apostolicum cecclesioe, omnem inveslituram per anulum et baca-
controversia de investituris aecclesiarum tandemfi- lum, et concedo in omnibus cecclesiis, quce in reqno
niretur. Legantur inde Homam ex parte imperatoris et imperio meo sunt, canocicam fieri electionem et H-
Bruno Spirensis episcopus, et Arnulfus abbas Ful- beram fieri consecrationem. Possessioncs et regalia
densis. Interim Henricus imperator pascha Domini beati Pttri, quoe a principio hvjus discordice usque ad
Aquisgrani celebrat (Mart. 20 1 deinde Leodium hodiernam diem, sine lempore patris mei sivc etiam
contendit. Hic querela apud eumfaclade insolentiis meo ablata sunt
, ,
quce habeo eidem sanctoe Romanaz
cujusdam Gothuini, castrum ejus, quod Monsfalco- cecclesice resliluo ; quce autem n<m habeo ut reddan-
nis (359) dicitur, annitente sibi Godefrido duce ob- tur, fideliter juvabo. Possessiones
etiam omnium aha-
sidet, capit, incendit et destruit. ^Ecclesia Hanno- rum cecclesiarum et principum et aliorum tam cleri
niensiscum omnihus appcndiciis suis seditione ad- j,
corum quam laicorum, consilio principum tt justitia,
vocati sui cum tota villa crematur, salvo tamen the- quoe habeo, reddam
quce non habeo, ut reddantur /5-
;

sauro et biblioteca. Turonis etiam conlentione orta deliter juvabo.Et do veram pacem domno papce Ca-
inter clericos et laicos, a?cclcsia sanctiMartini peni- hsto sanctceque Romancc cecclesice et omnibue qui in
lus est combusta Domnus apostolicu^ visa et rece- parte ipsius sunt vel fuerunt ; et in quibus sancta Ro-
pta legatione imperatoris, pertesus et ipse dissonan- mana cecclesia auxilium postulaverit , fideliter ju-
3 ".
tiye nimium inter cos diutinae, libenter assensit ; et vabo
tam consultu totius Romani senatus, quam etiam 1123. 17. (18.^ 14. (15.J 23. (24.) 5.

omnium episcoporum Italicorum, mittuntur cx la- Domnus Adelbero, ex clero sancti Stephani Met-
tere aposlolici LambertusOstiensisepiscopus et Saxo tensis eleclus, Leodicensium ordinatur episcopus.
cardinalis de monte Fundus nostrae proprietatis 310
Celio, et Gregroriusalter Cardi- est antiquus, qui
nalis, ad ordinandam rem tanti negotii, Mensc nunc mons sancti Guiherti dicitur ; in quc- placuit

Scptembrio, in nativitate sanctte Mariae, Henricus nobis, auspice christo et assensu omnium vicinorum,
imperator cum episcopis et optimatibus regni venil novam aecclesiam adificare. Olim quippe axclesiola
Wormatiae : ubi occurrerunt ei legati sedis aposto- lignea in eo fuerat, habcnsprivilegii sui dignitalem,
lic.e. Diu, utfit in tanlo magnatum consessu, evcn- /-. scilicet baplisterium, sepulturam et decimam. Se
tilata ratione, tandem gratia antiqme caritatis redin ita pcr annos plus minusve 60 negleclus erat, ut vix
tcgratur inter impcratorem et apostolicum Dei ordi- ibi aliqua seccleshe vestigia remanerent. Anno ita-
natione (Sept 23).Qiiorumconsensus lalis est (360): que Domini 1123, feria 4, pasca? corpus sanctissimi
E<jo Catistus cpiscopus, servus servorum Dei, tibi di- patroni noslri Guberti ibi detulimus (April. 18 , el
lcdo filio Henrico Dei gratia Romanorum impcrato i Dei favore afiluentia plebis utriusque sexus ad 12
Augusto concedo eleciiones episeoporum, abbaium, milia pestimata cst. Visum est nobis redeuntilms ihi

T&ttonici regni, qui ad regnum pertinent, in presentia remanere corpus sancli Guiberti quod tanta dein- ,•

tua fieri absque symonia et aliqua violentia, ut si qua ceps miraculorum luce claret, ul ab omnibus qua-
inter partes discordia emerserit, metropolitani etcon quaversum gentibus et desideretur et frequenle-
8 ".
provintialium consilio vel judicio saniori parti a.^sen- tur Balduinus Jherosolimorum rex a Saracenis
sum et auxilium prcbeas. Electus autcm a te regalia capitur. Quade re menteexcedentes, undiqueversum
accipiat per sceplrum exceptis omnibus q- os ad Ro- evocali ad sexaginta milia conglomerantur, ut cln i-

manam oecclesiam pertinere noscuntur ; etquce cx his stianos a finibus suis exlerminent ; etapud Ascalon
jnrc libi debet, faciat Ex aliis vero partibus imperii impedimenta sua commcndant, scilicct uxores. so-
I)
consecrutus infra 6 menses regalia per sceptrum a te boles et viclualia. Chrisliani in arto positi, niliil spei
recipiat. Ue quibus vero michi querimoniam feceri- et nisi in Deum habentes, exemplo Ninivitarum ulri-

avxtiium postulaveris secundum officii mei debitum quc sexui jejunium indicunl ;
pueris eliam, infanli-
auxilium tibi prcestabo. Do tibi veram pacem, et om bus lactentibus, universo quoque pecori |>abula nc-
nibus qui in tua parte sunt vcl faentnt temvore hujus gantur, Dies pugnse indicitur. Procedunt chrisli ini,

discordice. Rcscriptum Hcnrici imperaloris ; Ego cum mililibus ct peditibus vix ad tria milia eslimali.

VARLE LECTIONES.
eorum loco Fl. 2. addunt: Comes moritur cui succedit Balduinus tilius ejus
Hainoensium Balduinus
Tertice Ansclmus ipse post superscripsit lineam; muh videmus,eum haec tria <ni>ii-
primam sequentis anni
tamenta fccisse ante fincm anni sequentis. m
Totus annus uno calamo fuit exaralu*. A>> hinc habitum
manus mutat <t atramentum. 3in
Gemblaco addit A. su Mutal habitum manus. Domnus rrequen- —
telur desunt \<> '<-' \**. Fundus — froquenletur desuni l!l. .*>.

MiT.E.
3S9)Vauquemonl.
360 Mon. Legg. u, 7."i : codcx S Trudonis ex Anselmo lluxissc videtur
 i

SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 248

Principcs grailiuntur in fronte, scilicet patriarcha, ^ hxtus papa, qui et Guido, moritur. Succedil Lam-
pro vexillo ferens crucem Christi abbasolim Clu-
; bertus, qui et Honorius, Hostiensis episcopus.
niacensis Pontius, profercns lanceam transfixam in U2o. 19. (20.) 10. (17.) 25 (20.) 7.
latere Christi ; episcopus Behtleemites, ferens in
Hiems asperrima, sex epdomadibus continua et
pixide lac sancUe Maria1 perpetua virginis. Saraconi
valde noxia. Famcs valida ubiqnemagna mullitudine
vcro quaquaversum cffusi, ex omni lalere in orbem
utriusque sexus pereuntibus. In Hasbania ignobilis
rircumcingunt ehristianos, ne quis possit evadere.
muliercula monstrum bisgemini corporis est inixa,
Dum ila in procinctu herent chrisliani, vident Deo
aversis vultibus ct corporibus sibi coherens; ante
sibi auspice splendorem scisso aere super paganos
quidem eftigies hominis integro corporis menbro-
subito cecidissc, sed non prospcrum, scd satis no-
rumque ordine distincta, retro vero facics canis, si-
civum ; 'quamvis hunc ipsi Saraceni non viderint.
militer corporis et menbrorum proprietate integra.
Ilicocnim omnium virium robore enervati, passim
In Brachanto villa Nerisca, alia mulier enixa cst
fugientes, cedunturnon solum a viris, sed etiam a 313
quatuor masculos unopartu . In Gemblaeensi pa-
pueris etfeminis. Perierunt in bello septem miiia.
dum
submersi sunt
ohristiani incolumes reversi,
in 1,4summum
aquis quinque milia Omnes vero ^
et
R segelum
dulce epy-
rochia, paterfamilias
..

pre penuria tamis molcret

dominica die mixluram
, .
•

in
r „•••
usus taimluo,
cum puto-
nichion reboant Domino in excelsis m .
subilo justa Dei indignatione arsit farina
cxemplum posteris, nc quid prae-
ris nigredine; ad
1124. R. 18. (19.) F. 15 (16.)
sumant simile. .-Ecclesiae sancti Dyonisii sita in Bro-
A. 24. (23.) A. 6.
chorensi silva (301 ), 7 Kal. Maii, in fosto sancti
Henricus imperator Aquisgrani natale Domini cc-
Marci,primo crepusculo noclis cum omnibusappen-
lobrat. Hiems solito acerbior, et aggestu nivis se-
diciis ct tola villa penitus eoncrematur, salvo tamen
pius docidentis nimis horrida et importuna. Multi
thesauro et armario. f Mart. 29) Henricus imperator
enim pauperum infantes etmulieres nimietate frigo-
Leodii pascha Domini eelebrat. Inde Aquas conten-
ris defecerunt. Mortalitas quoquo animalium ma-
dens, morbo dracunculi, qui sibi erat nativus, mo-
xima. ln multis vivariis pisces absorti sub glacie
lestari cepit; propter quod et ibi aliquot dies remo-
perierunt.In Rracbanto anguilho innumerabilespro-
ratus est; deinde Neumaiam (302) venit. Postea
pter glaciem a paludibus exeuntes, quod dictu mi-
quasi pentecosten celebraturus, Vultrajectum \e-
rum est, in feenilibus fugientes laluerunt ; sod ibi
nit; sed cum per dieslanguor ingravesceret, tandem
etiam pro nimietate frigoris deficientes compu-
feria quinta in pentecoste vitam cuni "regno ami-
3I3 Hiemi suecessit intemperies nunc
truerunt . aeris,
Q sit (Mai. 23). Corpus ejus ejectis intestinis sale re-
nive, nunc pluvia, nunc gelu alternatim salis detcr-
Rex Jerusalem Baldui-
spersum, Spirre relatum est.
rima, usque in medio Martio. Postca diutino frigore
nus data rcdemptione a Saracenis dimittitur 316 .

et pluvia aeris horrente inconstantia, vix tandem

Aug. 30.) Monse Augusto in feslo sancti Bartolomei
arbores iloruerunt Maio mense. vix tandom gralia exccllentior dignitas optimatum imjieri
apostoli,
31V
herbarum et graminum reviguit virore . lmbor
Roma-
sive o.minenlior gloria secclesiae, Eurardus et
vera singulis mensibus assidue deciduus sata agro-
nus legati apostolica sedis, et archicpiscopi cum epi-
1

rum pene absorsit. Nam siligo et avenae proventum scopis, cx condicto

- 17
convenientes Moguntia, con-
suum salis sunl ementitse. Multi quoque sacro igne sultanl sibi et toli Romano imperio de substituendo
aduruntur. Tyrus llebrea lingua Sor dicta, urbs ma- rege. Lolharius dux Saxonum, vir sapiens et indu-
ximaFenicis et antiqua, in corde maris sita, Sydo- strius, ct acclesiastico juri devotus, prepotcns divi-
niorum Colonia, nogotiatio maris, empurium tolius
tiis et vicloriis, omnium assensu eligitur. Hic mense
orbis,vaticinio propliotarum celobiala et carminibus Soptombrio cum cisdom legatis et duobus archiepi-
poetarum inclita, olim quidem jnsula, a Nahugodo- scopis et octo episcopis et multis abbatibus el cum
nosorvelab Alexandro propter expugnationem mul- eminentioribus aulae regalis primatibus Aquasgrani
lisin brcvi freto aggcribus comporlatis terra conli- dominica die, Id. Septembris, a Frederico
jy ve nicus,
nens facta pridem a Nabugodenosor expugnala et
archipresule Coloniensi in regem benedicitur el un-
partim captivala, et postea ab Alexamlro penitus gitur (Scpt. 13!, omniclero el populo festivuoi epi-
usque ad solum diruta el dcstructa, scd juxla pro- nichion acclamantibus
3IS
.

phctas post scpluaginta annos reedificata et in anti-

1120. 1. 17. [18.) 20. (27., s.
quum statum restituta, nostris modo tcmporibus in

line mundi a clnistianis terra marique obsessa Capi- lliems acerrima; vernus etiam periculosus. Rex
tur, et Chrisli impcrio subjugatur. (Uec. 12.) Ca- Lotharius contra Behemones vadens, quorundam
VARI.K LECTIONES.
31 *
111
In multis computruerunt desunl 03*. 1**. Se-
:!13
Post hcBc liiuu erasa. Calamus mutatur.
quentia usque admedium annum sequentem uno calamo atque atramento exarata sunt. Hic etiam prtmo oc-
currit signum ad sententias distinguendas quo hucusque nunquam abhine semper fen utitw Anselmus.
'

Calamut pauxUhim mutatur.

|

:,,,;
mutatur calamus. ll7
Bive eminentior. condicto etpaulo post cum —
etsdem —
veniens desunt l>'»- f IIM
abhmc atramentum mutatur.
.

NOT.F.
361 Saint-Dcnis enBroqueroye, in com, Ifonlensi,
362 Nymwegen.
 ;

249 CHRONICA. ANSELMl GEMBLAC. CONTINLATIO. 250

suorumprincipum tradilione magnam stragem mili- J^ tris Guilelmi regis Anglorum. llunc Robcrlum olim
tum passus est, quingentis vidclicet ct quadraginta ab Hierosolimis redeuntem, eo quod prestitam pe-
occisis 319 . ln Syria hoc anno exercitus Dci bis con- cuniam rediberc nequibat, idem fratersuus Guilel-
gressus est Sacacenis. In primo prelio de paganis mus rcx Anglorum Norlmannia expulcrat, et eam
ceciderunt duo milia quingenti, de christianis so- sibi subjugaveral, fratremque in Anglia in cuslodia
lummodo 15; in secundo autem non incruentam libera redegerat. HexLotharius Babenbergen 3 -*^)
victoriam habuerunt christiani. Sed quamvis plurima pentecostcn celebral. Ibi dux Bohemiae cum multis

pars eorum pericrit, tamcn auxilio Dei revigorati, milibus equitum adveniens. domno rogi de supe-

absquc numero hostcs contriverunt et vicerunt. Hoc riorc traditione satisfccil ,• ot omnos, quorum paren-
anno omnis seges egra, et vinea cum omni 1
fructu tes vclamicos occiderat, mulla insignium donorum
arborum acerrimse 320 . exhibilione reconciliavit sibi. Conobiuni sancti Hu-
11^27. R. 2 F. 18. (19.; A. 27. (28'.) H. 9. gberti in Arduenna Nonis Julii, primo conticinio no-
(An. 1126 Rex Lolharius natalem Domini Colo- ctis, cum omnibusappendiciiscombuslum est, salvo

niae celcbrat
)

; sed archiepiscojuis son prcventus infir- laraen thesauro et armario pago Lomacensi, m . In

itate, seu simulata, Sigebergae se contulerat. Indc o villa Gerpinas (366) paupercula mulicr iu festiva no-

Aquasgrani venit in theophania {Jan. 6.) Ibi legati cte sancli Michaelis ordcurn moluit,undc ilico panem
Karoli comitis Morinorum, scilicetcastellanusGandie facicns azimum coxit. Quem dum frangcrct ad eden-
etabbas de sancti Pctri (363;, ad eum vencrunt, dum, sanguinem et aquam elicuit.

nuntiantes dominum suum comitem debitam subje- '3. 20. 28. (29.) 10.
112S. 19.

ctionem se ei facturum. Verumlamen Lotharingi Domnus 3ii

Adolbero episcopus Leodicensium
principes ab ejus presenlia abslinuorunt. Novae cnim obiit. Dominica die, 5. Kalend. Februarii, auditum
polcstati semper quod ilico
res novae convertuntur; est tonitruum circa horam nonam. Domnus Alexan-
et ibi paluit Nam Aquensesoppidani el rex non bcnc dor archidiaconus ex clero sancti Lamberli 15.

assenserunl, scd satis injuriosc se tractavorunt. De Kaiend. Aprilis Leodicensium consccralnr episco-
rege autem et Friderico duce quomodo se habeant, pus 323
. Cum intrantc Marlio serenus acr arrideret,
non salis compcrtum; quia pro voluntatc favcntium ipso mense mediante subilo nube cogilur, lolus in
el contradiccntium res extenuantur aut extollun- ct frigore riget, aqua. gelant, rura torpent, et nunc

tur. Hoc satis palet, quia gravi discidio labun- nive, nunc gelu, nunc pluviis eicmenta solvuntur.
tur m .
Subscquitur magna morlalitas ovium, agnorum.
Analhema in medio terrae, facinusaudax el indi- „ boum, vaccarum. Tandem, misoranto Doo, cuncta
gnum, Ani
11niKno frk/iiil^
omnibus*-*-» nyl A
seculis vindicandum. ^» - ^-* !.~ _-.—£.-
_-..-. »-. «nni'Ani 32G
m* .^-. l?
3. Idus
n. «. «. _*-» l _ 1 1 l
Eccc enim
_-. *-f

ad gratiam rodeunt in laetania majori

< •
'.

. _ _ 1 I i I 1 1 «__•

so .

lutus satanas lerras perambulat. Flandria ct Bur- Maii feria 2, Coloniae grandis lon.pestas exorta cst
gundia, longo lerrarum situ disjcclae, conjuranl in fulmcn quoque ingrcssum majorero aecclosiam sancti
aposlasia proditoris Judae. Quidam rei tiraentes Pclri, dextrum brachium crucifixi discidit
"7 Orla .

damnari pro suo scelere, doininum suum Karolum seditione et discidio inter Guilelmum comitem ct
comiteni Morinorum Brujeias jugulant in quadam Morinos, annitenlibus Equitio et Daniele majoribus
ante allare psalmos canenlcm. Lnus
aecclesia (364)
Flandriae, arccssilur Theodericus tilius Theoderici
atque idem satanas uno eodemque die similc nefas ducis Alxatiae, nepos Rolberti comitis Flandria 1
, ex
presumit iu Burgundia. Damnaticii quidam, duin sorore Gortrude. Sed dum Godefridus dux Lova-
diftidunt suaesaluti, utpotc rei majeslatis, dominum niensis Guilelmo comiti auxiliaretur, congressio
suum Guilelnmm comitem Sedunensium gladiis con- facta est utriusque exercitus antc quod
castellum
fodiunt in quadam a'ccle>ia ante altare orantem. dicilur Alost. Ibi Guilelmus comes quendam militem
Actum secunda cpdomada quadragesimae, feria 3., aggrediens monomachia, in dexlro brachio lancca-
Kalcnd. Martii. Homicida' hac illa diffugientes, di- surrepente dracunculo, quinto die moritur
tur, et
versis injuriis etdigno sibi satis finc perierunt. Co- ^Comitatus Morinorum Theoderico datur a regc
mitatus Morinorum a Ludowico rege Francorum da- Francorum Ludowico, quia cognatus ejus crat ox
tur Guilelmofilio Robcrli eomitis Nortmanniae, fra- materlera Gcrlrude SM . Medianle Septembrio gelu
VARLE LECTIONES.
319
atramentum mutatur. 320 IIoc —
acerrimae dcsunt A. B5., et qui in voce « viceruut » dcsinil Ain.
Abhinc calamus atque atramentum pnululum mutatur. 3tl De rcge labuntur desunl A Ibi legati — —
labuntur desunt Bi*. 4**. <t B3*. cui sequentia quoque Analliema redegerat desunt. 3M Rex — tradilione —
in rasura auctor ipse saipsit
™
323
Cenobium armario dcsunt Bl.5. Abhinc mutatur atramentum. —
manus habitum mutat D. A. e. L. o. et statim infra Domnus - opiscopos dcsntit L3*, 4*, 4**, .'i.

mutatur calamus. iu calamus mutatur. ir calamu* ct atramcntum mutnnlur.

1S:>
3-8
alramentum mu- '

tatur Orta —
Gerdrude ita cxhibent B3\ 4*. I*». Willolmus comes Flandrie cum Godcfrido duce Lo-
.
:

tharingic castellum Alost obsidione premit; ibique levissimo vulnere, immo non vulnere, sed iuscisura in
manu accepta, male, ut pulatur, a medico potionalus, repente morilur, sed unde, nescitur. Theode-
ricus ei succedit.
NOLE.
Blandiniensis..
::,;::
365) Mersebiirgi secundum alios.
3bl) S. Donaliani.
(3^ Gerpinnes, prope Charleroi.
 ;

251 SK.EBERTl GEMBLACENSIS 252

valdc nocivum faclum est, in ([uo lcgumina ct \ ginis matris, guce pcpcrit Deum nostrum, qui ignis
vineae penerunt, ci quicquid exprimi potuit , in consumens est,non poteris extingui. Discedit sanctus
acredinem versum est. In Flandria multi fluvii Martinus. Iterum rediens, jussit illum redire ad
sanguinei facti sunt, d fossata similiter 3M . Rex matrcm misericordiae. Et ille : Aut pcr te sanabor,
Lotharius longa ohsidionc urbem Spiram cingit. sed aut hic moriar. Et sanctus Martinus: Sanat te
inefficax redit. dominus Jcsus Ghristus precibus matris suce. Et hoc
1129. R. 4. F.20. (21.) A.29. (30.) II. II. tibi signum tu primus, post te sex in hac domo
:

Cum intrante mcnse Januario gelu liquerelur, sanabuntur Ceterum quicunque advenerint, frustra
tanta inundatio nivis ct pluviae fluvios et vivaria laborabunt. Sanctus Martinus discedit. Ille sanatus
inflavit, ut sata proxima diluerent et excavarenl, predicat sanitatem suam. Multi confluunt; ex magna
domos quoque vicinas subverterent, et quaequae in copia non curanturnisi sex, sicut predixerat sanctus
eis inventa perderent 33 °.
Feria 3. paschae bovem Martinus. Parisius confugiunt ad aecclesiam Virgiuis
cujusdam ruslici arantem cereus sudor delibuit, in matris. Centum et tres uno dic stnanlur; duo, scu
parochia Gemmelacensi 331
. Prelium apud Duralium jubente seu permittente Dco, non curantur, sed
(3(>7) interAlexandrum Lcodicenscm episcopum et extinguntur. Apud Laniaeuni in die asccnsionis
Godefridum Lovaniensem comitem, in quo tanta B dominicae tres ante aram perpetuae Virginis extin
strages fuit, ut pedilum utrinque <s2i numero insi- gunlur. IVanseamus ad Suessionum civilatem. Ihi
liml opperierint exceptis liis qui fugienlcs in segc- specialius pre omnibuslocis permiracula innotescit
tibus vel in silvis vulnerati perierunt, et his qui in gcntihus Dei genitrix. Ibi muli, eeci, elaudi, para-
aquis prefocati sunt, et his qui ad sua regressi litici curati sunt, mortuus resuscitatus. Vidimus
incerlis horis et diebus morlui sunt. Horum summa hommdum quiddam. Ignis divinus nasum, labia,
non potuit colligi. Actum 7. Id. Augusti, 4 feria -. 3:!
menlum cujusdam pauperculae mulieris exusserat;
Hemis hoc anno in pascha Ludowicus rex Kranco- fetor, horror senlientes et videntes rcpleverat.
rum elevavit in regem tilium suum postse, in pre- Expulsa de domo virginis matris rediit ad propriam
sentia omnium episcoporum et abbatum regni sui. domum; pro expulsionc, pro intirmitale sua dolct,
Pestilenlia maxima boum, vacarum et porcorum, geniil ct orat dicens: Hcu michil mater miscricor-
aprorum, cervorum, capreorum. i(j. Kal, Novembris (/<'<;
omnes excipit, nullum expellit,preter mc solam.
facta sunt fulgura et lonitrua, primo conticinio Deus, qui factus es filius feminos proptcr misericor-
noclis, prima luna, o. feria 333
. iioc anno plaga diam, sana me per feminam matrem tuam propter
ignis divini Carnotum, Parisius, Suessionem, Came- ^ tuam misericordiam. Oravit, exaudita cst. Nocte
racum, Alrebatum, et aiia mulla loca mirabiliter ^ quae incrastinascit in sabbatum, rccepit saniiatcm ;

pervadit, sed mirabilius per sanctam Dei genitricem restitula est ci caro sua, nasus, labia, mentum
Mariam cxtinguitur. Juvenes ctenim, senes cum omnia propria sua cx inlegro recepit. Videres
junioribus, virgines ctiam tenerae, in pedibus, in nobile miraculum: caro illa similis facta est carni
manibus, in mamilis, et, quod gravius est, in genis reliquae, <M. quod mirabilius cst, in conjunctione
exuruntur, et celeriler extinguntur :!:!1
. Apud Pari- carnis veteris el novae quasi signum lenuissimi tili

sius aecclesiola est in honore sancli Martini, in qua pro teslimonio apparuil. Adolescens quidam, quem
quidam hac infirmilate delentus se apporlari fecit. abbatissa ejusdem aecclesiae, ubi ista gcrebantur,
Lbi dum pernocians urgentibus angusliis vocifera- ab infantia pro amore Dei uutrierat, surdus et
rclur, primo noclis conlicinio adcst sanctus Marti- mutus, dum inaeeclesia meridianis horis quiesccrct,
nus, qua decausa domum suam intrasset sciscitans. visum cst, quod scnior quidam, niveis indulus vesli-
Hic infirmitalis suae angustias demonslrans, orat sibi bus, aures ct labia cjus manu sua pertractaret,
misereri. Cui sanctus Martinus: Scilo, inquit, in dicens: Dic, inquit, i Deus et sancta Maria, mise-
curia superni Judicis terribilem et horribilem datam remini mei. » Dixithoe; sauatus agit gratias Dco,
sententiam, hanc combustionis plagam per Galliam el omnis plebs magnificavit Deum. Mulierde Remis
desi vire; et matrem misericordioe precibus optinuisse, D civitate venicns cum lilioad domum sanctae Virginis,
omnes hac clade laboranles et se invocantes misertum duni querit animae salutem, amitiit filium; sed
iri. Ideo Parisius in templo ipsius sanctce Virginis gratia Dei consolalur. Filius cnim dum i:i aeia
matris deportari et ibi habcs sanari. Cui ille:Ommu»i luderet, repente in puteum vetustate destructum
i.n beatus miraculorum patrator diceris; lm<- de decidit, et morluus est. Advesperasoente die querit
causa domum tuam sanitatem per te rectuperaturus mater lilium; sed dum non invenit cum, tristatur

intravi.E\ sanclus Martinus: Sinr permissione Vir- et clamat. Accurrunt vicini, turbatur civitas. Dicit

VAHI.K LECTIONES,
calamus mutatur. 880
caiamws mutatur. mutalur ealamus. Actum feria postca m m —
addidit Anselmus. habitus m
cum atramento mutatur. Sequmtes duas paginas usque ml flncm
a. \l>- inrasurascripsit Anselmus ipse, el guidem Hoc anno cumtoto oppido initio <'»iu sequentis, uno —
calamo,reliqua pluribusvicibus m Sequentia usque ad sufficere posset in /ine annidesunt Hi*. t**., qui
iui habent nisi: Parisiua in aeccl. l> Virginis matrisl03 uno die sanantur.

MH.E.
i3(>7' Duras prop<' Sainl-Trond.
 ; —

283 CHRONICA. — ANSELMI GEMBLAC. CONTINUATIO. 251

quidam, quia vidisset euin super os putei cum pueris \ curati sunt, ut omuis homo ad euarrandam elin
jocari. Intro inspiciunl; vident eum mortuum guis fiat. Hec precipua loca conscripsimus; sed si
jacenlem. Exlractus matri redditur. Illa nihil cun- per alia loca in memoriam ejus dicata vcllemus
ctata ad aecclesiam vadit; tota civitas eam proscqui- evagari,ubi inedicibili polcntia cunctos inibi confu-
tur. Ad aecclesiam venicns, coram altari Virginis gientes mirabilis Domini sanavit polenlia, ncc sen-
matris eum exponit; qmerit a matre misericordiae, sus, nec ratio ad hec sufficere posset. Balduinus rex
33G
ut rcddat ei filium. Ilico exaudita est a malre mise- Hierusalem moritur .

ricordiae; surgit puer, vivil infaus qui defunclus 1130. R.5. F. 21 (22.) A 30. 31.) II 12.

fueial. In testimonio camisia pueri suspenditur Lotharius rex urbem Spiram alternis annis vicis-

coram Fama volat per aures omnium; cor et

altari. sim obscssam, taudein capit 3 Nonas Januarii,
lingua contremit omnium per Gallias. lu Viromando feria (J, immunilate concessa. Lanbertus, qui et

villa est Funlanas dicta, ubi in templo Virginis Honorius, papa moritur Febr. I i . Romanae ;eccle-

matris ciebro fiebant miracula. Dum scirent quidam siae pax interpolalur, altercantibus duobus de sede.

mercatores et peregrini sanctitatem loci, fide et apostolica, quodam Gregorio, et allero Pelro Leo-
devotione tirmi, et illo tenderent, obviavit illis nis, gente Romano, monacho Cluniacensi. Grego-
matrona, quasi mater honoriticata, siceos alloquens: rius privilegium electionis ab Honorio papa adhuc
Tiotifico vobis, quia virgo et mater Domiui Maria vivente consensu quorundam cardinaiium sibi usur-
loeum ampliori dilectione stbi fecit tlignum Suessio- pat; Pelrus, altiludinc sanguinis glorians, domum
nis. Moneo vos< ut illuc veniatis. Illi dun« non magno- Crescentis invadit, caadibus, hominum rapinis, 'in-

pere curant verba qua> audierant, ecce iterum cendiis grassatur. .Ecclesiae sancii Petri in Lovanio
33T
matrona, quod primo dixerat, secundo reitcravit crematur fcum toto oppido Gregorius verilus .

et abiit. Tanlo attoniti miraculo , Suessionis potenliam Pelri profugus a Sancto Paulo et Spo-
tendunt; et vcnientes basilicae valvas obse- lelo, emcnso mari, tandem apud Sanctum Egidium
ratas prospiciunt; orant, exaudiunlur; oslia basi- appulit SS8
. {Ociob.) Postea venil m Burgundiam, et

licae Virginis matris eis aperiunLur. Ergo quiquc a Cluniaco excipilur, ct favorc omnium Francornm
rei, dum divino igne cxurantur, ad illud nobile tem- celebratur. Deinde Lotharius rex Alemanniae, quo-
plum Virginis malris confugiunl; et,dum essel idem rundam suorum episcoporum ambitione delinitus,

templum languentibus plenum, audile quam glo- legationem a Francis dc Gregorio benigne honorat,
riosc in momento curanlur. Locus ille antiquissi- et in ejus clectione conjurat. Parronc aecclesia sancti

mus ct nobilissimus subtalare sanetie Virginis ma- Fursei penilus comburilur 3M Fulco comes Ande- .

3i0
tris apud se conlinet. Quadam igilur nocle, dum gavensis fit rex Hierusalcm .

omnes tiercnt et mugilum cordis ex nimia angustia 1131. 22 (23) 631 (32.) 1. [15.)

cumstridore dentium emitlerent, conspiciunt lumen Gregorius multo comitatu episcoporum et abba-
splendidum, et cum ipsomatrem misericordisesuper tum a Francia exiens, in Lotharingiam iransit, et
allarc descendere. Accedit mater et Virgo ad unum dominica lertia q^adragcsimae, quae cst II. Kal.

de egrotis; sciscitalur au velit sanari; inlelligil Aprilis, Leodium vcnit. Ibi a Lothario rege Aleman-
cupilum ejus desiderium sanandi. Tangit eum niae et niullis episcopis et abbatibus tani Lolha-
sanat.ir. Imperat , ut hoc itidem omnibus a sc ringis quam Transrcnensibus vcneratur, muneribus
:!33
visa patefaciat. Tanguntur, sanantur; lola civitas honoratur; tota civitas in obsequio fervet, suluta-

letatur; foramen per quod ingressum lumen de tionibus et epulis vacat. Dominica in medio qua-
lumine, quasi pro signo remanet, et ab omnibus dragesimse Gregorius, sicut hyrcus caprarum iu
3rl
veneratur. Carnotum, ubi camisia habctur ejusdcm Danielc, qui pedibus terram non tangebal ,
cum
Virginis, innumora multitudo sanata est. Quid ctiam curribus et redis ab aecclesia sancti Martini in

de Cameraco dixerim ? Cameracus anliquissima et publico monte, quasi Roms via triumphali, usque
nobilissima civilas obt, ubi templum habetur in ad capilolium sancli Lanlberli ascendit, missam
honore ipsius Virginis matris, dotatum de capillis
u
L)
celebrat, regem et reginam coronai, conjugatos
etdebeato lacte ejus. Ibi multi infirmi sanali sunt, presbiteros excommunicat. Eslimati sunl a qui-

quorum numerum nemo novit nisi solus Deus. Atre- busdam 32 episcopi affuisse, et abbates 33. Quamvis
b.iti in lemplo Virginis nialris dicato tot et lanli inmedio duorum vel trium in suo nomine Dominus
VABI.E LECTIONES.
33r>
nisa c.orr. jussa cod :!36 B. r. H. m. <tnno 1131. supplexit Anselmus, utex atramento apparet. Desunt
A 33 "
Ecclcsia —
oppido desunt Bl 3. Hic desinit atramentum, quo prxcedentia onmia Hoc anno plaga —
oppido cxarata erant continuocalamo. Sequentia Gregorius sanctse Mariae afto atramento atque calamo uno —
'•'•
scripsit Anselmus. Anselmus primo scripserat': profugus per Tusciam et Langobardiam et pcr S.
Michaelem in clnsis gyrando venit, etc. Sedverbis per gyrando expunctis, ipsestatimsuperscripsita S.
Poslca, quod etreliqm hatent omnes. 33 ° P. e. s. F. p. c postea Anselmus addidit a. 1131. tum quum scri-
—
beret Hugo —
pcriit et sub anno prcecedenii Balduinus r. H. moritur. Desunt A. BI, s '°
F. c. A f. r. H.
postea supplevit Anselmus eodem, quo ftnem hujus anni, calamo. Dcsunt in uno A. Ml sicut tangebat in —
1. erasa sunt, ita tamcu ui legi adhuc possmt. Desunt B3*. 'r 4**., sed leguntur in A. Bt Fl. 2. 3. I» B5. .

quoque nfflueruni sedMirxus ibi ad marginm scripsik: Videtur hic locus expnrgandus et censura dignus,
:

atque tunc vel ipse vel "lius quis ilta rerba sicut — tangebat erasit.
25^ SIGEDERTI GEMDLACENSIS. 256
sedical adesse, lamcn omnis constitutio eorum nec
\ disciclio partium Qequiens revocare, dissimulato
calamo nec carla indiget 3 2 Civitas Vultrajectum '-

.
negotio inefticax rediit Pctrus vero pseudopapa in
e.\ maxima parte concrematur, scilicet palatium domo Cresccntis regnat, et alter in alterum predis,
episcopi, et n.-ajor aecclesia saneti Martini, el altera 350
rapinis, incendiis et homicidiis desevit . In villa
sancti Donifacii, et tertia sanctae Mariae 343
. Hugo Namuco 370 dum vaccam occisam mango aperit,
,
'

Canna avenae 3 ,v
(368-, exortis inimiciliis contra foetus duorum capitum apparuit 351 Legumen et .

oppidanos Sancti Ricbarii (579) in pago Pontivo, avena hoc anno proventum messis satis emen-
totum oppidum cum aecclesia sancii Richarii pcnitus tita
332
.

combussit; in qua aecclesia aliquanti monachi et 1234. 9. 25. 26. 34 35. i 4.

inestimabilis multitudo promiscui sexus, quod dictu Congregatio Alalisnensis cecclesice, qnce ost in Bra-
nefas est, simul concremata periit 346 .
Gregorius, cbanto. omnibus pielibus salulem. 12 Kal. Februarii
qui et Innocentius papa, Remis post festum sancti lupus vencnatus et insanus, qui intra corpus suum
Lucae evangelistae (Oct 18) concilium habuit cum tres colubros habebat vivos, consuetas latebras lin-
episcopis et abbalibus 300; mediarite Francorum quens, rura petiit, et innumeram multitudinem por-
rege Ludovico cum tilio qui secundus cral natu. corum ovium, camm ct armcntorum morsu venenato
Nam primus antea coronatus tunc forte Parisius " extinxil. Poslea vasto impetu homines invadens, plus
venerat, ct, ut fertur, ademone inspecie porci ludi- quom (Iiiojtcim morsu suo male mulcavit ;
quorum
ficatus, dum bac equum girat, subito corruit
illac quatuor misera morte defuncti sunt. Hi vero an'e
exanimis. Undo pater valde maestus Rcmos adve- obitum snum nullum liquorem videre vel gustare po-
niens, secundum natu tilium secum advexit, et a tuerunt. Tandem a quatuor vi) is fortissimis compre-
papa inungi et benedici et coronari in regem impe- hensus et evisceratus, fidem malitice. suce dc colubris
liavit Fritlericus Color.iae archiepiscopus obiit. 353 atmus pre nimia siccitate
patefecit . lsle satis
1132. R. 7. F. 23. (24.) A. 32. (33.) H 2. calamitosus, quia avenae, ordea < t lcgumina pro-
Rex Lolharius natalcm Domini Coloniae celebrat. ventum suum nimis sunt ementila. Theobaldus
Qui avaritiae veneno infectus, eleclionem sanctaa comes Dlesiensis sive Carnotensis pre cunctis prin-
aecclesiae Coloniensis sua calliditate cassavit !1G
. cipibus Gallie magno pondere juslilia» eminet in

llerum tertia ebdomada quadragcsimie Colomam Prancia; religiosis monacbis et clericis pius ac
veniens, nihil dignum regali serenitale egit Deinde famiiiaris, aecclesiae defensor, pauperum adjutor,
Aquas venicns in pascha (dpr. 10:, nihil de stalu merentium consolalor, in commcrciis negotiatorum
regni ordinare valuit, immo omniuni rerum quere- p cautus et discretus, in reis et a recto dcvianlibus
35V Octobribus, in tem-
las in respeetu distulit. Radisbona civitas tota paene ultor ct vindex . Kalendis
esi combusta n ". Domnus Druno, ex clero sancti pestae noctis silentio, motus magnus factus est in

Petri, Coloniae tit archiepiscopus. Rex Lotharius mari, ita ut litora sua preteriret, ct tamen in se
collcctis viribus Romam vadit cum Innocentio iterum resideret. (Sequenti vero nocle primo cre-
papa (Sept.); sed vario eventu rerum multas diffi- puseulo cum omni impetu lerminos egrediens, oinnia

cultates in eundo patitur 348 . circumquaque, id cst villas, castclla, Becclesias, ita

1133. 8. 21. 25. 33. 34. 3. pessumdedit, ut tres cornitalus, id est, Waleoras, ct

4. Nonas Augusli, luna 27. meridie facta esl Wales, et Bebrant ;371 , cum bomine et pecore
cclypsis solis fcre dimidia bora, et stellye visae sunt pcnitus exlerminaiet.
in caelo 849 . Rex Lotharius veterem Romam ingres- 1135 10 26. (27 35. (36.) 5.

sus (Apr. 30 ; Innocenlium papam in patriarchio In

'"'
civilate Tornaco nalus esl agnus unius cor-
Lateranensi relocat, et ab ipso in imperatorem poris, duum capitum. qualuor aurium, quatuor ocu-
benedicitur iun 4). Sed Romanorum avaritiam a lorum, octo pedum 356 In villa quse dicitur Bra .

VAIU.E LECTiONES.
34!
Quamvis — indiget in erasa, tamen I. desunt B3*. 4*. 4*., sed legwduf-
ita ui legi adhuc possint ;

idem Mirceus margini Videlur bic locus censura dignus, ei postea

A. B'. II.
m2Hic3 fcsinit
In inscripsit'.
iii V>:>

erasa sunt. \.\ atramentum atque calamus mutatur in 1. Civitas fifarise demni Bl. o, —
844
campus avene B3. T'. '- Posi hcec atramentum mutat I. et primUus novum annum incepit, super-

XXIHI. XXXIII. Xllll. Scd hcec erasa sunt, atque concremata periil rasuroi inscriptum.
scriptum VII
iia scripsit Anselmus. U
postea alius, cujus manus correctrix etina 1140. apparet, uerbis Qui —
cassavit expunctis superscripsit Hic lumulluante multorum dissidentium scdilione, electio s. eecclesiae
:

Coloniensisdiumultumquecassata cst. Hzc habentM.3*. '«' l*».5. Fl. 3.

847
R. c t. p. e. c.postea i
addita in t. desunl B1 5. Post ea habitus mutatur. Abhinc habitus+mntatur. -" cala-hus mutatur. m
880
calamus mututur. calamus mutatur. m '"-'
calamus mutatur. Abhinc culamus mutatur atque atra-
; m
mentum. m
calamus mutatur m
atramentum prorsus mutatur cum calamo.
Kt Post Unea et hm
dimidia crata. Dein atramentummutatur.

Mn.i

Comea S. Pauli. |370) Namur.

(369) Saint-Riquier. 137 V. \iiii Fossenses 5S. i. W 30.
 ;

257 CHRONICA. - CONTINUATIO GEMBLACENSIS. ~25H

ma 362). mense Aprili natus est infanlulus, carens

A tharius rex et Fridericus dux Suevorum paeiscun-
"
collo et capite, ocellos habeno in spatulis 357 . Lo- tur s oS
.

VARLE LECTIONES.
™ calatnus mutatur. 33S
Hic desinit manus Ansebni. Quam nullo spatio interjecto sine uUain
scnptwne m eadem pagma pergens sequitar manus. tertia eadem, quce a. 1085-1 1 1 1 in exaravit '
pj-th >t
ea uno tenore usque ad revocare concordiam
NOT.-E.
(372 Braine-le-Comte,inler Halle et Mons

CONTINUATIO CxEMBLAGENSIS.
»136. R. 11. F27 (28.) A 36.(37.) H. 6.
B solum laicales, sed
et «cclesiasticae person*.
Cenobium sancti Vedasti Atrabatensis concrema- [Do-
mnus Adclberto, ex blero Mettensi assumtus,
datur
turcum claustro etofficinis et magna oppidi parte ; Leodicensium episcopus ***.} Monasterium
'sanrti
nec meminit aliquis nostra aetate tot villas, tot ci- Dionisii in Drokorotht comburitur
cum claustro ct
vitates, tot castra, oppida vel municipia, concre- omnibus appendiciis oppido, vix anno!2. ante- et
mata tbrtuito igne, quot in
hujus anni spatio com- rioriscombuslionis explcto 363 Rex An«lorum
Hein- .

busta [Domnus Alexander Leodi-

csse rcferunlur. ricus obiit (1 Dec 1 1 33; . vir pauperibus et a?ccle-
censium episcopus moritur 359 .] Anselmus octavus siis Dei multae Benignilatis, ac per hoc
etiam mnltae
abbas Gemblacensiscenobii obiit quiadhuc vivens, ; liberalitatis. [Ludowicus rex Francorum
obiit (374)
elsi corpore invalidus, tamen erga Dei cultum et
filius ejus equivocus succedit 3fli
.l Rex Cotharius
scripturarum exercitium erat strenuus 360
. Hic cro- multo regni sui congregato
o exercitu, Romam
©- -£,"*" <"".iv.hu, iiunuiiii se-
se-
mcam lstam a fine chronicae a Sigcberto venerabili cundo proficiscitur Sept.) duorum do sede
aposto-
Gemblacensisaecclesiae monacho descriptae ad hunc licacontendenlium discordiam ad pacis et
unitatis
usque annum pcrduxit, et visa vel a fidelibus rela- cupiens revocare concordiam 363 .

toribus audita posterorum nolitiae dereliquit. Discor-

diaB malum quam pcrniciosum sit omnibus, plus C Angli (Hu habila deHbera ionCf
sublimarent
,

jam nostnstr.bulationibus discimus, quam in codi- re gi nomine et honore, sine liberis defuncto Hein-
cibus legimus. Cum enim monachi cum oppidanis,
rico rege, Stephanum consobrinum ejus conslitue-
oppidanicum monachis non concordarent in sub-
runt pro eo regnare.Mons Castrilocus 375) cum
slituendi abbatis eleclione : ad hoc usque processit
templo sanctae Waldedrudis ettoto pene opido con-
malum discordia?, ul S61
dux Lovaniensis 373; et 356
crematur .

comes Namucensis rupto pacis federe hostiliter in-

1137. 12.(11.) 1.(27. 1. 7.
ter se concertarent multo tempore. Erat autem cer-
Kex Lotharius, anno uno mensibus 5 cuni ex-
et
nere miseriam et omnium rerum depredationem
peditione mililari in Itilia commoratus. ab ingres-
violenlissimam, bomicidia sepissimciieri, villas cum su abstinuit nrbis Rom.e, quia duorum de sede
habiiatoribus concremari, in lantum ut gemme- apostolica contendentium prelia et seditiones ne-
oppido cum parrocbiana «cclesia combusto
lacensi
quivit compescere (Mai ) Rogerium Sicilice ducem
cum maximo inhabitantium periculo, Dei clemcntia sibi resistentem bellica] congressione frcqucnler
majus monasterium, quod est conliguum, undique alrivilp r0 vinciam ejus cede et
.
flio devasta- i

grassanteincendiojamsuccensum.mirorestrinxerit vitsed tamen eum ad deditioncm noncompulit.

.

modo. Vicini enim tluminis alveus in stagnum col

Dum ergo varius eventus belli esset, et nec hos nec
lectus, rivo suo magna cx parte subito est cvacua- gladius
illos consumeret, rex Lotharius morle
lus, ita utarense ejus cernercnlur circumcursanti- prcventus (Dec. 3) bellum cum vita tiaivit ; et pro-
bus et his, qui resistebant hostibus; ejusqueaqua pter incursus undique imminentium hostium non
supertusa monasterio in modum pluviae. incendium manifeste, sed quasi occulte asuis relalus, in Saxo-
oinne restinxit Dei virlute. Ne cui autem. hoc videa- nia est tumulalus. [Arnolphus ex monacho Sancti
lur incredibile, multae hochodieque attestantur non Remis daturabbas Gemblacensis
Nichasii 3fl7
.l

VARI.E LECTIONES.
M» inter lineas addit manus septima eadem, Remis exanwit BI quce finem
— strenuus desunt B4**, Discordiae — discordue ut desunt1145
codicis inde a, Fl
Disco-diae — ecclcsia-
ES
2. 3, 36 ° qui Rl.
3,;i
5.
sticae personae
desunt B3*. 4*. 4**. 36 -
addit in manus .quinta Bi. Fi. 2. 3 desunt B3*. 4». 4** '
; 5.
Monasierium — expleto desunt Bl. 5. \vnitio anni posl oppidi part? collocant D3*
.

*•»
\** ***'add£t |«
manusquinta Bl. 3*. iv I** 5. Fl. 3. desunt Fl. Mons —
Desinit manus *** 366
incipit quinta
; tertia,
concrematur desuut B1. 5. :i ":
addit inter lineas manus vncerta, IT 3 ;desunt Bl. 3*. I*. V
Not.E.
37:itGodefridus. :!7.'i Mons.
374) Demum Kal.Aug. 1137
 •W9 SIGEBLRTI GEMBLACENSIS. 260

An. i 38 Jan. 25.)Bruno Coloniensium archiepi-

1 A H39. 2. 3. 3. 9.

scopus obiit in expedilione ltalica, 6. annosuipre- Cunradus tertius rex hujus nominis, Godefridum
sulatus.Petrus Leonis decessit ex hac vita, qui se- filium Godefridi ducis facit paterni honoris succes-
dem apostolicam rctinere conabatur cum violen- sorem, ea maximc pro causa, quia suae conjugis
tia. iEcclesiae Dci et Gregorio papa? pax cst reddila. sororem ei dederat uxorem. Heinricus dux Bajoa-
2GS
et cessaveruntsedilioneset preha . riorum, adlnic contrarius existens Cunrado regi,
Prudensleetor, habeo libi aliquid clicere, cupiens nec attendens illud dictuin mundana? sapienliae :

magisdoceii quam docere. Beatus Gregorius dicit, Levitts fit patientia quicquid nefas est corrigere

inconvcniens esse, ea quae carent gravitalis solidi- (HoR.,od. 1,24). inremediabili morbo tristithe per-
late, in libris congerere. Siudiosis
enim lecloribus venit ad extrema vitae. Genlis Anglorum principes
nonsuut ulilia, sed fastidiosa. Hoc exemplo qos de a rege suo dissentienles, dum aller alteri varie as-

multis quae contingunt conscribimus pauca, scd sentitur, gens tola per eos affligitur, eo deterius,
eminenliora; ut habeatur secundurn legem chronicae quo cives u l hostes non exterius, sed inlerius pati-
Paludes fontes, qui per aliquot annos tanta
rerum gestarum breviter digesta veritas, ct cavea- tur. et

prolixitas 369 siccilate, ut pularentur non posse denuo

tur inutilis el uudecunque congesta R defeccrant .

reflucre, mirantur multi non solum fluere, sed et

Si autem aliquid conscriptione dignum
aestimavcris
371
a nobis prctermissum, studiosis scripturarum
scias solito majores aquas emittere .

essc dimissum quia non omnia possumus omnes,

;
1140. 3. 4. 4. 10.

nec omnia volunt omnes et laudatur quidam ; Eclypsis solis facta est 4. Non. Aprilis, advespe-

dixisse prudenier et breviter : rascente jam die et coelo serenissimo cxislcnle, sol

dcm, quidnon dcm ? rcnuis tu, quod jubet quasi tetro velamine videbatur circumfusus cgly-
Quid
alter. ptica caliginc. Exorla discordia inter Alberonem
4138. U. 1. F. 2. A. 2. li. 8. episcopum Leodicen=em cl Heinricum comitem Na-

Rex 379 Danorum, audita mortc regis Anglorum, censem, multa hine inde conligerunt mala, pre-

cum mullo navium apparatu, cum militari et pede- dae et incendia, cedes et homicidia. Causa hujus
striexercilu, lines Angliae devaslabat omni crudeli- discordiae comes Namucensis ct improviso aggres-

tatis gencre ; dicens, antecessorum

beredilario jure sus opidum, quod Fossis dicitur, quia nomen tale

e! collimitanei maris vicmitate sibi magis deberi sibi dal situs ipse loci, mullis captis aut oecisis,

rcgnum Angliae, quam Stephano regi et Normannis multa preda abducta, opidum totum cum monaste-
ex Wilhelmibastardi pervasione. Rex Anglorum re- .-, rio beati Foillani combussit, editicia lapidea quae-

pulaus periculosum primo impetu cum lam cfteralo cumque eminenliora erant, destruxit. Henricus
.
hostc non ex equo eonfligere, habila dilatione ct in- comes Lemburgensis, dolens se privatum honore
specta opportunilatc, dispersos longe lateque et in- ducatus, qucm pater suus el avus habucrant. Go-
liianles predae facili superavit congressione,
multis- defrido ducis rebellis erat contiguos sibi possessio-
queeorum interfectis aut captis, reliquos conpulit num ejus reditus invadebat, et sicubi prevalebat,

cum dedecore adpropria redire. Postmortem regis nulli amicorum ejus parcebat. Godefridus dux gra-
Lotharii, non fercntes principes Teulonici regni, viterferens insolentiam ejus, opidum sancti Trudo-
aliquem extraneum a slirpe regia sibi dominari, re- nis cum multo equitum peditumque exercitu obse-

gcm constitucrunt sibi Conradum, virum rcgii ge- dit, cives ad deditionem coegit, obsides promissse

neris Febr. 22.) Erat quippc ex sorore nepos sibi fidelitatis accepil
37S
. Deinde cum eodem exer-
Heinrici quinti regis, quarti imperatoris hujus no- citu progressus, el ppidum Aquasgrani ingrcssus,

minis. Heinricus dux Bajoariorum, quia filia Lo- cum mullo potcntalu per biduum in sede judiciaria

tharii regisci nupserat et jam liberos ex ea susce- rcscdit, exactiones quas ducem Lotharingiae cxigere

perai, Cunradum regno sublimatum et se alicnatum decebat exegit, opidanos suae fidclitati astrinxil, el
graviter ferebat, et quoscunque poterat, ab ejus Qnefleinrici comitis fautores essent, ostentatione
amicitia et fidelitate avcrtebat. Hugo post Bruno- potenliae suae deterruit.

nemdatus Coloniensium archiepiscopus, dum \\o- 1144. L 5. o. 11.

mam adiret consecrandus, peregre est defunclus, Cunradus rex quosdam regni sui oplimales sibi
eique successii Arnullus. Godefridus Lovaniensis, resistcntes cogit suo parereimperio,muniUones, eo-

duxLolhariensium, magrium patriaesuae decus, vir nim oppugnando autexpugnando. RexAnglorum Ste-
suo temporcet lempori el honori sciens se decenter phanus, non satis cavens dubios aoimos principum
conformare, moriiur. ficta sibi-amiciliaadherentiuin, dum quosdam bostes

VARliE LECTIONES.
r
'
tempore scribens mque a
Pott hcec spatio unius linece relicto, incipit manus \i\. vario i. >. initium. 1 1

Prudens —
jubet alter desunt 1S3* 4*. i", BM atramentum mutatur. 87 ° calamus mutatur, ri Posi
—
hcec calamus atque atramentum mututur. '''•* eadem manus, qua 1132. correxit, ethic verbis civis
accepil expunctis superscripsit obsidere venil sed oppidanis obsidioncm prevcnientibus placato eorum
:

acceplo iii graliam eos recepil Eadem habent Bl, 5. Fl. ^. 3. ei non B3*. i'. i'-
m CHRONICA. — GONTINUATIO GEMBLACENSIS. 262
expugnare nitilur, a suis derelictus et ab Uoslibus \ munitum cum multo inhabitantium perieulo con
inlan/isnlni!,.o,,i'.," ,,( nuet.-.'. «.
inlerceptus, capilur et custodise mancipatur. Dl«™«
,,,-,., ,.i .... ., „
I
Plaga |,rnmoi,il 1 .1 linn
crcmarit. In hoc .....,,];,-.
pradio ,.„1 ;„„ ] : „
vel incendio capti, ccsi aut
.:

ignis divini multos adurit;sed per intercessionem concremati, ad mille quingentos sunt cstimali. In
sanctse Dci gcnitricis Marite aliorumque sanctorum vicinia Lovantensi mel stillavit de eaelo in modum
inultis hac egritudine laborantibus misericordia Dei pluviae, quod vcrum mel fuissc probaverunt multi
subvenit. Rex Jheroso.imitanorum cum suo exer- visu, guslu et contrectatione.
Godefridus junior dux
citu, fultus auxilio chrislianorum, loca sancta, nbi Lotharingiae quarto anno sui ducatus moritur 3 ".
pedes Doinini steterant, visitantiuin, Ascalonitas Cunradus rex in opido quod Frankenefort dicitur,
omni commealu excluso terra mariquc oppugnat, cum mulla frcquentia o|ilimalum regni sui, curiam
quorundam eliam hostium castra propinquiora ex- haduit \Jun. 7), ct qu« confirmanda erant, eorum
pugnat 37S
. Adelbero hujus nominis secundus Leo- consilio et judicio confirmavit. ct corrigenda cor-
dicensium episcopus, dolens fiaudulcnta invasione rcxit. Deinde cum non mullo comitatu aggrcssus
comilis Raginoldi jam pcr 7 annos violenter reli- quosdam Sclavorum rebcllcs regnuni inquietantcs,
neri castrum Dulonium, quod cum omnibus appen- non, ut putavit, eos imperatos invenit. idcoque vi-
diciis suis Olberlus episcopus multa summa ar- riliter resistenlibus adhoram cessit. Nec multo post
genti adquisierat episeopio Leodicensi, ncc ferens " incautis superveniens improvisus, multos eorum
tantum honoris et commodi ad presens sibi et in cepit aut occidit, mnltos eorum in fugam versos,
posterum auferri aecclesia? Dei, oportunitalem ex- in ftumeu, quod conliguum erat, demersit , reliquos
speclabal, quajuste repeteret, quod fecclesia injuste mulla summa gratiam suam redimentcs ad deditio-
amiserat. Deus aulem, qui ei ad hoc dederat afte- nem compulit In parochia Gemblaccnsi natus est
ctum, bonae voluntati ejus dedit effectum. Inspecta puer monstruosus, qui miraculo et horrori se aspi-
enimoportunitatc, castrum obsedit cum multa cqui- cientibus fuit.
lum pedilumque multiludine. Plus tamen de divino Ui3. 6. 7. 7. 13.
quam de hnmano confidens auxilio, corpus beali Rcgnum 37S
Francorum maguam patitur perlurba-
Lamberti ad locum obsidionis jussit deferri, sic lionem bellorum,per discordiam rcgis ct principum,
sperans quod inchoaverat prosperari et accelerari. interquos emincbat Tietbaldus comes Blesiensium,
Nec frustratus est spe sua. In paucis enim diebns r.cx Anglorum, necdum pacato regno suo. contuma-
castrum recepitcum Dei et sancti Lamberti auxilio, ces subjugare volebat, sed non valebat, quia tutam
quod multo tempore, mullorum labore nimio, vix fidem nusquam reperiebat, et conalus suos non
longa reddidissot obsidio. Quanta ibi contigerint, prosperari scd frustrari dolebat. Cunradus rex con-
quanta etiam nunc contingant ad corpus bcati Lam- C ccssit tilio Godefrididucis junioris adhuc puerulo,
berli miraculorum insignia, quia non est hujus ope- quicquid beneficii vel honoris antecessores ejusha-
ris, prudentioribus relinquimus estimanda vel, si eis bueranlde manu imperatoris. Pagani vicini Hiero-
placuerit, describcnda 37;
. solimitanis christianis, pertesi malorum el frequentis
1142. R. S. F. 6. A. 6. H. 12. oppugnatidnischrislianorum, pactum pacis inierunt
37;-
Rex Anglorum, quibusdam pacis conditionibus cum eis, et terras, quas eis christiani abstulerant,
solulus a captione qua Lenebatur, iterum Anglicre etquse incullae erant, sub tributo colendas susccpe-
57li
genti principatur RexFrancorum frequenter am-
.
runtab eis. Gregorius papa, qui et Innocentius, obiit
monens per se et pcr legatos suos Tielbaldum
et (Sepl. 24). Wido, qui el C.elesiinus, papa succedit,
comitem Dlesiensium, ne violenter invaderet et re- ilii- 7. 8. 8. U.
tineret aliena, cum ei salis supcrque possenl suffi- Ilicms hoc anno nimietale pluvise ct vcnto vchc-
cere propria, animadvertit, eaque ammonendo menli periculosa extitit et damnosa, in tantum, ut
diccbat, surdis auribusaudiii, dccrevitquc pugnando silvas, templa, turres et edilicia, quae putabantur
agere, nc posset contemni. Denique cum multo firmissima, aut fundilus subvertcrit, aul magua
comitalu aggressus
"« castrum ejus, quod Vitreiacum
«—,«« ex parle
-- -^,,. v„v. ... Wido,
»« destruxeril. qui
• • l
'•
i
., ,v,^,
. t[ L .i etu Cadestinus, qui
V.ICIC3U11U5, IJU >_

dicllur, opidanos etmililes sibi resistenies aut ccpit D Romanae a:ccleskrj 163'^ prcsidebat, obiit (Mart. 9).
aut occidit. Opido succenso, in tanturn ignis ex- Gerardus, qui et Lucius, papa successit. Famcs
crevit, ut etiam caslrum, quod in eo erat valde gravissima, hoc anno multos afflixil; multos pani s
VARLffi LECTIONES.
373
Sequentia multum decurtavit B4*. <* f/ic 8
F2. addU : « Ludovicus rex Francorum adolescentior
adhuc concessit ecclesie Buluricensi libertatem eligendi in archiepiscopum quein vellent cxcepto
Petro
cognato Hemenci cancellarn, juraviique publice super sancla ewangelia quod se vivenle
non erat ille
tuturus arclucpiscopus. Qui tamcn electus Romam profeelus est et consecratus
a domino Innocenlio
dicente regem puerum instruendum etcohibendum ne taiibus assuescat, et adjecit
veram non esse liberta-
tem ubi quis cxcipitur a principe nisi forle docucrit coram ecclesiastico judice illum
non esse cli-
gendum. lunc cnim audilur ut alius rex exclusit archiepiscopum redeunlcm sed eum comes
Theobaldus
rccepit m terra sua ei omnes ecclcsie obediebant.
.
Indignatus cst ob boc rex comili Theobaldo et .
omnes ferc proceres excitavit ut ei cum rege gucrram inlerrenl. » ''' toturn hunc nnnum alia
manus
exaravit calamn continuo. ™
Hic F2. addU: « Comes Radlis reginc sororem duc.it, relieta coujuffe
sua rege procurante per episcooos suos divorcium negata audieneia mulieri
ct hoc in invidiam coml-
tis l.ieobaldi 3
" Godclndus
..
moritur desunt B3*. P. 4**. — 17 *
redit manus K, calamo wnhnuo usque
,

aavoces desiruxcnt imtio anni tequentis.

263 SIGEBERTJ GEMBLACENSIS. '
264

penuria pauperavit. In regno autem Anglorum in ^ aetatis christiaui trucidantur, adolescentes utriusque
tantum dicitur prevaluisse, ut maximam utriusque sexus per divcrsas paganorum provincias in servos

sexus multitudinem contigerit fame interisse. Nec et ancillas venundantur. Norlhmanni, qui subdili
tantummodo paupcrcs et mediocres, scd et eorum fuerant Heinrico regiAnglorum, parvipendentcs suc-
multi, qui putabantur sibi sufficientes esse, duro ccssorem ejus Stephanum, subdunt se regimini co-
famis gladio perurgente coacti sunt alias cmi- miiis Andegavensium. Cunradus rex Apud Atherna-
grare, ut malum inopire si non ex toto evitare. cum in vicinia Treverorum pentecostcn celebravit
saltem possent alleviare. Triticeae messis matu- Jun 3), et quosdam sibi rebelles oppugnando et
ritas et colleclio provenit tardius solito; .
quia, ni- expugnando ad deditionem compulit.
mietate pluviae impedienle, vix poluerunt messorcs 1146. 9. 10. JO. 2.

8 Kal. Septemb. metere, quod aliquoties vidimus Ho-

Heresis Eunilarum intra Brittanniaspullulat.
eos 8 Kal. Augusti messuisse. Fulco quartus rex rum princeps erat quidam perversae mcntis, Eunus
Jherosolimitarum, 15 anno regni sui vita decessit. nomine; qui cumesset idiota, et ipsos apices littera-
Balduinus filius ejus ei successit Rex Francorum rum vix agnosceret, tamen poliuto ore de divinis li-
sciens quia pcrturbatio capitis perlurbatio est mem- bris tractabat et disputabat. Hicnefario ausu absque
brorum, utsedaret perturbationes regni sui, acquie- g sacr j s ordinibus missas celebrabat indigne, ad er-
vitcontucderari Ticlbaldo Blesiensium comiti. Cun- rorem et subversionem pcrditorum hominum: epi-
radus rex sciens per se.sciens religiosorum virorum scopos etiam et archiepiscopos his qui sibi adhse-
ammonitionc, quantum reverentia? debeatur aeccle- rcbant ordinabat. Multa quoque alia faciebat
siaslico ordini, cui Deus dicit: Qui langit vos, tan- scelerata ct divinae legi contraria. Ad postremum,
gil pupillam oculi mei; si quos elatos fastu sccularis diabolico spiritu con pletus in tanlam prorupit in-
potentiae contra episcopos vcl contra alios iecclesiae saniam, ut dicerel cl credi cogeret sc esse tilium
sanclae prelalos noverat insolenter agcrc, regia cen- Dei, affirmans se esse eum per quem sacerdoles in
sura cogebat cos ab insolentia desislere, etdlis quos aecclesia generalem collectam solent terminare di-
'
3: J
offendcrant decenter satisfaccre Vineaoet arbores . cendo : Per eundem Dominum nostrum. Quanta au-
frucliferae non exibuerunl solilam uberbatem, sed in tem turpia et execrabilia agant in abscondilo here-
proventu difficultatem in fruclibus habuerunt rari- lici isti, qui vocantur Eunita?, id est sequaces Euni
380
talcm et acerbitalem .
bonum cstsilcnlio tcgere, ne horrorem inculiant vcl
J14S. R. 8. F. 9. A. 9. 11. 1. etiam errorem generent intirmis auditoribus. Fames
Regnum christianorum, quod adquisierunt exter- gravissima jamdiu concepta in tanlum longe lateque
linata multitudine paganorum Hierosolimam et ^ J praevaluit, ut excrescentem pauperum multitudinem
confines ejus urbes possidentium, sui exordii habet nullatenus sine magno gravamine sustentare possent
bunc aunum quinquagesimum primum Laus est el hi qui respcclu Dei vel pictatis affectu manum mi-
gloria Christi, quod christiani cum ejus auxilio pos- sericordiae porrigeba.il eis. Multos eliam, qui viclu
sident regionem, in qua per semetipsum et per ot aliis necessariis habundabant, nialum famis ad
apostolos Christus iniliavit christianam rcligio- mendicitalem dcduxit Occidentales chrisliani, do-
nem m . Gerardus, qui ct Lucius, papa obiit [Febr. lentes de subversione urbis Edessae, quse etRohaisz
L
2-'\. Bernardus, qui et Eugenius, Ki5 lls ei suc- dieilur, quam pagani superiore anno vastanles,

ccssit. cultum christianitatis in ca omni spurcitiarum ge-

nere contaminaveranl, in tantum ut eliam princeps
eorum in majori basilica supcr sanctum altare cu-
Remis 8M in ccnobio beati Remigii sanclus Gi- bilc suum exstrueret, et illic ad injuriam et con-

brianus Scotlus mullis claret virtutibus, et mullo templum summi Dei cum merelrice cubaret M * pro :

populi concursu frequcnlalur. Adelbero Leodicen- his, inquam, omnibus justo dolore commoii, uno

bis episcopus vita decessit. Heinricus assumptus cx animo, pari cousensu. ad debellandos eosproficisci
clero sancti Lamberli, secundus hujus nominis pre- D deliberant. In tantum autem erant omnes prompli
sul, ci succedil 3j:i
. Civitas Edessa, quse et Roaiz di- et alacres ad hanc profectionem, ui ei Cunradus rex
citur, multo temporc a christianis possessa, pernc- Theutoniss, et Ludowicus rex Franciss, religiosorum
gligenliam christianorum et insidias paganorum virorum m monitis aniinati, et ipsi promplo aninio
capitur, omnesque qui in ea inventi sunt, pcrfeclse ad hanc expeditionem sesc accingerent.

VABI.E LECTIONES.

879 Cunradua —
satisfacere desunt B4*. m
Post hax II. -2- addunt: Godcfridus comes, frater Bal"
duini comilis, moritur. Itcgnum m —
religioiuMii desunt B3*. t*. Post httr F2. addit: Turoncnsis archi-
episcopus per sentenciam domini pape Lucii adversus Dolensem archicpiscopum optinuit subjectionem
ecclcsie Dolensis, et evicit ab ea usum pulii quod diutissime habuerat. nde vcrecondatus idem Dolensis l

redire nonausus est:sed te contulitad nogerum SiciJie regcm, qui ei dedii Capuanum archiepiscopatum.
m Abkinc sequitur manus teptitna, calamo atque atramento continuo pergens usque ad finem codicis
'"
Adalberto -- suecedit desunt B3*. i*.
s :,K
in tanlum cubaret desunt B3*. I*. 4**.''
-'<'t precipue — :i!,

Bernardi abbalis Clarevallensis addunl B8*.4*. i"

265 CHRONICA. — AUCTARIUM GEMBLACENSE. 266
1147. R. 10. F. U. A. 11. H. 3. ^ secclesiae tractavit et confirmavit. Inter alia statuit,
Cunradus rex Heinricum filium suum Aquisgrani ut decrela Innocentii papae predecessoris sui rata et
in regem sublimat (Mart. 30), ne post decessum inconvulsa permancrent quicquid autem Petrus
;

suum regnum absque principe remaneret, et aliqua Leonis pscudopapa statuerat vcl ordinaverat, irri-
rerum perlurbatio moveretur. Multi christianorum lum haberetur, promulgans sententiam sic : Ordina-
per mare Anglicum profecti ad debellandos Saracc- ttones factas a filio Petri Leonis ct ab aliis scismaticis
nos, tandem emenso mari in Gallitiam apnd San- evacuamus et irritas esse censemus. \n
et hereticis,
rtum Jacobum applicuerunt. Et inde movcntes exer- hacsynodoadductus est supradictus herelicus Eu-
cilum, pervenerunt ad urbem Saracenorum poten- nus, et presentatus papae aquodam calholico Britan-
tissimam, quae cx nomine condiloris Llixibona ui- niae episcopo. Hic igitur in audientia omnium de
citur ; ubi vario belli eventu cum Saracenis dimi- sua pcrversa heresi discussus et convictus, vitam
cantes, adjuvante Deo, politi sunt victoria, et occi- quidem membra, episcopo
et qui eum adduxerat
sis vel exterminatis Saracenis, urbcm ipsam et expostulante, retinuit, sed lamen praecepto papae in
omnem in circuitu viciniam quiete possederunt custodia relegalus, et ibi post non multum tempo-
Eclypsis solis facla est circa tertiam boram diei, ris mortuusest. In hac synodo archiepiscopi, epi-
7 Kal. Novembris. Necdum quoque ad purum redin- scopi ct abbates usque ad cenlum resedisse mille
tegrato solari lumine, sed adhuc circumfuso eely- dicuntur.Terrores de caelo et tempestates ultro so-
ptica caligine, stellam conspicabilem in aere multi litum, alias clementius, alias inclementius accidc-
suspexerunt. Fuerunt etiam alii, qui dixerunt, sein runt 3Iense Martio, 8 Kal Aprilis, cum dies jam
ipso orbe solis majestatem divinam vidisse, eo advesperam inclinaret, gravissima fuerc tonitrua,
modo quo a pictoribus in libris depingi solet. In na- cum ingenti choruscatione etprocellosa pluvia. Non
tali Domini fulmen irrupit templum Hierosolymis, autem evenit tunc, quod alio tempore evenire solet,
etde columna ex lapidibus facta, quae sepulchro ut sonus illc ad aures hominum paulatim perveniat,
Domini proximaerat, cluos lapides grandes excussit. ac deinde crescat inmajus sed itarcpenle elinspe-
;

Inde ad locum baptistcrii percurrens, lapidem mar- rale increpuit fragor omnes qui au-
ille tonitrui, ut
moris concavum, qui aquam baptismi continebal, dierunt,magno metu et ammiratione concuteret.
minutalim confregit. Indeque in montem Syon per- Item mense Julio in diversis locis magna lonitruo-
volans, turrim basilicac pulcherrimam ex magna rum et fulgurantium tempestatum detonavit pro-
parle perfregit. cella sedin castro Laudunensi plus
; quam alias vis
1148. 11. 12. 12 w-mpraiaya uwcYin,
tempestatis Nam in
deseviit. naui monasteno sancli Vin-
lii monasterio

Cunradusct Ludowicus regcs, qui superiore anno ^ centii, cum monachicompletorium canerent, fulmen
cum infinito exercitu profecti fuerant trans mare.ut irrupit basilicam, et duos monachos in cho'ro stan-
paganos debellarcnt, nichil prospere fecerunt ,• sed tes percussitet extinxit ; inde ad majus altare per-
tantis exercituseorum attritus est intortuniis, tum volans, pallaslineas, quse altare velabant, exussit
fame, tum mortalitate, tum ferro hostium, ut de tot Accidit autem ibi quiddam mirabile, quia major
milibus tam copiosae multitudinis vix pauci repa- palla, quae desuper totum altareambiebat, aliis pal-
triavcrint. Et quamvis occulto, quo nescitur, Deiju- lis ardentibus, ardere non potuit. Dicitur autem
dicio haec acciderint, constat tamen, quia in hostico quod aliamulta in eadem basilica ex ictu fulminis
iilo multa scelera, multa illicita et flagitiosa patrata accidcrunt sed sufficiunt
; ista ad cognoscendum
suntabeis, etob hociraDei ascendente super eos, quantus sit terror divina districtionis. Cameracus
omnis conatus eorum in vaeuum cessit. Nec facile civitas ex magna parte sui incendio confla^ravit et
invenies sivc inhystoriis, sivein annalibus, quod ab principalis aecclesia cum claustro et palalio^episcspi,
exordio christianitatis usque ad tempus istud tanta monasterium etiam beati Autberti. Hoc etiam an-
multitudo populi Dei tamsubito et tam miscrabiliter no 386 combustum est coenobium sancti Sepulcri
in
deperierit, sicut nunc factum est. Eugenius papa D eadem urbe. paucis annis a priori ejus combustione
collecta generali synodo Remis, multa super statu transactis.

•,86
VARI.-E LECTIONES.
Hic desinit F3. ultimo folio amisso.

AUCTARIUM CrEMBLACENSE.
\:. manus s. Xllscrip&i post a. 1131, et ante a. tia orationis adiit, et post expleta
piae devotionis
1137. Eademhabent B3*. Fl. 2. 3.
obsequia, angelica allocutione commonitus, Alexan-
771. Capul Johannis baptistae ab Alexandria in driam expetivit, etcaput baptistae Joannis a loco, in
Aquitaniam transferlur hoc modo. Quidam Lauda- quo olim a Theophilo, ejusdem urbis episcopo, re-
bilis vilaemonachus, nomine Felicianus, ex Gallia- conditum fuerat, eodem angelo revelanle suslulit,
rum partibus, cum paucis sociis Hierosolimam gra- et ad Aquitaniam in lerritorio Engolismo delulit.

Patrol. CLX.
-207 SIGEBERTl GEMBLACENSIS. 268

Pippinus rextunc morabatur ibidem in palatio,quod A 094 (F. Lamb.) Gens Thessandrorum, cum usque
Angiriacum dicitur, cernensque, per eum colidiana ad temporis idolatrise erroribus esset dedita, pre-
id

indigenis beneficia, sibique crebras ex hostibus dicatione sancti Lamberti Trajectensis episcopi ad
fulem Christi convertitur 391
Aquilanieis victorias provenire, regii operis basili- .

cam construxit, non longe a Vulturni fluminis li- 710. ExtuncLegia exaltata, et in urbem est am-
tore, et in ea ciborio constructo mirifici operis, ca- pliata 389 .

put decenter adornatum recondidit precursoris Mo- 711. (S. Oda quievit) in villa super Mosam
nachorum eiiamccenobium illic constituit, et prediis sita, quaedicitur Ammanium 390 .

rogismagnifice ditavit 387

.
714. Sanctus Hubertus construxit et reditibus di-
monasterium sancti 389
876. Rollo dux Normanniam cum suis penetravit, tavit Petri in Leodio .

et 53annis inea regnavit. Ab hoc derivatur genea- 735. (Obiit sanctus Hubertus) Succedit Florber-
38 °.
logia ducum Normannorum et regum, qui ex eis tus

nati, prefueruntpostmodum genti Anglorum. 771. Idem rex (Pippinus) fecitfontem Iacunarium,
de quo a duobus fere milibussub terra, per edificia
lr, natione Ltodiensis, qui et a. 1137-1145 exaravit.
1012 cementaria, in palatium ejus aqueductus influebat,
Eademhabentm*.{cui desunt 987._ 991.
1037. 1042. 1048 ) Fl. 2, (deest B et ipsam dividens aquam, in basilicam sancti Johan-
1042 ) 3. nis baptistffi, per ferrum et aes introduxit, ita ut

presens, qui est a trans-

sub cihorio per marmoream columnam intcrius
465. (Greg. Tur.) Annus
corporis ejus
concavam ebulliret, ibique sacri baptismatis ablutio
itu sancti Martini 64, reverentissimi
in honore domini nostri JesuChristict sancti Johan-
translalione insignitur. Cum enim ea prerogativa,
nis baptistae fieret, atque iterum in ipsa Iacunaria
quavivens, etiam mortuus incomparabili signorum
rcmearet. Hoc cenobium Angelisz vocatur 389 .

fulguraret claritate : beatus Perpetuus, Turonicae

849. (De S. Helena) recondita in cenobio sancti
civitatis antistes, pro priori edicula templum multae
columpnarum Petri, quod Altumvyleyr dicitur.
ambitionis, adeout centum et vigenti
890 Franco episcopus adquisivit episcopatui Le-
mira dispositione subnixum totum concamerarct,
giensi abbatiam Lobiensem et preposituram Fossen-
supereum editicavit, corpusque sanclum a sepul-
sem cum appendiciis suis.
chro elevatum, 4 Nonas Julii, annuo videlicet con-
quo 958 (Erluinus p. a. G.) a quibusdam contrariis
sccralionis ejus in episcopum die, in loco, in
39 °
sanct;y religioni (1. o, p.).
nunc veneratur, angelico fretus auxilio transtulit,
987 Succedit Heriwardus (376.)
ipsumque templumeodcm nichilominus diepostmo-
991. Obiit Hervardus abbas ; succedit Erluinus
dum dedicavit. Unde iit, ut sub uno die triplici oc-
junior.
currentefestivitate, ordinatione scilicetepiscopatus,
suae, 4 1012. Abbas Erluiuus junior obit.
translalione corporis, dedicalione basilicae
1037. (A. Leod.) Obiit Reginardus episcopus
NonasJulii annuatim beatus Martinus sollempnis- ;

succedit Nihardus.
sima tolius comprovinlialis populi frequentetur de-
1042. (Ib.) Obiit Nihardus episcopus.
votione. Locus autem, in quo sacratissimum corpus
1048. AbbaliOlbcrto succedit Mysac (376).
ejusquiescit, ab urbe Turonica occidentem versus
1072. Obiit abbas Mysac ; succedit Tietmarus.
brevi interjacente campiplanitie disparatus, castrum
1092. Obiit Tietmarus abbas ; succcdit Liclar-
novum vocatur, ubi in prcdicto templo, sub ciborio
dus.
auro, argento, gemmisque vestito, decenter collo-
catuni, tanta miraculorum illuslratur magnificcntia, 18. ynanus s. XII ined. ; eadem Itabent B3*.
Fl. 2 3.
ut toto christianitatis orbeaposlolicam gloriam opti-

neat 388
.
1010. In cenobio Florincnsi pro clericis, qui ad
.'ifii Hic Lotharius ccnobium sancti Medardi in hoc usquc tempus descrviebant ibi, monachi sunt
Suessionis civitate conslruxit et regia munilicentia L» constituti.
dotavit, et in eosepullura: locum acccpit 389
.
1015. Baldricus cpiscopus Florincnsem abbatiam
5U2. Hic (Grcyorius) decrevit, ut monachi in ofti- adquisivit ei cuiprecrat Lcodiccnsi episcopalui.

cio sacerdotalis gradus utantur potestatc ligandi at- 1088. Monasterium sancti Johannis in Florinis

que solvcndi 389

.
concrematur anno sexagesimo sccundo sua3 conse-

651. Cui (Hcmaclo) succcssit in pontiticali regi- cratiouis.

mine sanctus Theodardui BM (Cf. /1««. Laub.). li. munus s. XII c.r Badem habcnt Fl. 2. 3

688. Innocenlius 38"« pacis osculum decrevit da- (cuideest U33).

ii
:iU0
1133. Rex Anglorum Heinricus obiit mensc I)c-

VARIiB LECTI0NES.
91
partim in rasura duarum linearum, reliqua in margine. Tum l*i. adjecit: Verle folium nd istud
si^iiiiin <), et in folii oersi marginc pcrgit: H Ido.m etc ui statim dnbimus sub q.
.1,^
//( rwiiiru. 988
l m
margine. '"
inlerlineat. '" m rasura unius linea
NOT;E.
376 Gemblacensi
 269 CHRONICA. - AUCTARIUM ACQUICINENSE. 270
eembrio, vir pauperidus et
nirrnitolict 39i
aecclesiis Dei multe be- A 1121. Hmrimsrex Anglorum dueis Godefridi fi
nignitatis 39J _ _ . _

iam Adeleulam sibi conjugio sociat, et rcginam in

M34. Hoc anno cepit edificari heremus Montis Anglia constiimi. Qui
magna p/-udentia rexit rex
Dei, lOKal. Junii.
impenum suum, omnesquoque lyvannorum motus
1135. Ludowicus rex Francorum obiit filius ejus
; mira ingenio__mp_scuit,el larga manu oecclesias di-
equivocus succedit 393
tavit 393
.
.

lx. manits s. XII ex. eadem habent Fl 2. 3.

;
1130. Hugo de Sancto Victore simplicilale et mo-
1131 Apud Scathiam insulam Dacisa octo epi- rum honestate precipuus habetur qui et diversa
scopicum regis sui fitio ac multis populis 2 feria ;

opuscula conscripsit.
pentecostes publica congressione pcrieruntprelii.
1142. (De puero monstruoso) sed post modicum
.148. Daci et Westphali ac Saxonum duces con-
obiit.Godefridus junior, dux Lolharingie, quarto
scnserunt in hoc, ut aliis euntibus Jerosolimam
anno sui ducatus immatura morte prereplns,
contra Sarracenos, ipsi vicinam sibi Sclavorum epatica
gen-
passioneconsumptus, et Lovanii in templo tumula-
tem aut omnino delerent, ant cogercnt christianam
tur. Succedit filius ejus equivocus, primum adhuc
Seri. Et cumjam ad arma ex utraquc parte ventum
fuisset, Teutonici accepta
agens aetatis annum 39fi
.
pecunia vendiderunt Da-
B
i cos ceptoque prclio se subtrahentes, multa milia
;
Alice munus.
Dacorum Sclavorum occiderunt gladii
manus s. XII ; eadem
1690. Sanctus Rernardus, poslea primus abbas
1),
R3\ 4*. (exceptis 1083
1087.) F2. (exc. 1603. 1130.) F3. Clarevallensis, nascitur in Rurgundia 397
.

1083 Affligemense — aggreditur 39

\ 1199.Abhinc annotandum est regnum Hierosoly-
1087. Hoc anno Cnulh, rex Danorum interficitur. morum in quarta linea 398
.

Domnus Fulgentius Affligemensis ceenobii primus 1104. (Hierosolimitae

Accaron u. capiunt) sed
abbas hoc anno electus est in festivitate sancti
30
Mar- quam adquisierunt per induslriam, perdiderunt per
tini \
negligentiam 399 .

AUCTARIUM AQUICINENSE.
».»»/» mmtuhs tanbm eodUsilm lcgunlm; ka ipais igihir tnlumda, ; alii nunefn ZriblT ,,,',,

Znses * '
m :hedm SSntmtia CalamUm dep0SUisse ateaL
? **» « raro L&aSJE SGdt
651. (Landelinus fundator c. Lobiensis) £ mam pervenit, sanctam resurrectionem ibi peregit.
Alnei, Waslaris atque Crispiniensis, ubi
corpore re Postea rediens Papiam cepit
; iterumque Aomam
quiescit cum discipulis suis Adeleno
et Domi- rediit, synodum constiluit cum Adriano papa aliis-
tiano 40 °.
que 153 religiosis cpiscopis et abbatibus, in qua
685. Sanctus Amatus a Theoderico rege consilio
Adrianus papa cum universa
jus synodo dedit ei
Ebroini exiliatur t01
.
eligendi pontificem et ordinandiapcstolicam sedcm,
i 690. Ohiit sanctus Amatus t0 *.
dignitalem quoque patriciatus. Insuperarchiepisco-
773. (Ivonis Panormia.) Adrianus papa ad
tucndas pos et episcopos por singulas provinlias ab eo in-
res lecclesise Karolum Romam
acccrsiit. Quo per- vestituram accipcrecliffinivil, et ut, nisi a rege lau-
gens.Papiam obsedit ibique relicto exercilu, Ro- detur
; et investiatur episcopus, a neminc consccr. tur.

VARI/E LECTI0NES.
•h intra lineas sed minio 393
expuncta. in rasura 39 *
^oblquis httens expressimus, abseisa sunt. 39fi
vide in Auctario Affligemcn.u.
"
39 »
... mm Qine
hi,,u\z»'''s 'vT
l
v':^rf r
ia margine.
i

^ if™
Fl 3 •* ab <** ^^
Addit manuss. Xlll et
bi. ; - «««
e relirmis
*«JS_5S
unus
-271 SIGEBEKTI GEMBLACENSIS.

Oninesque liuic decreto rebelles anathematizavit, ei 4 manus vcl gcnua seu alio quolibet mocJo, cum qua-

nisi resipiscerenl, bona eorum publicari v03 . dam animadversiouc prohibebat, dicens se eis hunc
10-48. Odiloni Cluniacensi Hugo vencrandus sub- morem indulgere, futurosque post se asserebat hu-
404 jusce exactores reverentie. Necista tamcn refcrenles
stituitur .

1076. Lietbertus episropus Cameracensis obit, in eos invehimur, qui haec morc aecclesiastico sibi
403 congrucnter sinunt
cui Gerardus succedit . Balduinus pucr, 1'ratcr fieri. Prefatus pontifex cernens
Arnulti occisi ad Doncngium, bellavit contra exer- eosdem fratres haud sogniter instare rebus cceptis,
citum patrui sui Boberli, quem pugnando devicit eandem aecclesiam omnimodis quantum prevaluit
'•"".
(Gelu .... usque) in medio Aprilis mensis, libertavit, praeter quod baculum regiminis in manu
407
cujus soliditas duravit usque Kal. Aprilis . sua relinuit, ut ei daret, quem sibi congregatio ca-
1079. Hoc anno inceplum est coenobium sancti nonice eligeret. Preterea contulit cis quedam alta-

Salvatoris, in insula quae dicitur Aquicinctus. a ria ; sed et innumera impendit beneticia. Erat enim
viris illustribus Sichero videlicet atque Waltero in a?cclesiasanctae Maria: Cameracensi, cui idem
408
. Qui Sicberus habebat uxorem nomine Matliil- Gerardus preerat episcopus, venerabilisdecanusno-
dem, nobilem quidem natalibus, sed nobiliorem mine Hugo, qui tam eundem episcopum quam alios

conjugem suum crebrius monendo

B tideles viros Cameracenses utriusque ordinis anima-
moribus ;
quae
ad hoc opus aggrediendum incitavit, ideo maxime, bat, ut liberales existcrent prescripto cenobio. Ipse

quod sanctum quendam Gordanium inibi quondam quoque omnem pene substantiam suam illo conve-
heremiticam vitam duxisse ferebatur. Unde factum hebat; undc monasterium ethabitaculafratrum cum
cst, ul prefati viri hinccrebro colloqucntes se mutuo xenodochio primitus aediticavit.

hortarentur ; et deliberantes, Ansellum de Bibodi- 1080. Contigit cliam hoc lemporeDeopcrmittente

monte nobilissimum virum adeunt, et ab co insulam concremari Aquicinense cumobium pcr incuriam
409
illam, quia sui erat juris, deposcunt. At Anscllus fratrum ,
quia quidam e fratribus vespere lecto
audita peticione eorum gavisus est valde, et sine suo incaute circumferens lumen, repente accendit
dilatione gratis quod pctebatur concessit. llaque ex stramen, moxqueparies proximus stratui flamma
condicto panter properantes, Gerardum Cameracae lambente aduritur, et ex eo caetera (cf. Ann. Aq.)
urbis presulem aggrediuntur, ad cujus diocesim 1084. Comes Montensis Balduinus uxorem duxil
41 °.
tunc locus ille pertinebat ;
quid animogerant, pan- Idam
dunt ; et quia ejus oarrochiani erant, ut votoeorum 1080 Bichildis comilissa obit. 4U (//>.} Hoc anno
asscntiat, exposcunt. Quibus auditis venerandus consccrata est aecclcsia hujus Aquicinensis coenobii,
pontifcx libentissime annuit, receptoque fundo de in honore domini nostri Jesu Christi ejusdemque
manu Ansclli, quod ab eo in benelicium tenebat, ^ genitricis sanctae domno Gerardo Came-
Mariae, a
cum harundineto adjacente eis tradidit. Quo racensi episcopo, decrctumque ab eodem praesulc,
accepto, coenobium illic construere coeperunt, ut festivitas illorum sanctorum, quorum pignera
et desuis allodiis competenter prout poterant dita- huc allata fuerant, omni anno agatur in hoc
4,s
verunt. Adgregantur ibi Deo devoti viri, se cum loco .

faeultatulis suis Christo dcvoventes, ejusgrexpu- 1087. Obiil Alardus, primus abbas IvujusAqui-
sillus esse geslientes. Quorum curam mcmoratus cinensis aecclesiie ; (//».) cui successit Alelmus ei
4I3
presul gerens, duos ex monachis Hasnoniensis cce- Norinannia de ccenobio Becci .

nobii lioncstai vitffi ad institucndos eos eis misil ; e 1088 Obiit Alelmus secundus abbas Aquicinensis
quibusuni Alardo nomine cur?im eorum commisit, coenobii. {lb.) Qui quantae bonitatis fuerit, experti

abbatem ordinavit. De quo quia se occasio prebuit, sunt febricitantes, dum ad tumulum ejus dormien-
libcl paucis aperire, cujus simplicitatis cujusque tes, febrem cum somno saepius deposuerunt. Cui
bonitatis fucrit. Is etenim, si res exigeret, ut quo- succcssit Haiinericus Atrebatensis monacbus, littcris
progredi debuisset, non meliorem equum 414
quam sibi
n eruditus .

eligebat, sed et saepe animal, quo vehebatur, ca- 10!i0 Ea tempestate venil Aquicinctum quidam
pistro pro freno regebat. Residentibus monachis in monachus 1101111111" Gelduinus, qui ex monacho Laol
clauslro, in medio eorum sedebat, el veluti quilibet dunensi abbas Sancti Michaelis de Terrascia, re-
ex cis cum sobrielate se agebat, familiariler eis col- licta abbatia ob amorem Dei, reclusus efticitur

loquens, et dominum eorum se esse obliviscens. Si Aquicincli •''.

quis ci venerationem impendere voluissel osculando 10i)^. Gerardus cpiscopus Cameracensis obit [ib.) t
\

VARIiELECTIONES.
T
'"'aditutii in rastira manu, pavlo alta, sed plane cocbvo,) Ci. -2'
\w.-l. l *. D. E. Hirschp rl ''».

recte ostendit, anno nequaquam Romce fuisse; sea errat, quum illumlocum a Sigeberto in cArd
Karolum eo
nicon receptum, ab insequenti autem quodam monacho deletum putat Sigebertus nunquam Ulum habuim
Veterumcf.Mon.leg. 11,2.160. not. w * addunt Cl. 2' 3 f. 1). E. *°» addunl Bl. 2. Cl .'

adduni l;i. i. \" :>. Ci. I». 3. I». E. l01 addunt C1.2*. 3. I*. addunt B2. Cl.2'. D. E. Eadem habem m
m
.

Bl. •1*. I**. 5. C3 %ed hiaddunt etiam sequentia^quce illis desunt. addunt H v2. '•. Cl^2". 3. SequentM
~
.

quia Cffitera habet umu B5. '

I0
add. Bl. 5. Cf. 2*. D. E. " add. Bl. 2. 4*. 4**. S. Ci.2' k

rr - Mariae, et decrelumque — loco desun\

ll,
'/•//. B2. 8. Cl 2*. cui imjus, /i 111 ln
. add. B5 | (

.!- •'•«/././ BUtJI. •'a,u u:,. ',-. ;••.:.. CI.2». 3. I».

273 CHRONICA. - AUCTARIUM AQUICINENSE. 274

valde dilexit et sublimare A P alrie le § is ducti > se multuo trucidant alii ad tem
fqui nostrum ccenobium ;

studuit. Unde statutum est, ut ad missam maluti- pus se credere simulantes, post ad Judaismum
i22 cruce
nalem cotidie, si defunctorum est, collecta pro eo revolvuntur ,
{inter principes siqnatos)

secundo loco dicatur 416 / Gual-

et ejus coepiscopis
Ansellus de Ribodimonte, fundator Aquicinensis

chcrus ei succedit *". In suburbio Tornacensi ad aecclesise m ,

seplentrionalem plagam urbis monasterium sancti 1899. Christianis Turcos fortiter debellantibus,

Martini construere incipit Odo Aurelianensis ,

(3 eorumque urbes et castra sibi bellando vendican-
Non. Maii, die dominico. Ex conditto namque tibus. contigit apud quoddammunitissimum castrum

prcdicta dic eo adveniens, comitante sibi sollempni nomine Archas, cis Hierusalem octo mansionibus
processione domno Radbodo ejusdem urbis epi- situm, multos perire eorum cum quibuset Ansel- ;

scopo, et clericis sibi subjectis aecclesise beatae Dei lus dc Ribodimontc lapide pcrcussus in capite oc-
gcnitricis Marite cum populi maxima multitudine, cumbit, hoc solummodo post acceptum vulnus ter

locum ab codem suscepit episcopo, una cum qua- repetens verbum : Deus adjuva me 424
.

luor fratribus secum ibidem Deo militaturis regula 1100 Rotbertus comes Flandrensium a Hieroso-
canonica sub habitu clericali. Qui Odo Aurelianis limis repatrians, secum brachium sancti
detulit

oriundus, Tornaci tunc temporis scolasticus, nullo Georgii martiris, quod aeeclesire Aquicinensi trans-
Cisalpinorum inferior fama celebrabatur dialecticee misit 423 [per venerandum Haimeiicum abbatem

artis caeterarumque Qua ex re

liberalium scientia. ipsius loci illatum Aquicincti 12 Kal. Julii 4,G (cf.

undequaque ad cum unus e

clericis confluentibus, Ann. Aq.)}.

peregrina superveniens regione anulum aureum illi 1102. (Ann. Aq.) Obiit Haimericus tercius abbas
optulitj, in quo monosticon hoc inscriptum fuit : Aquicinensis, cui successit Gelduinus * r .

Anulus Odonem decet aurcus Aureliensem. Haec re- 1105. Manasse Cameracensi episcopo accepto
lulimus, ut ex his conjiciatur, quantum apud unam Odo, primus abbas coenobio
monachico habitu,
regalium a^cclesiarum ; honorem habere posset, si
sancti Martini Tornacensis aecclesiae, in episcopatu
illo tetendibset ; dum maluil Christo adherere in
ei succedit tS8 .

418
loco pauperic et indigentia .

1109. Obiit etiam Anselmus archiepiscopus Can-

10'J3. /Ecclesia sancti Georgii Hesdiniensis tra-
tuaria? ; et Hugo abbas Cluniacensis cui successit ;
419
ditur aecclesise Aquicinensi Odo Aureliancnsis .

Pontius 4 -9
. Hoc etiam anno Gelduinus, quarto loco
invalescente religionis fervoremonachicum habitum
Aquicincti abbas, fastidiens onus regiminis.potius-
una cum ceteris fratribus suscipit secum in hoc mo-
Et
C que eligens ocium olim actae reclusionis, reliquit
nasterio sancti Martini Tornacensis constitutis.
curam animarum, et iterum effectus est reclusus
quia tanta fama viri, ut prediximus, circumquaque
apud Sanctum Bertinum (cf. ib). Cui successit in
diffusu, lantumque lumcn sub modio laterc diunon
cura pastorali Rolbertus, ejusdem coenobii mona-
potuit : Dei ordinationc, qui cum altius m poste-
chus, qui qualiter eIectusfuerit,superscdeonarrare,
rum sublimare disponebat, cuncta congregalio jam sermo 43 °.
nc quemlibet offendat relationis nostrae
Deo largiente numerosioradulta, unanimi voluntate
Hoc anno sacro igne multi acccnduntur, membris
parique voto eundem Odoncm abbatem sibi prefe- 431
instar carbonum nigrescentibus .

eit, assensu Radbodi jam predicti episcopi. Cui in

cum ante ejus adven- 1111. Robertus Aquicinensis ccenobii quintus ab-
tantum divina gratia affuit, ut

tum idem locus per 300fere annos desertus fuisset, bas, «gre ferens, insectatione quorumdam saecula-

rium vexari aecclesiam sibi creditam, simul quia

ncc quicquam omnino appenditiorum hahcret, plus
quam 70 monachos infra 12 annosin eo congrega- hocei imputabatur, consilio accepto dimisit abba-
43i
verit, construclis suflicientibus cis ofticinis, tanta tiam, succedente ei domno Alviso [monacho
Atrebatensi 4S3
agroruin amplitudine adquisila lanlaquc substantia, Sithiensi, postea episcopo (ef. ib.)].

que superhabundaret ad necessarios usus tam su- D 1130. Domnus Aibertus ex monacho Crispiniensis
pervenientium hospilum, quam inhabitantium mo- coenobii (370) assensu et consensu Lamberti abba-
nachorum 42 °.
tis claret in Gallia reclusus vir nostris temporibus
;

10i»5. Expulso ab cpiscopalu Cameraccnsi Wal- nulli, aut fere rarissimo comparandus. Hic viginti
4il
chcro Manasses ci succedit . quatuor annis ob omni pane abstinuit, et totidem
109G. (climinanl) Aliqui Judeorum zelo tenende ab omni potu, exceptis duobus quod dictu mirum ;

V.vni.E LECTIONES
qui-dicatur habet unus B5. *" add. Bl. 2, 4\ 4**. 5. Cl. "2*. 3. D. F3. 4I8 add. 151. 2. cui fortasse (

lM add. Bl. 4*. 4**. C3.

defuerunt Ex condicto— indigentiae f lm *. C3. 419 add. B4**. in marg BS. Cl
"' add. Bl. 2. 4*». 5. Cl. ~r 3. 4*, D. E 4 « add. B3*. 01, 2». 3. 4*. D. E add. BI. 5 C2*. 3. 4*. »
» add. B3 ? Cl 2*. 3. i\ D. .
.

»
add. P.I 2. I**. in marg. 5. C1. 2*. 3. D. E.
426
add. BI.5. Cl.
k»
Cl. 2" 3. r. :., «• adduni Bl. 2. 5. Cl. 3. 5 D.
•-'
3. add, Bo. C5, add. Bl. 2. 4\ 4*\ b
"
add. P.2. 5. Cl.o. 4 " add. \\\. 2. 5. Cl. 2* 3.5- D. ^-add. M. 5. Cl. 5. add. Cl. 5 «
NOTAi.
<77| Crespin, dioec, Cameracensis.
275 SIGEBERTI GEMBLACENSIS.
270
cst. Cujus vitam Robcrlus Ostrevandensis archidia-
\ H52. 15. 16. 16 8-
conus diligenli slilo elucidavit 434 .
(Ann Blanrl.) Conradus imperator dicm ultimum
1131. Defuncto domno Roherto Atrebatensi epi- claudit cui successit Fredericus, consobrinus
;
scopo, succcssit ejus
ei in pontificalu domnus Alvisus, In aecclesia sancti Nicolai, quae constructa est in
Aquicinensis aecelesiae sextus abbas 435
, vir magnae opido Bruscllensi, sancta Haria Matcr
Jesu Christi
religionis et singularis severitatis (cf. ibX Cui in operata est multa miracula. (Ib.) /Ecclesia
sancti Ber-
Aquicinensi apcclesia substituitur domnus Gozvinus tini cum omnibus appendiciis suis combusta est in
scptimus abbas 436
.
ipso festo sancti Bertini, dum matutinorum solem-
1134. Hoc temporc capella, a domno Aiberto jam
pnia agebantur.
pridcm cepta, Deovolente et auxiliante est
peracta. 1153. l. 17# 17 9
Adcujus benedictionem Lietardus Cameracensium
Eclipsissolis facta est 7 Kal. Febr. in 2 feria
episcopus invitatur, et cum magno tripodio ; S
cam Idus Februarii in 2 feria tonitruum
auditumest. (Ilr.)
devote benedixit. Qiue per 40 dies ab omnibus pene
Eugeniuspapa diem ultimum claudit (379, succe-
;
partibus regni Dei instinclu ita frequentatur, ut
vix eiKonradus 158us pa pa, Sanctae Sabinaa episco-

^, ^E; «.«"Z
dit
au.
milemnemo
milem
n.™,™,
nemo viderit.
vident. Quo temporc
adh.c ~
homiocn, n.ortaleo, h.ic si-
tempore similiter annr!
apod
B pos
„ f ,vi„ M
, ZZZ
predecessoris ,,; n. ..
'
]
x
sui.Domnusquoque Bernardus, abbas
Oscannum ab episcopo Remensi aecclesia consecra-
Clarevallensis, qui quasi lucifer exortus,
tur ,cuiarchiepiscopus,episcopiet abbates
ordinem
compro- nostrum illustrabat,
vintiales faventes, multitudinem,
migravit ad Dominum (380)
domnum Aibertum cujus vita et doctrina
;

in tantum
minus excellit, ot
frequentanlcm, probibere ceperunt, et de eo multa
sil, quicquid in ejus laude dictum fuerit. Turbo
infamando dicere, qme reticere melius putavimus.
gravissimaetcmpestatis per fines noslros viam mo-
In tantum enim eorum prevaluit contentio, ut
causa litus, quasi sulcumducens, unius diei
itinerc quae-
probationis ad eum mitterent abbatem Sancti quevelut flammis depasta consumens, lugenda ve-
Amandi domnum Absalon, et abbatem Sancti Se- stigia reliquit. [Aug. 19.) Ascalon capta est ab
pulcri (378 Parvinum, ulrum talis ac tantus esset, exercitu Domini, qui est Jherosolimis, et possessa
a
qnalem fama do co diffusa aures omnium percelle- nostris multo tamen labore ac diuturno bello. mul-
:

ral Qui ejus sanctitate comperta, per omnia lau- tis etiam periculis et gravibus damnis prius exer-
dantes Deum, ad cos a quibus missi fuerant re- cilu afflicto. Namque 4 *°
diebussanctae Dei gcnitricis
diere 438
.
purificationi proximis, rex Hierosolymorum procin-
Otmt domnus Aibertus piae memorijo, ct
113-j.
ctum movens, civit.tem diffuso excrcitu vallavit, ct
nobis perpetuum merorem reliquit absenti.-e sua> '
usque in festum assumptionis ejusdem sacratissim;e
anno incarnationis Domini 1135, inclusionis aulem
Virginis moras protraxit. Proxima ergo die illius
suae 25, die sancto pascha? 439 .
sacratissimi festi turrim cum suis macbinamentis
muro admovit et
sublerraneo aclum est,
, artificio
1149. R. 12. F. 13. A. 13. H. 5. ut murus cadenslatum ingressum nostris prteberet..
Conradus rox Theutonicorum ct Ludowicus rex Primusprepositus et dux illius cxercitus, qui fra-
Francorum procinctum solvunt, et sine ullo prospe-
lerna^ societatis professione tcmplo militant, cum
ritntis cventu ab itinere Jherosolimorum rcverlun- suo cunco irrupit, et usque ad plateam civitatis
tur, numqiiam audita tanta infelicitate tanli exerci-
agmine suorum stipatus pervcniens, gradum lixit ;
tus. (Ann. llUnul.) Hycmps gravissima quattuor ibi artatus angustiis platearum, maceriis cinclus.
mensibus invaluit et prevaluit
et superimminentibus tcctorum domatibus, ct omni
H50 13. li. ii, 6 parte conflucnte turba circumventus, opprimitur, ct
Orta cst contentio intcr Henricum episcopum Leo-
cum omni turba suorum obtruncalur. Quorum ca-
dicensemet Heinricura comitem Namucensem. Unde
pita in unum cumulumsunt congesta, ut rcgi Baby-
congrcgato utrinquc cxercitu congrcssi, supcrior ^ lonise pro signo victori» ostcnlarent corpora vcro
;
factus episcopus, non sinc multorum cede victoria
in muro suspcnderunl, nobis improperantcs, et ver-
politus cst.
bis blasphemise excrcilum Dei provocanles. Tandem
1151. li. 15. 18. 7. nostri in Domino confortati, dcvotissimis supplica-
Fructusterra habuit ubercs ; sed pluviarum inun- tionibus se Domino committcntcs, ct sanctffi Deigc-
dalionea festivitate sancti Johannis usqoe ad me- nitrici vola facientes, lcrtia die ad murum accesse-
diiim Augusiiomnia vastante, vix ad maturitatem runt, inslrumenla bellica, machinas et balistasad-
perdnxit. Nam vinum el ceteri fructus ex parte dc- movcrunl, fide conslantes. Crux vero dominica in
fecerunl ; et quod de nvis coilectum est, in acorcm manibus patriarchee agmen precedebat. Tum vero
vcrsum csl.
virtute Domini manifesta, percussi sunt omnes cie-

VARI/E LECTIONES.
43t
add. IM. "» add. B3.
;i. 43f'
add. 437 ua 4S »
440
ita conjicio ad Bl. add. BI. add. Bl
Namque— posscssa dcsant 115.
NOT.K.
378| Cameracensia.
(380) D. 21 Aug.
(379; I». 7 Julii.
277 CHRONICA. - AUCTARIUM AQUICINENSE. 278

citate, ita, ut cum morales lapides balista suo im- \ omnibuspace compositis, contentio longo tempore
petu in medio eorum cmitteret, nullus lapidem ve- protracta ea conditione finita est, ut Godefridus
nientem viderit, ut aloco cederet, ictumque lapidis confirmalum ducatum, advocatiam
sibi Sancti Tru-

declinaret. Postremo coacti civitatem in manus re- donis, caslellum Rode (382) obtineat, atque om-
gis tradunt, et ex illo tempore Ascalon nostra facta nium, quae possidet idem comes post decessum ejus

est, eta nostris possessa

441
; urbs 150 turribus prae- medielatem accipens, heereditario jure successor
441
validis munita, et coenaculis domatum in plateissuis fiat. .

quasi crypta laquearis supertecta, et quodammodo 1156. 4. 20. 2. 12.

inexpugnabilis. Philippus, filius Theoderici comitis Flandrensium.

HS*' R. 2. F. 18. A. 18. H. 10. filiamRodulfi Viromandensium comitis Elizabeth

Anastasius papa ex hac vita decessit ; succedit ei uxorem ducitBelvaci (cf. An. Bland.)
episcopus Albanensis, cujus 1157. 5. 21. 3. 13.
Nicolaus antea dictus
Adrianus papa 159«s (cf. An. [Ann. Bland.) Theodericus comcs Flandrie tcrcio
nomen mutatum est

Bland ) Rex in Anglia constitutus est Heinricus, Jherosolimam petit cum Sibilla uxore. Post quo-

cujus avus fuit ille magnus et famosus Angliae rex rum discessum Phiiippus, eorum, adversus
filius
»¥ * • r**.*_ ~--™-_ _». n n
namque ejus, quae lmperaton n««i<
,__._,-.
nupta n _> __4'/-v«; *- ' ^TmAmc de
Symonis H Ilr7i
Orzi _"* ciKi
sibi cnl.iifi nolenlis
subjici nnnlnmnpiim
nnlnnlic conlumaciam
Heinricus. Filia
imperatrix diccbatur et erat, coiniti Andegavensi in edomandam exercitum ducit, et Inci castellum obsi-

conjugio post ejus excessum copulata, hunc de eo det et capit.

cum adhuc lactens sub 1158. G. 22. 4. 14.

suscepit, et fratres cjus. Qui
ubere nutricis esset, defuncto avo ejus Heinrico Philippus comes Flandrie, filius Thcoderici, na-

rege, in Angliamdeportalus, electioneomnium prin- valem expeditionem ducit advcrsus Theodericum

cipum datis juramentis in regno confirmatus est. comitem Ilollandic et piralas sub ejus tuitionc dc-

Electus est comcs Stephanus, cognatus ejus, qui re- gentes, et acceptis obsidibus viclor rcvcrtitur, ct

gnum rcgeret et eum educaret (cf. An. Bland.). Qui Beverne (383) comburit.

Stephanus a principibus persuasus, regnum invasit 1159. 7 23. 5. 15

Hoc comperlo, imperalrix Angliam cum
ct tenuit. Theodericus comes Flandrie terlia vice Jhcrosoli-

exercitu ingrcditur; multis etgravibus preliis com- marevertitur.

missis, multa audacter opera patravit. Ad ultimum 1460. 8. 24. 6. 16.

post plurimos annos, jam adulto illo juvene, filio {An. ilo9, Sept.) Post Adriani papa_ mortem orla
suo, Stephano etiam subito, nec salis nota morte p est dissensio gravis in fecclesia Romana de papatu,
defunclo, filium suum Heinricum in regno consti- Frederico imperatore cum orientalibus Octavianum,
lu.it. qui et Yictor, Italiensibus vero Rollandum, qui et
1155. 3. 19. 1. 11. Alexander, papam sibi rapientibus '•'-.
Obiit Guil-
Imperator Fredericus, praeterito anno profectus, lelmus Longa Speie comes Boloniensis sine hcrede.
hoc anno Romam pervenit, multis in itinere labo- Mathcus vero, filius Tbcoderici comilis Flandrie,
ribus altritus, et diversis hostiliter obsistentibus ;
filiam Stephani regis Anglorum, de monastcrio (384)
quos omnes ad deditionem atquesubjectionem com- ubi erat Deo consccrata raptam, duxit uxorem, ct

pulit. Sed cum

Romanis principibus minime re-
a per eam obtinet comitatum Boloniensem. Qua dc
ciperetur, Romam armata manu ingreditur papam ;
causa a Samsone Remorum arcbiepiscopo cjusque
Adrianum amicum sibi et aptum inveniens, in suffraganeis episcopis omnibus cxcommunicatus, et
secclesia sancti Pctri bencdictione imperiali confir- a patre suo Theoderico comite et fratre Philippo
matur et coronatur. Interim exercitus ejus, hostium obsidione bellica nimium attritus est.

non ignorans insidias, totum procinctum secclesi_e 1161. 9. 25 7. 17.

sancti Petri armatus circumdederat, donec omnibus (Sept 21.) Obiit Samson Remorum archiepisco-
I)
expletiscum imperatore egrederetur. Romani qui- pus. Succedit Henricus Belvacensium episcopus,
busdam residuis, quos incautos occupaverant, in- frater Ludowici regis Francorum Bclvacensium
tcrfectis, cum impcratore congrediuntur ; sed mox opiscopatum suscipit Barlholomeus, Rcniensis aec-
in fugam vcrsi, ad Tiberis alveum coguntur. Quanti clesiee archidiaconus. Fames valida (An 1162.;
in congressu ceciderint, quanti in flumine submersi Fredericus imperator Mediolanum vicit et in dedi-
sint, scriptis committerc non audeo. Imperator tioncm coegit, 5 annis obscssam.
victor regreditur. dux Lolha-
Godcfridus junior, 1162. 10. 26. 8. 18.
ringiae, filiam Heinrici comitis Lemburgensis (281), Alexandcr papa concilium Turonis tenct (285).
in conjugio sortitus est pcr quod tandem rebus ;
(Febr. 10.) Obiit Balduinus rex Jherosolimorum sinc
VARLE LECTIONES.
ut Sequcntia damus cx B4.
5., nam B3. abhinc vcstujia hujus conti?iuationis prorsus dcscrit. 442
ita Bi*.
4**. Eadcm multo ampliavit B5.
N0T_£.
(381) Margaretam. (384) Rummesiae.
(3S2) Rbode, prope Watcrloo. (385) A. 1163.
(383) Prope Antwcrpiam.
 .

279 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 280

herede, fiiius Fulconisregis. Succcdit ci Amalricus \ Pelri quaedam femina, undecim mensibus gravida,
fraler ejus, comes de Joppe peperit monstrum, deorsum formatum ut pharetra,
1163. R. U. F. 27. A. 9. H. 1. U I
sursnm ut galea, ibi habens duo cornua. (.4. Aquic.
(A. Bland.) Theodericus comes quarto Jherosoli- Obiit domna
Sibylla, Flandrensium comitissa, piae
mam petit. Obiit Giezo rex Ungarorum (385), suc- memoriae, postqnam 10 annis Hierosolymis apud
cedit Stephanus filius ejus, liabens uxorem filiam Sanclum Lazarum serviebat.
Hoinrici Austrasiorum marchionis, qui erat frater 1166. 14. 30. 12 4. 4.
Conradi imperatoris,Giezo, fraterejusdem Stephani. An 1 167.) I.Hlum inter Ludowieuni regem Fran-
Ungarorum regnum turbat et infestat plurimum, corum el regem Anglorum, pro regni
Heinricum
auxilio Manuelis regis cujus filiam ob hoc duxerat Ludowicus rex, auxilio Philippi Flan-
sui terminis.
uxorem. drensium coinilis, regem Anglorum fugat, et pax
IKH. 12. 28. 10. 2. 2. inter eos usquc in pascha sequentis anni firmatur.
(An. 1105.) .1. Bland.] Philippus comes Flandrie Obiit domnus Nicholaus Cameracensis episcopus ;

cum magno exercitu militum pergit Aquis in na- succedit Pelrus filius Theoderici Flandrensium co-
lali Domini (387) ad curiam Friderici impcratoris, mitis(Are.H67.) Ducatu Rainaldi Coloniensis archi-
aquo Cameracum suscepit. homo ejus effectus et ;
B cpiscopi et Christiani Moguntincnsis, Alexandri quo-
magnam pacem Flandrensibus per terram impera- que Leodicensis episcopi, orientalis exercitus Fre-
toris eundi ac redeundi obtinuit. Idem a curia re- derici impcratoris stragem fecit quindecim milium
vertens, statim patri suo Theoderico comiti aJhero- de Romanis, reliqnos usque ad Tiberim fugat. Su-
solima obviam proficiscitur. pradicti cpiscopiet multi alii et abbates ibidem pe-
1165. 13. 29. 11. 3. 3. stilenlia mortui sunt.
(An. 1165.) [lb.~\ Philippus comes Flandria\ et (An. 1368.) Ludowicu.- rx Francorum et Phi-
Matheus frater ejus, comcs Bolonia?. et Godefridus lippuscomes Flandrorum ilerum movent expedi-
dux Lovaniensis, cum septem fere milibus navium tioncm adversus Heinricum rcgem Anglia?. Francis
expeditionem movent adversus Thcodericum comi- invidentibuset detrahentibus frcquentibus bene ge-
tem Hollandiae ;
quem in deditionem venientcm cum stisPhilippicomitis, sinelaudc revcrlitur. (An 1 J (>S

suis comes Flandrire diutius tenuit in captivitate. Cum Saxonum dux,qui codem anno tiliam Hejnrici
13
In Gandavo infans natus est trium capitum, habons rcgis Anglorum duxerat uxorem '*

in collo caudam pecudis. Similiter in villa sancti

VARLE LECTIONES.
** s
ita desinit BT in media pagina B4\ jam desinit in revertitur.

NOT/E.
(386) D. 31 Mai 1161. (387) A. 1163.

AUCTARIUM AFFLIGEMENSE
Monachus quidem Affligemensis [Afflighem inter Gandavum et Bruxellas) Sijebertum, Anselmum, tiembla-
censes descripsUcum additionibus Gemblacensium prceter a 987,991, 1012, 1037, 1042,1048,1072, 1090,
1002,1099 omnibus. Hisipse addUiones fecitex Auctario Aquicinensi a 1096 ex annalibusBlandinietisibus
a 606, 610, 639, 640, 615, 658, 662, 664, 665,674, 676, 678, 684, 695, 697, 698, 72", 763, 772. 806,
807, 812, 836, 851, 855, 870, 879-882, 8S5, 887, 891. 893, 896, 912, 913, 918, 928. 931, 932. 944,949,
951, 960, 975, 1002, 1013, 1014, 1020, 1023, 1036, 1038, 1041, 1018, 1057, 1061, 1063, 1067, 1086, 1087,
1093, 10«) l, 1100, 1106, 1209-1111, 1118, II i.'i, tum eas quas infra dabimus. Continuationem ita confecit ui
ii. 1149-1155 Aquicinensem exciperet, res potissimumAffligemensesex hujusmonastemi Historia Uliinserens
postea autem suis vestigiisincenderet. Scripsit ante a. 1189, ut docentverbaejus huncqui modoregnata. 1154
T
t si eo fuerunt Albericus Trium Fontium et Balduinus Minovensis (388 Edidit primus MirtBus sedqua de
imperatore cum laude dicta inveniebat, tacitus omnia omisit Secundus Strave Miran textum fldeKter repeliit.
Vos damus exeodem,quo Mirams, unico codice W.i*. cujusscriba Eihamensis quum i» continuatione nihil de
suo monasterio interpolaverit, ea quoque qua in a. 1005, 1033, 1063, 1139, de hoc narrantur, jam Afftige-
mensi scripta essecrcdiderim.

507. Hic beatus Grcgorius intcrrogatus.cur sancta C aumos, alii fermentatum. Esse >l(tm<|t<t• «cdesiem i

univcrsalis ecclesia non uno modo ubiipic terraruin ordifiibus distributam novimus, Romanorum videlicet,

consecret eucharistiam, hanc non valde magnam Alexandrinorum , Hierosolimorum, Antiochenorum,

^'•'1 valde iililcin composuil epistolam : Solei ptane quce generaliterascclesie nuncupantur, ct cum untuu
movere nonnulltn, qutxt in ecclesitt alii offerunt pancs teneant fidem catholicam, diversis utuntur officiorum
NOT.E.
(3K8) U"i cum dicat : Eaffligensis imni<tci<us chro- set, eumdem tamen usque ad a. 1163 ad verbum
nicam suum perduxii usque >«l <t. I). 13, luno- 1 1 exscripsit. errorem in Roberto quo-
Simillimum
centii papce xn, Conradi v. (.'"' plam his qui <ntt< que i'i Rodulfo Bupra vidimus col X\ nnde, quid
eum scripserunt, non tam conferendus quam etiam leslimoniis quam certissimia tribuendum sit, edoce-
praferendas, n nonscriptorutn vitio depravatus fuis, iinir.
28 1 CHRONTCA. - ALCTARILM AFFLIGEMENSE. -282

1°33. In diebus Ragineri Longicolli traditum est

mysteriis. Unde fit,ut Romana ccdesia offerat azimos A
panes, proptcr qaod Dominus sine ulla commissione fraudulenter castrum quod dicitur Eiham, ct datum

suscepit camem, sicut scriptum cst: « Verbum caro est Balduino Barbato, qui castrum funditus de-

factuia est, habitavit in nobis. >; Sic azimo pane struxit.

efficitur corpus Christi. ?{am cetere ecclesie supra- 1063. Hoc in anno cenobium Eihamcnse a Bal-
dicte offerunt fermentatum pro eo, quod verbum pa- duino comite et Alhela comitissa constructum est.

tris indutum est carne et est verus Dcus et verus ho- 1083 (Hist. Affl.) Aftligemense cenobium talc,

mo, ita ut fermcntatum commiscetur farina, et f/i- < auxiliante Deo, sumpsit exordium. Predicante We-
eitur corpus Domini nostri Jesu Christi vcrum. Sed therico, servo Dei, qui quasi stella matulina in me-
tamen tam Romana ecclesia quam cetcre supranomi- dio nebule, effugandis obscuritatibus erroris appa-

nate ecclesie pro inviolabili fidc, tam azimum quam ruit, conversi quinque milites suis integre renun-
fermentatum dum sumimus, unum corpus Domini no- tiant. Inter quos Gerardus Niger, qui eeteris excel-
stri Jesu Christi efficitur. Certissimum autem sicut lentior videbatur, doctoris sui consilio animatus,
diximus divinum sacramentum, secundum
interest cum sociis locum Affligem diclum, sicut nomine, sic

quod leyimus in cvanyelio: « Mulier illa, quc accepto omni barbaric incultum, quippe qui latrocinanlium
fcrmento abscondit in farine sata tria. donec fermen- " tantum conventiculis aplus erat, edificarc et clau-
** 8
tatum est totum ». Mulier videtur mihi cssc aposto- strum in eo exstruerc aggreditur .

lica predicatio, vel ecclesia, quc de divcrsis partihus 1086. (Ib.) Aftligcmensis coenobii fundatores, qui
conyreyata Hec tollit fcrmentum, id est noticiam
esl. omnibus abjectis, ita nudiad editicandum claustrum
velinteUigentiam sanctarum scripturarum, etabscon. convenerant, ut nichil sccum, preter panes tres, di-
dit illud in farine sata tria, ut spiritus ct anima et mi lium caseum et pauca ferramenta detulerint, vix
corpus in unum redacta inter se non discrepcnt, sed t ibus annis exactis, a Gerardo Cameracensi epi-
impetrent a patre, quicquid petierint. Am n scopo honore apostolorum Petri et Pauli eccle-
iu
1005. Iste dux Godefridus dictus est Eihamensis. siam dedicari faciunt. Comilissa Adela cum duobus
Eral autem Eiham oppidum et castrum munitissi- tiliis suis, Heinrico et Godefrido, ad edificandum in-

mum f389), et sedes principalis ducatus regni Lo- ibi coenohium eundem locum libertate donavit.
tharici. Qui dux Codefridus duxit Mathildem, iiliam Predicti fratres monachos, a quibus monachicum
ll-rimanni ducis Saxonum, viduam relictam Bal- ordinem discerent, sibi adsociaverunt [V. Arnulfi.)
dewini comitis, filius Arnulfi magni mar»
qui erat Arnulfus, Suessonicae civitatis episcopus, spiritu
chionis. De qua idem Godefridus genuit tres lilios, prophetie, puritate vite, et miraculis venerabilis cla-
Godefridum, Gozcelonem, Hczcelonem. Hezcelo co- ruil; Aldenbort (390; in ecclesia sancti Petri Dei
mes, post mortein ducis, castrum Eiham cum pro- nutu sepelitur.
vincia Brabantensi suscepit et diu tenuit. Hic enim
1087. Domnus Fulgentius hujus cenobii primus
genuil lilium nomine Herimannum, el filium nomine
abbas hoc anno electus csl in festivitate sancti Mar-
Berthildem,- qui dum adhuc juvenes essent, defuncti
lini v 5 (Hist Affl.) Hugo abbas Chuniacensis pietate
'

apud Fclseka sepulti. Qui postea

sunt, etin ecclesia
insignis, discretione precipuus, sanctitale et religio-
muitis miraculorum signis claruerunt, sed a Ver-
ne clarus habetur.
dunensibus monachis furtive ablati sunt. Alteram
quoque filiam tradidii nuptui Reginero, Monlensi 1088. {lb.\ Hoc anno domnus Fulgentius, primus
hujus cenobii abbas; consecralus est in festivitate
comiti, simul cum tota provincia Brabantensi. De-
sanctiGeorgii.
indc cum oninia sua ad votum ordinasset, relicto in
nianus Regineri caslro et comilatu, apud Verdunum 1091. llb.) Nobilis vir Herbrandus divina rcvela-
effectus est monachus. tione ammonitus a sancto Pelro, se a damnatione
1807. i ii Gnndavo advenlus corporis sancti Li- videns absolulum, apud Afflighem ad convcrsionem
vim Hibcrnensis archiepiscopi et martyris piissimi, Dvenit. Qui tricesimo die mox a Deo vocatur. Quem
l(i Kal. Sept. ;ii
.
secuti quinque filii ejus, frater quoqne magni no-
1030. Comcs Balduinus, qui dictus cst Barbatus, minis et potentie, nomine Iggelbertus, omnes ton-

congregatis marchisia; sua> sanctorum corporibus, sorati ad celestes thesauros terrena patrimonia
Bavonis, Wandregisili, Amandi, Vedasti, Berlini, transtulerunt.
NVinnoci, cum aliis innumerabilius sanctorum 1093. Lanfrancus, Cantuariensis ecclesie archi-
rcliquiis presente Hugone Noviomensi e[>iscopo episcopus diem ultimum claudit. Cui succcdit An-
cum pluribus episcopis ct abbatibus, congre-
aliis selmus, vita et doctrina precipuus, flos presulum,
gatistolius regni sui primalibus apud Aldenardum lux patrie, per omnia imitalor magistri, qui et di-
paccm ab omni populo conjuratam tirmari fecit. vcrsa opuscula conscripsit 39 \)
VARI.E LECTI0NES.
• n addit m mus pauls recentior. "*
in cod. Hxc et codiee Gemblacensi mamts \> addidit (et inde F3.
ut opinor, cx ipso nostro B3*.
NOTE.
(389 Eenham sive Eenaem.prope Oudenaarde. sicampinam a 1087.
(390) Oudcnburg prope Ostende cf. Contin. Lr- (391) Cf. Contin. Lrsicampinam
; a. 1097,
283 SIGKREKTl GEMKLACENSIS. -28 i

1095. (Heinricus comes Lovaniensis) secundus A 1149. K. 12. F. 13. A. 13. H.

hujus noniinis Tomaci perimilur. Succcdit frater [Auct. Aquic.) Imperator Conradus et rex Francie
ejus Godefridus. Ludowicus sine ullo effectu procinctum solvunt, cl

1096 [Hist. Atfl.) Ida Boloniensium comitissa tra- ab itinerc Hicrosolimorum revertuntur, numquam
didit nohis ecclesiam, quae est in villa Genapia, audita lantainfelicitate tanti exercitus. Iliemps gra-
cum
decimis et universis ejus reditibus, vissima 4 mensibus invaluit ct prevaluit.
consentientibus
tiliis ejus Godefrido ducc, Euslachio et Ralduino. 1150. 13. li. 14. G.
Idcm Godefridus dux, tilius ejus, in eadem villa (Auct. Aquic.) Orta cst contcntio intcr Heinricum
quinque mansos terre nobis donavit, ad quos ipsa episcopum Leodicnsem, et Heinricum comitem Na-
posteaquasdam partes circumjacentes, plane unum mucensem. Comes quidem, ut dominarctur, inten-
continentes, in augmentum concessit. debat; episcopus, ut sui ab ejus dominatione et

1099. (lb.) CcllamFraxinam domnus Fulgentius gravi oppressione liberarentur, satagebat. Mililes

abbas suscepit rcgendam. comitis in quandam villam, que vocatur Hoylon

convenerant, quorum unus, qui potior videbatur,
1100. (Ib.) Cellam sancli Andreaa prope Krugas
manus in cpiscopum, ut eam caperet, injecit; scd
sitam domnusabbas r ulgcntius suscepit rcffendam. XX
1 s d , , •

ipse se ab eo subnpicns.iratus suos ad

•

eorum sub ,

1180. Anselmus Laudunensis, doctor doctorum, versionem fortiter incilavit. Tandcm, ncscio quo
preclarus babetur; qui non soli sibi laboravit, sed
infortunio,ecclesia succcnsa est, etomnes, qui in ea
in vita sua multos crudiens post niortcm posleros
confugerant, combusti sunt; miserahiliterquc pcrio-
bealos fecit, quos scriptis suis ditavit
runt. (Ib.) Tandem congregalo utrinque exercitu,
II0:5. Immunilas Aflligemensis ecclesie etiam apo- congressi sunt; cpiscopus superior factus est. Co-
stolica auctoritate a Paschali papa corrobatur mitem fugavit, de suis potentiores cepil, sed cum
anno
6 pontificatus ejus,Romnus Fulgcntius abbas locum, miserahili cede multorum victoria potitus est.
qui Forest dicitur, suscipit.
1151. 14 15. 15. 7.
1119. Cellam in Kornchem (392) domnus ahbas (Aucl. Aquic.) Fructus terra ul>ercs habuit, sed
Fulgentius susc^pit rcgendam, tradcntc ahbatc, et pluviarum inundationc a festivitate sancti Johannis
canoniciscjus monachisfactis, quia per eos regi non usque admedium Augustum omnia vastante, vix ad
polcrat Ufi .
maturitatem perduxit. Nam vinum et ceteri fruclus
1120. Obiit domnus Fulgentius ahhas primus Af magna ex parte defecerunt, et quod de uvis colle-
fligcmensis, qui hono Chrisli clum acorem versum
odore sua ornavit C est, in est.
tempora usque ad consummationem vite. Succedit 1152. 15. 16. 16. 8.
domnus Franco secundo loco ahbas constitutus, (Auct. Aquic.) Conradus imperator dicm ultimum
vcre in muliis laudabilis. Kasilicam cui succcssit Frcdcricus Romanorum G0« s
Affligemensem claudit; ,

fundavit, Iibris ct ornamentis eam dccoravit, prcdia consobrinus ejus, concordi prineipum sententia
ampliavit rcligionem confirmavit u7 . elcctus. In ecclesia sancti Nicolai, que constructa
1122. Norhhcrtus claruit. est in opido Rrusellcnsi. sancta Maria matcr Jesu
1126. Ralduinus Gaudcnsis. primus inter primos Christi operata est tanta miracula, quod a tempori-
Flandrie et Krahantic, principumque princeps, hus apostolorum adeo magna
se- et frequentia in tam
culo renuncians tonsoralur, defunctusquc in
lemplo hrcvi tempore nusquam sinl audita. Dum enim
Affligemnie sepelitur **8
.
consensu abbatis Aftligemensis ct consilio fratrum,
H34. Domnus Franco secundus ahbas Afflige- ferefrum illud in honore sancte Marie, auro et ar-
mcnsis moritur; Albertus succcdit **7
. gento operiendum, ab ccclesia Waverensi (393)
136 Domnus Alberlus abbas Affligemcnsis pa- cum ccteris reliquiis que in eadem conlinenlur,
storalis curc honus deponit; domnus Petrus succe-f) Kiisset allatum, et in ccclesia sancti Nicolai revc-
<ht renter localum, statim opcrante divina virtulc, per
1139. Dcjccta cst vctusla Eihamcnsis ccclcsia, et merila gloriose Virginis ceci visum, surdi auditum,
incepta est nova, a Snellardo ahhatc. Ab isto anno claudi gressuin recipiunt, ct tol intinni variis lan-
ccpit famcs 12 annos perdurans. guorihus opprcssi, a paschali hebdomada usque in
1140. Ileinricus comes, filius ducis Godcfridi diem nalivitatis sancti Johannis, sanitatem optalam
superiorc anno dcfuncli, militie cingulo dcposito consecuti suni. Si fratres supradicte ecclcsia? hec
Affiigomensis monachus factus, celeslis militie si- per singula slili officio fidelium memoria: commcn-
gnaculum accepit, et cito vocatus a Deo migra- dasscnt, non parvuni volumcn posteris profulurum
vit Hoc hono odore
conscripsisscnt tota provincia in

VAKI.E LECTI0NKS.
///< i" habent. 4< Bxein K4*,
-
/
, 1 1
1

mincms, abauctore Affligemensi profecto em

' ,
'
V tantumextant,in B3*
unde hic exhibemus.
»10» leguntw, sedapparet, m u m-
\

NOT/E.
(392) Inter Alost ct Autwerpiam. (393) Wawre, non procul a Walerloo.
285 CHRONTCA. — AICTARIUM AFFUGEMENSE. 286

non solum ex nostris, sed?etiam ex quicquid in ejus laude dictum fuerit. Nec parva mi-
brevi respersa ; ^
valde remotis partibus factus est conoursus divi- raculi portio est, quod hoc anno tanta stenlitas
tum ct pauperum ; diverse aetatis et utriusque sexus agris nostris incubuit, quod vix duorum vel ad
fideles cum oblationibus suis convenerunt , et trium mensium nobis victum suffecit omnis copia
tantam pecuniam, que non facile numerari potest, mensis nostre. (Ibid.) Turbo gravissime tempesla-
hac ratione dividendam obtulerunt; partim scilicet tis per tines nostros viam molitus, quasi sulcum
in sustenlatione pauperum, partim in restauratione ducens, unius diei itinere queque velut flammis de-
ccclesiarum, partim in usus fratrum in ecclesia pasta consumens, lugenda vestigia reliquit. [Ibid.)
Haftligemensi velWaverensi Deo servientium.Abbas Ascalon capta est ab exercitu Domini, qui cst Hie-
etiam Haffligemensiset fratres ejus pedites usque ad rosolymis, et possessa a noslris ; multo tamcn la-

ipsum opidum convenerunt , ubi albis vestiti et bore ac diuturno bello, multis etiam pcriculis et

cappis induti, processiouem multitudine monacho- gravibus damnis prius exercitu afflicto. Namquc
rum composite et honeste ordinaverunt; et sic can- diebus sancte Dei genitricis purificationi proximis,

tando, Deum et ejus genilricem collaudando, cum rex Hierosolymorum procinctum movit, portas ob-
magna gloria ct applausu totius populi, qui ea die muros civitatis diffuso excrcitu vallavit,
scdit, ct
dicunlur fere ad 30 milia convenisse, in ecclesia nocturnis excubiis, diurno bello eis inccssanter

sancti Nicolai intraverunt. Attestati sunt fideles, imminens, usque in festum assumptionis ejusdem
numquam se aliquo conventu, qui factus sit ali- sacratissime Virginis moras perlrahens, et infati-
sacratis-
quando, sive imperatoris sive jussu Romani ponlificis, gabilis perdurans. Proxima ergo die illius
simi turrim cum suis machinamentis muro
lam honestam ct tam bene ordinatam processionem festi,

Quoddam insuper admovit et artificio subterraneo actum est, ut mu-

vidisse. beneficium, quod non est ;

cadens latum ingressum nostris prcberet

silentio pretereundum, imo super cetera commen- rus
dandnm, ipsa gloriosa Domina contulit toto illo Itaque nostri ruunt ct irrunnt ;
primus prepositus
qui fraterne socielatis pro-
tempore fidelibus suis; per quod bella multa, que et dux illius exercitus,

jam instigante maligno concitata fuerant, et sedi- fessione templo militant, cum suo cuneo irrepit,

agminc suorum
tiones cbnsopite quieverunt. Dum enim ex diversis et usque ad plateam civitatis,

perveniens gradum fixit ibi artatus

partibus multi convenissent, de quibus auditum stipatus ,
,
;

platearum maceriis cinctus et su-

est, quod inimici essent ad invicem, statim sine augustiis , ,

ulla exactione pecunie vcl qualibet satisfaclione, domatibus, et omni

perimminentibus tcctorum

M—
que inter seculares in ^
hujusmodi
..,,_...„,.. uv&v
negotiis
». u «,. v
solct . ~~. M
fieri, „ parte
r confluente
--- turba circumventus, opprimitur
--
et

solo Dci timore et amore piissime matris correpti, cum omni turba suorum obtruncatur. Quorum ca-

interventu fidelium in pace reconciliati suut. Hoc pita in unum cumulum sunt congesta, ut regi Baby-
finito tempore relatum estferetrum in supra nomi- lonie pro signo victorie ostentarent; corpora vero
et
natam ecclesiam cum reliquiis, nec tamen toto illo in muro suspenderunt, nobis improperantes,
anno desiit mater misericordie a ceptis circa infir- verbis blasphemie exercitum Dei provocantcs. Tan-
Domino regi dicebant, ut
mos beneficiis. (Ibid.) Ecclesia sancli Bertini cum dem nostri in confortati

omnibus appendiciis suis combusta est in ipso viriliterpugnaret, et de Dei miserlcordia non de-
tunc maximc adesse solel
festosancti Bertini, dum matutinorum sollempnia speraret cujus
,

agcbantur. auxilium, cum deest nec speratur humanum. Quod

confes-
1153. R. 1. F. 17. A.17. H. 9. ergo christianorum proprie presidium est,

(Auct. Aquic.) Eclipsis solis facta est 7 Kal. sione peccatorum, elemosinarum largitate, et dc-
Feb. in 2 feria; o Idus Februarii in 2 feria toni- votissimis supplicationibus se Dominocommiltentcs,
truum auditum facientes, tcrlia die ad
cst. Brusellenses opidani injuriam et sancte Dei genitrici vota
quam preterito anno abbati et fratribus ejus utpote murum accesserunt, instrumenta bellica, maclu-
homines dura ccrvice et in sua sententia mentis D nas et balistas admoverunt, fidc constanles. Crux
obstinale intulcrant, hoc anno correxerunt, hoc sci- vero dominica in manibus patriarcbe agmen prece-
modo:
licct quia ipsi Dominam nostram — sic debat, ccrtissimum victorie pignus, quod semper
enim aiunt (394) — de ecclesia Waverensi devote nostris in omnibus preliis fuit. Tum vero virtus
et humiliter tollentcs, cum honore susceperunt, et Domini manifesta fuit, linguas blasphemas edo-
suo temporc pacifice ct cum gaudio remiserunt. muit, etomnem confidentiamsuperborum dcjecit, et

(Ibid.)Eugcnius papa diem ultimum claudit suc- ; consiiio dissipavit. Vir ille qui presens fuit, ct omni
ccdil ei Konradus 158"s, Sanctc Sabine episcopus, tempore obsidionis in cxercitu duravit, quod vidit,

Anastasius appellatus, vicarius domini pape prede- nobis narravit. Percussisunt omnes ceciiate, ita ut
cessoris sui. Domnus quoque Bernardus abbas Cla- cum molares lapides balista suo impetu in medio
rcvallcnsis, qui quasi lucifer exortus, ordinem eorum emitteret, nullus lapidem venicntem viderit.
nostrum illustrabat, migravit ad Dominum; cujus ut a loco cederet, ictumque lapidis declinaret. Quid
vila et doctrina in tantum excellit, ut minus sit, multa?coacti sunt, quam negaverant, Dei confiteri

NOT.E.
(394) Notre-Dame
287 SIGEIJERTl GEMHLACENSIS. 288
virtutem, et quem blasphemabant, suorum esse A hostium non ignorans insidias, tolum procinctum
fidelem protectorem et adjutorem. Ergo ultra differre ecclesie sancti Petri armatus circumdederatdonec ;

non valentes, civitatem in manus regis tradunt, et omnibus explctis cum imperatore egrederetur. Ro-
ex illo temporc Ascalon nostra facla est, etanostris mani, tam pudore quam dolore animo concitato,
possessa. Istud inter maxime miranda miracula quibusdam residuis, quos incaulos occupaverant,
miracalum csse videlur, quod urbs 130 turribus interfectis, cum imperatore congrediuntur; scd
prevalidis munila, ct cenaculis domatum in plateis mox in fugam versi, ad Tiberis alveum coguntur.
suis quasi crypta laqucariis supertecta, et quodam- Quanti in congressu ceciderint, quanti in flumine
modo inexpugnabilis, tandem aliquando vinci po- submersi sint, scriptis committerc non audeo. Im-
tuil, quod in hysloriis veterum nusquam legitur. perator victor regreditur. Florct imperium, ct do-
1184 R. 2. F. 18. A. 18. H 10. minus rerum sublimis attollilur. Multis annis ste-
Auct. Aquic.) Anastasius papa ex hac vita de- rilitale terre et. nccessariorum penuria nobis labo-
cessit; succedit ei Adrianus 15 J US antea Nicolaus
(
, ranlibus, hoc anno tritico omnino dcliciente, in ul-
dictus, episcopus Albanensis. Rex in Anglia consti- timo discrimine, quid agendum esset, vix anxiis
lutus est Heinricus, cujus avusfuit ille raagnus et d potuit occurrere* In hoc tamen ad ultimum stetit
famosus Anglic rcx Hcinricus. Filia namque ejus, sententia, ut pecunia mutuo amicorum fide sumpta,
que imperatori nupta, imperatrix dicebatur, et erat emeremus victui necessaria. Misimus ergo fratres
comiti Andegavensi in conjugio post ejus excessum nostros in aliam rcgionem, qui sollicite injunctum
copulata, liunc qui rnodo regnat (295), dc eo negolium exsequuntur, et remenso itinere, ornerata
suscepit, el fratres ejus. Qui cum adhuc lactens sub nave itcr carpentes ad opidum Aldenardum dictum
ubere nutricis esset defunclo avo ejus Heinrico pervenerunt. Est ibi locus, in quo molendina et ca-
rcge, cum cunabulo in Angliam deportatus est, ct tarccte, quc aquarum transitum suscipiunt et red-
ibi clectione omnium principum, tlatis juramentis, dunt, ita angustum ct pcriculosum efticiunt ipsum
in regno confirmatus est. Et quia sub manu procu- locum, ut navis nostra transitura, firmissimis fu-
ratoris usque ad legilimos annos eum scrvari opor- nibus ligaturis posti astricta teneretur, donec ipsam
tebat, electus est comcs Stephanus cognatus ejus, caribdim evaderet et pertransiret. Ergo tanta cau-
qui regnum regeret, et eum educaret. Qui Stepha- tela, tanto conamine navis ad illam voraginem et

nus a principibus pcrsuasus, et eorum adulationi- precipitem cursum aque frementis adducta, imo
iius nimis prono favorc se inclinans, supplantator impulsa, in medio fervorc insani estus suis presi-
et proditor factus, regnum invasit ct tenuit. Hoc diis Solvuntur retinacula, rumpuntur
destituitur.
comperto mater supra modum mulieris animo at-
c funes,omnisque conatus frustratur. Navis precipiti
tollitur ct efferatur, nec mora intercedente, Angliam cursu violenti amnis rapta, nunc sursum ejccta,
cum exercitu ingreditur;
multis ct gravibus preliis nuncin imo precipitata, tandem ad pontem qui pro-
commissis, multa audactcr opera patravit. Ad ulli- ximus erat, undarum concursione et violenta concus-
mum, post plurimos annos, jam adulto illo juvene sionc propulsa, impcgit in postem firmum et fortem,
tiliosuo, Stephano etiam subito, ncc satis nota quisustentabalpontem; quem pontemconfregil, ipsa
morle dcfuncto, filium suum Heinricum in regno nullum dispendium passa libcro ct securo cursu
constituit. pertransiit. Quid ad hoc dicemus? largitori bono-
1155. [i. 19. i. 11. rum omnium gralias agamus. (Ibid ) Godefridus
(Auct. Aquic.) Imperator Frcdericus, preterito junior, dux Lotharingiae, iiliam Heinrici comitis
anno profcclus, hoc anuo Romam pervenit multis Lemburgensis in conjugio sortitus cst; per quod
in ilinere laboribus altrilus, et diversis liostiliter tandem rebus omnibus pace compositis, conlculio
obsistentibus ; quos omnes tam sagacitate quam longo temporc protracta, ea conditionc finita est,
ut Godefridus coniirmatum sibi ducatum, sinc ulla
i; »
virtule superavil, cl ad deditioncm atquc sub-
jectionem compulit ; Romanis principibus manda- D contradictione, advocatiam sancti Trudonis, castel-
\it, ut cum cum pace suscipercnt, cl subjectionem lum Rode obtincat, alque omnium, quc possidet
non ncgarent. Quod illi pccunie inhiantes coutuma- idcm comes, post decessum ejus tnedietatem acci-
citer rcnnuerunt, dicenlcs, quod nisi ad quas vcl- picns, hcrcditario jure successor tiat. Arnoldus hc-
lent conditionea acquiesceret, ipsos non subjectos, reticus et scismaticus de Brixia. discipuius magi-
sed hostes scntiret. (mperator scmper eorum inex- stri Petri Abailart, a quinque apostolicis excommu-
pletam avariciam respuens, Romam armata manu nicatui : landcm sub Adriano papa laquco suspcn-
ingreditur; papam Adrianum amicum ct aptum dilur, corpus ejus igne crcmatur el combusti cinc-
sihi inveniens, in ecclesia sancti Petri benedictione rcs in Tibcrim projiciunlur.
confirmalur ct coroualnr. lulerim exercitus ejus,

\ \Ki.i: LE( riONI S

UH codia eraiit Mirmus\ restituimus eas ex Alberieo, cujut lecttonm
iores imjits vocis litteraa i»
D.Car.
conjectura assecutus erat V. h. Grotefend.
Car. Qrotefend. i

N01 1

395) Obiil a ll«).

 ;

CHRONICA. — AICTAHIIM AFFLIGEMENSE. 290

im. ]{ \ y o,). A: 2. H. 12. ^ milia de suis amiserant, magna instantia et forlitu"

Fredericus impcrator judicio ct cousilio cpisco- dine superatum, positis ineo militibusobtinuit. Inde
porum ct arcliiepiscorum relicta uxore sua, duxit circa natale Domini Antiochiam venicns, duo ca-
filiarn comitis Durgundionum, Reinaldi nominc, de stella Harencet Femie acquisivit, tertium destruxit
ultraSaonam ;
quam palruus suus comesWilhelmus et quocumque princeps ipsius Raimundus incuriaet
arta turris custodia diu clausam tenuerat, ut eam insolenti temeritate amiscrat, Turcis irrucnlibus

perderetet hereditalom ejusfraudulenter preriperet; cum maxima parte cxercitus sui occisus, ipse viri-

sed Deo miserante dc manibus ojus liberata, impc- litcr agens recuporavit. Deinde progressus in ulte-

ratori inconjugium copulata est. Heinrieus junior riora, Cesaream Cappadocic obsidet, obsessam
rex Anglorum, cxercitum copiosum ct magnum belli quartodie ccpit, et quia rctinere non potuit, utpote
apparatum quem proposuerat ducere in Hiberniam, a nostris longe positam, dextruxit ; et sic omnia
ut eam suo dominio subjugaret, fratremque suum prosperc agens, ad suos Hierosolimam cum magna
consilio episcoporum et religiosorum virorum illi gloria ct gaudio christianorum rcversus, ibidem
insule regem conslituerct, convertit contra regem biennio commoratus Uxor ejus Dethanie reli-
est.

Francorum ;hac scilicet de causa, quia uxorem ejus gionis habitum suscepit. Drandeburch castellum in
ab eo reliclam in matrimonium duxerat, cujus B terra Sclavorum trans Albim, per quod pagani,
patrimonium salis magnum et amplum, ducatum cliristianos graviter affligebant, Albcrlus marchio
scilicet Aquitanie et omnia ipsi subjacentia, rege comes in Saxonia obsedit, cepit, positisquo in eo
contradicente, possidere contendebat. Inde gravis militibus Sclavos humiliavit, ac per hoc christianos
et longacontcntio intcr eos exorta est, ita ut in par- fines multum dilatavit. Fredericusimperatorsccundo
tibusutriusque regni viderenlur urbes destrui, villc in Ilaliam, plenius eam subjugalurus, movit exer-
et opida cremari, homicidia, depredationes rcrum citum cum duce Dohemie et ceteris regni sui prin-
omnium violcnter fieri.et a Pyreneismontibuspcne cipibus (397). Cenobium Gemblacense, quod ante
ad fines Flandrie hoc malum quasi pestisgravissima annos circiter20 succensum (398) sed Dei clemcnlia
intolerabiliter grassari. et suftragiis sanctorum quorum rcliquie in illa

1157. o 21. 3. 43. continentur ecclesia, aquis de alveo vicini ftuminis

Thcodericus comcs Flandrie, jam tertio profectus elevatis et monasterio superfusis restinclum, modo
cum quibusdam principibus terrc sue, ducta etiam tali presidio destitutum, occalto Dei judicio cum
uxore sua zelo pio devotionis accensa, cum qua- claustroet ccteris officinis totoque oppido combu-
dringentis mililibus et copioso bclli apparatu llicro- stum est.

solimam, Philippus filius ejus comitatum suscepit ;

Lj 11o8. 6. 22. 4. 14.
quem justicia, fortitudo et liberalilas omnibus bonis Frederico imperatore in Italia posilo, civilalibus
laudabilem etamabilcm fecit Quam (396) ea tem- et urbibus subactis, duces, comites et principes
pcstate in tanta perturbatione et dcsperatione inve- tcrre ad eum partim timore partim amore conve-
nit, ut jam timerent se finibus suis expelli, loca nerunt, debitam ei subjectionem et reverentiam ci

sancta gentibus prophananda, totamque terram pos- exhibuerunt (Aug. 6 ) exceptisMediolanensibus, qui
sidendam relinqui. Noradin enim, Sanguinii filius, sicut predecessoribus ejus, ita ipsi quoque rebelles
rupto pacis fcedere primo improvisis supcrvcniens, extiterunt. Ipse absquc ulla dilatione sua usus
eis congressus supcravit. Secundo in vigilia pente- constantia, civitatcm obsedit, el quamvis interius
costes congrediens, fere scxcentos in cxcrcitu pro- habercnt, ut dicitur, 60 milia armalorum, primo
batos, quosdam templi, quosdam regismilites cepit, tamen secundo congrcssu multa stragc humiliatos
et
occidit, regem vix fuga elapsum ceterosquc in ca- ad dcditionem compulit, ut 200 de nobilioribus
strum Delinas impulit, terramque, usque marilima civilatis pacis obsides darent, et quamcumque con-
nullo resistcnte progrediens, multa ex cede vastavit dilionem sibi ab eo impositam suscipercnt. Quibus
In lanto timorc positos Dominus adjutor in oporlu- D acceptis et condilionibus sacramenlo confirmalis
nitatibus, in tribulatione, pcrcomitcm supradictum (Sept. 8) quasi securus, exercitum quosdam in
hoc modo consolalus est. Ipse namque Dei confisus propria, quosdam in hiberna dimisit ; ipse inltalia
adjutorio, ct sancte crucis quc, in exercilu fereba- se retinens, pius et justus ab omnibus appellatus,et
tur, munitus signaculo, adjunclo sibi rege audacter secundus post Karolum Magnum justitia et piclatc
congressus, Noradin cum suis superavit, superatos est habitus. Interim tamen suaocia piis rei publice
humiliavit, humiliatos ad pacem poscendam compu- perornans negociis, Laudam civitatem, quam Me-
lit. quod Cavoa dicitur, noslris valdc
Castcllum, diolancnses destruxerant, in tutiori loco translatam
infestum. quippcqui per illud intra 7 annos fcre 18 rcstruxit. Cumam quoque, quam idcm Dei et 4i9 sui

VAKLE LECTIONES.
449
Dei et erasit Bliraus, ut videtur, qui laudes Fridcrici ct in codice delere studuit ;
rcstituimus ex
Alberico
NOT^.
Hierosolymam scilicct
(396( processit
Hoc factum demum 1158, mense Junio
(397) ; (398) A. U3G.
anno enim 1157 imperator ultra Durgundiam non
 .

291 SlGEBERTl GEMBLACENSIS. 29-2

hostespone destruxerant, renovavit et munivit. A bus rcgni, pretentoanno ab imperatore ter vocatus.
1159. 11. 7. F. 28. A. 3 H. 15. Quorum advenlu oppido letatus, consilio principum
(Sept. 1 )
Adrianus papa diem ultimum claudit. stalim obsedit ex omni parte Mediolanum, et ila

Bolandus cancellarius et Octavianus presbytcr car- coartavit eos, ut non habcrent potestatem libere

dinalis depapatu contendunt. Bellum gravissimum egrediendi vel ingrediendi, emendi vel vendendi.

ortum erat 20 inter ducem

ante annos circiter Timuitenim proptcr reverentiam ccclesiarum ar-

Lovanii Godefridum juniorem, et Walterum cogno- mata manu ingredi ; el ut parceret militibus, qui in

mentoBertold Puer quidetn Godefridus adhuc in congressione,utassolet fieri, occidi possent, maluit

cunis jacebat ; turba autem seditiosorum utriusquc famecrucialos ad deditionem compelli. Ipse interim

partispacem turbabat. Unde magnum malum pro- pauperum insislebat

cotidie eleinosinis dccimain ;

quoddam contagiumterramutriusque
cessit, et quasi
partem omnium redituum suoruni pauperibus ero-
invasit. Agricole enim bonis suis spoliati, miseri et gabat, cstimans se melius elcmosinis pauperum

oxsulos de finibus suis sunt cgressi ; terra deserta quam armis militum posse vincere. Ipse pius et

liabilatoribus inculta remansit. Erat cernere mise- dilectus omnibus habitus est, ut duces et comites
riam, incendia, bomicidia, rcrum omnium depreda- Guillelmi rcgis Sicilie dominum suum desercrent et
tiones violenter tieri, fere per annos 20, donec boc. ad ipsum se conferrent. Baldewinus quintus rex

anno quarto bello Grinbergensis (399) urbs antiqua Jherusalem vita deccssit ; Amalricus fratcr ejus ei

ruit (Virg. jEn. n, 363), multos dominata per annos; successit.

castrumquc magnum et famosum quod humana 1162. 10. 24. 8. 18.

virtute vix poterat, justo Dei judicio combustum et Mediolanenses obsidionc, fame, inopia, et quod
ad solumusque dirutum est. Accidit hoc in festo est gravius, seditione coartati, per intcrnuntios pe-

sancti Remigii. Itaque omni auxilio dcstitutus, a tunlab imperatore miscricordiam ; tantum ut vita

comitc Flandrie derelictus, cuisoli innitebatur, cum doncntur, omnem conditionem ab ipso propositam

duce, sero tamcn, in pacem rediit. Mediolanenscs promittunt se sustincre. Kalendis itaque Martii,

violatis sacramcntis castrum, inquo imperator the- omnes pcr turmas suas exeunt, prius principes,
post eos nobileset milites, gladios manibus tenen-
sauros suos deposuerat, invadunt, milites custodes
castelli capiunt, thcsauros diripiunt, ulteriusque tes, quasi essent rei majestatis et proditores, deinde

progredicntes, amicos ejus et confoedcratos impu. promiscuum vulgus, funibus colla inncxit in cili-

quam credi potest ciis, cinerc capitibus aspcrsisad pedes imperatoris

gnant. lpse hoc audito, ultra

ammirans et exhorrens eorum perfidiam, decrevit ~ in

modum crucis se prosternunt. Imperator, qui
de criminc dcbito proposuerat eos ad lerrorem aliorum diversis sup-
Dei ct suam injuriam intidelitatis

1100.) Obsedit itaque pliciis interimere, vita donalos, rebusque necessa-

talione vindicandam. (An
riis, quantum secum ferre polerant, concessis, per
Criminum (ioO) castrum satis munitum, in quo erat
maxima fiducia et fortitudo eorum, obsessum cepit regiones dispersit, ita ut non habcrent licentiam in

[Jan. 26), captum dcstruxit, milites quiin eo inventi civitatcm amplius revertendi ; deinde jussit suos
quocumque civitalem ingredi, muros, turres, alta et superba
sunt, vita donatos abire permisit, sed et
Mediolanensium erant, circumquaque vastari pre- fastigia ctedificia dcstrui — tribus tamcn pcpercit
cepit. ecclesiis, sancle Marie, sancti Mauricii, ct sancti

1160. 8. 24. 6. 16. Ambrosii, cum oflicinis clericorum, ofticialibus ipso-

Heinricus rex Anglorum liliam Stephani, neptem rum, domibus ot indcmpnitate rerum concessa —
sanctimonialem abbalissam in claustro erarium publicum sibi rescrvari. Placcntini, Bolo-
suam et

consecralam, contra fas legum Matheo iilio comitis nienscs, Brixienses, Mediolanensibus contra impe-

Flandric dedit uxorcm, ut per eam comitatum rcti- ratorem conioederali, cxcmplo corum territi, eam-

ncrcl Boloniensem. Et quia sponsa Deo dicata, non dem humilitalis subjcclioncm, quasi rci majestalis
substrati impcratoris pedibus, exhibuerunt ipsius
sponsum scd adulleram summo regi superduxit,
bclla ctseditioncs inimicus intcr patrem et filium, que indulgentia voniam optinucrunt. Famcs gra
inter fratrem et fratrem concitavit Fridericus im- vissima in lantum prevaluit, nt modius tritici von-

cum videret, proptcr paucitatem exercitus derctur iO ct eo ampliussolidis Lovaniensis monete,

perator
Mediolancnscs contra se insolentius agcrc, misit multaquc milia hominum famc periisscnt, nisi

Dominus paupcris populi afllictionem respexis-

per omnes fines rcgni sui, ulvcnirent ci in auxilium,
se non rccessurum a civitalo, donec
juravit. sct. lpseenim qui percutit et medetur, dedit spiri-
et
caperet cam. Ft aulem hoc juramentum ratum tnin lionum in cordibus fidclium suorum, cujus in-

maneret, designavit, si forte vita decedcret, duos slinctu largam manum ad pauperes cxteinleriint,

iiiiperatorcs, filium Conradi prcdccessoris sui, ot eorumque inopiam sua babundantia Buppleverunt.
post etini llcinrieum duccm Saxonic. ct lar^ius quam aliquando nostris tem|)oribus vidi-

25. 7. 17. mus, suaeos liboralilate suslcntavcrunt Impcrator

H61. '»•

Convencial oxercitus niagnus ex omnibus parti- Frcdericus a rege Francorum invilalus, ut sublalo
NOTyE.
,'399) Prope Vilvordam occidcntem versns. 100) Crcmam.
 ;

293 CHRONICA. - CONTINUATIO AQUICINCTINA 294

schismatc Romane ecclesic pax firma redderetur, \ 1163. R.ll. F. 27. A. 9. H. I.

concilium in terrilorio Besuntionum Dolo villa su- Corpora trium magorum a Reinaldo Coloniensi
per Sennam tluvium, in decollatione saucti Johan- electo de ecclesia quadamcivitati Mediolanensi con-

nis baptiste convocavit ; sed in tanto conventu re- tigua translata sunt, et cum magno gaudio et exul-

gum, ducum, comitum, archiepiscoporum, episco- tatione totius provincie, proccssione mirabiliter or-

porum et abbatum, Clarevallensium consilio et dinata nec simili omnibus retro seculis visa vel au-

instinctu rege Francie ab imperatore averso, quique dita, civitati Coloniensi illata et in ecclesia sancli

sine effectu, eadem et adhuc graviore permanente Petri reposita sunt. Si quis vult scire, quomodo de
discordia, in sua redierunt. Desponsata filia regis partibus suis translata sint Constantinopolim, et de
Francorum filio regis Anglorum, contentio con- Constantinopoli Mediolanum, id in ccclesia sancti
quievit, ct pax plena inter eos convenit. Petri Coloniensisinveniet.

CONTINUATIO AQUIGINCTINA
De hac continuatione, omnium praestantissima, et in ultima saltem dec.ennio factis co&va, jam cgimus
col. 29. Damus primi integram e codice egregio B5, quem tamen non esse autographum auctoris, supravi-
dimus col. 45.

Brevis epilogus. Eusebius hystoriographus Cesa- g tus. Nam multorum anime, qui ibi a Sarracenis
riensis episcopus scripsit principia hujus volumi- fame perierunt, per Dei misericor-
interfecti sunt et
nis, veraci stilo futuris insinuans successionem re- diam salve facte sunt Inter Ralduinum comitem
gum et seriemtemporum,analivilate Abrahe patriar- Montensem et Sibillam comitissam Flandrensem
che usque ad vicesimum Constantini magni prin- orta discordia, milites Flandrenses pago Austre-
in
cipis annum. Scripsit autem Grece ; set beatus batensi incendiis et rapinis patriam demoliuntur.
Jheronimus transtulit A vicesimo autem
Latine. Ad hanc discordiam pacificandam Sanson venera-
anno Constantini usque ad mortem Valentis impe- bilis Remensis archiepiscopus cum quibusdam epi-

ratoris idem bcatus Jheronimus digessit. A primo scopis suffraganeis suis venit et quibusdam ma-
;

vero anno Gratiani usque ad mortem Valentiniani livolis pacem turbantibus, parum profecit. Ecclesia

junioris filii Placidie, Prosper sancti Augustini dis- Hasnoniensis tunc ab eodcm archiepiscopo dedicata
cipulus composuit. Deinde Sigibertus Gemblaucen- esl. (Ib.) Hyemps gravissima quatuor mensibus in-

sismonachus, vir satis litteratus, altius repetens, a valuit et prevaluil.

primo anno primi Thcodosii usque ad septimum an- 1250. 14. 15. 15. 7.

num Henrici quinti hujus nominis imperatoris de- Theodericus comes Flandrensis revertitur ab Jhe-
scripsit. Post hinc Anselmus abbas supradicte Gem- rosolimis. Qui commotus pro injuria, quam Bal-
blaucensis ecclesie, a septimo anno Henrici usque duinus comes Montensis pretcrito anno sue feceiat
ad undecimum annum Lotharii imperatoris que se- uxori, contra eum exercitum movit. At Balduinus
cuntur apposuit. Reliqua vero, que ab anno unde- de suis viribus diffidens, Henricum episcopum Leo-
cimo Lotharii usque ad annum 12 Conradi regis dicensem et Henricum comitem Namucensem con-
scripta sunt, quis scripserit ignoramus A 13° au- tra Flandrenses adduxit. Set Flandrensibus suo
tem anno Conradi rcgis Theuthonicorum et 14° Lu- more viriliter repugnantibus, inglorii ad sua sunt
dovici hujus nominis septimi regis Francorum, ro- reversi Namucensis comes et Leodicensis epi-
galu quorundam fratrum Aquicinensium, et post- scopus. (Auct. Aquic.) Orta est conlentio inler Hen-
modum auctoritate Symonis ejusdem ecclesie abba- ricum episcopum Leodicensem et Henricum comi-
tis |4-01) quidam monachus ejusdem ecclesie fami- tem Namucensem. Unde congregato utrimque excr-
liarissimus, mediocriter lilteratus, usque in calcem citu congressi, superior factus episcopus, non sine
voluminis sequentia apposuit. Audita magis quam multorum cede victoria potitus est.
visa scripsit, et que a fidelibus relatoribus audivit, 1151. 15. 16. 16. 8.

posterorum notice dereliquit. Lilterati enim nostri Ludowicus rex Francorum consilio domni Ber-
seculi hisintenderepronichilo ducunt. et hujusmodi ^ nardi abbatis Clarevallensis Aanordem uxorem
scripturam vilipendunt. suam repudiavit, et ducatum Aquitanie provincie
1149. R. 16. F. 14. A. 14. H. 6. amisit. Erat enim filia ducis Aquitanie. Aanors vero
(Auct. Aquic.) Anno d. i. 1149. Conradus rex quondam regina Henrico, filio Gaufridi comitis An-
Theuthonicorum ct Ludovicus rex Francorum pro- degavorum, qui postea in Anglia regnavit, nupsit
cinctum solvunt, et sine ullo prosperitatis effectu sicque predicla mulier de regno ad regnum transiit.
ab itinere Jherosolimorum revertuntur ; nunquam Genuit autem ex ea quatuor filios, Henricum regem
audita tanta infelicitate corporali christiani exerci- qui ante patrem obiit, Richardum regem, qui patri

NOT/E.
401) A. 1135-1201
205 SIGEBEHTl GEMBLACENSIS. 296

successit, Gaufridum comitum Britannie, et Jo- \ tur. Huic Gonstantia, soror Ludowici Francorum
lianncm qui dicitur sine tcrra ; tres quoque filias, regis nupserat. autem Eustachio, comiti
Morluo
quarum una nupsit regi liispanie, sequens regi Si- Sancti Egidii secundocopulata estmalrimonio. Vario
cilie, tertia duci Saxonie. Nam dc rege Ludowico cvenlu advcrsum Steplianum regcm Anglorum a

duas genuerat filias, quarum prima nupsit Henrico Henrico, lilio comitis Andegavorum, pugnatur. Sle-
comili Gampanensi, scquens Theobaldo fratri ejus phanus rcx Anglorum Henrico cognato suo recon-
comiti Blesensi. Ludovicus rex Francorum secun- ciliatur.

dam uxorem Conslantiam liliam regis Hispa-

duxit HU. 2. 19. 19. H.
nie, religiosam
satis ex qua genuil duas tilias,
; .1/k7, Aquic.) Bomane eecclesie M>7 US oidinatur
quarum una nupsit Henrico regi juniori, tilio Hen- episcopus Adrianus, qui ot Nicholaus, Albancnsis
rici Anglorum regis, altera vero tilio imperatoris episcopus annis 0. Stephanus rex Anglie veneno,
Gonstantinopolitani. (Auct. Aquic.) Fructus tcrra ut quidam asserunt, in cibo sumpto subito moritur
habuit uberes, set pluviarum inundatione a festivi- Orl. 25) : cui succcssit Heinricus nepos ejus (/&.),

tate sancti Johannis usque ad medium Augusti om- cujus avus fuil ille famosus rex Anglie Henricus.
nia vastante, vix ad maturitatem perduxit. Nam vi- Filia nanique ejus, que imperatori nupta imperatrix
R
num et ccteri fructus ex parte defecerunt, et quod dicebatur, et erat comiti Andegavensi nupta post
de uvis collectum acorem versum est (Ib.)
est, in excessum iinperatoris, supradictum Henricum et

IncivitateAtrebatensi post beate memoric domnum fratres ejus de eo suscepit. Qui cum adliuc lactens
Alvisum episcopum, qui in expeditione Jherosolimi- sub ubere nutrieis esset, dofuncto avo ejus Henrico
tana obierat (402), ordinatur Godescalcus quaitus rege in Angliam deportatus electione omnium prin-
episcopus. cipum,datis juramentis in regno confirmatus est.

1152. B. 16. F. 17. A. 17. H. 9. Electus est etiam comes Stepbanus cognatus ejus,
[Auct. Aq.j Conradus rex diem clausit ultimum. qui regnum regeret et infantem educaret. Qui Sle-
Optimalcs vero regni et episcopi in unum convc- pbanus a principibus persuasus, regnum invasit et

nientes, elegerunt (Mart. 9.) Fredericum |illustrem tcnuil. Hoc comperto, imperatrix Angliam cum
ducem, tilium Frederici ducis Suavorum. Hujus exercitu ingredilur, et auxilio lratris sui Roberti
avunculi fuerunt Conradus supramcmoratus impe- comilis de Claudiocestria, multis et gravibus preliis
rator, et Henricus dux Austrasiorum, pater regine commissis, multa audacter opera perpetravil. Ad
Hungarii. (//>.) In ecclesia sancti Nicholai, que con- ultimum posl plurimos annos filio suo juvenejam
structa est in oppido Brusellensi, sancta Maria ma- adulto, Slephano subito dcfuncto, filium suum Hen
ter Jesu Christi mulla miracula operata est. Ecclesia ^ gem consiituit.
ricum regem lprensis cogno
\\ iueimus Yprensis
constituil. 'Wiilelmus

sancli Bertini combusta est cum omnibus appendi- menlo Baslardus cum suis militibus, quia Stephano
tiis suis, in ipso festo sancti Bertini, dum matuti- regi favcrat, a Henrico regc ab Anglia cxpellitur.
norum sollempnia agcrentur, cum magna parte op- Willelmus comes Bolonicnsis ad graciam regis Ilen-
pidi. rici et pacem reducitur, et omnes bellorum motus
1153. 1. 18. 18. 10. in Anglia sedanlur.
(Aut. Aquic) Eclipsis solis facla est 7. Kal. Febr. 1155. 3. 20. 1. 12.

in 2 feria. 5 Id. cjusdcm mensis in 2 feria audita (Auct. Aquic.) Fredericus rox prelerito anno pro-
sunt tonitrua. Eugcnius papa obiit : succcdit ei Con- foctus Bomam pe.rvenil, multis in ilincre laboribus
radus 166m papa Sabinensis episcopus, Anastasius attrilus, ct, diversis hoslililor obsistonlibus ;
quos
appellatus, etatc grandevus, vicarius domni pape omnes ad subjcctionem el deditionem conipulit Set
predecessoris sui.Domnus quoque Bernardus abbas cum a Bomanis principibus minime reciperetur,
Clarevallensis, qui quasi lucifer exortus monachi- Bomam armala manu ingredilur papam Adrianuin ;

cum ordincin illustrabat, mieravil ad Dominum amicum sibietcaptum experiens, in ecclcsia sancti
Cujus vita et doctrina iu tantum excellit, ut minusL^
I)
p e ^ r benediclione imperiali confirmatur
i et corona-
sit, quicquid in cjus lando diclum fucril. Turbogra- tur. Inlerim exercitus totum procinctum ec-
ejus

vissimo tempestaiis per fines viam molitus quasi clesie boati Petri circumdederat. donec omnibus
sulcum ducens, unius dioi itinerc queque velul expletis cum imporatore egrederetur. Bomani qui-
flammis depastus consumens, lugenda vesligia reli- busdam rosidms, quos incautos ocoupaverant, in-
quit. Ascalon capta cst a Domini excrcitu, qui cst tcrfcclis, cum imperatore congredinntur ; set mox
Jhcrosolimis, et possessa a nostris, multo lamen in fugam vorsi, ad Tiboiis alveum cogunlnr, Quanti
labore acdiuturno bello, multis etiam periculis el in congressione ceciderunl, quanti in fluminesub-
gravibns dampnis noslro prius exereilu aftliclo. Erat mersisunt, scriptis coinmittere audeo Impe-
non
urbs illa 15o lurribus prevalidis munita, cl ccnacu- ralor victor regreditur. Godefridus junjor dux Lo-
lisdomatum in plateis suis quasi cripta laquoariis tbaringie filiam Henrici comitis Lemburgensis in

superlecla, el quodammodo inexpugnabilis. Eusla- conjugio sortitusest; per quod tandem rebus om-
chius lilms Stepliani regia Anglie in Anglia mori- nibus paco COmpositis, conlonlio lonjio temport
Mi| E

102 \. Hi7, secundum Annales Aquicinensea

 297 CHRONICA. — CONTINUATIO AQITCINCTINA. 298

contracta ea conditione tinita est, ut Godefridus \ debitum exhibemus honorem, a quibus, videlicel pro-

confirmatum sibi ducatum sancti Trudonis, castel- genitoribus nostris, et regni dignitatem suscepimus
lum Rode optineat, atquc omnium que possidobat, et honorem. Nusquam enim\ante tempora Comtantini
idem comes post decessum ejus mediet;item acci- Silvester regale aliquid liabuisse dinoseitur ; set ejus
piens, bereditario jure possideat. In insula Aquici- pietatis concessione pax reddita est ecclesie, libertas
nensi dedicata est ecclesia beate Deigenilricis Marie restituta, et quicquid hodie papatus vester regale ha-
aGodescalco Alrebatensi episcopo, menscJulio. berc dinoscitur, largitione principum optinrt. Unde
H56. R. i. F. 21. A. 2 II. 13. cum Romano ponti/ici scribimus, jure et untique m-
Fredericus imperator, consentientihus arcbiepi- men nostrum vestro preponimus. Ab his autem, qui
scopis et episcopis Thcutonici regni, uxorem suam dii sunt per adoptionem et regalia nostra tenent cur
injuste dimisit, et inde magnam sibi calamilatem hominagium et regatia sacramenta non exigamus,
paravit. autem imperator aliam duxit uxorem,
Ipse cum ille noster et vester verus inslitutor ab homine
liliam cujusdamducis Burgundionum, virginem rege nichil accipiens, et omnia bona omnibus confe^
elegantem. (Auct. Aquic ) Pbilippus, filius Theode- rens, qui pro se et pro Petro censum cesari persoivit,
rici comitis Flandrensensium, filiam Rodulfi Viroman- et exemplum dedit vobis, ut et vos ila faciatis, doceat

densium comitis Elizabeth uxorem ducit Belvaci.

B vos ila dicens: a me, quia mitis sum
i
« Discite et hu-
Fredericus imperator a papa Adriano et Rollando milis corde. » Aut igitur episcopi regalia nobis di-
i
cancellario pro uxoris sue prime divortio vehe- mittant, aut si hec sibi utilia judicaverint, que Dei
menter arguitur. Quod ille egre ferens cardinalibus Deo, et que cesaris sunt cesari reddant. Cardinalibus
Romanis introitum civitatum et ecclesiarum regni utique vestris clause sunt ecclesie, ut non pateant ci-
sui inlerdixil. vitates ; quia non videmus predicatores, set predato-

H57. 5. 22. 3. li. res; non pacis administratores, set pecunie raptores ;
Adrianus papa et Fredericus imperator, orta inter non orbts corroboratores, set pecunie ultra modum
se simulate pro diversis causis, epistolas nimis i -isatiabiles corrosores. Cum viderimus eos quales
mordaci sermone ad alterutrum conscribunt. Epi- requirit Ecclesia, portantes pacem, illuminantes pa-
stola Adriani pape ad Fredericum impcratorem; triam, assistentes cause humilium in equitale, neces-
Adrianus episcopus servus servorum Dei, dilecto filio sariis eos stipendiis et commeatu sustentare non diffe-
in Christo Frederico Romanorum imperatori, salutem remus. Uumilitatis autem, que custos est virtutum, et
et apostolicam benedictionem. Lex divina, sicut pa- minimam notam incurritis
mansuctudinis vestre non
rentes honorantibus vite longcvitatem repromittit, p cum hujusmodi questioncs religioni non multum con-
ita maledicentibus palri et matri sententiam ni- ferentes secularibus personis proponitis. Provideat
chilominus mortis intendit. Veritatis autem voce itaqae paternitas vestra, ne dum talia monet, que di-
docemur, quia omnis qui se exaltat, humiliabitur, gna non ducimus, offendiculum ponat illis, qui velut
et qui se humiliat, exaltabitur. Quapropter, dilecte ad umbram serotinam ori vestro aures suas arrigere
mi in Domino fili, super prudentia tua non me- fcstinant. Non enim possumus non respondere auditis :
diocriter admiramur, quod beato Petro et sancte cum superbie detestabilcm bestiam usque ad sedem
Romane ecclesie illi commisse non quantam debe- beati Petri jam
reptasse videamus. Paci ecclesiastice
res revercntiam exhibere videris. In litteris enim bene providentes, semper valealis. Hic relectis, papa
ad nos missis nomen tuum nostro prcponis; in quo totus in imperalorem invebitur, et quoscumquc po-
insolentie, ne dicam arrogantie, notam incurris Quid test,ab eo vcrbis et scriptis avertit (403) Italienses
dicam de fidelitate beato Petro et nobis a te promissa contra imperatorem rebellanl; ipse vero ad eos de-
et jurata, quomodo eam observes, qui ab his qui dii bellandos Italiam petit. Contra quem Ilalienses ur-
tunt et filii Excelsi omnes, episcopis scilicet, homina- bibuset caslellis munitis, se ad debellandumaccin-
gium requiris, fidelitatem exigis, manus eorum con- gunl, eumque Mediolanum bostilitcradheuntem non
secratas manibus tuis innectis, et manifesle factusr\ recipiunt. Imperator autem, expugnalis munitioni
nobis contrarius, cardinalibus a latere nostro directis bus que contra se erant, Mediolanum obsidet. (Ib.)
non solum ecclesias, sed etiam civitates regni tui Theodericus comes Flandrie tercio Iherosolimam
daudisl Resipisce igitur, resipisce, tibi consutimus, petit cum quorum discessum
Sibilla conjuge. Posl
quia dum a nobis consecrationem et coronam me- Pbilippus filius eorum adversus Symonis de Oizi
rueris, dum inconcessa captas, ne conccssa perdas, sibi subici nolentis conlumaciam edomandam exer-
tue nobditati timemus. Data Prencste 8 Kal. Ju'ii. cilum ducit, et Inci castellum obsidct et capit
Rescriptum imperatoris ad eundem : Fredericus Dei contra Ludovicum regem Francorum commotio et
gratia Romanorum imperator sempcr augustus, simultas Henrici regis Anglorum exoritur.
Adriano ecclesie catholice summo pontifici, omnibus 1158. 6. 23. 4. 13.
adherere que cepit Jesus facere et docere. Lex justi- Adrianus papa cum cardinalibus suis habitocon-
cie unicuique quod suum cst restituit. Non enim pa- silio, Fredericum imperatorem, qui vivenle uxore
rentibus nostris dcrogamus, quibus in hocrcgnonoslro sua aliam superduxerat, excommunicat, sub boc
NOT.E.
403 Imitatur verba Sigeberti de Gregorio VII, a. 1070
Patrol. GLX. 10
299 SIGF.BERTI GEMBLACENSIS. 300

opteatu, ut primates regni quasi justa ex causa ex- \ regis Anglorum abbatissam raptam de monasterio
eommunicato regi conlradicant. Adrianus papa et ubi crat Deo sacrata per violentiam regis Anglorum,
omnes cardinalesRomanipreter quatuor Willelmum ducit uxorem, et per eam optinet comitatuin Bolo-
regem Sicilie ad regnandum in Italia contra Frede- niensem. Qua de causa a Sansone Remorum archi-
ricum imperatorem invitant, misso ei per Rollan- episcopo et ab ejus suffraganeis omnibus episcopis
dum cancellarium beati Petri vexillo. Huic factioni excommunicatus est, et a patre suo Theoderico et
non consenscrunt lmerus episcopus Tusculanus, et fratre Philippo propter castellum Lens, quod ad-
Octavianus presbytercardinalis tiluli Sancte Cecilic, versus eos jure hereditario repetebat, nimium in-
Wido Creinonensis Johannes de Sancto Martino. juriatus Legatio pro reconciliatione regni et sacer-
Auct. Aquic.) Philippus comes Flandrie ,
filius docii nunc a rege Ludovico Francorum ad impera-
Theoderici, navalem expeditionem ducit adversus torem Romanuin Fredericum vadit, nunc ab impe-
Theodericum, comitem Hollandie et piratas subejus ratore ad regem vicissimredit.

tuitione degentes, etacceptis obsidibus victorrever- 1161. 9. 26. 7. 18.

titur, et Beverne comburit. (Auct. Aquic.) Fredericus imperator civitatem

1139. R. 7, F. 24 A. 5. H. 16. 3Iediolanensem quinquc annis obsessam vicit et in

Henricus Rex Anglorum post adeptum regnum B deditionem coegit (406). Corpora trium magorum,
quod diu mente conceperat, contra
elatus,
qui ab oriente in Bethleem venerunt adorare Domi-
ultrase
Ludovicum regem Francorum rebellat. Qui, congre- num, cum quibusdam reliquiis sanctorum in eadem
urbe quiescentium, a Rainaldo imperatoris cancel-
gato exercilu, Aquilaniam transiit, cturbem Tolo-
sam obsidione cinxit. Rex autem Francorum cum lario transferuntur, et in majori ecclesia Sancti Pe-

suis militibus, priusquam obsideretur, civitatem po- tri in urbe Coloniadecenler reconduntur (an. 1163 .

tenter ingressus est, et a comitc Sancti Egidii seu (Ib.) Fames valida. Sanson venerabilis Remorum
cum magno gaudio susceptus est. Quod rex archiepiscopus obiit, et sepelitur in cenobio Ignia-
civibus
eorum concordiam et stabili- censi (i07). Cui succedit Henricus episcopus Belva-
Anglorum cernens, et

tatem videns, indoluit, veritusque regis potentiam, censis, fraler Ludovici Francorum regis. In episco-

[Auct. Aquic.) Theodericus comes patu Belvacensi substituitur Bartholomeus ecclesiae

inefticax rediit.
Jherosolima revertitur. Sibilla Remensis archidiaconus. Ludovicus rex Franco-
Flandriae tcrcia vice
rum, indignum ducens contra ecclesie statum agi
autem comitissa ibidem remansit, ct habitu religio-
per violentiam imperatoris legatum ad
Frederici,
nis apud Sanctum Lazarum assumpto, ibidem san-
eum dirigit Henricum comitem Trecarum, ut eum
cto fine quievit (404 .

17.
L" ad mutuum convocet colloquium. Qui apud castrum
1160, 8. 25. 6.
Gallie, quod Divion dicilur, quo in loco beatus mar-
Adriano papa defuncto ( i05), Alexander, qui et Rol-
tyr Benignus requiescit, de pace et unitate sancte
landus cancellarius Romarfte ecclesie, ordinatur pa-
et universalis ccclesie loquuturi conveniunt, sed
pa, post bealum Petrum 168»« (cf. Auct Aquic).
dissensu quorundam luce pacis turbala, nichil di-
Contra quem Octovianus presbiter cardinalis tiluli

magno scandalo gnum vcl utile tractanles, uuusquisque rediit ad

^ancle Cccilie, papalum ambiens,
sua(«H. 1162, Sept.). Octovianus, qui et Victor, per
universali ccclesie fuit, quia prolixa inter eos con-
totum regnum Frederrci imperatoris polenler sino-
lentio etiam usque ad sanguinis effusionem proru-
dales agit causas ; Alexander vero, qui et Rollandus,
pit. Fredcricus enim imperator et episcopi Tcutoni-
verilus potenciam imperatoris, profugus ab Italia,
ci vel principes Oclovianum in patriarchio Latera-
emenso mari, venit in Franciam [an. tl02i. Qui a
nensi immantatnm Victorem appellaverunt ; ltalicn-
Ludovico rege el optimatibus cjus gloriose exci-
ses vero, qui et Longobardi, Rollandum cancclla-
pitur.
rium cxtra Romam in loco qui nuncupatur Cisterna
1162. 10. 27 8. 19.
Neronis, in regione Siculi, consecravcrunt, el Ale-
(Auct. Aquic.) Alexander papa collecto generali
xandrum vocitavcrunt (an. 1 L>!), Sept, 20). Alexan-
legatos iu Dconeilio
Turoms 108 , excommunicavit Octoviaoum
dcr et Victor de papato contendentes,
scismaticum et Rainaldum Lolonienseui eleclum,
Franciam certatimad Ludovicum regem et primates
relatione in civitale Belva- archiepiscopum quoque Hogunlinum, Hugonem
regni diriguot: quorum
censi audita etexaminata {Jul.:, prefatUS rex el om- etiaraabbatcm Cluniacensem, cum quibusdam sci-

oea episcopi ipsius rcgni Alexandro pape se sub- smatis auctoribus. In quo concilio quedam cccle-

miserunt. Porro Fredericus imperator et omnes sie utilia traclavit, et deereta predecessorum suo-
Teutonici Viclori obtemperabant. [Ib.) Obiil Willol- rum renovavil et confirmavit; ordinationes autema
Slephani regis Anglie, comes Bolonie et seismaticis factas evacuavil el irritas esse ccnsuit.
mus lilius
Octovianus quoque civitate Treverensi, tenens
dapifer regis Anglie, sine herede. Hathcus vero B-
lius Theoderici comitis Flandrie, filiam Stephani conciliom cum episcopis Teutonicis et Italicls sibi

NOT.K.
A. 1165. secundnm Ann. Aquic et no- 106) I». 26 Mart. 1162
(404]
nlrum ad a 1 l<>S 1 4(i7 Igny, dioec. Remensis
108 I». i Sept. H59. ;ns \ M63. in oetavis Penlecoslei
301 CHRONICA. — CONTINUATIO AQLTCINCTINA. 302

adherentibus. Rollandum et ejus sequaces analhe- J^ cros ordines in sabbato quatuw temporum ad laudem
matizavit. (Ib.) Obiit Balduinus rex Jherosolimorum Dei et ad honorcm imperii apud Wizeburg cum omni
sine herede, filius Fulconis regis quondam comilis devotione susceperunt. Similiter omnes / rincipes se-
Andegavensis. Succedit ei Amalricus frater ejus, culares, dux Saxonie et Albertus marchio senior et
comcs de Joppc. palatinus comes de Rheno, langravius et rcliqui om-
1163. R 11. F. 28. A. 9. H. 1. nes, super sanctorum reliquias id ipsum juraverunt.
(Auct. Aquic.) Theodericus comes Flandrensium Honorabiles quoquc legati regis Anglie amici nostri,
quarto Jherosolimam pelit. Obiit Gyezo, rex Hunga- ab ipso ad nos transmissi, in presentia totius eurie
rorum ; succedit Slephanus filius ejus, habens uxo- nostrc supcr sanctorum reliquias ex parte regis jura-
rem filiam Henrici Austrasiorum marchionis, qui verunt, quod ipse rex cum toto regno suo in parte no-
fuit frater Conradi imperatoris.Gyezo frater ejusdem stra fideliter stabit, et dominum papam Paschalem,
Stephani Hungarorum regnum turbat et infestat quem nos retinemus, nobiscum tenebit, et partem no-
plurimum, auxilio Manuhelis imperatoris Constan- stram manutenebit, et de Rollando scismatico vel ejus
tinopolitani, cujus filiam ob hoc duxerat uxorem. parte amplius se non intromittet. Nos itaque \de tua
[An. 1164; April. 20). Obiit Octavianus pseudo- dilectione etfidelitate pturimam fiduciam habentes,
papa, |et in civitate Lucensi sepelitur. Wido Cre- mandamus libi attentius monentcs et precipientes,
mensis ab ejus sequacibus eligitur, et Paschalis ap- quatinus predictum juramentum, quod nos propria
pellatur. Fredericus imperator in die pentecostes, manu juravimus coramprincipibus et ipsi principes
coactoconcilio episcoporum et principum imperii juraverunt et firmaverunt, ipsecumomnibus fidelibus
sui apud Wiseburch, Alexandrum papam abjurando ecctcsie tuejures et observes, et singulis dominicis die-

sesubjecit Paschali. Quid in illo concilio actum sit bus etfestis in publica missa, sicut edictum est a no-
testatur epislola ejusdem imperatoris missa abbali bis et a principibus, publicam orationem pro domno
Sancti Remacli (409). Epistola imperatoris Frede- papa Paschali nominatim et assidue intus et foris
rici ad abbatem Sancti Remacli : Fredericus Dei precipias recitari. Edictum itaque et statutum est, ut
gratia Romanorum imperator et semper auguslus di- hec omnia juramenta infra sex hebdomadas complean-
lecto fideli suo N. abbali Sancti Remacli gratiam tur. Quod si aliquis clericorum vel monachorum vel
suam et omne bonum. Sicut novit dilectio tua ad cu- laicorum in imperio nostro huic confirmationi et edi-

riam Wizeburch, quam in pentecosten indiximus, nos cto nostro aliquo modo se opponendo contradixerit,
una cumprincipibus universis tam secularibus quam certum sit apud te, quod sicut publicus liostis Dei et
ecclesiasticis gloriose convenimus. Ubi inter cetera imperii absque omni spe recuperationis judicatus est
sancte ecclesie statum, et precipue de negocio domni ^ et dampnatus et ab omni officio et honore atque be-
Paschalis papc, quod in cordibus multorum habeba- neficio destitutus . Lilteras quidem vocationis tibi
tur dubium, communicato consilio universorum prin- transmisimus, et, quiu secundum prudentiam tuam
cipum et omnium clericorum atque laicorum qui ad- nobis in curia valde necessarius fuisses, quod littere

erant, fideliter et magnifice roboravimus ; invocata nostre ad te non pervenerunt valde dolemus. Interim
etiam sancti Spiritus gratia domnum papam Pascha- in partibus tuis nostram presentiam prestolare ; ibi

lem in hunc modum stabilivimus et confirmavimus, enim cum viciniores erimus, si quid justicie tibi

quod nos propria manu nostra super sanctorum reli- defuerit, per omnia complebimus. Vale. Huic impe-
quias publice juramentum fecimus, quod de cetero ratoris tam temerario juramento omncs archiepiT

Rollandum scismaticum nunquam pro papa recipie- scopi ct episcopi seu abbates vel principes totius
mus, etsi ipsedecesserit, ejus successorem, quem pars regni subscribebant, et idem juramentum faciebant.
adversa substituet, unquam recipiemus.
simiiiter, Aliquitamen eorum corde Alexandro papc adhere-
Domnum vero Paschalem papam de cetero sicut uni- bant. Hac de causa in universali ecclesia oritur
versalem et catholicum patrem cum obedientia et ho- grave scandalum, et in regno augescit discidium,
nore et reverentia habebimus et tenebimus, et ab ipso
" dum alter dissidet ab altero, et alter excommuni-
ejusque parte nunquam recedemus, quamdiu ipse vi- catur ab altero. Ea tempestate ecclesia scindeba-
vet et nos vivemus. Si autem nos ab hac vita decedere tur, et navicula Petri gravissimis opprimebatur
contigerit, noster successor, quem principes universi fluctibus.
substituent,hunc honoremimperiiet hanc partem no- 1164. 12. 29. 20. 2.

slram sub eodem juramento tuebitur semper atque te- (An. 1165.) Fredericus imperalor natale Domini
nebit. Hoc idem juramentum omnes archiepiscopi et in palacio suo cclebravit Aquis, ad cujus curiam
episcopiet electi qui intererant, numero quadraginta, omnesoptimates totius regni, sive ecclesiastici seu
super sancta Dei evangelia manu propria unusquisque seculares, ab ipso submoniti convencrunt, et corpus
sub stola sua fecerunt et publice firmaverunt. Et ad domniKaroli Magniimperatoris,qui in basilica beate
removendam pro parte nostra omnem ambiguitatem, Marie sempcr virginis quicscebat, de tumulo mar-
omnes elecli, primus Coioniensis, deinde ceteri, sa- moreo levantes, in locello ligneo in medio ejusdem
NOT^).
(409) Cf Mons. Legg. u, 155. Ceterum consilium pertinere constat.
Wirceburgense atque hanc epistolam ad a. 1165
303 SiGEBERTl GEMBLACENSIS. 304

basilice reposuerunt. A.Aquic.) Ibi Philippuscomes ^ masarchiepiseopus Cantuariensis, pro libertate ec-

Flandrie cum magno militum exercitu affuit, et ab clesia? decerlans, ab ipso exiliatur : quimare Britan-

imperatore Camcracum suspieiens, liamo ejus afte- nicum transiens, a Ludovicorege Francorum tam

ctus est, et magnam paccm tlandrensibus perterram devole quam benigne suscipitur. Godescalcus Attre-

imperatoris eundi ac redeundi obtinuit. Idem a curia balensis episcopus, infirmitate capitis gravatus, epi-

revertens, statim patri suoTheodericocomiti, alhe- scopatum dimisit, cui successit Andreas quidam ab-
rosolima revertenti, obviam proticiscitur (410). Sa- bas de ordine Cislerciensi.
lahadinus.princepsmilitie Noradini regis Damasci, 1105 B. 13 F. 30. A. 11 H. 3

cum magna Turcorum etSarracenorum multitudine. Alcxander papa, a Bomanis contra Fredericum
Egyptum sibi subjugaturusingreditur. Soldanus igi- imperatorcm invitatus, Franm re^icta, in Italiam

tur Babylonie, qui et rex Egypti, de sua suorumque revertitur, ct in die festivitatis sancli Clementispape
virtutc diffidens, Amalricum regem Iherosolimorum, el martyris \\'ov) missa apud beatum Petrum, in
consilio cum suis habito, quesivit sibi adjutorcm.ea Roma Leoniana, ab ipso celebratur. Paschalis. qui

conditione, ul illi annuum persolveret tributum, et et Wido, alter papa, in civitate Italie que Bilerbium
christianos qui captivi tenebanlur liberaret per to- dicilursedem sibi episcopalem statuit, et poteutia

tam Egyptum. His conditionibus rex Iheresolimo- g imperatoris fultus, peregrinos seu mercatores de

rum asscnsum prebuit, et Boamundo principi An- terra Francorum per Italiam transeuntes turbat ct

thioceno, cognato suo, tradita cura regni sui, cum depredatur. Quod multi timentes, licet inviti, ipsum
exercitu valido in auxilium properavit regis Egypti. adorabant et magnismuneribuslionorabant. Alexan-

Quo comperto Noradinus rex Damasci, collectis un- der papa, Romanos habenssuspectos, ad Tusculanos

decumque infidelium regibus et populis, castellum se contulit. Paschalis, qui et Wido, assumptissecum
principis Anthiocheni, Harenc nomine, obsedit. imperatoris 410). Cisternam Neronis ubi Alexan-

Princeps autem Antiochenus, contractis undique der papa fueral consecratus, totam terre coequavit.

viribus, egressus Anthiochia, usque ad castellum (Auct. Aquic.) Philippus comes Flandrie, et Matheus

cum suo exercitu salvus pervcnit. Turci [vero obsi- frater ejus comes Bolonie, dux Lova- el Godefridus

dione relicta, non longe a castello inter augustias niensis, cum septem navium expeditio-
fere milibus

substiterunt locorum. Princeps aulem Antiochenus nem movent adversus Thcodcricum comitem Hol-
altera die Turcos insequulus, infeliciter cum eis pu- landic ;
quem in deditiotiem venientem cum suis
gnavit, ita ut nullus cx eis fere evaderet, nisi quem coniesFlandrie diutius tenuit in captivitate. (Ib.) In

fortitudo equi aut casus aliquis eripuit. Captus est Gandavo infans natus est trinm capitum, habensin
princeps, retentus est et comes Tripolis, cum mullis C caudam pccudis. Similiter in
collo villa sancti Petri

aliis ; alii capiuntur, alii detruncantur. Turci ad castel- quedam femina undecim mensibus gravida, peperit

lum Harencrevertenles,summacumfestinatione illud monslrum, deorsum formatum ut pharetra, sursum

obtinuerunt ; et ex pactione debilem multitudinem, ut galea, ibi habens duo cornua \(ill). (Il>.) Obiit

tam mulierum, quam infantum et vulneratorum, domna Sibilla Flandrensium comitissa, pie memo-
usque Antiochiam perduxerunt. Amalricus vero rex rie, postquam 10 annis Iherosolimis apud Sanctum

Iherusalem cum soldano Egypti Salahadinum Egy- Lazarum servierat.

ptum oppnmentem totis viribuspopulatur ;

quemin 1166. U. 31. 12. 4.

civitate Bellacensiinclusum obsidione cinxit ;

qui ImperatorFredericus addebellandos Romanos ad-
impetum rcgis fcrre non prasvalcns, missis ad eum versantes sibi cxercilum in Italiam mitlit (Anct.

nuntiis reddidit se ejus tidelitati ;

qui a rege ex Aquic.) Bellum inler Ludovicum regem Francorum
consulto cum suis dimissus, in Damascum rediit. et Hcnricum regem Anglorum pro regni sui termi-
Rege quoque in Iherusalem reverso, amiraldi Sar- nis. Ludovicus rex auxilio Philippi Flandrensium
racenorum indigne fercntes soldanum Babylonie comilis regemAnglorumfugat, etpax intereos usquc
chrislianorum tributarium effcctum, omnes inunum in Pascha sequcnlis anni firmatur. (An. 1167.) Du-
conglobati cum predicto Salahadino supcr cum ir-
" catu Rainaldi Coloniensis archiepiscopi et Christiani
ruenlcs, vita simul et rcgno privaverunt. Salahadi- Maguntiensis, Alexandri quoque Lcodicensis cpi-

nus vcro quod diu concupierat, regnum Egypli in- scopi, orieutalis cxcrcilus Frederici imperatorisslia-

vasil, uxorcmque soldaniase interfecti, amissioncm gem fecit quindecim milium de Romanis, reliquos
viri lugcre prohibitam, in conjugium suum transire usquc ad Tvberim fugal. Supradicti episcopi, exce-

coegit. Noradinus rex Syric non post multum mori- pto Magunliensi, et Karolus dux, filius Conradi im-
tur. Predictus autem Salahadinus, justum regni suc- pcratoris, cum mullis aliis ibidem pcstilentia mor-
cessorem inlerficiens, pro eo regnavit Sic tempe- ttti sunt Ossa vero Rainaldi archiepiscopi Colonie
state illa oriens et occidens diversis afliciebalui ca- sunt relata. et in ecclesia beati Pctri honeste tumu-
lamilalibus. Ilenricus rcx, ccclesiarum regni stiijura lata. Successit ei iu episcopatu Philippus archidia-
auferendo, in Anglia tyrannizal ; contra quem Tho- conus ejus. tilius Go/.vini de Falconis monte. Pic

NOT/E
(410 lla-c prior COBlinnatOr Aquicinensis ex ilif Videtur aliquid dccssc, E. P.
Ann Blandiniensibtis ad verbum descripscral. (411) Piinius honim lons Annales Blandm.
305 CHRONiCA. - CONTINUATIO AUlTCINCTlNA. 306

memoric domnus Gozvinus, abbas Aquicinensis se- A, suum, virumsapientem ct magnanimum, cumvalido
ptimus, caritate illustris, amator pacis et religionis, exercitu in Italiam misit ;
qui imperatoris rebelles
7. Id Octob. circa mediam noctem, die dominica, virilitcr invadens, munitiones eorum destruxit, et

luna 11, indictione 14, de hoc seculo transiit (cf. civitales cepit, magnamque partem Italie imperatori
Ann. Aq.) ;
quo in ecclesia beate Marie semper vir- . subegit. Balduinus junior, filius Balduini comitis
ginis, in loco ubi orare consueverat, cum magno Haginoensium, uxorem duxit Margaretam, sororem
filiorum suorum gemitu tumulato, Alexander prior Philippi comitis Flandrensium (414).
ejusdem ecclesie ei octavus succedit. Magna vini ha- 1170 18. 35. 16 8.

bundantia. Henricus , rex Anglie, Henricum filium suum in

1167. R. 15. F. 32. A. 13. H. 5. regem sublimat in Anglia per manus archiepiscopi
Fredericus imperator Italienses levibus preliis Eboracensis ejusque suffraganeorum. Inde simultas
fundit; illi aulem pro libertate patrie suetuenda sa- inter Thomam archiepiscopum Cantuariensem exor-
tisanimati, de omnibus pene Italie civitalibus que ta est et Eboracensem archiepiscopum, quia rex
inter Alpes et Romam consistunt, in unum conve- Anglorum, juxta privilegia Romauorum pontificum
vientes, civitatem Mediolanensem egregie munitam ecclesiae Cantuariensi collata, debuerat inungi ab

reedificant,incontemptum imperatoris. (Auct.Aquic.)

" archiepiscopo Cantuariensi. Exceptis aliis causis,

Ludowicus rex Francorum et Philippus comesFlan- hec maxiuiecausabcato Thome contulit passionem.

drensium iterum movent expeditionem adversus Ludovicus rex Francorum et Henricus senior rex
Henricum regem Anglie. Francis invidentibus et de- Anglorum ad mutuum convenerunt colloquium ;

trahentibus frequentibus bene gestis Philippi comi- ubi Thomas archiepiscopus Cantuariensis cum
tis, sine laude revertitur. (Ib.) Obiit Nicholaus Ca- utriusque regni optimatibus atluit, et pax inter

mcracensis episcopus. Petrus, filius Theoderici co- ipsumet regem Anglie magis palliatur quam con-
mitis Flandrensium, in loco ejus eligitur. Ecclesia firmetur. Obiit Balduinus IV. comes Haginoensts 6.
sancti Rertini valde infestatur a Theoderico comite IdusNovembris, et in monte Castrilocoet in eccle-
Flandrensi, astuet persuasione Roberti Ariensis pre- siasancte Waldetrudis ab Alexandro Aquicinensi
ejusdem comitis cancellarii
positi, (412). Unde Go- abbate sepelitur (415). Successit ei Balduinus filius
descalcus abbas et fratres ejusdem ecclesie animo ejus, hujus nominis comes quintus. Ipso die ventus
consternati et humano auxilio destituti, bis in die vehemens, pluvie mixtus, periculosus et dampno-
pro tribulatione illa clamorem ad Deum faciebant sus extitit, in tantum, ut domos, turres et edificia
prostrati ad missam scilicet et in fine comple- subverteret, silvasque evelleret. Inter cetera tectum
torii. *" maxime turris sancli Johannis baptiste Lauduni
1168 16. 33. 14. 6. evulsit et longius a templo projecit Thomas archi-
Obiit comes TheodericusFlandrensis in villa illa, episcopus Cantuariensis a Henrico rege septenni
quam sancto Berlino abstulerat per violentiam Ro- exilio injuriatus, tandemipsius regis permissu, ante
berti prcpositi. Succedit ei in comitatu Flandrensi natale Domini, ad suam sedem revertitnr.
filius ejus Philippus ;
qui ante mortem patris sui, 1171. 19. 36. 17. 9.

defuncto RodulphojuvenecomiteVirmandensi. eum- Thomas, archiepiscopus Cantuarie ac primas to-

deni comitatum per uxorem (413) sibi debitum ob- tius Britannie, diu ab Henrico rcge injuriis, et cxi-
tinuerat. Balduinus comes Montensis et [Philippus liifatigatione afflictus, dic 5. nativitatis dominicae,
comes Flandrie confederantur. inmajoriecclesia, hora nona, ante quoddam altare
1169. 17. 34. 15. 7. a satellitibusprefati regis capite mutilato, effusoque
Fredericus imperator ad comprimendos Italienses cerebro, in congregatione pretiosorum martyrum
ire disponens, Henricum filium suumadhuc puerum coronatur a Domino (an. 1170) ; ad cujus sepul-
in regem sublimat Aquis (Aug. 15) Nova iterum chrum mira ct inaudita per ejus merita a domino
Romanisconsurgit ruina, quia cum Tusculanis bel- D Deo fiunt miracula. Alexander papa et omnes epi-
Ium civile ineuntes, pene usque ad internitionem scopi Francie interfectores archiepiscopi anathema-
Romani deleti sunt. Hac de causa discordiamagna tysant. Henricus rex Anglie pro interfectione beati
inter Alexandrum papam et Romanos orta est. Thome ab omnibus ut aposlata vilissimus exosus
Alexanderpapa auxilia militum undecumque contra- habelur. Christianus, cancellarius imperatoris Fre-
hens, cum Tusculanis Romanos et imperatoris fide- derici, Alcxandrum papam et Tusculanos imperatori
les debellabat.Fredericus autem imperator Chri- rebelles obsessurus, Tusculanum pergit. Alcxander
stianum archiepiscopum -Moguntinum, cancellarium autem papa, veritus imminentem jam cervicibus
NOT.-E.
(412) « De civitate Caruoto ortus, quem de pau- (413) Elizabelh, primogenitam sororem Rodulfi.
pere clerico Philippus comes Flandriae ditissimum Totam Rodulfi haereditatem enumerat Gislebertus,
fecerat, et inFlandria et Viromandia pulentissimum. p. 63.
Qui cum omnium fere ecclesiarum in Flandria prae- (414) M Aprili ; cf Gislebertum Hasnon. p. 73.
posituras obtineret, tamen nomen praepositi de Aria (445] Septima die a festo Omnium Sanctorum. a
semper habuit, d dicit Gislebertus Hasnoniensis p. D. 1171 . Gislebertus.
87. ed. De Chasteler.
307 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 308
suiscancellarium, animo consternatus, de civitatc A lippo comite Flandrensi, in Normanniam expeditio-
fugere disponit. Hoc ejus propositum omnibus inno- nem ducit. Exercitu autem eorum in duas partes
tuit, quorum custodia detentus de urbe discedere diviso, Philippus cum suis Flandrensibus tres mu-
non potuit ; cives tamen, accepto salubri consilio. nitiones (418) summa cum festinatione 'cepit. Ma-
cancellarium magnis obsequiis delinitum maximis- theus vero comcs Bolonie, frater Philippi comitis,
que auri et argenti muneribus honoratum de sua sagitta letaliter ibi (H9) vulneratus, non multo
civitate adalias transmittunt, post obiit, et sepultus est in monasterio sancti Ju-
1172. R. 20. F. 37. A. 18 H. 10 doci(420). Rex vero Francorum cum suis Francis
In Italia homines agrarii marchisi de Montferrat quoddam caslrum cum magna difticultate cepitjsed
cum quibusdam militibus, terras suas et possessio- his qui in arcc ejusdem castri erant, viriliter re-
nes relinquentes cum uxoribus et filiis, urbem no- pugnantibus, eam capere non potuit. Rex itaque
vam contra Fredericum imperatorem edificant, relictaobsidione castelli, pene inefficax rediit. Hen-
quam Alexandriamin honorem Alexandri papc nun- ricus rex Anglie adversantes sibi, alios exauctori-

eupant. Henricus rex Anglie ultra se elatus, incon- tavit, alios bonis privavit, ac per hoc amicos
cessa captans et affectans indebila, regnum Hyber- etiam suos magis contra se exacerbavit, Alexander
___. _____ _ __ j-__i ___. __i .
R
t> „»,!,„„ «„..:„: :- _i_
nie subjugaturus, et
_
regium diadema, ut putabat, abbas Aquicinensis :

preciosas plurimorum sancto-

capiti suo impositurus, naves parat militesque de rum reliquias de diversis ecclesiarum locis con-
suo regno congregat. (An. ill,,Octll.) Ingressus gregavit, quas in theca auro et argento ad hoc
igitur Hyberniam, cum pagenses sensisset ad rebel- preparata decenter locavit. Obiit Andreas Atlreba-
landumsatisparatos, tum panis, quo patria preme- lensis episcopus ; Robertus Ariensis prepositus in
batur, limens inopiam, tum ventorum in redeundo toco ejus eligitur. Alexandcr papa domnum Bernar-
cavens discrimina, coufusus recessit in sua. Alexau- dum, Clarevallensem abbate.n, numero sancto-
in

der papa legatos in Normanniam ad Henricum re- rum confessorum in ecclesia decrevit honorandum.
gem dirigit,Autberlum videlicet presbiterum cardi- Hyemps solito asperior ; hyemi accedit intemperies
nalem Sancti Laurentii in Lucina, et Theolimum aeris. Nam corrupto aere, mense Deeembri, homi-
presbiterum cardinalem tituli Sancti Vitalis. In nes succumbunt infirmitatibus diversis; multi ctiam
quorum presentia (416). adstanlibus episcopis et infirmitate illa moriuntur quam medici vocant ca-
regni sui optimalibus. de interfectione beati Tho- tarrum et tussim.
me, tactis sanctorum reliquiis, prefatus rex se 1174 22. 39. 20 12.
purgavit ; et ecclesiis sui regni, queque sui erant _. (Ann. Aquic. Obiit Alexander Aquicinensis ec-
ad arbitrium cardinalium u
juris, restitucns, a vin- clesie abbas 8 US . Succedit ei Symon, monachus
culo absolvitur anathematis. Quod factum Franco- ejusdem ecclesiae, abbas 9 US . Petrus Cameracensis
rum regi Ludovico et omnibus optimatibus ejus electus, frater Philippi comitis Flandrie, assensu
valde displicuit. Cardinales vero, qui Normannia ejusdem fratris sui relicto episcopatu et clericali
relicta in Franciam hyemare disposuerant, rex pre- corona,in ebdomada pentecosten, sabbato qui inti-
dictus invitos redire fecit in ltaliam. Alexander lulatur in duodccim lectionibus, armis militaribus
papa, auditis miraculis que Deus per beatum Tho- anno uxorem duxit, relictam
accingitur. Sequenti
mam martyrem suum operabatur, pcr auctoritatem comilis Nivemorum, eodemque anno diem clausit
apostolicamdecrcvit eum in numero sanctorum ultimum. Rotbertus Attrebatensium electus, indus-
martyrum solemniter habcndum (An. 1173, Mart. tria Philippi comitis ac potestate, Cameracensium
12 . Interfectores beali Thome archiepiscopi, peni- episcopus eligilur. ln opiscopatu autem Atrebatensi
tentia ducti, ad papam Alexandrum pergunt, el sub Frumaldus arcidiaconus, ipso Robcrto annittente,
omnium presentia gravi ptectuntur scntcnlia. Obiit substituitur. Frcdcricus iinperalor ct marcisus di v

(-odescalcns quondam Attrobalensis episcopus. Montferrat post pentecosten 521) Italiam potenter
1173, ll. 38. 1!». 11 r\ ingrcssi, novam Aloxandriam obsidione cingunt.
Imperator Fredericus et marchisus d? Monlferrat Ludovicus rcx Francorum, Hcnricus et Richardus,
exercitum congrogant, ut in scquenli anno Alexan- tilii regis Anglie, cum Philippo comite Flandrie
drinos et Italicn.ses contra se tyrannizantes ex- oonlra prefatum rogom ilorum insurgunt ;
qui in
pugnent. Conlra Henricum rcgein Anglorum eonju- Normanniam profecti, civitatem Rothomagum obse-
ratione uxoris et liliorum ejus, quorumdam etiam dcrunt. Pars vcro quedam oxercitus Flandrensis,
optiiiiatum ejus oxorta, tilii ejus ad Ludovicum re- instinctu Roberli Cameraccnsis electi, Angliam de-
gem Francorum, contra palrcm auxilium petentes, predatura, trans tnare mitiitur ; quorumalii marina
confugiunt. Rex vcro (417), assumpto secum Phi- tempestate quassati, alii vero ab Anglis militibus

NOTvE.
(4K(.pud Ahrincas. (420) In Pontivo, inter Sainl-Valory et Boulogne.
ii Ludovicus.
- 511) Kalso dic enin.24 Junii Ratishona', d. 2 \u
;

118) Alliaminariam ot l.rieneorl, secundum Gis gusti apud castrum Trivels, d. 2. Sept. adhuc Basi-
lebertumet Robertum de Monte 1683 luil impcrator. Anlo Aloxandriain oaslra posuil
iii~ Ante Briencort, lesle Gisleb, el Roberlode d, 29 Oct.
Monte,
 CHROMCA. - CONTINUATIO AQUICINCTINA.
310
309 regione
« rpnnki
•
M cum de- A
si, cnn A state multi monachi et milites in hac nostra
viriliter suscept. et
,gnomimose repu
An- elemosinas nauneribus tribuebant; inter quos
largas pauperibus
reversi. Henncus rex
decore ad propria sunt Valcellenses monachi eminebant. Obiit
Henricus
impeti, in se reversu.s
die cernens se ab omnibus Remensis archiepiscopus, frater Uudovici regis
peccatis, et de su.s viri-
tandem hoc suis imputavit tlumi-
Can- Francorum. Magna circa nativitatem Domini
divinum poscit auxihum. Qui
bus diftidens,
lantum, ut Sequana, Axona ct
Thomam archiep.scopum, num redundantia, in
tuariam veniens, beatum magnum
humili et devota sa- Hysa alveos suos egressi, sub una nocte
olimase injuriose tractatum,
circummanentibus damnum inferrent, mullos etiam
tisfactione, ad sanctnm
tumulum ejus ubernme
necarent.
tlendo, placavit. Que res ei, ut credimus, victonam 22. 14.
1176. 24. 41.
Gualensium, diu sibi rr-
Nam mox regem
contulit. Italienses vano
suos sub quindecim Inter imperatorem Fredericum et
bellem, et quosdam inimicos pugnatur Christianus cancella-
coegit, quorundam eventu sepenumero
dierum spatio in deditioncm
et papam refor-
sentientium motus com- rius de pace inter imperatorem
etiam Anglornm coutra se
manda valde extat sollicitus. Henricus rex Anglo-
reversus, civitatem
nescuit. Post hec Normanniam Flandro-
obsessam circa rum, missis nunciis ad Philippum comitcm
Rothomagum a rege Francorum R rum, nescio quibus verbis aut promissionibus
ille-
est ingrcssus. Jacobus de Avesn.s,
mediam noctem Jherosolimitano detinuit hoc anno,
ctum ab itinere
quidam miles diveset ingenuus.in obs.dione Rotho-
insolcns, con-
electo contumelns Jacobus de Avesnis satis superbus et
ma-ensi a Roberto Cameracensi
comes Flan- tra dominum suum comitem Haginoensem rebellat;
verborum afficitur. Rex Francorum et
egre ferens,
redierunl; sic at Balduinus comes contumaciam ejus
drorum de obsidione illa inefticaces Condatum obsidione cin-
sunt inglorn. castellum ejusdem Jacobi
contra patrem venientes reversi
Philippi Flandrie comitis, Jacobus vero
filii
eleclus a servientibus Ja- git, auxilio
Robertus Cameracensium castelli invitus co-
peri- desuis diffidens viribus, claves
cobi de Avesnis ignominiose apud Condatum murum
comes vero accepto castello,
ad mili reddidit;
mitur (422). Duo Cameracenses archidiaconi Obiit Petrus,
eliguntur, Rogerus et turrim solo tenus coequavit (523).
episcopatum per contentionem
apud Hilseldunum (421).
comitis,
scilicet et Alardus. Sed Rogero
a Philippo comite frater Philippi
Alardus sub- Orta iterum inter Philippum comitem et Jacobum
Flandrorum et saniori parte abdicato,
simultate, post messem Augusti,
assumpto seeum
stituitur. Uterque episcopatum desiderans, tran-
munitio-
certalim ad imperatorem Fredericum comite Hagynocenci, duas ejusdem Jacobi
scensisAlpibus
comitatu Virmandcnsi, comes Fiandrle
Imperator itaque visis personis, nes, sitasin
in Italiam pergit.
Utteris Phi- cum summa festinatione cepit quarum altera (425/
auditaque ratione electionis, visis etiam
;

communicato destructa, alteram (420) sibi retinuit.

SicjuxtaSa-
lippi comitis, pro Alardo petentibus,
pestilente, quietior fuit patria.
cum qui ibi aderant consilio, illi episco-
episcopis lomonem llagcllato

Jaco- vini abundantia. In civitate Came-

natum dedit Philippns comcs Flandrie contra Magna panis et
Gandavo et in Be-
bum Avesnis, pro interfectione Roberti Camera-
de raco etcastro sancti Quintini, in
dornus sunt incense. Willel-
censis elccti, exercitu vadit; sed interventu
cum tunia,multe ecclesie et

detentus, pacto pa- archiepiscopus, frater EUzabeth

Henrici Remensis archiepiscopi mus Senononsis
ecclesia in Remcn-
cis magis utrimque simulato
quam composito, in regine Francorum, de Senonensi
rex
Flandriam rediit. Hyems nimis pluviosa exercitum sem ecclesiam transmutatur. Obiit Amalricus
succedit ei Balduinus, filius ejus, aetate
Frederici imperatoris Alexandriam ohsidentis nim.s Jherusalem ;

attrivit. impotens elinfirmitate.

R. 23. F. 40. A. 21. H. 13. 25. 42. 23. 1.
1175. 1177.
filii ejus, et Italienses pax
(An. 1174, Sept.) Henricus rex Anglie et Inter Fredericum [imperatorem
Italienses impe-
mediantc Uudovico Francorum rege, pacificantur. usque in quinquennium firmatur.
Henricus archiepiscopus natale Domini _
Hiiuuiinn ai^n^^^^i
neuncus Rcmornm
"
— ralori
raiuri tumida colla, magnis eum aur.
submittentes
luuuua bui»«»»..*'— »-~ ,

Imperaior
onustant muncribus. (Mai.)
apud Aquicinctum celebravit; deinde profectus est et arge nti
Flandriam, ad curiam P.iilippi comitis ;
ibique degens in civitate Ravenna, et Alexander papa m
in
in pace inler ipeos
Jacobus de Avesnis de morte Roberli Cameracensis Venetia, legationes altematim
juramenio, se simplici mittunt. Philippus
elecli, facto secundum Judicium curie reformanda plus vice
circa penlccosten Jherosolimam
pe-
immunem ostendit. In die sauclo parasceven Pln- comes Flandrie
marchisi de Montferrat, egre-
lippus comes Flandrie, cum multis aliis in Jheru- tiit. Willclmus, filius
Jherosolimorum
gius juvenis, qui iiliam Amalnci
salem profecturus, crucem accepit. Estas pluviosa mihtibus ve-
duxerat/ a transmurinis
regis uxorem
et dampnosa messe.n.Augusti mensis et autumpna-
neno extinguitur.
lem vindcmiam protelavit. Pcr Galliam et Germa- Hoc eodem
et sacerdocii.
Sub hac tempe- De reconciliatione regni
niam panis inopia multos affligit,

NOT/E.
Petrum a 1177 mortuum dicit.
122) Tempore autumnali, Gisleberto p. 87.
teste
(42T> Ueschirres.
423 Fusius hoc narral Gislebertus p. 91.
Robertus de Montc (120 Guisc.
424) Issoudun in Berria
, ,
311 SlGEBERTl GEMBLACENSIS. 312

anno 9 Kal, Augusti facta est leticia magna in uni- \ copiosas referimus, de eo quod ecclesiam et nos ipsos
versali ecelesia, quia discordia que inter regnum in tribulationibus et persecutionibus nostris nequa-
et saccrdocium per viginti annos fuerat exagitata, quam deseruU, sed usque i» finem magnifice juvit et

ct magno scandalo toti mundo erat, auctore Deo in defendit. Monemus itaque dilectionem vestram ct hor-
hac die est pacificata. (437). Clirisiianus cnim arclii- tamur altentius, quatinus ecclesie et nobis in prospc-
episcopus Maguntinus, qui et cancellarius, et opti- ritatibus congaudentes, in devotione beati 1'etri et

mates regni cum episcopis convenientes, Frederi- nostra, sicut hactenus firmiter perstUisUs, perseve-
cum imperatorein ad domnum papam Alexandrum, retis, et regem, ut in ecdem cum regno suo persistat,
fliscalciatum et regiis ornamentis nudalum, in Ve- monerepropensius ct inducere studeatis. Data Venetie
netia in loco qui Altus rivus nuncupatur, adduxe- in Rivo alto, 6 Kal. Augusti {428).
runt. Ipse vero cum tanta humilitate, quod ei fueral Nono Kal. Augusti, die dominica, ipso die quo
indictum, implevit, ut illius exlitisse opus sine du- pax inter imperatorem et papam facta est, dedicata
bitatione credatur, de quo dicitur: Cor regis in est Marcianensis ecclesia, in honore sanctorumapo-
manu Dei ; ubi voluerit, convertet illud. Sane quam stolorum Petri et Pauli, a Willelmo Remensi archi-
timoratum Deo, quam obedientem ecclesie et domno episcopo, apostolice sedis legato, et duobus episco-
pape se curaverit exhibere, lacrimis pedes ejus deo- B pis ipsius suffraganeis, Frumaldo scilicet Atrcba
sculando et regiis muneribus honorando magnifice lensi et Everardo Tornacensi. Estas nimium fuit
demonstravit. Scquenti vero die, in festivitate sci- sicca et calida. Messis triticea provenit uberior so-
licet saucti Jacobi apostoli (Jul. 25), domnus papa lito. Post finem mensis Augusti, autumpnus nimis
cum cardinalibus suis et episcopis missam sollem- extitit pluvialis. Vindemia etiam ipsius temporis
pniter celebravit, et predictum imperalorem a vin- multis in locis corrupta est. Nam quadam matuti-
culo anathematis absolutum, corpore et sanguinc nali nebula uve contacle atque ita putrefacte sunt,
domini nostri Jesu Christi, in contirmatione unita- ut vinum ex eis expressum magnam bibentibus at-
tis el pacis communicavit. Tota civitas letatur, et tuleritincommoditatem. Multi etiam in hac nostra
imperatorem muneribus honorans, conviviis vacat. regione diversis laborant febribus, multi elmoriun-
Alexander papa, de pace recepta etde honore a Deo tur. Ludovicus rex Francorum et Henricus senior
sibi collato, gaudens, epistolas ad omnes episcopos rex Anglorum magnifice confederantur Henricus
Galliarum dirigit, continentes seriem hujusmodi. comes Trecarum, cum multis aliis in Jherusalem
Epistola Alexandri pape: Alexander episcopus, ser- profecturus, crucem accipit. Philippus comes Flan-
vus servorum Dei, venerabilibus fratribus Willelmo drie a transmarinis principibus seu mililibus cum
Remensi archiepiscopo, apostolice scdis lcgato, ct ^ magno honore suscipitur. Paucis autcm, postquam
suffraganeis ejus, et dilectis filiis abbatibus in Re- illuc venerat, evolutis diebus, inter ipsum et Tem-
mensi provincia conslitutis, salutem et apostolicam plarios pro quibusdam regni negociisorta simultate,
bencdictionem. Cumper auxilium, potentiam et favo- Paleslina relicta , Antiochiam Syrie , a principe
rem karissimi in Christo filii nostri Ludovici illustris ipsius civitatis invitatus, proticiscitur. Initium hye-
Francorum regis et regni sui, sacrosanole Romane niis frequentibus pluviis et ventorum flabris satis

ecclesie ac nobis rccognoscamus gloriosa et magnifica molestum.

beneficia provenisse, dignum est ct consentaneum ra- Princeps Anthiochenus et Philippus conies Flan-
tioni, ut illi et vabis, quorum auxilio polcvtcr sumus drie, congregato undecumquc exercitu copioso, ca-
in necessilatibus nostris adjuti, prosperos ct felices stellum Harenc, christianitati superioribus annis
paci successus significcmus ; indubitata vcritatc lc- violcnter ereptum, omni ex parte obsident. Quo nun-
nentes, quod post Deum idem rex simul cum regno ciis intervolantibus comperto, Salahadinus princeps
suo cooperatus est honori ct exaltationi sancte cccle- Damasci, putans omni mililum solatio Iherosoli-
sie, et ci magnum
contulitincrementum. Quod Quidem, morum civilatem destittilain, congregalis Turcorum
sicut vcrbo recognoscimus, ita opere ct sermone omn seu Sarracenorum admir.ildis a Damasco, civitatem
tempore, auctore Deo, recoqnoscemus. yotum sit au- ^lherusalem, prout superbo cogitabal animo, captu
tem sotlicitudini vestre, quod karissimus in Christo rus, et lolam deleturus chrislianitaleni, adjunctasc-
filiut noster Fredericus. iUustris Romanorum impc- cum sagiltariorum et rasticornm innumera turba,
rator, pcr inspirationem diuine gratie deposito vani- Gazam pervenit. Bxin Iherosolimorum iter arri-
tatiserrorc, ad viam veritatis conversus, ad obedien- piens, regcm ipsios civilatis, cl Tcmplarios milites
ttam ecclesie et nostram reverenteret devate, sicul de- cum ctuce dominica, parvoque annatos milite, scd
cuit, rediit, ct illam beato Pelro in nobis revcrcntiam lidr Christi animatos, obvios excepit. A quibus vi-
ei devotioacm c.rhibuit, quam anteceseores ejus nostris ctus, confusus et confulatus, onmibus pene suis
cousueverunt antecessoribtu exhibere, et s» de cetero gladio scu iluniiiie, (|ui interfluebat, consumplis,
exhibiturum pmmtoit. Super quo utique laudes Altis- totus sanguineus suorum milituro cede, in Damasco
simo agimus, et consequenter regi ei regno gratias sanguinea regreditur. Actum est lioc a christianis

MiT.K.
127 I i. Hon l.i^g. II, 151 sqq. etiam in codice s. \u Marchianensi, jam inter Dua-
»2K; H;im epislola iisdem prorsus verbis legilur censea n. m\->.
313 CHRONICA. — CONTINUATIO AQUICINCTINA. 314

victoriosum bellum feria6, antenatale beati Andree ^ tribus comparabatur denariis, nunc tribus vendere-
apostoli, Philippo comite, et principe Anthiocheno tur solidis, feni videlicet et slramiuis. Subsequuta

cum suis exercitibus in obsidione Harenc laboranti- est mortalitas ovium seu boum.
bus. Pridie Kal. Decembris, in nocte festivitatis De concilio (Mart. 5.) Generale concilium apud
beati Andree apostoli, ventus vehemens ab Affrico Romam, in patriarchio Lateranensi Alexander papa

veniens, multis in locis dampnosus exstitit. Obiit celebravit, in quo plus quam 300 episcopi cuin qui-
Alardus Cameraconsis episcopus (420), et Valcellis busdam transmarinis affucrunt. Quidam etiam epi-

sepelitur. Electio episcopi, facta ad apostolicam se- scopi de Gretia legatos suos ibidem transmiserunt.
dem appellatione, in sequentem annum differtur. Abbatum etiam interfuit innumera penc multitudo.
1178. R. 26. F. 43. A. 24. H. 2. Ibi domnus papa ordinaliones factas ab Octaviano

Circa finem Januarii mensis, cum gelu et nix li- et Guidone heresiarchis et Johanne Strumensi, qui

quarentur, inundatio fluminum per lotas Gallias talis eos fuerat secutus, irritas esse censuit. Decrcta

erupit, que sclusas vivariorum et structuras molen- ipsius concilii, quia multa sunt, et pcnes multos

dinorum rapido impetu secum ferret, domos ever- habentur, in hac cronice brevilate scribere non fuit

leret, multos etiam necaret. Rogcrus Cameracensis ulile.

archidiaconus, dono ab imperatore Frederico ac-

"
B Symon abbas Aquicinensis inreditu ipsius concim
cepto, ipsius urbis donatur episcopio. Eclypsis lune Clarevallisdivertit,etreliquias domni Bernardi,ejus-
facta est3. Nonas Marcii, die dominica, prima no- dem cenobii abbatis, petitas oblinuit, et inhoc Aqui-
ctis hora sequentis secunde ferie. Eodem die Roge- cinensi monasterio decenter reposuit. Messis triti-

rus, Laudunensis episcopus, cum pagenses episcopii C ea solito fuit rarior; porro avena sou tercii mensis
sui a communione, inter se assensu Ludovici regis semina suprascripta reparavere dampna. Ludovicus
perperam jurata, minime retrahere posset, malo rex Francorum, assumpto secum Philippo comite
accepto consilio, militum auxilia undecumque con- Flandrensium, mare transnavigans, Ganluariam
trahens, 2 Non. Marcii, in diebus scilicet quadra- pergit, sanctumque martyrem Thomam divcrsis

gesime, eos aggressus est. Ubi quidam interfecti, muneribus honoravit. Heinricus senior rex Anglo-
multi etiam capti, quidam autem eorum, dum fuge- rum honorifice eum suscepit. Autumpnus perpul-
rent, in quodam flumine necati sunt (430). Philip- cher et calidus usque 5. Nonas Octobris extilit. Lu-
pus comes in obsidione Haronc parum proficiens, dovicus rex Francorum filium suum Philippum in
procinctum solvens circa diem paschalem, ob visio- regem sublimat Remis, in feslivitateomnium san-
nem sacri ismis Iherosolimis remeavit. Celebrata ctorum. Sequenli dominica Guillelmus Rcmensis
ergo ibidem paschati sollempnitate, marina timens ^ archiepiscopus, cardinalis presbilcr tiluli Sancte Sa-
discrimina, per Hesperiam, Trachiam et Pannoniam bine et apostolice sedis legatus, convocatis episco-
seu Saxoniam, rediit ad propria. Estas sicca nec ni- pi s et totius secunde Belgice personis concilium
mis calida usque ad 5. Non. Julii extitit. Abhinc tenet, tractans cum suis coepiscopis dc rebus sibi
pluvie erumpcntes, usque in ipsis Kalendis Janua- V el eccclesie necessariis.
rii homines afflixerunt. Nam fenum secare, triticum Iterum Romana ecclesia seismaticorum affligitur
metere, vinum colligere, scmenjacere vix potuerunt, violentia. Nam post reconciliationem Frcderici im-
Eclypsis solis facta est Idibus Septembris, ante 6 peratoris cum Alexandro papa, Johannes Strumen-
horam. Alexander papa subdiacones cardinales ad sis, apostolici nominis presumptuosus invasor, de
submonendum concilium, in quadragesima anni suis suorumque diffidens viribus, ad pedcs domni
sequentis celebrandum per totum pene christianis- pape corruit ultroneus. Cui domnus papa, obtenlu
mum dirigit. Philippus comcs Octobri mense rever- cancellarii,veniam clementcr indulsit, eumque prc-
sus, a suis Flandrensibus favorabiliter est susce- positum Beneventane ecclesie eonsliuiit. Porro sci-
ptus, inter quos Brugenses oppidani piscem mon- smatici quietem non ferentes ecclesie, iterum quem-
strosum, jam pridem a piscatoribus captum et sale pv damclericum de progenie illorum, quos Frangipa-
conditum, ei obtulerunt. Habebalenim ad similitu- nesRomani vocant, contra papam Alexandrum anli-
dinem avis roslrum pcrmaximum, et super caput papam statuunt, quem mutato nomine Innocentium
cartilaginem, gladio simillimam. tercium vocitarunt. Quem quidam miles, frater Oc-
1179. 27. 44. 25 3.
l aviani, qui per contentionem cum Alexandro pro-
Secunda ebdomada mensis Januarii nives co- vectus fuerat, propter odium pape manulenebat.
piose ccciderunt ; subsequiturgelu maximum, usque tradita ei turri vel munitione sua, quam juxta Ro-
in medium mensem Februarium, nimis molestum. manam civitatem fortissimam habebat. At istius

dies ejusdem violcntia supra ceteros scismaticos aftlictus papa,

Reliqui mensis, Marcius quoque et
Aprilis, vento flante continue subsolano, gelidissimi communicato cum cardinalibus suis consilio, pace
fuerunt nimis. Hoc istius anni inicio carissima pe- cum cardinalibus propinquis predicli Octaviani re-
cudum fuitannona; ita ut quod retroactis annis formata, prefatam, munitioncm a prcdicto milite

NOTjE.
(429 8 Id. Dec. secundum Ne«rologium S. Gau- ^430) Gislebertus pag. 94. hoc an. 1177 tactum
gerici Cam. tradit.
315 SIGEBERTI GEMDLACENSIS. 316

magno precio comparavtt. Sicque per industriam \ Philippus, hujus nominis rex secundus. Domnus
Hugonis diaconi cardinalis, qui el ipse inter Roma- abbas Symon Aquicinctensis nonus, communicato
nos nobilissimus erat, predictam cepit cum sepefato cum fratribus suis consilio, ecclesiam sancti Salva-
pseudopapa munitionom. Qui, ad pedes domni pape toris mense Scptembri deponit, eo quod non sufti-

adductus, in cavea est uerpcluo clausus. Hoc anno cerct tam parva basilica magno conventui Aquicin-
christianis transmarinis magnum accidit infortu- ctensi. Et hoc multociens a tempore domni Gozuini
nium ;
quia suis omnibus pene militibus occisis vel abbatis successorisque ejus Alexandri premeditatum
vulneralis,munitionem Vadi Jacob pcrdiderunt. fuerat et preloquutum, set aliis dissolutionem or-
Dux Saxonie (431), malo a malis hominibus ac- magnitudinem etquandam preten-
dinis, aliis operis

cepto consilio, contra dominum suum, imperato- dentibus difficultatem, aliis vero alias intentis, hoc
rem videlicet Frcdericum, rebellat. opus usque ad hcc Symonis abbatis tempora est
1180. R. 28. F. 45. A. 26. H. 4. protelatum. Tandem omnes unanimes, corde magno
Fredericus imperator, anno superiori undecum- et animo volenti, veterem, ut dictum est, deponunt
quc contracto exercitu, super ducem Saxonie hos- basilicam, venturo anno incepturi novam. Igitur
tiliter vadit. Hic enim filiam Henrici regis Anglorum n missa de sancta Trinitate in majori ecclesia devotis-
l-u-v-» • • • .•
habebat in conjugio qui imperatori rebellis, non
•
"•sime celebrata,
_.i.\ »_ .j" i/„i n„i„u„:„ „,„:..„ „u„„„ „..
15 Kal. Octobris majus altare cum
- .

solum insolens extitit, sed et superbus. Nam in ex- multorum lacrymis deponunt, et inchoationem nove
peditione Italica nimis laboriosa et dampnosa, ab ecclesie propter instantem hyemem in sequentem

ipso imperatore ter commonitus, venirecontempsit, annum differunt.

set nec nuncium nec militcs in auxilium sui domni 1181. 29. 1. 27. 5.

direxit. Lnde imperator ultra quam dici potest com- Anno verbi incarnati 1181, indiclione 14. luna 13.

motus, civitates, castella, oppida, terras auferendo, concurrenle 3 epacta 3. anno a prima constru-
eum viriliter debellat. Colonienses cives, qui et ipsi ctione cjusdem occlesie 103. monse Marcio, die 2.

imperatori in Italiam proficiscenti adversi aliquan- ojusdem mensis, id est feria 2. dominice secunde
tulum extilerant, audito infortunio ducis Saxonie quadragesime, jacta sunt fundamenta istius nove
imperatorem pertimescentes, civitatem suam vallo Aquicinctensis ecclesie. Missa igiturde sancta Trini-
mire Iatitudinis et profunditalis muniunt, et aquas tate celebrata, Symon abbas, assumptis secum duo-

Remi flumiuis in circuitu urbis nobilissime circum- bus abbatibus, Johanne videlicet Sancti Amandi et

ducunt. Christianus archiepiscopus Maguntinus, Nicholao Maricolensi (432), cum sanclorum reli-
q uiis crucibus, turibulis ct cereis, cum tota congre
imperatoris cancellarius, in Italla negocium exe- Q >

quens sibi injunctum, dolo filii marchisi de Mont- gatione cappis sollempnibus mduta processit ad lo-

ferrat capitur, Philippus, filius Ludovici regis Fran- cum. Ibi adorat Balduinus comes istius pagi cum
corum, uxorcm ducit Elizabeth, filiam Balduini co- multitudine mililum et aliorum Chrisli fidelium.

mitis Montensis, quae fuit filia Margarcte sororis Primum lapidem in fundamento comes manibussuis
Philippi Flandrensium comitis. Celebrate sunt he cum cemento posuit, et in eadem ecclesia magnum
nuptie Bapalmis a Rogero Laudunensi episcopo; ubi gaudium fuit. Ipsa dies, quod pretereundum non
affuerunt comites Philippus Flandrensis, Balduinus est, set altentiusnotandum, valde clara et perpul-
Montcnsis , Henricus Namucensis , Clarimontis, chra extitit, cum ceteri mcnsis transacti dies valde
Suessionensis, Pontivensis, Sancti Pauli. Ludovicus pluviosi et nimbosi cxtitcrint. Henricus comes (133)
rex senior reginam in die ascensionis Domini juxta his diebus quadragesime a transmarinis partibus ad
morem antiquum in basilica sancli Dyonisii marty- propria reversus, a nepote suo rege Francorum ce-
ris pcr ;:,
° arcliiopiscopum Senonenscm ejusque suf- terisque regni optimatibus cum magno favore exci-
fragancos coronari fecit. Hoc anno por hanc no- pilur, Philippus rex Francorum ct Philippus comes
stram Galliam profert humus frumcntum, hordcum Flandrcnsium, ab Hcnrico rogo Anglorum ante Hen-
lcgumina et sufficientem avenam. Henricus comesD rici comitis reversionem sollicitati, ut super Frede-
Campanensis a partibus transmarinis per Asiam ricum imperatorem propter ducis Saxonie exhere-
minorem ct Illiricum repatrians, quorum-
insidiis dationem secum duoereiitcxercitum.acomite supra-
dam magnum passus est detrimcntum, amissis non dlcto consilio acceplo, a tali avortuntur faclo. Co-

solum suis facultatibus, sed etiam suis interfeclis mes enim llenricus, utpote sapicns vir, dixit, non
seu captis omnibus pene. hominibus. Ludovicus rcx esse rogi ulile vel justum, ul imperatorem pro sui

Francorum ducis lesiono aggrederetur, cum ncc ipse nec pater

sopliuius, per annum paralisi dissolu-
tns,tandcm mense Septembri morbo et vita caruit, ejus unquam fuissset ab imporatore lesus. In Saliaco

qui regnum Francorum per 45. annos satis justo villa beatse EUctrudis (434) natus est agnus habena
moderainine gubcrnavit ; cui successit filius cjus duo capita ct septcm pcdcs. Henricus comcs infra

YARI.K LECTIONES.
deest co'/.

NOTK.
(V.i\) Heinricus -Len. i:t:t rrecensis.
.;432) Marruillos .:;; Marchianensis,
317 CHRONICA. — CONTINUATIO AQUICINCTINA. 318

7 dies sue reversionis'apud Trecasdiem obiit (Mart.) ^ nice, sapientibus viris cum regc traclantibus, usque
17). Hugo Camcracensis quondam decanus, qui ec ad octavas epyphanie istius guerre inducie dan-
clesie Aquicinensis in principio sue provectionis tur 137).
magno fuit amminiculo, a proprio removetur sepul-
1182 R. 30. F. 2. A. 28. H. 6.
chro ; nam no\c ecclcsie fundamentum peripsum
recto tramite suum dirigebat cursum. Uapis in Se- In ipsis diebus nativitatis dominice, Freclericus
pulchro ejus repertus est, in quohoc scriptum con- imperator nuncios cum epistola in Franciain dirigit,
tinebatur : Hic est sepultum corpus Hugonis decani regi consilium dans ut cum comite faciat pacem.
sancte Marie Cameracensis ecclesie, qui construxit Quod si nollet facere, sciret pro certo, se suo ho-
claustrum cum porticu ejusdem ecclesie, capellamque mini, comiti scilicet Flandriae, auxilium pro posse
sancti Gingulfi. Jhsuper, ut cetera taceamus, multis fenre. Post octavas epyphanie, induciis finitis mili-
annis a carne abstinuit, super plumam non jacuit, tcs plures numero, quamprius, utrimque armantur,
nisi forte in hoc monasterio jussu abbatis. Hic con- rapine, cedes, incendia absque ullo remedio perpe-
struxit claustrum, porticum, elemosinarium, capel- tranlur In regis procinclu isti erant siguiferi. Hen-
lamque beate Marie, et multa alia beneficia fratribus ricus rex Anglorumjunior et Richardus, frater ejus,
contulit. Hic in festivitate omnium sanctorum, post- » ci ux Aquitanus, comes Clarimontis, ei Rodulfus d
quam missam celebrasset,gravi in/lrmitate percussus, Cociaco. Comiti vero Flandriae aderant Balduinus
monachus effectus, obiit in bona confessione et vera comes Hainoensis, Hugo comes de Sancto Paulo,
fide, anno Domini 1093. 6. Idus Novembris. Jacobus de Avernis et Hugo de Orsi castellanus Ca-
Fredericus imperator Henricum cognalum suum, meracensis Universa Gallia hoc vento agitata hac
ducem Saxonie, debellans, omnia pene ipsius ca- illacque curvatur ; ncc fuit citra Alpes locus qui se
stellasibi subjugavit, et eum in quamdam insulam, absconderet ab auditu tonitrui hujus. Instantibus
queBrunswich lingua Saxonica nuncupatur, fugere autem sancte quadragesime diebus, religiosis viris
compulit. Henricus Anglorum rex, ducis Saxonum hinc inde discurrentibus, iterum inducie usque in
exheredationcm sue filie egre ferens, nuncios ad pascha optinentur. Philippus comes dominica 3,
imperatoremdirigit, et utab oppressiona prefati du- quadragesime ad colloquium Henrici regis juvenis,
cis animum retrahat, munera auri et argenti magni filii Ueodium vadit, seque in-
Frederici imperatoris,
ponderis repromittit. Sed imperator ingenita sibi et juste conquestus domino suo, rege scilicet
est a

consueta leonina constantia contra suum honorem Francorum, vexari Henricus autem rex, utdomino
munera despexit, aures clausit, et ducem quondam suo humiliter satisfaciat, comitem cohortalur, pro-
sibi rebellem victoriosis attritum preliis ad deditio- *-' mittens ei sub sacramento. suum non defuturum
nem Alexanderpapa senexet plenus dierum,
coegit. auxilium, si rex Francorum suum rcnueret audire
vicesimo ferme aburbemiliario, in quadam Ronane consilium. Elizabelh Flandrensium et Viromanden-
ecclesie possessione diem clausit ullimum(Aug». 30). sium comitissa, postnimias tribulationcs et corporis

Cujus obitu quidam insipientes Romani audito, ei infirmitales die sanctoparasccvedcfuncta [Mart. 26),
non, ut debuerunt,obviam cum ad urbem deferretur sequenli die, astante Philippo comite, cum magnis
venerunt ; et ci maledicentes, lutoeliam etlapidibus plurimorum lacnmis, inecclesia beatissime Dei ge-
lecticam, in qua portabatur, lapidantes, vix eum in nitricis Marie Attrebati honorifice est tumulata. Post
patriarchio Lateranensi sepeliri permiserunt. Cui pascha Henricus rex Anglorum senior, mari transito,
successit Humbaldus Ostiensis episcopus, Alexandro in Normanniam venit ; nam filii ejus, sicut supradi-

etate senior, quem

nomine Lucium terciumaltero ximus, Henricus rex et Richardus dux, regi Franco-
appellavcrunt. Qui Romaneccclesie 169 presidet. rum contra comitem Flandriarum auxilium ferebant.
Philippus puer rex Francorum et Philippus comes Dux autem Burgundie et comitissa Campanie (438),
Flandrensium, post festivitatem omnium sancto- soror regis, quondam uxor Henrici comitis, Philippo
rum, instante hieme, qu« in isto annoet hoc mense D comiti associati, debellabant regem. Guillclmus vero
nimis extitit pluviosa, inler se dissentiunt, etcum Remensis archiepiscopuset comesBlesensium Theo-
ipsisomncs primores Francorum. Hujus mali in- baldus, regis avunculi. reformande paci intende-
centores fuisse feruntur comes Clarimontis (433), bant. Igitur transactis induciis inter regem et comi-
Hodulfus etiam de Cociaco (436), et filii Roberti tem, pax non sperabalur, sed bellum. Ex insperato
cognomcnto Clementis, regis consiliarii. Insurgit Henricus senior rex Anglorum et Philippusrex Fran-
igitur primus comes in regem, et rex versa vice in corum, Philippus etiam comes Flandriarum me-
•omitem. Incendia et rapine exercentur, ecclesiarum diante Henrico Albanensi episcopo, apostolice sedis
expolialiones burgensium oppressiones, pauperum legato, cuin archiepiscopis, episcopis, abbatibus et
destructiones usque ad advcntum Domini grassan- Francorumproceribus, inter Chrispeium et civitatem
451
tur. Tandem, appropinquante die nativitatis domi- Silvanectensem , et nunciis pacis intercurrenti-

VARI^E LECTIONFS.
A;il
decst conveniunt vel talc quid.
NOT/E.
43o Radulfus. 437 j Cf. Gislebertum p, 107.
(436 ;
Choisi-sur-Bac, m com, Viromandensi. (438) Maria.
 ; ;

319 SlGEBERTl GEMBLACENSIS. 320

bus, pax inter eos firma tirmatur (439). Nunquam A. mus. Horum judicium episcopus, jam paralisi la-
nostra etate audivimus tantum belli incendium tam borans, arcbiepiscopo reservavit.
parva pacis scintilla exstinctum. Balduinus rex 1183. R. 31. F. 3. A. 29. H. 7.
Iberusalem. rcgio morbo laborans, elfustigia regni Transactis diebus nativitatis dominice, Willelmus
faslidiens, lemplarii quoque et transmarini milites, Remensis arcbiepiscopus et comes Flandrie Philip-
sepenumero nuncios transmittentes, regemFranco- pus in civitale Attrebalensi, de secretissuis loculuri,
rum et Anglorum obsecrant, ut regnum Hierosolimi- conveniunt. Ibi multarum beresium fraudes per
tanum ordinantes, et terre succurrentes, de corona quandam mulierem in terra comitis sunt detecte.
regni suum velle faciant. Ad supradictum quippe Isti berelici nullius heresiarcbe muniunturjpresidio;
colloquium idem nuncii affuerunt. Fredericus impe- quidam dicunt Manicheos, alii Catafrigas, nonnulli
rator sollempnitatem pentecostes apud Maguntiam vero Arrianos, Alexander
autem papa vocat eos
cum magna celebrat gloria. Ad banc imperatoris Paternios 432 Sed quicquid sint, oris proprii con-
.

curiam omnes pene optimates Teutonici regni af- fessione convicti sunt beretici immundissimi. Multi
fuerunt ; Philippus quoque comes Flandrie cum sunt in presentia archiepiscopi ct comitis accusati,
suis baronibus aftuit, qui se liberalissimum nobiles, ignobiles, clerici, militcs, rustici, virgines,
super omnes regni pnncipes , sua dando ,
" V| due
non Bvid et uxoratc. Tuncdecretalis sententia ab arcbi-
sine ammiratione multorum Hen-
exhibuit. Ibi episcopo et comitiprefixaest,ut deprehensi inccndio
4S3
ricusduxSaxonie trienni condempnatur exilio qui ;
traderentur, substantie vero eorum sacerdoti et
de regno coactus exire, ad Henricum regem An<do- principi resignarentur Hic apparuit preclara virtus
rum se cum sua contulit uxore. Tandem pietate confessionis. Nam, ut ab his, qui interfuerunl, vera-
imperatorisquosdam terre sue redditus ad sui exilii citerprobatum est, multi antein heresi culpabiles,
sustentationem habcre permittitur. Mauricius ^Pa- per Dei misericordem gratiam a ferri cauterio et
risiacecivitatis episoopus, vas utile et oliva fructi- aque periculo evaserunt incolumes. ln castro
fera in domo Dei, tlorel inter coepiscopos suos in Yprensi duodccim ad judicium terri sunt adducli,
Gallia. Preter illa eniin que intrlnsecus sunl, que scd per eamdem conlessionis virtutem omnes sal-
solusnovit Deus, exterius claret litleratura, verbi vali. Obiit Frumaldusepiscopus Attrebatensis (-410)
Dei predicatione, elemosinarum largitione et bono- ecclesia predicta episcopo anno vacavit integro.
rum operum exhibitione. Ecclesiam beatissime Dei Manuele imperatore Constantinopolitano mortuo,
genitricis Maiie, in qua ipse residet episcopus pro- filius ejus satis puer post eum imperat. Hic, vivente
priis magis sumptibus quam alienis, decentissimo patre, filiam Ludovici Francorum regis uxorer
r
el sumptuoso opere renovavit, plateam ante ipsam duxerat Qui morem patris imilatus, Grecos parvi-
ccclesiam inter utrumpuepontem dilatavit.redempto pendens.Latinos diligebat ; horum consilioutebatur,
magno prelio a civibus Ioco, multis mansionibus horum auxilio sustentabatur, et clericali scicntia et
prius occupato; mansionesrenovavitepiscopi ;duas laicali justil<a. Hec fuit causa inleritus ipsius, sicut
abbatias, unam canonicorum, sanctimonialium al- sequens demonslrabit annus. Henricus junior rcx
teram construxit. In ecclesia magis est assiduus Anglie et Gaufridus frater ejus, comes Britannie,
quam frequens. Vidi enim eum in quadam non sol- insurgunt super Ricbardum fratrem suum comitem
lemni festivitate, cum boravespcrlina dccantaretur Aquitanic. Quo audito Henricus rex senior, pater
non in catcdra episcopali, ut moris est, sed cum
eorum, indigne fcrens, quod talia sine asscnsu suo
ceteris psallentem et sedentem in choro, vallatum facere presumpsisset, Richarcho filio suo contra
plus quam centenario
clericorum nurncro. Henncus suos militum copiam
fratres misit in auxilium.
etiam Silvanectensis episcopus justiiie dicitur in-
Certatum cst multis diebus utrimque, donec im-
victus esse amator et juste severitatis lenax.
Luna matura niorlc prcventus Henricus rcx juvenis bel-
mensis Augusti et in acccssu et in discessu nimis laudi linem fecit (Jim. 3 . Qui cum mullis lacrimis
exlilit pluviosa et admodum frigida ; que magnam £) el incomparabili oniniun. luctu - nam diligebatur
lncommoditalem per multa gencravit loca. Nani nimis ab omnibus — Cenomannis dcferlur, et ibi
segetcs huinide in horreis sunt recondite ; fenum sepelitur. Quod pateraudiens — non enim intcrfue-
nundum resecatum nec collcctum vix potuit colligi —
ratmorti nec scpulture ileralo planctu et multi-
et,quod plus omnes pene dolenl, vini maluritas et
plicato, ab ipso Rolhomaguni dcfertur, el ibi cum
collcctio tardius provenit. Qualuor heretici in Alre- patribussuis, cummagnogcmitu, secundo sepelitur.
batensi civilate deprehensi, a Frumaldo ejusdem ln civitate Atrsbatensi Petrus abbas Cistertiensis
civitatia episcopo in careere sunt reclusi. Quorum episi opus eligitur.
miiiis dicebatur Adam litteratus, altcr, Radulfus 1184. 32. ',
30. 8.
eloquentissimus laicus sequentium nomina nesci-
;
Fredericus imperator Italiam proficiscitur Scpt.).

VARLE LECT10NES.
•' l<ge Patcrinos, i. q. Petereno» w sustantic cod.
|439) Condiiioncj liabci Gislebertos \<. 47. 1

(440)18 Kal. Mai. secundiim Necrol. Aqnirinctiniiiii.

321 CHRONICA. - CONTINTATIO AQUICINCTINA. 3-22

Romani Lucium papam parvipendentes, et clerum ^ qui de fuluri venti periculo litteras ad archiepisco-
despicienles, in contumeliam cardinalium excogitant pumRcmensem direxerat. Philippus comcs Flandiie
inauditum flagitium, Nam extra urbem quosdam et Balduinus comes Montensis, in loco qui nuncu-
clericos forte invenientes comprehenderunt, et palur Mons sancti Remigii (441), ad mutuum ve-
omnes excecaverunt, preter unum. Quos super niunt colloquium Ubi Balduinus eum obsecrat
asinorum dorsa aversos imponentes, eis nomina quatinus contra Henricum ducem Lovaniesera se
cardinalium imposuerunt. Eic est, inquiunt, curdi- exheredantem, auxilium ferat; quod comes renunes
nalis Sancte Marie majoris, hic vero Sancti Laurcntii discordes discedunt ab invicem. Balduinus comes
foris mvrum, istc autem Sanctorum Johannis el Mondensis super Henricum ducem Lovanie cum
Paali, tu vero Sancti Georgii ad vclum aureurn. Et exercitu in loco qui dicitur Lembecca 442 vadit ;

sic de ceteris. Tunc per eum, cui perpecerant, pape sed ducem imparatum non inveniens et, ut quidam
direxerunt. Quod intuens papa ingemuit, et eos qui asserunt, a suis proditus, inefticax rediit. Mense
hoc scelus perpetraverant, perpetuo feriens anathe- Augusto Philippus comes Flandrie secundarn duxit
mate, cum suis exiit ab urbe. Qui veniens Verone, uxorem, filiam regis Portigalensis Adefonsi, nomine
ibi resedit usque ad diem mortis sue. Cardinalium „ Tharasiam (443) Petrus abbas Cisteriencis ordina-
autem quidam sequuti sunt eum quidam vero, ;
tur episcopus Attrebatensis, Verone in ecclesia beati

quorum parentes scelus predictum perpetraverant, martyris Zenonis. Greci, indigne ferentes quodim-
in urbe remanserunt. Philippus rex Francorum, perator eorum Francos eis preponeret, Andronicum
consilio quorumdam baronum suorum, Philippo cognatum ejus dolose mandant, uti veniat, et impc-
comiti Flandrie invidentium, reginam vult dimit- ratorem, utpote puerum, quasi vir sapiens manute-
tere At illa ad Deum conversa, tantam erga Dei neat. Qui nunciis gratanler susceptis, assumptis
genitricem in civitate Silvanectensi exnibuit de- secum Sarracenis Yconiensibus, civitatem ingressus
volionem, humilitatem et contrilionem, ut omnes est. Die sequenti palacium ingreditur eum paucis,
pene intuentes ad lacrimas commoveret. Nam nudis imperatorem adorat et salutal; at ille cum magniiicc
pedibus per plateas civilalis incedens, et cereos in honorat, et sese illius tuitioni commendat. Quem
manibus portans ; elemosinamque omnibus indi- ille in suasuscipit tide. Qui curiamcuriose pensans,
gentibus affluenter disperliens, inlravit, beale Dei quoddiucupiebat mente, perficitopere. Pauciscnim
genitricis ecclesiam. Ubi diutius oravit, et ipso die elapsis diebus, palacium armato milite stipatus in-
omnes civitatis pauperes laute refecit, quihus ipsa greditur, Grecos, Francos, Anglos, quos ibi invenit,
Quod omnes optimates ipsum deniqne imperatorem cum
minislravil rex et ejus au-
r omnes interfecit :

dientes, compassi sunt, et penitcnlia ducti, ab in- sua matre capiens, in carcere clausit quos post ;

cepto destiterunt lamen comes tam ar-

Philippus modicum mare perductos, crudeliter innocentes
in
chiepiscopum Remensem quam omnes qui hujus necari fecit, el omnes ejus f amiliares, qui in urbe
consilii complices fuerunt, quos dudum colebat ut remanserant, interfecit. Tunc imposito sibi diade-
amicos, nunc veretur ut inimicos Propter hanc mate, imperat civitati nobilissimse, non ul impera-
causam et alias inter regem et comitem pax est tor, sed sicut tyrannus Deinde his pro nichilo du-
turbata. Post pentecosten rex et comes cum suis ctis, nuptias facit uxorem cognati sui, im-
illicitas,

exercitibus in marchis terrarum suarum conve- Francorum

peratoris scilicet domini sui,tiliam regis
niunt. Regis exercitus equitibus, porro comitis accipiendo. Philippus comes Flandrie Balduinum
agminibus pedilum optime armatorum precellebat. comitcm Montcnsem per nuncios sepenumero con-
Standarum altissimum, drachonem desuper prefe- venit, ut sibi el suae utiliconcordaret voluntati. Illo
;si
rentem, comes secum super currum quatuor rota- vero minime adquiescenle ,mense Novembrio Phi-
rum duci fecit; quod rcx cum lola Francia valde in- lippus archiepiscopus Colonie ab orienlc, Philippus
digne tulit. Tamen, mediante Henrico Anglorum comes Flandrie a meridie, porro Duacenses et Pa-
rege, ab instanti festo sancti Johannis usque,
in an- —
bulenses ab occidente, terram
.- ejus
„
ingressi, inccn-
,

num protelantur inducie. In his induciis Balduinus u diis ct rapiuis eam sunt demoliti. Balduinus vero
comes Hainoensis a rege ponilur, unde Philippus comes, congregatis seplingcntis armatis, terram
comcs valde est indignatus Kaleudas Maii signum comitis virlute mililum irrumpere cupiens, cum ad
circahoram sexlam in sole apparuit Nam ejus pars villam que Obercicurtis dicilur, armalus cum arma-
medio vero quasi
inferior tota est obscurata, in tra- tis venisset, mutato consilio regressus, milites a se

bem suboscuram babebat, reliqua autem pars tota conductos abire permisit. Dic autem nativitatis do-
omnes videntes eumdem colorem
erat pallida; ita ut minice propinquante, inducie dantur utrimque.
Quod signum multos perterruit,
in vultu prefcrrent. 1185. R. 33. F. 5. A 31. H. 9.
quia quidam magister Odo hoc fulurum predixerat, Multi pcr loca diversa in Francia et Flandria et

VARLE LECTIONES.
3;
adquiescenti cod.
NOT.-E.

(441) Seu Warda S. Remigii. (443) Mathildem vocal Gisleberlus, Beatricem Ra-
(442) Lombeke prope Ninove. Cf. de his Gisle- dulfus de Diccto.
bertum, p. 131, sqq.
 ;

323 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 324

Hainau discordiam principum et guerram pertime- ^ ventu ejus audito, nuntios fideles ad eum dirigit,

scentcs, unusquisquecivitatem suam, castellum seu mandans ei et designans locum, ubi ad secretum
villam muro circumdat, vallo firmat. Cum autem convenirent colloquium. Rex eum honorifice susci-
inter regem et comitem (444) inducic finiende es- pil, mutuo collocuntur, et pax inter eos firma fir-

sent, et comes Flandrensis suam prepararet expe Ji- matur. Urbanus papa et impcrator Frcdericus in-
tionem,Balduinus(445) comesterram Jacobi deAves- veteratum inter se odium dissentientes ad invicem
ni6 virtute irrumpens,veteris memor injurie, incen- renovant. Multimode fuerunt cause dissentionis
dio traclit. Illc cnirnincentordiscordieiiUcnilnimque precipua, quod patriarcha Aquileiensiset quidam epi-
comitem esse ferebalur. Post festivitatem sancti scopi interfuerunt absque consensu pape corona-
Johannis induciis finitis, rex et comes exercitus mi- tioni Henrici regis, die quodam sollempni, in Italia.
litum et peditum armatorum producunt; qui in pago Quos omnes papa a divino suspendit officio. Alia,
Ambianensi residentes, rei finem expectabant. Tan- quod Formosum electum Treverensem, electum ca-
dem Deinutu, ut credimus, comes ad gratiam regis nonice, sabbato sancto pentecostes in presbiterum
rediit, anlequam aliquis caperetur, vulneraretur vel cardinalem, et crastino die inarchiepiscopum, con-
perimeretur. Tunc regi rcddidit quedam castella tri votum imperatoris consecravit. Nam alter ele-
comitatus Viromandensis, inter que eminebant D ctus perperam fuerat, quem imperatormanutenebat.
Causiacus, Torota, Mons Desiderii, Calmacus, et His et aliis causis intercurrentibus inter papam et

comitatus Ambianensis. Ibi pacificantur comes Flan- imperatorem, in Italia pax turbatur (Jan.), Frede-
drensis et Hainoensis, set nondum corde firmo (446 ricus imperator Cremonenses sibi rebelles, auxilio

Hic annus habundat frumento et vino Francigene Mediolanensium in suum invitos cogit servitium.

vilipendunt Philippum comitem in presentia regis Imperator relinquens Henricum filium suum in par-

apud Conpendium, verbis nugacibus irritantes eum tibus Benevenlanis, in Germaniam redit (an. 1187,

Qui in Alemannia pergens ad regem Henricum, ejus Febr.). Henricus rex, imperatoris filius, quendam
consilio animatus, et auxilio si necesse fuerit, cor- Urbani pape servientem ct multas secum auri et ar-
roborandus, hylaris in Flandriam revertitur. Andro- genti pecunias deferentem obvium ex insperato ha-
nicus Constantinopolitauus tyrannus ot apostata — bens,aurum et argentum auferens, incontumeliam
dudum enim christianitatem abnegaverat — interfi- pape nasum ei precidit. Balduinus comes Hainoen-
citur in palatio a quodam probo milite regii gcne- sis etHenricus avunculus ejus, comes Namucensis,
ris, quem dolose occidere disponebal Qui, animatus super Godefridum duccm Lovaniensem vadunt, et
auxilio parentum suorum et civium Andronicum ejus terram incendunt. Villa Gemblacensis peropti-

odientium, oceidere se volenlem occidit, et consen- ^ ma cum ecclesia sancti Wiberti tunc est inccnsa.
tienlibus pro eo imperavit; qui imperatricem, filiam Philippus rex Francorum et Philippus comes Flan-

scilicet Ludovici regis Francorum, clausit, et ei drie, contrahentesundecumque copiosum exercitum,

condigno honore ministrarc precepit. Lucius papa hostiliter vadunt super ducem Burgundionum, et

apud Veronam mortuus est (JYoi 1

. 24.); quem in juste; injustissimus enim erat : qui mercatores re-
ecclesia bcate Marie, in sepulchro marmoreo ante gis et comitis in fidc sua tuendo suscipiens, latrO-
majus altare sepelierunt; cui successit Hubertus nibus suis expoliandos donabat. Qui fortitudincm
Mediolanensis archiepiscopus, quondam Biluricen- regis et comites non sustinens, quibusdam castcllis
sis archidiaconus, qui, justa morem predecessorum perdilis. ad pedes regis venicns, semet ipsum dedi-
suorum nomine mutalo, vocatur Urbanus tercius; dit. Pndie Kal. Julii turbo gravissimus et tempestas
qui, juxta numerum suprascripte cronice, Romane valida, ab Aff, ico veniens et ad subsolanum ten-
*'".
urbi presidet 170 dens, per multa loca fruges et omnia sata pessum-
H86. R. 34. F. 6. A. 32. H. 10. dedit. Nam lapidcs ovo galline majores per Ioca di-
Imperator Fredcricus dies dominice nativitatis versa ceciderunt, qui pecora in campis et aves in
cum Henrico roge, lilio suo, apud Pnpiam cdebrcs TJ aquis occiderunt, fenestras quoque vitreas ecclesia-
egit. Illis diebus fecit imperator nuptias filio suo rum, et domorum tegulas confregerunt ; stipula
(Jan. 27), despondens ei filiam Rogcri, dilissimi quoque, que in agris remanserat, ita cral fctens et
quondam regis Sicilic ct ducis Apulie, regis Fran- inutilis, ut nec paslui esset apta bestiis. Obiit Gau-
corum cognalam. Hec enim nala cst ex filia comitis fridns comes Britannic, filius Henrici regis Anglie,
de Reitesla. His nuptiis comes Flandrie
intcrfuit 15. Kal. Oct. quando sol stal in libram, magni venti
Philippus, cum Romani optimali-
plurimis imperii periculum antea propheialum per Dci gratiam eva-
bus. Qui in oundo Franeiam dimitlens, per Gorma- simus. Futura enim nemo novit nisi Deus, et cui
niam iter fecit; revortons vero pcr Franciam venit, ipse dignatus fueril rovclarc. Noc ipsius ut crcdimus
ne regi Francorum essel suspicioni. Rcx autem, ad- sapiens dispositio subjecta est alicui astrologo nec

VARI£ LECTIONES.
'" CLXXX"» codcx, el ita porro.

NOTM.
(14 4, Flandrensem. (446) Ha>c fusiusuarrat Gislebertus p. 145.
l

(44o) llontensis. ^
325 CHRONICA. — CONTINUATIO AQUICINCTINA. 326

Toletano nichromantico (447), Vindemia in pago A fertur. Rex capituret omnes principes aut occidun-
Belvacensi et Noviomeusi per tempestatem supra- turvel capiuntur, vulgus innumerabile perimitur.
scriptam toto pene perdita, non solum in his Iocis, Sicque omni terra pene a suis defensoribus vacuata,
sed etiam in Arida Gamantia (448) vel Humida, in Salahadinus terram perambulat, civitates capit,

comitatu quoque Ostrevandensiet Hainoensi ;etubi- caslella aut sibi retinet aut destruit, monastcria
cumque transivit, flendaet dolendareliquit vestigia. evertit, monachos, presbiteros, clericos interficit,

1187. lacrimabilis nobis. R. 35. F. 7. sanclimoniales dehoneslat et occidit. Rex cum ce-
A. 33 H. 11. teris captivis et cruce dominica Damascum ducitur ;

Anno Domini 1187, anno 26. Frederici impera- Armenii, Greci, christiani, magno dato auri precio
toris, et 7. Philippi Francorum regis, porro Henrici sepuichrum Domini cum sua ccclesia et Domini
Anglorum regis 33, incomparabilis dolor et tristicia templum a Salahadino redemerunt. Hae suntcivita-
ineffabilis universe accidit cbristianitati. Nam Bal- tes, qui christianis remanserunt. Antiochia Syrie,
duino rege Iherosolimorum filio Amalrici defuncto ; fortitudineprincipissuiet inhabitantium custodita ;

successit ei Balduinus puer, ejus ex sorore nepos. Tyrus civitas Fenicie, per industriam tilii marchisi
filius Willelmi marchisi de Montferrat, quem supra p> de Montferrat, fratris Willelmi, quem supra retuli-
diximus veneno extinctum. Tutela pueri et regni ex mus extinctum veneno, retenta ; Tripolis etiam per
consilio primatum totius provincie commitlitur co- comitcm et inhabitantes servata. Obiit comes Tripo-
miti Tripolitano. Mater autem pueri satis astuta litanus, hujus mali incentor.
extorsit a patriarcha et ceteris principibus regni, ut Lrbanus papa a Verona secedens,
et Veneliam
si puer decederet morte immatura, sibi redderetur ire disponens, apud
Ferrariam venit civitatem. Ibi
corona regia. Balduinus rex Iherosolimorum sub tu- audito gravi nuncio de perdilione transmarine chri-
tela comitis Tripolitani moritur ; mater vero ejus slianitatis, in infirmitalcm decidit {Oct. 19). Quo
comitissade Joppe, a patriarcha et militibus templi mortuo et ibidem tumulato, succedit ei Autbertus
et hospitalis etceteris provincie primoribus coro- cancellarius ejus, qui alterato nomine vocatus est
Grcgorius VIII, papa 171 456
nam regnisibi hereditario jure competentem expe- . Qui post consecra-
tiit Quarecepta, capiti viri sui Guidonis comitisde tionem suam Romam ire disponens, in ipso itinere
Joppe imposuit. Is enim Wido erat genere Aquita- Januis moritur (Dec. 17;, et post scpluaginla dies
nus, de castello Lesinionc 449), asemiue regioalie- sacerdolii sui ibi in ecclesia beate Marie sepelitur,

nus. Quod faclum multis principibus displicuit, Cui succedit Paulus Prenestinus episcopus, qui mu-

maxime comiti Tripolitano Rex vero predictus ^ talo nomine vocatur Clemens III, in ordine pontifi-
cum hominium requireret a prefato comite, eidene- cum *"- ^ Richarchus Aquitanie du\, filius Hen-
1
-

gavit insuper et Salahadinum regem Babylonis et

;
rici Anglorum regis, injuriam sepulchri dominici

principem Damasci super eum invitavit, et foedus vindicaturus, primusomnium priucipum regni Fran-

pacis, quod cum christianis per duos annos pepige- corum crucem assumit, anle natalem Domini.
rat, disrumperefecit. Salahadinus audita eorum di- 1188. 36 8 34. 1.

scordia gavisus est, et contracto undecumque Tur- Post natiuitatcm Domini, Philippus rex Francorum
corum ct Sarracenorum innumerabili exercitu, ct Henricus Anglorum et Hcnricus episcopus
rex

antemcnsem Auguslum prope montom Thabor ca- Albanensis, Romanus, et multi alii tam
legatus

stra locavit. Guido autem rex, congregato exccitu episcopi, quamduces el comiles, in marchis utrius-

ciiristianorumcomparatione paganorum parvissimo, que regni convencrunt ubi inter eos de diversis
;

juxta civilatemNazareth tentoria fixit. Comes autem causis sunt tractata diversa maxima dc ecclesia

regem venit et vi-

Tripolitanus, facti penitens, ad ;
transmarina. Ambo regcs cum multis sui regni
dens exercitum christianorum imparatumctparvum, priucipibus, opiscopiset militibus, nobilibus etigno-
consilium dat regi, ut ad tempus recedat, et civita- bilibus, trans mare profecturi cruces accipiunt.
tes et castella totius regni muniat. Cui rex minime Richardus Aquitanie dux insurgit contra dominum
acquievit. Comes autem stalim cum suis inde re- D suum regem Francorum Quem rex . lotis viribus ex-

cessit, ct terram suam munivit et cuslodivit. Guiilo cipiens, compulit ad deditionem. Pace autem inter
vero rex nondum duomenses in regno transegcrat. eos firmata, contra llenricum regem Anglorum
Initur bellum miserabile, et omnibus chrisli^olis exercitum ducunt, etejus caslclla diripiunl et in-

valde lamcnlabile. Bethleemites episcopus ferebat ccndunt nam scmper Francorum regibusrcbellis

cruccm dominicam ; in quo contliclu ipse saccrdos exliterat {Mart, 27). Doininica media quadragesime,
occiditur, crux dominica a paganis aufertur, et heu ! apud Mnguntiacum generali curia congrcgata, Fre-
translata est gloria ab Israel, ut de arca Domini re- dericus imperator cum multis episcopis et tolius

VARI.E LECTIONES.
«« CLXXXI. cod. *<» CLXXXII cod.

NOT.E.
(ikl) Innuit valicinium,quod legiturapud Rober- Gamantia inferior ejusparserit adSambram.
tum de Monte a 1179. i 19 Lusignan.
(448) Est silva in pago Atlrebalensi. Humida.
327 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 328

regni sui principibus et inuumerabili multitudine \ ultra (|uam credi potest contristatus, in infirmita-
Theutonicorum cruces sumunt. Comes Namucensis tem dccidit. Cumque apud castellum quodvocatur
Renricus filiam suam unicam, adhuclaetentem.dut Cinon venisset, ubi pars thesaurorum ejus custo-
Henrico comiti Trecarum, ct cum ea post suum de- diebatur, langore ingravescente, moritur. Qui apud
cossum omnem terre sue comitatum. Balduinus Fontem r 8 Ebraldi deportatus, vix necessarios sum-
'

Comes Hainocnsis, ex sorore nepos ejus, hoc au- ptus ille quondam dives et prepotens ad sepelien-
diens et videns, indoluit, quia cundem comitatum dum liabens, ibi in monasterio virginum tumula-
valde affectabalj ct pro eo adipiscendo tam impera- tur. Cui succedit Richardus comes Aquitanus, filius

tori Frederico, quam celeris de curia. multas dede- ejus. Obiit Hugo caslellanus Cameracensis,Elizabeth
rat pecunias Cum autcm ante mensem Augustum Francorum regina, satis religiosa, ad Dominum
in guerra regis Francorum Henricus comes Treceu- migravit [NLart, loj, et cum nimiio Francorum
sis inexcusabiliter occupatus esset, ct Henricus planctu in ecclesia beate Marie Parisius sepelitur.
comes lecto decumberet, Balduinus undecumque Civitas Altrebatensis, cum ecclesia sanctij Vedasti,
eontracto exercitu, castrum milite nudalum et de- incendio conflagratur.
fensoribus repperiens, inexpugnabile castrum Na- 1100.
'
38. 10. I.

mucense, ut putabalur, fortuna sibi arridente cepit. Circa feslivitatem sancti Joannis, Philippus rex
Mediante autem mense Augusto ultra progreditur, Francorum et Anglorum trans mare
Richardus rex
et castellum fortissimum Boviniense (430) obsidione profecturi, iter arripiunt rex Francorum portum
;

cingens, post diem 15, viriliter cepit, et omnem ter- Janue civilatis expetiit, ct rex Anglorum Massiliam
ram circaMosam comitatus Namucensis sibi subdi- venit. Pridie Kal. Augusti, christiani qui Achon
dit. Paucisvero diebus transactis, comes Namucen- obsederant, inconsultis exercitus principibus, infe-
sis canonicos de ecclesia Floreffia ejiciens, conlra liciter pugnaverunt adversus Salahadinum, insti-
impetum Balduini castellum sibi fecit, et milites gante eos Elberto presbitero, Duacensi decano, ut
cumsuis satellitibus ibiconstituit (451). relatum est nobis ab his qui interfuerunt. Ibi occi-
1189. R. 37. F. 9. A. 35. H. 2. mulli usque ad sex
sus est idem Elbertus et alii

Frcdericus imperator cum suo cxercitupost dies

milia interierunt Cum rex Francorum in Janua
pasce arripuit itcr, et cum magnp excrcitus sui de-
ventum ad transfretandum expectaret aptum, qua-
trimenlo transit per Hungariam, Traciam et Gre-
dam die in eadem civilate fulgur dc celo quinquics
ciam, ct pervenit usque ad fluvium Syrie nomina-
cecidit quod regem valde perterruit. Tanoem omni-
;

lissimumFarfar. Porro nostri milites, Jacobus sci- _ testivilatis sancti

bus necessariis pre paratis, in die
licet de Avesnis, Hellinus dapifer, et multi alii di cumque prospere
Laurentiirelicto portu, vclificavit ;

verse dignitatis etordinis, per Apuliam incedentes, navigarent, et jam multa maris spacia transvolas-
mare transeunt, et urbem Aclion, quam Tholomai- sent, repente ventus surgens contranus, regem re-
dam Scriptura divina vocat, obsidione cingunt. trogradare cuegit. Multc naves confracte sunt, equi
Eodem tempore obiit Willelmus pie memorie rex amissi, instrumenta lignea , que secum ducebat ad
Apulie. christianorum transmarinorum proteclor et capiendas munitiones, sunt perdita, Milites etiam
defensor, absque lierede ;
qui,congregatis lolius rc- mulli submersi et perditi. Sicque rex Francorum
gni sui principibus, heredem regni designat Henri- suo frustratus conalu, in Messana Apulie civitate

cum regem, filium Fredcrici imperatoris, qul ejus cum rege Anglorum, Iransilum sequenlis anni ex-
amilam habebat in conjugio. Qui omncs cum sa- pectans resedit. Comes autem Flandrie Philippus
cramento, fidc interposita, promiserunt suaprcdiclo mediante Augusto (452) prolectus cst, et in Italia
rcgi colla submissuros. mortem vcro regia
Post hyemavit. Ipso anno magnus cbristianis nostris ac-
Willelmi, fidem et sacramentum, quod fecerant, cidit dolor. Nam Fredcricus piissimus imperator,
parvipcndentcs, quendam Trancredum ex seminc cum in tluminc Farfar prope Antliiochiam lavandi
rcgem creavciunt. Philippus rcx Franco-
rcgio sibi D cl refrigerandi causa natarct, aque non
violentiam
rum,assumpto secum Philippo comite Flandrie el sustinens, ler in ejusdem aque profundo demcrsus
Richardo Aquitanie comile, castella et villas regni est, el cum magno militum Iaboreindeesl extraetus.
Henrici regis Anglie et inccndit ct destruit. Rex Qui triduo supervixit elinguis, et corpore dominico
vero Anglie ad conflictum non sustinebal eos, sed accepto cum sacra unctione, diem uliimum clausit
oorum adventu audito, quasi fugiens de. loco ad lo- (Jun. 10. Corpus ejus conditum aromatibus, adhuc
cum seccdebat. Tandem Cenomannis pervenil lbi insepultum custoditur. Cui successil in regno Ilen-
cum rcx Francorum cl Richardus comes inscculi ricus fUius ejus Porro exercitum ejus, qui in Syria
sunt ;
qui insperatum eorum audiens adventum remanserat, rexil Conradus dux Suevorum, lilius

VARL* LECT10NES.
•

" frontem - od.

N0T£.
(450 Prope Dinanl. 152 Menae Seplembri profectum diotl Giale-
(i.'H) Fusius haec emnia narral Gisleb. p. 1G1 — bertus.
166. 170. 177 — 18(1.
329 CHRONICA. — CONTINUATIO AQUICINCTINA. 330

ipsius, miles inclilus. Obiit Evrardus Tornaccnsis \ sancti Johannis Philippus rex Francorum et Richar"

episcopus. In ebdomada, que preccssit nativitatem dus rexAnglorum cum suis exercitibus vallum, quem
dominicam, factum est prelium in Hyspania inter Sarraceni in circuitu munitissimum fece-
civilalis

reges Hyspaniarum ct Sarracenos in quo christiani rant, cum magno labore muro civitatis coequavc-
Deo auxiliante victores facti, innumerabilem eorum runt, ct petrarias decem prope murum erexerunt.
multitudinem peremerunt. Sarraceni vero et Turci, impetum eorum non feren-

1191. F- M-
R. 1. *• 2 los, et de civitatis retentione diffidentes, eam regi

Multi tam principes quam episeopi, et" innumera- Krancorum etexercitui christiano5 Kal. Julii reddi-

bilis multiludo vulgi, qui urbem Acram obsidehant, derunt. Quam rex ca conditione recepit, ut omnes
mortuisunt, tam propria morte, quam Sarraceno- inde sani exirenl, si et Salahadinus sanctam cru-
rum telis ; Balduinus archiepiscopus Cantuariensis, cem ct 2600 captivos redderet christianos. Post

Rogerus Cameraeensis episcopus, Fredericus dux discessum vero regis Francorum predicta conditione
Suevorum miles acerrimus, Theobaldus comes Ble_ infirmata, rex Anglornm, qui ibidem remanserat,
sensis, et Stephanus frater ejus, Hellinus quoque 2600, paucis de nobilioribus retentis, per quos san-
dapiter Flandrensis, et multi alii, quorum nomina k ctam crucem et quosdam captivos rccuperare spera-
scribere noluimus, quia diversi relatores, dubia et
D bant, diversis interfccit tormentis.
incerta nunciantes, nos fecerunt incertos. Philippus Henricus imperator contra Tancredum regem
rex Francorum, Richardus rex Anglorum, Philippus Apulie dimicans, civitatem Neapolilanam obsedit
comes Flandrie, post mensem Martium cum suis (Mai.) ; in qna obsidione Philippus archiepiscopus
mare transcunt. Richardus
exercitibus rex Anglo- Colonie et multi alii duces et comites mortui sunt,
rum antequam transiret, uxorem duxit filiam regis et omnis excrcitus ejus incommoditale aeris pene
Navarre, contempta sorore regis Francorum, quam consumptus est. Quo comperto cives Salernitani,
spoponderat. Clemens III papa 7 Kal. Aprilis obiit ; et ipsura imperatorem etiam mortuum existimantes,
succedit ei Jacinctus diaconus cardinalis Sancte qui ei antea favebat, ob gratiam Tancredi recupe-
Maric in seola Greca, genere nobilissimus, etate randam; impcratriccm, quia in eadem urbe dcgebat,
provectus, etvocalusest Celestinus III. Qui Romane ceperunt, et cuslodie honeste mancipaverunt. Impe-
ecclesie presidet I75"s «9. Henricus rex, filius Fre- rator autem, amisso exercitu et uxore, in Italiam
derici imperatoris, in imperatorem in sollempnitate interiorem rediit cum tristicia et dolore. In civitate

paschali ab eo coronatur (Apr. 15) ; qui in sua pro- Cameracensi Johannes, ejusdem ecclesie archidia-
motione multas contradictiones tam a Romanis, p conus et Attrebatensis decanus, eligitur episcopus.
quam a cardinalibus sustinuit tandem cernens re- ; Richardus rex Anglorum, post regressum regis
gnorum perturbationem et Apuhensium erga se re- Francorum et ruinis murorum civitatis Achre pro
bellionem, pro tempore lam cardinalibus satisfecit, temporc reparatis, divisis exercitibus suis in tribus
pape restituens multa, que antecessores ejus eccle- turmis, versus Aschalonem tendit. Tractus autem
sie abstulerant, Romanis vero munitionem Tuscu- vie inter Achram et Aschalonen longus erat. In ul-
lanam tradens, quam pater ejus papeabstulerat. Qua tima turma, que precedentes muniebat, multi ceci-
Romani accepta, in coronatione imperatorisprebue- derunt Salahadini insidiis et Turcorum telis. Tan-
runt assensum. dem Cesaream pervenerunt, et ibi paululum quie-
Philippuscomes Flandriein obsidioneurbisAchre, verunt. Cum autem de Cesarea pergerent apud
indigentibus et maxime militibus qui sua stipendia Joppen, Salahadinus cum suis tit eis obvius, insab-
consumpserant, sua erogando, nimium liberalis ex- bato vigilie nativitatis beale Marie. Mira Dei virtus
titit. Si mille haberem linguas, non potero proferre ostensa est in illa die. Nam Salahadinus cum exer-
necessitatcs famis, frigoris et estus, quas in qua- citu suo, nostris persequentibus, fugam arripuit,
drienna urbis obsidione exercitus Dei sustinuit.Phi- tantamque stragem de nobilioribus Sarracenis, quos
lippus comes Flandrie inclitus Kalendis Junii obiit, [) secum habuerat, die illa prope Assur noslri fece-
lercio mense transfretationis sue, et sepultus est in runt, quantam omni tempore pnncipatus sui non
basilica sancti Nicolai, foris murum Achre ; ubi suslinuit una die. De nostris autem nullus cecidit,
etiam tumulati sunt plus quam quinquaginla tam nisi Jacobus de Avcsnis, miles egregius et uni de
episcopi, quam duces et comites. In cujus obitu Machabeis comparandus (453). In mense Septembri
dolor incomparabilis christianis fuit, gaudium vcro relatio verax de morte Philippi comilis, qui comi-
Sarracenis et Turcis. Eclypsis solis facta est 9 Kal. tatum Flandrie 24 annis strenue rexerat, venit.
Julii, die dominica, hora 6 in vigilia beati Johannis Omnes timent, omnes dolent, tam clerus quam po-
baptiste, fulgoreejus in aquilonari parte remanente, pulus. Succedit ei Balduinus comes Hainoensis he-
juxta quantitatem terciane lune. Post festivitatem reditario jure. Nam Margarelam tiliam Theoderici

VARLE LECTIONES.
159
CLXXXIII cod
NOTJE.
(453) 1192 Jacobus de Avesnis, miles egregius et uni de Macabeis comparandus, in bello a Saracenis
martinmtur . Ann. Aquic.

Patrol. GLX. 11
331 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 332

comitis, sororem Philippi, habebat in conjugio ; ex ^ inlenderet, subito duo ex illo genere hominum,
qua genuerat Eiizabeth Francorum rcginam ot filios quos hystoriographi Arsacidas vocant, a prefato per-
Balduinum , Philippum ct Henricum. Philippus rex fido principe transmissi, utrumque lalus cjus am-
Francorum, antc dios nativitatis dominicc, in Fran- bierunt; qui nullum timentes, clara die, astante

ciam venit. Videntes autem quidam milites, Deum populi frequentia, cullellis quos improprie miseri-

mi us diligentes, cjusrepatriationem, laboris et cer- cordias vocant crudeliter latorihus ejus inGxis, heu!

taminis pro Christo impalientes, et cum filiis Elfrem nohilissimum principem interfecerunt. illi statim a

in die belli terga hostibus danlcs, non ul milites, populo necati, ut diguum erat, transmittunlur ad
tartara; miles dignus digno planctu plangitur, ot
sed ut lepores timidi, adsuam eternam confusionem
sepulchro tanto principe digno sepulture traditur-
ad propria sunt reversi. Non sic Jacobus de Avesnis,
Proh dolor! principes et milites incliti gladio cor-
non sic; sed quia perseveravit usque in finem, ut
ruunL et moriuntur, Fredericus scilicet imperator,
credimus, salvus erit, et cum sanctis martyrihus in
Frcdoricus dux Suavorum, tilius ejus, Jacohus de
celis triumphahit.
Avesnis, Hellinus dapifer, Philippus comes Flan-
H92. R. 2. F. 12. A. 3.
drensis, Theodaldus Carnotensis, Stephanus Ble-
Henricus imperator diesnativitatis dominice apud
celebravit; Bsensis, et mnumerabiles aln (457); et m.hlie scor.a
Wormatiam cum optimatibus regni ibi

nec nominanda, que crucem Chrisli assumpserat,

in prosenlia totius curie contirmavit electionem Jo-
projecta, fugiens reversa est non sagitla per-
hannis Cameracensis elecli. Philippus etiam rex
illa

scquente nec lancea vel gladio, sed sicut canis ad

Francorum Parisius cum suis eosdem dies cele-
h.avit. Ad cujus curiam Balduinus comcs Flandrie,
vomitum reverlens, et ut lupus rapax et insatiahilis
hianli oro hona ccclesie comedit et substantiolas
lilteris ipsius precipientihus, venit. Rex autem nec
Quod cernens pauperum crucifixi.
humanc nec benigne eum susccpit.
disces- Bichardus rex Anglorum ct dux Burgundie, vel
comes, rcge insalutalo, clam a civitale

feria post solis occasum, ceteri principes, templi quoque et hospitalis milites,
sit (454). 18 Kal. Fchr. 4
ipso noctis crepusculo, visa cst mullis species communicato ad invicem consilio, Henricum comi-
in

ignis terrihilis, totum orbem ad parlcm horealem

tem Campanensem principem lotius christianitatis

transmarine excepto principatu Antiocheno, con-

occupans. Subsccuta cst in multis locis in parlibus
ill
:

s plaga ignis divini. Unde in episcopatu Torna- uxorcm marchisi in conjugio tra-
stituerunt, et ei

censi el multis locis indictum est jejunium 6 ferie diderunt. Hec enim erat orta de regali genere; filia

exceptis inhrmis et infantibus universis. Balduinus

enim Amalrici regis mater ejus exlitit. jGuidoni vero
(j
comes, sibi et terre sue consulens, ad recuperan- quondam regi dedit rex Anglorum insulam opulen-
ahbatem Symonem Aquicincn- tissimam Cypri. Ordine utor prepostero, sed hoc
dam regis gratiam,
sem et Danihelem de Camberon ad eum direxit. fecit oblivio. Precedenti cnim anno, cum rex Fran-

Tandem post mediante Willclmo Remcnsi archiepi- corum cum suis ad urbem transfretasset Acconam,
Petro Altrchatcnsi episcopo, pax inter re- rex Anglorum ad Cyprorum navigavit insulam. In
scopo el

gom et comitem formata est, apud Perronam ct ea namque quidam prepotens conlra imperatorem
apud Attrehatum firmanda. In 7 ebdomada antc pa- Constanlinopolitanum tyrannizabat, ct nomcn sibi

imperiale usurpaverat. Contra hunc ascendit rox

scha, rex Pcrronam cum suis episcopis ct baronibus
vcnit. Ibi Balduinus comcs cum suis affuit, ct ho-
Anglorum cum suisdcmari; quem viriliter debel-

minium regi facicns, parlcm Flandrie orionlalem lans cum tota sibi subegit insula. Qucm cum uxore

possedil, rcx vcro occidentalcm, Sanclum Audoma-

ot liberis captivum, cum auri et argenti ct rerum
rum, Ariam, Attrebatum, Bapalmas, comitalum cctcrarum copiis, secum adduxit, ct ad exercilum
Ilcsdinionscm et Lensensem, hominagium Bolonie, Domiui, in obsidione urbis Acconc famc diuturna

et Sancti Pauli, et Gisncnsc ct Linense (455). Rcli- laborantem, pervenit, eorumque inopiam deopibus

qua Balduino cesserunt Hec omnia suprascripta

" secum adductis magnifice relevavit. Filiam lmjus

dedit Philippus comes regi, quando ei neptemsuam principis,quemsecum vinctum adduxerat, dedit rcx
Flizabolh, liliam Margarcle suroris suo, Ilainoensis Anglorum Guidoni qiiondam regi, cum lota Cypri
comitisse, legali matrimonio conjunxit (456). insula. Comes vero Henrieus, si Deus nobis resti-

Cum marchisus Conradus Tyrum, Syrie Phenicis tueril Hierusalem, rex futurus .'458), Tyrum, Ascha-
civilatcm nobili.ssimam, juslo modcramino regcrct, lonem, Acohoncm, Cesaream, Joppen ct cctera ca-

machinalione cujusdam potentissimi priflcipis ehri- slella snpor littus maris slantia possedit.
stiani, prohitati ct felicitati ipsius invidentis, hoc Tancredus Apulic tyrannus nuncios suos ad Cc-
modo occisusest. In diebusenim paschalibus 3 Kal. lcstinum papam ol Bomanos dirigit, spondon^ BC
Maii, ciiin princeps ipse quadam die in loco civita- reddilurum sancio Petro, quicquid Apulionses du-
(is, ubi monetarii erant, super equum sedens ad e09 ces ab antiquis diebus illi asbtulerant, si fidem,

NOT.K.

(454) Ci. Gisleb., p. 230 157) Plures nominat Gislebertus, p. 238.

,58) Hsec igitur Bcripta Bunl ante morlern Hen-
(4551 Insulense.
.( PaulO aha nanat Cislohorlus, p, 233. rici, quarn ipse auctor a. IK'7 oarrat.
I
33:3 CHRONICA. — CONTINTATTO AQUICINCTINA. 33-i

quam habebant Henrico imneralore, ad se \ domos clericorum, qui ei adherebant, subvertit, et

Quod audiens papa Celestinus, valde
transferrent. rcgni sui introitum eidein episcopo interdixit. Tan-
est indignatus ;
qui versa vice nuncios suos, duos crcdus Apulie tyrannus moritur. Celestinus papa,
scilicet cardinalei, ad eum direxit, mandans, ut morte ejus audita, contra Henricum imperatorem,
imperatriccm de custodia educens imperalori re- quem propter Autbertum Leodicensem episcopum et
mitteret; si vero hoc facere nollet, anathemate per- alias latentes causas infestum habebat, filium Tan-
petuo se feriendum cum parle provincie, que iili credi in Apulia, Calabria et Sicilia regem siiblimal.
favebat, pro cerlo sciret. Radulfo Leodicensi epi- Eclypsis luncaccidit 11 Kal. Deccmb. luna 12, hora
scopo, qui cum Frederico imperatore crucem assHin- noclis .S, duabus ejusdem partibus obscuratis, in

pserat, in itinere nnno superiori mortuo, duo per suo fulgore parle tercia permanente. Subsequenti
contentionem in predicta ecclcsia sunl electi, Autber. die Autberlus Leodicensis episcopus, a quibusdam
tus scilicet, fraler ducis Lovaniensis, et Autbertus, proditoribus extra urbem Remensem eductus, inau-
frater comitis de Reitesta. Yerumtamen Lovaniensi dita mortis crudelitale vir justus ab impiis et pro-
Autberto justior pars, sanior et multiplicior favebat. ditoribus innocenterperimitur. Nam Henricus impe-
Henricus autem imperator ab expeditione Appu- rator, qui Lothario favebat, quem in sede Leodi-
liensi reversus, electionem ulriusque cassavit, et censi intruserat, eum a rcgno suo expulerat. Wil-
Lotharium Bonnensem piepositum ditissimum ad lelmus autem Remensis archiepiscopus et omnes
civitatem dirigens palacium episcopi, villas et ca- cives Remenses, eum detinentes ibidem, magnum
stclla episcopii ei tradidil; clerum quoque cum ei honorem et reverentiam exibebant. Sepultus est
populo ei obedire precepit. Hec omnia, ut quidam autem cum magnis omnium lacrimis in ecclesia
existimant, fecit imperator consilio Balduini comi- majori beatissimc Marie Dei genitricis, in Ioco ubi
tis Hainoensis (459). Nam propter ipsius ducis beatus Nichasius 'archiepiscopus pro Christo occu-
superbiam et inveteratum erga se odium infestum buit. Qui fuerunt interfectores episcopi, et a quo

habebat ipsius fratrem. Ipse vero Autbcrtus frater missi, ignoratur (460); hoc tamen scitur, quod de
ducis, videns in se factam injusticiam, timore Germania vencrint, et illuc aufugerint. Ve illis,
imperatoris habilu pauperis viatoris assumpto, ad quia via Cain abierunt, qui fratrem suum Abel
pedes Celestini papae Lateranis pervenit. Audita au- justum in agro interfecit, e tabernaculo extractum.
tem papa clectionis ratione et concordia, eleclo lit- Cujus sequaces isti, patrem suum et dominum de
teras suas tradidit, archiepiscopo maudans Colo- civitate Remensi callide educentes, ut liberius per-
niensi, ut ei munus conlerat consecrationis Lolha petrarent flagitium, secundo mense consecrationis
riustamen imperatoris eleclus, per ecclesias, castella ^' ejus vix elapso, caput sancti sacerdotis mucrone
et ejusdem episcopii villas pontificales agebat cau- impio mutilaverunt. Prudens lector, nola inauditam
sas. Luua mensis Augusti crescens ct decrescens prodilorum versutiam. Pridie enim quam ista agere
nimis extitit pluviosa et tempcstuosa, et metcnlibus deliberarent, hominium ei fecerunt, ne eos haberet
nimis molesta; tamen subsequens luna mensis suspectos. Ve impiis traditoribus, quorum impieta-
Septembris fuit gratiosa, unde messis triticea et tem celi revelabunt, et terra adversus eos "consurget
vindemia mediocriter fuit bona. Richardus rex An- in die furoris Domini,
nisi fuerint Domino prestante
glorum, supra naturam humanam cupidus et ava- conversi. InterRichardum regem Anglorum et Sa-
rus, et omni christianitati invisus et rebellis, a Sa- lahadinum, christianos quoque et Sarracenos trans-
lahadino magno
precio auri suscepto, Aschalonem marinos, inducie trium annorum firmantur, misera
nominatissimam christianorum civitatem subvertit. condicione interposita, ut civitas Aschalon nobilis-
Tancredus Apulie tyrannus a Celestino papa com- sima subverterelur a nostris. Hugo dux Rurgundio-
pulsus imperatricem de custodia relaxans, impera- num ibidem moritur; cui in ducatu Burgundionum
lori remillit. successit Odo, filius ejus. Multi milites armis stre-
Willclmus Remensis archiepiscopus, litteris a p. nui hoc anno trans mare sunt mortui, quidam Sar-
Celestino papa acceptis, Aulbertum Leodicensem racenorum gladiis interempti, alii vero morte na-
olectum in civitate Remensi mense Septembri epi- turali. Residui aulem excepto Henrico rege et suis,

scopnm consecravit. Archiepiscopus cliam Colo- parum ibi proficientes, ad propria sunt reversi.
niensis, ab ejus consecralione se excusans, ut ei 1193. R. 3. F. 13 A. 4.

niunus consecrationis imponcret, per litteras suas Mense Januario peregrini transmarini ad nos
oplinuit. Henricus imperator audiens quod Autber- reversi sunt, de recuperatione terre perdite, quod
lus Leodicensis electus gratiam consecrationis a nos letificaret vel scripto dignum esset, nichil nun-
papa et Romanis contra suum proposUum impetra- ciantes. Richardus sancte memorie conversus Aqui-
verit, nimium indignatus Leodium venit (Sept.), et cinctensis moritur, et in eodem monasterio sepeli-
NnT.E.

Nequaquam
15!): Balduinus enim pro conso-
: berlum, quem Balduinus pro Alberto ad imperato,
brino suo Albcrio dc Rcitesta multum laborabat, rem delegavit, p. 2\1. 221,224, 229 sq. 235-246-
cui etimperator episcopalum promiserat, sed postea Dux Lovaniensis id impcratori impula-
accepla nimia pecunia, Lothario contulit. Cf. (iisle- bat.
 .

33.» SIGEBERTI GEMBLACENSIS ;»:»(>

tur llujus viri mira fuit cybi et potus abstmentia, A^Marie, Ambianis. ln die autem assumptionisejusdeini
lcctus nullus aut durus, veslis abjecta, compassio die dominica, presente Willelmo archiepiscopo He-

erga pauperes et monacliosclaustrales eximia (461). mensi, Petro Atlrebatensi, Jolianne Cameracensi,

Henricus dux Lovaniensis et Henricus patruus ejus, Tlicobaldo Ambianensi, Lambcrto Morinensi, Ste-

dux Ardennensis, insurgunt contra comitem de phano Tornacensi et aliissuffragancis archiepiscopi,

Ostada (462) ct Lotharium fratrem ejus, quem Hen- et multis Francic principibus astantibus, regio dia-

ricus imperator in sede intruserat Leodicensi, pro demate coronata cst, in totius civitatis gaudio et

interfectione Autberti episcopi nominatc urbis. conspectu. Oclogesimo autcm ct secundo dic post
Omnia ejus castella, 'que circa Renuni possidebal, hasnuptias, quorundam consilio, apud Compendium
quedam destruunt et incendunt.
capiunt, et Ipse rex cum suis archiepiscopis, episcopis et baronibus

autcm comes cum fratre suo ad imperatorem fecit colloquium habuit. Ibi quidam episcopi ct milites

confugium. Ccleslinus papa omnesinterfectores epi- consurgentes, consanguinitatem inter primam regi-

scopi anathemale perpetuo iimodavit. Cum Richar- nam et secundam juraverunt. Quo juramento rex
dus rex Anglie ante dies quadragesime de transma- acceplo, absque ulla dilatione et consllio dimisit

rinisparlihus reverteretur; suspectas habens quas- eam. A Kalendis Marcii usque ad lunam Decembris
D mensis, omnes lunationes in iniciis mensium nimis
dain regiones, Apuliam scilicet et Calabriam, Cor-
sicam et Italiam, propter interfectionem Conradi extilere pluviales, mense Octobri exceplo. In nocte
marchisi de Moulfcrrat, que illi, nescio si juste, im- festivitatis sancti Martini eclypsis lune fuit. Hec
ponebatur, paucis secum assumptis sociis, ut se- liltcre translate sunt a partibus transmarinis in

nepotem suum ducem Saxonie pervcnire Galliam: Frater Gaufndus, Dei gratia sancte domus
cretius ad
posset, terram ducis Austrie ingressus, ab ipso dace
hospitalis Jherusalem humihs magister, una cum uni-
capitur, et cuslodie mancipatur. Nam cum esset verso ejusdem domus capitulo, karissimo et dilecto in

idem dux in obsidione urbis Acre, rex Anglorum Domino fratri Willelmode Vileruns, preceptori ultra-
frequenter illum verborum contumeliis aftecerat. marino, salutem ct fraternam dilectionem. Quoniam
Qnem aliquando tempore secumdelinuit, et postmo- de his, que in terra Jherosolimitanorum aguntur,

dum ad imperatorem in Alemanniam direxit. Qui credimus vos ccrtos rumores desiderarc, notum vobis

cum secum, quocumque pergeret, ducebat sub ho- facimus, quod proximo post Septembrem quidam de

norabili custodia. Anglorum ab

Dum Ricliardus rcx gente pagana, nobilis genere et armis famosus, no-
imperatore detineretur, Philippus rex Francorum, mine Mestoc, vitam suam terminavit. Deindc mor-
undecumque colleclo ex omni regno sibi subjccto tuus est vetus dominus Assyriorum; deinde mor-

copio»o exercitu, post paschalem sollempnitatem ^ tuus est soltanus de Ycanio, et eo mortuo, ira et dis-

mcnse Aprili in Norlhmanniam vadit, eam depopu- cordia cxorta est inter filios suos; deinde in prima
laturus,- caslella Wilcassini territorii, Gisortium septimana Marlii, die que dicitur Mercurii, mortuus
scilicet et alia mulia, cepit. Civitatem Northmannic cst persequutor 7ioster Salahadinus ; in cujus morte

melropolitanam Rotomagum obsidione cinxit; scd genti sue factus est timor etperturbatio, ct inter filios

civibus virililer rcpugnantibus, commotus ira que cjus exorta est ira et dissensio. Quilibet enim illo-

ei inest naliva, pclrariis ct ingeniis, quibus urbem rum, quorumalter Ealapia (465),
est in alter in Da-
vallavcat, incensis, ab assultu inglorius rediit. Sa- masco, alter in Babylonia commoratur, se fratri suo

lahadino apud Damascum morluo, filii ejus in prin- subjectum esse fastidit, sed altcr ad dominium alte-

cipatu Syric et Babylonis ci succcdunt. Ecclesie rius et terrc cjus pocius intendit. Unde veraciter co-

Anglie ct Northmanie ct monastcria monachorum gnoscimus, quod atemporeperditionisterre,hereditas

a thesauris suis ob rcdcmplionem rcgis Anglorum Christi sic de lcvi non potuit recuperari. Tcrraquam
spolianlur. Lotharius Leodicensis intrusus, causa tcnet christianitasin treugis, manetfere penitushabi-
interfeclionis Autberti ejusdem urbis episcopi ab tatoribus destituta. Factum anno Domini 1193 in

omni prelatione ccclesic a Ccleslino papa priva- exitu Aprilis

tur (463). Hcnricus imperator de morte episcopi D 1 1 9 i R. 4. F. 14 A. 5.

supradicti parentibus ejus satisfaciens, motus pnn- Richardus rex Anglorum per annuam captivi-
cipum regni, qui adversus eum propter hanc cau- tatem, magno ct, ut ita dicam, infinito argenli re-

sam insuircxerant, scdat ; ea conditione. ut duci demptus precio. ab impcratorc Henrico honorifice
cum consilio capi- cum gratia, pace etiam inter cos lirmata, in
Lovaniensi et Ardcnnensi (104) ct

quem voluerint cligere episcopum in Angliam remittilur. Qui navibus in portu Andoverpi
tuli liceret,

gede Leodicensi. Qui auctoritate imperiali Ireli, preparatis, transfretavit cum favore magno a suis

elegerunt SymoiK-m, tilium ducis Ardennensis. suscipitur, et in regni solio decentcr relocatur. Ulos
tideles sibi extitcrant, honoribus sublimavit
Plnlippus rex secundam iluxit uxorcm Ingelburgem qui

regis Datie liliam, in vigilia assuui|)tionis sanctc proditores vero exauctorisavit, quosdam etiam oc-

ii E,

- Excepla pnepositura in Confluentia.

(461) Mchardus eximia iisdem verbis leguntur (463)
iii Annalibus Aquicinctinis. (iiiii Hennco de Limburg.
(Ki2) Seu lloclistaden. W) Aleppo.
337 CHRONICA. — CONTINLATIO AQUICINCTINA. 338

quos unum, qui dapifer Johannis fratris inquireretur ab ea salvationis modus, dicebat spe-
cidit. Inter \
ejus fuerat, cujus consilio, ut dicebatur, ab co de- ciosissimam dominam secum fuisse, et ab igne ex-

fecerat et ad re<*em Francorum transierat, exco- traxisse. Post hec in civitatem ad ecclesiam beate

riavit. Et quia dies quadragesime instabant, inter Marie liberatricis sue reducitur; tota pene civitas

ipsum el regem Francorum Philippum treuge usque congregalur, et in presenlia domni Petri episcopi et

ad octavas pentecosten componuntur. Balduinus cleri laudes omnium attolluntur, et tam grande mi-
comes Flandrensium et Hainoensium, in ipsis diebus raculum, nostris temporibus inauditum, a prefato

quadragesime exercitum congregans copiosum, con- revercndo episcopo auclorizatur. Actum hoc anno
tra Henricum ducem Lovanie et quosdam Flan- apud Attrebatum, in sollempnitate Spiritus sancti.
Henricus imperator Apulienses,
drenses sibi rebelles hostiliter vadit, sed parum pro- Siculos et Cala-
!

ficiens pene inefficax rediit; et inducie vix optinen-

hros, per violentiam Tancredi quondam sibi rehol-

tur usque ad medium mensis Augusti. Quidam ab los, partem etiam quamdam Aftrice, absque sangui-
Northmanniam, k homines regis
« nis effusione sibi victoriose subjugavit. Civitatem
Anglia venientes in

Francorum injuriis lacesscentcs, pacem terre tur- Panormitanam, cxpulsis habitatoribus, j ene totam
baverunt; ob quam causam rex Francorum turba- destruxit, eo quod eorum factione imperatrix capta

tus, indutias usque ad oclavas pentccosten, juxla B foerit anno superiore. Optimates etiam illius regio-

condictum, minime expectavit, sed undecumque nis, qui contra eum conjuraverant et illum interfi-

colleclo grandi exercitu, castellum munitissimum cere disponebant, cepit et incarceravit, Margareta

regis Anglie,quod Venonium (466) vocant, circa Flandrensium et Hainoensium comitissa moritur, et

ascensionem Domini obsedit. Richardus rex An- in templo sancti Donatiani, juxla Karolum comitem,
Brugis sepelitur; cui successit in comilatu Flandrie
glorum hoc audiens, mare transfretavit, et cum
multis militibus et viris fortissimis et obsidioncm Balduinus filius ejus. Sicque comitatus reversus est

castelli non imparatus venit. Obsessi et sua mullitu- ad justum heredem Balduini Hasnoniensis, anno
dine et fortitudinc, castelli etiam foitissima muni- Domini 1J94, qui ab anno 1072 possessus fuerat a
tione confisi, viriliter resistcbant, januis apertis successoribus Roberti Callotensis 407 comitis, per
rclictis, in contemptum exercitus regis Francorum. annos 100 et 23. Successorcs fuerunt hujus Ro-
Cum itaque rcx Francorum ibi sederet, rex Anglo- berti : Robertus filius ejus, Balduinus filius ejus,

rum milites elcctos ad civilatem Ehroicensium Karolus cognatus ejus, Willelmus Northmannus.
misit, qui homines regis Francorum, caslellum Theodericus, Philippusfilius ejus.Hii omnesorli sunt
ejusdem civilalis custodientes, per proditionem de genere Roberti, qui apud Casletum in bello oc-
civium omncs inlerfecerunt Nam retroacto anno, C ciditArnulfum nepotem suum, filium Balduini Has-
cum rex Anglorum detinerctur in Alemannia, eam- noniensis fratris sui, et sic Flandrensium invasit

dem civitatem cum quibusdam Norlhmannie ca- comitalum.

Francorum ceperat. Audita igitur Philip-
stellis rex 1195. R. o. F. 13. A. 6.
pus rex hominum suorum nece, ultra quam dici Mensis Januarius, Februarius et Aprilis nimis
potest, iratus, castelli Vernolii relicta ohsidione, fuerunt pluviales. 5. Kal. April,inpago Cameracensi»
cum electis militibus ad civilatem Ebroicensium tempestas cum tonitru horribili cecidit, que unam
venit, et ipsam tolam cum templo sancti Taurini et villam cum templo ita dcstruxit, ut vix in ea parve
aliis monastcriis fundilus subvcrtit, in sollempnitatc remanerent reliquie. Henricus imperator ab Apulia
Spiritus sancti. Rex autem Francorum preceperal victor eum triumpho revertitur OlaL), adducens
principibus,ut exercitum in obsidione castella lene- secum uxorem et filium Tancredi et principes, qui
rent; sed eo discedentc nullus poluit eum retinere. eum conspirationem
contra fecerant, in custodia;
Henricus imperator contra Apulienses sibi rebellcs magnam etiam copiam auri
et argenti et aliarum
exercitum ducit (Sept ). In civitate Attrebatensi qui-
etiam rerum secum adduxit. Mense Julio Sarraceni
dam clcricus et soror ejus, ob ieatum homicidii, j^ ab Affrica venienles, super regem Hispanie, qucm
incendio sunt adjudicati. Acccnsus est in Balduin Parvum vocant, et ejus exercitum irruerunt, et ex
monte ignis, astante innumera frequentia populi. eis magnam stragem fecerunt. Rex autem Hispanie
Frater et soror ad stipitem liganlur. et ignis in cir- in crastino, viribus per Dei gratiam receptis, plus
cuitu eorum copiosus accenditur. Mulier cum valido quam viginli milia eorum interfecit; in quo prclio
cordis claniore ct ineftabili contritione et oris con- archiepiscopus Sancli Jacobi occubuit. Electio Sy-
fessione sanctam Mariam Dei genitricem invocans, monis Leodicensis a Celestino papa cassatur, et
ct idem fratrem facere admonens, illo in flammis Autberti (468) confirmatur. Tamen ad mitigandum
mortuo, ineritis beatissime Dei genilricis Marie ejusdem Symonis dolorem papa ei quedam car-
a
liberatur ab incendio. Mira rcs; facies ejus et loquela dinaliias confertur. Clerici qui cum eo Rome venc-
non est immulata, capillus ejus nec pilus adustus, rant,omnes fere mortui sunt ipse eliam intrante ;

ncc ctiam odor incendii remansit in ea. Cum autem mense Augusto ibidcm defunctus est. Autbertus au-

NOT/E.
(466) Veincuil. (468 De Cucli. qui electus foil Namuci, mense
;467, I. e. Casletensis. Novembri 1 194.
 339 SIGEBFKII GEMBLACENSIS. 340

tem a Koma cura munere clectionis reversus, apud \ noensium, Philippnm quoque et Henricum. Duxil
Cislercium veniens, aliquantulum infirmus ibi csl aulem Baldoinus adhuc vivente patre uxorem Ma-
detenlus.Rumor autem falsus perlatus apud Leo- riam, liliam Henrici comitis Campanensis, quam
dium, nunciavit canonicis, illum esse mortuum : genuit ex filia Ludovici VIII. Francorum regis.
qui statim elegerunt quendam illustrem canonicum 1 190. R 6. F. 10. A. 7.

(469), Philippi dc Falconis nionte filium. Sic posl Heuricus imperator hyeme transacta, iterum ad
interfectionem Autberli c])iseopi, Bemis occisi, ec- Siciliam et Apuliam proficiscitur [Aug.)', elquicquid
clesia Leodicensis in cleclione episcopl flucluavit in regno corrigcndum erat, ab eo corriguntur. Pre-
Pluvia mensis Augusti metentibus nimis fuit mo- parantur etiam navcs et cetera, que Theutonicis,
lesta, Septcmbris vindemiam colligenlibus gravis, qui superiori anno cruccs assumpserant, ad trans-
Octobris scminantibus nimis incommoda. Si xlo frelandum erant necessaria. Quibus prefecit archi-
Idus Octobris ventus vehemens post noctem mcdiam episcopum Maguntinum, virum prudentissimum.
ab AfTrico veniens, domos evertit, turres destnixit, Philippus, rex Francorum, tiliam cujusdam comitis
ruina domorum plurimos stravit, quercus annosas et Alemannici 474) Ingelburgi regine superinducit.

arbores fructiteras evulsit, et in multis locis niinis Pax inter Philippum regem Francorum et Richardum

dampnosus cxtitit. Mulli de regno Tlioutonico, Lo- regem Angloruin iterum turbatur; unde Philippus
tbaringi, Alemanni, Saxones, horlalu imperatoris rex, collecto undecumquc grandi exercitu, castellum

Henrici cruces assumunf [April. 17 . episcopi, du- regis Anglorum in Northmannia, quod Alhamaria
ces, comilcs, mililes, et de reliquo populo innumera vocatur, obsedit, et post sex ebdomadas cepil ct

muUiludo. Philippus re\ Francorum et Bichardus destruxil. Multi, et maxime juvenes, acuta febre

rex Anglorum post longam discordiam tandem re- moriuutur; inter quos et .lohannes Cameracensis

deunt ad concordiam. Obiit Balduinus marchio episcopus, cum ad reg n in Northmannia proli-

Namucensis et comes Hainoensis J(> Kal. Januarii retur, Ambianis mortuus est. Gravissima panis

|G70), et sepelitur apud Castrilocum cum patrihus. penuria hoc anno inultos afflixit et multos paupe-

Succedit ei Balduinus comcs Flandrie

tilius ejus, :
Ab Apennino monte usque ad mare Oceanum.
ravit.

sed quia in superiora hujus cronice parum deelara- pertolam Galliam et Germaniam. fames in tanlum

tur, e.x qua hii comites Hainoenses oriundi fuerunt prevaluit, ut maximam utriusque sexusmultitudinem

stirpe, id breviter declarare legcntibus dignum contigerit interisse. Nam triticum -10 vel 50 solidis

duximus. Originem enim ducunt ex sanguine impe- venundabatur, quod pro quatuor aut quinque ante

riali Romanorum el regali Francorum Gen e Fland.) hanc pestem dabatur ; unde aecidit ut mulli, qui

Balduinus [nsulanus comes Flandrie, ortus de ge-

C putabantur sibi sufticientes esse, diro famis gladio

nere Karoli Calvi imperatoris Romanorum et regis perurgente, coacti sunt alio emigrare. Sicquc fa-

Francorum, uxorem Adelam, filiam Boberli

duxil ctum est, ut excrescentem pauperum multitudinem

regis Francorum, et genuit ex ea Balduinum Hasno- sine magno gravamine sustenlare possent hii, qui

niensem, comitem Flandrensium et Hainoensium, respectu Dei manum miscricordie eis porrigebant.
Carnes quoque ,am fetentium animalium cl radices
* et Robertum Casletensem, fralrem ejus. Balduinus
Hasnoniensis duxit uxorem Bicheldem, relictam inusitatas herbarum compulsi suut manducare. Non
Herimanni comilis Montensis, quc erat dc sanguine tantum panis, sed eliam eetere res manducabiles,
inaudito nobis precio venundehantur. Lupi cirea
imperiali, et soror saneti Leonis pape noni ; el ge-
comitem Flandrensem, quem Alpes in ilineribus et in villis in unum congregati,
nuit ex ca Arnulfum
Rohertus patruus ejus interfecil in hello Casletensi, absque ullo timore multos devorant. Triticea mes-
ei Balduinum Jherosolimitanum, comitem Hainoen- sis et avene collectio ullra estimationem hominum

sein, fratreni ejus. Balduinus Jherosolimilanus duxil fuii rarissima.

1197. 7. f7. 8
uxorem Idain, liliam llenrici imperatoris quarli. el

genuit ex ea Balduimmi ; cui abstulit Robertus co- jj Menses Januarius. Februarius, Martius quoque
mes Flandric Duacum castrum. Hic duxil uxorem et Aprilis, hoc anno fuerunt naturales ct hominibus

Yolendein, liliam Gerardi comitis de Wassembi gratissimi.Verumtamen fames, annis superioribus

eoneepta, nullum
habuit temperamentum, quia
et genuit ex ea Balduinum, qui Valentinenses sibi

rchelles oplime optinuit, et alia utilia comitatui superioris anni annone rara colleclio nullum potuit

adauxit. Hic ipio^pie duxil uxorem Ermensendam, conferre levamentum. Nam usque hodie Fame mo-

sororem Henrici eomiiis Namucensis; ex qua ge- riuntur milia milium multi enim hac necessitale
;

nuit Balduinuin inarcliionem, eui, etiam multociens constricti, contra consuetum vivendi usum latn
erunl felices successus ;
qui duxit uxorem effecli, laqueo sunl suspcnsi. Sed vernalis temporis
Hargarelam, sororem Philippi comitis Flandrie, ipie tempcries gratiosa, el seininum ul videtur pulchra

nuit Balduinum comitem Flandrensium et Hai- proccssio, iit expectantibus non minima consola-

mh 1

(469; Ottonem; Md ipse Albertose subjecit. Cf. festum nativitatii Domini Gisleb
Gisleb. p. 268. (471 Ducis Boemiaa Moraviwque, '

(70)12 Kal. inuitru. octava sctticet die nnic

 - 342
CHRONICA. CONTINUATIO AQUICINCTINA.

mili- A Celestinus III papa, 6 Kal. Januar., scnex et plenus

capitur a in
RdttaaAMifns canitur
Henncus episcopus Belluacensis
tio.
apud Rothoma dierum moritur. Lotharius diaconus cardinalis ,

Ubus Richardi regis Anglorum,

et
Phihppum genere Romanus, vocatus Innocentius, hujus nomi-
gum custodic mancipatur. lnter
gravi 184«» Romane
nis papa tercius, etate juvenis,
regem Francorum Balduinum comitcm Flandr.e
et
Anglorum. ecclesie presidet. Fulcho, venerabilis presbiter de
pax turbatur, instincfu Richardi regis
territorio Parisiensi, auctoritate apostolica per
conlraclo unde-
In mense Julio Balduinus comes, (d.A.Aquic ).
regem Francorum totam Franciam publice predicat (473)
cumque exercilu copioso, contra
Cameracensem vadit, Cum in sermone suo omnia carperet vicia, tamen
per pagum Tornacensem et
avaros
sicque ad omnis ejus predicationis contra usurarios
vis
omnia ejusdem pagi caste.Ha cepit,
et
cam a partc et cupidos, contraprelatos negligentes et presbiteros
civitatem Attrebatcnsem tendens,
obsessionis die subito incontinentes maxime intonabat. Tota pene patna
orienlali obsedit secundo ;

in melius ejus predicatione mutata est. Maximam

Francorum hoc audiens
inde recessit. Philippus rex convertit multitu-
sui regni episcopis,
quoque mulierum publicarum
et indigne ferens, congregatis faciendis.
dinem. Potens etiam fuit in miraculis
abbatibus, equitum quoqueet peditum
magna copia
»^^^^^r;^^!X^o»"»
ptionis
^^™ B ^^
contra Baldumum proficsc.tur
beate Mane apud Duacum
venit; sed utili nobis accepto
^
consilio,
ex mspera
eadem die
o
™°*

miraculo erat, innum

illuminabat,
reddebal; e t, quod magis omnibus pro
claudos

erabilis populi mullitudo ad

innumerabilis
eum audiendum, quasi ad aliquem apostolum,
curabat, surdis

pagum Letigum (572), transiens,

recessit. Deinde per Post mortem Henrici
undecumque confluebat.
dicitur Lis trans-
apud Ariam pontem fluminis qui regni Theutonici, de rege
intravit; imperatoris optimates
iens, in terram comitis, eam vastaturus,
Alemanni,
substituendo diffidentea: Suavi, Bajoarii,
quibusdam taclus infortuniis, cum comite
extra
set
Apulienses vel Sicilienses, Philippum ducem Sua-
ncgotio ad terram
Ipre colloquiumhabuit, sel infccto quem supra
vorum, fratrem Henrici imperatoris,
rediit. Multi qui adventum eis formidaverant,
suam (Mmt.
diximustutorem pueri constitulum, elegerunt
discessum inefficacem riserunt. Inter duos reges
Saxones autem et Lotharingi Otbonem comitem
5);
inducie per annum jurantur. Vindemia per toiam
Pictavensem,filium Henrici ducis Saxonum, in
Franciam, pago scilicet
in Remensi, Laudunensi, Hic at
Aquensi palatio in regem sublimaverunt.
ei
rara fuit et
Suessionensi, Noviomensi et Belvacensi, Anglorum cujus consiiio
colebant ex sorore Richardi regis
tarda; unde accidit ut rustici, qui vincas
et auxilio, et Balduini
comitis Flandrie, assentien-
et pecuniam super vinum futurum mutuaverant,
Coloniensi et optimatibus
sunt fugere. tibus eis archiepiscopo
non valentes vinum reddere, compulsi ^ Aquense palacium obsedit contra
28j.
)
Lotharingis.
Henricus imperator tn Apulia moritur (Sept.
sed litteratura ejus,
Walerannum tilium ducis Lemburgensis, qui oppi-
Hic statura personalis non fuit,
Philippo
dumAquense cum valida manu militum
magnauimitas, justicia et prudentia pulchritudinem
duci Suavorum custodiebat. Qui sexta obsidionis
Absolonis superavit. Luget mundus mortem
ejus,
nullum ab eo,
Affrica, Ilalia, septimana. labore multiplici fatigati,
Syria, Sycilia, Apulia, Calabria,
custodiebant, habentes succursum,
Suavia, Frisia cui palacium
Alemannia Saxonia Bajoaria , ,
, ,

Othoni salvo in omnibus bonore

castrum reddide-
Lotharingia. Nam de ejus morte omnes
quem statim Goloniensis archiepiseopus cum
Austria,
Siculis in runt;
suntturbate. Filius ejus puer parvulus a inunctum, in solio
suffraganeis suis, oleo sacro
paterno suscipitur; porro Philippus,
regem jure (M. 12). A diehus eniin
regni sedere fecerunt
Henrici imperatoris, tutor pueri constituitur.
fraler
in urbc Achra. Nam Karoli Magni sedes regni est Aquisgrani, ubi idem
I.acrimabilis fortuna accidit
requiescit*. Duxit autem Olto rex uxorem filiam
Henricus comes Campanensis et princcps transma-
Lotharingic.
Godefridi, comilis Lovaniensis ac ducis
rine christianitatis,cum quadam die apud camdem
Philippus dux ct Otto rcx de imperio contendcn-
urbem in solario cujusdam domus fenestram apcrire
tluvium Rhenum, qui Lotharingiam et Saxo-
cervice tcs,
voluissct, pcr eam ad terram corruit, et j^
niam dividit, transnc non potuerunt, Philippus ab
confracta, proh dolor! exspiravit, 6 anno principatus
occidentem, Otto vero ab occidenle in
orientc in
sui. Cujns mors ineffabilem christianis dolorem, et
Romanorum, R. scilicet, ct
letiliam. lnter milites orientem. Onte titulum
magnam Saraccnis prcbuit
H. omilto prescribere,
Jherosolimorum
titulum ,

chrislianos, quos Hcniicus impcrator anle obitum

Fredcrici, Rome nul-
quia post mortem llenrici, Biii
suum trans mare miserat, cl Turcos sepenumero post obituni
partibus.transmarinis
o-rtam nostrorum vietoriam adhuc lus imperal, et in
pugnatur; set
Henrici comitifi Campanensis chrislianus nullus re-
niinime audivimus.
18. A 9. gnat. Post mcnscm Augusium, Balduinus comes
1108. F.
valida
Byemps mollissima; Januarius, Februarius cl Flandrensium et Hainoensium, congregata
multitudine, in Flan-
Marcius iranquilli et gralissimi fueruul, porro tam militum quam peditum
ut sibi vi-
Aprilis et Maius pluviales et frigidi cxliterunt. driam pergit, ut castella, que sui erant,

NOT/E.
Vcnerabilin Ful,:o presbitcr predicat verbum
(472) Seu Laeticum, ad flumcn Lvs. ubi oppida 173J
Cassel ct Aire. Dei, et mullos languidos sanat. Ann. Aquie.
ru:i SIGEBERTI GEMRLACENSIS. 3ii

dcbatur, juris, el rcx injuste tencbat, suo comilatui £ rcmisit. Pctrus de Corboilo consecratur Camera-
rcsociaret. Aricnses ejus formidantes impetum, pa- censis episcopus. Messis et Vindemia mediocriter
citice eum recipientes, absque ulla mora sc rcddi- abundat. Petrus cardinalis per menses decem in
derunt. Deindc exereilum apud Sanctum Audoma- Francia commancns, ncgotium de divortio rcgine
rum ducens, castrum obsedit. Portas obsessi clau- sibi injunctum tcpide excquitur.
dunl, ad rcgem in Franciam nnncios consensn et Ralduiuus comcs lerram regis Francorum.in pago
consilio ejusdem comitis dirigunt; a quo nullum Adartensi vel Tervanensi et Arida Gamantia, vaslat
habentes nec sperantes succursum, castrum comiti rapinis et incendiis. Philippus comes Namucensis,
reddunt, eumque pacifice et honorifice post sex eb- frater ejus, cum aliis quibusdam militibus capitur,
domadas infra castrum accipiunt. Cum igitur Bal- qui vincti ferro regi in Franciam diriguntur. Maria
duinus comcs Sanctnm Audomarum obsideret, Ri- Flandrie comitissa pro pace inter rcgem ctcomitem
chardus rex Anglorum in pago Wilcassino i7i , componenda Parisius vadit; quam rex honoritice,
multitudine slipatus militum, super Philippum re- suscipiens, laetam ct de pace securam cum quibus-
gem Francorum irruit. Rex Francorum contra vc- dam captivis*in pignus pacis ad propria remisit. In
niens, armis mutatis. prope Gisortium in flumen n diebus adventus dominici apud
Petrus cardinalis
cecidit; qui inde vix extraclus, nobilioribus cjus Divionem Rurgundie castrum cum personis ecclcsia-
militibus captis, cum magno labore evasit. Qui sta- sticis tenuil concilium. Omnis ab eis ibi facta con-

tim exercitum copiosum congregans, terram North- slitutio non indiget penna vel pergameno
mannie, sue vicinam terre, incendio ct rapinis to- 1200. 20. i.

tam vastavit. In cujus hoste multo precio ven- Philippus rex Francorum et Balduinus comes
debatur annona tam pccorum quam hominum. Flandrensium in ipsis diebus nativitatis dominicead

1199. F. 19. A. 10. colloquium apud Perroaam convenerunt; ubi per

Diebus nativitatis dominice transactis, venit in Marie comilisse industriam tirmam inter sejuravc-
Galliam Petrus cardinalis diaconus Sancte Marie de runt pacem, que pax et Francie et Flandrie magna
via lata, ab Innocentio papa transmissus legatus, fuit causa leticie. Petrus cardinalis pcrtransiens

litteras Philippo Francorum regi deferens, in quibus Rurgundiam, transccndit Apenninum montem. Sen-
preceptum continebatur apostolicum, ut Ingelbur- tentiam,qnam in Franciam ex domni pape precepto
gem venerabilem reginam, falso consanguinitatis dare debuerat, ibi dedit, et regem cum omni terra
juramento disjunctam, legitimesibi resociaret. Quod sua inaudita severitate interdixit. Interdicti senten-

siadquiescerenollet.anathematisvinculosubjaceret. tiam quidam episcopi ferventissime obscrvaverunt,

r
In marchis utriusque regni concilium agitatur; Parisiensis, Silvanectensis, Suessionensis, Ambia-
ulrique reges Francorum Anglorum conveniunt et nensis, Atlrebatensis, et alii quorum non habemus
cum multitudine episcoporum, abbatum, comitum, noticiam. Hos papa lnnocentius miris per epistolas

priorum, prepositorum et utriusque ordinis infinita illis missas effert laudibus, contemptorcs autem ver-
multitudine hominum; de pace inter reges et comi- bis terret rex Francorum ct
minacibus. Philippus

tem Flandrie facienda multum laboratur, setad effe- Johannes rex Anglorum, Ralduinus quoque comes
Flandrie, et multi alii ulriusque regni principes, in
ctum minime pcrducitur. Set tamen, inducie in
quinquennium tenende, verbo tcnusobtinenlur, que marchis Francie Northmannie ad muluum conve-
el

vix usque in pascha tcnentus. In diebus quadragc- niunt colloquium. Ibi Ludovicus puer, lilius regis

sime in pago Lemovicensi thesaurus invenlus csl, Francorum, uxorein acccpit tiliam regis Hispania-

quem sibi vindicat Lcmoviccnsis comes. Richardus rum, quseerat filia sororis Johannis regis Anglorum.

rcx Anglorum, summus ipsius terre princeps, Ihe- lbi pax tirma tirmala est inler reges ct principes

saurum a comite repctil, set minime obtinuit. lnde Nam Johannes rex Anglorum gucrpivit 1T.'> castella

rex stomachatus, cum armata multitudine castel- Wilcassini pagi, Gisortium Bcilicet ctalia, onde tota

I ii iii ejusdcm comitis et ipse arnialus obscdil; nhi guerrajam pcr inultos anuos inter utriuaque rcgni

•lu quendam perculere idem rcx eupiens, D reges fuerant exagitata. Oclavianus episcopufl Uo
baliste
stiensis ab Innoccntio papa millilur in Franciam
ab eodem eadem balista in scapula percussus, post
dies 7 obiil, ct apud Fonlem Ebraldi ciim palre suo legatus; quem rex Francorum honoritice suseepil,

sepulturam accepit. Cui succcssit in regno Johan- el Ingelburgem reginam perpreceplum domni pape

ncs frater ejus; qui gucrram, quam fraler ejus verbo tenus sibi resociavit, superinduotam abjura-

Richardus contra regem Erancorum viriliter et po- vit, et sic lerram regis Francorum ab interdicta ab-
lenlcr cxercueral, segniter persequlus , ad ulti- solvil.

mum cum rcge pacem faciens, episcopum Rclva- 1201. 21. "-*•

censem ct alios captivos solvit, el rcgi Francorum llvfinps *''"

nec mollis ncc niniis aspera, set inter
\ \i;l l LECTIONES.
Hunc annum eadem manus post addidit, atramento paululum
1,11
alio. Eadem ex nostro descripta leguntur
incodice Duacensi n. xw, etinde m Ambianensin. :>Kii
MlT.L.
17 i) Le Vexin, iritex Indellam, Isaram el Sequa aam.
V7S) ld cst, deseruil.
345 CHRONTCA. - CONTINUATIO AQUICINCTINA. 346

utrumque fuit temperata. Januarius, Februarius, A bus campanilibus cum undecim campanis studiosius
Martius, Aprilis et Maius gratiosi fuere et naturales. insignivit [A. Aqttie.). Insnper multos rcdditus ac-

Mt-diante mense Martio, Octavianns eardinalis, ar- quisivit. Hoc, etiam anno Constantinopolis civitas

chiepiscopi, episcopi, cumPhilippo rege Francorum, capta est a comite Balduino domiuo Flandrensi et

in urbe Sucssonica, cum innumera cleri et populi Hainoensi; in qua civitate per Dei graliam electus
multitudine conveniunt, ut de regis et regine divor- et consecratus est imperator et augustus Roma-
tio certum et justum juxta Innocentii pape prece- norum.
ptum agitarent judicium. Sed quia Johannes cardi- 1208. Hoc anno Willelmus nosteo abbas ll" s ,
ab-
nalis Sancti Pauli, monachus nostri ordinis, non- bas Sancti Amandi cfficitur; cui successit domnus
dum advenerat, cui hec causa ab apostolico princi- Symon abbas 12 us de quo supra diximus.
,

paliter commissa fucrat, colloquium protelatur 1212. Fernandus de Portugalli accepil Johanam
usque adadventum ejus. Qui adveniens mense Maio, comitissam Flandrensem et Hainoiensem.
cum magno in predicta Suessionensi urbe a rege, 1213 Hoc anno cepit edificare domnus Symon
archiepiscopis et episcopis, in ecclesia sanctorum abbas 12 us claustrum. Grande bcllum fuit inter

marlyrum Gervasii et Prothasii, excipitur gaudio; Philippum regem Francorum et suos ex una parte,
cui oblata sunlmunera a rege, set ille justus manus B et Fernandum et Flandrenses et Othonem impera-
suas excussit ab ejus munere. Ad colloquium con- torem Alemannie ex alia, apud pontem Bovinarum ;

veniunt. Rex vallatus et armatus mullitudine advo- sed Franci victoriam habuerunt [an. 1214 Jul. 27).
catorum, qui causam suam pro suo velle perorarent, Qua visa, Otho cum quibusdam de suis reccssit ;

accessit ; reglna vero sola, proh dolor! nullum pre- Fernandus autem et Rainaldus comos Bolonie, qui
ter Deum habens advocalum venit. Cumque in tanta cum eo erat, et Wilekinus comes Hollandie, capti
multitudine nullus esset, qui pro ea, metu regis, li- fucrunt in ipso prelio. Sed postmodum Femandus
i6i
tigaret, quidam ignotus pauper clericus e medio per illuslram uxorem suam Johannam, comitis-
surgens, lioenlia regis et cardinalium, causam re- sam Flandrie.a captione rcgis Francorum pre-
gine ila litlerat>ssime dilucitavit, ut ipsi regi el cio non modieo esl redemptus. Comes vcro Bolonie
cardinalibus omnibusque episcopis fieret admira- in quodam castro sito in Sequana, quod dicitur
463
tioni. Qui post nec anle in eadem civitate a nullo Goulet, sub Vernone , expiravit (476
dicitur visus fuisse. Rex vero non expectato secun- 1216. Ludovicus, primogentius Philippi regis

dum decreta sanctorum Patrum ecclesiastico judi- Francie, Angliam inlravit, quedam castella cepit;

cio, recessit a colloquio. Cardinales eliam et epi- sed anno sequenti per preceptum domni papeHono-
scopi reversi sunt ad propria, causa nondum termi- rii rediit in Franciam.
nata 461
. 1218. Monachi Aqnicinctenses intraverunt no-
{A. Aquic.) Obiitdomnus Symon, noster abbas vum chorum, presente venerabili episcopo Ambia-
9'» s , cui successit domnus Adam deciinus. nensi Everardo, in vigilia natalis Domini
1203. Monachi primo intraverunt in magnam ec- 1219 Honorius papa III concessit domno Syinoni

clesiam, dominica in palmis abbati Aquicinctensi duodecimo et successoribus

1201. Domnus Adam, nosler 10 us abbas, obiit; ejus usum mitre et anuli, cum quibusdaui privilegiis

cui successit domnus Willelmus U us postmodum ,

et indulgenliis.

abbas Sancti Amandi; et Romam profectus et inde 1222. Hoc anno jacta sunt fundamenta ecclesic
rediens, faclus est monachus Clarevallensis. Ipso beate Marie 14 Sal. Maii, feria 2.
autem facto abbate Sancli Amandi, domnus Symon 1223. Pliihppus inclitus rcx Francie obiit; cui

abbas 12 us ei suceessit; qui in tempore suo multas successi primogenilus ejus Ludovicus.
veteres officinas proslravit, et novas editicationes 1224. Hoc anno in quadragesima venit quidam
multas construxit, et ctiam sedes in choro sumptuo- ignotus, et tamquam heremita habitavit in foresta
sas et laudabiles et honestas de Glauchon juxta Mortaigne (477}; et tandem re-
Edificavil eliam capel
lam in honore beate Virginis, qne honestate sua etL) velavit quibusdam, quod ipse erat Balduinus, comes
pulchritudine intuentium oculos potest morosius Flandrie et Hainoie et imperalor Con*tantinopoltta-
detinere. Inceptam etiam ecclesiam ab avunculo suo nus. Quo audito, qiida:n nobiles credidcruut verbis
Symmone, nono abbate, multo labore et expensis ipsius, duxerunt cum Valenchenas cum honore et
non modicis feliciter consummavit, sicut adhuc po- eum ibi ornatum, sicut decebal imperatorem et co-
test evidentius apparere, et eamdem ecclesiam duo- mitem, duxerunt pcr Flandriam; et multi Flandren-

VARlE LECTIONES.
i61
Hic desinit manus. Sequentia scripsit sec. xui. in alius quidam omnia v.no tractu, nec habitu nec
alramento unquam mutato ; et verba quidem obiit —
decimus in rasura. Ex his ea, quoe litteris minoribus
expressimus, ad verbum dcscripsit ex annalibus Aquicinctinis, ubi eadem multis manibus cooevis exarata le-
46i 463
guntur. ita cod. sub unone cod.
NOT.F.
(476) A. 1227. Plerique Perroine captum mor- iT7) In regione Tornacensi.
tnumque dicunt.
347 SlGEBERTl GEMBLACENSIS. 348
ses fecerunt homagium sicut comili,
ei et tandem \ Albigenses cum mullis nobilibus, tam cpiscopis
inlravit insulam cum maximo comitatu et appara- quam principibus, vidclicet archiepiscopo Remensi
tu. Ludovicus autem rex Francie, fama ejus au- Guillelmo de Jovis villa (478) 466
et Ga-
dila, diemei apuil Peronam assignavit, ut cogno- rinoSilvanectensi episcopo 467
,
Philippo Boloniensi,
scerct eum, qui dicebat se esse avunculum regis Guidonc Sancti Pauli comitibus, et multis aliis tam
predicti, et ut faceret ci debitum homagium de co- clericis quam laicis; qui Avinionem obsederunt et
initaiu Flandrensi, si essetcomcs Fiandrie veniendo ceperunt. Sed in obsidione comes Guido Sancti
et redeundo secure. Tandem veniens per horam, et Pauli quadam petra mangonelli percussus est et
audacter apparens coram rege Ludovico el consilio interfectus. Rex vero Ludovicus et multi alii tam
cjus, in palacio ipsius regis, mullis interrogantibus, clerici 4G8 qua-n
[
laici in rcgione illa veneno perie-
examinatus est, sed certitudinem nullam respondit. runt; et corpus regis latenter et ciute ad ecclesiam
1'nde pluribus argumentis est convictus, quod do- beati Dionisii in Francia est delatum, et honore
lose ageretet per omnia mentiretur, et ita recessit regio tumulalum.
cum pudore; et pradictus rex districte preceperat ,-,-,-,,, , ,. ,.

„j„ j . ... A .„ , . ,
1227. Ann. Aq.) Dedicata est ecc esia beate
cidem, quod de terrasua recederct mdilate. Eodem „, . .

.,„!,,«
autcm ,i; Q
die, „„~
quo ?•;.«i-
Iicentialus. .
est a reee, lam de die ,ii- B
" -" ane
......
,

apud Aquicinctum a venerabili palre

'
Pontio
Atrebatensi episcopo.
nocte v
.. ,,,
quam ,
>alencenas venit
.
46<
, • . ,

tenter affugavit. Quo audito,

unde lurtim et la-
Johanna comitissa ^ m
(
Ib -) Idibus A P rilis
- obiil P ie memorie
Fiandrensis caute fecil queri eundem qui tandem domnus Simon, abbas noster 12«», vir valde reli-
;

repertus cst, et ad dictam comitissam adductus giosus, honestus et providus, qui ecclesiam Aqui-
apud insulam; ubi de baronum suorum
consilio cinctensem25 annis strenuissime rexil. Cui succes-
sit domnus Wilhelmus 13us abbas, predicto vcne-
judicatus cst et dampnatus, quod cum equis Irahe-
returextra villam, et suspendcrctur ; et ita vitam rabili patrc susceptus in monachum.
infelicUor consummavit. 1137. i/6.) Johanna comitissa Flandrie accepit
l6s
122o . Ludovicus rex profectus est adversus maritum Thomam fratrein comitis Sabaudie.
VAIII.E LECTIONES.
* 6*
deest cod. 4li5
HCCXXV. cod. m hic nomen aliquod episcopi erasum. 46T
ita correctum in cod. ex
468
episcopis Hic desinit ultimus codicis fuit foliorum quaternio, qui ab initio quatuor tantum
unde quce :

jam perdita sunt, non ita multa fuisse apparet. Supplevimus ea ex Annalibas Aquicinctinis ct cx continua-
tione Bergensi, statim subjicienda, queeadverbumexnostro codice excepta, Annalesipsos non adhibmt; unde
quce, i:i illa continuatione itemquein Annulibus leguntur, eadein etin Br> fuisse oportet. Sunt autem ca, quse
supra uncinis inclusimus.
NOT.-E.
(478 Joinville.

CONTINUATIO BERGENSIS.
IncodiceUli*, jam deperdito, ex BSdescripto, continuationi illi annorum 1201-1237 supra editanotas
historicas inmargine et intra lineas interspersit monachus S. Winnoci Bergensis, nonnunquam sibi ipsi visa
narrans, ut a. 1220. Ilvc statim poitquam scripta sunt, Willelmus abbas Andrensis in Chroniconmonasterii
>n 179 recepit ad litteram,exceptistantum iis queesub textu indicavimus. ExWillelmo iterum transumpsit
Iperius Sssculo \\\ monachus S. Petri Gandensis B5'*. codicem Bergensem descripsit inde ab a. U sed i'.i :

tantacum ignorantia additiones Bergenses, Aquicinensibus proculdubio uti spatium permiserat intersertas,
eum his in unumconjunxit, ut summa inde temporum confusio oriretur. Quam nos intactam relinquentes, in
margine 479*) ubivis rectos annos ex Chronico Andrensi indicavimus. Idem B5** nostro sine ulla distin-
ctione adjunxit, quasi unum esset,opusplane iiversum annorum 1222-1228 conflatam ex AnnaUbus Blandi-
niensibus ad verbum descriptis, e Balduino Ninovensi ct c Martino Polono, quibus perpauca tantum aiiunde
petitainseruntur; nondigna compilatio quce edatur.

[1202J Obiit pie memorie Wilhelmus Bemensis Q pericula, tandem Accaron applicuit, ibique longa
archiepiscopus. egritudine macerataspiritum exalavil [1203] Johau-
|l2l)i| Aimo Douiini 1202 Domnus Adam — Ro- nes rex Anglie, Normanniael Aquilaunia cum uni-
manorum (480). \ersis appenditiis relictis, tamquam adasilumcon-
[1208] Anno Domini 1203 hoc anno Wilhelmus — fugiens, mare velociter transil in Angliam venit.
supra diximus. [1203] ittaria uxor predicti Balduini [12 ![ Balvotini domum domne Mathildis Portuga-
cpmilis, neplis Philippi illuslris rc^is Francie, vi- lensis regine, Flandrensis comilisse, apud Furnis
runi >uum insecuta, iniilta gravia perpessa maris succenderuntetin cinerem redigerunt. Que propter
N0T.T.
(479) Quod < Chronieis S, Bertini «/ vicinarum ^tNO) Quse ex Aquicinensi ad verbum descripsil
ccclesiarum in unam summam coUegimut, ut ipse ait, noster, eorum pnma tantum
ultimate verba hic
in Dacherv Spicil. u. posuimus, litteria minoribus expressa, cum integra
179*) Noh in textu, intcr uncos Bon Patrol, |am in p. t:iti,437 legantur.
3i9 CHROMCA. — CONTINIATIO BERGENSIS. 350

Philippus rex Francorum collecto cxercitu

dedecus sibi illatum irata, congregato nuilto exer- A [1213 ]

et navigio magno, eum multi cum in Angliam trans-

citu, illos factorcs qucsivit, et apud villam Houtliom
in loco qui Holin dicitur eos invenitet obsedit. fretare putarent, ipse, mutato ut videbatur propo-
Anno Domini 1201, Fernandus de Porlu- silo, totum exercitum suum in Flandriam duxit, et
[1312.]
galli accepit uxorem Jehannain comitissam Flan- acceptis obsidibus a melioribus castris, scilicet Ypra,

drensem et llainoensem. [1203.] Balduinus impera- Gandavo el Brugis, in Franciam rediit. Post cujus
tor Conslantinopolitanus a Johaaue cognomenlo recessum comes Flandrie Fernandus castra sua re-
Blake in conflietu inler se commisso captus fuit, cepit. Postea domnus Lmlovicus
primogenitus regis

nulli posteade suis comparens. [1205.] Obiit Baldui- Francie villam supra mare, que dicitur Noyus por-
nus comcs Gisnensis 7 Nonas Januarii, et apud An- tus, et quasdam alias, scibcet Balliolum et Slen-
drencs sepelitur. Obsessa est villa Bcrgensis a Bla- fort, pro magna parte combussit et devastavit, ubi
capti fuerunt innumerabiles utriusque sexus
homi-
votingis, contra quos pauci Iscngrinorum egressi,
nes. D_inde paucis evolutis dicbus, comes
Flandrie
ilico in fugam versi sunt, et unus Blavolingorum,
Gerardus Fal nomine, videns socios suos ante se civitatem Tornacensem cepit. ilonorius indui- —
currenlcs, pulans esse illos inimicos fugientes gentiis [1219.] In territorio Sancti Pauli mensc Au-
gusto tanta inundatio pluvie facla est, ut murum
septem occidit ex ipsis. Postea Isengrini, resumptis
viribus et audacia, collcctis scplcm viris in unum, ipsius castri pro magna parte everteret, aliis villis
4T1 Jo-
cum domibus universis submersis . [1214]
quorum dux quidam miles nomine Christianus
fuit
bannes rex Anglie cum magno cxcrcitu Piclavum
dc Prato, omnes Blavolingos, quorum numerus
',69 venit, et confederatione facta cum Pictavensibus
fuit circiter sex milia virorum, fngaverunt .

castrisque reddilis, domnus rex Francie nimium

[1213.] Anno Domini 1205 editicare cepit domr.us
exacerbatus, domnum Ludovicum primogenitum
Simon abbas duodecimus claustrum [1207.] Lam-
bertus Morinensis episcopus moritur, cui successit et marescalcum ibidem cum multis militibus ad re-
sistendum ei transmisit. Stipendiarios suos domnus
Johannes archidiaconus nepos ipsius. [1209 ]
Pro-
rex Francie dc castris Flandrie rcvocavit. Post
hec
pler ecclesiam Canluariensem tota Anglia sub in-
paucis interpositis diebus. Fernandus comes
Flan-
terdicto posita est, nullis celebrautibus divina pre-
drie cum magno exercitu terram Arnoldi
comilis
ter Cislercienses. [1208.] In provineia Sancti Egidii
professores Gisnensis ingressusest.
heresis Albigensium detecta est, cujus
Anno Domini 1210 jacta sunt funda-
_ [1222.]
virum venerabilem Pctrum, apostolice sedis t-

tum, ob confessionem Jesu Christi nequiter

1

pcr- ^ menta ccclesie beale Marie U Kalendas Maii, fe-

''
ria 2 [121b Fredericus rcx Apulie Aquisgrani co-
emerunt. [1208.] Philippus cognomenio Suav ]

ronatus cst in regcm, ct ibidem crucc signatus, el

jam factus rex Alemannie. ad imperium Romano-
rum aspirans, a quodam suo gladio percussns in- multiepiscopi, duces et comites cum co.
est sancta
teriit [1209.] Philippus rex Francie ad petitionem [1213.] Anno Domini 1"2lo celebrata
univcrsalis sinodus Roine in ecclesia Salvatoris,
Reinaldi comitis Bolonie terram Arnoldi comitis
que Constantiniana vocatur, mense Novcmbri in-
Gisnensis inlravit, et dirulo castcllo quod dicebatur
Bonliam, posilisque cuslodibus in aliis castellis ip- dictione 3, presente domno Innocenlio papa, anno
pontificatus ejus 18. Interfuerunt etiam epi-
sius comilis, in Franciam rediit. [1213 ] Grande bel-
pa-
lum — Goulet sub Vernone cxpiravit. scopUl3, inter quos extiterunl de precipuis

[1213.] Anno Domini 1106 Ludovicus — Fran- triarchis duo, vidclicet Constantinopolitanus ct
Anlhiochenus vcro gravi lan-
ciam. !"121i.i Rcnaldus comes Bolonie a domino suo Hierosolimitanus.
detcnlus venire non potuit, sed misit pro
Philippo rege Francorum de terra sua fugatur. guore
Rex Maroch de Africa in parles llispanie se vicarium Anteradensem episcopum. Alexandn-
[1212.]
nus vero sub Sarracenorum domino constitulus
navigio veniens, cum chrislianos expugnarc decre-
mittcns diaconum germanum
vissct, mox quasi securus de victoria, naves omnesDfecit quod potuit ,

quas adduxerat fecit confriogi. [1212 Maxima pars suum ]

1223.] Anno Domini 1212 Philippus inolitns

Francie cruce Christi signala in pectoro, el innu-
obiit; cui successit primogenitus ejus Ludovicus.
mera multitudo Flandric et Alemannie, ad Albigen-
exlerminandos ad provinoiam Sancti [1216.]
domni regis Francie
Domnus Ludovicus
ses incrcdulos
Egidii properaverunl. [1212.] Sequenii hiemc Fer- primogenitus, secundum quod baronibus Anglie
rundus tilius regis Portugalensis uxorem duxit Jo- promiscral, cum magno exercitu mare transiens,
bannam, tiliam domni Ralduini imperatoris Constan- apud Stenhore in Anglia applieuit. [1216.] Innocen-
4 ~\
tius pontiticatussui anno die mensis
18, tertio
linopolis, Flandrie et llanonie comilis.
Po-
1218.] Ainno Domini 1207 monachi — Domini. scilicet 17 Kalcnd Augusti mortuus cst el

VARl.-E LECTI0NES.

* M Obsessa — fugawrunt nm habel Ohron. Andrense

4 " Suavis B5*». *
T1
ln terr. — Bubmersis non
"! d 471 cod.\ locu* cormptus.
habet Chron. Andr .
g. s desunt B5" ; adiidimus e Chronko Andr. ita
 351 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 352
rusii sopultus: cui successit Honorius tcrlius, priusA apud Sanctum Petrum a domno papa Honorio in
dictus ;7i
Sinchius . [»216] Hcnricus impcrator impcratorom est consecralus Romanorum. [1220.]
Constantinopolitanus avunculus Ludovici primo- Obiit Radulphus bone memorie Atrebalensis epi-
geniti regis Francie, ab uxore propria intoxicatus, scopus, cui successit Pontius archidiaconus Atre-
mortis debitum soivit. [1216.] Johannes rex An- balensis. [1220.] Arnoldus comes Gisnensis quod
glie, dictus sine terra, ultimum spirilum exalavit; morti debuil exsolvit.
cui successit Hcnricus filius ejus.
Anno Domini 1222, in crastino sancti Laurentii
[1224.] Anno Domini 1213, in quadragesima — hora vespertina cenanto conventu, (urbatus est aer
consummavit. apud nos, et tenebrarum densitas visa et ventorum
[1225.] Anno Domini 1213 Ludovicus - tumu- jmpetus est fragor tonitruum maximum nobis intu-
Iatum. lerunt terrorem. Et lanta fuit aeris corruptio, ut ex
[1227.1 Anno Domini 1218 dedicata — epi- ipsa corruptione corrupte sint aque noslre et pisccs
scopo. [1216] Petrus comes Autisiodorensis morlui, arbores el nomora
a quasi igne consumpta
domno Honorio papa apud Sanctum Laurcntium etvolucres interfecte, vinca nostra violentia gran-
cxtra muros in imperatorem Constantinopolitanum dinis et grossorum lapidum prope terram ampu-
consecratus est
R
;
qui Constanlinopolim properat, et tata, fenestre vitree monasterii irruentihus ventis
a quodam bomine suo, qui eum ad videndum contracte, quedam eliam longe a monasterio aspor-
quamdam turrim duxerat, in ca per proditionem tate. Tantus etiam letor erat, quod oportcbat nos
captusest. Imperatrix autem uxor sua evasit, multis nares nostras propter fetoris intollerantiam obse-
48 °.
interfectis de suis. [1218 ] Oltho brevi temporc im- rare [1221.] Civitatem Damiate aliquanto tem-
pcrator apud Brunswicb moritur et sepelitur. pore a christianis posscssam Saraceni recuperave-
|I217.] Pridie Nonas Martii obiit Mathiblis regina runt. De mandato summi pontificis Gregorii noni
Portugalie, quam
Philippus comes Flandrie duxerat venit magister Robertus de ordinc predicatorum in
in uxorem. Obiit Pontius opiscopus regno Francie et
Atrcbatensis 4;:i in comitatu Flandrie, et multos
[1218 ]
Apud Albigenses comes Montis fortis Simon utriusque sexus examinavit dc fide, multos intideles
propria morle intoriit ; cui successit Albericus eonsumpsit flammis ultricibus, niultos perpetuo
lilius e.jus, vir inclytus ct in fide Chrisli catholicus. » 81
carceri mancipavil . Facta est gloriosa translatio
[I23i 1 Anno Domini 1231, Idibus Aprilis — mo- Oswaldi regis martyris et Yduberge 482
virginis et
nachum. [1218.] Multitudo innumor.i cruce signa- matris, Pippini regis quondam tilie, a domno Adam
torum tam per mare quam per terram 476 Hieroso- Morinensi episcopo, supra montem qui dicitur Gro-
iimam properat; cum quibus Austrasie dux, vir *- J neberch. Quorum gloriose reliquie in ferelro auro
per omnia catholicus, castrum Damiate super flu- et argento decenter fabricato pariter sunt recon-
vium Nili situm obsedit, quod dicebatur clavis dite; ad quorum gloriosam translationem interfue-
Rgypti et tcrre Hierosolimitane. Domnus Albericus runt multe venerabilcs et gloriose personc pre- :

Bemensis archiepiscopus, de terra Hierosolimorum dictus vcnerabilis episcopus Adam, abbas Johannes
rediens, apud Papiam obiit; cui successit Lingo- de Sancto Bertino, Wilhelmus abbas de Capella,
nensisepiscopus. [1218.] Bone memorie domnus Go- Wilhelmus de Andria, Rogerus abbas -Sancti Jo-
svinus Tornaccnsis episcopus obiit [1219.] Ludo-
m . hannis, Johanncs abbas de Alciaco. WilheJmus
vicus domni rcgis Francic primogcnitus cum magno prepositus Watincnsis, Johannes prcpositus For-
oxcrcitu ad Albigenscs iter arripuit cum innumera miselensis, Egidius prcposilus dc Lo, Johanncs
miiltitudme. [1220 ] Capta csl Damiata civitas prepositusde Evcrsham et qitam plurcs abbatcs
supra alii
Nilum, diu a christianis obsessa. prepositi, ecclesiastici ordinis plurima multitudo.
Anno Domini 1218 Ludovicus rox Francorum ct nobilis mulicr Johanna Flandrie ct Hannonie co-
uxorem Bliam comiiis Provincie l,1H [1220.]
accepit . mitissa cum comitatu plurimo spectabitium perso-
Kodem tompore inccptum cst tcmplum
,..-... sancli Ujjl-
.,....^,., Egi I
narum, et communis populi
'
' ~I »" """
numerus ii.no. UBI
infinitus.
I Bsec ' '

dii apud villam. Gloriosi martiris Christi Thome D translatio facta est tempore domni Ingclmari abbatis
Cantuariensisarchiepiscopi gloriosi corporis facta est Bergensis.
elevatio a domno Stephano Cantuariensi et domno Anno Domini 1211, Johannes tilius Pelri comitis
Wilhelmo Romonsi archiepiscopis, astante Henrico Britannie, frater oomiiis Boberti, accepit uxorem
rege Anglorum,adhucpuero "•, et presentibus epi- Rliam coiniiis Campanie. Unde rex Praucie adver-
scopi8 ot abbatibus quam plurimis, clerioorum quo- sus comitcm Campanie saishit duo castra ipsius
'I'"' el militum et aliorum innumera multitudine. comitis, Monslerolum in Pordione scilicetet Braum
!
122(i.
|
Predericus, cognominatus puer Apulie, Rome super Secanam m . [1232.] Eodem vere anno cma-

VARLF LECTIONES.
7
S2LCAr2S Andr., quod hec exhibet
* Cin 47S
o. p. B A. nnn habet Chron. Andr.
i»* paulo breviora .

'•'•
T r
iVt» ,"" (!
~
obiil """ l '" 1 "' 1 chron Andr "' Lud Provincic non habet Chron. kndr.
™*n —
- '
'i
\u lupplevimm ex Andrenri. "°Anno
,
obserare non habet Chron. Andr Ul ffata in
n> ., pon penone^emum leguntur, scribas errore. Wl ydaber«e
"
B5* m Dfe mandalo summi - Seca-
niimnon huhrt fhron. Indr
3S3 f.HRONlCA. - ALCTARILM HASNONIENSE. 354

domno papa Gregorio de A Provincic, sororem regioe Francorum. Obiit Gode-

naverunt nova instituta a
nigri ordinis. [1222.] Domnus Petrus fridusCamcracensis episcopus, ct successit ei ma-
correctione
littcrarum gister Girardus dc Lauduno, Parisiensis cancclla-
de Corbuel, Senonensis archicpiscopus,
scientia non mediocriter imbulus, huic seculo va- rius. [1237.] Eodem anno Balduinus imperator ju-
cognomine
cui successit magister Wallerus venis Constantinopolitanus venit in Franciarn, et
ledixit ;

Cornutus. Siwertus castellanus Bergensis, bonc in- in Flandriam, et reddita fuit ei terra, que ipsum
iSV
dolis juvenis el moribus maturus, cum loricam ct jure heredilano contingchat . [1237.) Johanna
sculum et omniaarma sua paraverat, et deberet in comitissa Flandric acccpit maritum Tliomam, fra-

militem promoveri, ne malicia mutaret inlelleclum trem comitis Sabaudie. [1223.] Philippus rex Fran-
ipsius, obiit 6 Nonas Maii. Roberlus frater Ludo- cie, vir catholicus, domitor inimicorum indomitus,

vici comes Atrebatensis et dominus

regisfactus est non sine magno gemitu matris ecclesie ultimum
de Lens et de Hisdino et de Sancto Audomaro ac- ;
spiritum exalavit, et ad cenobium beati Dionisii

cepit uxorem tiliam ducis Brabancie. Hoc anno Ariopagitedelatus, ibidem cum honore debito est

Hcnricus rex Anglorum accepit uxorem comitis sepultus.

VARLE LECTIONES.
484 Siwertus — contingebat non habet Chron. Andr.

AUCTARIUM HASNONIENSE.
Monachus Hasnoniensis, Sigebertum ex codice B. describens hujus additionns recepit a. 651, '690, 773,
1076, 1079. 1086, 1090, 1092, 1093, 1095 1100, 1105 ; Affligemenses a. 1119, 1120, 1126. 1128, 1134,
1136, 1140. Gemblacenses a. 1142, 1146. Annales porro Blandinienses exscripsit a. 839, 861-865, 869, 870,
878-882, 885,887, 889, 891-S93, 876, 898, 912, 915, 918, 922, 928, 931-933, 938, 941, 914, 917, 949,
05: 953, 959, 960, 962, 961, 973, 975, 979, 981, 989,994, 995, 1002, 1009,10:3, 1014, 1020, 1023.
,

?030, 1032,1035. 1036,1038, 1041, 1041, 1045 ,1048, 1057, 1058, 106', 1063, I0J7-IO69,' 1098, 1100,
1105-1111, 1114, 1118, 1133,1137, 1145. H59, 1161, 1165. Prceterea habet tantum sequentia, quee damus
ex B4* 4**.

610. Prima fundatio ecclesie Marchiancnsis a j} Hasnoniensis ecclesie in honore apostolorum Pelri et
483 Pauli, queconsecrata est a tribus episcopis, videli-
bealo Amando et primo abbate Sancti Petri
Gandensis. ccl Lietberto Cameracensi episcopo ct Rabodone
(Ex Tomello.) Fundatum est Hasnonense
670. Noviomensi et Rainero Aurelianensi, anno domi-
cenobium a Johanne viro illustri, ejusque sorore niceincarnationisl070,indictione 8, epacta 6, con-
Eulalia eque illustri anno humanati verbi 670, currenle 4, ciclo 4, presidente apostolice sedi papa
prcsidente apostolice sedi Adeodato papa Theo- : Alexandro, qui primitus fuit episcopus in Luca, et
derici vero regis, filii Clodovei regis ct Bathildis regnantePhilippo rege Francorum, tilio Henrici, et
regine, anno 4. Cumque architector extremam regnante Balduino Flandrensium et Hainoensium
operi manum dedisset, erocato venerando Camera- comiteet reparatore ejus loci. Sancti qui affuerunt :

censis ecclesie antislite Vindiciano, Deo sanctis- sanctus Marcellus papa de Altomonte (481), sanctus
que apostolis Petro ct Paulo idem 48ti
locus attitu- Audomarus Tarwanensium, sanclus Piatus marlir
latur 3 Kal. Maii. Tunc sancta Syon sponso suo de Siclinio (482), sanctus Gislenus Cellensis Ceno-
juncta, filios sancte dilectionis peperit, per quos bii, sanclus Salvius martir de Valentianis, sanctus
odorem virtutum late respersit, ita ut exultans di Vincentius Somniacensis (483), sancti Innocentes
cere posset : Cum esset rex in acubitu suo. nardus ^ de Condato, sanctus Bertinus abbas, sanctus Ama-
mca dedit odorem suum. tus de Duaco, sanctus Winnocus abbas, sanctus
1068. (Ibid.) Restauratio Hasnoniensis cenobii a Donatianusde Brugis.sanclus Wandregisilus abbas,
Balduino sexto marchiso Flandrensium simul ct sanctus Vedastus de Attrebato, sanctus Bavo, san-
Haionensium comite ;
qui canonicis secularibus inde ctus Everardus, sanctus Amandus de Elnone, san-
submotis, monasticis sanctionibus eundem locum ctus Eubertus de Insula, sanctus Landelinus, san-
insignivit et amplioribus reditibus locupletavit, pre- ctus Hugo, sanctus Aycadrus, sancta Rictrudis,
sidente apostolice sedi Alexandro papa. Cumque sancla Eusebia, sancta Aldegundis, sancta Ragen-
extremam operi manum dedisset, evocatis vcneran- Rcgina, sancta Waldetrudis. Nomina
fredis, sancta
dis episcopis, Deo sanctisque aposlolis Petro et abbalum qui interfuerunt; Rollandus primus abbas
Paulo idem locus attitulatur 3 Non. Junii. Dedicalio hujus loci, Lambertus, Adelardus, Guedericus.

VARI.E LECTIONES
m deest B4 ubi hujus Anni omnia a rubricatore addita sunt in margine. 486
Id est B4*.

NOT.E.
(481) Hautmont, dicec. Camerac. (483) Soignies, in Hannonia
(482) Seclin, prope Lille.
 *

355 SIGEBERTl GEMBLACENSIS. 356

Ursio, Gualterus. Gualdrieus, Remigius, Rainerus, 4 lone Morinorum, Geraldo Tornacensium episcopis
[{ inanlus, Folcardus, Sigerus, Heribertus, Ermen- in honore sanctorum apostolorum Pelri et Pauli,
geres, Walbertus. Nomina abbatissarum : Frede- innomine Patris et Filii et Spiritus sancti, amcn.
487
sendis , Gerberga. Faclum esl lioc tempore domni Fulconis, octavi
1070. Anno incarnati verbi 1070. 16 Kal. Hug. abbalis ejusdem loci. Consecratum est etiam in

ol.iit Balduinus marchisus sextus Flandrensium et cadem die altaredominice crucis in media basilica a
Haionensium comes, qui dedil arma Philippo regi domno Goisleno Suessionensi episcopo, et altare in
Francorum, iiiius Balduini similiter principis Flan- honore beati Andree aposloli in oralorio sancie
drensium ante ipsum, procuratoris ejusdem regis Marie Magdalene feliciter, amen. Interfuit comes
Sl!
Philippi, in anno tercio regni sui post excessuin Montanus Balduinus quarlus cum suis baronibus.Af-
patiis. fuerunt eliam multialiihouestiviri : Boso Remensis
•1140. Anno dominice incarnationis 1149, in- orbis archidiaconus, Hugo et Lucas Attrebatenses,
dictione 12, epacta 0, concurrente vero cyclo decen- Johannes et Atardus archidiaconi Cameracensium.
novennali 10, clavi (481) 18, luna oclavadecima. 4 Milo Morinorum arehidiaconus, et abbates quam
Kal. Julii, presidenle papa Eugenio, regnanterege plurimi, Sancti Theoderici 485 , Sancti Medardi
Ludovico, dedicatio Hasnoniensis ccclesie facta B Humolariensi-? (486), Sancli Vincenlii (487). monlis
est sollcmpniter in die dominica in octavis pente- Sancli Mariini (488), Sancti Sepulchri, Sancti
costes, tota die ct tota nocte aere purissimo, qui Autberti, Sancti Andree. Sancti Humberli (489),
fereper lodies valdc pluviosus exstiterat, a domno Sancti Amandi, Sancte Biclrudis, Sancti Martini
Sansone Remcnsis ecclesic venerabili episcopo et Tornacensis, Sancti Landelini de Casa Dei que di-
suffraganeis ejus viris nominatissimis, (ioisleno citur de Claris fontibus [490), dc Pratis (491), dc
Suessorum episcopo, Nicholao Cameracensium, Mi- Geralmont, dcMorimonte 192).

\ ARI.E LECTIONES.
;87 Fredesensis B4*. 4**. 4ft8
supplevi ; deest B4* 4**.
NOT.K
(484) Est numerus variabilis ad invenienda prin- (487) Laudunensis.
cipia quinque festiTitalum mobilium in cyclis (48S Prope Castelletum, d. Camerac.
paschalibus. l89)Maricolensis.
485) Saint-Thicrry du Mont d'0r, diuecesis (490) Clairefontaine, di.jec. Suession.
Remensis. (491) Seu Parcum Dominorum, prope Lovanium.
(486) Homblieres, d. Noviom. 192 Dicec. Lingon.

AUGTARIUM SITHIENSE.
Codex C\,prater additiones Aquicinenses a 651, *i85. 000, 777, 1048, 1076, 1070, 1080, 1084,1086,
1087,1088.1090,1092,1093,1095,1096,1099,1100, 1105, 1109, 1111, habet sequentes, ex annalibus
quibusdam Sithiensibus petitas ; qui annales, ui docent Blandinienses iisdem usi, superstructi fuerunt anna-
libits quibusdam Sangallensibus. Inde explicatur, quod a, 807, .s^o, leguntur eUamapud Herimannum Au-
gi nsem abbreviatum.

640. Monasterium Sithiu a sancto Bertino edificari ceptum in honore sancti Petri.
(i!is. Deposilio eximii patris nostri Bertini, anno regiminis biii 54.

807. Iloc anno luna ter obscurata est, et sol semel.

820. Luna defecit 8 Kal. Dec.

AUCTARIUM S. JUDOCI.
Codex C2' prater additianesAquicinenses 690,773, 1048, a. 651, 685, 076, 1079, 1080, 10S4, 1080.
1087, 1090, 1092, 1095, 1090, 1099, 1100, 1105, 4 109, hastantum habei :

795 Genobium vero fundavil i03) monachorum sancti .ludoci, quodsupra maredicitur (494).
1

810. Cujus tempore, dum ipse in Francia regnaret, Facta esl elevacio sancti Judoci, quivulgo Supra
maredicitur.
M»l i

(493/ Karolus Magnus. i9i St -Josse-sur-Mer, dioec. Ambianensis

CONTINUATIO ATREBATENSIS.
Codicem Sigebertiwstitisse, unde Rl 2,3, i, 5, fluxerunt. proban conati sumus supra col. 28. Eumaem
contin tationem habuistt brevissim im indeapparet quod tres alia Tornacensis, Laudunensis, Burburgensis,
3! CIIROMCA. — CONTINUATIO TORNACENSIS. 358

in primis annis ad verbum fere conveniunt, cum tamen nutlam earum ex altera exceptam esse appareat. Ea
igitur, in quibus illoe conveniunt, in communi Ulorum codicum C>, 4, 5, fonte Cjam fuisse, plus quam veri-
simile videtur. Quoe scripta fuisse ante a. 1 I32 inde apparet quod in Tornacensi omnia usque ad a, 1 127 ab
una manu exerata sunt, tum statim sequitur a. 1132 al> alia mana. In dioecesi Atrebatensi scriptum fuisse
codicem, innuere videtur a. 1115 ; at nequaquam certum est Fons fuit continuationwm Tornacensis, Lau-
dunensis, Burburgensis. Ceterum plurima ex his et in annalibus Aquicinensibus et Blandiniensibus iisdem
fere verbis leguntur.

1114. Concilium Belvacense celebratur. \ quique concilium Remis teuuit.

1115. Obiitbone memorie Lambertus episcopus 1123. Concilium fuit apud Romam, in quo pax
Atrebatensis. inter papam et imperatorem conlirmaiur.
iliT. Paschalis papa obiil, ct Gelasius successit H24. Obiit Calixtus papa, et successit Honorius.
Ventus vehementissimus luit vigilia natalis Domini. 11-27. Karolus comcs Flandriae Brugis inlerfi-
1119. Gelasius papa obiit ; cui Calixtus, qui et citur.

Guido, prius Viennensis archiepiscopus, successit :

CONTINUATIO TORNACENSIS,
Codex Tornacensis C3 codicem C. fidcliter descripsit cum additimibus, quas ibi jam legit, ada.6"A,
783,690,773,1048,1076, 1070, 1080,1090, 1092, 1093, 1095, 1096,1099, 1100, iiOS, 1109, et cum
continuatione ejus brevi, cui ipse paucissima tantum addidit in a. 1115-1227. Alius deinde annos 1132-
1179 adjecit ; tertius retiqua.

1114. (Cont. Atreb.) Concilium Belvacense. 13 tum, ut in mari plus quam tribus a littore milibu s
1115. (Ib.) Obiit bone rncmorie Lambertus cpi- super glatiem via preberetur, ct tumcscentcs fluctus
scopus Atrebatcnsis, et suceessil Robertus de eadem gelu solidati in similitudinem turrium cernerentur.
urbe natus. Ante et post idem gelu per multos annos magna
1117. (Jb.) Paschalis papa secundus obiit, et frugum pcnuria fuit, adco ut aliquatiens apud Tor-
Gelasius successit. nacum scxlarius frumcnli 60 solidis venderetur.
1119. (Ib.) Gelasius papa obiit, cui Kalixtus. qui 1153. Ascalonia capitur.
et Guido, prius Vicnnensis archiepiscopus, succes- 1160.Domnus Gualtherus abbas 4 ,,s obiit, et
sit ;
quique concilium Remis tenuit. domnus Ivoabbas5ua succcssit.
1123. (Ib.) Concilium fuit apud Romam, in quo 1168. Thcodcricus comes Flandrensis obiit, filio-

pax intcr papam ct impcratorcm confirmatur. que suo Philippo comitatum reliquit.
1124. [Ib.) Obiit Kalixlus papa, et succcssit Ho- ini.Domnus Thomas Cantuaria? archiepiscopus
norius. martyrizalur a satellitibus Hcnrici regis Angliae.
1127. Obiit domnus Scgardus, hujus cenobii m Quis quantae virtutis extiterit, Dominus virlutibus
abbas sccundus, vir vil.e vcnerabilis, ipsisque
1 ~1 secu .-,
et miraculis declararc non desinil. Eodem anno
laribus potestatibus valde rcvcrendus. (10.) Karolus u Balduinus comes Montensis moritur, et apud Mon-
comes Flandrie interticitur Brugis, in yecclesia les sepelitur. Cui succedit Calduinus lilius ejus.
sancti Donatiani, coram altari quod cst supcr Eodem anno nobilis «cclcsia
etiam Tornacensis
absidam. beatae Mariaa semper virginis dcdicata esl abillustri

viro domnoHcnrico 490 Remcnsi archicpiscopo, plu-

ribus secum adunatis episcopis.
1132. Dedicatio aecclesi* sancli Martini a domno 1172. Hyemps mollis et ventosa. proccllis cl
Simone cpiscopo. ymbribus tediosa, et in medio Januarii mense
1136. Domnus Gualtherus abbas quartus Heri- choruscaliones et tonitrua m .

manno succedit.Eodem temporc siccitas magna

fuit, «tt magna frugum abundantia, et abincommodo
quartanae febris multi morluisunt. 1332. Hoc icmpore redidil se Tornacensis civitas
1147. Ludovicus rcx Francorum Jherusalem ivil. regi Francie, quc in nullo ci antc subjccta cral, pcr
cum magno quidem comitatu ; scd inaclus rediit. manus cujusdam m mililis dicli domini Johannis
Nix magna. quamvehemens inundatio aquarum cst ~ Doucaslclcr, in clauslro sancti Martini Tornacensis,
secuta. (An. 1146; Eodem tempore Tornacensis circa festivitatem sancti Marlini estivalis.
aecclesiaproprium recupcravit episcopum. 1333. Obiit Idus Maii dominus Guillelmus, diclus
1149. Hiemps solito asperior inhorruit, in lan- de Ventadour, monachus Cluniacensis el episcopus

VARI.E LECTI0NES.
489
manus s. XV correxit cenobii sancli Martini Tornacensis. i90
Eodcm — raso
mHcnrico
in loco
491
alia manus addit Explicit ; queedam rubro scripta in sequenticolumna crasa sunt. cuidamesse videtur
in cod.
 .

359 SIGEBEBTI GEMBLACENSIS. 360

Tornacensis. Prefuit annis 5. Succcssit cidem \ Instituit horam comple-

dicere Ave Maria ter circa
493
Theolbaldus dc Sausoure. Prefuit l'ere per unum torii. Composuit et horas sancle crucis. Gomposuit

annum. quandam orationem que est anima Christi. Quem

1334. Obiit. Successitdominus Andreas de Flo- qui in missadixerit, 30 dics indulgencie obtinebit,
495 495
rcncia, cpiscopus Atrebatensis. Obiitdominus Guil- scilicct 20 pro peccalis morlalibus etlO pro
lclmus archiepiscopus Remensis. Obiit dominus Jo- venialibus. Prefuit 18 annis. Successit eidem Bene-
liannes divina providcncia papa XXI! Nonns De- dictus XII anno eodem i9,i
.

cembris, indictione 2. epacla 14 concurrenle m .

VABLK LECTIONES.
493Thcobaldus cod. m
spatium numero relictum. ex rasura 49C In
'
,,j:i
ftne pagma erasa sunt
Anno 1333 obiit dominus Guillelmus bonc memorie episcopus Tornacensis.

AUCTARIUM LAUDUNENSE.
Codex Corbeiensis C4*. proster additiones Aquicinenses a. G51, G90, 1048, 1076, 1093, 1096, 1099, 1103,
paucas tantum alias habet, atque continuationem, quam Lauduniin coenobio S. Vincentii scriptam esse ap-
paret. AHoe autem manus duce s xu et xm pauca postea hic illic margini ascripserunt, quoz in monasterio
Corbeiensi nata, a Laudunensibus segregavimus Laudunensis continuatio, in primis Atrebatensem excipiens,
variis temporibus scripta videtur. Integram in opus suum recepit a 1 154 continualor Pmmonstratensis

928. (Ludowicus) qui Lauduni consecratus est. B 1113. /6.) Obiit bone memorie Lambertus epi-
1(>.">2. Elinandus Lauduni fit episcopus. scopus Atrebatensis.
1033. Hic Leo Remis ecclesiam beali Remigii 1117. Magister Anselmus (496) obiit idus Julii, die
consecravit. dominica.
1096. Elinandus bone memorie obit. Quo episco- 1118. (16 ) Paschalis papa secundus obiit ; et Ge-
pante mulier quedam de villa ipsius, quc Civiacus lasius succcdit. Ter emotus factus est apud nos
dicitur, generum suum strangulassc convicta, dum 3 Idus Jan , feria quarta. Ventus vehementissimus
obhoc utcremarelur, a populo traheretur, in ec- vigilia natalis Domini, durans per totum diem et
clesia bcateMarie orandi liccnliam sibi dari impe- noctem.
travit ; ubi in intimo cordis compuncta, prostrata 1 1 19. (Ib.) Gelasius papa obiit ; cui Calixtus, qui

pavimcnto, illud crimen qualiter commiserit, cum et Guido, successit, prius Viennensis archiepisco-
multis lacrimis profcssa, ipsam misericordissimam pus ;
quique concilium Remis tenuit.
Dei malrem in tanto discrimine interventricem sibi 1121. lloc anno preficitur abbas Syefridus eccle-
affore postulabat Indead locum supplicii ducta, in sia? beati Vincentii Lauduncnsis ccnobii.
domuncula quadam, qua cremanda erat, ad stipi- 1122. Moritur domnus Adalbero ejusdem eccle-
497
tem firmis vinculis religatur. Deinde ignis supponi- *-* siae , vir lolius honestatis et prudentis. Eodem
tur quo consumpto iterum iterumque ab inimicis
;
anno Lauduni secundo facla esl commolio 498
ipsius reparato, ipsa vestimenlo el ipsis crinibus 1123 (16 ) Concilium fuit apud Romam, in quo
illesis, piissime Domini matris intervcnlu ex ipso pax intcr papam etimperalorcm contirmatur.
incendio intacta, omni populo Laudunicc civitatis 1124 (/6.) Calixtus papa obiit, et successit Hono-
applaudcntc, regrcditur. Hoc autcm miraculuin in rius. Henricus rex Lolharingie, congregata quanta
quodam libro in ecclesia bcali Vinccntii cxaralum potuit militum multitudine, inlrarc voluit terram
latius invenitur. Elinando in episcopatu succedit regis noslri, qui simililcr infinitam multitudincm
Ingelrannus (495) tam militum quam pedilum adunaverat. Quo audilo,
-1104. Ingelrannua Laudunensis episcopus obiit ,•
rex Lotharingie dcstilit a temcrario incepto suo. Et

Waldricus, regis Anglorum canccllarius, in episco- hoc faclum cst 19 Kal. Sept.
patu ei succcdit. 1 127. {Cont. Aireb.) Karolus comes Flandrie pro-
ditione interficitur.
1128. Drogo primus abbas in ecclesia sancli Jo-
U13Valdrico Hugo Aureliancnsis dccanus suc- hannis Lauduni, ejcctis inde monialibus, 17 Kal.

cedil in episcopatu, septemtantum mensibusvivens. Jun. fcria quarla, ordinatus esl

Hugoni Bariliolomens succedit. Mater ecclesia bealse 1 12!). Moritur abbas Syefridus ; succedit Ansel-
Marie Lauduni dcnuo consecratur. mus. Philippus puer ungitur in regem, die pasce
1113. [C»nt. Atreb.) Concilium Belvacensc aCo- 18 Kal. Mai, palrc prescnle.
none Bomane scdis legato cclebratum. 1130. Tliomas deMaria occubiiit 6 Idus Novcmbr.
VABI.E LECTI0NES.
9: 49R
*
prcposilus excidissevidetur. communio cod.

NOT/E.
(495) Badem, sed" multo ampliora leguntur in (49^ Cf, Contin. Prsemonstr, infra p. 148.
Auctario Ursicampino.
361 CHRONICA. - AUCTARIUM CORBEIENSE. 36-2

Sanctum Dionisium ante majus

1131 cum in civitate Parisius, sic-'Actus est, ct apud
Philippus rex
porcus pedibus altare sepultus, Sal. Aug. Hoc ^P» anno ^utenus
ut puer, equum suum deduccret,
ipsum precipitem imperator, post subactam in tidelitate Romanae ec-
equi sc submiltens, equum supcr
miseranda morte pre- clcsise Apuliam inpatriam rediens, mortuusest. Cui
dedit, et ita puer subita el

ventus est, 13 Id. Oct. Suessionis ecclesiabeati Mo-

Conradus succedit.
dardi ab Innocentio papa consecralur, Id Oct. Lu- 1138. Habitaculum servorum Dei in loco, ubi di-
dovicus, fratcr Philippi nuper defuncti, adhuc puer citur Ad montem Dei .499). conslruitur ;' ubi do-

consecratur in rcgem ab Innoceutio papa, fiemis in gentcs regularitcr vivunt, adquirunt regnum ccnlo-
concilio 8 Kal. Novbr. rum precibus ac jcjuniis, carnis repugnamiam cili-
1132. Fara castcllum (497) obsessa est a Ludovico tiisdomant asperrimis. Obiit domnus Ebalus, mo-
rege Francorum, a Nonis Maii usquc 7 Idus Julii ; nacus Sancti Vincentii Lauduni. vir in omni litte-
nec tamcn capta. rarum scientia clarissimus.

^ 133. Eclypsis solis facta est 4 Non. Aug feria 6, 1139. Tempestas vehemens oritur 6 Non. Julii,

hora 5. quatuor fere continuis perseverans noclibus, cum

1134. Hcnricus rcx Angliteobiit. Stephanus nepos tonitruis et maximis coruscationibus.
ejus de sorore in regnum succedit. "
1140. lnter Ludovicum regem Francorum et pa-
H35. Ventus nimius 5 Kal. Novembr., qui turres pam Romanum facta dissensione graviter ecclesia
et edificia mulla diruit. Mare lermiuos suos egres- perturbatur, hac videlicet ex causa, quod defuncto
sum, partem Flandriarum cum habilatoribus suis Diturieensi archiepiscopo missus esf a domno papa
inopinate submersil. eidem ecclesie pastor consecratus sed a rege et ;

1136. Anno 1130, Honorio papa defuncto, factis quibusdam repudiatus, in archiepiscopatum ne-
aliis
parlibus Gregorius, qui Innocentius dictus est, et
quaquam admitlilur.
Petrus dc Leone eligunlur. Sed Innocentio in honore
1141. Ventus vehemens oritur 14 Kal. Febr., penc
confirmato, Petrus reprobatur. Dissencio vero inter
durans tota die : horribili impetu monaslcria do-
illos de papatu extunc orta, durat adhuc in liunc
musquc subruit, arbores annosas terrae coaequat,
1130 um annum. Hujus rei causa in ipso 1136° anno
iram Dei peccalis exigentibus promeritam crga ge-
imperator secunda vice Romam profeclus est. Hic
nus humanum manifestat. [Cujus ctiam violentia
Innocentius anno 1131, pontiticalus vcro sui se-
una turrium ecclesie Corbeiensis debilitataet a suo
cundo, in die palmarum Lauduni ad sanctam Ma- statu commota corruit, et de sua ruina dampnum
riam in sede episcopali missam celebravit; in se- nesliciam habitatoribus intulit
pariter e , meslicia i99
.]
"-•
cunda vero feria sequenti in ecclesia beati \ incentii.
500
(1143 .) Innocentius papa moritur. Succedit el
1137. Siccilas, quantam nemo, qui tunc viveret,
Guido, qui et Celestinus.
sevidissevel ab anlecessoribus suis se audisse te-
500 501
stabatur, ita ut fontes et putei, quidam et de tlumi- (1 144 .) Pax redditur ecclesiis Galliarum,

nibus siccati Hoc eodem anno comes Picta-

sint. Celestinus papa moritur. Succedit in papalum Lu-
50s
cius.
vensis ad sanctum Jacobum in Galatia (498) causa . . .

503
orationis profectus, tn sanclo die parasceve in ipsa (H4o Luciosubstituitur Eugenius. Hujus Ro-
i

ecclesia beati Jacobi ante altare, ubi et sepultus mani jugum detrectant; quippe nimis insolescentes
est, obiit. Hujus filiam Ludovicus puer rex Francia? ausu feritatis ingenita?, patricium sibi statuunt, qui
apud Rurdegalam, universis oplimatibus Francise rei publicaa curam gerat, *et vices imperatoris eo
prescntibus, quam solempnibus nuptiis duxit uxo- absente suppleat.
rem, Ludovico rege patre suo adhuc vivenle, qui [Sequentem hujus operis seriem require apud
fere intra eundem menscm Parisius defun-
501
tamcn Vallem Lucentem .]

VARI/E LECTIONES.
409
addit manus alia. coce,va. 50 °
numcrus \deest. M) reditur cod. M2 ita cod. 303
numerus deest.
504
addit eademmanus, qux ad a. 1141.
NOT/E.
La Fere, in confiniis
(407) Virmandensium et (408) San Yago de Compostella.
Marlcnsium, ad 11. Oise silum. (499) Ord. Carthusiensis

AUCTARIUM CORBEIENSE.
419. Hic ceperunt Franci reges habere, qui priusfj 664. Floruit Theodefridus primus abbas Corbeien-
duos duces vel judiccs consueverant habere super sis.

se; primumque regem slatuunt 1'haramundum, 807. Sanctus Adalardus Corbeiensis abbas nonus.
Marcomiri sui ducis filium. patruelis Karoli imperatoris, pollet in Gallia.
662. Hic Lotharius fuit rex decimus. 813. Corbeiensis abbas cum fralribus et sorori-

Patrol. GLX. 12
363 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 364

bus suis pluribusque proceribus regni a I.udovieo \ 828. Ralbcrtus, cognomento Pascbasius, discipu-
impcratore dampnatur exilio. ln cujus locatur scdc his saucli Adalardi, omnium divinarum scriptura-
vir venerabilis abbas 10 us nomine Adalardus. liic rum perscrutator, florctin Gallia.
primum cepit edilicare novam Corbeiam. 844. llic Karolus post impcrii divisionem fuit
821. Adalardus Corbeiensis abbas aliique proce- I-Yaueorum rex primus. Hic Lotharius fuit pii Lu-
res regni revocantur ab exilio, nisi quos mors vita dovici, Karoli magni tilii, (ilius, imperator tcrcius.
privaverat, pristinisquc honoribus relocantur. N85. HicKarolusfuit Ludovici Gcrmanorum regis,
827. Adalardus Corbeiensis abbas celeberrimus pii Ludovici imperatoris lilii, lilius.

inter Francosextitit.

CONTINUATIO PRyEMONSTUATENSIS
Damusex codice Bl. continuationem, qux Laudunensi superstructa, huic ante a. 1126 nil ferc insceril nisi
magnos centones cx Vita Norbcrti consutos , in sequentibus permuUa addit aliunde petita, qux magnam cum
Valcellensi cognationem produnt. Post a. 1145 cxccpit fortasse codiccm Vallis Luccntis, de quo cf. jsupra
rol. 31. Auctorem ignoramus; facile tamen apparet fuisse Prcemonstratensem, diwcesis Laudunensis vei
Remensis scribtrc cirpit non ante a. HiO, quo anno desinit auctarium Laudunense; ultra initiumanni 1155
opus non deductum fuisse ab auctore, ostendit continuatio Ursicampina, qux nostram exoepil integram, et
ipsa iterum excerpta a Nicolao Ambianensi. Vincentio Roberto Altissiodorensi. ValceUensis etiam atque
Burburgensis nostro usx videntur.

Post lvonem, qiii vita alque doctrina sua Carno- g presbiter simul ordinatus, pauperlatie Chrisli lu_

lensem secclesiam illustravit, qui.jue inter cetera nicam induitur; etverbo predicationis ferventissime
opera sua illud volumen, quod decreta Ivonis di- inslans, bajulans sibi crucem nudam, nudus Chri-
cunt, sua industria utiliter compilavit, Giffridus, stum sequitur. Quorundam etiam religiosorum mo-
vite merito ac prudenlia venerabilis, Carnotensem ribus exploralis, artioris viao propositum et tunc

;ecclesiam rcxit. ln Remcnsi quoque metropoli post temporibus inaudilam distnclionem arripit; cl pcr
Manassem illustrem virum, exturbato invasore Ger- aliquantum temporis nudis incedcns pedibus in bru-

vasio, Radulfus successit (500), qui Viridis cogno- mali rigore, verbum Dci spargens, multos ab er-
men habuit. {Cont. Laud.) Waldrico Laudunensi rore convertit.

episcopo a sue urbis civibus nequiter perempto, 1117. 11. 8. 17. 7.

Hugo Aurelianensis axclesiae decanus substituitur.
[Gont. Laud.) Ansclmus Laudunica? civitatis ma-
Quo post septem menses mortuo, vir illustris Bar-
gister Dominatissimus, litterarum scientia clarus,
tliolomeus ad episcopatum Laudunicc civitalis pro-
vir morum honeslate ct consilii maturitate venera-
vchitur. Cujus induslria cl episcopalis ajcclesia,
bilis, o!)it; qui ulili sludio et sollerti industria, i:i-
auae incensa lucrat, m brevi rcparata llcrum conse- .

.
:i i: „.,;.,..;... j--„i-i;-.„« o„ki«_
provinciae desolatioue suble-
C tei' cetera opera sua, etiam in psalleno glosas mar-
cratur, et civitatis ac
ginales alque interliniales de auctenticis exposito-
vata, in multis locis, in quibus antca nunquain
ribus elimala abreviationeordinavit.
fucrat, rcligionis fervor et Dei cultus fundatur, ct
1118.. 12. 9. 18. s.
indc in mullas ac rcmotas et etiam transmarinas
regione propagatur. (Ib.) Paschalis papa obit, eique Gelasius, Bo-
1114. R. 8. F. 5. A. li. H. 4. manse secclesia. cancellarius, in pontificatu succe-
lCont. Laud.) In civitate Belvacensi a Conone sc- dit. Terrsemotus factus ost apud nos 5 Id. Jan. i

dis aposlolica; lcgato concilium celebratur. fcria. Ventus vehementissimus in vigilia natalis

1115. 9. 0. 15. 5. Domini, pcr lotain diem et noclcin durans. [V.

Lamberlus bonc memorie Atrebatcnsis epi-
(16.. Norb.) Gclasius papa, indicto Bemis consilio, trans-

scojius obit, eique in cpiscopatu Kobertus suc- giediens Alpcs in Gallias \cint. Ad qucin vir Dei

C) .(jjt.
Norbertus, rradis ul erat incedens pedibus, acces-

llli; J0. 7. 15. I). sit; ciquc animi sui propositum pandens, liccntiain
Hoc lemporc Norbertus, loci cl ordi- ct auctoiitalcni scminandi ubique verbum Dei ab eo
(V. Norb.)
nis Prcmonslratcnsis fundator, dc partibus l.oiha- accepit. lndcusque Valcntianas rcdicns, infra quin-
ringia: oriundus, gcnerc, diviliis alque facundia D decim dicniin spacium trcs socios, quos solos ha-
ipsis etiam summis principibus familiaris atque no- bcbal, morlc preroplos amisit; ct ibidem pro tribus

tissimus, divino fervore succensus, postposita sc- nnum recepit, rlugonem videlicet, qui ei in regi-
culi pompa, rcponte ad votum suuin diaconus ot miuc Premonslraus aecclesise auccessit.

Mil 1'..

(500) A. Iioii. -
365 CHRONICA. — CONTINUATIO PR/EMONSTRATENSIS. 36G

1119, R. 13 '.
lu. A. 19. II. 9. ^ fceda rclinqucns vcstigia aufugit, vasque posscssum
(Cont. Laud.) Gelasius papa apud Cluniacum mo- reliquit.

ritur, et Guido Viennensis archiepiscopus, Ste- 1123. 17. 14. 23. 13.
phani Burgundiorum comitis germanus, in papatum (Cont. Laud.) Concilio Romae celebrato, pax in-
eligitur : et ab eo ccmcilium a predecessore suo in- ter regnum ct sacerdolium refornaatur, et jus inve-
diclum Remis cclebratur. Balduinus Fiandriarum stiturarum episeopalium ab imperatore exfestucatur.
comes, Kalixli papae de sororc Clcmenlia nepos, (V. Norb.) Norberto ad quaerendas sanctorum reli-
Willelmum tilium Roberti Normannorum comitis, quias Coloniam vcniente, et suis indicto jejunio,
a fralrc suo llenrico rcgc Anglorum captivati, Nor- orationibus instantc, una de numero undecim mi-
manniae potenler restiluere volens, post occupatam lium virginum nomen suum et locum, ubi jacebat,
magnam ejusdem Normanniae partem, in capite vul- spccialiter designans, in crastino sollempniler le-
neratus obiit (cf. A Bland.) Cui consobrinus ejus vata, et cum aliis sanctorum reliquiis ad locum Pre-
Karolus, Kanuti Danorum regis filius, in principatu monstratum est ab eo translata. Sequenti vero die
succedit. apud Sanctum Gcreonem in orationc pernoctans,
1120. 14. II. 20 10. mane facto in medio aecclesiae, ubi nullum appare-
(V. Norb.) Vir Dci Norbertus, a papa Kalixlo B bat sepulturae vestigium, elfodi preccpit, et corpus
Barlholomeo Lauduncnsi episcopo spccialiler com- sancti Gereonis integrum absque cerebro honorifice
mendatus, cum ei aecclcsia beali Martini a predicto et diligenter collocatum invenit ; sicut et de ^ipso
episcopo offerrelur, lum propter urbis viciniam. Jegebatur,quod pars capitis, et non tolum capul,
lum quia ejusdem aicclesiae clerici propositi et vitae abscisum fuit. Quod cum honore et reverentia a
ejus auslerilatem horrebant, eain reliquit ; et ab clero et populo elevatum est, et inde pars viro Dei
cpiscopo diversis ejusdem provineiae locis reli- donata est. Inde Premonstratum rediens, et quadra-
gioni congruentibus sibi ostensis, landem divinitus ginta jam clericos cum multis laicis secum habens,
in loco Prcmonstrati resedit, ibique.solitarius reli- professionem eos facere secundum apostolicam in-
giosam vitam agere cepit ; et temporequadragesime stilutionem et canonicam regulam beati Augustini
ad colligendos socios solus cgressus, ante pascha docuit, el ad voluntariam paupertatem et promplam
cum tredecim sociis rediit, el cum his in Premon- obcedientiam ceteraque militiae spiritualis instru-

strato loco sccundum canonicae institutionis nor- menta eosdem diligenter instituit. Cui non multo
mam ad tenorem reguhe beati Augustini Deo mili- post quidam comes de Westphalia Godefridus cum
lare ccpit. ,
uxore sua conversionis gralia se contulit, et tria
1121. 15. 12. 21. 11. '
loca in allodio suo, castrum videlicet Capenber-
(lb.) In Premonstratensi aeeclesia cuidam fratri gense, locum Elostathensem, Warlarensem, Jdivino
altius de ineffabili trinitate, quae Deus est, cogitanti, cultui per eum mancipavit Cujus exemplo com-
in matutinis demon astitit, ct ci tria gcslans capita punctus comes Teobaldus homini Dei se familiaris-
apparuit, Trinitatem se esse conteslans, et ob fidei simum fecit, cl ejus monitis atque consilio mulla
siuc meritum Trinitalis visione cum dignum esse postmodum erga pauperes vel quoslibet religiosos
aflirmans. Sed frater paululum premeditatus, cum liberalitate atquc munificentia uti cepit.

non sibilum aurae lenis, sed felidum vcnlum tur- 1124. 18. 15 24. 14.
dolum agnovit, et ci convi-
binis scntiret, inimici (C. Laud.) Obiit bone memorie papa Kalixtus,
cians, recedere compulit. Qui lamen eum postea eique in papatu succedit Honorius. (V. Norb.)Ad
aliis modis delusit. Mortuo Lamberto Noviomensi quem proficiscens pater Norbertus, et abeo honori-
episcopo, Symon.Ludovici regis Francorum patrue- ficesusceptus, et quae flagitabat digne consecutus,
lis, successit in cjus loco. Parthenopolisse futurum episcopum divinilus agno-
112-2. 1G. 13, 22. 12. Et rediens, cum
vit in die paschae apud Herbipolim
(16.) Norberto instantius verbum Dei predicante, ^ in populi frequentia missam celebraret, caeca mu-
apud Nivigellam puella per annumademonio vexata lier, ipso post sumpta mysleria in oculos ejus suf-
coram ipso adducitur coquc evangelia ct exorcis-;
flanle, visum recepit. Unde quidam divites com-
mos super illam multiplicante, demon irridenscan- puncti, sc et sua Deo reddiderunt, et aecclesiam
liea canticorum a principio usque ad tinem peros ibidem edificantes, divino cultui per manum pre-
puclhe edidit, ac deindeverbume verbointerpretans dicti patris eam mancipaverunt. Inde Premonstra-
in Romana lingua, ct postmodum in Tcutonica, tum rediens, in a^cclesia beati Marlini, quae sita est
toium expressit. Sed L)ei servo artius insistente, in suburbio Laudunis quendam de suis, domnum
eum in monaehum ast uitem introeundi licentiarn vidclicet Gualterum, abbatem primum consecrari
qucreret nec acciperet, die se non exiturum iilo fecit cujus induslria, Deo
: cooperante, eadem xc-
coram populo plurimum
csse rcspondit, et tota die clesia tam in temporalibus quam inspiritualibus in
cum eo conlendit. Sacerdos impransus permanens, tantum est in brevi mulliplicata, ut famam bonte
el noctem oralione continuans, mane cum prescntc opinionis et propaginessancUe plantationis in exte-
pueila ct demone per os ejus plurima garriente di- ras ac longinquas jam extenderet regiones, videlicet
vina celebraret, inter ipsasollempnia fauentis urinae in Nerviam, in Flandriam, in Angliain, in Wasco-
367 SIGEDERTI GEMDLACENSIS ob

niam, in Golhiam, in llispaniam, in Durgundiam ; \ 1123. R. 19. F. 16. II

quas omnes provincias per eandemdomumbono jam Famcs permaxima grassatur in Gallia, in qua
vidcmus odore respcrsas. In Vivaricnsi etiam asc- Karoli, inclyti marchionis Flaudriae, liberalis eni-
clesia de fratribus suis abbalcm tune ordinari fecit. luit muniliccntia qui innumerabilibus divcrsis in
;

Ubi cum ad introitum fratrum malignus spiritus locis pauperibus cotidiana ministrabat victus sti-
bomincm quendam invasissct, et eum per biduum pendia.
vcxasset, per virum Dei expulso demone curatusest. 1126. 2fi. 17. 26. 16.
In castro nicbilominus Antwerpiensi aecclesiam ordi- [An. 1125.) Hcnrico impcralorc mortuo, quibus-
nandam bac dc causa suscepit. Oppidani castri il- dam principibus, maximc de Sucvia et Alemannia,

quodam heretico Tancbebno seducti, paula-

lius a ncpotem ejus Cuonradum in regnum sublimarc vo-
tim a fideet bonis moribus dcsciverant, quia idem lentibus, alii Lutberum Laxoniae ducem, virum con-

herelicus nimiae subtilitatis, cum tamenesset laicus, siliiet bellicosum, in regem provchunt.
sed multisetiam disertis clericis in sermone acu- 1127. 1. 18. 27. 17.
tior, sacri ordinis ministros et episeopalem ac sa- Postmortem Lisiardi eqiscopi ('301), Suessorum
cerdotalem gradum nichil csse dicebat, corporis et r> fit episcopus Joslenus, vir consilii.
Camcraci quo-
sanguinis Christi perceptionem sumentibus ad salu- que post Rurchardum Herimannus episcopalum te-
tem prodesse negabat ;in precioso apparatu etvcsti- nuil. Quo posf tricnnium extruso, Lietardus ei suc-
busdeauratis ineedens, triplici funiculo crinibus in- cessit ;
qui ct ipse post quattuor annos repudia-
tortis, verbis persuasibilibus et conviviorum appa- tus (302), Nicholaum successorem habuit. {V. Norb.)
ratibussuos, qui eum circiter tria milia armati se- Parthenopolitana? civitatis archiepiscopo defuncto,
quebantur, alliciebat, et per eos in resistentes sibi cum cjusdem urbis coram impera-
clerici et cives

cedibus seviebat. Credebant ei et reverebantur eum, tore Luthero ad cligendum archiepiscopum apud

intantum utaqua, qua corpus lavisset, biberent et Spiram convenissent, nutu domni Gerardi Romanae
pro reliquiis asportarent ; cum tamen lantae incon- sedis legati, qui tunc forte aderat, ct postea factus
tinentiae et impuritatis essct, utfiliasin matrumprae- est papa Lucius, nec non ct Alberonis Metensis pri-

sentia, sponsasque maritis intuentibus corrumperet, miccrii, qui postea faclus cst Trevirorum archiepi-
et hoc opus spirituale esse assereret. Qui tandem scopus, Norbertum Premonstratae aecclesiae patrem,
post multos erroresct multas cedes, dum navigaret, qui pro quibusdam causis eo forte advenerat, in
a quodam presbiteroin cerebro percussus occubuit pastorem eligunl, et regali prosequente coniventia,
Sed nec post ejus mortem error ipsius tam facile „ ad sacerdotium praefatae urbis provchunt. Karolus
extirpari potuit. Propter quod a clericis loci illius comes Flandriae, pro cxecutione justitiae quibusdam

aecclcsia cum aliquantis redditibus per manum epi- suorum pcrosus, diebus quadragesimae in aecclesia,
scopi Norberto ordinanda datur, sperantibus, quod ubi missam auditurus venerat, orans cum quibus-

per ejus salutarem doctrinam heresis illa de medio dam suis proceribus, ab eis interficitur. Quod scc-
tolleretur. Quodel factum est Siquidem ipso predi- lus provinciae tolius zclo ct unanimi concursu tanta
cante compuncti viri et mulieres, corpus domini- cst scvcritate vindicalum, ut non facile possit oc-

cum, quod incislis et foraminibus per decem annos currcrc tam districtae ultionis cxcmplum Willcl-
et amplius reposuerant, attulerunl, et per ejus do- mus, Robcrli Normannia' quondam comitis lilius.

ctrinam paulatim ad sanam fidcm resipuerunt. Ra- electione principum et conivenlia Ludovici regis
dulfo Remorum arcbiepiscopo obcunte (./«/. 23 ,
Francorum subsliluitur in principatum. Qucm pa-
Rainaldus succedit in presulatu Remensis aecclesiae. truus suus Henricus Anglorum rex suspcclum lia-
Veneliani navali exercilu Ascaloncm obsidcnles, ac- bens, eoquod ipso exberedato palremejus Rober-
cepta ab Ascalonitis pecuniae taxatione, recedunt, lum captivum tcneret, principes Flandria* adversum
et Tyrum aliquandiu obsessam dedilioucm acci-
in cum in rcbellionom dcAlsatiacontracum accersiunt.
piunt. Dalduinus rex Jerosolimorum a Saraccnis Willebno post biennum per vulnus mortuo, ad
j) ct
pervcntus capitur, ct post diutinamcaplivftatem principalum provchunt. Fulco succcssil Dalduino
data pccuniae csliinalione relaxatur. (C. Laud ) llen- in regno Jcrosolimitano.
ricus imperator congregata cxcrcitus infinjta multi- H28. 2. 1!». 28. 18.
tudinc, fincs rcgni Francorum irrumpcre disponit ; {C. Laud ) Lauduni in a^cclesia sancti Johannis,
sed Ludovico Francorum rege cum inlinito nicbil- consilio rcgis ct principum, monialibus, quae malc
ominus cxercitu in occursum ejus properante, con- infames erant, cjcclis, et monachis in carum locum
silioprincipum et episcoporum ab inutili proposito substitutis, Drogo, religione et facundia vcnerabilis,
desistit. Et boc factum est mense -Auguslo. Ilenri- a Dartholomeo episcopo primus abbas ordinatur ;

cus imperator Montioncm castrum capit, et Rainal- qui postmodum a papa Innocenlio Romee Ostiensis
dum cjus comitcm caplum sccum abducit. cpiscopus cardinalis consocratur [an. 1136).

NOT.E.

(riOl ) I). lSOct. secundumGall. Christ. 1123 sec. Bouq.

(5W)A.1137. -
 ;

369 CHRONICA. CONTINCATIO PR^MONSTRATENSIS. 370

11-29. R. 3. F. 20. A. 29. H. 1. X Unde etiam in Syriam et Palestinam de Premon-

(V. Norb.) Norbertus archiepiscopus in aecclesia strato fratres' missi, nonnullas abbatias edificave-
sanctae Mariae apud Magedeburch, expositis clericis runt. Eratque circa haec tempora pulchra ac decora
secularibus, sui ordinis fratres collocavit, et, ut facies secclesiae, diversorum ordinum ac professio-
inibiad tenorem regulae, quam Premonstrati insti- num circumdata varietate ; dum hinc Premonstra-
luerat, Deo militarent, ordinavit. In Premonstra- tenses, hinc Cistercienses, inde Cluniacenses mo-
tensi quoque aecclesia successorem sibi domnum nachi, tum etiam diversi habitus atque professionis

llugonem, qui ab inicio paupertatis suae socius fue- sanctimoniales et mulieres Deo devotae, in continen-
rat, abbatem ordinari fecit. Sedet ad Andwerpien- tia atquc paupertate sub obedientiae jugo regulariter
sem atque Floreffiensem aecclesiam ad regimen fra- viventes, fervore religionis invicem provocarent, et

trum nominatos patres destiuavit. [C Laud.) Ansel- nova certatim diversis k

in locis monasteria funda-
mus abbas, postmodum episcopus Tornaci, succe- rent. Cum his etiam monachi Cartugienses et ipsi
dit Seifrido in aecclesia sancti Vincentii de monte paulatim pullulabant; qui pre ceteris continentes,
Lauduno. Philippus puer, Ludorici Francorum re- qua plurimos sub religionis habitu
pesti avaritiae,

gis filius, Remis in regem ungitur, die paschae, 18 laborare videmus, terminos posuerunt, dum certum

Kal, Maii, palre presente. J3 numerum hominum, animalium, possessionum,

1130. 4. 21. 30 2. ^uemeis pretergredi nullo modo liceat, statuerunt

(/6 ) Honorio papa defunclo, factis partibus, et ipsi singulas singuli cellas habentes, ac raro \el
Gregorius et Petrus de Leone ad papatum eligun- ob Dei cultum, vel ob mutuum, in caritate solacium
tur, et Gregorius Innocentii, Petrus Anacleti no- convenientes, perfectius mori mundo et ceteris di-
mine alterantur. (V. Norb.) Sed Petro ob parentel* ligentius vivere Deo elegerunt. Inter quos Gigo,
sme fortiludinem apud Sanctum Petrum commo- prior Cartusiae,religione ac sapientia eminentissime
rante, Innocentius Roma egressus in Gallias proti- floruit ; et deeademdomo Hugo, ex 'priore Gratia-
ciscilur, et Gallicana sibi adherente aecclesia, con- nopolitanus episcopus, postmodum Vienncnsis me-
ciliis celebratis primo Remis, secundo Pisis, in pa- tropolitanus, in ipsius religionis districtione insi-
patu confirmatur, et Pelrus ab omnibus Galliae et gnis claruit. Ad haec etiam milites' templi Jerosoli-
Germaniaeepiscopis anathematizatur. Johannes piae mitani, fratres quoque de hospitali, sub religioso
mcmoriae Morinorum episcopus obiit ; eique Milo habitu continenler viventes, ubiquesemultiplicando
abbas de sancti Judoci ex ordine Premonstratensium diffundebant, et quae poterant, vel de laboribus
succedit. Roberto quoque Atrebatensium episcopo propriis, \el fidelium elemosinis, ad opus Deo
defuncto, Alvisus abbas ordinalur episcopus in ejus militantium et infirmorum |quorumque ac pauperum
loco, (C. Laud.) Thomas de Maria in suo proprio Jerosolimam mittebant
conductu negotiatores dolo capiens, a rege Ludo- 11 32. 6. 23. 32. 4.
vico cum exercilu impetitur, et a Radulfo Viroman- (C. Laud) Fara castrum a Ludovico Francorum
dorumcomite vulneralus et caplus, Lauduni mo- rege obsidione cingitur, a Nonis Maii usque ad7
ritur. Idus Julii ; nec tamen capitur, (16.) Eclypsis solis
1131. 3. 22. 31. 3. facta est 4 Non. Aug. fer. 6 hora 6 (503).
(16.) Innocentius papa Lauduni in aecclesia sanctae 1133. 7. 24. 33. 5.
Mariae dominica in ramis palmarum, et lercia feria (V. AYo/ 6.)gLutherus
,
imperator expedilionem in
sequenti in aecclesia bcati Marlini divina mysteria Italiam parat et cum episcopis et archiepiscopis
;

celebravit. Philippus puer nuper in regem unctus, papam Innocentium Romam deducens, contra Pe-
dum in civitate Parisius equo vehilur, porcus equi trum Leonis, qui monasterium sancti Petri munie-
pedibus se forte summittens, equum supcr ipsum rat, eum in episcopio Lateranensi in sede pontifi-
precipitem dedit, et de ejus subita et miseranda cali polenter collocat. Ipsum vero Liutherum Inno-
morte Francis luctum induxit, 3 Id. Oct. Ecclesia D centius papa ibidem in imperatorem consecrat.
sancti Mcdardi Suessionis ab Innocentio papa con- 1134. 8. 25. 34. 6.
secratur, Concilio Remis habito, presente Franco- (16.) Norbertus archiepiscopus, vir polens in-

rum rege Ludovico, filius ejus Ludovicus in regem opere etsermone, multorum monasteriorum funda-
consecratur a papa Innocentio. 8 Kal. Nov. Sub his lor, et sanctae religionis eximius propagator, Inno-
temporibus ordo canonicus Premonstratensium, et cenlii papae catholici equissimus fautor, Petri vero
monasticus Cislercicnsium, quasi dute olivae in con- scismatici justissimus execrator, cum impcratore
spectu Domini, pielatis lumen et devolionis pingue- Liulhero ab expeditione Italica regressus in civita-
dinem mundo ministrabant, et quasi vites fructi- temsuam, non multo post infirmitatejcorripitur, ct
ferae, religionis palmites circumquaque propaga- in ea per spatium quatuor mensium laborans, epi-
bant, et per omnes fere christiani orbis terminos scopatu sapienter ac fideliter ministrato per annos
bonie opinionis paulatim odore diffuso, novas abba- octo, astantibus fratribus, data benedictionemoritur.
tias, ubi antea Dei cultus non fuerat construebant. Cum de scpultura inter clericos majoris aecclesiae ct

NOT.E.
(503) A. 1133, ponuntLaud. cl Burburg.
371 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 372
fralres sanctae Mariae contentio [lieret, res ad impe- A annos apud Solodorum in reclusione vivens egros-
ratorcm delata est, et ex ejus prsecepto in aecclesia susinde, impcratorem Hcnricum se esse menliondo
sanctae Mariae cum liliis ac fratribus, quos in Chri- dixit. Qui cum multos seducendo sibi allexissoi, in
sto genuerat et Christo educaverat, sepullus est. tantum u1 pro oo etiam graves pugnse ct homicidia
Cujus extitit in Cliristo dormitio 8Id. Julii. fierent, aliiseum recipientibus, aliis scductorem pa-
1135. R. 9. F. 26. A.35. H. 7. lam profitcnlibus, tandem declarata cjus falsilalc,

Laud,) Henricus obit, rex Angliae, vir in regni

(C. Cluniaci in monachum attonsus est.
sui amministrationc singularis severitatis alque cen- I13i). 2 2. i. II.
surae Cui Stcphanus de sorore nepos
regnum in Rainoldo Rcmorum 50i
archiepiscopo defuncto ,

succedit, sed magna partc regni mutilatus, non aecclesia Remensis per biennum fere pontifice ca-
multo post totam Normanniam amittit. Filia enim ruit ,-
ct landom hoc anno Samson de clero Carno
regis Henrici Mathildis, quao primo nupserat Henrico tensis aecelesiae Remensem praesulatum susccpit.
imperatori.postmodum Giffrido comiti Andcgavensi, Florebathoc temporc Gallicana aecclesia per viros
ope regis Francorum Ludovici Normanniae ducatum religione ac sapientia illustres, Milonem Morincn-
occupat, elin ipsaAnglia magnas ei molestias atquo scm
8( episcopum, huinililatis virtute precipuum. Al-
calamitates suscitat. Quem etiam bello postmodum V1isum Atrebatensem, liberalitale atque consjlio et

cepit ; sedpro comite Roberto fralre suo, a rcgina facundia clarum, Godefridum Lingonensem, Hugo-
Angliae capto, oum relaxavit. Ilb.) Vcntus nimius nem Autisiodorensera, Joslcnum Suessionensem,
5 Kal. Nov. fuit, qui turres et edilicia mulladiruit. Giffridum Catalaunensem, Albericum Bituricensem
1136. 10. 27. 1. 8. archiepiscopum, scientia lilterarnm atque consilii
(Ib.) Mare terminos suos egressum, inopinate prudenlia clarissimum. i.j, r hos et alios multos
submersit cum habitatoribus suis partem Flan- tunc claros scientia viros etiam Bernardus Clarc-

driarum. vallcnsis abbas, vir opinatissimae religionis, emi-

1137. 11. 28. 2. 9.
nentissime clarebat; qui verbi Dei forventissimus

(Ib.) Siccitas tanta fuit in Francia, quantam ne- predicatorcl innumcrabilium monasleriorum funda-
mo, qui tunc viverel, se vidisse vel ab antecessori- lor, multas colidie animas ad studium religionis el

bus suis audisse testatur, ita ut fontes ct putei, sanctae paupertatis propositum inbuebat. (C Laud.)
quidam etiam tluvii siccarcntur. Imperator Liuthe- Habitaculum servorum Dei in loco qui dicitur. Ad
rus secundam facit expeditionem in Italiam. Comes montem Dci construitur.

Pictaviensis Willelmus ad Sanctum Jacobum in Ga- 1 ! 10. 3. 3. 5. 12.

latia orationis causa proficiscitur, et in fcria pa- ^ 1 Ilugo Parisiensis Sansli Victoris canonicus, reli-

rasceve in aecclesia beati Jacobi morilur, ct antc gione el lilterarum scicntia clarus ctin seplem libc-

altare sepelitur. Qui moriturus proceres suos, quos ralium artium peritia nulli sui temporis secundus,
secum habebat, contestatur, ut lilia sua major Alie- obit (505). Qui inler niulta quae utiliter scripsit,

nordis Ludovico juniori Francorum regi cum Aqui- ctiam librum de sacramenlis valde necessarium,

taniae ducatu uxor tradatur. (16.) Quam prcdictus duobus voluminibus comprchensum, edidil. Senonis
Ludovicus apud Burdegalam, optimatibus regni presente rcge Ludovico episcoporum elabbatum re-

presentibus, jungitsibi nupliis quam sollcmpnibus. pgiosorum lit conventns conlra Petrum Alnelardum,

Cujus pater Ludovicus intra o.undem fere mensom quiquadam profana verborum vel sensuum novitate

apud Parisyus defunctus, in aecclesia beati Dyonisii aecclesiam scandalizabal. Qui ab eis interpcllatus,

antc corpus ipsius osl scpultus, Kal. Aug. 28 auno cum esset responsurus, de juslitia veritus, audien-

rogni sui. Liuthcrus impcrator post suhaclam in li-

tiain apostolicaesedis appcllavit ; et sicevadens, non

delitateRomanae aecclesiae Apuliam rediens in pa- multo post Cabiloni ad Sanctum Marcellum obiil
triam suam morilur ct Cuonradus, qui anle ipsum
;
(An. 11*2, April. 21.) Inler regem Ludovicum et

imperium allcclavcrat, Hcnrici impcraloris dc sorore comitem Theobaldum (506) siinullatis germen pul-
nepos, ad rcgnum provehitur. D lulat, pro eo quod comes cum rege io Aquitanicani

1138. 1. 1. 3. 10. expeditionem proticisci detreclat.

Obiit Drogo bonae memoriae Ostiensis episcopus, 1141. 4. 4. 6. 13.

vir religionc ac sapientia clarus. Petrus Leonis, qui Rogerus de occupalum Calabriae ct
Sicilia posi

per scisma presulatum Romano sedia conlra luno- Apuliss principatum, papam (nnocentium bello ce-

centium invascrat, et aecclesiae Dei magno scandalo pit el facta cum coqualicumque pac
;
ul abeo in i,

jam per oclo annos fucrat, Dei judicio percussus regem coronarelur, oblinuil ;sicque primus deNor-
obit (Jan. 25) ; et ab co ordinatos degradari, noc mannorum genere regis sibi nomen usurpavit.

ultra ad sacros ordines promoveri, Innoconliiis papa el postmodum etiam in Affrica nounullajs civilates

dccernit. His temporibus quidam pseudoimperalor sive provincias occupavit. Castrum Bullonium. quod
in partibus Aleinannioc surrexit, qui per aliquot Rainaldus comes injustc Lenuerat, capitur ab epi-

NOTK.
504 \. 1I3X l<l Januar. ad Raron.a. II H)
(505) D. 11. FebrTu. 11 12 ; cf. Pagium otMansi i Ulesensem.
373 CHRONICA. - CONTINUATIO PRjEMONSTRATENSIS. 374

scopo Leodii (C. Laud.) Orta disscnsione inter pa- X latriae sordibus nunquam fuerat polluta, exquo pri«

pam Romanum et Francorum regem Ludovicum, mitus ad christianismum est conversa, a Turcis
aecclesia Gallicana turbalur; simultas, quee sopila obsessa capitur. Lbi episcopo civitatis decollato, et
putabatur inter regem et ipsum, cepit repullulare. sanctis locis prophanatis, et in eis multis nec di-
Imperator Constantinopolitanus, Antiochia ali- cendis abhominationibus perpetratis, multa milia
quandiu obsessa, pacem tandem cumprincipe fecil, diversi sexus et etatis trucidantur, diversis modis
et civitatem intravit ; sed venationi insistens, dum cruciantur, captivi abducuntur et serviluti addi-
arcum vehementius intendit, toxicala sagitta a se- cuntur. Unde christianis metus et tristicia, Christi
metipso vulncratus in sinistra manu, obiit, caplis nominis inimicis fastus crevit et audatia. Et hfec
antc nonnullis Turcorum presidiis. El post eum fi- quidem malorum inicia. Lucius papa senatores Ro-
lius cjus Manuel imperium sumpsit. manorum contra secclesiam erectos in Capitolio ob-
1142. R. o. F. o. A. 7. H. 14. sidet; sed inde per Jordanem Pelri Leonis pertur-
Radulfus Viromandorum comcs uxorem suam di- batus, infirmitale correptus, infra annum pontificii
miltit, et sororem reginae Petronillam ducit. Pro- sui moritur. (Febr. 23.) Cui suceedit abbas Sancti
pter quod instantia comilis Theobaldi mitlitur Ivo Anastasii Rernardus, et papa vocalur Eugenius.
Romana} sedis legatus, qui et Radulfum comitem Contra quem Romani Jordanem patricium et sena-
excommunicavit, et episcopos Laudunensem Dar- tores erigentes, eum ab urbe deturbant. Qui trans-
tholomaeum, Noviomensem Symonem, el Petrum alpinando in Gallias venit.
Silvaneclensem, qui divortium illud fecerant, su- 1146. 9. 9. 11. 3. 5.
spendit. Rex Francorum Ludovicus, captae a Turcis Meso-
Jli3. 6. 6. 8. 15. potamia? zelo accensus, sive ut alii putant, Vitria-
(Z6.) Ventus vehcmens 15 Kal. Febr. horribili censis incendii conscientia compunctus, apud Vice-
impetu monasteria domosque subruit, arbores an- liacum affixo sibi crucis signo, cum principibus
nosas terrae coequans. Ludovicus rex Vitriacum ca- regni et multitudineinnumerabili transmarinam pe-
slrum comitis Thcobaldi capit;ubi igne admoto, regrinationem aggredi proponit. Ecclesia Tornacen-
secclesia incensa, et in ea mille trecenUe aninue di- sis, quae per annos circiter 600 a tempore beati Me-

versi sexus et etalis suut igne consumpte. Super dardi sub episcopo Noviomensi sine proprio fuerat
quo rex Ludovicus misericordia motus plorasse di- sacerdote, hoc anno proprium episcopum cepit ha-
hac de causa peregrinationem Jerosolimi-
citur: et bere, Anselmo abbate Sancti Vincentii Laudunensis
tanam aggressus a quibusdam eslimatur. Castrum a papa Eugenio Romae consecrato et eidem civitati
vero Odoni Campaniensi contulit, nepoti comitis ^ in episcopum destinato. Fames permaxima grassa-
Theobaldi, qui patrimonium ab ipso sibi ereptum turin Gallia, in qua aecclesiarum Christi enituit li-
pcr regem Ludovicum hac occasione recuperare beralis munificentia; quae in sustentationem pau-
voluit. Morluo vcnerabili Gifrido, Calalauni fit epi- perum multa expenderunt modiorum milia. Quo
scopus Guido.(J6.) Obit papa Innocentius, cui suc- tempore in' Lingonensi parrochia, apud Morman-
cedil Wido castellanus, Cseleslini nomine alteratus. dum, ubi pauperes innumeri cotidiana stipe ale-
Ohitetiam Fulco rcx Jerosolimorum. Qui, dum ve- bantur, quidam homines occidisse et eorum carnes
nalioni insistens leporem insequitur ex improviso coctas vendidisse deprehensus, a pauperibus pati-
sibi apparenlem, equus, cui sedebat, super se cum bulo est appensus. Guido Catalaunis episcopus
precipilem dedit, ipsumque vita pariler et regno obit.

privavit. Post quem filius Ralduinus ;cum matre 1147. 10. 10. 12. 4. 6.
regnat. (16.) Pax reformatur inter papam et regem Conrado rege in purificalione sanclfe Maria? Fran-
Ludovicum kenefort constitulo [Fabr. 2), abbas Clarevallensis
Hli. 7. 7. 9. 1. S. 3 tam rege quam cunctis regni principibus cru-
Celestinus papa quinquc mensibus et dimidio pa- D cis aftigit signum, et sotii peregrinationis multipli-
patus functus officio, recedit (Mart. 9.) eique Lu- cantur super numerum. Navalis Dei exercitus, ex
cius, exGerardo cancellario papa factus, succedit. Anglia, Flandria atque Lotharingia collectus, 2 Id.
Hediante abbate Clarevallis, simultas, qme intcr Aprilis dc Trcdemunde (507) portu Anglise cum
m Ludovicum et comitem Theobaldum incan- 200 fere navibus profectus, 4 Kal. Julii in vigilia
duerat, sopitur. lnter Stephanum regem Angli<e et apostolorum Ulixisbonam(508) applicuit, et eam
fautores Mathildis, Ilenrici regis filiae, varia sorte post quattuor mensium obsidioncm per mullas ce-
confligilur, et rcgnum illud, quod pre ceteris ali- dea et multam macerationem Dei virtute et sua in-
quandiu quietum manserat et opulenlum, ferro, dustria capiunt; et cum de ipsis tantum es-
ftamma, fame misere decerpitur. sent 13000, hostium 200500 superanles, ingressi
1145. 8. 8. 10. 2. 4 cum hymnis. aecclesiam dedicantcs, episcopum ibi
F.dessa Mesopotamise civitas, in qua erant cor- et clericos ordinaverunt. Ad corpora ibi occisorum
pora apostolorum Thome ct Thaddei, ct qua> ido- tres muti recupaverunt loqucndi usum. Conradus
NOT.E.
307] Dartmouth in Dcvonshirc. (508) Lissanon.
375 SIGEBERTI GEMBLALENSIS. 376
rex mcnse Maio cum multiludinc innumerabili et X pnata et abrasa. Lauduni 4 Non. Jul. factis toni-
virtute incomparabili peregrinationem aggrcssus, truis, in monasterio sancti Vincentii monacbis diurni
transito prospere Bosforo, dum ad expugnandum officii cursum complcntibus, duo ex eis subito ful-
Iconium inconsulte divertit, consumplis lerrae ger- minis ictu corruentes expiraverunt; alii quidam
minibus et deficienlibus victualibus, suis fame affli- tacti vel territi vix convaluerunt. Fulmine eliam
ctis rcdil, et prosequentibus eos Turcis, multa milia altaris linteum adurente, et sacrarium penetrante,
suorum amiltit. Rex Francorum Ludovicus 3 Kal. et de magna cruce partem, parlem quoque claustra-
Junii in pentecosten peregrinationem aggressus, lis hostii asportante, tota domus repletur borrore.
cum intinitis et expeditis suorum milibus per Hun- In aliis etiam locis bominihus seu hominum a?dificiis
gariam profectus, transito Bosforo occursu Conradi vcl animalibus fulmine percuntibus, mala qiue so-
regis excipitur; qui multis suorum ob inopiam rc- litograviora chrislianis contigere, sunt signata. Di-
patriantibus, paucis comilanlibus, a Francis be- cunt etiam Jerosolimis in templo Domini sive in
nigne susccptus ctcum eis aliquandiu est profectus monte Oliveti fulminasse, et ejus infortunii hoc
Scd ab imperatore Grecorum a Tiatira revocatus, presagium fuisse In lerritorio Gebennensi lupus
navibus ejus Jerosolimam est evectus Eclypsis solis quidam, corporis magnitudine et animi fcrocilatc
fuit 8 Kal. Novembris, die dominica, ab hora 2 us aliis dissimilis, homines dcvoravit, ct plus quam
quein horam o. triginla animas diversi sexus et elatis vita privavit.
1148. R. 11. A. 13. H. 5. S. 7. In aliis ctiam locis hoc anno lupi similitcr noscun-
Franci perdeserta Asue dolo et astu Grecorum et tur operati. Hildefonsus comes de Sancti Egidii
crebro assultu Turcoruin detrimenta maxima pa- cum navali exercilu Paleslinam applicuit, et cum
tiuntur; et fame nimia cruciati, quidam equorum magnum quid facturus sj craretur, rcginae ul aiunt
et asinorum carnibus vescuntur. Sic cum multo la- dolo male potionatus, apud Cesaream Palestinae
bore et dampno, multis fame pcrcunlibus, vix tan- morilur. Filius ejus adolesccns quoddam castrum
dcm Seleutiam venerunt, et inde Antiochiam et Pa- comitis Tripolitani patruelis sui ingredilur, sed dolo
lestinam petierunt. Manuel rcx Grecorum nunlios cjusdem cum sorore a Turcis captivatur. Obsessa
rcgis Siciliae, quos ad eum pro exequendo pacis foe- per triduum Damasco a Francis, Germanis ac Jero-
dere miserat, detinuit mancipatus carcere. Undc solimitanis, captis jam muris exlerioribus, qui ortos
iratus Rogerus, misso navali exercitu, Corinthum ambiebant, cum in brevi civitas capienda putaretur
spoliavitcum quibusdam aliis civitatibus et castellis dolo, ut aiunt, principum Palestinorum obsidio re-
in Grecia; et infinilam sumens diversi generis pa- j.movelur. Factaque discessione, rex Francorum et
ludamentorum el vestis precios.e substantiam cum imperator, iterum condicto die ad obsidendam Asca-
auri et argenti copia, captivavit et de Grecis non- lonem, cum suis Joppe conveniunl. Sed Jerosoli-
nulla milia. Cepit etiam insulam Curfolium (300), milis minime juxta condictum occurentibus, impe-
et in ejus portu cditicavit forle presidium. Citcrio- rator Constantinopolim navibus cvehitur; rex, suis
res Hispani capiunt Almariam, et sequenli anno repatriantibus, cum paucis Jerosolimis per annum
Tortosam, insignes civilates Sarracenorum. Alvisus moratur. Rogerus rex Sicilia; exercitum navalem
Alrebalensis episcopus, vir honestate vitae ct scien- direxit ad tines Affricc ; captaque insigni civilalc

tia clarus, apud Philippopolim obit (510), Symon i[ii<r dicilur Affrica, Suilla, Asfax, Clippca, ailiisquc

quoque. Noviomensis episcopus apud Seleuliam caslris pluribus, archicpiscopum Affrica?, qui sub
diem claudit. Amcdeus comes Maurianensis in Cipro servitute Romam venerat consecrandus, ad scdem
insula obit. A papa Eugcnio Remis concilium cele- suam remittit liberum.

bratur, in quo hereticus quidam de Briltannia addu- \i49. 12. 12. 14. 6. 8.

ctus dampnatur; qui non prophetam vel magnnm Papa Eugcnius in ltaliam regressus, cum Ruma-
qucmlibct, sed nomini suo alludens. Eon enim — » is vario eventu contligit. Conradus et Manuel
dicebatur —
Per eum qui renturus est judiairc Bfeoj imperatores convcnienles in Grecia, expedilioncm
ctmortuos et scculum per ignem sc esse dicebal, el parant contra Rogerium de Sicilia. Sed exereitibus
desuis (|uosdam ipiidam angclos, alios autem apo- protligatis ob famem et aurariiin intcinperantiami
stolos faciebal, ct propriis angclorum scu apostoio- Conradus lanquani rediUirus repatriavit io Alcman-
rum nominibus appel'abat. Qui in concilio dain- ni;iin. HenrtCUS, Ludovici Francorum rcgis gorma-
pnatus, sub cuslodia Remcnsis archiepiscopi non nus, conlcmpto nmndi stoniatc, pro Chrislo in Cla-

multo post defunclus, vita pariler caruit et mcmo- ravalle indutus monachili schemate, provehitur ad
ria. Contra Gilbertumquoque Piclavorum cpisco- episcopatura civitatis Beluagicae. Ecclypsis lunae
pum, qui quadam nova verborum sublilitatc in fuilll Kal. Aprilis circa horain (
,l noctis, sabbalo
scriptis suis seamlali/.abat a?oelosii:m, niulla sunt antc ramos palmaium; et vcnlonim intcmperies se-
Undc
dicta cl dispulala. et qmrdain, qmc dofomlero cuta cst perquattuor continuosdies. In iautem Feria

non prosumpsil \cl nou potuit, ab ipso sunt dam- vcntus maximua el nimia fuit pluviarum inundans

MH.F..
S09) Corfou.
(.')|ii, 8 ld. Sepl. sccuuduin Necrologium Aqnictnenuc j anno h i7 Becundum, Annalcs Aquicinenses.
377 CHRONICA. — CONTINUATIO PR.LMONSTRATENSIS. 378

tia. Qua die in territorio Nerviorum juxla Ganda- \ religiosusprinceps et pauperum pater comes Theo-
vum sacerdos, missa celebrata, tulmine ictus occu- baldus. Multi quoque nobiles hoc anno [moriuntur.
buit, et in tcrritorio Remensi quidam clericus tern- 1152. 15. 15. 17. 9. II.

pestate periit. Tonitrua, fulgura, grandines et lem- Conradus Teutonicorum rex obit qui
(Febr. 15.) ;

pestales, diversa hoc anno hominibus intulerunt cum quindecim annis regnaverit, benedictionem ta-
incommoda Ludovicus rex Francorum a Palestina men imperialcm non habuit. Cui Fritericus dux
navigans, ut in patriam rediret, Grecorum naves nepos ejus succedit. Adalbero Trevirorum archiepi-
incurrit. Cumque ab eis imperatori Curfolium obsi- scopus, vir magnanimus etsingularis censurae, obit.

denti presentandus deducitur, Georgius dux na- Tcrraemotus fuit in partibus Italiae. Rex Francorum
vium regis Siciliae eos aggreditur. Siquidem vasta- Ludovicus, zelotipiae spiritu inflammatus, jurala

spoliatis Grecorum provinciis, usque ad ipsam

tis et consanguinitateuxorem suam rcpudiat. Quam quia
urbem regiam Constantinopolim accedens, sagitbs contra ejus voluntatem Henricus dux Normannke
ducit, magna inter eos simultas excandescit. Regina
aureas in palatium imperatoris jecerat, et incensis
suburbanis, defructu ortorum regis violenter tule- Jerosolimorum justo familiarius ad inimicos Dei se
rat.Unde rediens, naves Grecorum incurrit, captis habente, filius ejus Balduinus rex contra eam in-

Ludovicum regem eripuit, sed captos regis obtentu ^ surgit, et obsessis captisque ejus munitionibus, in

dimittit. Interim Manuel recepto in deditionem Cur- urbcmsanctam intrare ab ipsa secundo prohibitus,
folio, Siculorum navcs per suos insequitur, et ca- tandem violenter ingreditur eamque in arce obsi-
;

ptis nonnullis navibus, rex fuga liberatur, et a rege dens, facta pace . Ncapolim ei dimiltit, reliquam

Rogerio, nec non et papaEugenio, honorifice susci- regni parlem sibi rctinet. Massamuti, quos quidam
pitur atque deducitur. Raimundus princeps Antio- Moabitas dicunt, post usurpalum Mauritaniae re-

chiae, vir cunctis christiani nominis inimicis terri- gnum regemque patibulo affixum, etiam regem Bul-
gia? occidentes, rcgnum ejus invadunt, ipsamquc
bilis, Kal. Augusti contra Turcos egressus, multis
suorum captis ct occisis in insidiis eorum, et ipse Siciliam, Apuliam, Romam quoquc se invadere mi-

miserabiliter est interfectus. Turci caput ejus cir- nanlur. Illustris vir Radulfus comes Viromandorum
cumferentes, omnia fere castra vel civitates, qu;e obit. Eugenius papa, cum Romanis pace facta, Ur-
sui juris erant, in deditionem recipiunt, preler An- bem anno primitus
ingreditur, ibique cum"eis hoc

thiochiam. Qui, cum et ipsam nimis infestarent,rex commoratur.

1153. I. 16. 18. 10. 12.
.lerosolimorum Bakiuinus contra eos egreditur in
Rex Fritcricus cxpeditionem parat in Ualiam.
Syriam ; eisque proturbalis in redeundo Saraceno
rum munitionem circa Damascum capit, et Dama- u (*"* 7 0blt Eugemus papa, cui succcdit Anasta-

scenos in triennum tributarios facit. Milites tcmpli sius.Rex Francorum Ludovicus eum nimio exercilu

Gazam, antiquam Palestinae civitatcm reedificant, Normanniae fines aggressus, caslrum Vernon in de-

turribuseam munientes, ditionem recepit. Inlerim dux Normannorum in An-

et Ascalonitas graviter in-
festant. gliacontrarcgem Stephanum forliter agens, tandcm

1150. R. 13. F. 13. A.

cum eo pacem facit, ita ut vivente rcge post cum
15. H. 7. S. 9.
secundus in Anglia, mortuo succedat. Rex Jeroso-
Bartholomeus Laudunensis episcopus, trecesimo
limorum regni integritate polilus, Ascalonem Pa-
octavo anno sui cpiscopatus, contempto mundi
Iastinae eaput post longam obsidioncm non sine
scemate, Fusniaci (511) induitur monachili sche-
gravi dampnoet multa suorum profligalione landem
mate. Habitis per Franciam convcntibus, conivcnte
cepit. Venerandfe memoriaa Bernardus abbas Cla-
etiam papa Eugenio, ut abbas Clarevallis Jerosoli-
revallensis post claros actusctmultarum animarum
mam ad alios provocandos mittcrelur, grandis ite-
lucra ct innumcra fundala monasteria beato linc
rum sermo de profectionc transmarina celebratur ;
quiescit. Urbem Cameracum post multorum civium
sed per Cistercicnses monaclios totum cassalur.
rv caplionem Theodericus Flandriae comes recepit. Vir
1151. li. 14. 16. 8. 10. rcligiosus Walterus Laudunensis episcopus, multa-
Ulustres religione et prudcntia viri obeunt, Su- rum fundator abbaliarum, migrat ad Dominum, et
gerus abbas Sancti Dyonisii (512), hainaldus Cis- Prcmonstrati sepelitur, ubi quondam pro Christo
tercii. Odo Sancti Rcmigii. Lauduni tit episcopus paupertatis sumpsit habitum. Cui succedit Gallerus
Wallerus abbas Sancti Martini ; et Godcscalcus de Laudunensis decanus.
monte sancti Martini episcopatur Atrcbati. Episco- 1154. 2 17. 19. 11. 13.

piobcunt moribus et scientia clari, Hugo Antisiodo- Princeps utilis et strenuus et actibus clarus Ro-
rensis, et Joslenus Suessionensis (513). Gifridus gerius rex Siciliae, post insignes de Saraccnis viclo-
comcs Andegavorum post simultales habitas cum rias et terras eornm occupatas obit, ncc inferiorem

rege Ludovico, facta pace, infra unius mensis spa- setilium Guillelmum, regni ct vicloriarum succes-
tium obit. (An. 1152, Jan. 8.| Obiit etiam nobilis et sorem derelinquit. Regem Babiloniorum quidam de
NOT.E.
.-)ll Foignv, dioec. I.audun. (513) vi! Kal. Nov. sccundum, Necrol. Fidemien-
512) 1152, Jau. 13 se :25 Oct. 1152, sec. Galliam Christ.
379 SIGEDLRH GEMBLACENSIS. 380

suis principibus interficit, et inde cum infinila the- A Qu i ' n brevi, mortuo regc Stephano, Angliam in-

saurorum copia fugiens, a militibus templi occidi- trat, ct regni pacem antiquam
lntegntate potitus,
tur et capto tilio ejus, oinnis llla opulenta etincom- reformat. Robertus de Bova, vir omni plcnus ne-
parabilis suppellex eorum cedit usibus. Guillolmus quilia, spiritu zelotipiae succensus, quendam de suis

rex Siciliae misso navali exercitu, mbcm Taneos in cum muliercula, quam ei consensisse suspicabalur,
Egypto vaslal et spoliat ; unde magnae opes auri el intra domum comburendos includit, et injecto igne,

argenli ac preciosa; vestis copia mulla deducitur. consumpta omni materia, nichil eis nocuit incen-
Sed inde revertcntcs, slolum imperatoris Grecorum dium, sed sanos et integros propria conservavit in-
offendunt el cum essent de Grecis circiter 140 na-
; nocentia (514). (Dec.) Obiit papa Anastasius, et epi-
ves.Siculi numero pauciores cos vincunt, spoliant scopus Albanensis Nicholaus papa fit Adrianus. Lu-
el capiunl, infinitse opum diversorum copise Si- na passa cst eclypsim 11 Kal. Jan. in posteriori-
culis inde proveniunt. Massamuli in Italia Puteolis bus partibus geminorum.
castrum spoliant ;
quos rex Sicilise persuosnavi-
bus persequens, capil et exterminat. Rex Frilericus 1155. R. 3. F. 18. A. I. H. 12. S. 1.

transalpinanda in Italia foriiter agit (Nov.) ; adver- In parlibus Burgundiae 15 Kal. Februarii 3 feria,
santium sibi caslra dejicit. Rex Francorum Ludovi- ter in una nocte fuit tcrrsemolus, quo etiam diversa
cusHenricum ducem Normanniae ad pacem recipit. sedificia dicuntur fuisse subversa B0S
.

VARLE LECTIONES.
'" Ita codex desinit in media pagina. Auctorem hic rc vera calamum deposuisse docet interpolatio hujus
continuationis Vrsicampina (1)1*.), quosin iisdem verbis desinit.

NOT/E.
(514) Cf. infra Aucl. Ursic.

CONTINUATIO BURBUttGENSIS.
Codexbeate Miric juxti Burburch, G3 , exczpitvel pJtius excerpsit codicemC ; ex eius additamentis
habet tantum 1102,1105, 110'J, 1111, eaquce jani B ; proprii nil habet nisi continuationem sequcntcm, ca-
dem, qna totus codex manu exaratam. Initium ejus continuationi Attrebatensi innititur. Anni 112:2, 126, 1

1133, 1134, 1135, 1137,1138, H40, 1145 leguntur ctiam in chronico S. Bavonis, quod supcrstrnctum esse
codici Valcellensi supra col. 2!) vidimus, unde veri admodum simile videtur, monachum Valcellenscm eos-
dem habuissc et fortasse et nostro hausisse.

1114. [Cont. Atreb.) Concilium Delvaci cele- {] 1128. Willelmus comes morilur et in ccclcsia
bratur. sancti Bcrlini scpelitur. Cui succcssit Theodericus
1118. (/6.) Pascalis papa obiil, cui successil filius Theoderici ducis de Ellesath.
Gelasius. Magnus venlus faclus est 1*2 Kal. Jan. su- 1129. Eclypsis Lunse apparuit 4 Kal. Novbr.
bruens caslra ctcampanaria. 1 130. Honorius papa obiil. Contencio inlor Pc-

1119. Balduinus comes Flandriae moritur et in Iruin lilium Leonis cl Grogorium do Sanclo Angolo
ccclesia sancli Bertini sepelitur (cf Vrasm.) Karo- do papatu.
lusnepos ejus, fiiius Cnutonis regis Danorum, ci 1131. In villa Viromandensi natus est puer, tria

succcdit :Cont. Atreb.) Gclasius papa obiit, cui capita habens totidemque manus. Corabusta ost
siicredit Calixtus, quiRcmisconcilium tenuit. villa sancti Richarii in jiago Pontivo sila, cum cc-
Q
1 i± I ii Flandria apud villam quaadicitur Hovela, clesiaejusdem sancli, in qua plus quam duo milia
natus esl puer in modum piscis, aec brachia habens hominum cum mulieribus et infantibus incensi per-
nec coxas. hibentur, a Hugonc Campo avense, ([iii eandom vil-
\]"2i. (II).) Ilyemjis facta o>l asperrima. lam cum suis militibus obseditet incendil.
1125. Fames vehementissima supervcnit, Kal. Non. Aiurasti hora
a
DH33. Sol obscuratus esi 1

Nov. incipiens, usque ad bovas frugcs perdurans. 6, ita ut stelle in celo apparerenl. Apud Bergas in

Pontius '
abbas Cluniacensis sub custodia Doma- villa Beirna dicta natus est agnas duo habean ca-
ni pontificis in cnrccre ol vinculis obiil. Quidam piia. Bergis nascitur infans, bissenos digitos habens
puer Anglicus a lumbis deorsum conlraclus, in Si- lnmanihus el totidem in pedibus, el retiqui membra
Ihiu mcritissancli Folcuini erigitur. habensomnia prcter faciem. Nam nec capat nec
112(i. Venil clades permaxima, quse tam divilum oculosnec nasum nec os habuit ;unde et uno ian-
qnam pauperum innumeram extinxit multitudinem. tnm die vixit.
1127 n>.) Karolus comea Flandrite Brugis occi- 1134. 14 Kal. Jul. audita sunt tonitrua, choru-
dilur ; cui Buccessil Willelmus, tilius Roberti co- Bcationesque fulminum insolitee apparuerunt, ita

miiis Normannorum. ui quidam mundi consummationem affuisse pula-

vadi.i; LECTIONES.
Ponlii- r,id.
381 CHRONICA. — CONTLNLATIO BLRBLRGE>M>. 382

rent. Civitas Tripolis a Babyloniis est obsessa, sed \ slruxit; in quorum ruina lioniincs, fcminas, pue-
miserantc Deo mox per rogcm Jherosolimorum et ros, pecoraque per loca nonnulla ncci involvit. Mare
patriarcham et eorum cxercituin, cesis Saraceno- etiara in jpsa epdomada lcrminos suos trausgre-
rum viginti milibus ct omnibus corum eaplis copiis, diens, plurimum lcrrarum summersit.
magnitice est libcrata. Discordia seva, quc inter re- llii. Celestinus papa moritur, el Lucius papa
gem Jerosolimorum et comitcm Trypolcnsem fuerat, secundus Roman;* ecclesias preficitur
summe paciticata, et obsidio Ascalonica communi- 1 145. Lucius papa moritur, Eugcnius III suc-
ter jurata. Concilium Remis habclur, Innoccnlio cedit. Comcla visa cst.
papa secundo Ponlificante. 1 148. Concilium Rcmis ab Eugcnio papa cele-
1135. Magnus ventus factus cst 5 Kal. Nov. tam bratur 508

vehemcns, ut lurres secclesiarum domosque urbium 1163. Heinricns rex Angliae, supra quod dicitur
subverteret per diversa loca. Henricus rex Anglo- Deus aut quod colitur eflcratus ct in snperbiatn ela-
rum obiit. Suceedit Slcphanus comcs Bononic, ne- tus, asscnsu Rrigcri Eboracensis archicpiscopi et

pos ejus. Audita sunt tonitrua ac choruschaliones Gilleberti Londoniensis episcopi, nec non Hylarii

fulminum vise Id. Deccnbris. In Francia cometavisa Ciceslrcnsis cpiscopi, ct quorumdam aliorum, si-

cst.
" mul etiam omnium baronum
suorum, Richardo
1136. Quidam presbyter Hcribertus nomine, Re- ctiam consiliario suo Pictaviensi archydiacono im-
mis dc heresi convictus degradatur. pcllentc, contra jus ct fas omnem dignitatem et cc-
1137. Duo pueri nascuntur, unus in pagoNovio- clesiasticaedisciplinae ccnsuram violenler sibi usur-

mcnsi, alter in pago Lenscnsi, mitrati mitra cai- pat. Quam ob causam domnum Tiiomam, archicpi-
nea, ac si essct linea, caudis carneis a collo depen- scopum Cantuariensem, virum religiosum, gloria
dcntibus, ac si essent capilli plexi more militum el honore dignum, liuic apostasiae fortiter conlra-

comas nutricntium ct plectentium. Monasteria plu- dicentem,et sese pro justicia ct vcrilate constan-
rima divino judicio hoc anno concremanlur. Ludo- tcr morli apponentem, ab Anglia eliminavit. Qui ut

vious rex Frantiae obit; succedit filius ejus Ludo- valuit latcnier evadcns ct nnrc transfrclans, apud
vicus, qui ducit filiam comitis Pictavcnsis uxorem. ecclesiam bcati Bcrtini appnlil, ubi honorificc, sic-

Luthro rex Alemania? obiit. ut tantuni virum decebat, susceptus est. Dignc qui-
1138. Petrus filius Pclri Leonis, presbiter cardi- dcm, nam ct sanctus Dunstanus ct sanclus Ansel-
nalis tituli Sanctse Mariae trans Tvberim. moritur. mus dc Anglia eliminati, hnnc locum pcregrina-
Reinaldus Remensis archiepiscopus obit. Audituni C lionis suae aptum elegerunl. In pago quod dicitur
est tonitruum 8 Kal. Jul. cujus iclus vcrc cxtitit sancti Audomari, in parrochia sanctae Margaretae,

borribilis, quia auditu inlolcrabilis. ct idco mira- in advenlu Domini cbdomada 2. natus cst infans bi-

bilis ceps cum quattuor brachiis ot lolidem manibns, in

1139. Roma Innocenlio papae pacificatur. Conci- anterioribus quidem geminam naturam maris ct fe-
lium generale Laterannis revocatur. Eclypsis solis minae, in postciiorihus unam tanlum egestionis lia-
facta est 13 Aprilis, hora vcspertina. bens.
lliO. Samson decanus Carnotensis fit archicpi- 1164. In Senonensi ecclesia tale quid accidit.
scopus Remensis. Stephanus rex Angliae et Buklui- Feria 6 in parasccvc archydiaconus unus cjus-

nus Hainonicnsis comes cum Hugonc Candavcna dem civitatis defunctus jacebat in ecclesia, qualluor
Contra Thcodericum comilem Flandrise conspirant. crucibus circumdatus, quarum una, que ad caput
Quibus non sine corum gravi jaclura, torris
illc erat, prcciosior erat ccloris. Facto autem congruo
eorum flamma, ferro, hominum captione, animalium lempore, quo officia diei celebrarentur; Alexander
depredatione ac castrorum subversione vaslatis 507 papa, qui lunc ibidem morabatur, cum clero suo

virililcr restitit. r\ se ad officia agenda preparavil. Quibus inceplis aer

11 1:2. Hyemps asperrima ct diutina; quam inse- cepitcommoveri. Leclis autem lectiouibus et de-
cuta est tam insolita aquarum inundalio, ut tbimina cantatis tractibusad dicm pertincnlibus, mcepta
a suis alveis plus solito cxeuntia pontcs, domos cliam passionc, ubi vcntum esl a locum illum 1

cum familiis, castra proxima everlcrunt, ct secum Crucifige, crucifige, tantus fragor cum fulminis per-
tracla involverent. cussione repente irruit super cos, ut ne unus qui-
1143. Innoccntius papa secundus obit; cui suc- dem in tola ecclcsia superstes rcmanerct : sed

cessit Cclcstinus. li Kal. Fcbr. ventus vehcmens omnes ccciderunt in lerram, facti vclut mortui.
cx dcxtro latcre scptemtrionalis plagae proccssit. Crux ctiam predicla prcliosa, quasi serra pcr me-
qui usquc ad fundamcnta ccclesias cvertil, campa- dium sccata, in duas partcscccidit, quarum una cst
naria turresque ineslimabilis ponderis multseque invenla, altcra ]iars oinnino disparuit. Post unam
fortiludinis comminuit alquc dejecit, arbores radi- vero horam papa et clcrus suus resipiscentes, sa-
citus cvulsas subverlit caslclla domosquc dc- liscum dolore et timorc officium pcregenmt.

YAKI.E LECTIONES.
507
hanc vocem siqipteii, deest codici. :
™ Hic folium desinit; scqucns incipit cuma. 1163, unde folium
excidissc videtur, quod a. 11 19-1162 contincbut.
383 SIGEBERTl GEMBLACENSIS. 384

CONTINUATIO VALCELLENSIS,
CodiiiB2 deperdito, continuatmiis tantum dare possumus eu qux Miroeus in,v cxccrpsit. At multo plura
fuisse, docet quodkuic superstructum svpra diximus col. 29Chronicon S. Bavonis;ubi non modo ex Mirzanis
leguntur plurima, sedmufta quoquc alia,qum procul dubio cx Valceltensi dcsumpta sunt; scdqucenam sint illa,
id quidem certo dici nequit, quum aliisetiam prxter B2. fontibususus fuerit compilator Gandensis. E. con-
tinuatione Rurburjensi quxdam ibi leguntur sub a. 1122, 1126,1130-1133, 1137-1140, 1144, 1145, cx Aqui-
cinctina a. 11 19-1152. Ihcc igitur omnia compilator Gandensis aut ex B5 C5 colkyit, aut jam in B2 inve-
nit, idquod libentius crediderim co quod Chronicon ad a. 1150 habct quxdamquce non in B5, sed in Bl le-
guntur; l!l autem Valcellensiad manus faissc sdtis apparet. Scd, ut hoic incerta linquamus,illud ccrtum est,
Valcellensem, codicem propriam continuationcm non habuissc, scd codici B vel fortassi B8 usquead a. 1163
descripto, additamenta tantum adspersissc,e Vita Norberti, continuationc Prxmonstraicnsi ct forlasse etiam
Burburgensi, ncc non aliunde pctita.

1114 Cont. Prxm.) Concilium Conone Prcnestino f\ reliclo seculo Christum cum Norberto secutus, et
opiscopo et Romane ecclesie legalo presiclente Bel- Capenbergensis, Vorlarensis atque Elestatensis mo-
lovaci celebratum esl. nasteriorum apud Westphalos fundator, moritur.
1113 V. Norb.) Tanchelinus hereticus, qui An- 1128. Hoc anno cenobium de Dunis (515j in Flan-
doverpiam, Walacram el circumjacentes insulas et driaconstrui cepit a domno Fulcone, primo ipsius
maritima loca in porlibus illismultis heresibus infe- loci abbate.
corat, occidilur. Castrum Encres, Hugone Camda- 1131. C. Praem.) Milo abhas Sancti Judoci in

vena pulso, qui illud usurpaverat. Balduinus comes Nemore, ordinis Aremonslratensis 45 Kal. Martii
Flandriae cepit, ct Karolo consobrino suo dcdit. consecratur episcopus Tervanensis. Hoc anno in-
{C. Piw.) Lambertus episcopus Atrebatensis mo- ceptum est monasterium sancte Marie Valcellen-
riiur. Petrus eremiia ex Syria reversus, apud Huyum sis 516] eoelcsie in agro Cameracensi. In Aurea
moritur, et sepelitur in monasterio a se fundato, ad Valtc (51 7| apud Treveros beatus Bernardus sui
Mosam fluvium. Claravallis fundatur cujus primus ordinis monachos collocat.
abbas fuitsanctus Bernardus. 1132. Sanctus Hugo Gratianopolitanus episcopus
1117. Balduinus comes Flandrensis, quia Ilugo transiit ; eujus vitam virlutibus plcnam Guigo, vene-
Candavena terram ejus, ubi poterat, rapinis et in- l>
rabilis Carthusie prior, precepto Innocentii pape,
ccndiis vastabal, castrum sancli Pauli obsedit; sed cleganti slilo dcscripsit. Convcnlus monachorum,
Euslathio comite Bolonia- mcdiante, Hugoni recon- oum abbate suo Radulfo, ex Anglia oriundo, venit
ciliatus rediit. ad locum qui vocatur Valcelle, Kalendis Augusti.
1110. lb.) Balduinus comcs Flandrie, Callisti Hos adduxit beatus Uernardus, abbas Clareval-
paue cx sororc nopos, obiit. (V. Norb.) Cono, Prc- lensis.

nostinus episcopus ct legatus apostolicus, synodum 1133. Sanote Marie ecclesia Tervanensi dcdicata

Colonie celebrat, et Heinrici imperaloris excommu- est a i opisoO|»is sciliccl Milone, ipsius oixilalis

uicationem promulgat. Huic synodo interfuil Nor- episcopo, Guarino Ambianensi, Simone Noviomensi
bertus, postea Pr&monslrateosis ordinis institulor, ac Tornacensi, etAlviso Atrebalensi.
tunc recenter conversus, in peregrino habitu. 1137. lb.) Guilelmus, dux Aquitanie ct comes
1121.(16.) Barlholomeus Laudunensis episcopus Pictavensis, filiam, quam hcredem habebat, Lu-
cl Norbertus abbas Premonstratam ecclesiam fun- dowico, (ilio rcgis Franoorum, moriens sponsam
dant. Norberto, Colonia cum sanctorum reliquiis dereliquit. Ad quam ducendam tilius regis profectus,

redeunti, Ermensendis, comitissa Naraucensis, offert interim patre roge defunclo, in regno stabilitur; et

ecclesiam iu villa sua Floreffia, ad fratres in ea col- C regnum Francie et ducatus Vquitanic copulantur.
locandos. Abbas Fulco domum suam de Dunis, et domum de
1 121. \lb. I Canonici Andovcrpenses, a Godefrido Claromaresch (518quam simul incohaverat. iu
,

liulloiiio, duoo Lolharingie et Rlarchione Andover- capitulo Clarevallensi sub manu domni Beroardi
priiM luiidali, Norbcrlo ol SOCiis ejus templum sancti ordini Cisterciensi, die sancto Pelronille virginis,
Miohaolis ccdunt, <;t indc ad edem beate Marie vir- Iradidit.

ginis migranl. 1138. U>.) Rainaldus Bcmensis archicpiscopus

1125 Viconiense monasterium apud Valoniinia- obiit. Fuloo abbas Dunensis oflicium abbatis dimi-
nas incoliatur, quod inter Premonstratensia esl sii, et domnus Robertus Brugensis abbas Dunis
|)iil( Imm riiiiiini. conslituitur.
II2U. [Jb. Godefridus comcs Capenbergensis, 1110. (16.) Samson, Cainolensis ccclcsic preposi-
NOT.E.
(313) Ter Duyn, iutra muros civitatis Brugensis (317) Orval.
situm. 518 Clairmarais, non procul a Saint-Omei
.')!(;) Vaocelles.
385 CHRONICA. CONTINliATlo VALCELLENSIS. 380
l
us, Remorum ordinalur archiepiscopus. Apud Tor- \ regcm Anglorum ct comitem Andcga-
Heinricum
nacum adolescensclcricus, Hcnricus nomine, muUa vensem restitutaest, rondilione interposita, ut Sle-
in spiritu vidit. Vitam quoquc sancli ElcuLhcrii phano mortuo, ipsc Heinricus in regno Angliesuc-
Tornaccnsis episcopi notitiie hominum tradidit, et cederel. lpse siquidcm Heinrici regis Anglorum ex
alia multa tam de ipsius urbis episcopatu quam de filia nepos, ct rcgnum Auglic hereditario jure repe-
ceteris rebus prophetavit. lens, tam per se, quam per coadjutores, suos, terre
multa mala intulerat, cum dux esset Normannie et
1141. [76.) Hugo, prior ecclcsie sancti Victoris
Aquitanic. Filiair enim Guilelmi ducis Aquitanie, a
Parisiensis, mulla ecclesic sancte utilia scripla re-
linquens, diem obiit. Ludovico rcge Francorum titulo consanguinitatis
opposito relictam, duxerat ; cx cujus parte ducalum
1145. Quidam Turcus, nomine Sanguinius, Edes-
illum habebat. In Ascaloniensi obsidione morluo
sam ccpit, christianos occidit in illa civitate degen-
Dcrnardo Sidoniensi episcopo, Almaricus abbas
tes, etecclesias profanavit.
canonicorum regularium, in loco, qui dicitur San-
1146.(16.) Tornacensis ecclesia, que per quin- tus Abacuc sive Sanctus Joseph ab Arimalhia, illi
gcntos |et amplius annos episcopis Noviomcnsis subrogatur.
;commendata fuerat,
ecclesie proprium episcopum
"
Anselmum nomine, ab Eugcnio III papa recepit,
1154. Stephanus rex Anglorum obiit ; Heinricus

Dernardo abbate Clarevallcnsi inter alios procu- supra nominatus absque difficultate et conlra-

rante. dictione successit. Vicelinus Wandalorum apostolus

moritur.
11-47. Pars christiani exercilus, Hierusalem navi-
gio petens, Olisiponem urbem Hispanic, virtute Dei 1138. Domnus Robertus Drugensis, secundus
Saracenis pulsis, cepit et chrislianis reddidit. Con- Dunis ct in CJaravalle abbas, e mundo migravit.
radus impcrator cum quinquaginla et amplius mili- Viginti annis prefuit, 15 annos et pene 5 menses
bus militum,et innumerabili manu pedilum,transilo Duncnsibus, k annos et 8 mcnses Clarevallensibus.
mari, quod brachium sancti Georgii dicunt, lum Cui domnus Fastradus, Cambcronensis in Hannonia
dolo Grecorum, tum iucursione Turcorum, tum abbas, in regimine succcssit.

penuria famis, pene totum cxercitum amisit. Mona- 1159. Morinorum cpiscopus, olim abb.rs
Milo
chi duodecim cum Laurentio abbate et quinque Sancti Judoci Nemore ordinis Premonstratensis,
in
conversis a beato Dernardo ex Claravalle in Dra- postquam sedem Morinenscm annis 27 rcxerat, ad
chanlum missi, Villariense monasterium editicarunt
p Dominum migrat. Cui successit Milo secundus, cjus
(cf Pmm.) archidiaconus, natione Anglus, Sanctae Mariae fle

1148. Ludovicus rex Francorum fere cum 30 Dosco sive de INemore rcgularis canonicus. Cala-
milibus equitum et magna multitudine peditum, travae militum ordo in Hispania incohalur.
postquam prescriptum mare transiit, fraude Manue-
1161. Post generalc capitulum Lamberlus abbas
lis imperatoris Constantinopolitani et penuria famis
Cistercii, officio cedens, dimisit abbaliam ;etCister-
et persecutione hostilis excrcitus majore parle exer-
cicnscsdomnumFastradum Clarcvallensem fecerunt
citus amissa, Salaminam vcnit, ct indc navigio An-
sibi patrem, et Clarevallenses accepcrunt domnum
tiochiam petiit. Cambcronense (319) monastc-
Gaufridum lgniacensem abbatem.
rium,ordinis Cisterciensis, in Haginoia fundatur.
Alnae (520) adSabim fluvium monachi item Cister- 1162. Mense Septembri Fredericus imperalorcum
cicnses pcr bcatum Dcrnardum collocantur, pelcnte Octaviano juxta Saonam tluvium consedit, ct rcx
Heinrico episcopo Leodicensi. Ludowicus Divione, congregatis ex utraquc parte
1149. Hoc anno consecrata est ccclesia sanctc multis episcopis, abbatibus, clericis, laicis, tam
Maric Valcellensis cenobii a Samsone Remorum principibus quam popularibus, ut scismali ecclesic
archiepiscopo, 7 Kal. Junii. Dtinem facerent, si posscnt ; et non potucrunt, sed
1151. Radulfus, primus abbas bujus cenobii Val- cum magna dissensione et simultale ab mvicem

cellensis, 3Kal. Jan. migravit e mundo ; cui suc- discesserunt. Ideoque capitulum eo anno non tunc
cessit Riquardus, et ipse dc Claravallc sumptus, apud Cistercium, sed postea circa fcstum sancti

moribusmaturus et temperatus inomnibus. Marlini apud grangiam quandam de Fusniaco 521)

1153. Demardo celebratum est.

in Claravalle successor datus esl
Robertus Drugensis, abbas Dunensis in Flandria, ab 14 Kal. Junii Faslradus abbas Cistercii
1163.
ipso preelectus. Tunc domus Dunensis quattuor Parisius obiit, Cistercium translatus ante ascen-
mensibus absque pastore vacabat, donec Albero, ab sioncm. Cui subrogatus est domnus Gislebertus,
ipso Roberlo transmissus, ipsi in regiminc succes- abbas Ursicampi, post concilium Turonense.
sit, quod duobus annis tenuit. Paxintcr Stephanum

N0T,<E
(519 Cambro (521) Foigny. dioec. Lauduncnsis.
(520) Alnes.
387 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 388

AUCTARIUM BELLOVAGENSE.
Monachus BeUovacensis Sigeberlum intra a. 1i:i8-Hi7. transcribens, prceler additiones a. 681, 685,
77.°), 1079, 1084, 10110. 1092, 1093, 1096, 1099,4100, 1109, quasjam in fonte sue C. legebat,
104-8, l()7r>,
de suo fecit quas subjicimus. Alius deinde tres adjecit a. 1109, 1111, 1112, una cum conUnuatione a 1113-
1 147., quam tertias usque ad a 1103, dcduxit Edidit e codice interpolato 02. Labbeus Hibl. ms. I, 390, et
.

ex co Strave pag. 1013, BouquetXIII, 334. Nos damus exH. cum omnibus quos in chronologia commisit er-
roribussat multis, veros annos in margine indicdntes

649. E. N. A. q. e. D. R. clarent. c. e. P. de ^ Vermandensi patria Comitatum quoque [ejusdem

Herio insula et R. Geremarus Flaviniacensis
P. et urbis ab Odone Campaniensi comite impetravit,
abbates, Angadrisma quoque savra virgo secus Be- dato ei pro commercio castro Syncerrio ^523, in Bi-
luacum. turicensi territorio sito, quod sibi patrimonii jure
731. Hic constituit, post primam commcmoratio- competebat :il ".

nem sanctorum in canone missa? a sacerdote ita 1033. Benedictus Romanae aacclesiae 150 us pre-
dicendum : Et eorum, quorum solennitas Iwlie in sidet.
conspectu tuo3 majestatis celebratur, dominc Deus 1051. disputatum est) inter quos domnus
(
noster,toto orbe terrarwm; quam institutionem in Guidoabbas de Cruce sancti Leuttridi (524) contra
oratorio Romae tabulis lapideisconscribi fecit. eum (325) de corporc et sanguine Christi elegantem
939. Steplianus Romaine aecclesia: 12S US presidet. edidit librum.
950. Johannes papa Romanae aecclesise 131 us pre- 1007. Ilis temporibus Beluacensi civitate suo
sidet. destituta antislite, Guido, dccanus custosque aec-
963. Bcnediclus Romanae EBCclesise 132 us pre- clesia: sancti Quintini Yermandensis ct archidia-
sidet. conus Lauduncnsis, constituitur Beluacensium epi-
— Leo vero Romanae aecclesiae 133 us presidet. '*
scopus, el a Gcrvasio Remensi metropolitano con-
96.*:) Jobanncs Romame secclesiae 13i us presidet. secratur. Qui graviter ferens, carcre se praesentia
972 Bencdictus papa Romanae aecclesia: 133 us pre- Quintini martyris, in ejus honorc et memoria aedifi-
sidet. cavit aecclesiam, haud longe a menibus Belloaca*
974. Bonifacius Romanae aecclesne 137 us pre- urbis.
sidet. 1069: Guido cpiscopus Beluacensis duobus annis
975. Benedictus Romanae secclesiae 138 us pre- perfeclam dedicavit secclesiam in honore advocati
sidet. sui Quintini martiris, 4 Non. Octobris.
977 Abhinc de Conslantinopolitano imperio ta- 1078. Ab boc tempore cepit reflorere in secclesia
ceatur. beaii Quintini Beluacensis canonicus ordo, primum
984. Johannes Romanyc secclesiae 139 us prcsidct. ab apostolis, postea a beato Augustino episcopore-
— Johannes Romanae aecclesiae I i0 us presidet, gularitcr institutus, sub magistro Ivone, venerabili
987. Johannes Romanae xcclesia 1
lil us prcsidet. ejusdem praeposito, postea Carnotensium
secclesise
996. Gregorius Romause aecclesisB 142 us presidet. C|)lSCOpO.
998. Jobannes Romanae aecclesiae 1 43 us presidet 1096. Domnus Ivo, Sancti Quintini Beluaccnsis
mensibus 10. ^ prcpositus, a papa Urbano consecratus, fit Carno-
1003. Johannes Romana: lecclesiae 145 us presidet. tensis episcopus '".
— Johanncs Romanse secclesisB is us presidet. 1
Abliinc mantts secunda :

1012. Bencdictus Romana- aecclesise 148 us prc- 1109. lllimum pascba 7 Kal Mai,
sidct 1111. Suburbium loiius pene Belloacse urbisin-
1015. Comilalus Beluaccnsis datur Rogero epi- cendio concremavit.
•"",
scopo 1H3. Maximaterrse vinearumque infecunditas.
1925. Iloc tcmporc in Gallia Beluaccnsi urbe in- — Deluncto monacbo Sigeberlo, nos amodo no-
clitus Rogcrius decessit episcopus, cpii inter alia Btrorum annorum lempora computabimus.
beneficia dedit secclesiae sanctiPetri, cui presidebat, 1113. Donunis Ivo Carno.tensis episcopus obiit
Alliacum in Northmannia (522), el Montiacum in 326).
Y\UI,K LECTIONES
""
postea addiluni, scd ab cadcm manu. •"' erasum alia manus corrcxit in : quod dicilur Sanctam
Cesaris. '" In loco raso sed ab ipso COdicis scriba.
:

NOT/E.
522 Ailly. smoAnlw. 1530, B Vlimmerio Lovan 13iil, et in
(323 Sancerre Bibliolhecis Patrum Coloniensi t. XII et Lucdu-
(524) ln Normannia, ab Ebroica Beptentrionem mensi i. \\ III.
*
(526) De anno atque die mortia magnaestdis-
525 Berenga n. Liber iste editus est ab Era- ceplatio. Robertus de Monte, Matthseus Paria et
 .

CHRONICA, AICTARILM MORTLl MARIS. 390

389

-1118 Gelasius Romanae aecclesiae 155 us presidet. A vembris, hora lercia, die dominica. [1148] Conci-

1119. Calixlus Romanae aecclesiae 156 JS presidet. lium Remis, presidentc Eugenio papa.

1123 [1125]. Henrico imperatori Lotharius suc- Abhinc tertia manus.

cedit. 1148 [1149] Ludovicus Francorum rex, Jerosoli-

1125 [1124]. Honorius Romanae aecclesiae !G7 US mitanum iter aggrcssus, Sarracenorum passus iusi-

presidet. dias, cum magno suorum dispcndio rediit. Obiit

1129 [ J -1
30] . Innocentius Romanae aecclesiae 168 us Odo Belvacensis episcopus.
1150. Henricus, Ludovici regis senioris filius, fit
presidct.
Corradus, Belvacensis episcopus
1133 [1138]. Mortuo Lotbario succedit
312 1151. Congelatis in terra segelum radicibus, fit
nepos Henrici superioris
1136. Primum pascha 11 Kalendas Aprilis boc
maxima frugum inopia.
1152 [1153]. Anastasius papa 172 us Romanae Eec-
anno contigit.
clesise succedit.
1 1 37 [1136], Defuncto rege Anglorum Henrico,
1153. Obiit Thcbaldus Trccassinorum comcs.
Stepbanus, nepos ejus, quia filium non babebat, Stephanus rcx Anglorum
i> 1154. [Oct 25, 1155].
successit ei.
moritur.
1139 [1137]. Ludovicus Francorum rex obiit; cui 1155 Henricus, tilius Gaufridi comitis Andegavo-
filiusLudovicus, quem et ipsc adbuc vivens a papa rum, ei succedit.
Innocentio Remis ante aliquot annos consecrari fe- 1156 [1151]. Adrianus !73" s fit Romanus
cerat, in regnum succedit. papa.
1443. Ccleslinus Romanae aecclesiae 169 us pre- 1159.Magna conlenlio inter regem Francorum
sidet. ct regem Anglorum pro Telosa civitatc.
1144. Lucius Roinanae eecclesiae 170 us presidel. 1160. Eclysis lune 1 i Kal. Septcmbiis.
1145. Eugenius post eum 171 us , tit papa Ho- 1161 [1159]. Alexander uapa 17i us .

manus. 1163 [1161]. Obiit Sanson Remcnsis archiepisco-

1147 [1147;. Facta est cclysis solis. 5 Kal. No- pus, virscientia et sanclilate ctarus.

VARLE LECTIONES.
312
alia manus addit.
NOTtE.

Vita Roberli de Arbrisello, quos Pagius sequitur
illam ponunl a. 1117. Kalcndarium S. Quintini Bel-
lovacensis a Pagio allatum babct: Kal. Jan. obiit
venerandai memorice magister Ivo... anno Incarna-
tionis Ckrisii 1110,- quod kalendarium cum annos
in 1'ascha incipiat, estille annus noster 1117. Con-
tinuator Praemonstratensis supra, p. 447, annum
habet 1113 Martyrologium Carnotense, leste Pagio,
ct cum omnibus ad ipsam pertinentibus, sive
Q cit,
mobilibus sivc immobilibus, cx anciilam liberam red-
didit, libertatemque ipsam astipulatione privilegio-
rum et Iiomantn scdis et regis ct comitis, quae in
archivis hujus ecclesise habentur, confirmavit terram
etiam quamdam contiguam cidem domuiad amplitu-
dinem ipsius domus a uicedomino acquisivit et muro
clausit apud pontem Godanum aliasdomos ad usus ;

mortuum dicit Id. I)cc 1115 Kalendarium S. Jo- episcopales xrfificavit, eademque villam in multis
annis Carnotensis, inValle loslc Pagio hafoet. x K<rf. melioravit: abbatiam sancti Johannis ex sxculari iu
Jan. nb anno btcarnatione 1115. Necrologium S.Ha- rcgutarem convertit, insfotuit et auxit. Consilio et
riae Carnolcnsis, jam bibl. publicae Carnotensis, auxilio ipsius monasterium infirmorum apud Bcllum
p. 26, quod s. xni ineuntc descriptum fuit ex longe locum constitutum fuit Junioratus omnes hujus ec-
vctusliori, haee babet manu prima s. xiu ineuntis: clcsia; ct precarias in communes redegit usus, et cas
x Kal. Jan. Dominicx Incarnationis a. 1115, obiit iii posterum personis distribui tam suo quam aposto-

Pater Ivo, hujus sacratissimai sedis antistes, vir ma- licoprii '//' %io rctuil; angarias ct injustas exactiones
gnx religionis, ecclesiasticorum et scecuiarium nego- et pravas servicntium discursiones fieri per prxposi-
tiorum prudentissimus, mitis affatu, patientia insi- turas eisdem privilegiis prohibuit; labhinc alia
gnis, castitatc pollens, ct tam in divinis quam in manus prorsus coaeva) poteitatem quam habebat dan-
philosophia eruditissimus : qui sex pallia bonact\\ dai prxpositurse de Ebrardivilla etcaeteris ad cam
septem capasetinfulas tres et tapetatria decorihujus pertinentibus, huic capitulo dedit taxata sepeliendo- ;

ecclesix contuiit, librum missalem et epistolarium et rum pretia in toto hujus Ecclesia episcopatu ccssare
textum Evangeliorum et unum lectionarium matuti- fecit; ad augmentdndam tabulam altaris idem mo-
natem dedit, ct omnes argcnto paravrt; pulpitumtniri ii n< ccntum modios vini reliquit, et in aliis pturi-

decoris construxit scolas fccit: domum episcopalem,

; bus huic ecclesise ct clenci< suis mului bona fccit.
quam vilcm et ligneam ct in obitu vcl discessu episco- Subjectae sunl priori atramento delineatae figurae
porumquibusdam pravis consuctudinibus per violen- aliquot monachorum, oculos manusque sursum le-
tiam Carnotensium comitum inductis ancillaium vantium et quasi lvonem invocantium.
inveaerat, speciosam et lapideam a fundamento refe-

AUCTARIUM MORTUl MARIS.

Monuchus Mortui Maris (Mortemar, prope Lions inter Roihomagum et Gisors a. 1153) codicem D descri-
psit cum omnihus additionibus et rum continuatione, dc suo vauea tantum addens ance intei uncos
391 SIGEBEHTI CEMBLACENSIS. M92

ponitnus. Alter cocevus continuationi multa interscripsit cx Anselmo et Gemblacensibus petita pleraque usgue
ada. 11(1."); quee nos litteris inclinatis indkavimus. Tertius drcaa. 1 SO aspersit ea quce litteris quoque 1

inclinaiis distinximus. Reliqua a multis exarata sunl, eodem tempore, quo facta. Edita leguntur in Martem
Thes. III, U37 unda sua sumpsit Bouquet XII, ISl, XVIII, 384. Nos damus, prouti Waitiius noster ea
cx codice Dl ipso descripsit.

[1054. Bellum apud Marc mortuum. X tate confirmato, ut ex eo jam tempore neutra illa-

[1056. {Exord.Cist. (o27) In episcopatu Lingononsi rum utriuslibct monachum ad habitandum sine
situm noscitur esse cenobium nominc Molismus, commendalione regulari suscipcret. Quo faclo, no-
fama ccleberrimum, religionc conspicuum Hocasui vum monasterium novi patris sollicitudine ct indu-
exordio magnis sub brevi temporc divina clementia stria in brcvi, non mediocriter Deo cooperante,
sue gratiemuneribus illuslravit, viris illustribus no- in sancta conversationc profccit, opinione claruit,
biliiavit, nec minus amplum posscssionibus, quam rebusnecessanis crevit.
clarum virtutibus reddidit. Ceterum quia possessio- [1107 {Exord. Cist.) Bcllum apud Tenecliebrai
nibus virtutibusque diulurna non solet esse societas, (528) inter Kohertum comitem et Hcnricum Anglie.
hoc quidam ex illa sancta congregalione viri nimi- Albcricus, ahbas Cistcrcic, superne vocalionis [bra-
rum sapientes altius intelligentes, clegerunt polius vium, ad quod ihidcm pcr novem annos non in va-

studiis celestibus occupari, quam lerrenis implicari cuum cueurrit, dccimo apprchendit. Cui successit
negotiis. Unde et mox virtutum amalores de paupcr- domnus Stcphanus, homo natione Anglicus, rcligio-
tate fecunda virorum cogilare ceperunt. Simulque nis, paupcrtatis, discipleneque regularis ardentissi-
advertentes, ibidem, ctsi sancte honestcquc vivere- mus amalor, fidelissimus emulator. In hujus vere

tur, minus tamen pro sui desiderio atque propo- " diebusverum csse patuit, quod scriptum est: Oculi
silo ipsam, quam professi fuerant, rcgulam obser- Domini super justos, d aurcs ejus adpreccs eorum.
vari, locuntur alterutrum, quod singulos movet, Nam pusillus grcx hoc solum, plangeret, quod pu-
pariterque inler se tractant, qualitcr illum versi- sillus essct, hoc solum, inquam, meluerent, et me-
culum adimpleant, Reddam tibi vota mea, quc? di- tuercnt pcne usquc ad despcralioncm Chrisli pau-
stinxerunt labia rnca. Quid plura? Unus ct viginti peres, sue se non posse rclinquerc paupcrtalis

monachi, una cum patrc ipsius monastcrii, heale hcredes. Vicinis quippe hominibus vile quidem in

videlicet memorie Boberto, egrcssi, communi con- deis honorantibus sanclilalcm, scd abhorrenlibus
silio, communi perticere nituntur assensu, quod austcrilatem, ct ila rcsilientibus ab illorum imila-
uno spirilu conccperunt. Igilur post multos laborcs tione, quibus appropinquabant dcvotione; Dcus,
ac nimias difficultates, quas omncs in Christo pie magna, de paucis facere
cui facile est de exiguis
vivere volentes pali necesse est, tandem desiderio multa, multorum preter spem ad ipsorum imitatio-
potili, Cistercium devcncrunt, locum lunc scilicet nem excitavit corda, ita ut in cella probandi novi-
horroris et vastc soliludinis. Sed militcs Christi, ciorum, lam tlerici quam laici, et ipsi secundum
loci aspcrilatem ab arto proposito, quod jam animo n scculum . nobiles atque polentcs, triginta paritc

conceperant, non dissidere judicantcs, ut vere sibi cohabitarcnt. Ex qua cclica visitatione Mam subita,

divinitus prcparatum, lam gralum habuerc locum tam leta, lelari non immerito jam tandnm cepit

quam carum propositum. Anno itaquc ab incarna slerilis, quc non pariehat, quoniam multi facli sunt
tione scilicet Domini 1098, vcnerabilis Hugonis, tilii dcscrlc. Ncc ccssavit ci Deus in dics multipli-

Lugdunensis ecclesia' archicpiscopi, scdis apostolice carc gcntem, magniticare leticiam, donec tam suis,

tunc lcgati, et religiosi viri, Wallcrii Cahiloncnsis quam dc filiis liliorum suorum viginti infra annos
episcopi, ncc non clarissimi principis, Odonis circiler duodecim de solis patrihus monasteriorum,
Burgundic ducis, freti consilio, auclorilate roborati, tamquam novella olivarum in circuilu mense sue
inventam hcrcmum in ahhatiam constituerc ccpe- lcta malcr conspiccrel. Non enim arbilrala est iu

runt, prcfalo abbate Boberto ah illius dioccsis epi- congruum, si sancii patris Benedicli, cujus am-
scopo; videlicel Cahilonensc, SUSCipiente curam plcclebatur instituta, imitarctur ct exempla. Porro

virgamque pasloralcm, coteris sub ipso in codcm a prineipio, cum novos in ramos novclla cepisset
pullulare venerabilis pater Slephanus
loco firmantibus stahililalem. Al vero post non mul- plantatio,

tum lemporis faclum cst, ut idcm abhas Robertus sagacitate pervigili mire provideratdiscretionisscri-

reqnirenlikua eum monachis Molismcnsihus, pape p. ptum, tamquam putationts ferramentum, ad preci
I rhani sccundi jussu, Wallcrii Cahilonensis epi-
U dendos videlicet scismatum surculum, qui quando-
scopi licentia et assensu, Molismum reducerelur, et quc succrescenles, mutue pacis exorturum prefo-
Albericus, vir religiosuset sancius, in ipsius loco care poteranl fruclum. Unde et scriptum illud car-

substilueretur j hoc sanc inter utramque ecclesiam, tam caritatis, compelenter voluit nominari, quod ea
Bequestre pacis gratia retento et apostolico auctori- tantum, que Bunl caritatis, tota ejus seriea redoleal

NOT.K
..-27 I. e. Exordium ceenobii Cisterciensis, au- cicnsis I, i; Labbe Bibl. ms. i, 640.
ctore lino quodanrcx fundatoribus (sanctum Ste- (528) Tinchebray, ad tl. Noireau inter Vire. et
phanum vix crediderim), apud Tissier BibL Cister- Domfront
 393 CHRONICA. ALCT.UULiM MORTLI MARIS 3»i

ita ut pcne nil aliud ubique sui prosequi videatur, \ pecoraque diversa nccessitali hominum ulilia. £t

quod nemini quicquam debealis, nisi ut invicem di- cum alicubi curles ad exercendas agriculturas insti-

ligatis. Que quidem carta, sicul ab eodem patre di- tuissent, decreverunt, ut predicti conversi domos
gesta el si prefatis viginti abbalibus confirmata, illas regerent, non monachi, quia habitatio mona-
sigilli quoque apostolici auctoritate munita est, lar- chorum secundum regulam debct es>e in cFauslro
gius continct ea, que diximus ; sed nos summam ipsorum. Quia etiam bealum Benedictum non in
tantum eorum hic brcviter perstringemus. Abbas civitatibus, nec in castellis, aut in villis, sed in
Cislercii et fralres ejus, non immemores sponsionis loeis a frequentia popuii semotis cenobia constru-
sue, regulam beali Benedicti inloco illo ordinare et xisse sancti viri illi sciebant, u!em se emulari pro-
unanimiler slatuerunl tenerc, rcjicienles a se, quic- mittcbanl Et sicutille per duodenos monachos mo-
quid regule refragabatur, froccos videlicet et pelli- nasleria constructa adjuncto patre disponebat, sic se
cias, estaminia, capucia quoque et femoralia, pe- acturos confirmabant.]
ctina et coopertoria stramina lectorum, ac diversa
ciborum in refectorio fercula, sagimen etiam et ce- lllo. (Valcell ) Cenobium Clarevallis fundatur
teraomnia, que pnritati regule advcrsabantur. Sic- , sub primo abbats Bernardo, uiro sancto.
que rectitudinem reguiesupra cunctum vite suc te- <>
r-ni6. (BeUov.) Domnus Ivo Carnotensis episco
norem ducentcs, lam in ccelesiaslicis, quam in cele- pus obiiL.] (Anselh.i in suburbio Antiochie noctu
ris obscrvalionibus, rcgule vesligiis sunt adequati terra dehiscens domos cum habitaloribus absor-
seu conformati. Exuti ergo vetercm homincm, no- buit.
vum se induisse gaudebant. Et quia ncc in regula 1118. (Ib. Terretnotus accidit adeo validus, ut
nec in vila sancli Benedicli, eundem doctorem lege- quaramdam urbium partcs subrueret.
bant possedisse cceiesias vel ailaria seu oblationes [1116. (Bellov.) Gelasius Romanae ecclesiai 165'»s
- et sepulluras, vel decimas aliorum homiuuin, scu presidet.
furnos et inolendina aut villas vcl rusticos, nec [1120. (Ib. Calixtus Romanae aecclesia: iOG^ pie-
etiam feminas mouaslerium ejus intrasse, nec mur- sidet. Hoc anno pugnavit Henricus rex Anglorum
tuos ibidem, excepta sorore sua, sepelisse ideo nec contra Ludovicum regem Prancie
;
inter Andeleium
omnia abdicaverunt, dicentes Ubi beatus pater :
et Nongoium J;J In quo bello fugit
.
Ludovi-
ipse rex
Benedictus docet, ut monachus a secukiribus actibus cus. Caplique sunt ibi pene omnes Francie proceres
se fuciat alicnutn, ibi liquido testatur, Itoc non debcre
et obtimates.]
versari in actibus vel cordibus monachorum, qui no~ 1122. (A.ns.) Terremotus in adventu Domini 4
tninis sui ethymologiam Itec fugiendo sectari debent. C ^ u5 Decettibris factus est
Decimas quoque aiebanta sanctis patribus, qui or- [1123, [BeU.] Henrico imperatori Lotharius suc-
gana erant Spiritus sancti, quorumque statula trans- cedit.] Turonis orta seditione inter clericos et laicos,
gredi sacrilegiumest, commiltcre in qualuor parti- ecclesia sancti Martini arsit.
ciones dislribulas, unam scilicet episcopo, altcram 1424. (Ans,) Chrisiiuni cum Sarracenis pugnant,
presbitero, terciam hospitibus ad illam ecclesiam inter Jerusalejn et Ascalonem et vincunt.
venicntibus, seu viduis et orphanis, sive pauperi- [ii25. (Bell. A.ns.) Honorius Romanae ecclesie
bus aliunde viclum non habcniibus, quartam restau- 167«s presidet.] Tyrus captaest.

rationi ccclesie. Et quia in hoc compoto personam 1126. (Ib.) Hyemps asperrima el fatnes valida. In
monachi, qui tcrras suas possidet, unde et pcr se et Hasbania monstrum nascitur ante homo ct retro ca-
perpecora sua laborando vivat, non rcperiebant, nis.

iccirco hec, veluli aliorum jus, injuste sibi usur- H27. (Jb.) Karolus comes Flandriarum quorum-
parc detrectabant. Ecce hujus seculi divitiis spretis, dam procerum suorum proditione Brugis in ecclesia
ceperunt novi milites Chrisli cum pauperc ChristO oransoccisusest.
pauperes inter sc tractare, quo ingenio quove arti- 1128. (Ib.) Suessione in ecclesia beate Marie viryi-
nisdivina choruscant miracula GaudefridusRothoma-
divites ct pauperes supervcnientes, quos ut Chri- gensis archiepiscopus obiit. Ilugo abbas de Radmgis
slum suscipere precipit regula, suslentarent. Tunc- successit.
que diftinierunt, se conversos laicos barbatos licen- [112-J. [BeU.] Innocentius lioniaine ccclesie 168'is
ciaepiscopi sui suscepturos, eosque in vila et morte, presidet Cenobium Ursicampi fundatum est. Ceno-
]

excepto monachatu, ut semetipsos tractaturos, et bium apud Bellum montem fundutum est sub abbute
homines etiam mercennarios, quia sine aminiculo primo Alexandro, a venerabili viro Robcrto de Can-
islorum non intelligebant, sc plenarie die nocteque dos. Hoc idem nunc dicitur Mortuum mare 5U .

precepta regule posse servare, suscepluros quoque 1131. Ans.) Sijnodus magna Remis celebratur a
terras ab habilalione hominum remotas, et Tineas papa Innocentio, et Ludovicus junior in regem bcne-
et prataet silvas aquasquead faciendos molendinos, dicitur.
ad proprios tamen usus et ad piscationem, cl equos \\2~l.(lb. Eclypsis solis 4 Non. Augusti.
VAUI.E LECTIONES.
,13
corr. nonieoium. B " Hoc — mare eadem manus post superscripsisse i

Patrol. GLX. 13
 ;

395 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 396

[Ii:s3. (Bett.) Morluo Lothario succedit Conradus, \ 1157. Tres lune vise sunt, ct in media signum eru-
nepos Henrici superioris.] Bernardus primus abbas cis.

Clarevallis et Malachias caiscopus Hiberniensis cla- 1158. FUia regis. Francorum Ludovici datur filio
rent doctrina, sanctitate et miraculoritm gloria. Henrici regis Anglorum, etpax inler eos /irmatur.
1134. Abbas Alexander cum omni conventu suo, 1159. ilenricus rex obsedit Tolosam «», Non.
annuente rege Henrico, venit in forestam de Leons, Septemb. tres soles visi su?it inparte occidentili
et in licrimitario, quod diccbatur Mortuum mare, edi- sed duobuspaulatim deficientibus, sol dieiqui medius
ficavit monasterium suum, erat remansit usque ad occasum. Stephanus obiit,
H35. Henricus rex obiit 4 Non. Dec. ; cui suc- Godefridus de Strepeneio 51G
(531).
cessit Slephanus nepos ejus, 8 Kal. Jan. 1163 Domnus hujus lori abbas tercius revocatus
1137. Abbas Alexander domum Mortui maris con- est ad curam abbatie Ursicampi. Cui Gaufridus
quartus successil 517
junxit ordini Cisterciensi, ct Walerannus abbas Ur- .

sicampi (529) suscepit eamin filiam, et monachos 1165. Hugo Rothomagensis archiepiscopus obiit

suos transmisit. Rotrodus Ebroicensis episcopus successit 5I8 .

[1138. (/5.) Ludovicus, Francorum rex obiit. Cui 1166. Ab adventu Anglorum in Dritanniam majo-
fdius Ludovicus, quem et ipsc adliuc vivens a papa B rem anni 814, a baptismatc eorumdem 634, ab in-
Innocentio Remis ante aliquot annos consecrari troitu Normannorum 100.
fecerat, in regnuni succcdit.] Abbas Alexander ab- 1169. Rex Henricus majorem fdium suum Hcnri-
batis curam dimisit : cui successit Adam quondam cum, generum Ludovici regis Francorum, in regem
prior Ursicampi consecrari fecit a Rogcro Eboracensi arcbiepi-
1 141 . Anglia fame et gladio atteritur, principibus scopo.
terre inter se discordantibus (cf. Gembl. i, 1171. Civilatc Cantuaria sanctus Tbomas archi-
[1143. (BeU.) Celcslinus Romanae ecclesie 169«s episcopus ejusdem civitalis a quatuor militibus mar-
presidet.] tyrizatus, migravit ad Christum.

[11-44. \Ib.) Lucius ei 170 us succedit ] Yentus ve- 1171. Obsessa est civitas Rothomagus a rege
hementissimus arbores, turrcs et domos plurimas sub- Francorum Ludovico et Henrico novo rege et co-
vertit. (Gembl.) Reddila est civitas Rothomagi Gau- mite Flandrensi ; qui omnes redierunt confusi.
frido comiti Andegavemi. Obiit [Kal. Sept. 5i0 .] domnus Gaufr/dus, quartus ab-
[1145. (Bell. Eugenius post eum 17l us ]
(Gembl.) bas hujus ioci. Cui successit quintus domnus Ricar-
Fames magna invaleseit in Francia. dus, primus abbas de Yalascia,
1146. A Judeis in Anglia puer Willclmus crucifi- C U79. Domnus Ricardus abbas quinlus recessit 8
gitur die paraceve urbe Norico (530) Kal Aug. de domo ista. Cui successit in anno se-
[1147. (Ilell,) Facla est eclypsis solis 5 Kal.-Nov. quenti.
hora tertia die dominica.] Rex Ludovicus cumFran-
1180. 3 Non. Aug. scxtus domnus Willrlmus, se-
cis iter aggreditur Jerosolimitanum (cf. (iembl.).
cundus deValascia Ludovicus rex Francorum obit.
1118. (Ib.) Remis concilium a papa Eugenio.-
Cui tilius ejus Philippus, quem ipse anno preterito
1151. Assidua et diutinapluviarwm inundatw mes-
Kal. Nov. Rcmis censecrari fccerat, succedit in
sionem tardavit et impedivit.
regno.
1152. Relictam Ludovici regis u.vorem durit II.
1181. Alcxander 174 obiit.
comes Andegavensis et dux Normannie, postea rex
1182. Cui sncccssit Lucius 175' 13 .

Anglie ; unde oritur inter eosguerra.

1183 Rolhomagensis arcbiepi-
Obiit Rotroldus
[115:5. Rell.) Anastasius Romane acclcsie 172"^
scopus. Cui successit Walterus de Constancia. Obiit
presidet,] Depositio sancti Bernardi primi abbatis
Henricusrex Anglorum junior.
Clarevallensis.
1184. Obiit Ermelina, uxor Godcfridi de Strepcn-
[1154. Slephanus rex Anglorum moritur. Adria-
'-'
nns ih.Anglieus Romane ecclesie I73"* presidet.
Obiit domnus Aclam secundus abbas hujus ccclesic.] 1180. Urbanus papa I7G" S . Obiit Gaufridus conies

Tercius successit Stephanus prior Vrsicampi. Britannie, EHiusregis Henrici lercius.

[1155. Henricus, llcmici superioris ex fUia nc- ILsT. Capta est Jherusalem a Sarracenis, chrisUa-

pos, in regnmn succedit.] ne fidei inimicis.

1 apparuU in luna. Albericus

156. Signurn crucis IIS!).
: ' J
". Obiil Henricus rex Anglorum 3 Non.
Belvacensis mUes martyrium pro christiana fidc pas- Septemb. Coronatus esl rex Anglorum Ricardus,
SIIS U90i Rc\ Francorum Philippus el rex anglorum
VARLE LECTJONES.
I: '
erasis manus incerta.
ita alhis "
Stepbanus o ('•. St. amanu incerta a. 1163. scriptas posi ad
hunc annum relaia videntur. ' aliis erasis. abhinc manus perpetuo variant. "
aliamanu. n " <mti m :,i

Obiit aliamanus posi addidii -1 Non. Julii.

N0TK.
iiiranip. :.:;i i Etrepagny, in com. Viromandensi,
Norwich.
397 CHRONICA. — AUCTARIUM MORTUI MARIS. 398

Ricardus cum innumera gentis sue multiludine iter X dopropheta, qui dicebat
antichristum jam esse
Jherosoliminum aggrediuntur. adullum, diem judicii immiuerc.
et

1191 C.apta est insula Cypri a rege Ricardo, et 1211. Comcs Symon de Monteforti, nobilibus vi-
postea Accaron a duobus regibus. Rediit rcx Philip- ris de Francia regnisque aliis opem sibi ferentibus,
pus. hercticos, qui iu Narbonensi provintia pullulabar>t

1192. Rex Philippus ingreditur Normanniam et el dicebantur Albigenses, cxpugnavit, ct stragem

eam sibi subjugat. Rex Ricardus rcdicns a Jheroso- multam faciens, magnam partem provintie ipsorum
limis, captus est et incarceratus a duce Austrie, et sue subdidil potestati.

poslea imperatori Ilenrico traditus est. 1212. I ii bfyspaniis christiaui cumpaganispugnant,

et potiti victoria, multos perimunt Sarracenos, et re-
1194. Rex Ricardus, plus quam duccncies mille
liquos ad tugam compellunt Reginaldus comcs Bo-
marcis imperatori et celcris baronibus tcrre pro li-
lonica Philippo rege Francorum omni lerra sua spo-
beratioue sua tam datis quam sub obsidibus pro-
jialur, et a regno expellilur, sed ab Oltone et Jo-
missis, reversus est Angliam. Quod de Romanis im-
peratoribus nil aut pauca hic sint exarata, neminem hanne Augliae rege recipitur. Rex Francorum Phi-
moveal posterorum, quia dum alter adversus alte- lippus collecto cxercitu et multo navium apparatu,
" transtretare disponit in Angliam, ut armis eam ca-
rum de sceplro imperii obtinendo contendit, nichil
agitur dignum memoria, quippc cum omnia sint pial ; sed inlcrim dum subito ingressus in Flan-

confusa. Post Urbanum papam trcs apostolici ccde-

driam eam sibi subjugare intendit. Angli superve-
niunt, et navali apparatu regis violenter abducto,
runt, id est Gregorius, Clemens et Cclcstinus; quo-
rum tempora hic non dcscribuntur. transfrctandi ei adimunt facultatem.

1498 Innocentius papa. 1213. In Provintia juxta castrum quod Murellum

dicitur, geslum est bcllum etema memoria dignum.
1199. Ricardus rcx polenlissimus sagitla pcrcus-
Cum comcs Symon dc Monteforti multas heretico-
sus inlcriit ; cui successit Johannes frater cjus.
rum strages faciens, plures Provintiae urbes et op-
1200. o Idus Febr. obiit domnus Willelmus ab-
pida sibi subjugasset, rcx Arragonie, comes Tolosa-
bas.
nus, comes Conuensis i332), comes Fuxensis (533)
1203. Subjugata cst civitas Rothomagensis cum
collecto excrcitu copioso supradictum castrum obse-
tota Normannia Philippo regi Francie. Rex autein
derunt, ercclisque machinis oppugnare ceperunt.
Johannes secessit in Angliam, terntus ne traderctur
Res vcro comiti Symoni innoluit, qui mox paucis
a baronibus suisin manus regis Fraucie.
C admodum viris collcclis, regi Arragonie audacter
hyems asperrima, per trcs menses
1204. Facta est occurrit; legionihusque dispositis, conserta est
et Unde et nimia mortalitas
amplius continuata. pugna 2 Idus Septemhris, in qua rex Arragonie
animalium, maxime ovium et etiam volucrum silve- cum pluribus dc suo exercitu occubuit. Reliqui ve-o
strium, ex rigore frigoris facla, et fames insecuta. fuga clapsi sunt, et confusi ad propria remearunt.
Capta cst civitas Constanlinopolis a comite Flan- De sociis aulcm comilis Symonis unus tantum miles
drensi, episcopis ct comilibus et nobilibus viris et cum paucis clicnlibus in illo conflictu cccidit. A
fortissimis dc Francia sibi associalis; in qua com- dicbus Judc Machabei usque in presens tempus
muni elcclione impcrator factus, nobiliter gessit ; tantam multiludinem tam mirabilem a paucissimis
qui cum magnam sihi partem Grccie subdidisset, mirabililcr viclam, cesam alque tugalam nunquam
postmodicum a Grccis interfectus cst. Ilujus frater et nusquam legimus. Eodem tcmpore in regno
eidemest in regni solio substitutu?. Francorum pueri et puelle cum aliquibus adolescen-
1207. Obiit Waltcrus Rolhomagcnsis archiepisco- tulis et senibus vexilla, ccreos, cruces, thuribula-
pus 10 Kal. Decembris. Cui successit magisler Ro- portanles, proccssiones faciebant, et per urbes, vi-
bcrtus cognomento Polein. [Jacct in Morluo cos et castella canentes ibant, Gallice proclamantes:
mari "'.] D Domine Deus. exalta christianitatem ! Dominc Deus,
1209. Magistro Stephano de Linguaton, ad tytu- rcdde nobis veram crucem ! Non solum hec verba
lum Cantuarie ecclesie in archicpiscopo Rorne con- scd alia mulla decantabant, quia varie p-rocessiones
secralo, rex Johannes alium inlronizarc cupiens, erant, et unaqueque processio pro libitu suo varia-
monachos Canluarie et Anglie presulcs cxilio rele- bat. Res vero isla a seculis inaudila multis fuit ad-
gat. Ilac de causa data in regcm ct regnum cxcom- mirationi, quod ut credimus presagium fulurorum
municationis sentcntia, ctiam Cisterciensem ordi- fuit,eorum scilicct quein sequenti anno contigerunt.
nem cum celeris laudes Deo debitas sollempnilcr Nam legalus Romanus Gallie fines ingrcssus, copio-
pcrsolvere domini pape auctoritas prohibuit. sam multitudinem in crucitixi nomine cruce signa-
1210. Otlo ncpos Ricardi quondam rcgis Anglie vit; cujus multitudinis numerum solius Dei scienlia
factus est imperalor. Hoc lempore fuit quidam pseu- colligit. Ollone imperalorc a papa Innoccntio ex-

varle lfj;tiones.
" 2I
addidit manus sec. XV.
N0T.E.
(532) Cominges. (u33) Foix
 , ;

399 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. luu

communicato, infans Apulie Romanum sibi vendi- X glorum. Cui successil Henricus filius ejus puer duo-

care imperium est conatus. dennis.

12U. Stephanus Canluariensis archiepiscopus cc- 1217. Bellum apud Lincolniensem urbcm inler

lerique Anglorum pontifices, monachi et clerici, qui regem Anglie ct inler Norrenses et alios potentes
procausa ecclesie tenebantur exilio, mediante cardi- multos.qui cidem regi implacabiliter inimicabanlur
ab eo recip»untur in An-
nali, regi reconciliantur, et sed misertus Deus pueri regis innocenlie, priusquam

glia, et sua ipsi recipiunt ; sicque rcgnum ab inter- posset arma portare, dedil ei de hoslibus trium-
dicti sententia, rex a nexu cxcommunicationis absol- phare. Nec solum in lioc prelio, sod et in mari pre-

vitur. iieddilur ecclesiis cum presulibus ct christia- lium magnum comissum esl inlcr Francos et An-
nilate tranquillitas, exulibu» cum rebus et palria, glos, et divina preliante virtute Gallica juventes cum
regi cum reconciliatione communio, plebi devotio, omni naviuni apparalu vicla est ab Anglisel in pre-

omnibus in commune catholicis pro reddita ecclesie dam abducta. Ibi Eustachius monachus, homo apo-
pace leticia. Ferrandus Flandrensis comes a Philippo slata, pyrala et predo pessimus, utrique regno infi-

rege Francorum pulsus a Flandria, Otonem Ale- dus, capite plexus est, tunc temporis Francis pre-

mannie Johannem Anglie reges expetiit, et pepi-

el bens auxilium, et princeps illius navigii Robertus
Quorum fretus exilio regressus
b de Cortenaio. Capta est a christianis Damieta
git tedus cum cis urbs
in Flandriam, cam pene totam de manu regis Fran- Egypti fortissima, sed in brevi ilcrum a Sarracenis

corum potenter eripuit, ope et industria virorum il- recuperata Concluserunt enim Sarraceni chrislia-

lustrium '", et precipue Guillelmi comitis Saresbe- norum exercitum cum rege ceterisque nobilibus

ricnsis, fratris regisAnglie, etcomitis

Bolonie Regi- christianis, et non invento adilu evadendi alio, Da-
naldi, Johannes rex Anglie in
Aquitaniam classe mielam pro sua liberatione christiani dederunt Sar-
transvectus, reconciliatis sibi magnatibus terre mul- racenis, qui eliam Sarraceni crucis sancte parlem,

tis, magnam partem provinliesuo juri reslituit. Phi- quam quinque ferme annis tenuerant, cum
triginta

lippus ilaque rex Irancorum misso contra eum captivis omnibus christianis, pro ejusdem Damiete
tilio

Ludovico, ipse collecto exercitu Flandrensibus, quo- recuperatione reddiderunt christianis InfansApulie

rum vires jam nimis excreverant, censuit occurren- a domino papa Honorio sublimatur in imperatorem.
dum. Igitur intra iines Flandrie tit utrinque concur- Ludovicus, filius regis Francie, poslquam rediit de

sus, etdispositis aciebus apud pontem Wentini, inter Anglia, collecto rursum excrcitu Tolosam adiit, ci-

Maurilaniam et Tornacum, Kal. Aag. die etiam vitatem potentissimam et tunc temporis Albigen-
dominica, pugna commitlitur, et in conflictu ceci- sium 52:i
refugium ; sed nichil ibi proficiens, idem Lu-
dere nonnulli, Franci tandem palmam victorie te-
d dovicus in paternos fines Gallie sese recepit.
sunt 624
nuerunt In hoc bello Flandrensi ex acie capti 1321 . Stephanus de Lanketone Cantuariensis
eo-regii pugnatores qualuor comites, Pilutus 534) archiepiscopus sedi proprie reslituitur, a puero rege

Alemannus, Ferrandus Flandrensis, Willelmus Sa- llenrico in pace susceptus.

senescallus 1221. Obiit Kobertus Polanus Rothomagensis
resberiensis, Pieginaldas Bolonierisis, et ar-

Ottonis, et milites alii tam mediocres quam illuslres chiepiscopus. Cui successit Theobaldus de Ambia-
circiter 150. Post hec rex Philippus conlra n nis, thesaurarius ecclesie Rothomagensis [qui qui-

Anglie movet exercitum; sed legalis interveuienti- dem Iloberius nostram dedicavit ecclesiam, et sepul-
5,!;
indutie. Et tus est in choro noslro
bus, intcr cos quinquennales firmantur ]

r,M
ita reversus cst rex Philippus in
Franciam; rcxJo- 1222 Corpus sancli Thome Cantuaricnsis de
hannes in Angliam se rcccpit Terremotus in ad- levatur. Sanctus Willclmus Bituricensis arcni-
ventu Domini 13 Kal. Januar ter in una nocle la- episcopus, Cisterciensis ordinis monachus, Rome
ctus csl. Globus igneus magnitudinem bovis exce- canonizalur, anno SO. a martyiio suo.

dens, et magnum lumen emittens, visus est in aere 1223. Philippus ivx Francorum invictissimus, qui

circa diei inilium, Idus Jauuarii. Eclypsis lune facta sibi non parvain partein Aquitanic, Normanniam,
cst 16 Kal. Martii. Flandriam, cum parte Pictavie maxima subjugavit,
I21.'i. Kome generale concilium a papa lnnoccntio 2. Idus Julii de medio factua ab hac vita migravil.
celebratur. Orta inter regem Anglorum ct barones Ilic nullum unquam prodilorem amavit,sedquotquot
gravi dissensione, Anglia dolet se gladio multisqu i ad se veniebant, caslella et villas ab eis accipicbat,

calamitatihus subjacere. rt eos de regnosuo sine spe reverlendi pcniius eflu-

1216. Ludovicus. Philippi regis Francorum Blim, gabat Apud Medontam defunctus, apud Sanctum
confederatis sibi magnatibus Anglie, qui regi rebella- Dyonisium, assislentibus 2'2 cpiscopis ct 2 cardioa-
l>aut. ciiin mullis navihus et aimaloiiim exercitu in libus el rege Jerosolimilano, sepulture Iraditus cst.

Angliani transfretavit. Innocenlius III papa obiit Cui successit Ludovicus lilius ejus in regnum. Ante
i.ui successit UonoriuB III. Ohiit Johannes rex An- obitum regis Philippianno precedentc visa cst stella
V.MU.-i: LECTIONES.
m quxdam del 7 1.
IM abigeneium i
* annus tm '
i'
/l
,

" • manus s \i

.not.i:
l. e, comes pilutus, Rauj
 . —

m CHRONICA AlT.TARini URSICAMPINUM.

memorie Thcobal
102

solis Decembrilis, plurime magnilu- A 1229. 7 Kal. Octobris obiit pie

circa occasum
ardcns velut facula, radios sursum erigens, et dus de Ambianis, archiepiscopus Rothomagensis.
dinis
in acutum velut in conum colligens, terre vicma vi-
1231. Cui successit venerabilis Mauricius, post
debatur, el aliquod prodigium portendere ferebatur. ipsum Rotbomagensis archiepiscopus.
Hanc dicebant esse cometem. Ludovicus, regis Phi-
lipi filius, 8 Idu;> Augusti unctus et coronatus est in 1234. Pridic Idus Januarii obiit apud Salicosam

rcgem apud Remis civitatem. pie memorie Mauricius Rothomagensisarchiepisco-

1225 526 3 Non. Julii obiit Vitalis abbas Mortui
.
pus, de scde Cenomanensiadomino papa Rolhoma-
maris. Cui successit Osmundus, ejusdem domus gensi ccclcsie prerogatus. Qui fervenszelo vivensque

prior. celo,nullam in terris accipiebat personam, non re-

1226 SJT
. 7 Idus Novembris obiit Ludovicus rex gem, non principem, nou tyrannum, non divitcm.
Francorum. Cui successit Ludovicus filius ejus. 3 Sacerdotes fornicarios vehementerexecrabatur, deji-

Kal. Octobris obiit Osmundus abbasMortui maris. ciebat eos de ecclosiis, et ad sedem apostolicam cos
absolvendos mittebat. Doctores honcste vite et bone
Cui successit domnus Ricardus Costentinus.

1227. Obiit llonorius papa ; cui successit Grego- fame venerabatur et magnis beneficiis ditabat 588 .

rius.
"
VARI.E LECTIONES

numerus anni erasus) fortasse fuit 1224.

s-6 !
numerus erasus. m Quoedam in fbne paginoe, quae for~

tassea. 2135 kistoriam illustrabant, erasasunt.

AUCTARIUM URSICAMPINUM.
Intra a. 1155-1200 monachus Ursicampi Orcamp, dicecesis Noviomensis) Sigebertum descripsit exQi
"~~M-
Ut

beretde suo inserens per totam eatanturh qv sunt Nicolaus Ambiam ~tm XI- ;

.. Serardus de Fra «ngis Vin ;

codice ipso i
Guilh Imus Parvus, et ex hoc Schardius, Pistorius, Struve, Bouquei. Nos,
Dl et Rl adjecit canhnualionem
ex </" s apograpno Dl** damus ea tantum quoBJJrsicampinus fontibus suis
'
;

m, inutileerat, cum quia compilata tantum est, tum quiasexiesjam

legiturmpressa.

(Galfr.) Prcef. Narrat antiqua Britonum jugo £ 447. (Greg. Tlr. De gl. mart. Nomina autem eo-
tenuerunt. rum (septem dormienttum) hec sunt, que in baplismo

quam Antoninus Pius cum filio accepcrunt : Malchus, Maximianus, Martinianus,

382. Civilatem,
Aurelio condidit, ctSommonobriamab adjacente flu- Dionisius , Johanncs , Serapion ,
Conslantinus.

mine appellavit, Gratianus imperator suo dominio Gaxfr.) Ambrosius — construit.

mancipatam, mutato nomine, Ambianis ad ambitu 457. (Ib.) Maximus tirannus a populo mcmbra-
fluminum fecitvocari. Eo tempore prefecturam Gal- lim discerpilur.

licam ministrabat vir illuslris Faustinianus, qui ge- Ib.i Superlnsulam — nomine Annam.
nuit filium, quem ob amorem et memoriam beati 11/. Utherpendragon — vivere.
Firmini martyris Firminum vocavit, Ambianensium 170. (//>.) Nam fidem — prostratis.
si

tcmporc posteriori episcopum. 472. {Ib.) Rex Arturus — restitr.iL.

383 (I6.)Maximus — cxerccre.

iste (Grf.g. Tur. mir. S. Mart.) Ilis diebus sanctus
386. (J6.) Parlcm Galli* — appcllalur. Perpetuus — necpostea comparuit.
.
(16.) Pictorum — hyberniam. 473. Gm.fr.) Arturus — fecerunt.
'390. (16.) Alia historia — intcrficercnt illum. 482. [Ib ) Arturus — rcdiisse.

113. J6.) Inito autem — Utherpendragon. D 488. Hoc tempore facla est invenlio crypUe san-

\l I. (16.) Notandum — nitebantur. cti Michaelis archangeli in monte Gargano, undc ct

123. [Beda //. E.) ^Sstimo — ab Honorio mis- cjus memoria siugulis annis celchri feslivitalc in ec-

su m clesiis Dci recolilur.

124. Galf.) Constantino — evacuata. 491. JGalfr.) IIoc loco quidam — dicitur.
•431. (16.) Pcremplo aclej>ti sunt. 514. Clodoveus — moritur) ct sepelitur Parisius

13 1 . i II, In Britannia — corrigi?e. inbasilicasancti Petri apostoli, quam ipse et regina

(J6.) Rex Britonum — patriam. Clotihlis aedifica 1

436.
H, Filius Worlegirni— Wortegimus.
)
S35. Porrosapctus Medardus sedem episcopalcm.

439. (J6J Rcx Wortegirnus obtinucrunt. — que prius erat Vermandus, proptcr ejusdem subvcr-
145. (/''. Rc\ Wortegirnus — hujusmodi. sionem transtulil Noviomum. Ipse enam po^l deces-

146. Ib.) Hoc loco ponunt restitutussil — sum sancti Elcutherii Tornaccnsis episcopi r<
 ,

i03 SIGEBERTI GEMBLAtE.YSlS. 404

dam suscepitTomacensem ecclesiam, et post cum A. altero corpus, angclo rcvelanlc inventum fuerat a
successores ejusannis multis, usque ad tempus Eu- vcncrabili matrona Romana, nominc Euscbia, que
genii papse tertii, et demum Simonis episcopi, qui pro muncre ejusdcm officii lumcn oculorum, ([uo
obiit anno Domiui II i8. antoa privata fuerat, per eundem martyrem reccpit.
5i2. (Bist. misc.) Constantinopoli morlalilate Et hccinventioanno a passionc ipsius martyris 55
magna insurgonto, statuta est sollemnitas purifica- martyrium anno Domini 332-
ovonit, qui passus cst
tionisbeatse Mariae,queGreceYwavi7),idestobvialio, Scd postquam prcfata mulier rcligiosa sanctimartv-
dicitur, eoquod die ilhySymeon obviaveritoblatoin ris corpus invenit, atquc in supcriori loco j>rcminen-
templum Domino, ot ita mortalitas illa cessavit. tis oppidi, quod antiquitus Augusta Viromandorum
(Galfr.) Usque ad lioc tempus historiis confe- — vocabatur, collocavit ; labentibus mullis annorum
rantur. curriculis, sepulchrum ejusdem martyris ubinam
5i9. (Ib.) Sed de hoc rege — Wortiporius haheretur, cunctis crat incertum. Denique sancto
556. Obiit sanctus Medardus Noviomcnsis ctTor- Eligio Noviomensi ecclesie pontiticantc, facla inqui-
nacensis, in cujus transilu coelum aperlum est, ct sitione de ejusdem martyris corpore, suh presenlia
divina anteeum micuerunt luminaria spatio duarum ., ipsius episcopi invonlus est loculus, in profundo
iJ
i.„ ,.„, r..:..„ „ i „.i :..„ . c :r--:. < i.r. • _ • •,. .,
liorarum. Cujus corpusrcx Lothariustransferrifec.it terrae defossus, in quo preciosus ille thesaurus ser-
ad urhcm Suessiononsom ,• promittens, quod super vabatur. Ethcc secundo invenlio sub sanclo Eligio
cum decentissimam basilicam aedificaret, ct inibi rc- facta est, anno ab incarnatione Domini 657, non
ligiosorum virorum conventum statueret. Quod opus ahsquc divinae virtutis magno miraculo. Nam cum
ipse quidem coepit, scd filius ejus Sigebertus adim- beatus episcopus nocturno tempore, multis lumina-
plevit, ribus accensis, quesitum locutum invcniret, et fos-
561. .11}.) Super Britones — multis annis. sorio quod manu tonchat perforaret, tanla suhito
571. Sanctus Amandus nascitur. odoris suavissimi fragrantia tanlaque supernse lucis
590. (Paul. Diac.J His diehus irruenles Longo- clarilas circumquaque cmanavit, ut et presentes
hardi in Cassinum montem — vini secum defe- odore niiritioo replcrenlur, el ahsentes ortum dio '

rcntes. advenisse susjiicarentur.

60i. (Galfr.) Pcr Augustinum — ccclosiam
1039. In Apulia erat qucdam slatua marmorea,
611. (ib ) Post Cathericum — faclaest.
circa caput suum aircum hahens circulum, in quo
616. (Ib.) Kcfort autcm historia — compulsus
erat scriptum : Kalendis Maii oriente sole liabebo ca-
fuerit.
(jputaureum (cf. Wilh. Malmesburg. ii,I0) Quod qui-
632. (Ib.) Adunallo rcx Brilonum — in tcrra.
dam Sarraccnus,a Roherto Wiscardo duce Northman-
635. (lb.) Ilicdicit Bcda — aedificala.
norum captus,quid porlcndcrct intelligcns, inKalen-
675. (Ib,) Cadwollone — migraverunt. dis Maii oriente sole, diligcntcr notato lerminoum-
(><S9. (Ib.) Cadwaladrus — polucrunt. ))i;o illius staluse, infinitum thesaurum, eflbssa ihi-
792. Gen. c. Fland.) Iloc tempore in Flandria
dem humo rcppcrit quem ,
\n-o sua rcdcmptione ei-
principabatur Sidericus Harlebensis, pater Inger- dem duci oplulit.
ranni, qui genuit Andracum, patrem Balduini Fer-
rei, quiduxit Juditham, filiam Caroli Calvi. 1051 Lanfrancus ctiam, vir sanctitale ct scientia

(Hugo Flor.) tcmporihus cximius, prior monastcrii Bccccnsis, postmodum

<Si3. His floruil Theo-
diilfus — et misertus illiusjussit cum absolvi 5S9
.
vero cx abbate Cadomensi archicpiscopus Cantua-

96i. (V. S. Quintini rionsis, contra orrorem illius (Berengrii) jier dia-
[535].) IIoc tompore cccle-
sia sancli (Juintini martyris, que esl in insula super
logum disputavit.

fluvium Somcne sita, ceenobium monachorum pau- 1067. IIoc tempore claruit Lanfrancus, piior
corum facta est. Procedcnte vero temporc, crescente monaslorii Bcccensis, ad cujus oximiam doclrinam
numcro fratrum, cl aucta possossione rcililuum 1) do Buigundia convolavit Ansclmus, vir poslmodum
etiam abbatia esse coepit. In quo loco adhuc extant multavirlute ot sapicntia adornatus, et ei in priora-
duo j)ulei, i:i uno quorum caput ipsius marlyris, in lu successit, suh viro egregio Herluino abbatc pri-

VAHI.F. LECTIONES.
i i iii ii iiii 854 xpresserunt, hcechabent: n.Vk Famaest,huncJohannemfeminam
editio princeps ei qua eana
fuisso, et unisoii el famuiari tantumcognitam, quieam complexus est, el gra^ iusfacta peperit, papaexistens.
Quare eam inler pontificesnon numerantquidam, ideonomini numerum non facit. Sed (-'fir.r 1)1 * .,ob id ipsum
(lagitantibus nobisa V. D.Toussaint, bibhothccozDivionensi praifecto,denuQ inspectushoc inloco, ne /< uissimum
qitidem eorum oestigium exhibet,undencquein Dl*. eafuisse apparet. iut igitur codici Votensi E8h,debentur
mii primo editori. Tertium non datur. At monachus Votensis per totum Sigebertiopus nil prorsus desuoadji
rit et in continuatiom paucissima tantum addidit,quce non spectant nisi ad suum monastcrium; undt scri-
;

imiii iiliu> abstinentissimum abinterpolationibus, hanc unam sioi indulcisse, qui est quis credat ? Nemo iqi-
iiit nisi pritnus editor, sive is, Antonius Rufusfuerit, sive Henricus Stephanus. Utrum autem ill< hsec
verbade suo composuerit. an fortasse notam marginalem n>d >i E8h, ub uliu manu adjectam iu textum rece-
perit, hoc in medio rslinquimus.
NOT.K.
535; Cf. Galliam Clirisl. IX, 1080.
405 CHRONICA. — AU6TARIUM URSICAMPINUM. 406

mo, qui ipsum monasterium Beccensc de proprio A functo, Anselmus abbas Beccensis, pro sua sancti-
fundavit suo. tate et doctrina non solum in Normannia, sed etiam

1080. Clarct in Anglia Lanfrancus, doctrina et in Anglia jam celeberrimus, successit in presulatu.
probiiate conspicuus, ex abbate Cadomensi ordina- Qui licet a rege Willelmo et prineipibus terre lo-

tus Cantuariae archiepiscopus. Eo lempore florebat tiusque ecclesie conventu susceptus honorificefuis-

m Northmannia Anselmus, Beccensis monasteiii set : multas tamen molestias et tribulationes post-
abbas eximius, et pro sua sanclitate et sapientia modum sub ipso rege passus est pro statu ecclesie
plurimum nominatus. (Vita S. Arn.) Hoc etiam corrigendo. Nam reges Anglie hanc injuslam legem
tempore in coenobio sancti Medardi — in presulem jam diu tenuerant, ut electos tecclesie presules ipsi

est consecratus. per virgam pastoralem ecclesiis invcstirent.

1081. (Ib.) Regis Dagoberti tempore sanctus pre- 1099. Erat autem (Ansellus de Ribodimonle) vir
sul Ursmarus — celitus prestaretur medicina. prudentissimus et exercitui satis utilis, atque erga
1087. (lb.\ Sanctus Arnulfus — predixcrat, ac- beatum martirem Quintinum adeo devotus, ut sin-
eepit. gulis annis solemnitatem ejusdem martiris, die suo
1094. Ponlificante in urbe Laudunensi Elinando, r> clericis undecunque congregatis, coram se celebrari

mulier quedam, in proximo manens, habebat gene- faceret, eisque post peractum officium copiosam
rum juvcnili specie decorum, quemmulta diligentia refectionis mensam pararet.
pro amore filiae suae accurabat ; unde et orta turpis 1103 Vigilia natalis Domini terremotus magnus
suspicio de muliere et genere suo inter vicinos ho- factus est in Jherosolimis. Duo orbes in modum
mincsvalde eam turbavit (cf. Lauduiij. Que impa- solis,formaet lumine cotidiano soli similes, appa-
tienter ferens, famam suam hujusmodi opprobrio ruerunt, omnium colorum specie radiantes ad instar
turpari, injurise suae causam in eum retorsit, et arcus celestis.
clandestina machinatione, ut occideretur a duobus 11 2.1 Sed et antequam ista gererentur, violata
pueris, procuravit. Postmodum vero ad penitentiam fuerat eadem sancteDeigenetricis ccdes\a.[Laudunij
facti homicidii couversa, cuidam presbytero percon- proditione et homicidio cujusdam nobilissimi mili-
fessionem peccatum suum revelavit. Scd elapso tis, nomine Gerardi, qui erat dominus castri, quod
aliquanti temporis spatio, presbyter idem cum ea vocatur Carisiacus. Quem in oratione positum ante
liligans, malum, quod confessa fuerat, in faciem ei sanctam Christi imaginem, homines ipsius episcopi
exprobravit. Quo audito, parentes hominis occisi facta eonjuratione occiderunt. (Glibert. De Vitu
properantes nuntiaverunt vicedomino Laudunensi. ,, sua Antehos dies natus ibidem fuerat puer
in, 11)

Jubente vicedomino, vocata mulier venit, et qualiter geminusa clune superius, duo sciiicet habens ca-
hominem nequaquam celavtt. Judicatum
occidisset, pita, duo usque ad renes cum suis brachiis habens

est eam ignibus dcbere concremari sed

igitur, ; corpora ;
qui baptizatus, triduo quoque vixit.
prius ducta ad ecclesiam beatae Dei genitricis Ma- 1113. Bcrnardus, juvenis egregius, scientia, mo-
riae, peccatum suum coram Deo et hominibus ex ribus et genere elarus, vir postmodum magnae vir-
ordine narravit, et sic merilis et prccibus sanctis- tutis exemplar futurus, Castellione (536) castro
simae virginis Marite se ipsam fideliter commenda- Burgundiae oriundus, cum germanis fralribus
vit. Deiade missain ignem, incendiumnullatenussen- et aliis comitibus multis Cistercii habitu religionis
sit, sed divina proiegente gratia consumpto igne, induitur, et miro religiositatis fervore conversa-
ipsa permansit illaesa. Quod factum cognati hominis tur.

occisi non divinae virtuti ascribentes, sed fragilem 1114. HicestCono, unus ex illis religiosis viris

potius lignorum materiemcausantcs, iterum succen- qui heremiticam vitam apud Truncum Berenge-
dunt ignem circa eam fortioribus lignis, sed nichil ri 537) primo duxerunt, et Arroasiani ordinis au-
profecerunt. Iterato enim miraculo servavit eam ctores extitcrunt, qui ordo usque hodie floret ct

Deus incolumen ab exustione ignis, ad laudcm sui r\ crescit.

nominis suieque genitricis gloriam et honorem. 1128. Hoc anno multi de pago Suessonico sacro
Egressa igilur ex incendio, non solum carne, sed igne accensi, ad ecclesiam beatae Dei genitricis Ma-
eliam vestc et carne 530
illaesa, ad ecclesiam sanctae riae in civitate Suessorum sitam convencrunt, ibique
Deigenitricis, omni populo applaudente, ducla est, dicbus paucis misericordiam Dei et beatsc virginis
et post laudes Deo redditas, volente Deo, paucis succursum prestolantes, sicut plenius refert libellus
diebus transactis transiit ab hoc seculo. corundcm niiraculorum, salutem ipsius meritis et

1095 (Ib.) Elinandus, bonae memoriae Laudunen- prccibus conscquti sunt, ita ut intra quindecim dies
sis episcopus,obiit ; Ingelrannus succedit Elinando. centum et tres nominalim ab hoc ignc restingue-
1097. Lanfranco Cantuariensi archiepiscopo de- renlur, et tres puelhe dislortse sanitati reddercntur.

YAlil.E LECTIONES.
1

legendum esse videtur cute. Pertz.

NOT.E.
536i Chatillon. ordo ab Ileldemaro, Conone ct Rogcro fuitinsti-
ille
5'.>7 Seu arroasia, nunc Aruaise, in Artesio, ubi tutus Cf Acta SS. ad diem 13 Januani. Struve.
107 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. iOS

Facta sunl ibi deinceps et alia mulla miracula, in- A Francorum regem Ludovicum, ccclesia Gallicana
terqucduo fuerunt eminentiora ; unum scilicet de turb-uur. Defuncto enim Alberico Biluriccnsi archi-
naso mulieris et labio divinitus reformato ; aliud de episcopo, missus estPetrus,a papalnnocentioeidem
puero in visione ante Deum rapto, ubi dominam eclesiae pastor consecratus ; sed a rege Ludovico rc-
noslram virginem Mariam se vidisse asseruit, pro pudiatus, eo quod sine ejus assensu fuerit ordi-
populi salule supplicantem, et lioc responsum a tilio nnlus in civilatem rninime recipitur. Cujus partes
benigne accepisse : Mater tu es maris steUa, fiat quia, propter reverenliam seu voluntatem papae.co-
sicut vis. Sed dum qucritur beata virgo super domo nies Theobaldus fovere videbalur, simultas, quae
sua, que vilis et abjecta erat, pre ceteris iterum a sopita putabatur, inler regem et ipsum co;pit re-
tilio quod de trans mare et de
suo audivit, lran s pullulare.
Rhenum pecuniam faccret afferri, undedomus redi- 1142. Obit pater Walerannus, abbas Ursicampi,
ticaretur, et in oculis omnium respicientium illustris fundator duarum abbatiarum (530), excepta ter-
apparerct. Cujus visionis tam in claritate operis, cia (340), quam sibi adoptavit in filiam.
quam in copia oblationum tot sunt testes hodie,
IIJG. (lb.) Apud Norwicum Angliae civitatcm Judei
quot videre volunt. Predixit etiamidem puer paulo
) crucifixerunt puerum quendam christianum, nominc
post se morilurum, ct vix unum mensem supervixit.
Willelmum, quem etiam foras civitatem ab eis se-
Sed ct mirum valde de hoc pucro erat, quod omnem pultum, divina lux, ut ferunt, supcr cum emicans
hisloriam velerem rhythmice depromebat, textum
declaravit ; sicque a fidelibus inventus, honorabili
vcro evangelii etactus Domini ita recensebat , acsi
ler cst in ecclesia positus
in lihro legeret, ct dictata ab aliis pronunliaret ;
qui
etiam cum hec clausis oculis diceret, laicis el illitc-
Ui^ Sanctrc memoriae Malachias, Hibernorum
episcopus, et apostolice sedis lcga us volunlatcDei
ratis vix loqui dignabatur, quasi eorum ignoran-
liam perUesus, qui lam profunda intus audiebat. tincm vitc sorlitus, apud Clarevallem, sicut ipse

Co3nobium Ursicampi funda-

preelegerat el predixerat, locum scpultunc acce-
1129, (Cont. Morl.)
tuin est a nobilissimo presule Noviomensi, domino pit ;cui successit Christianus abbas Mellifoniis, vir
plurima sanclitatc praeditus, quiejusdem sancti viri
Simonc, qui Hugonismagni filius fuit, fratcr aulem
Radulfi comitis, et regis Ludovici patrueiis, adducto
archidiaconus exlitcrat, el primus abhas de ordine

convcntu monachorum a Claravalle, et doinno \Ya-

Cisterciensi in Hiberniam ab abbate Clarevallis sa-

leranno primo abbate ordinato, qui primus cx no-

crae memoriae Bernardo fuerat destinatus.

bilioribus personis Clarcvallem sua conversatione 1151 Hanc oplimorum virorum migralionem
illustravit. '
forlc signiticavit, quod in pago Suessonico eodem
1131. Sed presules ccclcsiarumac principes seculi anno accidit. Cum enim hiemali gclu terra vehe-
promptissime annuebant, vel ctiam sponte otlerc- menter induruisset, cespes plurimae longitudinis et
bant tcrras, prata, ncmora, el cctera que monaste- latitudinis, de lcrra subito avulsus, longc ad alium
riis cdificandis necessaria erant. Ecclesia sanctae locum est translatus.

Mariae inepiscopio, totaque pcne civitas Noviomen- 1154. Robertus de Botua, vir omni plenus ne-
sis incendio conflagravit, justo ut fertur infortunio, quitia, ncpotum suorum castra ingressus, dolose
quia summum ponlilicem Innoccntium verbis irriso- tyrannidem exercet in terra (cf. Cont. Prcem.) Qui
riis mulli illorum cxhonoraverunt. ClarevalHs duo spiritu etiam zelotipiesuccensus,quendam homincm
coenobia una dic produxit, scilicct Longipontum et suum cum alio viro cl una muliere,
satis lidclcm,

Ricvallem, et post paucos mcnses Valcellas. inira domunculam comburendos jubet includi. llli
1132. Obii vir sanclus llugo Gratianopolilanus vcro insiar anliquorum trium puerorum domo ar-
episcopus, cujus religiosam admodum vitam con- dente, et flamma super capita eorum io modum lu-
scripsit Gigo prior Cartusie. cidae nubis volitante, ilhesi permanserunt. ftuos
1135. Monasterium
primoabbate Petro;
dc Prato
prima plantatio
fundalum
quam
est
protulit
sub
t\
'
—
foras egressos
»
nister, cui
cum persequeretur iniquus
dominus suus
,

hoe facinus injunxerat,

ille mi-

paterWalerannus ex propria domo. et evaginato gladio unum cx cis ferire voluisset,

1138. Ib.) Hoc tempore venerabilis vitse Alexan- repcnle quaedam invisibilis persona retro eum per
der, primus abbas Mortui maris, se et domum suam comam capilis apprchendit, ct cum cquo, cui sc-

tradidit abbati Ursicampi. dcbat, in lerram praecipitem dedit. Unde el moxad

1140. Cosnobium sanctae Mariae de Fresmont (538) Sanctum Jacobum se iturum esse spopondit scd ct
apiememorie Waleranno primo abbate Ursicampi tlli, quos propria conscrvavil innocenlia, gratiam

fundalum est, sub electo patre Manassc. Dei non in vacuura accipientos, vilam auam in me-
1141. Orla dtssensione inler papam Romanumcl lius mutavernnt.

NOTi!

Frigidua Mons, <\\in- Bellovacensis. .;n Moi iiium mare

5 ;! De Pralo el Ffigidus mons.
 409 CHRONICA. — AUCTARIUM NICOLAI AMBIAN. ilO

AUCTARIUM NICOLAI AMBIANENSIS.

Nicolaus Ambianensis cirra a. 1203 brcve chronicon ab 0. C.usque ad a. 1203 scripsit octo libris,totum
ad verbum compilatum cx Eusebio, Hieronymo, Sigeberto ejusque continuutoribus Ursicampino atque Aqiti-
cinetino, quibus aliundc petita interspersit ca tantum qvce hic damus e codice rcgio Parisiensi inter Supple-
menta latina n. 783 s. xvm descripto e codice olim Pithatano, tum Christina, nunc Yaticano n. 444,
membr. s. xiv. Ex eodcm codice rcgio annos 1113-1204 cxccrptos jam edidit Dom Urial XIV, 2 1
,

XVIII, 701.

424. Qui cum a quodam monacho super co, 4 imperatore directi, in Cersonam deportavere Marti-
quod petebat, sepc repulsam paticnte excommuni- num, ubi defunctus cst postea, et corpus ejus de-
catus esset, et monachus aufugisset, dixit se nolle mum Romam relatum, sepullum cst in ecclesia

sumere cibum, donec absolveretur ab eo, Verum sancti Silvestri.

cum loci illius cpiscopus pronunciaret cum absolu- 670. Hujus tempore ecclesia Ravennas, que diu
tum, presertim cum non quilibet excommunicandi reccsserat a Romana, rediit ad eam.

habeant potestaiem, non acquievit tamen impera- 684. Sub hoc indultum est ab imperatore, ut Ro-
tor, quousque ab excommunicatore fuisset abso- manus papa nullius requisito consensu, slatim ex
lutus. quo eligitur, consecrclur.

Qui insimulatus a populo suo, eo quod mis- 786. Qui Constantinopolim aliquando veniens, a
b'3o.
Justiniano honorifice susceptus, urbis regie privile-
sam celcbrans diluculo, slatim cibum sumeret, ad
quod tamen eum infirmitas impellebat, Romam gia renovavit. Qua reverso Romam, trucidatur Jus-
pergens sitiensque in deserlo quo transibat, silve-
tinianus a Philippico imperium arripiente heretico.
slres cervas stare jussit, steteruntque, quousque
Qui propter heresim nec Rome habitus est impera-

lactc carum potus est et refeclus. Deinde pauper tor, nec Petrus ab eo missus Ravennam, ut Ilalie el

Christi non habens unde papam honoraret, inspe- B Romanorum dux esset, recipi potuit a Romanis.

ctas avcs volantes aptas edulio ejus itincre pcde- 902. His temporibus Gormundus rex Affricse de
slri euntes ad presentiam Vigilii eidem dedit. Qui secta Mahometh copiis regnum Anglorum
collectis

cognita viri sanctitate, omni contra cum calump- mari transvectus invasit. Ad quem confugiens Hy-
niam scnbertus, in avunculum suum Ludovicum res no-
633. Hoc electo mililes Romani invaserunt eccle- vas moliens, promisit ei, quod ope ejus Franciam
siam Lateranensem, omnia vasa aurea et argentea obtineret. Qui vana spe ductus, navibus multis bel-

asportantes, et inter se partem dividentes, partem latorum plenis Pontivo applicans, maritima popu-
erario transmiscrunt. Mauritius autem cartularius latus cst. Cujus cxercitum pervagantem extra menia
et Isacius patrilius et cxarcha totius Italie, quibus Ambianensium, fessis bello civibus, indigne feren-
actoribus facla sunt, non diu impunitale gavisi tes matrone, urbem cum armis, hostcs ad
cgresse
sunt; nam Mauritius ab Isacio decollalus est pos- castra fugere compulerunt. Unde privilegium boc
Deo percussus.
tea, et Isaciusa meruerunt, quod in ccclcsia mulieres a dextris se-
636. Hujus tempore Pyrrus ob heresim deposilus deant. Ambianis rex autem Francorum profligavit

a sede Constanlinopolitana, ex Affrica Romam vc- £ deinde Sarraccnos illos, Gormundo regc et Hysem-
nit, et erroris pcnitentiam a Theodoro papajsuppli- berto proditore gladio interemptis.
ct antequam exiret urbem, ad vo-
cans impetravit; 11 il. Nicholaus Ambianensis nascilur, qui hanc
mitum rediens excommunicalus est. Similiter et scriem cronicorum digessit.
Paulus ejusdem sedis patriarcha hereticus a nun- Ho2. Theodericus Ambianensis episcopus suam
ciis beati Theodori resipiscere monilus, nec ac- cathedralem ecclesiam in honore beatc Marie et beali

quicsccns, dcpositus cst. Firmini martyris consecrari facit a Samsone Rc-

648. Hic Paulum Conslantinopolitanum ,
qui mensi archiepiscopo, vicinis presulibus convoca-
Constantinum imperatorem docuerat credere nullam tis.

operalionem aut voluntatcm in Christo, concilio 1153. In territorio Noviomensi Cansiolis, in ec-
centum quinquaginta episcoporum excommunica- clesiola,monachi supcrvenientes in fencstula negli-
vit. Ad Italiam ergo regendam et ad heresim illam genter positum calicem et stupam intus sanguine
ibidem promulgandam missus Olimpius cum nihil rubentem deprehendentes, a presbytero culpam con-
proticeret, de conatu Martini pape mortem machi- fitente didicerunt, cum stupa illa solitum caliccm
nans, cum ab eo communionem in ecclesia sancte detergere per incuriam, facta perceptione sa-
Marie ad presepe reciperet. expectans ut spatarius J crificii.
suus illum, sicut condiclum fuerat, confoderet, ex- 1187. Gregorius Romane ecclesie presidet 171 us ;

cecatus a Deo spatarius de prodilione veniam postu- qui statim ad invitandos populos ut ecclesie orien-
lavit.Sed et Olimpius penitens ad fidcm rediit et tali succurrant, legalos per diversas regiones trans-
culpam contessus. Dcinde ad idcm nephas alii ab miltit; aggressusque Ferrariam, Romam properans,
 H1 SIGERERTl GEMBLACENSIS. il-J

Lucam inveniens ibi eonfracto sepnlchro Octaviani 4 sos restituunt, tyrano imperii pervasore depulso.
lejeci t extra ecclesiam. In crastino Pisa^ ve- Pater ingratus filium concilio Grecorum ab amore
niens, magnos viros crucc signavit, statimque Prancorum avertit. Sed tilius neoessitate cogente.
morbo correptus Gregorius VIII, qui octo proces- ipsos ilerum colit. In hoc tumullu quidam coronam
siones in via habuit, octo ebdomadis sedit. octo imperii arripiens. die sue coronalionis trucidatur a
diebus morbo laborans vitam finivit octavam re- Grecis. Morculphus, secretarius Alexis et patr.s
surrectionis expectans. ejus, amhos interticit. assensu Constanlinopolitano-
1200. Eodein tempore Innocentius armatus sin- rum, quibus permiltens Francorum exitium, fit im-
gulari zelo justitic Philippum diclum regem Ale- perator infaustus Cum Francis crebris preliis con-
111 innorum et Arragone et Hyspanie et Hungarie greditur in omnibus victus. Apriorati Franci ino-

[
s pro diversis exccssibus excommuuicatione aut pinata audacia auxilio Venetorum navali prelio
intcrdicto rondemnat. urbem impellunt, muros ascendunt, et intranlesur-
1202. Willelmo Remensi non memorie sed invite bem Grecos detruncant, muniliones capiunt, clan-
vite subsliluto, clerici Remenses diu Rome de suc- destinam fugam arripiente Morculpho plus quam....
53i finitimos armis vexant. Eorum
ire contendunt. terror asseril....
1203. Innocentius orta inter ipsum et Romanos B 333
urbes et turres et fere totum optinentes impe-
discordia inCampaniam transit. Eoclesia Bulgaro- rium, consilio ducis Venetie imperatorem eligunt
rum ad unitatem rediens ecclesie Romane se subjicit, Balduinum, illustrem Flandrensium comitcm, qui
el in sacramento altaris et aliis quibusdam Latino- facit in calhedralibus ecclesiis Latinos clericos or-
rum usibus assuescit; sed et eorum dux tidelitalem dinari, Grecos insis et per ipsos Romane eeclesie
facit Romano pontitici, qui per manum Leonis le-
obedire compellens. Electus in patriarcham Venetus
gatisui ipsum injungit et coronat in regem. quidam, Rome per manum Innocentii consecra-
Franci ad succurrendum orientali ecclesie muito -
.

Venetiarum evecli navigio, astu Venetorum, cum Rex Francorum Normaniam, Piclaviam capit, re-
~
quibus conventiones inierant oA juramento tirmatas, gis Anglorum nefandos l3, ultus excessus.
orum maritima depopulantur. Deinde cum Innocentius principem Arragonensium inungit in
ip^is Constanlinopolim invadunt, rogatu Alexii he- regem.
redis imperii. Quem et ejuspatrc-m Secacum Jepul-
VARI.E LECTIONES.
ingerant ccp. k* Aliquid excidisse videtur,
631
quamquam copia niltaie indicat. in consecravit cop. m ne-
iandu-

ROBERTI DE MONTE CHRONICA

EDIDIT D. LUDOVICUS COjNRADUS BETHMANJN.
lh vilaatqui scriptis Robertidt Torinneio, abbatis in MonU Saneti MichaeUs, supra, col.2i, egimus Siyc-
bertum descripsit anno 1158 lt rodice Bellovacensi D, cum omnibuskujus additamentis. Qua ipse de sua addi-
<lit, Angl '.(?/< tni;i tatqut Northmannm Anqlicadi sumpsitommaex Henrico Huntingdonensi, North-
mannica ex Willelmo GemmeUeensi, ex Bistoria tienricia Robertoipso WiUelmi libro addita 541 .cxOr-
Vitali, Fulcherio Carnotensi, ex Milonis Vita Lanfranci XVI >.t WiUeto idmeriVita An-
selmi ")'»»!, e miraculte sancti Wulframni 545 passiom sanctorum Maximi et Venerandi, etex Originibus
,

Cisterdensibus 546 Catalogum denique acchiepiscoporum Ttothomagensium totnm confecit ex Annalibus

.

Rothomageni exquibus paucula quoque alta sumpsit. Chronicon quoqw quod Sigcberto subjt
.'.
.

primii quadraginta annis nil fen est nisi compilatv Uingdonensi, Willebm Gemmei
Historia Henrici, Sigeberto, Fulcherio Carnotensi, Orderico Vitali, Vita Lanfranci atquc epistola crucifero-

NOT.E.
Historiam Ilenrici noster ipse vocat; ple-(; De immutatione ordinis monachorum.
541
rumque cilalur lamquam liber octavus Willelmi ' In Labbei Bibl. ms. 1. 364, at non integri,
Gemmeticensis. vulgaribus omissis » editi. Dcdueuntur qui-
'i-i Conscripta circa a. 11. in Actis SS. dem a Chnsto ad a. 1344, sed jara multo antecom-
i ,

ipud Habillon. Acl SS. Ben. VI, 2. et in positos varioque ileinde tempore continuatos
Lanfranci opcribus a Dacherio edita. apparel lia in a. 1145 calamum deposuissc vide-
Edita a Dacherio posi Lanframi opera Vi-
I
tur scriha, aliusque circa annum tlemum IIT"'.
Bosonis abbalis jaui habuisse Robertum, vix resunipaisse quse enim inter hos annos legunlur :

crediderim nolulse summa brevitale sua sutoram satis pro-

Paulb post a. 1122 eonscripta, in Aclis
1 diint. Exstiterunl auteni jam anta a. 1110. Tunc
SS.2 \pnl. enim c\ eis excepti sunt Annales Fonlanellenses [in
:.;:. D icberv Sp*-. n. 286. codd. Bruxellens. 7815 el 1 21, Chrisio usque ad 1

Bunc libelldm adhibuit etiam in tractatn illii cum continuatione breviasBima 1. 1127-
1
 A

4J3 CHRONICA. — AUCTARIUM ROBERTI DE MONTE. M4

rum (518) ;postea sius vestigiis incendit. In chronologia fontes saos non scmper accurate secutus est ; nequein
iis qum suis temporibus gesta sunt, imo quce inter scribendum ct quasi ipso prcesente evenerunt, ab erroribus
satis sibi cavit 549). non raro quce diversis annis acta crant, inuno confundcns. Fides tamen animusque veri
studiosus in Roberto nequaquamest addubitandus ; multumque dofendum, quod vir tanta scientiai tantoque
loco positus Sigeberti exemplo se induci passus est, ut annalista potius fieret, quam historicus.
Qontinuationes trcs novimus Harleianam a. 1 158-1 108 in codice E3b ineditam, Gemmeticensem a. 1187-
:

1210, magta ex parte jam antc a. 1209 conscriptam quam ex E&h dcdit e litio princeps ct post hanc Schar-
;

dius, Pislorius, Struvc, Bouquct XYIU, 338 Vallomotensem a. 1169-1239, ecodice E8b editam a Dudhesne
;

SS. Norm. 1003 et Bouqunt XYIU, 345. Quce continuationcs cum ad Germanicas res nil prorsus conferant,
nosnon censuimus iterum eckndas (550j. —
Codices Robertienumeravimus supra eol. 49. Edidit primus a. 1513
Antonius Rufus in editione principe Sigeberti, at non integrum, sed a 1154-1 186 tantum, cum continua-
tione Gemmeticensi, e codice E8b. in prima parte, ut vidimus, mullum dtcurtato ; quos cditio horret mendis
turpissimis, magnamque prcetcrea confusionem per scecula fecit co quod continuationem Vrsicampinam nostroz
prixptnens has duas unum opus unius ejusdemque auctoris dicit RubertideMonte .Repetierunteam Schardius,
Pietorius, Struve Deinde a. 1619 Duchesnein scriptonbus rerum Normannicarum sub titulo Chronic&Nor-
mannise edidit partem chronici Robertini abbreviatam a. 1138-1169, cum continuatione Vallomotensi, e co-
dice E8b. Integrum Robcrti opusa. 1651 primus edidit Dachery, post opera Guiberti Novigentensis, e co-
dicc E, quem quamvis non accurate ubivis reddiderit,illud tamen meritum sempcr ipsi remanebit, quod per
eum primum, quodnam opus Roberti sit genuinum, viri docti et scire potuerunt et uti eo. Tum a.\~86
Brial Xlil, 283 Robertum dedit excerptum, sccundum Dacherii editioncm, quam hic illic ex E2, 7b. 8d, 9,
emendavit, notisque illustravit satis utilibus ; XVIII, 338 continuationem dedit Gemmeticensem ex editione
principe,et Vallomontensem inde ab a 1210, e codice E8b
Nos denique Roberti Chronicon hic proponimus e codice magnam partem autographo E accurrote expres-
sum, prout auctor ipse a li81 illud corre.rit. Calami crrores, qui rari sunt,notavimus omncs atque ubima- ;

nus calamusvc mutatur, scmpcr i>l indicavimus. E rcliquis codicibus adhibuimus E2, 3a, 4,5, 7b, 8b, d, e.f,
h, ita ut additamenta eorum daremus, omnia, etquee iis desunt, notaremus exceptis 2, 5, 8f. qui textum tam
arbitrario modo mutaverunt, ut inter codiccs Robcrti vix queant haberi. Porro varias lectiones cx rehquis
adjiceie, ubi ipsius auctoris codcx omncm itubitationcm adimit, inutile visum est, nisi uhi velrasurcein E,
crant vel varietas illa ad diversas Roberti reccnsiones cognoscendas confcrrc aliquid poterat. Ilcec svmper in-
dicavimus. Quse ex aliis descripsit Roberius fontibus in margine positis expressimus, ne omissis illis Chronici
integritas turbaretur. Additamenta autcm quoe. Sigeberto asperstt cum fere omnia ad vcrbum cx oliis sint
petita, horum prima tanlum ultimaqueverba ponerc sufficiebat, fonlibus in margine indicatis reliqua vero ;

dedimus integra.

385.(386.— A. Roth.) Subrogalur Petrus ar- Remensis episcopus, et sanclus Laudus Constan-
chiepiscopus Rothomagensis septimus.. ciensis episcopus, consecratus a Gildardo.
»»• ('«*.) Subrogatur Flavius 17™ archiepisco-
405 (Ihid.) Subrogatur Victricius archiepiscopus
Rolhomatrcnsis octavus, cui Innocentius papa misit P us Rothomagensis.
534. (Ibid.) Subrogatur PraHextatus 18- arctai-
decretalemepistolam.
,._ „ . „ .. , . episcopus Rothomagensis.
409. Subrogatur sanctus Evodius nonus archi- „„„ „ „T •, , •

* . 569. Nalus cst sanctus Wandregisilus.

episcopus Rothomagensis. .,„ /v ,.,,
,m» /«.-jnc . 582. 584 — „ x.
.1. Roth.
. _,
„ .,
Interhcitur
n „,_.,„,„„ Drv
.
Pnelextatus Ro-
.

11 /
,
(Ibid.) Subroeatur Innocentius decimus ar-
. , i
. ... •» u .
i

,. ,> tliomaeensis archiepiscopus, cui succedit Melan-

„,..,.
.
.,
clncpiscopus Rothomagensis. . • '
. .
qu.a. ut te-tur, de nece eju,
,

bus 19- hcet.n^gne,

426. (Ibid.) Subrogatur Evodius 11« archiepi-
scopus Rothomagensis.
430. - Ilnd.) Subrogatur Silvester 12«*
^^596 -».') Subrogatur Hildulfus 20- archi-
(434.
pus Rothomagensis^
archiepiscopus Rothomagens.s.
596 TransitlJS sancti Ebrulfl al)D3tis 535.
441 (442. - Ibid.) Subrogatur Malsonus arcln-
623 {B) Sauctus RomanuS) niirc sa nctitalis, fit

episcopus Rolhomagensis 1 3-. R archiepiscopus Rothomagensis 21 us.

451. [tbid.) Subrogatur Germanus archiepiscopus 635. (035— Ib.) Defuncto sancto Romano ordinatus
Rothomagensis 14«». est sanctus Audoenus 22— Rothomagensis archi-
159 (lbid.) Subrogatur Ciesccntius 15'» s archi- episcopus s33 .

cpiscopusRothomagensis. 652. Construcla sunt fundamenta ecclesie sancli

433
473. (Ibid.) Claruerunt sanctus Gildardus 16— Wandregisili (551 J.

archiepiscopus Rothomagensis ct sanctus Remigius 677. (680- 1&) Sanctus Audoenus transit ad Do-

VARI.E LECTIONES
MB postea additum in margine.
NOT/E
1284 alia manu scripta] et Cadomenscs (apud Du- (548) A. 1121
chcsne SS Rerum Northmannicarum p. 1015 ; in (549( Cf. 1114, 1117, 112:5, 1126,1110,1143,
his quoque post a. 1110 nil legitur usque a 1120). H46 sqq. 1180, 1181, 1182.
Ordericus quoque iis usus videtur, et fortasse etiam Chronicon a. 1187—4268 quod legitur in
(550;
Acla archiepiscoporum Rolhomagensium, conscripta Di , B4**, non est continuatio Roberti,
et auctius in
apud S. Audoenum teinpore Grcgorii VII, in Ma- quocum nil bataet commmune. Auctor cjus Leinovici
billon. Annal. vet Hi qualuor igitur quum permulta vixit, circa a. 1250.
habeant, quie ct Robertus, huic tamen nil debcnt, (551) A. 615, id factum, dicunt Gesta abb. Font.
neque Robertusillis. e. 6.
 —

'.
1 5 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 116

minum ; cui succedit sanctus Ansbertus 23u s Rotlio- X 851. (Gemmet. i. 5, 11. n, 11.) Bier filius Lotroci
magensis archiepiscopus. — disparuit.
695 Ib.). Defunctosancto Ausberto succedit Gripno 8."ij. (.1. Roth.) Mortuo Paulo subrogatus Wanilo
24us Rothomagensis archiepiscopus 36 ,1S archiepiscopus Rolhomagensis.
71!). (lb.) Subrogatur Ravilandus 25 us Rotlioma- 859. (Hunt. v ) Sepulto vEdelbaldoapudScyrebur-
gensis archiepiscopus. nam, rcgnavit frater ejus /Etclbrith quinque annis,
722. (Ib ) Claruit Hugo sanctus 26»« Rotlioma- cujus duces Dacos vicerunt 636
.

gensis archiepiscopus quiprefuit etiam ccclesiis Pa- 863. (Ib . Mortuo /Elelbrith egnavit frater ejus
risiacensi, Bajocensi, abbaciis eciam Gemmeticensi Altelred sex annis.
•"' !;
el Fontinellensi '.
865 [A. Roth.) Venernnt Northmanni medietate
730. (Ib ) Defuncto sancto Hugone succedit Rat- Julii. Obiit Wanilo, cui successit Adalardus 37"«
berlus Rothomagensis archiepiscopus ^^ 11 ^.
archiepiscopus Rolhomagensis.
741. (739 Ib.) Subrogalur Ragenfridus 28>is Ro- 869. (Ib.) 55o) Obiit Adelrardus, cui successit
Lhomagensis archiepiscopus. Riculfus 38'» s archiepiscopus Rothomagensis.
735.(754 Ib.) Subrogatur Remigius 29 us archi- 869 (Hunt. v.) Mortuo Altelred, qui contra Dacos
R
episcopus Rothomagensis frater utorinus Pipini cum fratre suo mire contlixit, regnavit Alfredus fra-
regis. 536
ter ejus viginti octo annis ;
qui fecit magna .

7G1. (Ord. Vit. IIint. iv.) Mortuo .Edelbrith rege 872 (.4. Roth ) Obiit Riculfus, cuisuccessit Johan-
Anglorum regnavit Ecgfet. nes 39 ,ls archiepiscopus Rothomagensis
77:2. (.1. Roth.) Subrogatur Mainardus 30 ,ls ar- 87 i. Obiit Johannes, cui successit Witto 40 ns ar-
chiepiscopus Rothomagensis. chiepiscopus Rothomagensis.
780 Il> Subrogatur Willermus (552) 31 us ar- 875. (f//.) Obiit Wito, cui successit Franco M^s
chiepiscopus Rothomagcnsis archiepiscopus Rothomagensis.
794. lkxT. iv.) Mortuo Ecgfrerd rcge Anglorum 876. Gemm. i, n.) Norlhmanni origine Dani —
regnavit Egfrid Pren tribus annis, et captus est et itcrum repetens sibi copulavit.

abductus a Cenwolfore. 893. .1. Rolh.) Capta civitas Ebroicensis ; scd epi-
798 11». i Cudred rex Anglorum regni infulas scopus Sebar Dco auclore evasit.
optinuit novem annos. 899. (llr.NT. v.) Edwardus rex Anglorum—-Mer-
802. Obiit Remigius Rothomagensis archiepisco- ce 536
.

pus cui succedil domnus Hugo, filius Karoli augusti 908. (Ib.) Rollo primus dux — civitatem liberavit.
imperatoris et regis Francie. ^ 912. (Gemm ) Babti/.atus Rollo— Longamspatam
800. Ib Mortuo Cudred regnavit Baldred 28 an- et Gerloch, tilium scilicet Bcrengarii comitis Bajo-
nis. censis, neptem vero Widonis comiti Silvanectensis.
828. (Ib.) Beatus Hugo relicto archiepiscopatu Ro- De hoe retro invenies plenius.
thomagnensi effectus est monachus Gemmaticen- 9i;i. [A. Roth. ) Relatus est beatus Audoenus de
sis(553). Francia in Normanniam Kal. Fehr. regnante Ka-
83 i. (Ib.) Fugato Baldred cessavit regia stirps rolo.
Cantuarie, et de alienis regnavit Athelwifus 19 an- 917 (//O Ohiit Rollo primus dux Normannorum,
nis B88 . cui succcssit Willermus Longaspala tilius ejus.

836. Ib.) (554) Ilerio insula traslatio sancli Phi- 919. (Ib ) Obiit Franco, cui successil Guntardus
liberti 7 Id. Jun. quando Northinanni vastaverunt i2 ,,s archiepiscopus Rothomagensis.

Britanniam et alias lerras. 923. (Hunt. v ;

Edwardo tilio — Bruneberi.
837. (838-/*.) Subrogatur Gumboldus 34ub ar- 934. (Gemm. hi, 2.) Factum esl prelium — fratri

chiepiscopus Rolhomagensis et ohiit sanctus Uugo. destinavit.

8i2. \lb.) Translatio sancti Audoeni archiepiscopi, 936. (Hunt. v.) Mortuo Alhelsian — dominio te-
i)
quando Norlhmanni Rolhomaguni
vastaverunt ; ct nmt.
succenderuntmonasterium illius, Id.Mai. 938. Gemm. in, 2. Henricus presul — Rolloois.
849. {Ib.} Subrogatur Paulus 35»» archiepiscopus 942. (.1. Roth.) Obiil Guntardus, cui succesil

Rothomagensis. Hugo, monachus babitu, non corpore,43 us archi-

VARl.l. LECTIONES.
jmshn additumin margine. i3t
Ha&cpostea addita mnt, sed oft eadem manu.
NOT.K.
552 GuMebertwm vocanl A. Rolh Ordericus el (554) Apud l.ahheum quidem hsec desunl ; sed
,

\claarchiepiscop. Rothomagensium. cumel Annales Fontanellenses ei Cadomenses, e

553 ll.ii' iiiin ex Aiin Rothom. .hausit noster, Bothomagensibusexcepti ulrique, ea liabeanl, cum-
ijin Guilleberlo subjiciunl Ragoardum a 828 tum ;
que Labbeus dical sc vulgaria omisissc in editione
Gumboldum a. 838. Reliqui quoque, Acta
.siatiui Bua, haec quoque in Ann. Rothom. adfuisse, sed a
A Rothomagensium, Ann. Fontanellenses, Ca-
rcli. Labbeo omissa esse, dubium vix videtur.
domcnses, Ordericus, cum Annalibus Rothom, ta- 555) Desuntquidem apud Labbeum ; sed tegun-
ciiint: tur in Aclisarch. Roth. el apud Ordericum.
117 CHRONiCA. — AUCTARIUM RODERTI DE MONTE. 418

episcopus Rothomagensis. (Gemm. m, 10, 12, iv, l.J A nomen Edmundus [reniside, id cst ferrcum la-
337
Occiditur Willcrmus Longaspata dux Normannorum tus .

— qui vetus dicitur, quem de Sprota genuit. 1014. (Gemm. v, 9; 26. vn, 22. (Mortuo Edmundo
(Hunt. v ) Morluo Edmundo — obtinuit — viginti annis.
951. (76.) Edredo rege — regnum tenuit. 1017. (A. Roth.) Obiit Judith — Ricardi.
955. (76.; Morluo Edwi — Tedfordia. 1024. (Gemm . v, 7; ib. v, 16.) Post mortem Judith
960 (A. Font.) Menardus abbas cenobium Fonli — de Archis. Idem Ricardus — cocgit. Dedil etiam
nellam reediticat. jdem secundus Ricardus duas villas optimas in

964. (Mir. Wlfnd. .v) (556) Hoc tempore — reve- Normannia, scilicet Willebum super Sequanam, et

rentia. Progeniem autem eorum et patriam et vitam Cambajum in Oximensi pago (558), antecessoribus

et passionem libet breviler intimare. Valentiniano Symonis comitis Wilcasini, ut liceretexercitum Nor-
— sepelierunt. mannie pacifice transire per terram suam ad supra-
(Gemm. iv, 18.) Emma uxor — Rolhomagensis. dictam expeditionem peragendam.
1026. (A. Roth.) Mortuo Ricardo secundo duce
9i>0. Hoc anno ejecit Ricardus marchisus et dux
seculares de hoc montc
Normannorum, filio primi Ricardi, successit ei filius
Normannorum clericos et
g ejus Ricardus Nicolaum postea
lercius. Hic genuit
aggregavit ibi monachos sub rcgula sancti Benedicti
Dco perpetuo servientes 335 *. abbalem Sancti Audoeni et duas filias, Papiam vi-
delicet uxorem Wallerii de Sancto Walerico, et
971. (Hunt. v.) Mortuo Edgaro — secula est.
iEliz, uxorcm Ranulfi vicecomitis de Bajocis. Hic
972. (Gemm. iv, 7, 8.) Venit Aigroldus — corrobo- tercius Ricardus eodem primo anno ducatus sui
ratus est.
mortuus est et successit ei Robertus frater ejus,
(975. Hunt. v.) Omnes obtimaies — conterendi qui genuit Willermum de Herleva non sponsata, qui
977. (76.) OccisosanctoEdwardo — labore.
postea Angliam conquisivil, et unam filiam nomine
989. (A. Roth.) Subrogatur Robertus 44" s archi-
/Eliz de alia concubina.
episcopus Rothomagensis.
1027. Ord. Vit. Gemm. vn, 21. Mortuo Balduino
996, (76.) Obiit primus — secundus. Ipse Ricar-
comite Flandrensi', successit ei Balduinus filius
dus apud Fiscannum, pater Willermus et Rollo avus
ejus cum barba; qui duxit filiam Roberti regis
apud Rothomagum requiescunt. Francorum, ex qua genuit Balduinum et Robertum
1001. (16.) Obiit Willermus primus abbas Fiscan- Frisionem et Mathiklem, quam Willermus dux Nor-
nensis. •^ mannie duxit (H. Henr. 34) de qua genuit Rober-
;

10.6. Hlnt. vi.) Circa hoc tempus — in^Anglia. tum, Willermum, Ricardum, Henricum, et filias
(A. Roth.) Obiit Hildebertus abbas Sancti Audoeni, Ceciliam, Constanliam, .Elith, Adclam, que nupsit
qui ipsum locum restauravit. Audi, quod nesciebas, Stephano comiti Blesensi. (Hu.nt. vi) De potentia —
(juomodo conjuncti sunt ducatus Aquitanie, et qu- regis magni.

catus Pictavie Willermus pius, dux Aquitanie, habe- 1030. (1031 — A. Roth.) Obiit Gonnor comitissa,
bat cognatum unum Rainaldum comitem Pictavie, uxor primi Ricardi.
qui cx propria uxore habebat filium nomine Eblum. 1032. Lanfrancus Papiensis et Garnerius socius
Quem, cum pater ejus moreretur, tradidit eum apud Dononiam legibus Romanis, quas
ejus, reperlis

nutriendum sanclus Geraldus Willermo pio, duci Justinianus imperalor Romanorum anno ab incar-
Aquitanie, cognato suo. Hic Willermus Aquitanie natione Domini 530 abbreviatas cmendaverat, his
dux fecii monaslerium Cluniacense; et uxor ejus inqnam repertis operam dederunt eas legere et aliis
Eva post aliquairtulum temporis, cum dux Willer- exponere; sed Garncfius in hoc perseveravit; Lan-
mus pius venisset ad cxtrema, dedit ducatum Aqui- francus vero disciplinas liberales et litteras divinas
tanie Eblo suo cognato, comiti Pictavie; et extuuc inGalliis multos edocens, tandem Beccum venit, et
una persona est dux Aquitanie et comes Picta- D bi monachus faclus est sicut in sequentibus potest
vie *»' 538
(557), reperiri (559.
10i2. (Gethiii. x, 13 ) Ricardus dux Normannorum, 1034. (Gcmm vi, 9.) Herluinus— dimiltimus.
qui secundus dicilur — repatriando defunctus esl. Hcnt. vi) Mortuo Canuto — domina.
(Hlnt. vi) Morluo Adelredo — occisus est cujus cog- 1035 (Gemm. vi, 13 )
Obiit Robertus — Henrici.

VARI/E LECTIONES.
&i6 *
manus s Xllex. scripsit in marginc Desunt reliquis omnibus. 337 Audi
Haic alia Pictavieet) cujus
M
—
— margine scripsit Robcrlus calamo eodem quo annum 1185 b sunt reliquis.
latus in iUec Robertus ipse
:
'

exaravit calamo eodem, quo a. 1165, erasis qua prius scripta fuerant Sigebertiverbis: Istius modi repli- —
care. Vesunt reliquis, qui habent verba Sigeberti.

NOTiE.
556 In Dachery Spic. 286. II, (558) Pays d'Y6mes.
Cf. Martini llisloriam monaslerii Novi Pi- 559J (juye duhium moveant in h;c Roberti nar-
ctavensis in Marlene Anecd. III, 1211, Bouq. XII, rationc exponitSavigny GeschichtedesRom, Rechtis
118. iv, c. 27, p. 21.
419 SIGEDERTl GEMHLACENSIS. 42(1

1037 (1036 — A. Roth.) Obiit Robertus, cui succes- \ et prineeps Normannorum, die sancto pasche in
sii Malgerius nepos ejus 45 lls archiepiscopus Rotho- ecclesia Fiscanni obtulit tiliam suam Ccciliam per
magensis. manus Johannis arehiepiscopi Rothomagcnsis Deo
1038. (Hunt. vi. liaraldus — episcopus Estangle, consccrandam. namque legem instiluit, ne ali-
Inibi

(Gemm. vn, 17. ) Ohiit llugo Bajocensis episcopus, et quis scilicet hominem assalliret pro morte alieujus
successit Odo 560). sui parentis, nisi patrcm aut tilium interfecisset,

1040. (Hunt. vi. I Fundamenta aecelesite sanctc (Hunt. vi.) Instituit quoque alia aecclesiae et regno
Marie in Gemmetico innovata sunt ah ahhate Ro- valde ulilia. Idem re\ — cum eo.
hcrto, postea Cantuariorum archiepiscopo. Mortuo 1077. [Gem. vi, 9.) Ecclesia Becci — peractum est
— 24 annis. Huic etiam dedicationi interfuerunt episcopi Odo
1441. (lb.) Edwardus — Flandrenscm comitem. Bajocensis, Gislcbertus Luxoviensis, Gislebertus
1042. (Cemm.vi, 9) Lanfrancus — inveniri potest. Ebroicensis, Robcrtus Sagiensis, Arnaldus Cenoman-
l0i6. (Hont vi.) Hoc anno — corporc minuit. nensis. De lctitia — disserere.
1049. (16 ) Eo temporc — successor ejus. 1078. (/6. ; Ord. Vit. v, 549.) Reatus Herluinus
1051. (16.) Emma luerunt. }} — licet cx meritis. Defuncto itaquc — Gisleberto.
1052. (Ib.) Edwardus— Haraldi. 1079. (A. Roth.) Successit — Cadomensis. Anni
1054. (Gemm. vn, 21, 22.) Ex quo — Pratelli edi- ab origine mundi secundum sepluaginta iuterpretes
iicavit. 5664.
1055. (/6. vn, 25.) Deposito Malgerio — Can- 1080. (Hunt. \i.) Faclum est concilium apud Lis-
tuariensis. lcbonam in prescntia Willermi regis Anglorum —
1U60. Ib vi, 9.) Sanctus Ansclmus — invc- scrvantur maxime in Normannia Idcm rex — po-
niet. suit.

1063. (16. ; Hunt. vi,) Lanfrancus — prclatione. 1083. (J6.)0biit Mathildis — incepit.
(.hiti jam — crimcn elegit. 1084. (/6.)Willermus rex — distulit.

1064. /6.) Dominalor — perdidit. 1085. (/6.) Hoc anno — reservavit 5t0 .

1065. (/6.) Dux Normannorum. 21. anno. — 1087. [Gcm. vn, 44.) Ohiit Willermus rex Anglo-
1067. (/6.; A. lioth.) Ohiit Conanus ecclesie — rum — et dux Normannorum — complcto (H. Henr.
46"*. 2.) Hoc Willermo rebus humanis subtracto — apud
1070. Deposito Stigando apostata, qui prius fue- Westmonasterium (Hunt. — Fiscan-
vi.) His vero
rat episcopus Halmcensis, quc sedcs postca ad Nor ni. (//. ffenr. 2.) Robcrtus namque primogenitus —
wich translataest, ct postea episcopus Wincestren- C contradictione suscepit. (Gem. \u, 43 Eodem anno
sis, ad ultimum episcopus Cantuaricnsis, et hos tres bjjt _ tredecim annis.
honores non causa religionis scd cupiditatis simul 1088. (Hunt. vn.) Omnes nobiliores — exulavit
lenebat, unde a papa Romano excommunicato fue- 1089. Obiit pise — miseratio. (V. Lanfr. xx, 34,
rat: V. Lanfr.) Lanfrancus — 18 annis. 36 [562].) Vcrsus Anselmi archiepiseopi de Lan-
1071. (Hunt. vi.) Rex Anglorum — subdide- franco decessore suo. Archiepiscopii — scdulus ipse
runt. lahorat (Hunt. vii.) Hoc anno tcrrcmotus ru.it tcr-
1072. (//. Henr. 14 ) Secundus Balduinus — obi- ribilis, porlcndcns mala forsitan ventura, que pro-
tum possedit. plerhominum iniquorum peccatajam nostri tempo-
1073. Mormchi Becci in vigilia festivitatis omnium rum vidimus impleta.
sanctorum de prinia veleri ecclesia sollcmni pio- 1090. /6.) Willermus — Fiscannum.
cessione ct magne gaudio devotionis venerunt in 1091. (76.) Rcx Anglorum — remauerent.
novam, quam beatus Herluinus cjusdem loci glo- 1092. (/6.) Rcx Anglorum -- transmisit.
riosus ahhas, Lanfrancus et Anselmus, viri magne 1093. (Ead. V. Ans). Suhlato de hac vita — abba-
auctoritalis, cdilicaverunt (561). Dtem primuin. (Mn., V. Will.) Cui successit in ea-
1074. (A. Roth.) Congrcgalum cst concilium — dem ecclesia Becci Willermo. Hunt. — vii.) Eo-
Sagiensi; in quodam de negotiis ecclesiasticis, dem anno —
occiderunt.
(piam dc regni utilitatibus diligcnter Lractavervnt. 1094 (16,) Rox Angloruni — Philippum.
1075. (Cad. 1074.) Willermus 538
, rex Anglorum 1095. (/6.) Rex Anglorum — expugnarct.
VARLE LECTIONES.
M9 lloc nomcn
E semper abbreviatum scribitw Cuillmus vel Willmus
in sine abbreviatione semel an- ;

tum in (i. 11H:i, scribit Robertus ipseXuillermus quamobrem ubtvis litteram r restituimus. 5 *° Provocave
;

rat namque eum rex Philippus dicens: Tu jaces, inquil, quasi mulier puerpueria* biberat enimpotiouem
i|iii;i egroluserat At ille remisit nuncios dicens: Dicite regi vestro quando ad missam ierocentum milia
candelas libi libabo addit. 2.
Mll'.E.

560 Annum de suo Robertus addil; Guillelmus monachi Beccenses de veteri monasterio in novam ec-
Gemmelicensis habet: Circa hcec lemjora Hugo etc. clesiam.
(551 AnnaLes Lirejnea in codice civit. Ebroi ten-
1 56S Carmen \nselmi apud Mabill. Acta SS. \'»>n.

sis n. 60, Bcripti pauio posl a. 1130, hsec habenk; VI, 2. 6S9.
4074 vigilia omnium sanctorum, feria, venerunt. .'>
 : , ,

421 CHRONICA. — AUCTARIUM ROBERTI DE MONTE. 422

54S
1096. (tf. Henr.vu.) Roberlus— reddidit. \ bizanteo3. Optulerunt igilur— perseverat . (Hunt.
1097. (Hunt, vii.) Cum igitur— Anliochiam. vn ; Fulcher. [303]) Primus ibi tunc— conservata.
1098. (Ib.)Cnm Willermus rex Anglorum- Ro- (Hcnt. vii.) Rex Willermus — Salesbcrie. (Ful-

bertus de Belesme frater ejus. (Orig. Cist.) Ccno- cher.) De consilio Arvernensi — exaltetur.
bium Cistercicnse— emanaverunt B41
. 1100. (Huxr. vii.) Willermus— agebant.
1099. (Vit. ix, 759.) Comes Normannorum —

INCIPIT PROLOGUS ROBERTI IN EA QUE SECUNTUR, DE TEMPORUM DESCKIPTIONE

USQUE AD 1184 ANNUM 343 .

De chronographia, id esl temporum descriptione, fj Gregorius Turonensis episcopus, et ut ad modemos

in subsequentibus locuturi, primo delractoribus in- deveniam, Marianus Scotus Vuldensis monachus, et

vidis et nostrum laborem inanem reputantibus bre- Sigibertus Gemblacensis, omnes non inutiliter cronica
viter respondebimus ; dein amantibus beninvolis, etid ediderunt. Fecerunt hoc et alii plurcs tam religiosi

expectantibus, immo expostulantibus, rerum ordinem quam seculares, quos causa breoitatis pretereo. His
presenti prologo succincte aperiemus, Qui dicunt contra obloquentes dictis, beninvollis attentionem no-
Quid necesse est vitas vel mortes vel diversos casus tram aperiamus.
hominum litteris mandare, prodigia celiel terre, vel Omnibus modernis chronographis Sigisbertum Gem-
aliorum elementorum scriptis impressa perpetuare ? blacensem preferens et ejus studium vchementer ad~

noverint, bonam vitam et mores precedentium ad imi- mirans, illius chronographie de serie temporum ali-
tationem subsequentiumproponi ; malorum veroexem- quid continuare conabor. Ille siquidem "chronica Eu-
pla, non ut imitemur, sed ut vitentur, describi. Pro- sebii, que incipiunt a Nino rege primo Assyriorum,
digiaautemvelportentapreterita, que famemvel mor- cujus 43 imperii anno natus est Abraham, et exten-
talitatem vel aliqua alia ftagella superne vindicte pro duntur usque ad 20 annum imperii Constantini piis-
meritis filiorum hominum, cum videntur, significant, simiprincipis, secundum veracissimi exemplaria de-
ideo per lilteras memorie commendantur, ut si quan- ^ scribens, et illis nichilomiuus caronica Jeronimi sub-
do similia euenerint, peccatores, qui se iram Dei in jungens, videlicel a 20 anno predicti principis usque
aliquo incurrisse meminerint, mox ad remedia peni- ad 1 3 Valentis augusti, addens etiam ex ordine chro -

tenlie et confessionis, per hec Deum placaturi, festi- nica Prosperi, id est a primo anno Gratiani usque ad
ncnt. Hac de causa, licet alie non desint, Moyses le- quintum annum Valentiniani et Martiani augustorum
gislator in diviua historia innocentiam Abel, Caim tandem propria supposuit noluilque incipere ubi ;

invidiam, simplicitatem Jacob, dolositatem Esau, Prosper finierat, sed ubi inceperat, id est a fine ciiro-
maliciam undecim filiorum Israel, bonitatem duode- nicorum Jeronimi, videlicet ab anno dominicce incar-
cimi scilicet Joseph, penam quinque civitatum per natiotiisdSl.Qiiod propterea fecit, quia multa, ut
consumptionem ignis etsulphuris, manifeslat ; qua- pote modernus multarum historiarum diligens in-
et

tinus bonos imitemur : malorum esse pedisecos exhor- quisitor, que Prosper necdum quando hec scripsit au-

reamus, prodigiosum autem incendium peccati fu- dierat, addere disponebat Ponit autem in frontepa-
.

giendo fetorem devitemus. Hoc non solum Moyses, gine libri sui primum nomina regnorum diversorum,
sed et omnes divine pagine tractatores, et in histori- videlicetRomanorum, Persarum, Francorum, Bri-
cis et in moralibus libris faciunt, virtutes commen- tannorum, Wandalorum, Wisigothorum, Ostrogo-
dando, vitia detestando, Deum timere simul et amare ~^ thorum, Hunorum. Postca supponit regnis nomina
ttos admonendo. Non igitur sunt audiendi, qui libros propria regum deorsum vero per mediam paginam
;

chronicorum, maxime a catholicis editos, neglegendos annos singulorum principum in margine nomina Ro- ;

dicunt ; in quibus tam utilis intentio, sicut et in ce- manorum pontificum, et annos Domiui respondenles
teris tractatibus, generaliter habetur. recta fronte annis predictorum regum, De regno au-
Hoc non ignorantes Cyprianus Cartaginensis epi- temRritonum faciens mentionem, fere per annos cen-
scopus et mavlyr, Eusebius Cesariensis, Jeronimus tum duodocim nullum regum ejusdeminsule nominat,
presbiler, Sulpicius Seoerus sancti Martini familia- nisi Aureiium Ambrosium. Simi iter de Anglis, qui
ris, Prosper Aquitanus sancti Leonis papa notarius, successerunt Rritonibus, nonnutla locis oportunis

VARLU LECTI0NES.
541
Hsec ex Originibus
ordinis Cisterciensis (apud Tissier et in Monastico Anglicano) excerpta, co-
d(?x_2. multum ampliora cxhibet verbis diuque locum Benedicti persolvunt, cx eodem fonte peti-
.
—
tis.
>4i
•
Omissis Comes Normannorum perseverat codex 2 habet —
Quidam hujus viclorie tem- :

pus his quatuor versibus Domini qui claruit orlu Anno milleno centcno quo
sic expressit. Virginis a partu
minus uno. Undecies Julio jam Phebi lumine tacto Jcrusalem Franci capiunl virtute polcnti. " u. ad :t

M LXXXIIII. annum in rasura sripsit aliamanus, eadem quos infra omnos 1182-1 184, ei paginam codiciprce' '

fixam cxaravit, ipsius scilicct Roberti.

NOT.E.
(363,)FulcheriusCarnotensis, apud Bongarsium I, 402. 3^9.
 ffi SIGEMERTI GEMULACENSIS. m
cOmmemorans, de illis regibus tantummodo loquitur, \rat omnes rcges Britontm a bruto usque ad Cadwal-
quos Beda presbyter et doetor Anglorum in historia lonem, qui fuit ultimus potentum rcgum Britonum,
suu nominut, cum plurcs reges in eadem gente fucrint fuitquc patcr GadwaUadri, quem Beda Cedivallam
post mortcm Bede, quam ante. De ducibus Normun- vocat. Quttm epistolum, sicut in ea reperitur, cum
norum nichil aut parum dicit. yon tamen hoc fecit Romam idcm Hcnricus pergerct, me ei prebente co-
negligenter, sed quia carebat his tribus historiis. pium exemplaris totius historic Britonum, apud Bec-
Ego vero quiu hubundo, nomina et succcssiones
his cum excerpsit
et aliquando facta cmincntiora eorumdem ducum ct Igitur sicut jam dictum est, quia predictus Sijis-
omnia nomintt urchiepiscoporum Rothomagensium, et bertuscronica suu incipit. ab anno incarnalionis do-
de episcopis ejusdem provincie aliquantos, locis con- minieoe3Si. ct perduxit eam usque ad annum ejusdem
venientibus, usqne ad liOU annum incarnationis divine incarnationis 4100 : ego exinde, permittcntc
dominice, chronicis ipsius interserens, similiter et de ct auxiliante Deo, sine quo nihil possumus facere, ;/.>--

rcgibus Anglorum, dequibus nullam mentionem fa- que ud 1 182 rji3 *

annum, ea que in diversis provinciis,
cit, mc fucturum non despero. Quod et de Britonum et maxime inNormannia et Anglia, evenerunt et ad
regibus \proposueram fucere, si tantumnwdo infra meam noticiam pervencrunt , sub annis dominicc in-
cronica Sigisberti compctentcr illos valerem compre- 3 carnationis colligere aggrediar. Et hoc ideo libentius,
hendere. Sed quia Brutus proncpos Enec, a quo ct in- qiti;; volo gestu primi IIenrici,strenuissimi regis An-
sula Brilaruiia vocutu est,primus ibi regnavit, si vel- glorum ct ducis Normannorum, a quo habeo incipere,
iem omnes reges sibi succedentcs ordine congruo po- summutim per singulos annos annotare.Adquod opus
nere, necesse esset michinon solum per librum Sigis- me udjuvubunt quam de ipso rege noviler
et historia,

berti, verumetiam per totum corpus chronicorum Je- defuncto 'cdidi et gestisducum Normannie adjeci, et
ronimi. et per magnam partem chronographie Euse- historia predicti Hcnrici urchidiaconi, quam compo-
bii, eadem nomina spargere. Yerum quoniam inde- suit de rebus Anglie, incipiens eam a Julio Cesare, el
cens est, scriptis virorum tantoe authoritatis, Eusebii texens ordinatim usque admortem prcdicti regisllen-
et Jeronimi dico, aiiquid cxtraneum addere ; ut sa- rici, id est usque ad 3^> unnum dominice incar-
1 1

tisfaciam curiosis, huic prologo subjicium unam epi- nationis.

stoldm Henrico urchidiuconi, in qua brcviter enume-
EXPLICIT PROLOGUS

INCIPIT EPISTOLA HENRICI ARCHIDIACONI AD WAIUNUM DE RKGIBUS

BRITONUM.
Queris a me, Warine Rrito, vir comis et faccte, Q cum dc ordinc historie de regibus Anglorum a me
cur patrie nostrc gesla narrans, a temporibus Julii edite mc interrogaret, et id quod a me querebat,
Cesaris inccperim, ct florcnlissima rcgna, que a libens audissct : obtulit michi librum ad lcgendum
Rruto usque ad Julium fuerunt, omiserim. Rcspon- de regibus Rritonum, qui anle Anglos nostram insu-
deo igilur tibi, quod ncc voce nec scripto borum lam tenuermit ;
quorum excerpta, ut in epistoja
lemporum sepissime notiliam quercns invenire dccet, brcvissime scilicet, libi dilectissime, mitto.
potui. Tanta pernicies qblivionis morlalium gloriam .Eneas rcperics Vale.
successu diulurnitatis obrumbrat et exlinguit. IIoc
Itcm de eadem hystoria. Adliuc ad majorem evi-
lamen anno, qui cst ab incarnalione Domini 1 529
:i
*'', cum Romim proiiciscercr cum Tbcobaldo Can- dentiam rerum diciarum et dicendarum ponemus

tuarensi archicpiscopo, apud Rcccum, ubi ideni

quandam partem htstorie Henrici archidiaeoni, de

arcbiepiscopus abbas
qua jam epistolam anic positam exceiqtsimus. Dicil
fucrat, seripta rerum predi-
ilaquein primo libro ejusdem bistorie : Erat aulein
ctarum stupens inveni. Siquidem Roberlum de To-
rinneio, ejusdein lo<"i monaclium, virum lam divi- Britannia — invebitur.
norum quam scciilarium libroruin inquisilorem ct Ex eadem ysloria de modcrnis sanclis Anglie :

coacenatorem studiosissimum, ibidem conveni. Qui D quis Cantuarie — luculenler eradiant,

IINCIPIUINT CUOINIGA KOHKR

noMAMHii n. prancoruu. anulohum Angloruui et ducis Normannorum, occiso secundo
(IIunt. vii. j
Ilenricns, lilius primi Willermi regis Willermo fralre SUO rege Anglorum, et sequenti die

VAKLE LECTIONES.
ita Robeftus, postea, alio atramento, correxit; pritnum fuerat MCL quod habeni etiam 3. 71». 8d •*
.

ita rubro scriptum, ttob$rti fortaste manu, quceaddit etiam consequentiam chronographie invenies inantea :

111 dnodecimo folio. Hic enim vicio scriptoris lam, licel aon indigna memoria, interponunlur [scilicel
q
libelhu d' immulatiom ordinis momchorum, editut a Dacherio
p. 811 sqq, Eundem 8*. kic eshibet, 3. 8*.
"
1 poti chronicon MXXX nonus E,
, '
 .

425 CHRONICA. — AICTARIUM ROBERTl DE MONTE. 420

ROMANORUM. FRANCORUM. ANGLORUM. A^ consulem nequissimum et perfidum, Robertum de

in ecclesia sancti Petri apud Winceastre sepulto, Belesme, jure in eum exurgens exulavit. Obsedit
ibidem in regcm electus, dcdit episcopatum Win- namque prius castellum Arundel ; quod cum gra-
ceastrie Willermo Giffard. Pergensque Lundoniam, vissimum esset ad conquirendum, castellis ante
sacratus est ibi a Mauricio Londoniensi episcopo, illud constructis, ivit et obsedit Bruge, quousque
melioratione legum el consuetudinum optabili re- castellum redditum est ei. Et Robertus de Belesme
promissa. His auditis, Anselmus archiepiscopus, gemebundus in Normanniam migravit. Eodem anno
rediensin Angliam, desponsavit Matildem puellam ad festum sancti Michaelis tenuit Anselnms archi-
nobilem, filiam Melcol regis Scolie ct Margarile episcoj)US conciliuni apud Lundoniam ;inquo prohi-
regine, Henrico novo regi. (H. Henr.) Quante aulem buit uxores sacerdotibus Anglorum antea non pro-
sanctitatis utraque regina et scientie mater et filia hibitas. (16.) Quod quibusdam mundissimum visum
fuerint, liber qui de vita ipsarum scriplus est plano est, quibusdam periculosum. Ne, dum mundicias
sermone describit. Genuit autem ex ca idem rex viribus majores appeterent, in immundicias horri-
Henricusfilium unum, nomine Willermum, et tlliam biles ad christianis nominis summum dedecus inci-
unam, sicut nomine, ita honestate matrem repre- derent. iu illo autem concilio multi abbates, qui
sentantem. Hanc deniquevirginem vix quinquennem adquisiverant abbatias sicut Deus noluit, amiserunt
Henricus quartus imperator Romanorum augustus eas sicut Deus voluit. (Sigeb.)
Robcrto Flandren-
inconjugem per honorabiles legatos requisivit, et sium comite urbem Cameracum obsidente, Henricus
uxorem accepit. (Hunt. vii.J Capta urbe Jerusalem, imperator contra eum proficiscilur, et aliquibus
ut diximus, et ingenti prclio postea victoriose pa- ejus castellis cxpugnatis, asperitate instantis hiemis
trato contra exercitum amiralii Babilonie, rediit redire eompellitur. (Fulcher.) Occisus est Stepha-
Robertus dux in Normanniarn mense Augusto, et nus comes Blesensis 15. Kalendas Augusti apud
cum leticia susceptus est ab omni populo. Thomas Ramulam. Mortuus est et Hugo Magnus apud Tar-
Eboracensis archiepiscopus, vir ingenii florentis et sum etsuccessitei Rodulfus filius ejus.
;

Musarum hominibus apparere

a secretis, desiit. Cui 1103 47. 43. 3.

successit Girardus cantor Kothomagensis (Hunt vii.) Robertus dux Normannorum venit
1101. Henricus 45. PhUipptts 41. Henricus l. in Angliam, et causis variisintercedenlibus, et cauta

{lb )
Anglorum, cum ad natale te-
Henricus rex regis prudentia condonavit ei 3000 marchas quas
nuisset curiam suam apud Wemoster, ct ad pasclia rex debebat ei pcr annum. Eodem anno visus est
apud Winceastre, commoti sunt principes Anglie sanguis ebullire a terra in Beschyre apud Hams-
erga regem, causa fratris sui Roberti cum cxerc
f
^ tude (Siger.) Robertus comes Flandrensium in gra-
advenientis. Misit igitur rex in mare navale prelium tiam imperatoris recipitur (Fulcher.) Capta est a
gesturos conlra fratris sui adventum sed qucdam
; christianis urbs Acchon, que antiquitus dicebatur
parseorum subdidit se Roberto venienli. Cum ergo Ptholomaida, quam quidam putant esse Accaron,
appulisset apud Portesmuthe ante Kalendas Augusli, sed non est. llla enim Philistea : ista vero Ptholo-
et rex tenderel contra eum cum maximis copiis : maida dicitur Accaron urbs est Philistea, prope
principesutrinque fratrum bellum non perferentes, Ascalonem ; Accon vero, id est Ptholomaida, ab
concordie fedus inter illos statuerunt eo pacto,quod auslro habet Carmeli montem. Boamundus commen-
Robertus unoquoque anno 3000 marcas argenli lia- davit principatum Anliochie Tancredo ncpoti suo,
beret ab Anglia, et qui diulius viveret, heres essct et ipse navigavil in Apuliam, deinde venit in Frau-
alterius, si alter absque filio morerelur. Hoc autem ciam. Ebremadus successit Daiberto primo patriar-
juraverunt duodecim eximiorcs procerum utrinque- cheJerusalem.
Robertus igitur in pace perendinavit usque ad fe- HOi. 48. 44. 4.
stum sancti Michaelis in regno fratris sui, et ad pro. (Hunt.) Henricus rex Anglorum, et frater suus
pria rediit. Rannulfus autem perversus episcopus p. Roberlus dux Normanorum, causis intercedentibu
Dunelmie, quem rex Henricus posuerat in vinculis, discordali sunt. Misit igitur rex mililes in Norman-
concilio gentis Anglorum, cum a carcere evasisset, niam, qui a proditoribus ducis recepti, praedis et

clamdcstine perrexerat Normanniam, consilio et

in combustionibus non minimam cladem rebus consu-
ammonitione sua Robertum ducem promovens in laribus ingesscrunt Willermus vero consul Moretuil
fralrem suum. (Sigeb.) Conradus tilius Henrici im- causa perfidie ab Anglia exhereditatus, a rege in
peratoris, adhuc patri rebellis, in Italia moritur. Normanniam discedens, animo perfecto et exercicio
Henricusimperator Henricum Lemburgenscm adver- fcrventi vir probissimus indixit et inlixit regalibus
santem sibi debellat, ct expugnatis ejus castellis, turmis werram calamitate refertam. Apparuerunt
eum ad dedicionem cogit sed imperator ei multa ; circa solem in meridie qualuor circuli albi coloris
summa gratiam suam redimenti, etiam ducatum rei signum venture.
Lotharingie ei donat, et sic paciticantur. (Fulcher )
il05. 49. 45. 5
Capta est urbs Cesarea a christianis. (Ib.) Henricus rex Anglorum perrexit in Norman-
110"2. 40. 42. 2. niam contra fratrem suum certaturus : conquisivit
(Hunt. vii.) Henricus rex Anglorum qucndam igitur Cadomum pecunia, Bajocum armis et auxilio

Patrol. GLX. 14
 127 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 428

ROMANOIUM. FRANCORUM. ANGLORUM. \ Rufo regnum Anglie, unde et epistolam de eo rege

Fulconis consulisAndegavensis. Cepit quoque plura constituendo per eundem misit Lanfranco archi-
alia eastra, etomnes 1'ere principes Normannie regi episco : Henricus cum lacrimis ad patrem dixit: Et
se subdidere. His actis, mensc Auguslo rediit in An- mihi, pater, quid tribuisl Cui rexait ;Quinque milia
gliam. (Sigeb.) Jerosolimile innumerahilem paga- libras argenti de thesauro meo tibi do Ad hec Hen-
norum multitudinem gloriosa victoria conlerunt. ricus dixit. Quid faciam de thesauro, si locum habi-
Filius imperatoris Henrici a palre aversus, quos- tationis non habucro ? Cui pater Equanimis csto, :

cunque potest ab eo avertit, et sub obtentu melio- fili, ct confortare in Domino. Pacificc patere, ut ma-
rande rei publice et restaurande ecclesie in eum jores fratres tui precedant te. Robcrtus flormanniam,
insurgit. Wilhrmus vero totius Anglie monarchiam habebit.
llUti. HenriaisoQ. Philippus 46. Henricus 1 6. Tu autcm tcmpore tuo totum honorcm, qucm ego
(Hunt. vn.) Robcrtus dux Normannorum venil nactus sum, habcbis ; et fratribus tuis divitiis ctpo-
ad regem Henricum fratrem suum, apud Norhan- testate prcestabis. (Sigeb.) Quarto Nonas Februarii
tune, amicabiliter ab eo petens ut ablata sibi fra- stella per diem visa est in celo, longum ex se emit-
terna redderet gratia. Cum vero Deus corum con- tens radium, ab hora 3. usque ad horam 9, quasi
cordie non assenliret, dux iratus perrexit in Nor- n cubilo distansa sole. Henricus filius imperatoris
manniam : et rex ante Augustum secutus est eum. contrajus nature et fas legum in palrem insurgens,
Cum ergo rex obsedisset castrum Tenerchebrai, quam indigne eum tractaverit, declarat epistola ex
venifdux Normannorum, et cum eo Robertus de ore ipsius palris scripta ad Philippum rcgem Fran-
Belesme, et consul de Moretuil, et omnes fautores corum. Imperatore Henrico morante Leodi, filius

ejus. Rex vero secum omnes proceres Normannie, ejusAquisgranum venit, et volens venire Leodium
et robur Anglie et Andegavis et Britannie, non in- contra patrem suum, quinta feria dominice cene,
providushabebat. Igilur cum cornuarauco strepuis- premisit suos preoccupare pontem apud Wisatum,
sent cantu, dux Normannie cum paucis multo au- ne quis sibi venienti obslaret. Sed militibus patris
dacissimeaggressus est. Assuetusque bellis Jeroso- concurrentibus ad cxoccupandum pontem, milites
limitanis, aciem regalem fortiter et horride, ut vir filii a pontc repelluntur, aliis eorum captis, aliis in

admirande et jamdudumprobatcprobitatis, audacter Morsam dimersis, aliis occisis ; inter quos cliam
reppulit. Willermus quoque consul de Moretolio Bruno comes occisus est. Sic filius contra patrem
aciem An"lorum de loco in locum turbans promo- veniens, rediit inglorius. Coloniensibus fidem impe-

vit. Tunc acies equestris Britannorum -rex namque ralori corum archiepiscopo filium
servantibus, at

et dux et acies cetere pedites erant, ut constantius C suum animante, Colonia

imperatoris contra patrem

pugnarent — aciem ducis ex adverso proruens, obsessa oppugnatur, sed non expugnatur. Igitur

subito diffidit ; et mole magnitudinis in brevi salis Ilcnricus imperator Leodi morittir, ejusque filius ei

spatio gens ducis oppressa, dissoluta estelvicta. Henricus succedit ;

qui postea duxit Maltildem puel-

Mira res cui patercjus maledixerat, et qui regnum

!
lam nobilem, vix quinquennem, regis Henrici An-
Jerusalem renucrat, durare non potuit. Robertus glorum filiam. Dux Henricus, qui ab imperatorc ad
vero de Belesme simul hoc aspexit, fuga sibi con- filium ejus animo transiens, eum conlra patrem
suluit. Captus estigitur dux fortissimus Normanno- suum consilio suo armavit, et a fiiio ad patrem rc-
rum, etconsul de Moretuil. Reddidilquc Dominus diens. partes filii debellavit : mortuo imperatore, se
5i6
vicemduci Roberto ; quia cum gloriosum reddidis- ut reum majcstalis filio regis dedidit : et ab eo
set eum in aclibus .lerosolimilanis, regnum Jeru- capluscustodie traditur. De qua ipse per induslriam
salem sibi oblalum renuit, magis eligens quieti et suam cvasit, ducatus vcro ejus datus est Godcfrido
desidic in Normannia deservirequam Dominorcgum Lovanicnsium comiti.
in sanctacivilale desudare. Dampnavit igitur cum H07. 1. 47. 7.

Dominus desidia pcrhcnni ct carccre scmpitcrno. " IIunt. vii ) Henricus rex Anglornm, cum, deletis

Hiijusrci signum in eodcm anno comcta apparuc- vel subjectis hostibus, Normanniam pro libitu dis-

rat. Visc sunt etiam in cena Domini due lunc plene, posuisset, rediit in Angliam ; fratremque suum du-
una ad orienlcm et alia ad occidentem. (Ord. Vit. cem magnificum, el consulem de Moretuil carcera-
vii, 059.) Hoc anno implclum est quod Willermus libus ingessit tcncbris. Igilur vicloriosus, el lunc
rex, pridie quam morerctur, dixcrat filio suo ju- primuin rex fortis, lenuit curiam suam ad pascha
niori Hcnrico, de quo in presenli loquimur. Cum apud YVinleshores ; inqua proceres Anglic simul el

enim rex polentissimus tliesauros suos ccclesiis el Normannie cum timorc et tremore affuerunt. Anlea
pauperibusdandos ante Be a nolariis dcscriberc fa- namque, et dum juvenis fuissct et postquam rex
ccrct, et clero Hedantensi supplex ingenlia munera fueral, inmaximo habcbalur despoctu ; sed Dominus,
Iraiisinitlcrcl, ut indc rcstaurarenlur ccclesie quas qui longe aliler judical quam bominum, qui
lilii

conbuxerat ; ct Roberlo primogcnilo ducalum Nor- exaltal humiles ci deprimil potentes, Robertum
mannie, licel absenli, designarel, Willcrmo vcro oinuium favorc cclebcrrimum deposuil et Henrici

YARl/E LECTIONES.
K;c rerum E.
429 CHRONICA. - AUCTARIUM ROBERTI DE MONTE. 430

ROMANORUM. FRANC.0RUM. ANGLORUM. A nit, et quod vera fides de Deo sentit, invincibili ra-

despecti famam per orbem terrarum clarescere vo- tione sic nec aliter esse posse probat et astruit.
luit. Deditque gratis ei tria Dominus omnipotens Composuit etiam librum sextum, licet parvulum,
muncra, sapientiam, victoriam, divitias; quibus ad sed sentcntiarum ac subtilissime contemplationis
omnia prosperans, omnes suos antecessores preces- pondere magnum, quem proslogion nominavit. Allo-
Cujus bonitatis et magnanimitatis fama in om-
sit. quitur enim in eo opere aut se ipsum aut Deum
nibus pene gentibus patuit dilatata. Obiit Mauricius Scripsit et septimum librum epistolarum ad diver-
inceptor Londoniensis ecclesie. et Edgarus rex Sco- sos, diversis eorum negotiis respondens, vel ea que

tie, cui successit Alexander frater suus, concessu sua intererant procurare mandans. Fecit etocta\um
regis Henrici. (Sigeb.) Boamundus remcavit dc Gal- de incarnatione Verbi; quod opus epistolari stylo
lia inApuliam cum magno exercitu, et cepit vastare conscriptum, sancte Romane ecclesie summo pon-
terram Alcxii imperatoris Grecorum. Henricus ex- tifici Urbano dicavit, destinavit. Nonum librum edi-
dux affectans repetere ducatum, occupat oppidum dit, quem Cur Deus homo [appellavit, Decimum de
Aquisgrani contra Godefridum ducem. Sed boc non conceptu Virginali.Undecimum de orationibuscon-
ferens Godefridus, oppidum Aquense violenter irru- templavitis, quem plurimi meditaliones vocant in ;

pit,oppidanos a favore Henrici exducis exterruit, " quibus legentibus facile apparet quanta dulcedo
aliquos potentes comites et multos nobiles cepit. supernorum mentem ejus repleverat. Duodecimus,
Ipse Hcnricus cum filiis suis vix fuga evasit. Uxo- qui et ultimus illi tractatus fuit, de processione
rem ejus capere dux indignum duxit. Comiles et Spiritus sancti. Confutaverat enim Grecos in Ba-
bonoratiores eorum quos ceperat, per conditionem rensi concilio, negantes Spiritum sanctum a Filio
sub se militandi sibi conciliatos, ad fidelitatcm suam procedere; unde sumptamateria, rogatu Ildeberti 548

adduxit. Cinomanorum episcopi hunc librum composuit. Si

M08. Henricus 2. Philippus 48. Henricus I 8. de natione ejus, vita et moribus queris, aliquanlu-
(Hunt. vn.) Hcnricus rex Anglorum cum deces- lum relro invenies. (Sigeb.) In parrochia Legiensi
sissel Philippus rex Francorum, transiit in Norman- porca enixa est porcellum habentem faciem homi-
niam, Ludovicum filium Philippi, regem
contra nis Natus est etiam pullus galline quadrupes. Im-
novum wcrram promovens maximam. Ge-
Francie, perator Henricus contra Hungaros vadit, sed facto
rardo Eboracensi archiepiscopo defuncto, Thomas pacto rcdiit. Obiit domnus Hugo abbas Cluniacensis,
postea succcssit. (Siger.) Henricus imperator contra Hoc anno sacro igne mulli
cui successii Ponlius.
Robertum Flandrensem vadit, ct pacto pacis magis accendunlur, membris instar carbonum nigrescen-
utrinque simulato quam composito, pcne inefficax libus. Philippus rex Francorum obit; Ludovicus

rediit. Boamundus dux Apulie contracto undecun- filius ejus post eum regnat annis viginti novem.
que exercitu accingitur ad invadendum Conslanti- 1110. 4. Ludovicus 1. 10.
nopolitanum imperium. (Hunt. vn.) Data est filia regis Anglorum, Mati-
1109. 3. 49. 9. dis nomine, imperatori Henrico, ut brevi dicam,
(Hunt. vii.) a Henrico imperatore Ro-
Missi sunt sicut decuit. Idem rex Anglorum Henricus cepit ab

mano mole corporis et cultus splendoribus

nuntii, Hnaquaque hida Anglie tres solidos. Cumque curiam
excellentes, filiam regis Anglorum Henriciin domini suam tenuisset ad pentecosten apud novam Winles-
sui conjugium postulantes. Tenens igitur curiam hores, quam ipse edificaverat, exhereditavit eos qui
apud Londoniam, qua nunquam splendidiorem te- ei nocuerant, scilicct Philippum de Branse, ct Wil-
nuerat, sacramenta depostulans ab imperatoris re- lermum Malet, et Willermum Bainard. Helias vero
cepit Iegatis ad pentecosten. (Gemm. vi, 9.) Obiit consul Cenomanie, qui eam sub Henrico rege tene-
venerabilis memoric donnus Anselmus Cantuariensis bat, vita privalus est. At consul Andegavensis Fulco,
archiepiscopus 11. Kalendas Maii, feria 4, ante pater Gaufridi, suscepit Conomanniam cum filia
I)
ccnam Domini. Ipso anno fuitultimum pascha, hoc cjus, et tenuit eam contra regem Henricum. Appa-
est 7 Kal. Mai. Scripsit vero idem vir reverendus ruit quedam cometa more insolito. Cum enim ab

nonnulla memorie digna, que subtus annectere cu- oriente insurgens in firmamentum asccndisset, rc-
ravimus. Dum adhuc prior essct in Beccensi ceno- gredi videbatur. (A. Roth. 1109.) Obiit Willermus,
bio, scripsit tractatus trcs: primum de veritate, et successit GaufridusCenomannensis decanus, 49 us
secundum dc libertate arbitrii, tercium de casu dia- archicpiscopus Rothomagensis. (Fulcher.J Rex Bal-
boli. Scripsit et quartum, quem litulavit De grwm- duinus Jerosolimitanus cepit urbes Berilum, Sido-
tnatico; in quo discipulo, quem secum disputantem nem. Gibelinus fit tercius palriarcha Jcrusalem.
introducit, respondit, ct multas 347 mense Junio cometea apparuit, radios
dialecticas que- (Sigeb.) In
slioncs proponit etsolvit. Fecitquoque libellum quin- dirigens ad austrum, multis conitientibus, hoc signo
tum, qucm monologion appellavit ; solus enim eo portendi fuluram regis Henricicxpeditionem Italiam
et secum loquitur, ac lacita omni auctoritate divine versus.
scripture, quod Deus sit, sola ratione queritet invc-

VARl/E LECTIONES
M1 Dialeticas E. ji8
Ideberti E.
m SlGEBERTl GEMBLACENSIS 432

ROMANORUM. FRANCORUM ANGLORUM. \ celebratione niisse traderet Gorpus et sanguinem

e-i

•1111. Ilenricus. o. Ludovicus.2. Henricus I 11. Domiui nostri Jcsu Christi : Domine imperator, hoc
(Hunt. vii.) Henricus rex Anglorum el dux Nor- corpus Domirii natum ex Murin virgine, passum in

mannorum, pergens, in Normanniam contra consu- cruce pro nobis, sicut sanctu et apostolica tenet ec-

lem Andcgavensem Fulconern, qui Cenomaniam eo clesia, damus tibi in con/irmationem vere pacis inler

tenebat invito, werre leges in eum ferro et flamma me et te.Datum est Idus Aprilis, indictione 4.
constanter exercuit.Dccessit autem Robertus consul 1H2. G 3. 12.

Flandrie, qui Jerosolimitano clarissimus inlerfuerat (Fulghkr.) Mortuus est Tanchredus milcs fortissi-

ilineri 1'nde memoria ejus non pcrtransiet in eter- mus, qui tantam auxit principatum Anliochenum et
num. Post quem Balduinus, iilius ejus, consul effe- dilatavit, quod omnes successorcs nequiverunt re-

ctus est, juvenis omnino strenuus armis (Sigeb )

tinere, quod ille acquisivit. Huic successil Rogerius

Henricus imperator Romam vadit propter sedandam lilius Ricardi, propinquus cjus. (Sigeb.) Deo peccatis
discordiam, que eratinter regnum et sacerdotium. hominum offenso, ecclesia sancti Michaelis de peri-

Quc ceptaa beato Gregorio septimo papa Romano, culo maris fulgurata divinitus arsit cum editiciis

quiet Hildebrandus, etexagitataa successoribus cjus omnibus. Hunt. \u.) Rex Anglorum Henricus exu-
Victore et Urbano, et pre omnibusa Paschali, magna
" lavit consulem Ebroicensem et Willermum Crispi-

scandalo erat toti mundo. Rex enim uti volens au- num Normannia, cepitque Robertum de Belesme,

ctoritatc et consuetudine et auctoralibus privilegiis de qno supra diximus. (Sigeb.) Valdricus episcopus

imperatorum, qui a Karolo Magno, qui primus de Laudunensis, cives ipsius urbis a sacramento per-

regibus Francorum imperavit Romanis, jam pertre- peram juratc communionis revocare nisus, a sedi-
centos et eo amplius annos imperavcrant sub sexa- tiosisadarma concurrentibus (quod dictu nefas est)
ginta tribus apostolicis, dabat licite episcopatus et gladio confossus inleriit, feria 5. ebdomade pascha-
per virgam. Contra hanc 7. Kal. Mai, in letania majorc Tumullnanle
abbatias, et per anulum et lis

etiam impelu confuse multitudinis, domus episcopi

majorum auctoritatem censebant pape synodali ju-
succcnditur; undc etiam ipsa maler ecclesia sancte
dieio, nec posse nec dcbere dari per virgam vel per
Marie. et sancti Johannis baptiste ecclesia in abbatia
anulum episcopatum aut aliquam ecclesiasticam in-
laicali manu. At quicunque ita episco- sanclimonialium, cum aliis ecclcsiis omnibus e vi-
vestituram a
cino appendentibns, concrcmantur. In actores sedi-
patum aut aliam ecclesiastici juris investituram ac-
Propter hanc pre- tionis a rege Francorum tam scvere est vindicatum,
cipiebant, excommunicabantur.
imperatorRomam tendebat. Et si qui ut tam presentes quam futuros a s.mdi scelere de-
cipue causam
L exemplum BM
terrerc possit
Langobardorum quoquo modo
'
ei resisterc volebant, .

1113 7. 4. 13.
potenter eos prolerebat. In reconciliatione autem,
papam - nam (Hunt. vii Anno sequenti. Henncus
non present.,
que facla est inter imperatorem et )

rex Anglorum Ro-

dedil arctaiepiscopatum Canluane
ipsum papam cum episcopis et cardinalibus ceperat
Rovcceaslne. Tunc quoque Tlioma
_ die pasche Henrico in impcratorem coronato,
dulfo ep.iscopo
defuncto, Tustanus sue-
El)oracensi archiepiscopo
post Icctum ewangclium tradidit ei papa
Paschalis,
C

cessit; inter Rodulfum vero et Tustanum archiepi-

qui et Raginerius, anlc altare apostolorum
Pelri et
dc scopos orla cst magna dissensio, quia Ehoraccnsis
Pauli in oculis omniu.n principum, privjlegium
vel abbatiarum, lam per Cantuariensi de more subjici nolebat. Causa autem
invcstitura episcopatuuin
anulum quam pcr virgam, scilicet ut regni ejus epi- sepe corani rege, scpc coram apostolico ventilata est,
scd necdum definila. Henricus rcx Anglorum
duxit
scopis vel Bbbatibus, libere preter violentiam cl
si-

exercitum Waliam, ct Walenses subditisunt ei se-

moniam electis, investituram virge et anuli confe- in

consecrationeni cundum magniticenliam Cometa ingcns in

libilus sui.
ral; post investionem vcro canonice
|

Mai apparuit. Rex vero transiit in Normanniam.

aecipiat ab e|)iscopo, ad quem perlinuerit conlirma- tinc

inD(ANS. Gbmbl.) Mense Maio siligenes ct arborcs sacroj

tio pacis intcr apostolicum et imperatorcrn, dum
VARLE LECTIONES.
433 CHRONICA. — AUCTARIUM ROBERTI DE MONTE 434

romanorum. francorum. anglorum. A aur0 et argento ct gemmis clioruscum, presente

igne adustc, fructus sui spem sunt mcntite; et que- Alexandro episcopo Lincoliensi, anno 29. Henrici
regis. Hic est Offa rex qui dedit vicario beati Petri
dam silveinsuper arefacte. Subsequuta est hominum
valitudo gravis et diulurna cum proiluvio ventris et Romane urbis pontifici redditum statutum, quod
mortalitate. (Hu.nt. vii.; Hoc anno rex Anglorum vocatur Romescot, de singulis domibus rcgni sui in
Henricus rediens in Angliam, posuit Robertum de eternum. Erant autem illo tempore in Anglia sa-
Belesme in carcerem perhenncm apud Warlian. (An- ccrdotes adeo ab avaritia immunes, ut nec territoria

mxm.) Obiit Sigisberlus vencrabilis monachus Gem- ad construenda monasteria, nisi coacti, acciperent,

blacensis cenobii, vir in omni scienlia litterarum regcs in tantum religionis amatores erant, ut aut

incomparibilis ingenii, descriptor in hoc libro pre- monasteria amplissima devote edilicarent, aut etiam
cedenlium temporum, 3. Nonas Octobris; et suis salubriter mundum declinarcnt. Sicut feccrunt rc-

gravissimum absentie suc rcliquit dolorcm. gos Westsesxe, Ccdwalla et Ine : quorum prior
1114. Henricus 8. Ludovicus 5. Henricus 1 14. cum duobus annis potenter regnasset, regnum ter-
[An. 1107.) Morluo Ricardo lilio Ricardi, tilii co- renum relinquens, Romam perrexit, et ibidem ba-
mitis Gisleberli, monacho Beccensi, qui fuit ultimus ptizalus, in albis mortuus est anno ab incarnatione
abbas in insulaHeli,Henricus rex constituit ibi pri-
B Domini 688. Sequens vero cum 36 aunis post Ced-
mum episcopum Hervcum (an. 1108). Et comitatus wallam regnasset, regnum relinque-ns Ahelardo co-
unus scilicct Canlebrigesire, subtractus episcopo gnato suo, Romam petiit, et ibi pro Dei amore pere-
Lincolicnsi, subdilus cst huic novo cpiscopo. Lin- grinus obiit. Hos etiam insecuti sunt duo contigui
coliensi vero lemanserunt adhuc octo comitatus regesMerce Edelred, et, qui ei successit, Chinredco-
sive provincie, id est Lincolcsire, Leiceaslresire, gnatus ejus. Siquidem anno ab incarnatione Domini
llantonesirc, Huntendonesire, licrcfordsire, Bede- 700, Edelred filius Pende factus est monachus 29.
fordsire, Hucingehansire, Oxinefordesire (564). (Ord. annoregni sui, et sepultus est apud Bardencie. Cujus
Yir. xii. 840.) Decedente etiam in Normannia Gisle- successor Chinred cum quinque annis regnasset,
berto viro religioso, Ebroicensi episcopo, successit Romam pergcns monachus ibi effectus, usque ad
ei Audoenus vir magne sanclitatis (56") (Flloher .) mortcm inibi perseveravit. Cum quo etiam Offa, fi-

Terremotu pars urbis Mamistrie corruit, et duo ca- lius Sigeri regis orientalium Saxonum, rex si re-
stella haut procul ab Antiochia. Mariscum ei Tri- mansisset futurus, pari devotione Romam lvit, et

phaleeh i5 °. monachatum suscepit. Celvulfus etiam rex Norhum-

1115. 9. G. 15. r> bre. ad quem Beda historiam Anglorum scripsit,

(Hunt. vii,) Henricus rex Anglorum fecit omnes cum regnasset octo annis, anno ab incarnatione
proceres patrie tidelitatem domino debitam Willer- Domini 738, videlicet tertio anno post mortem Be-
mo tilio suo jurare; et in Angliam rediit. (Fulcher.) de, monachus factus est. Edbrichtus vero cognatus
Desolata est Mamistria majori torremotu. Eodem ejus, qui ei successit, anno regni sui 21. itidem fa-

anno deposito Arnulfo palriarcha 4° per legatum ctus est monachus. Cuiin eodem regno successerunt
apostolicum, idem patriarcha Romam adiit, et per octo reges, qui omncs a pertidis provincialibus aut

1'aschalem papam restitutus, pallium ab eo accepit. proditi, aut expulsi aul occisi sunt. Sibertus simili-

1116. 10. 7. 16. ter rex Estangle, qui sanctum Furseum de Hibernia
(Hunt. vn.) Henricus rex Anglorum ad natale in- venientem honorifice suscepit, cujus dono et auxilio

terfuit dedicationi ecclesie sancti Albani, quam de- idem sancjus monasterium fecit in castro Cnobhe-
dicavit Robertus venerabilis Lincoliensis episcopus, ribuc, quod deinde Anna rex el nobiles quinque
per Ricardum memorabilem ejusdem loci abbatem. ampliaverunt —
hic, inquam, Sigebertus monachus
Offa vero rcx Merce, vir religiosus, transtulerat factus, regnum suum cognato suo Ecgnico reliquit.

quondam ejusdem martyris corpus in priori mona- Post mullos annos coegerunt eum exire contra re-

sterio, quod ibidcm construxerat, multisque ditave- gem Pendam. Ille tamen non nisi virgam in manu
rat (56b). Paulus autem monachus Cadomensis, D habebat iu prelio, ubi et occisus est cum rege Ecg-
quem Lanfrancus archiepiscopus ordinaverat abba- nice et exercitu. Sebbi etiam rex orientalium
tem, opere majori monasterium idem renovavit. Saxonum, monachi habitum cx devotione eonsecu-
Quod succcssor ejus Ricardus a Ruberto Lincoliensi tus, in ecclesia sancti Pauli Londonie cst sepultus.

episcopo, piesente Hcnrico rege, fecit dedicari. Isti ergo octo regcs regna sua pro Christo sponte
Gaufridus vcro , succcssor eorum , transtulit dimiserunt. Et ut ad illud unde digressus sum re-
corpus predicti marlyris in feretrum mirabiliter deam ; ideo fortasse monasterium sancti Albani ab

VARLE LECTIONES.
Ilic 5.7 b 8 d addunt Alexius imporator Constanlinopolitanus
. . obiit, et successit ei Johannes ejus. Idem
2. sub anno sequenti exhibet.
NOT.E.
(564) De temporc cf. Eadmeri Cist. Novorum p. i5l>5)A. 1112 factum tradit Ordericus.
95. 209 ed. Scldeni in fol in Aclis SS, 1\ '566) A. 793.
Aprilis.
135 SlGEBERTl GEMBLACENSIS. 130

romanorum. krancorum. anglorum. A mam perrexit. At llli duranles in malicia sua, ele-
exactione predicti census quod vocatur Romescot, gerunt in abbatem Ugonem, priorem Marciniaci.

absolutum et quietum est, quia iden rex, scilicet Quo defuncto infra primum annum sui regiminis,
Ofta, et monaslerium prius edificavit, et censum elegerunt quendam strenue nobilitatis juvenem no-
Homane ecclesie assignavit. Quem postea censum mine Petrum. Quomodo autem predictus Pontius
Canutus rex totius Anglie et Datie pergens Romam de Jcrosolimis rediens, iterum abbatie, cui renun-
anno incarnationis dominice 1030, de omni regno tiaverat, preesse voluit, et quomodo scismate facto
Angliesanctc Romane ecclesie concessil; cum Offa in eodem monasterio, multum humani sanguinis
tantummodo de regno suo, id est de illa parte An- cffusum est, pudet dicere. Remansit tamen venera-
glie que Merce dicitur, illum censum prius dedisset. bili Petro regimen monasterii Cluniacensis quod
(Hunt. vn.) Cum autem rex Hcnricus ad pascha adhuc disponit, transactis exinde 32 annis. Pontius
transfretasset in Normanniam, fuit maxima inter vero in monasterio, quod vocatur Cavea (568), ad
cum discordia et regem Francorum Ludovicum. ultimum mortuus est. Mortuus est autem etiam
Causa autem hec erat; Tebaldus consul Blesensis, hoc anno (569) vir religiosus et magne literalure,

nepos regis Anglorum Henrici, contra dominum Ivo Carnotensis episcopus. Hic dum esset juvenis

suum regem Francorum arma promoverat; in cujus audivit magistrum Lanfrancum priorem Becci de
auxilium rcx Anglorum duces suos militiamque mi- sccularibus et divinis litteris tractantem in illa fa-

sit, ct regem non mediocriter afflixit. mosa scola quam Becci tenuit ; in qua multi et

1H7. Henricus 11. Ludovicas 8. Henricus l 17. nobilitate seculari honestate morum convenerunt
[lb.) Henrico Anglorum regi gravissimus labor viri prediti, et qui postea ad summum apiccm ec-
insurroxit. Juraverunt namque rex Francorum Lu- clesiastice dignitatis ct religionis attigerunt. Postea

dovicus, et comes Flandrensis Balduinus. et consul vero idem Ivo aliquandiu prefuit convcntui cano-
Andegavensis Fulco, sc Normanniam regi Hcnrico nicorum regularium sancti Quintini Belvacensis Ad
ablaturos, et Willermo filio Roberti ducis Norman- ultimum episcopus factus, rexit ecclesiam Carno-
nie eam daturos. Multi etiam procerum regis Hcn- tensem viriliteret religiose fere per annos 23. Reli-
ricirecesserunt ab eo, quod maximo ei fuit detri- quitautem multa monimenta industrie sue, religio-
mento. Qui tamen uon improvidus, in auxilio suo monasterium ca-
nis et sapientie, edificaudo scilicet

comitcm Tcbaldum predictum nepotcm suum, et nonicorum sancti Johannis de Valle (570,) in quo ct
consulem Brittannorum Conanum habebat. Venerunt sepultus est, et domos episcopii faciendo, et a ma-
igitur rcx Francorum ct dux Flandrensis cum exer lis consuetudinibus et exactionibus comitis Carno-
citu in Normanniam. In qua cum una nocte fuissent, *~> tensis idem episcopium liberando, et multa utilia

formidantes adventum regis Henrici cum Anglis et scribendo.

Normannis et Brilannis, ad sua sine bello reversi 1118. 12. 9. 18.

sunt. Hoc eodem anno pro necessitate regia geldris (Hunt. vn ) Henrici et Ludovici regum procerum-
creberrimis et exactionibus variis Anglia compressa que eorum longa debellatio gravissimeregem utrum-
est. Tonitrua vero et grandincsin Kalend Decembris quevcxavit, donec Balduinus strenuissimus Flandrie
affuerunt, et in eodem mcnse celum rubcns, acsi consul, apud Ou in Normannia sedilione militari

arderet, apparuit. Vigilia enim nativilalis Domini funestc vulneratus, ad sua recessit. Porro Robertus

faclus est ventus vchemens, silvas eradicans et do- consul de Mellent, sapientissimus in rebus seculari-
mos conterens. Passa est etiam luna eclipsim. Ter- bus omnium in Jerusalcm degentium, et regis Hen-
remotus etiam maximus factus cst in Longobardia, rici familiaris consiliarius, luce mundana caruit.

ecclesias, turrcs, domos et homines destrucns. Don- Cui successerunt filii sui, Galeranus in Normannia
nus Pontius abbas Cluniaccnsis cum vellet ad un- faclus comes Mellenti, et Robertus in Anglia factus

guom corrigereexccssus et in cibo etin vestitu quo- comcs Lecestric. (A. Rotli.) Obiit secunda Matildis

rundam monachorum, qui exteriora ejusilem mo Anglorum regina, venerabilis uxor Hcnrici regis et
I)
nastcrii ncgotia traclabanl: insurrexerunt in eum, malcr imperatricis; de cujus bonitatc largiflua et

cl crescente simullate, accusaverunt eum in pre- morum probitatc multimoda dicere per singula si

senlia Pascalis papc (n67) de quibusdam gravissi- volumus, dics delicict. Inter alia tamen bona multc
mis capitulis, licct falsis. Quibus cum dedignaretur in Anglia et Normannia ecclesie et in aliis provinclis

respondcrc,diccns nec de accusatione eorum se cu- adhuc splcndent benotioiis. Sepulta est aulom
sui

rare, nec de abbatia — confidebat enim et in bona in Westmonasterio W1 (Fulciier.) Mortuus

.
est

conscicncia ct in gcnere ulpote iilius comitis Mergu- otiani oodem anno Pasohalis papa nionso J.uuiarii,

lensis — invito papa abbaliam relinquens, Jcrosoli- cui successit Gclasius 165»8 . Obiit etiam Alexius

VAHLE LECTIONES.
1551
s. e. a. i. W. in rasura correxit Robertus. Desunt. 7i>. 8' 1 . cui habcnt : Cujus miscreatur B quo cuncta
N0T7E.
(567) Errat Birocrlus, Calixtus II fuit a 1121, (868) La Cava.
vel 1123; cf. Ouchcsne Bibl. Cluniaccnsis p. 162]ct (569) Anno 1115.
1623 (570) Propc Carnotum.
-437 CHRONICA. — AUCTARILM ROBERTl DE MONTE. 438

romanorum. francorum . anglorum. \ vocatus, cl sepullus est apud Cluniacum. Cui Guido
imperator Constantinopolitanus, cui successit Johan- Viennensis archicpiscopus successit, vocatus Calix-
nes. Mortuus insuper Arnulfus patriarcha Jerusalem, tus papa 106. Balduinus consul Flandrie pervul-

et alii proceres quam plures in mundo. Obiit etiam nus, quod in iiNormannia receperat decessit. Cui

rex Balduinus Jerusalem primus, mense Aprilis. successit Karolus cognatus ejus, filius Cnut Sancti
Iste fuit miles audacissimus, qui urbes has expu- regis Dacorum. (Fulcher.) Eodem anno Rogerius
gnavitet cepit : Achonvidelicet, Cesaream, Beritum, Anthiochie princeps cum septem milibus de suis
Sydonem, Tripolim, Arsuth ; ct terras Arabum juxta Archasium oppidum trucidatus est a Turcis.

usque ad mare Rubrum subdidit sibi. Qui decem et Itaque rex Balduinus, mortuo principe Antiocheno,
octo annis regnavit ; et successit ei sccundus Bal- rex, addito altero regno, vel ut minus dicam, prin-
duinus cognatus ejus, comcsEdessenus. ceps efticitur.

1119. Henricus 13. Ludovicus 10. Henricusl 19. •1120. 14. 11. 20.
(Hunt. vn.)Rex Henricus anno 32 e ex quo Nor- (Bunt. vii.) Rex Anglorum Henricus, omnibus
manni Angliam obtinuerunt, rcgni vero suianno 19, domitiset paciticatis inGallia, cum gaudio rediit in
pugnavit contra regcm Francorum gloriose. Prepo-
R Angliam. In lpso vero maris transitu, divino Dei
suerat quidem rex Francorum aciem proccrum, cui judicio, licet occulto, duo tilii regis Willermus et
preerat Willermus Roberti ducis, fratris Hen- ncplis 5:;
necnon multi
-

filius Ricardus, et filia regis et -

rici regis. Ipse vero cum maximis viribusin se- proceres, dapiferi, camerarii, die feslivitatis sancle
quenti erat agmine. Rex vero Henricus in prima Caterine naufragati sunt.
acic proceres suos constituerat, in secunda cum Sic mare dura supcrans tabulata per ultima serpit,
propria familia eques ipse residebat, in tercia vero
Mergit rege satos, occiditorbis honos (S71.)
filios suos cum summis viribus pedites collocave-
1121. 15. 12. 21.
rat. Igituracies prima Francorum agmen procerum
Rex Anglorum Henricus ad natale Domini fuit
Normannie statim equis depulit etdispersit. Postea
apud Branlune cum Tebaldo comile Blesensi nepote
vero aciei in qua rex Henricus inerat, collidens, ct
suo. Et post bec apud Windlcsorcs duxit Aeliz fi-
ipsaest dispcrsa. Acies itaque regales offendcrunt
liam ducis Lovanie, causa probis et pulcritudinis.
sibi invicem, et acerrime pugnatum est utrinque.
Cum aulem rex ad pascha fuisset apud Bcrchelea,
Dum haste franguntur, gladiis res agitur. lnlerim
ad pentecostenfuit diadematus cum regina sua nova
Willermus Crispinus, miles magnanimus, Henrici
apud Londoniam. In estate vero dum tenderet cum
rcgis caput bis gladio percussit. Cumque lorica im-
C exercitu in Waliam, Walenses ei supliciter obvian-
pcnetrabilis esset, magnitudinc tameu ictum ali-
tes, sccundum magnificenciaui libitussui concordati
quantulum capiti regis inserta est, ut sanguis pro-
sunt ci.
rumperet. Rex vero animi fervore commotus, per-
1122. 16. 13. 22.
cussorem suum ita repercussit, ut cum galea esset
(Hu.nt. mi.) Hcnricus rex fuit ad natalc apud
impenetrabilis, mole lamen ictus equitem et equum
Nordwic, et ad pascba apud Nordhanlune, et ad
prostravit. Qui mox ante regios pedes captus est.
pentecoslenapud Winlcshores, inde ad Londoniam
Acies veropedestris, in qua filii Henrici regis incrant,
ct Chcnt; poslea vero perrexit in Nordhumbreland
nondum pcrcutiens, scd mox percussura ex adverso
ad Dunelmiam. Obiit Rodulfus Cantuariensis archi-
surrexit. Quod Franci videntes, horrore insperato
episcopus, el Johannes Batensis episcopus.
liquefacti, terga dederunt. Henricus autcm rex vi-
clorie pcrstitit in campo, donec optimates hosiium 1123. 17. 14. 23.

caplianteregios pedes ejus suntpositi.Revcrsusvero (16.) Rcx Anglorum Henricus fuit ad natalc apud
Rothomagum, signorum sonitibus et cleri concenti- Dunslaple, el inde perrexitad Berchamestede. Inde
busDeum ctDominum exercituum benedixit, Eodem ivit rex ad Vudestoc, ad locum insignem ubi coha-
anno papa Gelasius obiil, antea Johannes Gaditanus 13 bitationem hominum et ferarum fcccrat. Ibique

VARLE LECTIONES.
552
creantur. Guilleimus ex conjuge, et Richardus cxconcubina, et filia ejus ex concubina, uxor comitis
Pertici, et neptis ejus, uxor comitis Cestrie, necnon multi habct-2.

N0T.E.
571) Adjicimus carmen, ineditum,quantumsciam, Ventrem piscis habcltumulum pro varmorc;planctu s
quodinteraliacarminaMarbodiRcdonensis,llildcberti Murmur aqum, pelagi fetor aromafuit.
aliorum, legitur in codice Bruxcllensi 8883, ssec. xn. Mors indgina ferit dignum plus vivere Mortem,
Dum mecum recolo, nil ntsi flere juvat;
Submersos equites, submersum regis alumnum Bst conanune mori, Mors nulli parcit honori ;

Angliaflet; multum nobilitatis obit. Mors esi oita piis, pwna diurna malis.
Vita jocosa perit juccnum, matura virorum. Ibimus absque mora, sed qua nescimus in hora ;
Cast'i pueUarum tot simul unda necat.
:
Est quia oita brevis, fluxa, caduca, levis.
Filius hic regis submergitur unicus Uli, Ecce satisscimus quod non evaden quimus :

Vnica spes regni, luctus uterque gravis. Scd quis erit finis ? vermis et inde cinis.
Non super hunc fkvit,ne<; lumina clausit amicus, Uic fortis miles nituit satis inter heriles.
Confertur pompa nec tumulatur humo. Mortuus ipse tamenpace quiescat. Amen
439 SIGEBERTl GEMBLACENSIS iiO

ROMANORLM. FRANXORUM. ANGLORLM. ^ fecerat, in altum crevit. Murum vero circa Burgum,
Robertus Lincoliensisepiscopus clausit diem ulti- ita ut a Willermo reg^ patre Jsuo factus fuerat, in-

mum. Unde. tactum reliquit. Ilem castellum quod vocatur Archas

Pontificum Robertus honor, quem fama superstes. 575 turre et menibus mirabiliter tirmavit. Sic etiam

Perpetuare dabit, non obiturus obit. fecit castellum Gisorz, Falesiam, Argentomagum
Undecima Jani mendacissomniamundum (576), Oximum (577), Danfrontem (578), Ambreras
Liquit, etevigilans veraperhenne via. (579). castellum de Vira, Waurei (580). Turrem
Postea vero ad festum purificationis dedit rex Vernonis similiter fecit. Vigilia sancti Martini tho-
arcliiepiscopatum Cantuarie Willermo de Curbull, nitruus magnus faclus est, et grando mire magnilu-
qui fuerat priorapud Chycce. Ad pasclia vero apud dinis. (Fulcher ) Balduinus rex Jerosolimitanus
Wincestre dedit episcopatum Lincolie Alexandro captusest a Balac quodam amirato, qui etiam anno

vcnerabili viro qui nepos est Rogerii Salesberiensis preteritoceperat Goscelinum de Turvaissel comitem

cpiscopi. Dedit eliam rex episcopatum BatbeGode- Edessenum, et Galerannum cognalum ejus.

frido cancellario regine. Atque circa pentecosten 1 12i. Henricus 18. Ludovicus 15. Hcnricus l 2i.

mare Eodem anno Augode Montfort perfe-

transiit. (Hlnt. vii.) Rex s>3 Anglorum Henricus fortunale
cerat quoddam castellum validissimum in eodem gloriticatus est. Willermus namque dc Tancarvilla

loco, quod cum rex interrogaret, noluit dare monitu camerarius ejus, cum aliis plurihus baronibusaeie-

uxoris sue, sororis Galerandi comitis Mellent, qui bus statutis confligens, cepit eomitem Mellenti 7.

jam discordia propalata a rege discesserat. Quod Kalendas Aprilis, Galerannum tunc satis juvenem,

castrum rex obsidens, cepit (76.) Deinde Pontalde- militem tamen armis fortem, et Hugonem de Mon-
meri obsidens, castellum comitis cepit. Deinde fort sororium ejus, el 1! ;
r
rr
. >nem tilium Gervasii el

Brionnium '572), sed non tam facile cepit. Posue- alios multos magne probilalis et magni nominis

ratque rex proceres suos cum magna militum copia viros, in valle videlicet juxta Borlorodum 5811 in

pluribus locis in Normannia. Que gucrra plurimum itinere munitionis castelli de Wateville. .,Rex Hen-
patriamafflixit. (ib.) Calixtus papa tenuitconcilium ricus tunc erat apud Cadomum ;
quod audiensce-
Remis (573), cui interfuit Ludovicus rex Francorurn. dere non potuit, donec oculis suis vidit. Traditi

Postea in eodem anno (Nov.) idem papa venit in igiturregi, positi sunt in carcerem, et sic magna illa

patrie dissensio finem accepit et dcslructio. (Fll-

Normanniam loqui cum Henrico rege Anglorum, ct
locuti suntinsimul in castello Gisorz magnus rex et cher.) Tirus capitur, quam moderni Sagiltam vo-

magnus sacerdos. Idem Calixtus successerat Gelasio, cant. Sidon vero contermina ejus ab incolis modo
qui Gelasius ante papatum dicebatur Johannes G s u r vocatur, et est metropolis. Capta Tyro, discordia

Gaditanus et fuerat cancellarius Paschalis pape, ct facta est propter cam inler palriarchas Jerosolimi-

Henricus tanum, et Antiochenum : dicebat cnim Antiochenus

de ore ejus fluxerRnt multe littere litterate.

rex circaturrem Rothomagi, quam ediQcavil primus tempore antiquo Tyrum fuisse ccclesie sue subje-

Ricardus dux Normannorum in palatium sibi, mu- ctam ; Jerosolimitanus vero nitcbatur privilegiis Ro-

rum altum et latum cum propugnaculis editicat, et manorum pontilicum. Si dignitates et privilegia
horum patriarcharum .i.Tusalem et Anliochie, et
cdificia admansionem regiamcongrua infra cundem
liujus litis terminationem audire vel legere cupis,
murum parat. Ipsi vero turri propugnacula, que
require in primo anno vel circa postquam Jerusalem
deerant, addit. In qua turre fenestra est, que voca-
capla csl a christianis (£/>. Cruc. [582]) Antiochia
tur Conani-Saltus ;
quia ex ca idem Henricus fecerat
civilas est pulchenima ct munilissima, copiosiorum
precipitariquendam traditorem Rothomagensisurbis
reddituum opulentissima. Sunt infra ipsam qualuor
predivitem, nomine Conanum, qui ipsam urbem
Anglorum montanee satis alte, in quarum una, sublimiori
votebat tradere hominibus Willenni regis
sed preventus cst a lidelibus Robcrli ducis, scilicet, caslellum est, quod omni civitali prominet,
(574) ;

et maxime ab Henrico fratre i|>sius, quitunc parles deorsum enim civitas esl dccenter edilicata, et dup-
ducis juvabat, unde et ipsum digna morle multavil.
" plici muro circumambita. Murus intcrior amplus el

Turrem nichiloininus excelsam tecit in caslello Ca in aera porrectus csl, cl magnis etquadris lapidibus

domensi, et murum ipsius castclli, quem paler suus compactus ct compaginalus. In quamuri compaginc
VAUI.E LECTIONES
ab
"» Initio hujus anni addit /Ecclesia Savigneji dedicata est Kal Jun, in honorem S. Trinitatis,
2. :

Huic dedica-
abbate Vitale 'ncepta ei usque ad retro chorum expleta, deinde a Gaufndo abbate perfecta.
tioni interfuerunl episcopi quinque, Turgisus, Abrincensis el Ricardus Constantiensis el
Ricardus Bajocensas
elJohannes Sagiensis et Hildebertus Cenomannensis.
NOT.E.
(572) Brionne. 579 Amlnieirs, inter DomlVout ct Mav.Min.-.

(573l A III!). (580) Waure.

(5SI) Biirgus Turoldi, jam Bomgtheroude, prope
(574 II. [OaO.cf. Ord.Vil.p.0'10.
:,-;:, Arques Rothomagum.
.>• E|>islola Cruciferorum. ta Mon. SS.
576 ArgVuian. (582) I.

"" Roberlus ordinem verborum

li imrautavit,
[577)Hiemes. III,

(578) Domfront, verba ipsa retinuit fere omnia,

 ;

441 CHRONICA. — ALCTARILM ROBERTI DE MONTE. m

romanorum. francorum. anglorum \ et ibi Symoni clerico
dedit opiscopatum Wigornie
turres sunt quinquaginta quadrigente, formosis ve- regine. quoque abbati Glastingebiri dedit
Sifrido
nustate meniis, et defense propugnaculis. Murus episcopatum Cicestrie. Porro Willermus archicpi-
exlerior non lante celsitudinis, sed tamen admirande scopus Cantuarie dedit episcopatum Rovecestrie
venustalis. Continet in se trecentas et quadraginla Johanni arcliidiacono suo. Ad pascha etiam Johan-
eeclesias. Pro suo magno primatu patriarcham ha- nes Cremensis, cardinalis Romanus, descendit in
bet, cujus patriarchatui subjiciuntur 133 episcopi. Angliam, perendinansque per episcopatus el abba-
Ab oriente quatuor claudilur montaneis. Ab occi- tias non sine maguis muneribus, ad nativitatem
dente vcro civitatis muros preterfluit fluvius, cui sancte Marie celebravit concilium sollenne apud
nomen Pharfar. Octoginta enim et quinque reges Londoniam Obiit Henricus imperator, qui duxerat
eam constiluendo sublimaverunt et nobilitaverunt, Matildem liliam regis Anglorum Ilenrici. Opere
quorum maximus et primus emersit Antiochus, de prelium e.st audire quam sevcrus Anglorum
rex
cujus nomine Antiochia nuncupata est. (V. Wilh.) Henricus fuerit in pravos Monelarios enim fere
Obiit donnus Willcrmus pie memorie, tercius abbas omnes totius Anglie fecit emcntulari , et manus
Beccensis ccclesic, vir gloriosus et honeste vite, n dexteras fabricantes nequitiam abscidi, quia m
qui 23, etatis sue anno predicti Ioci monachus effe lam furtive corruperant. Iste est i.n Anglia annus
ctus est, quindecimque annis in monachatu private karissimus omnium , iu quo vindebatur onus equi
peractis, in regimen ejusdem abbatie venerabili frumenlorium sex solidis. Henrico imperalori suc-
Anselmo successit. Quam cum 30 annis et dimidio, cessit Lotharius. Morluo Alexandro rege Scolorum,

6 diebus minus, atrenue gubernasset. 70. etatis sue successit ei David fraler ejus, vir magne sanctitatis

circiteranno, monachatus vero lere 46, migravit a et religiosus; qui tiliam Gallevi comitis et Judith
scculo, 16. Kal. Maii Cujus epitaphium decrevimus consobrine regis uxorem duxit; biuosquc comitalus
non silendum. Nordhantone el Hunlendone, quos Symon Silvanec-
Hoc tegitur tumba \fillermus tercius ubba, tensiscomes cum prefala muiiere posscderat, habuit.
Qui fuit eximius, sapiens et religiosus, llla vero peperit eitilium nomine Heuricum, duasque
Celica suspirans, mundanaque cuncta relinquens. lilias, Clariciam et Hodiernam.
Est Christum nudus devota mente secutus. 12-2G. Lotharius\. 17. 26.
Ingenium, morum probitas, splendorque parentutn Rex Anglorum Henricus ad natale
(Ib.) el pascha
Omnibus hunc carum fecerunt ac venerandum. ct pentecostenmoratus est in Normannia, et confir-
Imperio dignam speciem vitamque gerebat r matis pactis cum Francie principibus, qualia regem
Cordis mundiciam semper carnisque tenebat. gloriosissimum dccebat, circa feslum sancti Mi-
Beccum terdcnos auxit rexitque per annos, chaelis rediil in Angliam. (H. Henr.j Adduxit siqui-
Mitis subjectis dominus, durusque superbis. dem secum filiam suam Mallildem impe.rairicem,
Dum sexagenum denum venissel adannum, tanlo viro, ut prcdiclum est, vidualam. Quam cum
1'inem vivendi faciens, in pace quievit. vellentin palria illaanimo libenti iclinere dominam,
Tunc aries pei'dit consortia lucida Pliebi, noluit. (Hunt. vii.; Decessit Roberlus episcopus
Sextaque dena dies iilucescebat Aprilis, Cestrensis. Obiit Calixlus papa (583); cui successit

Huic Deus eternum tribwit conscendere regnum, Odo Hostiensis episcopus, et vocalus cst Honorius
Qualinus angelicis turmis conregnet in evum. papa 107is.
Huic successit pius Boso, in novo et veteri te- 1127. 2. 18. 27.
slamenlo apprime eruditus, vir scientie admirabilis (Hunt. vii.) Rcx Anglorum Ilcnricus curiam
et dDCtrine incomparabilis (ef //. Henr.) Tantam suam tenuit ad natale apud Windlcshores, pergens
insupergratiam ei virtus divina contuleral. ut nullus iude Londoniam. In quadragesima ct pascha fuit
tam tristis et egens consilio ad ipsum accedcret, apud Vudestoe, ubi nuntius dixit.ei: Carolus comes
quinexemplo letus et consiliatus ab ipso recederet. Flandrensis libi dilectissimus nefanda proditione
Hic dilectus a Deo, et hominibus amabilis, regi ouisus est a proceribus sui* in templo apud Bruge.
Anglorum Henrico multiim erat familiaris; quia Rex autem Francorum dedil Flandrinm Willermo
veram religionem et admirandam sanctitatem et nepoti et hosti tuo. Qui jam valde roboratus, diversis
consilium incomparabile in ipso reppereral. Qui licet cruciatibus omnes proditores Karoli multavit. Super
pene conlinua premeretur egritudine, tamen ipse his igitur rex angariatus consilium tenuit ad roga-
per Dominum, immo ut crcdimus Dcus pro ipso, tiones apud Lundoniam; el Willermus archiepi-
omnianecessaria conventui suo et supcrvenientibus, scopus Cantuarie similiter in eadem villa apud
ut opus erat, aftluenter tribuebat. Hunt. vii.) Eodem Westmoster. (//. Henr. 23 )
Cum autem ad pente-
anno obiit Teulfus Wigorniensis episcopus, et Er- costen fuisset apud Wincestre, misit filiam suam

nulfus Rovestrie episcopus. imperatricem in Normanniam desponsatam Gau-

1123 Henricus 19. Ludovicus 16. Henricus I. 23. frido, filio Fulconis consulis Andegavensis, ct post

{lb.) Rex Anglorum Henricus fuit in Normannia, regis Jerusalem ; mulierem vidolicet pollentem mo-

NOT/E.
•383 D. 2i.Dec. 1124.
143 SIGEBEKTl GEMBLACENSIS. 444
romanorum. francorim anglorum. \ dis. Intercrant siquidem illi concilio Willermus
ribus, benignam omnibus, largam in elemosinis, Cantuariensis archiepiscopus, Tustanus Eboracen-
amicam religionis. honestevite, dilectricem ecclesie, sis archiepiscopus, Alexander Lincoliensis episco-
eujus habundantia beneticiorum maxime ecclcsia pus, Bogerius Salesberiensis, Gislebertus Londo-
Beocensis non modice splendet. Be qua idem Gau- niensis, Johannes Rourecensis, Sifridus Sudsexen-
friclus tres filios genuit, Henricum, Gaufridum C5V sis, Godefridus Badensis, Symon Wirgonensis ,

Willermum (Hunt.) In augusto venit rex post liliam Evrardus Norwicensis, Bernardus Sancli Bavidis
suam in Normanniam. Ricardus vero Londoniensis Herveus primus Heliensis episcopus. Nam Winto-
episcopus obierat. Cujus episcopatum dedit Gisle- niensis et Bunelmensis et Cestrensis et Herefordcn-
bcrto Universali, viro doctissimo. Becessit etiam sis obicrant. quos Hugo de Paiens, de quo
lllis

Kieardus Herefordensis episcopus. predictum est, secum duxerat ad Jerusalem, male

1228. Lotharms 3. Ludovicus 19. Henricus 1 28. contigit; Beum siquidem offenderant Sancte Tellu-
<Ib.) Henricus rex sapienlissimus, ris incole variis sceleribus. Ut autem scriptum est
moratus in
Nonnandia, perrexit hostiliter in Franciam, quia rex in Moyse et regnum libris, non diu scelera locis illis

Francorum tuebatur nepotem suum et hostem. sunl impunita. In vigilia sancti Nicholai a paucis
Perendinans autem apud Esparlum octo diebus, paganorum multi christianornm devicti sunt, cum
tam secure ac si in regno suo esset, compulit regem antea solerct e contrario contingere. In obsidionc
Ludovicum, auxilia comiti Flandrensi non ferre. igilur bamascena, cum magna pars christianorum
His igitur peractis, revcrsus est rex Henricus in progressa cssct ad victualia perquirenda, mirati
Normanniam. Advenit autem a partibus Alemannie sunt pagani christianos plures et fortissimos se mu-
quidam dux Theodoricus Flandriam calumpnians, liebriter fugientes, et persequenles innumeros oc-
quosdam proceres Flandrie secum habens; et hoc ciderunt. Eosautem, qui fuga salutem sibi quesie-
suasu regis Henrici. Willermus autem comes Flan- rant, in montibus tempestate nivis et frigoris Beus
drensisaciebusordinatisobviam venit ei. Pugnatum ipsa nocte pcrsecutus est, ita quod vix aliquis eva-
est igitur acriter. Willermus quidem consul nume- sit. Ludovicus rex Francorum eodem anno fecit
rum suorum, cum pauci essent, solus supplebat sublimari iilium Philippum in regem (Gem. vn. 30.)
probitate inestimabili. Cruentatus igitur hostili san- Bicam quod forsitan placeat lectori et successioni-
guine, hostium cuneos ense fulmineo findebat. Ju- bus Apulie. Primus in Apulia prefuit Normannis,
venilis tunc brachii robore hostes sunt territi et dum adhuc ut advene Wimachi ducis Salerni stipen-
fuge dediti. Victoriosus igitur consul dum hostile diari cssent, Tustinus cognomento Scistcllus. Quo
n
castrum obsideret, et in crastino rcddi deberet, Beo mortuo pervenenum serpentis, quem ipse occide-
volente, parvo vulnere sauciatus in manu deperiit. rat, successit ei in principatum Rannulfus, qui con-
Noliilissimus aulem juvenum, etate brevi famam didit Aversam urbem. Huic successil Ricardus fi-

promeruit eternam: unde. lius ejus princeps Capue, qui tilio suo Jordanni reli-

Unicus ille ruit, cujus non terga sagitlam, quit moriens eundem principatum; et Jordanis filio

Cujus nosse pcdes non potuere fugam suo Ricardo juniori. Post aliquantum tcmporisCon-
Nil nisi fulmen crat, quotiens res ipsa monebat. stantiniensi Brogo, filius Tancredi de Altavilla,

Et, si non fulmen, fulminis instar erat. princeps Normannorum in Apulia factus cst. Hunc
Hugo de Paens, magister militum templi Jerusa- Wazo comes Neapolis per tradilionem in ecclesia
lem, veniens in Angliam, secum multos duxit Jeru- sancli Laurentii occidil. Iluic succcssit Hunfredus
salcm. Inter quos Fulco Andcgavensis comes, rex frater ejus, tolamque Apuliam Normannis subegit.
futurus, perrexil. Obierunt Kadulfus Flambard Bu- Ilic moriens Abajelardum filium suuni Koberto fra-

nelmiensis episcopus, et Willermus Gifardus Win- tri suo, qucm pro versutiis Wiscardum cognomina-
toniensis episcopus. [A. lioth) Obiit Gaufridus Ro- verat, cum ducatu Apulio commendavit. Robertua
I)
thomagensis archiepiscopus, mense Becembri. Suc- fratres suos, qui omnes duces vel comites faerunt
ccssit Willermo comili Flandrensi Terri de Au- scnsu se sullimitale transcendit. Nara to-
virtute ct
seis m . tam Apuliam, Calabriam, Siciliam sibi subjugavit ;

1229. 4. 19. 29. et Iransmealo mari maximam partem Grecie, At-

(Hu.nt. vii.) Kex Anglorum Henricus m omni fricc invasit. Hic multa bona fecil ; episcopatUS ct
pcne bono fortunalus, pacificatis omnibus quc in abbatias plures restauravil. (lb. 43.) Hic relicta

Francla, Fiandria, Normannia, Britannia, Cenoman- priorc uxore NormanigiMia propter consanguinitatem
nia, Andegavi erant, cum gaudio rediit in Angliam. de qua susceperat filium Boainundum noinine, du-
Ifiniii ii^itur concilium maximum Kalend. Augusti xil primogenitam filiam Gaumarii principis Salerni,
apud Londoniam deuxoribus saccrdolum prohiben- favente Gisulfo fratre predicte puelle. Minor vero

VABI.K LECTIONES.
Gaufridum K. :
'" Hie <Uia manus, eadem <iti<v ad a 1151, »on Roberti, addit : Jacobus clericus de
Venecia translulit de Greco in Latinum quosdam libros Arislotilis, et comentalus estj scilicet Topica,
Aii.il. prioreset poereriores, et Eleneos, quamvis antiquior translalio super eosdem libros baberctur D«-
sunt 2. 7b 8d..
us CHRONICA. AUGTARIUM RORERTI DE MONTE.
romanorum. francorum. anglorum. A^ ecclesiasticas cau?as decidendas, que frequentatur
soror cjus nupsit Jordani principi Capue. Roberto Romana et in aliis curiis ecclesiasticis. Hec
in curia
moricnti successit in ducatum Apulie Rogerius filius postmodum abbreviavit magister Omnebonum epi-
ejus, natus ex secunda u.xorc, ex qua genuerat tres scopus Veronensis, qui fuerat ejus discipulus. Oc-
filios et quinque (ilias. Hoc etiam Rogerio deficien- ciso Roamundo principe Antiochie, Raimundus fra-
le, et filiis suis post ipsum, Rogerius patruelis ip- ter Guillermi comitis Pictavensis duxit ejus uxorem,
sius, filius Rogerii comitis Sicilie, fratris Roberti et factus esl princeps Antiochie.
Wiscardi, solus tam Apuliam quam Siciliam obti- 1131. G. 21. 31.
nuit. Hic factus est rex anno ab incarnatione Do- (Hunt. vii ) Rcx Anglorum Henricus apud Car-
mini 1130, causa altercationis duorum apostolico- notum post natale recepit papam Innocenlium, Ana-
rum, qui tunc Rome electi crant. Quorum Anacle- cleto subjici recusans. (H Henr. 30.) Post Pascha
lus, qui Rome erat, concessit ei ut regio diademate venit idem papam Rothomagum, ct receptus est a
dccoraretur. Audiat qui mira audire desiderat: ve- rege Ilenrico honorifice; ct ojus auxilio receptus cst
nit in Normanniam de longinquis iinibus avium in- per totas Gallias. (Hcnt vu.) Post in estate rex
numerabilis multitudo; que gregatim volantes, et Henricus rediit in Angl am, secum filiam suam ad-
insuper longissima aerisspatia lenentes, ad invicem ducens. Fuit igitur in nativitate sancte Marie ma-
inter se pugnabant horribiliter, portendentes forsi- gnum placitum apud Nordhantune in quo congre- ;

tan innumera mala post mortem regis Henriq gatis omnibus principibus Anglie dcliberatum est
vcnlura. quod filia sua redderetnr viro suo consuli Andega-
1130. Lotharius. 5. Ludovicus 20 Henrkus I. 30. vcnsi, eam requirenti. Missa autem post hec filia

Honorius papa decessit. Cui successil Gregorius regis viro suo, recepta estfastu tanta viragine digno.
cardinalis presbyter 336
Romane ecclesie, vocatus Post pascha mortuus est Raginaldus abbas Rame-
Innoccntius papa 168 us . Electu«. est etiam cum eo, siensis, nove auctor ecclesie. In principio hycmis

imo intrusus per seditionem populi furentis et per obit Herveus primus Heliensis episcopus. Eodem
violentiam parentcle sue, alius cardinalis, videlicet anno mense Octobris contigit eliam. quod filius re-

Pelrus I.conis, vocatuy a populo Anaclctus; et vixe- gisFrancorum Phiiippus jam rex faclus, dum corni-
runt ambo fere octo annis. Remansit autem Ana- pedem ludens agilaret, obvium suein habuit cui ;

cletus in urbe propter fratres suos, qui erant viri cum psdes equi currentis offenderent, occidit rex
polentes et babebant principatum castelli Crescen- novus et fractis cervicibus cxpiravit. Eccc res inso-
tionis Innoccntius vero ad Cismonlanos transiit. lita ct admiratione digna ! ecce quanla cclsiludo
Unde dictum est monosticon ille : Romam Petrus^' quam leviter et quam cilo adnichilala est Eodem
!

habet, toium Gregorius orbem. (Hlnt. vii.) Rex An- mensc Innocentius papa sacravit fratrem suum Uu-
glorum Henricus fuit ad natale apud Winceastre, dovicum in regem Remis, s:itis parve etatis infan-

ad pasca apud Vudestoce. Ibi fuit accusatus Gau- tem, cum idem papa ibi tenerct concilium in fcsti-

tridus de Clintonc ct infamatus de proditione regis, vilate Crispini et Crispiniani , die dominica. Qui
falso Ad rogationes fuit apud Canluariam ad de- Deum diligens et ecclesiam, plurimum vixit ho-
dicalionem nove ecclcsie. Mense Septembri transiil neste.
in Normanniam, et ad nativitatcm sanctc Maric fuit 1132. 7. 22. 32.

Uecci, cl adduxit secum Hugonem noviter eloclum (76.)Rex Henricus fuit acl natale apud Duneslaple;
Rothomagensem archiepiscopum, qui fuerat abbas ad pascha apud Vudestoc. Post Pascha fuit placi-

Radingensis. Qui eliam sacralus est in fcsto cxal- tum apud Uondoniam, ubi de pluribus, sed et maxime
tationis sancte crucis, die dominica, archiepiscopus de discordia episcopi jSancti David et cpiscopi Cla-
Rothomagensis 50«", quem consecravit Ricardus morgensis de finibus parrochiarum suarum tracta-
Bajocensis episcopus cum cocpiscopis suis in ec- lum est. Obiit Balduinus secundus, rex Jerusalem
clcsia sancti Audoeni ii7
. Occiso Arragois comite D lercius ; et suceessit Fulco comes Andcgavcnsis,
Morafie, rex Scotie David exlunc habuit illum co- duxerat filiam predicti Balduini (584 ), exquagenuit
mitalum. Gralianus ep scopus ;
Clusinus coadunavit duos filios, Balduinum et Amaurieum. Quidam
"
decrcta valde utilia ex dccretis, canonibus 38
, do- scolaris clericus, dolore gravi anxius (585) die ac

ctoribus, legibus Romanis, sufficientia ad omnes nocle ejulansct flens ut mulier parluriens, quadam
VAUI.E LECTIONES.
557 Sequentia usque
itaprimum E. et inde 7l>. 8 J Poslea correxit, incertum quoemanus, diaconus. Ita 8°
'
.

ad anni finem in rasura scripsit Robertus ; desunt 2) Eorum loco 4. 7*. 8 d habent Eodem anno Arageis . :

comes Morafise, cum Mclcolmo, notho tilio Alexandri fralris regis David, qui ante eum regnavcrat, et cum
quinque milibus armatorum Scotiam inlravit, totam regionem sibi subjiccrc voluit. David rex tunc curie
regis Anglorum intererat; sed Odwardus, consobrinus ejus et princeps militie, cum cxercitu illi obviavit,
et" Arageis consulcm occidit, ejusque turmas prostravit, cepit atque fugavit. Deinde Moratiam defensore
dominoquc vacanlem ingressus est; totusque regionis spatiose ducatus, Dco auxiliante, per Edwardum ex-
5:j8
tunc David religioso subdilus est. canoribus E.
NOT.-E.
(584) Melisendcm
(,585) Nota-versus; carmenmajusexcerpisse videtur noster.
 ;

447 SlGEBERTl GEMBLACENSIS. 448

romanorum. i uancorum. anglorum. A mus et admodum litteralus Hic monachus et prior
nocte pre dolorc nec vigilans nec dormiens, vidit fuit Fiscannensis; et post patrem suum abbas Ra-
assistere sibi Virgincm matrcm Domhii, quam quia mesiensis, ad ullimnm vero episcopus Tedfordcn-
invocaverat, presens sibi affucrat albis inducta ve- sis. Hic emil] multa pecunia magnam partem ville
stibus, que congruunt virginibus. Manum igitur Norwicensis, et evulsis domibus et loco complanalo
porrigcns, quo plus crat dolor angens, sanum red- in maximum spatium, in oplimo Ioco super Gerne
didit penilus, qui semper erat anxius. tluvium perpulcram ecclesiam in venerationesumme
1133. Lotharius. 8. Ludovicus. 23. Henricus l 33. Tiinitatis ad memoriam illius, cujus monachus
Hunt. vn.) Hex Anglorum Henricus fuit ad na- extiterat, editicavit; addilis ctiam ofticinis per-
tale apud Winlesorcs intirmus. Ad caput jejunii grandihus ad opus monachorum neccssariis, quos
fuit conventus apud LOndoniam, supcr episcopos etibiposuitadserviendum Deo inillaecclesia, quam
Sancli David ct Glamorgensis, ol pro discordia ar- matricem et prineipalem sedem Nortful-
constituit
chiepiscopi et Lincoliensis episcopi. Ad pascha fuit cani episcopatus. (Hunt vn. Fecit cLiam rex Hen-
rex Oxineford in nova aula. Ad rogaliones fuit ricus novum episcopatum apucl Carluil, in tinihus
iterum conventus apud Wincestre super rehus pre- Anglie et Scolie ct posuit ibi episcopum primum
D ,

dictis. Post pentccoslen dedit rcx episcopatum Hc- Adalulfum priorem canonicorum regularium sancti
liensem Nigello, el episcopatum. Dunelmic B59
Gau- Oswaldi, cui solitus erat confitcri peccata sua. Hic
frido cancellario. Paulo ante dederat Winloniensem autem episcopus canonicos regulares posuit in ec-
Henrico abbati Glastonie (586) nepoti suo, qui ta- clesia sedis suc. (A. Roth.) Passus est sol eclipsim
men abbatiam cum episcopatu tenuit usque ad mor- 4 Non. Aug. Eodem die rex Henricus transfretavit
tem suam,- Herefordensem vero episcopatum Ho- in Normaniam, non rediturus; multis hoc propler
berlo de Bectona Flandrensi, viro religioso; Ces- signum quod accideral mussitantibus lloc etiam
trensem vero Rogerio archidiacono Lincolicnsi, tcmpore vena argentaria reperla fueral apud Car-
nepoti Gaufridide Clintona. Decessor ejus fuerat luil; unde investigatorcs, qui eam in visceribus
Hobertus cognomento Peccatum prcdecessor vero ; terre querebant, quingentas lihras regi Henrico an-
Roberlus Normannus de Limcsia. Hic secularibus nuatim persolvebant. Mense Marcii nalus est Henri-
intentus magis quam divinis, a rege Henrico Coven- cus Cenomanis, primogenitus tilius Gaufridi comilis
trensecenohium optinuit, ibique capitalem cathe- et Mathildis imperatricis.
dram Merciorum constituit. Habet itaque ille epi- H34. 9. 24, 31.
scopatus usque liodie tres sedes, Licifeldensem, Natus est GaulVidus secundus lilius Gaufridi
Cestrensem, Conventrensem. (V. Lanf. 12) Anno ^ Andegavensis, mense Maio in pentccosten Rolho-
siquidcm incarnationis
dominice li)7o, regnante magi. Et intirmata est mater ejus Malildis impera-
Willermorege Anglorum, anno regni ejus 9. con- trix propter difticullatem partus usque ad despera-
gregatum est Londonie concilium, prcsidenle Lan- tionem. li/. Henr. 28.) Ubi prudentia ejus eviden-
franco archiepiscopo Cantuariensi; totius Britannie
tibus indiciis manifestata est. Nam thesauros suos
insule primate, considentibus sccum viris venerabi-
orphanis, viduis et reliquis pauperibus et maxime
Iibus Thoma Eboracensi archiepiscopo, et ceteris ecclesiiset monasteriis, manu sicutlarga, ita devota
episcopis ipsius insule, el abbalibus, nec non et Monasterium vero Beccense abundantiori
distribuit.
mullis religiosi ordinis personis; in quo multa uli- benedictionc in auro el argento et lapidibus pre-
lia tam clericis quam laicis inslilula fuerunl. Con- tiosis et multiilici ornatu ecclesie, quam reliqua
ccssum estctiam inibi regali munificentia et sinodali monasteria cumulavit. [lb., "29.) Poposcit etiam pa-
auctoritate tribus episcopis, de villis^ad civitales se- trem suum, ut ibidem sepeliretur. Quod cum ille
des suas transferre; scilicet Hermanno de Sireburna prius renueret, dicens dignius esse ut Rothomagi
ad Seriberiam; Sligando de Senlengc ad Gicestrum sepulta condiretur, ubi et antecessores ejus, Hol-
;

Pelro de Licifelde ad Cestrum. De quibusdam au-DIoncmet Willermum lllium ejus dico, requiescerel
tem, qui invillis seu vicis adhuc degebant, dilatum dixit animam suam nunquam esse lelam nisi com-
est usque ad regis audientiam; videlicet Remigio pos voti in hac duntaxat parte fieret. Concessit paler
Dorchacensi, Gisone Hermeacensi, Hefalio Wellcnsi quod petebat; sed Domino volente, sanitati resti-
quorum prior ad Lincoliam, secundus ad Batam, tuta est. (Hurrr. vn.) ' |o<
'
;lI11 >° Jio
l( rex Denricus
tertius ad Telford, munihccnlia regis et suggeslione moralus eSl in Normanniam, pro gaudio nepotum
Lanfranci poslea translati sunt. Elfato, qui fuera' suorum Henrici (>! Gaufridi. Eodem anno rex Hen-
capellanus Willcrmi regis, successit apud Teldfort ricus donavit episcopatum Bajocensem Ricerdo tllio

Willermus de Belfou, vir genere nobilis et cancel- Roberli comitis Gloecestrie, episcopatum vero
lariusejusdemregis Quo in brevi defunclo successit Abrincatensem Ricardo de Belfou. Obiit Roberlus
ei dono WiUermi junioris Herbertus, vir magnani- dux Normannorum, nlius Willermi regis, qui

vaki.k LECTIONI S.
'

Duiiicliiuc E.

\<»l I

.')H(ii Glastineburv
449 CHRONICA AUCTARIUM ROBERTI DE MONTE. m
aOMANORUM. francorum. AN.&LORUM. A Colmie mons, Pons Ursonis, Castrum sancti
Angliam sihi subdidit, primogenilus ; ct sepultusest Dionysii in Leons Vallis Hodulti (588)
, turrcs

apud Gloecestrie. Ebroicarum, turres Aicntonii, lurres Constantiarum.

1133. Lotharius 10. Ludovicus 23 Henricus I 35. ^[Ib.) Fecit enim in Normannia et in Anglia mo-
Luna passa cst eclypsim i. Non. Januarii (A nasteria plurima, scilicet monastcrium Radingcnse,
Roth) Ventus vchemens faclus est horribilis et monasterium canonicorum regularium apud Circ-
menteshominum valdc deterrens, turres et domos cestre, monasterium de Prato apud Rothomagum,

dojiciens, etsilvas eradicans, in vigilia apostolorum monasterium dc .Mortuo mari. Fecit etiam alia
Symonis et Jude (587). mortem magni principis multa pietatis opera, que in libro de vita ejus

Henrici et totius patrie excidium forsitam porten- plenius enumeravimus. IIunt. viu.) Defuncto rege
dens Hunt. vn ) Hoc ctiam toto anno rex Henri- Henrico apud Sanctum Dionisium in Silva leonum
cus continue moratus est in Normannia, et sepenon 4 Non Decenbris, allatum est corpus ejus in civi-
rediturus in Angliam redire proponebat ; sed deti- tatem Rolhomagum ab archiopiscopo et episcopis et
ncbat eum filia ejus discordiis variis, que oriebantur comitibus et baronibus, qui multi convenerant, et

pluribus causis inter regem ct consulem Andcga- in ecclesia sancte Marie aperlum, et cor et lingua
vcnscm, artibus scilicet filie sue. Quibus stimula- B et viscera ejus in monasterio Prali ante altare
lionibus rex in iram et animi rancorem excitatus tumulata sunt ; corpus vero rcliquum sale multo
est ;
que a nonnullis causa naturalis rcfridationis, aspcrsum coriis est involutum, et Cadomum trans-
et poslea morlis e^us causa dictc sunt fuisse. Cum [atum, et juxta tumulum patris sui in monastcrio
igitur de venalu rex idem redissetapud Sanctum sancti Stephaui posilum.usquequo venlum ad trans-
Dionysium in Silva lconum, comedit carnes mure- fretandum convenientem exscquutores exequiarum
narum, que semper ci noccbant, et semper eas ejus haberent. Infra ergo duodccim dies natalis

amabat. Cum autem medicus hoc comedi prohibe- Domini sepultum cst in monasterio sanctc Marie
ret, non adquievit rex salubri consilio secundum Radingensi, quod a fundamentis ipse edilicaverat, et

quod dicitur Xitimur in vetitum, semper cupi-

:
ornamentis ct possessionibus ditaveral. Interfuit

musque negata. Hcc igitur comcstio, pessimi humoris exequiis ejus Slephanus jam rex nepos ejus, et

iliatrix ct consimilium vehemens cxcitatrix, senile archiepiscopus Cantuariensis Willcrmus, et alii

corpus lctalitcr refridans, subitam ct summam fecil proeeres rogui. Siquidem predietus Slephanus cum
perturbationem. Contra quod natura renitens exci- essct in comitatu suo Rolonic, audita morteavun-
tavit febrem acntam, ad impelum dissolvendum n culi sui tranfretavit cilissime in Angliam : vir magne
materiei gravissime. Cum autem restare nulla vi strenuitatis ct audacie. Et quamvis promisisset
possct, dcccssit rcx magnus, cum regnasset 33 annis sacramentum fidelitatis Anglici regni filie regis
ct -imensibus, in piima die Decembris. Hcnrici, tamen 3GI regni diadema audatia sua invasit.
II. llenr, 35.) Quod modicum prcstent, quod opcs Willcrmus Cantuaricnsis archiepiscopus, qui pri-
[magnum nichil extent. mus sacramcntum filie regis fecerat, cum in regcm
Rex probat Henricus. Rex vivens pacisamicus bencdixit, et post annum non vixit. Rogcrius Magnus
Extiterut ; siquidem prc cundis ditior iiem, Salesberiensis episcopus, qui secundus hoc idcm
Occidue genti quospretulit ordo regendi. fecerat ct omnibusaliis predictaverat. diadema eiet
Quippe pater populi, rex tutela pusilli vires auxilii sui tribuit. Unde postea, justo Dei
Dum piusipse ruit, furit impius, opprimit, urit. judicio, ab todem, quem crcavit in regem, caplus
Anglia lugeat hinc, Normannica gens fleat illinc. ct cxcruciatus, miscrandum sorlitus est extermi-
Occidis, Henrice, tuncp<xx, uunc luetus utrique. nium. Sed quid morcr ?Omnes qui Sacramentum
Quo dum dura febrisprima sub nocte Decembris mierant, tam presules quam consules, adquid inde
Mundum nudavit, mundo mala multiplicavit. Tenerint perspicuum cst. (flf. ILnr. Audita morte
Scnsu, divitiis, adita, ferilate decenti, p. rcgis Henrici, comes Andegavcnsis et uxor ejus
Mire, plus dictu, vim p< rpessis, scelerosis, Matildis, filia ejusdcm regis, absque ulladifficultate
Excellens, locuples, haud difftcilis, reverendus, castella Normannie obtinuerunt, vidclicet Danfron-
Hicjacet Henricus rex, quondam pax, decus orbis tem, Argenlolium, Oximum, Ambrcras; Gorram,
(76 31.) Nomina castellorum, que inNormannia Colmie monlcm. lsla tria ultimo nominata intcrim
exintegro fecit rex Henricus in marginc ipsius pro- comes concessit Gihcllo deMcduana, hac conditione,
vincie, hec suntDrincurtis, Novum castrum super
: ut ipsc eum fideliter adjuvaret in adquirendo here-
Eptam, Vernolium, Nonanticurtis, Ronmolendinum, dilatem uxoris sue et filiorum suorum. Dicebat enim

VARI/E LECTIONLS.
560
turrem S. Johannis juxta montem S. Mirhaelis ct alias plurcs, quassupra commcmoravimus addunt
i. 7b. 8d. Ibidem sequentia Fccit plurima desunt Fccit —
canonicorum re in rasura RotOcrtus circa a. —
1185 correxit. 50 ante et posl tamen in E erasum cst aliquid Irelus lamen vigore et prudenliam regni
'
:

7b. 8d. fr tamcn vigore el impudonlia, rcgni -2. et Henricus lluntinqd.

NOT/E.
(587) D. 27 Oct (388) Vaudreuil. ROLQ.
 i;il SIGEBERTl GEMBLACENSIS. 45-2

ROHANORUH. FRANCORUH. ANGLORLM. A sorc, 9 annis. Post quem electione totius congre-
idem Gihellus, illa oppida esse in terra sua. Bed- gationis abbas constitutus, rexit eandem abbatiam
dite sunt eliam predicto comili omnes firnii talos annis 12, diebus 12. Transiil autcm nocle nalivitalis
Willermi Talevat comitis Pontivi, quas habebat in sancli Johann :

s baptiste, hoc est 8. Kalcnd. Julii,

Normannia, quas rex Henricus habebat in manu anno elatis sue 71, monachalus vcro 47. Pau-
(390)
sua ante mortcm suam, et a quibus exulaverat eun- cisque interposilis dicbus, clectus est abbas donnus
dem Willermum. Et ideo aliquanta discordia fucrat Thebaldus, vir nobilis et probus, qui tunc erat
inter regemet comitem ct imperatricemanle mortem prior (//. Hcnr.).
ipsius regis, quia nolebat reddere Willermo cassa- Lucta jlnita cum carne, vir Israhclita
menturn suum. Eral cl alia causa ipsius discordic Abbas Boso qua Zacharie
die requievit,
major, quia rex nolebat faecre fidelitatem filie suc Filius exoritur,
quo major non reperitur
cl marito cjus idcm rcquirenti, de omnibus lirmita- SWgere cunctarum natos inter mulierum
tibusNormannie ct Anglie. Hoc enim requirebant Hcc pictate Bci tarn lete festa diei,
propter filios suos, qui erant legitimi beredes rcgis Sint ingressus ei paradisiace requiei.
Henrici. Comes vero Gaufridus benigne reddidit _ Abbas Eeccensis, cujus sermo fuit ensis.
easdem firmitates predicto Willermo. Mortuo rege, Abradens vicium ;
quo datur exicium,
ut predictum cst, optimates Normannie confestim Boso pater magnus, tumidis leo, mitibus agnus
miserunt propter comitem Tebaldum, ul veniens Et dulcis populo, fit cinis ho: tumulo,
reciperet Normanniam. Venit ilaque Rothomagum, Fit cinis hactumba, qui serpens atque columba
et postea Luxovias in sabatho jejunii decimi men- Ex probitate fuit, vivere dum potuit.
sis (589J. In crastino dum colloqueretur ipse et Ergo videns vcrsus, atra ne sit Stige mersus
comesGIocccstrie Robertus, venit nuncius de An- Regi funde prcccm, quem necis esse necem
glia, dicens Stephanum fratrem suum jam esse Credimus, et celis, scandit qua quisque fidelis
regem. Uis auditis, comes Gloeccstris reddidit Dct pius esse sibi, qui Deus exstat, ibi.

caslrum Falesie, quod habebat, absporlata prius Comes Tebaldus nepos regis Henrici, conduclus a
magna parte thesauri regis Henrici, quod nuper Roberto comite Leicestrie, obsedit pontcm sancti
allatum fueratdc Anglia. Petri, et cepit eum super Rogerium de Toenejo
1136. Lotharius 11. Ludovicics 26. Stephanus 1. (Jun ). (H. llenr.) Eodcm anno obierunt plures ex
(Hunt. vni.) Stephanus rex duxit magnum exer- principibus Anglie: Willermus Canluarie archiepi-
et rex David paciticatus est cum n scopus, Johannes episcopus Roverecestrie, Willer-
cilum in Scotiam,
eo.Hominium tamen non fecit ei, quia primus lai mus cpiscopus Exonie, Ricardus filius Gisleberli,
corum sacramentum fccerat imperatrici, sed Hen- Robertus filius Ricardi patruus ejus, Ricardus tilius
ricus filius ipsius David hominium fccit regi Ste- Balduini consobrinus ejus, secundus Willermus de
phano. Ad rogationes cum esset divulgatum regem WarennacomcsSurreie Mensc Septembris Gaufridus
csse mortuum, cepit llugo Bigog castellum Norwit, comes Andegavensis adduxit maximum exercilum
reddidit regi. llcm rex cepit castellum Bachenlum, in Normanniam usque Luxovias, quando combusta

quia Robcrlus dominus ejus a rege desciverat. Indc est eadcm civitas. In redeundo cepit Sapum (591).

obsedit Excecestre, quam lenebat Balduinus de Eadem seplimana Galerius comes Mellenti ccpit
Revers. Reddilo casteilo abstulitrex Vectam insulam apud Achinnum Rogerium de Toenio, rapine et
eidcm Balduino, cl exulavit eum ab Anglia. Mensc jncendio vacantem.
Auguslo apud Argentomagum nalus cst Guillcrmus, 1137. 12. "27. 2.
lcrcius iilius comitis Gaufridi. i
II. Henr.) Vigilia Stcphanus rcx Anglorum in quadragesima transiit

epiphanie factus est ventus maximus Obiit Wil- in Normanniam, ct obscdit Lislcbonam ct ccpit,
lcrmus Cantuariensis archiepiscopus. Et cessavit quam lcnebat Rabcllus camerarius Inde obsedit
archiepiscopatus Cantuariensis per aliquantum Grantsilvam Locutus est etiam apud Ebroicas cum
l^
temporis. Intcrim mala multa multiplicala sunt, fralre suo comite Teobaudo, et pcpigitciduo milia
non solum in Anglia, scd cliarn in Normannia et marchasargenti per annnm ;
quia comes Tebbaldus
multis aliis locis. //. Benr, 42.) Obiil pie mcmorie indignabalur quod idem Slephanus, qui junior erat,
domnus Boso, quarlus alibas Bcccensis monaslerii, acceperat coronam, que sibi, ut dicebat, debebalur.
virmagnc auctorilatis, orbi clarus, sapientia, pru- Rcddila igilur firniilale Granlsilve, conconlalus esl
dcntia, precipucque spiritu consilii pollens. Hic rex Stepbanus cum rcge Francorum. Et Euslachius
anno etalis sue circiter 23° faclus esl monachus filius ci hominumde Normannia, quead-
ejus fecil
Becci sub sancto Anselmo, ejus loci abbale, Annis jacetregno Francorum, Exinde cum Stephanus vel-
2(i inoiiac.hus sinc prelatione fuit; deinde prior sub lel irc in lerrain comilis Amlegaxensis, lacla BSt
donno WiUermo abbale, predicti Inselmi succes- discordia inagna in exercilu cjus apud Livarrou

NOT.E.
Deccmbris. BOUQ.
1889) (591) Lc Sap. inler tluviolos Touques et Charen-
Cf
(590) Vitam JJosonis auct. Milon< post tonne.
Dachsrii opera Lanfranci.
453 CHRONICA. — AUCTARIUM ROBERTI DE MONTE. 454

ROMANORUM. FRANCORUM. ^ qnocl rex quidem captorumque nonnul-

cepit arniis,
propter unam hosam vini, quam abstulerat quidam los suspendit. Walchelinus de Dovre hoc audiens,
Flandrensis cuidam armigero Hugoni de Gornai. reddidit castrum Dovre regine se obsidenli. Occu-
Facta est itaque magna dissensio inter Normannos pato igitur rege circa partes autrales Anglie, David
et Flandrenses. Rediit ergorex infecto negotio. Nec Scolorum rex innumerabilcm exercitum promovit
mora exinde, quod comes Andegavensis adduxit inAngliam. Contra quem proceres borealis ;Anglie,
exercitum multo majorem illo, quem ante anno ammonitione et jussu Tustani Eboracensis archie-
preteritoadduxerat. Intercurrenlibus tamen nuntiis piscoprrestituerunt viriliter, fixostandart, id estre-
inter ipsum et regem Stephanum, iteni dux dedit gio insigni, apud Alvertune. Ibi duodecim milia
irevias Hsque ad tres annos, hac conditione, ut rex Scotorum fama refert occisa. extra eos qui in sege-
singulis annis daret ei duo milia marchas argenti : tibus et silvis inventi sunt perempti. Ceteri vero
et de primo anno statim debitam summam accepit. minimo sanguine fuso feliciter triumpharent. Hujus
Iste trevie uno anno utrinque duraverunt, id est pugne dux fuit Willermus consul dc Albemarle et
usque ad festivitatem sancli Johannis anni fuluri. Willermus Piperellus de Nolingehan, et Walterius
His itaque gestis, rex Stephanus in adventu rediit Especet libertus de Laci, cujus frater ibi solus ex
in Angliam. (Aug Obiit Ludovicus senior rex u omnibus equitibus occisus
1.) est. Cujus eventus belli
Francorum, et successit iilius ejus Ludovicus, qui cum regi Stephano nuntiatus esset, ipse et omnes
Aquitanorum Alienor nomine,
accepit filiam ducis qui aderant, summas Deo gratias exolverunt. Hoc
ex qua genuit duas filias. (Dec. 2.) Eodem anno bellum Augusti mense factum est. In adventu Do-
mortuusest Lotharius imperator Romanorum, cui mini concilium apud Londoniam Albricus ecclesie
successit Conradus nepos Henrici quarli, mariti im- Romane legatus et Hostiensis episcopus tenuit, et
peratricis, qui ante Lotharium imperaverat Kalend ibidem, adnitente rege Stephano et regina, Tebal-
Aug. quando rex Ludovicus decesserat, combustum dus abbas Becccnsis ecclesie, vir admodum vene-
est ipsa nocte monasterium Corbeie Ipso anno tanta randus, Cantuariensis ecclesie archiepiscopus effe-
siccitas fuit, ut ctiam stanna el flumina multa sic- clus est, transactis duobus annis et dimidio, post-
carentur, terr-a in multis locis diutissime arderet, quam abbas constilulus fuerat. Consilioque ejus
arbores plurime insilvis et virgultis arescentes mo- fuit abbatia Becci sine abbate sub Ricardo et Belfou
rerentur, et arderent nullo incendente. Tebaldus priore, a nativitate Domini vel paulo anle usque ad
eleclus Beccensis ecclesie, vir magne probitalis et pentecosten, quousquevidelicct ipse a Roma rc-
scientie, henedictus est abbas ejusdem ecclesire, Hoc eodem anno, mense Octobri, Gaufridus
diret.

omni convenlu animo libenti concedente. apudRo- ^ comes Andegavensis obsederat Falesiam per 15
thomagum a domno Hugone arcbiepiscopo. diescum magno exercitu, et Robertus comes Gloe-
1138. Conradus 1. Ludovicus \. Stephanus 3. cestriecum eo, qui circa preleritum pascha con-
(HrjiST. VIII.) Stephanus 362 rex Anglorum in na- cordiam cum eo fecerat. Hoc etiam anno Oximenses
tali obsedit Bedefort ; qua reddita, exercitum pro. et Bajocenses subditi sunt ei S63 .

movit in Scotiam. Rex namque Scotorum David 1139. 2. 2. 4.

qui sacramcnlum fecerat filie rcgis Henrici, quas- (Ib.) Rex Anglorum SM Stephanus post natale cas-
sub vclamento sanctitatis per suos execrabiliter egit tellumde Slede cepit obsidione Post hec perrexit
Muiieres enim gravidas findebant, et fetus anticipa- in Scolhiam, ubi cum rem Marte et Vulcano duci-
tos abstrahebant ;
presbiteros super altaria delrun- bus ageret, rex Scolie cum eo concordari coactus
cabant, et alia multa mala perpetrabant. Quecum- est. Hcnricum igitur tilium regis Scotorum secum
quc igitur Scothi attingebant, omnia erant plena ducensin Angliam, cepit Ludelawe, ubi idem Hen-
horroris Aderat clamor mulierum, ejulalus senum, ricus unco ferreo equo abstractus pene captus est ;

morientium gemitus, vivenlium desperatio. Rex sed ipse rex ab hostibus eum splendide retraxil.

igitur Stephanus insurgens combuxit et destruxit Inde re perfecta Oxincfordiam petiit. Ubi res infa-
auslrales parles regni regisDavid, ipso quidem non " mia notabiliset ab omni consueludine
remota com-
audente ei congredi. Post pascha vero exarsit ra- Rex namque Rogerium episcopum Salesbi-
paruit.
bies proditorum nefanda. Quidam narnquc Talebot rensem, et Alexandrum Lincolicnscm ipsius nepo-
nomine tenuit contra regem castellum Hereford in tem ,violenter in curia sua cepit, nichil recti recu-
Wales, quod rex per obsidionem in sua recepil. santes.Ponens igitur ibidem Alexandrum episco-
Robertus consul de Gloecestre tenuit contra eum pum in carcerem, episcopum Salesbirensem secum
Bristond et Slede, Radulfus Luvelt castcllum de duxit ad castellum ejusdem, quod vocatur Divise,
Cari, Paganollus castellum de Ludelave, Willermus quo non erat splendidius mtra tines Europe. Anga-
de Movim castellum de Dunestor, Robertus de Ni- rians igilureum famc, et filii ejus, qui cancellarius
cole castellum de Warhan, Eustachius filius Johan- fuerat, collo laqueum innectens ut suspenderetur,
nis Mealtune, Willermus filius Alani Salopesbiri ;
sibi lali modo castellum extorsit, non satis recor-

VARI^E LECTIONES.
661
Hic incipit 8b. 563 ObiitGaufridus secundus abbas Savign. addit in 2. alia manus sec. XIII. in mar-
gine. 564 Hunc annumprecedenti jungit 8b.
43d SIGEDEDTI GEMDl.ACENSIS. 456

rOmanobum. krancoium. ANGi.oRiM. A Tiioii Ohiit Dabellus camerarius, et successit Wil-

dans honorum que in inlroilu rogni ille sihi pre lermus filius ejus. Obiit Henricus comes de Ou, et
aliis congesserat. Similiter cepit Sirchurnam, quod successil Johannes filius ejus. Ohiit Tuslatus ar-
parum Divisisdecore cedebat. Accipiensquc thcsau- chiepiscopus Eboracensis, ct successit Willermus
ros episcopi, comparavit inde Constantiamsororcm thesaurarius ejusdem ecclesie. Obiit Audoenus epi-
Ludovici regis Francorum filio suo Eustachio. Indc scopus Ebroicensis in Anglia, et successit Dotrodus
rex rediens, similiter cgit de Alexandro episcopo, vir religiosus, bonis ornatus moribus et dilectusab
donec reciperent castellum de Newcrthan amenissi- omnibus, filius Henriei comilis dc Warwic. Gaufri-
mum. Similiter redditum est ei Eslaford castellum. dus comes Andegavensis obsedit et postea destruxit
Tunc satis proxime filia regis Henrici, que fuerat in Oximensi pago castellum Fontanetum, munitissi-

imperalrix Alcmannie, cui Anglia juramcnto addicta mum et arle et natura, quia Dohertus Marmium,
fuerat Doherlus comes Gloecestrie, frater ejus
; et dominus ipsius castelli, tenebat contra eum Fale-
mense Augusto transierunt in Angliam. Invitavera» siam. Henricus (592) fit abbas Fiscannensis, nepos
enim cos Willermus de Albinneio, quiduxerat Eliz regis Stephani.
quondam reginam, que habcbat caslcllum et comi- 1U0 Conradus 3. Ludovicus 3. Stephanus 3
talum Harundel, quod rex Henricus dedcrat ei in (An. i 141. i [ib ] Dex Stephanus Lincolie urhem
dote. Appulerunt itaque apud Harundel, quia tunc infra natalc obsedit. cujus munitiones ingenio cepe-
alium portum non habebant. Exinde comcs Dober- ratDannulfus comcs Cestrensis. Sedilque ibi rex
tus cum decem mililibus et decem equestribus sa- usquc ad purificationem Tunc nam- sancte Marie.
gittariis pcrmediam lcrram Stcphani regis pernici- quc Dannulfus predictus adduxit sccum Dobertum
ter venit Warcngueford, ct inde Gloeccstrie, et nun- filium rcgis Henrici, socium suum, el proceres mul-

tiavit advenium imperatricis Brientio filio comitis tos et milites validissimos, ad obsidionem regis dis-
et Miloni de Gloeccstrie, quam reliquerat cum solvendam Cum autem consul validissimus et auda-
uxore sua et aliis impedimentis in castello Harun- cissimus paludem pene intransibilem vix transisset,
del, ubi rex Stephanus ohscdit eam,sed postea abire in ipsa die aciebus dispositis regem bello agressus
permisit pacto quodam ad Dristoul. Obiit Dogerius cst. Ipse cum suis, utviradmirande probitatis, aciem
365
prcdiclus episcopus Salesbcriensis, tam merore primam construxerat ; secundam illi, quos Slepha-
quam scnio confectus. Innocentius papa tenuit con- nus rex dehercditaverat ; lertiam Robertus dux ma-
cDium Dome, cui interfuit Tliebaldus Cantuariensis gnus cum suis. Dex interea Stephanus curarum
archiepiscopus. Electus cst ct conslitutus abbas ,, cxestuans fluctibus, missam in tanta solennitate
Deccensis ccclcsie, abomni cqualiter congregatione,
^ 1

audierat (Febr. 2.) Cum autem de more cereum

vir magne sanctitatis et scientie donnus Lelhardus. regc dignum Deo offerens, manibus Alexandri epi-
de Dcccensi prosapia natus, in ulroque testamcnto scopi imponcrcl, confractus est. Hoc fuil regi si-

apprime cruditus, pollens consilio, affabilis eloquio, gnum contricionis. Cecidit ctiam supcr altare pixis,
modcratus in verbis, discretus in disciplinis, tarde corpus Domini ineral, ahrupto vinculo, presentc
lctus in terrenis.scmper gaudcns in ctcrnis, diligcns episcopi. Hocetiam fuit regi signum ruiue. Proindc
))onos, corrigens malos ;
qui pro qualitate temporis rex strenuissimus progreditur, aciesquc cum summa
gregem sibi commissum optime rexit, licet in suo securilate hcllo disponit. Ipsc pedes oninem circa
tcmporc assidua tempestate palria turbarelur B8B
se multitudinem loricatorum, equis abductis, stri-
An. IJio. Stephanus 86fl
rcx fugavit Nigellum clissime collocavit ; consules cum suis in duabus
episcopum Heliensem de cpiscopatu suo, quianepos acichus equis pugnaturos inslituit. Deo admodum
episcopi Saleshiriensis erat, a quo invectivum in parve cquestresacies illecomparucrant ;paucosenim
progeniem ejus traxcrat. Ubi autem ad nalale vel secum ficli etfactiosi consulcsaddiixcrant. Acies au-
ad pascha fuerit, dicere non altinet ; jam quippe tem regalis maxima erat, uno tantum, scilicetipsius
curie sollennes, ct ornatus regii scematis ab anti- rcgis insignita vcxillo. Principium pugne. Acies
p.
qua serie descendens prorsus evanuerant, ingens cxheredatorum, que preibat, percussit aciem rega-
thcsauri copia depcricrat, pax in tcrra nulla, cedi- lem, in qua consul Alanuset illedeMellcnl el llugo
bus, incendiis, rapinis omnia cxtcrminahanlur ; consul dc Estangle ct Symon comes ct illc de Wa-
clamor,cl luclus, el horror ubiquc :, ' i7
. Ohiil comcs rcnna inerant, tanto impelu, quod stalim quasi in
Ehroicensis Ainalricus, et successit frater cjus Sy- ictu oculi dissipata est. el divisio corum in tria de-

VARI.E LECTIONES.
•'
memore ab omni— lurbaretur desunt Sh. Posl hosc novum annum incipiunt 2. 'i. "'>, 8d. atque
E. ,8B
Henricus Huntingd.,sequentem Rex Slepbanus Lincolie etc. numerantes '1 U 4. \. 6. <t s/V deinceps quoii ;

unice verum. .\t E, et cum eo 8b. hoc tocoin eodem annopergentes, sequenlem Rcx Slcphanus Liucolic etc.
numerant II V>. ;i et *i<- porro quibuscum inde <il> <i. IS53.
''• .*>.
> tudovicus rex Francorum » etc. eonsentit
E6. Quod quum falsum sit tamen, quum auctor ipsc codieem E. lustrans errorem non corrcxerit, nos quoqui
iiimii intaclum centuimus reliquenaum,etmarginitantum veros numeros imponendos. " Stephanus— ubi- ;

que dt sunt 7b.

MH 1

(598) DeSully.
ir;T CHROXICA. AUCTARIUM ROBERTI DE MONTE. nss

romanorum francorum. ANc.LORLM. ,\ conccrdiam fecit cum coniile Gaufrido Andegavcnsi,

venit. Alii namque eorum occisi sunt, alii capti, et concessnm est ei castellum Montiforlis, quod ex
alii aufugerunt. Acies cui principabalur con*ul de tempore mortis Hcnrici rcgis possedcrat. Subdide-
Albemarle et Willermus Yprensis percussit Walen- runt itaque se nobili principi eliam omnes Rotho-
ses, qui a lalere procedebant, et in fugam cocgit. magi, non cives urbis, scd hi vidclicct, qui com-
Sed acics consulis Cestrensis pcrcussit cohorlem mancnt cilra fluvium Sequane usque flumen Rislc.

predictam, ct dissipata csl in momenlo, sicut acies Heddita est eliam Falesia comili Gaufrido Andega-
prior. Fugerunt igitur omnes cquitcs regis, et Wil- vensi. Inceptum est capitulum Becci, tam consilio
lcrmus Yprensis, vir exconsularis et magne probi- quam auxilio Roberli Noviburgi.

tatis. Aliivero capli sunt, qui fuge non parucrunt. 1144, [H42.] Conradus 4. Ludovicus 4.
Res mira, nimis a multis miranda! cum rcx Ste- Steplianus 6.

phanus, rugiens ut leo, solus in campo pcrsisteret, Roberlus comes Gloccestrie in estalc transfrelavit
nullus ad eum accedere auderet, stridens dentibus, in Normanniam, duccns secum obsides, filios sci-
spumans ore, apri morc, hipenni quadam crebns licct comitum ct magnatum Anglie, qui imperatrici

pulsans ictibus hostium precipuos, nimis ab omni- favcbant, pctentium quatinus illoscomes Gaufridus
bus admirabatur. si ccnlum similes esscnt, cam- retineret, et ad regnum Anglic subjugandum trans-
pum diutius dcfenderent ! Cum solus ipse, vix pa- fretans sc prepararet. Quod comes ad lcmpus re-

tuit prede. Capitur igilur rex Angloium Stephanus nuit, quia rebcllionem Andegavcnsium cl aliorum

hn die purificationis sancte Marie, ct in Lincoliam homiuum suorum timebat. Tradidit lamen illi Hen-
ab hostibus diruplam miserabililer mtroductus est. ricum primogenitum filium suum, ut eum secum
Dci igilur judicio circa rcgem peracto, ducilur ad duccret Nec mora presente comitc Roberto obse-
imperatricem, et in turri de Brisloud in custodia ditcastellum Alnei(o92*) et cepit Et majori exercitu

ponitur. Tuncimpcratrix ab omni gente Anglorum congregato, pergens ad Moritolium, redditum est

suscipitur in dominam. cxceptis Kentcnsibus, ubi ei, ct Tenechebrai, Cereces, Tiliolum, scilicet qua-
tuor castella propria comitis Moritolicnsis. Inde
regina cl Willernnus Yprensis conlra eam pro viri-
bus epugnabant. Suscepta prius cst imperatrix a
i
Abrincatenses subdiderunl se eideni duci, ct Con-

legalo Homano Wintoniensi episcopo, cl mox a stantinienses. Rex Francorum Ludovicus afflixit

Londoniensibus. Igitur sive subdolorum inslinctu, comitom Tebaldum , et vaslavit terram suam ,

sive Dei nulu, expulsa est a Londoniensibus ; ct maximc in Campania, ubi combuxit castellum op-
regem tunc in compcdibus poni jussit. Post autem p timum, Vitrcium, scilicet; ubi multitudo maxima
dies aliquantos, cum avunculo suo rege Scolorum diversi sexus hominum et etatis concremali sunt.
etfratre suo Roberto viribus coactis venicns, obsedit Innocenlius papa interdixit lunc terram dominicam
turrim Wintoniensis cpiscopi; episcopus autem mi- ipsius regis, quia nolebat recipere archiepUcopum
sil pro rcgina et Willermo Yprensi et celcris proee- Bituricensem : quem tamen postea recepit; et papa
ribus Anglie. Factus est igitur utrinque exercilus absolvil cum de sacramenlo, quod irralionabilitcr

magnus. Venit landem exercilus Londoniensis; et feccrat. Ecclesia dc Bellomonte dalur ecclesie Bec-
acti numerose, qui contra imperatricem contende- ccnsi (Hunt. viii.) Rex Anglorum Stephanus con-
bant, cam reccdcrc compulerunt. Capti sunt igilur struxit castrum apud Wintoniam. Tunc superve-
multi. Captus est ct Robertus frater impcralricis, in niens mullitudo nimia hostium cx insperato, cum
cujus lurri rexerat, cujussola captione rcx evadcrc regii mililes circuitionibus bellicis incepissent, et

poterat. Absolutus est uterquc. Sic rex Dei justilia non poluissent resisterc, regem in fugam compu-
miserabiliter captus, Dei misericordiamiscrabililer lerunt ; mulli aulcm de suis capti sunt. Ciplus est
liberatus est (Nor ). Fuerat autem Robertus caplus etiam Willermus Martel dapifcr regis, qui pro re-
in die cxaltalionis sancte crucis. Eodem anno in demplionc sua dedit insigne castellum de Sires-
octavis paschc episcopus Luxovicnsis Johannes sub- b ur na. Eodcm anno rex obsedit imperalriccm apud
didit se Gaufrido comili Andegavcnsi, cl rcddidil ei ^ Oxineford, post feslum sancti Michaclis, usque ad
civitatem quam aliquandiu conlra cum tenuerat. advenlum Domini. In eo quippe termino haud pro-
Subditi sunl etiam ei omnes potcntes Luxoviensis cul a natali recessit inde imperatrix nocle per Ta-
comilalus. Circa pcntccoslen obiit predictus Johan- masim glaciatam,circumamicta veslibus albis,rever-
nes episcopus. Hic mullum episcopalcm sedem edi- beratione nivis et similitudine fallenlibus oculos

ficiis ct ornamentis accrevit. Urbem quoquc, cujus obsidentium. Abiit autem Warengum ; et sic Oxi-

muros Humbcrlus episcopus proptcr ecclesiam cdi- neford landem rcgi reddila est. Obiit Johanncs im-
ficandam dcslruxerat, menibus ambivil. Successit ei peralor Constanlinopolitanus, cum nimis intenderet
Arnulfus nepos ejus, Sagiensis archidiaconus, vir arcum cum sagitta loxicala, adeo ul in manu letaliter

admodum callidus, eloqucns, lilteratus. Walcranus vulncrarclur. Cuisuccessit Emanucl filiusejus.

comcs Mellent, qui omnibus Normannie primalibus 1142 [lli'3.] .5. 5. 7.

et firniitatibus ct redditibus ct affinibus proslabat, Obiit Ricardus Cajoccnsis episcopus; cui succcs-

NOT.F..
'>
M' Aulnay, intor Caen el Vire.

Patrol. CLX. 15
43!> SlGEBERTl GEMBLACENSIS. . UiO

R0MAN0RUM. FRANCORUM. ANT.LORLM. \ fectus est, et excommunicatus morte depascilur

sit Philippus dc Haricuria. Obiil etiam Ricardus eterna. Similiter Gaufridus consul inter acies suo-

Abrincensis episcopus, et successit Ricardus ejusdem rum confertas a quodam pcdite vilissimo solus sa-

ecclcsie dccanus. Eodcm anno comes Andegavensis gitta percussus est, et ipse vulnus ridens, post dies

ohsedit Cesarisburgum, donec ei redderelur. Reddi- tamen ex ipso vulnere excommunicatus occubuit.
tum estotiam Vernolium, et vallisRodulii. Gauterius Ecce Dei laudahilis omnibus sanctis predicanda
etiam Gifardus comes, et alii Caletenses, paccm ejusdem sceleris eadem vindicla. Dum autemecc!e-
ejus adepti sunt. Mense Septemhri eodem anno ohiit sia illa pro castello teneretur, ebullivit sanguis a
successit Guido de parictihus ccclesie etclauslri, indignationem divinam
Innocentius papa (Sept. 24), et

Castello, sancte
368 Romane ecclesie cardinalis, vo- manifestans , sceleratorum vero exterminationem

catusque est Celeslinus, papa 159 us . Sedit autem 5 denuntians. Arnulfus vero filius consulis, qui posl

menses et 5 dies (593). (Hunt. viii.) Rex Stepha- morlcm patris ecclesiam in castella retinebal, ca-

Londonie in media quadrage- ptus est et exulatus. Princeps autem militum ab

nus interfuit concilio
equo corruens cffuso cerebro expiravit. Princeps
sima, quod, quia nullus honor vel clericis vel ec-
peditum Rainerius, solitus ecclesias frangere ct in-
clesie Dei a raptoribus
bantur et redimebantur
deferehatur, et eque capie-
* -• - '---• * :. ,r:_
clerici et laici, tenuit Vin-
— ,,
,J
cendere, demum mare transiens, navis inmobilis

toniensis episcopus, urbis Rome legatus, apud facla est. Qui tercio sorle data et sibi sortita,

Londoniam, clericis pro lempore necessarium ; in missus est in scapha cum uxore et pecunia; qui

quo sancilum est, ne aliquis, qui clerico manus statim deperierunt. Navis vero ul antea paccata

violenter ingesscrit, ab alio possit absolvi, quam ab sulcavit equora. A. Roth .) Gaufridus comes Ande-
ipso papa, et in presentia ipsius. Unde clericis ali- gavensis, congregato magno cxercitu, post fcstum
quantulum serenitatis vix illuxit. Stephanus rex sancli Hylarii transiit Sequanam apud Vernum et ;

eodem anno Gaufridum de Magnavilla in curia sua metalis castris apud Sanctam Trinilalem de monte
cepitapudSanctum Albanum. Igilur ut rex liberaret Rothomagi, sequenti die, vidclicel in festivitate san-

eum, reddidit ci turrim Eondonie et castellum de ctorum Fabiani et Sebastiani (Jan. 19), receptus
Walcndene de Plaiseith. Qui carens posses-
et illud est a civibus Rothomagi sollenniter. In ipso tamen

sionibus, invasit abbatiam Ramesensem, et mona- suo introitu, et per totum diem usque post nonam,
cliis expuliis raplores immisit. Erat autem summe fuit ventus vehementissimus, silvas eradicans ct

probitatis, scd majoris in Deum obstinationis. Win- domos prosternens Rcddita urbe, homines comilis
toniensis episcopus, et postea Cantuariensis archi ^ Warenne, qui regi Stephano favebant, noluerunl
episcopus, Romam petierunt de legatione acturi, ^ turrem rcddere. Obsedit ergo eam comes Gaufridus
mortuo jam lnnoccntio papa. Decessit pie memoric et Galeranus comcs Mellent, et ceteri principes Nor-

Hugo canonicus Sancti Victoris Parisius, vir rcli- mannie, qui jam cum duce concordati eranl. Fa-
giosus, et admodum tam secularibus quam divinis ctis igitur machinis multis, non potuerunt eam ex-

litcris erudilus; relinquens multos libros in monu- pugnare propter situm loci et ipsius arcis forlitu-
36a
menlo sue scientie . dincm. In illa obsidione mortuus est comes Perlicen-
1143. [1144.] Conradus G, Ludovicus 6. sis Rotrodus, relinquens duos filios parvulos, Rotro-
Stephanus 8. dum Gaufridum (594). Uxorem vero suam postea
et
(IIlnt. viii.) Stephanus rex Lincoliam obscdit, Ludovicus rex francorum dcdil Roberlo fratri suo.
ubi cum munilioncm contra castellum, quod vi ohli- Tandem deficienle alimonia intra arcem Rotho-
nebat, consul Cestrensis construeret, operarii sui magi obsessi, reddiderunt sa ct turrcm, videlicet
ab ostibus prefocati sunt fere octoginta Rc igitur Gaufrido antea Andegavensi comili, jam exiode
impcrfecla, rex confusus abscessit, Gaufridus con- Normannorum duci Anno preterilo quedam pars

sul de Magnavilla regem validissime vexavit, et in , ejusdem turris corruerat, ex ea parte videlicet, per
omnibus valde gloriosus effulsit. Mense autem Au '
ijiiain dux Gaufridus urbem intraverat, cum ci red-

gusti miraculumjustitia sua dignum, Dei splendor dita in qua machinas suas posuit ail can-
est, et

exhihuit. Duos namquc, qui monachis avulsis, ec- dem expugnandam. Ordinatis igitur in turre
turrim
clesias Dei converterant in castella, similiter pec- et urbe, que necessaria fuerunt, dux impiger ad
cantessimili pena multavit. Robertus namque Mar- anteriora se cxtendens congregalo maximo cque-
mium, vir bellicosus, hoc in ccclesia dc Conventre stri cNcnitu, non solum suorum, scd ctiam ami-

pervcrsus excgerat. Porro Gaufridus in ccclcsia Ra- corum et dominorum — venerat enim comes Flan-
mesensi, ut diximus, scelus idem patraverat. In- drensis BOrorius ejus, cum 1400 equitibus; veneral

surgens igilur Robertus Marmium in hosles, inler et Ludovicus rcx Fiancorum cum COpiis suis, —
suorum cuneos coram ipso monaslcrio solus inter- agressus est expugnare castellum Drincurtis, quod
YARl.E LECTIONES
rasum est Marie. '
'
Decessit — scioniie m rasura ab alia manu, fortasse Roberti.
Desuntlb. 8d. quieorum loco habent: Emmanuel imperalor Constantinopolitanus duxil neplem Conradi
imperatoris Romanorum, Bororcm videlicel Priderici, qui eidem Conrado successit.
MIT.E.
(893) Potin 12 oamobiil dic 9 Martii II li.
(
5 .)'c Et Stephanum BOUQ.
 ;

461 CHKONICA. AUCTARIUM ROBERTl DE MONTE. 462

ROMANORUM. FRANCORUM. A notum carros lapidibus onustos ct lignis, annonn, et

adhuc tenebnnt ei . sistendo stipendnrii comitis rehus nliis, suis humeris trnhere ad opus ecclesio,
Warenne; qui videntes se ei non possc resistcrc, cujus turres tunc fiebant. Que qui non vidit, jam
reddiderunt prediclum castelium, licet inviti. Hugo similia non videbit. Non solum ibi, scd etiam in
etiam de Gornnco reddidit castcllum dc Leons, ti- tola penc Francia ct Normnnnin ct nliis multis lo-
mens ne comes omnem terram suam exterminaret. cis, ubique humilitns et afflictio, ubique penilentie
Pacificnlis ilaque omnibus in Normannia, exccpto et malorum remissio, ubiquc luclus et contrictio.
castello de Archis, quod Willermus monachus Flan- Vidcres feminns et homines per profundas palu-
drcnsis adhuc tenebat, propter fidelitatcm regis desgenibus traherc, verberibus ccdi, crebra ubique
Stephani, licet homines ducis Gaufridi illud sine in- miracula ficri, Deo cantus ct jubilos reddi. Extat
termissione obsiderent, rcdierunt quiquc in sua. enim dc hac re prius inaudita Hugonis epistola Ro-
Obiit Johannes Salariensis episcopus ; cui succcssit thomagcnsis archiepiscopi ad Thcodoricum epi-
Girardus canonicus cjusdem ccclesie, virjocundus scopum Ambianenscm, super hac re scicitantem.
el ndmodum liltcratus Iste Johannes rem dicmam Diccres propheliam impleri ; Spirilus vite erat in
memoria temporc Henrici rcgis effccit. Canonicos g rotis [Ezech. i, Gaufridus dux pontem Kolho-
20).
enini seculares sue ecclesic rcgulnriter et secun- magi rcficit firmissimum. Obiit Lucius papnmense
dum sancti Auguslini institutionem viverc fccit, ad- Mnrtio (Febr. 25) ; eui successit Bernnrdus, abbns
ditis officinis congruenlihus et claustro. Hoc idcm monaslerii sancti Anastasii, quod est extra muros
Johnnnes Luxoviensis, nvunculus ejus, et Gnufridus Rome, ubi Innocentius papa, qui quartus ante islum
Carnotensis cpiscopi temptarc in suis ecclesiis vo- fuerat, nbbntinm noviter fecerat de ordine mona-
luerunt ; sed in ipso conatu defecerunt. Mense chorum de Cistelth; et Bernardus abbas de Clara-
Marlio obiit Celestinus papa 'Mart. 9) ; cui succes- valle, quando illuc misit conventum, hunc prefc-
sit Girardus civis Bononiensis, canonicus rcgularis cerat maxime quia papa Romanus aliquando an-
;

et cancellarius Romane ecclcsic ct cardinalis tituli tequam ad monnchatum istc veniret, ad sacrum or-
ecclcsie sancte crucis vel Jerusalcm, quod idem est dinem illum promoverat Erat enim transmontanus,
vocatus postea Lucius II, papa 170 us qui sedituno
, utpote civis Pisensis. Fuit aulem ordinatus prima
anno. hcbdomada mensis Marlii, et vocalus est Eugenius,
1144. [114-5.] Conradusl. Ludovicus 7. papa 17Jus Inceptum est caput monaslerii Beccen-
Stephanus 9. sis ecclesie pridic Kal. Augusli, prcsente pie me-
(Hint.) Stephanus Anglorum prius in agen- morie donno Lotardo abbate 57 °.
rex £
dis circa discursus Hugonis Bigot occupalus fuit ;
1145. [1146] 8. 8. HO.
sed in estate Kobcrtus consul ct omnis inimicorum (Hunt. viii.) Rex Stephanus magnum congregans
regalium cetus castellum construxeranl apud Fe- exercitum, castellum construxit inexpugnabile, si-

rendunum : scd non segnitcr viribus coactis

rex tum contra Walingefort, ubi Rnnnulfuscomes Cc-
advolat, ct Londoniensium terribilem et numero- slrensis, jarn rcgi concordia conjunctus, cum magnis

suiri adduxit exercitum. Assilientes igitur lotis dic- intcrfuit copiis. Dehinc vero consul ipse ad regis

bus castrum, dum Koberlus consul cl fautorcs sui curiam cumpacifice venisset apud Norhantone, rex
copias mnjores non procul ab exercitu regis cxpe- niehil tale metueniem cepit et in carcerem intrusit,

ctarent ;
gloriosissima probilate, non sine mngna donec redderet ei clarissimum Lincolie castellum,
sanguinis effusione, ceperunt. Tunc demum regi quod ab eo dolose cepernt, et celera quecunque
fortuna cepit in melius permulari, et in sublimc fuerant ditionis sue castella Sic igitur codsul
protelnri. Lincolicnsis episcopus itcrum Romam ejectus carcere in liberum constitutus est arbitrium.

pergil, Alexander vidclicet; qui cum pape gratia Visis miraculis, que ficbant in locis religiosis, et

sequenti nnno rediens, a suis cumgnudio susceplus afflictione cum humilitnte multimoda. cnrris ve.nien-

est. In estnle reddilum est castellum Arcense

D tibus ; audita etiam conqueslione christianorum de
duci Gaufrido, occiso Willermo monacho fortuilu sanclis locis venientium super irruptione pagano-
in turre sagitta, qui illi prcerat. Eodcm anno rum, predicationc etiam Bcrnardi abbatis dc Clara-
(Jiui. 3) per prodilionem perdiderunt chrisliani in non contempncndte aucloritatis cui papa
ville, viri

principatu Antiochie civitalem Edcssam, quc anti- Eugcnius injunxerat hoc officium ; commoli Ludo-
quilus dicebalur Ragcs, a modcrnis vero Rohaies, vicusrex Francorum, Conradus imperator Aleman-
ct venit in potcstalem Saracenorum, occisis chri- norum, Fredcricus eliam nepos ejus dux Suevorum,
stianis, quosibi invencrunt. Gocelinus enim junior Galcrnnnus comes Mellenti tcrcius, Willcrmus dc
de Torvaisel,
comcs ipsius civilatis, tunc aberat. Wnrcnna comcs frater ejus, Theodcricus ctinm de
Hoe eodem anno ccperunt homines prius apud Car- Auseis (596) comes Flandrcnsis, et alii multi magne

VAKLK LECTIONES.
i,::!
Inceplum — ahbate desu>U8b.
NOT.E.
(595) Arques. (596) I. c. Alsatia sive Ellesath.
 G3 SIGEBERTl GEMBLACENSIS
164
ROMANORIM. IRANCORVM. ahglorum. ^ Victoris, de qua ecclcsia ordinem susceperunt. Lu-
auctoritatis ct dignitatis viri. Franci, Normanni dovicusrex Francorum et regina Alienor, et socii
Angli, et de aliis regionibus innumerabiles, non sui, quos super memoravimus, presente papa
Eu-
solum milites ct laici, sed etiam episcopi, clerici, genio in expeditionem Jerosolimitanam ituri a Pa-
monachi, crucem in humeris assumcnics, ad iter risius recesserunt. Quas tribulationes etmiseriasin
Jerosolimitanum sc prcparaverunt. Rcx autem Fran- ipsoitinere, dum per terram imperatoris Constanti-
corum, ctRobcrtus frater ejus, et Gaufridus comes nopolitani transierunt, a fame, pestilentia, incur-
Mcllcnti, et alii multi, juxta Yigeliacum die dominica sione paganorum, perpessi sunt, non est nostri stu-
in ramis palmarum crucem assumpserunt. Torna- dii enarrare. Quia enim de rapina pauperum et
censis ecclesia cepit habere proprium pontificem, ecclesiarum spoliatione
illnd iter ex majori parte
cum a tempore sancti Eligii sub Noviomagonsi epi- inceptum nec in eos, qui se inhoneste liabe-
est,

scopo egisset.DuxGaufridus sarta tecta turris Ro- bant, vindiccatum est fere nichilprosperum nichii
:

thomagcnsis queperobsidionem correpta

et castclli, memoriadignum in illa peregrinatione actitatum
fuerant, decenter restaurat. Rex Rogerius Sicilie est. Occiso a Sarracenis Raimundo principe An-
Tripolitanam provinciam in Affrica super paganos liochie, remansit uxor ejus cum filio parvulo Boe-
cepit. Inventus est buffo unus inclususin concavo mundo tercio et cum tilia Conslancia 5:4
.

lapide, in muro Ccnomannis civitalis ; quo occiso, 1117. [1U8.] 10. 10. 12.
buffones infra menia exinde fuerunt, cum antea ibi Pervenerunt christiani quocunque labore ad san-
nunquam visi fuissent l71
. Facta est eclypsis solis ctaloca in Jerusalem, et circa Augustum mensem
SKalendas Novembris(!i97). Damascum obsidentes, et dolo Jerosolimitanorum
1116. [111".] Coiiradus 9. Lndovicus 9. parum proficientes, repedare cicius studuerunt. Me-
Stephanus 11. lius accederat anno preterito christianis principil)us
(Ib.) Rex Stephanus ad natale Domini in urbe in Hispania. Nam imperator Hispaniarum, cujus
Lincoliensi diademate regaliter insignitus est, quo imperiicaput est civitas Toletum, adjutus a Pisanis
regum nullus introire, prohibentibus quibusdam su- et Genuensibus, Almariam nobilissimam urbetn
persticiosis, ausus fuerat. Unde comparet, quante super paganos cepit. Rex Gallicie, frelus auxilio
rex Stephanus audatie et animi pericula non formi- Normannorum et Anglorum et aliorum multorum,
57*. Henricus, filius ducis Gaufridi et qui navali exercitu Jerusalem petebant, [1117] Lixc-
dantis fuerit
imperatricis, dc Anglia in Normanniam veniens S73
,
bonam urbem Agarenis abstulit, sicut aliam civita-

susceptus est a conventu Becci sollempni proces- ~ tem, Samtarein (598) scilicet, anno prcterito super
sione, die ascensionis Domini. Conlroversia inler eosdem ceperat. Comes etiam Barcinonensis Tor-
monachos Recci et canonicos de Oxineford, pro ec- tosam urbem eodcm anno cepit.
clesia de Bellomontc, Parisius in presentia pape Eodem anno mortuo Ascclino Rofcnsi episcopo,
Eugenii terminata est. Eodem anno canonici regu- Tebaldus archiepiscopus Cantuariensisfratrem suum
lares auctoritate pape Eugenii positi fuerunt in ec- Gauterium archidiaconum Cantuariensem eidem ec-
clesia sancte Genovefe Parisius, quoniam scculares Morluo etiam Rogerio Cestrensi
clesie subrogavit.

canonici injuriam fecerant hominibus pape in qua episcopo in itinere Jerusalem, successit ei (399
dam processione ; et habuerunt idem canonici pri- Walterius prior, ecclesie Christi Cantuarie. Hen-
mum abbatem Henricum, priorem ecclesie sancti ricus etiam Murdarch, monachus Cistellensis, lit

YAM.ELECTIONES
571
Invenlus— fuissent Robertus ipse scripsit postea, erasis qnce primo fuerant in codtceE. In liac expe- :

ditione fuit, et multum profuit, Ricardus dc Linghenc, miles optimus, qui nuper de Hajocensi comitatu
illuc perrexeral, etarege Rogerio comitatura Andri insule, quam nuper idem rex supcr imperatorem
Constantinopolitanum ceperat, dono acceperat. Hcec habent -. 7b. 8d. quibus illa Inventus fuissent —
desunt. 57 * Omissis sequentibus llenricus —
ordinem susceperunt 2. hie addit : lloc anno donnus Serlo
abbas Savigneii se dedit ordini Cisterciensi, cum omnibus abbatiis ad se pertinentibus, et hoc fecit in
manu donm Bernardi abbatis Clarevallensis, in presentia venerabilis pape Eugenii el omnium abbatum
Cisterciensis capituli alia manus in marg
: adait El concessus esl ei el successoribus suis prioratus
:

omnium aliorum abbatum posl dompnum Cisterciensem el quatuor primos abbates. El ab eo tempore ob-
tinuit, quod continue sine interrupcione qualibet singulis annis unus eral diffinitorum abbas Savigneii.
l-.t in hac possessione fuit abbas Savigneii anno Domini 1:2 '»3, videlicet per oooaginta sex annos conlinue.
Nec mirum, si in hoc abbatia Savigne per consensum capituli honorabalur, que sua conversione ordi-
ikmii Cistercien cm, tum temporis subsitantia tenuem, plurium abbaliarum mullitudine adaugens in Do-
mino qaam plurimum honoravit, dum zelo religionis suas consueludines el Buum capitulum generaleapud
Savigneium colebat, consuetum reliquit, ut in humilitate et sancla servitute Cisterciensis ordinis susci-
peret institula. Undc bene cavere debent in posterum tam abbas Savigneii quam tota congregatio, ne in
grave Bui prejudicium istisjuribus suis fraudetur ecclesia Savigneii, nec propter hoc ipsis obrici poteril
aliquatenus conspiratio. Aliud esl enim defendere culpam persone, aliud causam el jus ecclesie buc ad :

quod tenetur es professione, quam facit, cum in abbatem benedicatur aliquis 57 ' Omissis sequentibus
'" v
fiujiis nuni omnibus 7b. habet Obiil pic memorie donnus Bildiernus oonus abbas S. Uarie l.ir<'-
:
Oc-
ciso — Constancia alia manut, fortatse Hoberti, postea addidit. Desunl -. 7b.
NOTyE.
:,'i, iKal?Mov. 1147. BOUQ. 599) \. 1 149, teste c.ervasio
Santarem,
 465 CHRONICA. — AUCTARIUM ROBERTI DE MONTE. 466

romanorum, francorum. axglorum. 4 festivitalis sancti Jacobi apostoli, a venerabili Hu-

archiepiscopus Eboraccnsis. [1148] Eugenius papa gone Rothomagcnsi archicpiscopo, ab eodem coram
in quadragcsima concilium congregavit Remis, ad conventu Beccensiin sede sua collocatus est cxtunc ;

quod venit latenter et conlra prohibilionem rcgis supra grcgcm sibi commissum pro posse suo dic
Tebaldus archiepiscopus Cantuariensis ac noctc decenter invigilans B77 . Magister Vacarius
Stephani ;

unde et favorabiliter a papa susceptus cst. Mortuo gente Longobanlus, vir honestus et juris peritus,
Roberto episcopo Herefordensi, successit Gisle- cum leges Romanas anno ab incarnatione Domini
bertus abbas Gloeceslrie. [ 1
146] Willcrmus etiam H49in Anglia discipulos doceret, et muiti tam di-
de SanclaBarbara, decanus Eboraccnsis, anno pre- vites quam pauperes ad eum causa discendi con-
lerito faclus fuerat archiepiscopus Duelmensis. fluerent; suggeslione pauperumde codice et digcsta
1148. Conradus 11. Ludovicus 11. Sle- excerptos novem libros composuit, qui sufliciuntad
phanus. 13. omnes legum lites. que in scolis frequenlari solent,
Circa adventum Domini dux Gaufridus obsedit decidendas, si quis eos perfccle noverit r,7S
(601).
in comitatu Luxoviensi castellum Roberti Berlranni Eodem anno post pascha obierat donnus Bernardus,
Fag. et dcstruxit. Mira miranda Eudonis pseudo abhas Monlis sancli Michaelis, monachus Beccen-
prophele et heretici patrala sunt, qui in concilio B sis ; qui multum intus et foris idem monasterium
^ 70
Remis dampnatuset in turre archiepiscopi retrusus, emendavit Dux Gaufridus castellum Monaslerio-
.

ut male cepit, ita deperiit. De cujus incanlationibus lum (602) in pago Pictavensi obsedit, et fecit ibi

el fantasiis et factis et dictis melius estsilere, quam tria castella Iapidea ; et duravit illa obsidio per tres
loqui (600). Rainaldus de Castellionefactuscst prin- annos, usquoquo Berlai (603) dominus casteili red-
ccps Antiochie, ducta uxore Raimundi principis S7 -\ diditse comiti. Tunc eliam comes turrem et castel-
1149. 12. 15. 14. lum fundilus evertit, Eodem anno [Mart.) turba
Obiit sancte recordationis donnus Letardus, sex- factus esl horribilis, subvertens domos, nemora et
tus abbas Bcccensis ecclesie. Vir quidcm iste vene- virgulta confringens, in quo etiam demoncs in spe-
rabilis Bcccensis indigena monachatum suscepit sub cie turpium animalium pugnasse asseruntur. Infe-
donno Willermo abbate venerando, strenueque in slivitate penlecostes David rex Scotorum accinxit
eo vivens, laudabilis vite sue cursum virgosenex armis militaribus Henricum primogenitum lilium
linivil 6 Nonas Julii, sabbato infra oclavas aposlo- ducis Gaufridi et neptis sue Malildis imperatricis,
lorum Petri et Pauli, circa 10 horam diei, anno qui anno preterilo (634) dc Normannia in Angliam
elatis sue 65, monachatus vcro a9. Rcxit autcm Iransfrctaverat. Eodem anno circa Augustum rediit

abbatiam sibi commissam prudcnter, utpote iilius C Ludovicus rex Francorum de Jerusalem. Fuit
religionis et postea pater et pius amator, anuis 10 hyemps maxima tribus mensibus continua, tam hor-
et diebus 23. ribilis, ut quidam hominum pre nimio frigoris do-
Ad patriam, pro qua suspiria tanta dedisti, lore in membris suis ledercntur quaetiam reman- ;

Hinc, Letarde pater, carne sohitus abis. sit ex maxima parlc vcrnalis agricultura, et inde
In patribus sextus, quoniam perfectus ct ipsc, subsequta est magna sterilitas. Iterum combustum
Premia cum patribus percipis ampla tuis. est mouaslerium Corbeie :m .

Julius a sexto Nonas properabal ad Idus, 1150. [1151.] 13. 13. 15.
Tuque datis scptcm partibus octo tnctis 570 . Tebaldus comes Blesensis Gaufridum fiiium ducis
Huic sancto viro successit donnus Rogerius prior Gaufridi armis militaribus decoravit. Everso castro
secundus, in utroque testamonlo aprime eruditus, Monastcriolo a duce Gaufrido, obsesso tribus castel-
necnon clcricali ac seculari scienlia decenter orna- lis lapideis per trcs annos, quod inauditum est post
lus, ct ab omni communiter congregatione elcctus, JuliumCesarem, capto etiam Bellai domino castelli,

in ipsis octavis vidclicet apostolorum Pe!ri et Pauli; contravolunlatem et prohibitionem etiam regis Lu-
quibenedictus apud Sanctum Wandregisilum in die dovici, facti sunt inimici adinviccmrexet dux Nor-
VARUE LECTIONES.
:,7s
Ainaldus (ita E,. —
principis in E. addit Robertus ipse ; dcsunt 8d. 576 Premia metis in rasura —
scripsit Rooertus Post h&: 7b. 8d. addunt :

Frumenti granum remanens in cespite sanum, Si patriam querat, qui peregrinus erat.
Donec putruerit, crescere non poterit. Tutet ab eleruo Deus hunc miseratus Avcrno,
Sic nisi nostra caro mortis tangatur amaro. Detquesibi regnum celesti lumineplcnum
Percurrens stadium non rccipit bravium. Virgo Dci mater, ne spiritus alterat ater,
Ergoscirc datur, quod non decct ut doleatur. Obtineatrugitans regnum sibi luminis optans
577
vir quidem iste —
invigilans desunl 8d. B78 Magister noverit in Robertus B ™ monachus —
emendavitdesunf 8b. M0 Obiit Renricus Filgeriarum dominus, in aecclesia Savigneii factus monachus
add. 2.
NOT.E.
f6001 Cf. supra col 265, 37ri. 604) Anno gratie 1149, mense Maio mediante,
691 (f. Savigny Gesch. dcs iloni. Rcchts IV, dicit Gervasius Durobernensis. lllud pio mensis Ja-
c. 36, p. 351. nuarii, dicit Gervasius Dorobernensis, tamen du-
(602j Munlrcuil-Bellai. n non est, Henricum arma acccpisse a. 1149.
603) Gcrardus de Berlai
 16" SIGEBERTl GEMBLACENSIS. 168

R0M.VN0RUM. FRANCORUM. ANGLORUM. A ffttic Dcus eternum tribuat conscendere regnum.

mannie Gaufridus, Jam anno prelerito (605) Henri- Quatinus angelicis turmis conregnet in cium.
cus filius ducis de Anglia redierat, et pater suus red- Hic anle mortcm Honrico duci Normannic, primo-
diderat herediUtem suam ex parte matris,scilicet
ei genito suo, concessit comitatum Andcgavensem ,•

ducatum Normannie. Facta ilaque discordia inter Gaufrido vero secundo filio dedit quatuor castella.
regem et comitem, venit rex cum magna milicia, ot Eodem anno morluus fuerat Sigcrius abbas Sancti
Eustachius filius regis Stephani cum eo in Norman- Dionisii 1152, Jan. 13j, qui idem monasterium
niam ante castellum Archas. Affuit ibidem Henricus ornamentis, possessionibus plurimum
et edificiis
econtra dux Normannorum, cum admirabili exer- auxerat. Successit ei Odo monachus ejusdom loci,
citu Normannorum, Andegavensium, Britonum ;
qui anno preterito fuerat abbas conslitutus in ecclc-
sed principes exercitus ejus, qui maturiores eo crant sia Compendii, quando rex monachos Sancti Dio-
et consilio et etate, non permiserunt, ut cum rege nisii ibidem posuerat. Decessit etiam Algarusepisco-
domino suo congredoretur, nisi amplius illum in pus Constantiensis, vir admodum religiosus, qui
aliquo quam antoa fecerat,opprimeret. Eodom anno' canonicos regulares posuit in ecclesia sancti Laudi
paulo ante, idem dux obsederat castellum Torin- de Constantia, et in ecclesia sancti Laudi Ilolho-
1j
ncium, sed propter advenlum regis infecto negotio magensis, et in ecclesia de Cesarisburgo. Cui suc
discesserat : combustis tamen domibus infra muros cessit Ricardus decanus Bajocensis. Fames peno
usque ad turrom ct parvum castellum circa eam. inaudita tempore preterito, mortalitas, saccr ignis,
Gaufridus comes Andegavensis copit castcllum do humanum genus maxime pauperiores admodum
Nube super Kobertum comitem Perticensem, quod vexat. In advenlu Domini inundaverunt flumina
anno preterito perdiderat per traditionem Johannes ultra solitum, dcjicientia pontes etiam lapideos et
filius Willermi Talevaz. Unde rex Ludovicus iratus domos vicinas. Terremotus factus osl in nocle festi-
el Robertus frater ejus, congregato ingenti exercitu vitatis sancti Nicholai. Henricus dux Normannie
venerunt usque Sagium civitatem Willormi Talevaz, receptus est in pacc ab Andegavensis, fidelilalem
ct oam combuxerunt. Ilerum rex Ludovicus con- sibi facientibus ; ct sic faclus est dux Normannorum
grcgans exercitum de omni potestate sua, mense et coinos Andogavcnsium.
Augusti fecit illum deduci super ripam Sequanc, 1151. [IJ52,] Conradus I i. Ludovicus 1 i.

inler Mellentum et Medantam (606). Ne segnius Stephanus 16.

Gaufridus comcs Andegavensis et Henricus filius Jan.) Obiit venerabiliscomes Tcbaldus Blosonsis.
ejus,dux Normannie, suas catervas ordinantes, in ncpos rcgis Henrici et frater Stephani Anglorum
margine ducatus Normannie suadefensuri consede- ^ regis, princeps magne sanctitatis et largitatis in
runt. Interim, credo disposilione divina, que vido- pauperes. Huic successerunt tres filii sni Henricus
bat, negotium illud non posse finiri sinc multa effu- primogenilus habuit comitatum Tricassinum ct
sione humani sanguinis, si uterque exercitus hinc Campaniensem, et quicquid pater ejus habuerat
indc convenirct, rex Ludovicus in civitate Parisius trans Soquanam ; Tebaldus filius secundus comila-
acuta febre interceptus, lecto prosternitur (Aug.%6). tum Carnolensem, Dunonsem
Blesensom, pagum ;

Hac de causa sapientibus viris ac religiosis intcr- Stephanus tercius honorem Sincerii 608) in
filius

currenlibus, ex utraquc parte dantur ct accipiuntur pago Bi turicensi. (Mart. 15.) Eodemanno obiit Con-
inducic, donccrex convalesceret.Quo convaleseente, radus impcrator Romanorum, qui successerat Lo-
Dei misericordia serenilas pacis rcfulsit ; reddito thario, nepos Henrici IV mariti imperatricis. Hic
Geraldo Bcrlai, pro quo in maxima parte discordia nunquam fuit Rome coronalus ; ideo nonroctc voca-
eral, el regc assumente hominium Henrici ducis de lur impcralor, sod rex AHemanorum. Buic suc<
duratu Normannie. Cum igitur a civitate I\n 'isius Fredericus nepos ejus, dux Suevorum. [1152.] Orta
uterque, seilicet ]>ater ot (ilius, leti discessissent, et simuliale intcr regem Francorum Ludovicum el

dux Henricus jussisset congregari omnes obtimalos uxorcm ejus, congregalis rcligiosis personis in qtia-
Normannie apud Luxovias in feslo exaltationis dragesima apud Balgenceium dato sacrameuto ,

sancte crucis proximo venturo, quatinus de ilincre coram archicpiscopis et episcopis, quod consan-
suo in Angliam cum eis tractaret : apud castrum guinei essent, separati sunt auctoritale christiani-
Ledi(607) paler ejus pluribus diebus gravi febre tatis. [Mart. 18.) Pos1 clausum pascha Henricus
vexatus, viam universe carnis ingrcssus est, 7 Idus dux No~rmannorum et comes Andegavensis, apud
Septembris, vir magne probitatis et industrie, suis Luxovias congregatis comilibus Normannie ct aliis
indefinite plangendus. llic solus omnium morta- primoribus, de ilinere suo in Angliam cum illis tra-
lium intramuros civitatis Cenomanice sepultus est; ctavit. Veneral enim iu quadragesima pro eo Rai-
COndilUS ost enim in ecclesia sancti juliani, anle naldus avunculus ejus, comes Cornubie. Circa pen-
crucilixum tecostcii Henricus dux Normannie, sive repentino

not.i:.
QQ&) Anno gratie 1150 in principio mensis (607 St.-Germain en Laye.
Januarii, dicil Gewasius Dorobernensis. 608 Sancerre BOUQ.
606] Manles.
469 CHRONICA. — AUCTARIUM ROBERTI DE MONTE. 470

ROMANORUM. fraiscorum. anglorum. A mane ecclesie cardinalcm presbiterum, cognomento

sivc premeditato consilio, duxit Alienor comitis- Paparo, deslinavit legatum in Hiberniam (611), cum
sam Pictavensem, quam paulo ante rex Ludovicus quatuor palliis, quorum unum dcdit episcopo Dune-

propter consanguiniiatem dimiserat. Quo audito rex line, et tria rcliqua tribus aliis episcopis ejusdem

Ludovicus commolus est contra eundem ducem. insule ; subjiciens unicuiquc coruun, qui pallia acce-
Ilabebat enim duas filias de ea, et ideo nolcbat, ut perunt, quinque alios episcopos Et hoc factum est
ab aliquo illa filios exciperet, unde predicte filie conlra consueludinem antiquorum et dignitatcm

sue exhereditarentur. Post festivitatem sancti Johan- Cantuaricnsis ecclesie, a quo solebant episcopi

nis cumdux Henricus esset apud Barbcfluvium (609), Hibernie cxpetere et accipere consecrationis bene-
et vellet transire in Angliam cum manu armata, dictionem. {Mart. 3.) Eodcm anno morlua est Ma-

convenerunt in unum Ludovieus rcx Francorum, uxor Stephani regis Anglorum 58i Johannes
lildis .

Eustachiusfilius Stephani rcgis Anglorum, Robertus monachus Sagicnsis fit secundus episcopus insule
comcs Perticensis, Henricus comes Campanicnsis, Man, que est intcr Angliam ct Hiberniam, propin-
filius Thebaldi comitis, Gaufridus etiam fratcr ducis quior tamen Anglie, quam Hibernie ; unde etepisco-
Normannie, ut ei Normannie et Andegavi comitatum pusejus subjacet archiepiscopo Eboracensi. Primus
et ducatum Aquitanie, quem cum uxore sua acce- ibi fuerat episcopus Wimundus monachus Savi-

perat, immo et omnem terram suam auferrent, quam niensis; sed propter crudelitatem suam expulsus
etiam inter se hi quinque diviserunt. Hac re cognita, fuit et privatusoculis. Mortuus est Willermus episco-
auditaetiamobsidione Novimercati (610,), ubi omnes pus Dunclmi. Mortuus est etiam Radulfus de Par-
predicti principes conveuerant, excepto Gaufrido rona, comcs Viromandorum, relinquens parvulum
fratre suo, qui cum in Andegavensi coimtatu pro filium nomine Hugonem, et unam tiliam sub tulela

posse impugnare debebat, 17 Kalend. Augusti dux Galeranni comilis Mcllenti, ncpolis sui. Hos infantes
llenricus recesstl a Barbetluvio, castello scilicet pro suscepcrat ex uxore sua juniore, filia Willcrmi ducis
viribus subventurus obsesso. In ipsa nocte fulgor Aquitanorum. Primogenitam namquo Ludovicus rex
nimius, et postea quasi dracho ingens visus est in Francoruui duxerat, ex qua genuit duas filias. Mo-
celo discurrere ab occidente in orientem. Interim ritur nichilominus Henricus filius David regis Sco-
dum dux ingentem exercitum electorum militum torum. Moritur ct junior Willermus de Romana,
ct pedilum coniraheret, redditum est castellum superstite adhuc Willcrmo patre suo, relinquens
fraude observuntium, quasi esset vi prereptum. Et duos filios nalos ex sorore Willermi comitis de
dux Henricus, quem etiam omnes fere Normanni k Albamarla. Anno superiore fuit vindemia
[1151.]
exislimabant omnem terram suam in brevi amissu- rara ct valde sera; unde et vinum nimis rarum et
rum, sapienter se habens, sua viriliter defendendo duri saporis fuit (612). Hoc autem anno fuit vindc-
ab omnibus, etiam ab inimicis laudatus est. Circa mia temporanea sed vinum carius quam anno
;

vero tinem mensis Augusti collOLatis miliubus ad prclerito; idcirco fiebant vulgo etiam in Francia
cuslodiam Normannie, ipse in Andegavensem comita- tabernc cervisie et mcdonis, quod nostra mcmoria
tum pergens, tandiu fratrem suum Gaufridum afflixit, in relroactis temporibus non fuit auditum 583
. Gau-
doneccum eo concordatus est. Inde dalis induciisin- fridus Artur, qui transtulerat historiam de regibus
ter eum et regem, preparavit se ad transfretandum Britonum de Britannico in Latinum, fit episcopus
in Angliam quare potest admirari audatia cjus.
; in Sancti Asaph in Norgualis. Sunt itaque hodie in
Eodem anno cuidam in sonnis dictum est, ut Gualia quatuor episcopatus, in Anglia decem et

manus suas et pedes truncaret, et sic salvus fieret. seplem. In octo eorum sunt monachi in episcopali-
Qui dum hoc faceret, expiravit. Micbael monachus bus sedibus — hoc in aliis provinciis aut nusquam
Bccci faclus est abbas Pratelli, in festivitate sancti aut raro invcnics; scd idco in Anglia reperitur,
Thome apostoli Ml . Eugenius papa Johannem Ro- quia primi predicatores Angiorum, scilicet Augusti-
VARLE LECTIONES.
681
Michael — apostolidestmtSb.
68s
#?'c2. addit: Hoc anno institutum est in capiluloCisterciensi,ncaliquam
novam abbatiam sinc consilio construerenl, quia numerus earum, que constructa? erant dc illo ordine,
usque ad quingentas fere abbatias processcrat. Post hujus anni capitulum domnus Serlo abbas Savigneii
apud Claramvallem remansit. curam abbatue suse volens relinquore, ex hoc sibi et ecclesire pulans consu-
lere. Et quia hoc lamdiu desideraverat ct quajsierat, utpoie amator sanctitatis ct quietis. ut inquietudines
ct vanas exaltationes refugeret, visum est Bernardo abbati de Claravalle, ut ejus petitioni assentiret, si
tamen monachi Savigneii consentircnt. Misit ergo Philippum priorem sisum, qui suasit cis, ut cederent
et alium abbatem eligerent. At illi dixerunt, consilium abhatum, qui de illa domo exierant ct cilra mare
erant super hoc se Velle habere. Convcnienles igiiur abbaies hahuerunl consilium, domnum St-rlonem
se nolle dimittere. Et tamen quia de reditu ejus dubilabant, duasalias vcncrabilcs personas elegerunl, ut
vel unam earum haberent. Sed ambe renuerunt. Nolens ergo Bcrnardus abbas omnino desolatos esse
monachos Savigneii, remisit cis domnum Serlonem, ut domum conservaret, donec ipsc illuc veniret, et
ut tam ipsi quam domui consuleret. A*. 7b. addit Deposito Vincentio abbate Castellicnensi, subrogatur
:

Silvesler , monachus Lirue.vir vencrande simplicilatis. ->™ Anno— auditum desunt 8b.

NOT/E.
v609) Rarfleur, non procul a Cherbourg. 611) A. 1150.
(HiO Inler Gournai etGisorz. [612 Cf. supra col. 275.
171 SIGEBERTl GEMBLACENSIS 472
romanohcm. t'RAM'.01U'M. \ Vernolium, ad quod regem festinarc ab exploratori-
t

nus, Mellitus, Justus, Laurentius, monachi fuerunt ]>us audierat, tendebat. Cum subilo Willermns de
— in aliis octo episcopalibus sedibus canonici secu- Paceio mandavit ei. quatinus Paceium 615) rediret
lares; in una canonici rcgulares. Eodemanno Jolian- ad quod rex cum exercitu maximo veniehat, llle im-
ncs Romanus, qui fuerat monachus a puero Sancti piger et neseius more in suhvcnicndo suis, retroacto
Sabe, ct post abbasSancte Marie in Capitolio Ko- capite equi lanta festinatione cum sociis remeavit,
mano, ct relicta eadem abbatia factus fuerat mona- ut antequam Paceium pervenirent, plurimi equo-
clius I5ecci, perrexit Romam, et indc rediens caput rum suorum aut moriui aut pene mor;ui in via rc-
hcati Felicis martyris, socii sancli Andacti, attulit manerent. Audito ducisadventu rex maluriore con-
sccum et graluito dedit illud ecclesie Becci. Pullu- silio usus, noluil terram cjus intrare ; sed ipso die
lante pernitiosa doctrina Henrici herotici, maxime Medantum Uux vero vocaios a Gisleberto de
rediit.

in Guasconia, suscilavit Dominus spiritum puelle Tegulariis, combuxit Brueroles castrum Hugonis de
junioris in illa provincia ad eandem heresim coufu- Novo castello, et alteram quandam munitionem,
tandam. Per triduum namque in unaquaque sepli- Malculfiviliam cognominatam, sitam in Dorc
mana jacebat absque voce, sensu, et etiam absque |iago. Exinde rediens in Normanniam, ct aftligens

flalu; et rediens poslmodumad se, dicebat beatam Richerium de Aquila, qui hostibus ejus subsidium
Mariam orare pro populo christiano, et beatum ferebat, cocgit eum de pace tenenda obsides dare,
Pcirum docuisse se orthodoxam fidem. Exinde de ct munitionem Bomolini, uhi raptores el excommu-
fide noslra sapienter et catholice disserebat ; et nicatos receptabat, igni tradidit Circa vcro tinem

precipue hercsim Henrici convincens, plurimos Augusti collocatis militihus adcuslodiam Norman-
ah eo seductos ad sinum sancte matris ecclesie nie, ipse in Andegavensem comitatum pergens, oh-
revocahat. sedit muniiionem Montis Sorelli, ubijugi ohsidionc

(Jul. !G) Tradita, ut predictum est, munilione coartans inclusos, Willermum dominum ipsius ca-

Novimencati Ludovico regi Francorum, idem rex stri, qui parles fratris suis juvahat, cum aliis plu-

exercitum suum usquc Calvummontem (613) revo- ribus militihus cepit. Hoc itaque infortunio et aliis

cavit.At Henricus dux Normannie, collecla non pluribus Gaufridus frater ejus coactus cst cum illo

minima manu electorum mililum et peditum, ca- reconciliari. Interca rexFrancorum de absenlia du-
slrametatus cst juxla fluvium Andelle; ubi residens cis naclus oportunitatem, instigante cum [maxime

aliquandiu afilixit illam partem Wilcasini, que est comite Roherlo fralre suo, qui duxcrat reliclam Ro-
inler Andellam et Ittam flumina, que ad ducatum ^
tronis comitis Moritonie, ct cui idcm rex dedcrat

Normanie perlinet Sed Gaufridus comes Andega- ^ castrum Dorcasinum (616), partem Burgi Tegula-

vorum post mortcm Hcnrici regis Anglorum con- ricnsis, et quendam vicum castri Vernolii, voraci-

cessit cam ad lempus Ludovico re^i Francorum, bus flammis tradidit. Caslrum ctiam Nanneliscurtis
sicut et multa alia de dominicis terris ducatus Nor- apparatu bellico cingens, nichil ei nocuit. Paucis

mannic concesserat quihusdam magnatihus ejusdem exindc diehus evolutis, dutis induciis inler regem
provincie, ut eos facerct hoc modo prompliores ad el ducem, dux preparavit se ad transfrctandum ; sed

auxilium subjiciendo sue dilioni anteqnam transiret, rex fecit reddcre trcguas Ni-
fcrcndum sihi in

predictum comitalum. Cotidie itaque dux Henricus chilominus tarren dux propositum transfretandi

in eam populatores mittebat ad querendum victualia deserens, auram ad transeundum aptam juxta na-

hominihusctjumentis sui exercitus; destruxit etiam valia operiebatur ; in quo poiest animadverti pro-
castellum Bascheriville, et duo hitas (1 audalia ejus.
ibi et igni tradidil
alia castella Chilreium et Stripinneium combussit. In capitulo Cistercieusi statulum est, ne amplius

Hoc idem significante fumo Francis, qui ex altera aliquam novam abbatiam construcrcnt, quia nume-
parte Ute fluminis castra posuerant, nec aliquid rus abbaliarum de illo ordine usque ad quingentas

suis auxilium ferentibus, munitionem etiam Hugonis u fere abbatias processerat. Mortuo Conrado impera

de Gornaco, quam Fcritatem (614) nominant, as- tore Romanorum, ut predictum est, successil Fre-

sultu capiens igni Iradidit, excepta turre, que in dericus nepos ejus. Eugenius papa fecit transferri

alto montesiiaest Denegabat cnim idem Hugo prc- de Greco in Lalinum librum Peirum Daraasceni m .

debito famulatum, et inimicos ejus ex- 1152. [1103] Fredericus 1. Ludovicus \o.
dicto duci
tra castrum Gornaci fovebat. Mediante autcm mensc Stephanus 17.

Augusti, Ludovicus rex exercitum suum fecil trans- Henricus dux Normannorum infra octavam epi-

ire Sequauam apud Mellentum; ipiod dux audiens, phauie Lransiit in Angliam oum 36 navihus. Facta

et ipse copias suas per pontem Vernonis traducens esi feclipsis solis 7Kalend. Februarii circa 8 boram,
concito gradu cum aliquantis expedilis militibus ad luna 27. Dux Normannorum obsidens castrum mu-
YARI/E LECTIONES.
iini Damasceni in E, alia manus < Idit, eodem qua "'/ a, 1128. Desunt 7b. 8d. ncquc vero 8b.
: .

|613| Chaumont, pTbpcGisorz, (615) Pacy, ad fl. Eure.

61 i La Ferie. i616) Dreux.
i73 CHRONICA AUCTARIIM ROBERTI [)E ili

uomanorum. fra.ncorum. anglorum.

J^ sidioncm, acies e regione conlra rcgem pugnaturus
nitissimum Mammcsberii, ct homines regis Stephani ordinavit. Verum intercurrentibus religiosis perso-

in eo, ad dcdilionem coegit ; licet idcm rcx cum nis, et secreto cum sumraatibus, qui in exercitu du-
phuibus milibusarmatorum in proximo essct. (Jan )
cis erant, tractantibus, ad hunc finem res deducta
Ohiit Gislebertus 617;> iilius Ricardi, et scpultusest est, ut datis quinque dicrum induciis, rex Stepha-
aputl Claram in cclla, quam Gislebertus avus cjus nus proprium caslcllum quod obsidebatur everterct,
dcderat monacbis Becci. Successit autem ei Roge- cductis lanlum 80 inilitum suorum, qui supererant;

rius fratcr suus. Post octavam paschc Ludovicus nam dux in quadam turrc lignea 20 mililes jam cc-
rex Francorum cum magno exercitu summo mane perat, exccptis G0 sagittariis, quos dccapitari fece-
vcniensde Mcdanti ad Vernonem, burgum cxtra rat. Hanc conditionem cum dux cognovisset, [licet

muros posilum combuxit, ct villam optimam ct vi- sibi magno honori esset, graviter tulit, et in hac
neacum fertilem quam Longam villam nominant.
;
dumtax it parte de infidelitate suorum, qui eandem
Irritaverat cnim iram ejus Ricardus tilius Willermi condiclioncm inlerpositione suc fidei Brmaverant,
dc Vernone, non veritus depredari mercalores in conqueslus, ne lidcm illorum irritam faceret, prc-
eonductu ipsius. Gondrada comitissa Warvicensis dictum pactum concessit. Soluta est ilaque obsidio,
ejecit custodes regisStBphani cle muniiionccivitatis ° que circa Walingcfort ordinata fuerat, rege Stc-
Warvic, eandem munilionem Henrico
et tradidit phano Cravemense subvertente. Nam anno preterilo

duci Normannorum. Moriuo Rogerio comitc War- familiaducis Henrici, que Walingefort incolebal,
viccnsi, successit ei Henricus tilius suus, natus ex nonsolumcastrum Brelewelle, quod diueosimpu-
Gondrcda sororc uterina Gaufridi comitis Mellenti. gnaverat,vcrum etiam castellum, quod rex etiam
Mortuoetiam Symonc comile Huntedonie, succcssit Stephanus contr.i jus et fas erexerat apudabbatiam
ei Simon filius ejus, quem genuerat ex filia Roberti Radingis, pessumdederat. Exinde dux Henricus cum
comitis Legeccstrie. Decessit etiam Davidrex Scolie, 300 militibus obviavit Willermo de Guerceio pre-
vir admodum religiosus, ct successerunt ei duo sui sidi Oxinefordensi, et Ricardo de Luceio,„et Wil -

nepotes, quos Henricus tilius ejus, qui anno supe- lermo Martello, et sociis eorum venientibus in ter-

riore obierat, cx iilia Willermi comitis de Warenna, rani suam, et fugavit eos usque Oxinefort, et cepit

sorore vidclicet uterina Gaufridi comitis Mellcnti, ex eis 20 milites ; predam autem innumerabilem,
genuerat. Primogenitus horum, scilicet Mcicomus, quam vciites et levis armature viri, qui eum prose-
regnum Scotie adcptus est ; frater ejus Willermus cuti fucrant, ex circumjacenle regionc congregave-
comitalum Lodonensem r,s:'-
Mense Julio, 7 Idus .
rant, jussit eis reddi quorum fuerat, dicens, senon
ejusdem mcnsis viam universe carnis ingressus est ' ad hoc ut raperet, sed ut a rapina potenlum popu-
vencrabilis memorie Eugenius III papa, vir admo-
lum pauperum liberaret, venisse. Dux Normannie

dum religiosus, in elemosinis largus, in judiciis ju- cepit castrum munitissimum ct divitiis opulentum
stus, omnibus tam pauperibus quam divilibus affa-
et cujusdam comilatus capud, scilicet Stanfort.

bilis et jocundus ad cujus tumulum, qui ei in ec-

Circa tinem Julii mensis Ludovicus rex Francorum,
;

clesia beati Petri venerabiliter factus est, miracula congregans maximum cxercitum cx omni potestale

post transitum ejus statim appnrueruut, (iul. 9,)

sua, obsedit castrum Vcrnonis tere pcr 15 dies.

Successit ei Conradus Sabinensis episcopus, aposto- Cumque nichil proliceret nec crebris assullibus ncc
licc sedisin urbe dumtaxatin agendis episcopalibus, divcrsis machinis, et comes' Morinorum, quos mo-
dum papa dcest, ex antiqua consueludine, pro di- derni Flandros nominant, in cujus mulliplici militia

gnitate loci sui vicarius, qui erat natione Romanus, rex maxime coniidcbat, vellet discedere : ne pre-
vir grandcvus ct apud Romanos auctoritate precla- dictus rex inglorius recederet, si omnino nichil pro-

rus, exinde vocatus Anastasius IV, papa vidclicet fecissel, egit secretis conventionibus et promissis
172u^ cum Ricardo de Vemone, ut saltem vexillum ejus

Henricus dux Normannorum obsedit caslrum j

in turre levaretur, ct eadem turris Goclio filio Bal-

Cravemense, quod rex Stephanns fecerat haud pro- drici cuslodienda commitleretur, qui utrique, regi

cul a Warengefort, quatinus mililes ducis, qui in scilicet et Ricardo, bcneficio casamenli obnoxius
predicto castro erant, a transitu pontis Tamisie erat.Mense Septembri rex Francorum cum paucis
prohiberet. Capto pro majori parte castello Crave- veniens, et quasi latenler, combuxit quandam par-
mense, cum rcx Stephanus illo appropinquaretcum tcm burgi Vernolii.
nonnimio apparatu bellico, ut suis secundum con- Mortuo Willermo de Paceio absque Iibcris, red-
dictum subvcniret, dux inlrepidus, nccdeserens ob- ditum csl caslrum Paceii Robeito tilio Roberti co-

VARLE LECTIONES.
b85
Hic Anno prescnti post pentccoslcn vcnit Savigneium donnus Gotsuinus abbas Cistercii,
2. addit :

donnumque Scrlonem secum reduxit cl electus est in abbaiem Savigneii donnus Ricardus de Curccio.
;

ejusdem ecclesie monachus, qui in cadcm abbatia in prudentia et honestale ab adolesccntia excreverat,
atquc in ea diu prior cxtilerat ; ei paulo post : Ubiit et Gotsuinus quintus abbas Cislcrciensis, cui successit
Lambertus abbas.
NO I I

(61 7; De Clara. lilius Ricardi dc Bieniaite.

175 SIGEBERTI GEMBLACEJNSIS. 476

rohanoruu. anclorcm i iwm.oiu m. A ^t dux bcnigne conccssit, ut rex lota sua vita, si

initis Legecestrie, quia pertinebat ad bonorcm Bri- vellel, regnum tencret ; sic tamen, ut in presentia-

tolii (618), unde ille erat legilimus bercs cx partc pum ipsc rex ct episcopi et ceteri potentes sacra-
matris sue. Discordia inter Symoncm comitem menlo fitmarcnt, quod dux post mortem regis, si
Ebroicensem el filios Ascelini Goelli, scilicet et Wil- ipse eum superviveret, pacifice et absque conlradi-
lermum Lupellum ct Rogerium Balbum qua inva- ; ctione regnum haberet. Juratum est etiam, quod
lescente, predictus comes fere totam lerram eorum possessiones, que direpte erant ab invasoribus, ad
dcpopulatus est, absque firmitatibus (G\9). Nonis antiquos et legitimos possessorcs revocarentur, quo-
Augusli facto tonitruo magno circa occubitum solis, rum fuerant tempore llenrici optimi regis ; de ca-
fulmen cecidit Becci in sunimitate caniini cujusdam stellis etiam, que post mortem predicli regis facta
camerc site super preterflueiitem aquam ; et divi- fuerant, ut evcrterentur quorum mulliludo ad ;

dens eundem caminum, mediam partem ejus dejecit, 37o 887 summam excrevcrat. Banulfus comes Ce-
reliqua medietate stante 586 . Mulier quedam rcligiosa strie moritur, relinquens successorem sui honoris
dc provincia Lofhariensi, babens spiritumprophetie, Hugonem filium, natum ex filia Roberti comilis
misit litteras capitulo Cislerciensi valde obscuras et „ Gloecestrie. Bobertus de Monteforti cepit avunculum
quasi per integumentum loquenles;inquibus tamcn suum Gualerannum comitem Mellenti, in colloquio
polerat animadverli, quod aliquantulumet teporem condicto haud procul a burgo Bernai. Obsesso ca-
onlinis et frigus notarct caritatis. Hecpredixerat stro Orbec (621) ab hominibus comilis Gualeranni,
Eugeniopape, quod circa octavum annum sui sa- inquo idem comcs tenebatur, tandem comes liber
cerdotii et pacem habiturus essctet vitc fincm, Ter- dimissus est, rcddita prius prcdicto nepoti suo tcrre
cius Balduinus rex Jerosolimitanus, gratia Dei pre- de Monteforti.
currcntc, diu obsidens civitatem Ascalonem, tandcm
1153. [1154 ] Fredericus 2. Ludovicus 16.
cepit eam, et dedit eam Amalrico fratri suo, comiti
Stephanus 1 8.
.loppensi. Bogerius rex Sicilie per ammiralios suos
cepit Tonitam urbem maximam Ludovicus rex Francorum duxit uxorem filiam
(620j, in Affrica.
Mortuo Bicardo Anforsi regis Hispaniarum. Caput regui hujus regis
episcopo Abrincensi in itinere
civitas est Toletum qucm, quia principatur reguHs
Rome, cum illuc perrexisset causa altercationis ;

Arragonum ct Gallicie, imperatorem llispaniarum

duorum electorum abbatie Montis sancli Michaelis,
appellant; Walerannus comes Mellenti. obsidens
Herberluscapellanus ducis Normanie factus est epi-
castrum Montisfortis, fugalus est ignominiose a ne-
scopus predicte sedis {Aug. 10. Mense Aueusti,
_ r pote suo Boberto, eversis duobus castelhs, que lpse
circa
,.,•
octavas sancti Laurentii,
.. , ... .

moritur Eustacbius
, .
Vj r
..
prope Montcmtortem crexerat.
. _
Roeenus
.'.!,.
rex Sicihe
c, •
r
«...,.
• •
i a i i .
hlius Slepliani regis Anglorum, quia prcdatus fue- '
. . _ „,-,,
... , .

., ,. .
„, montur -i Kalendas Martn; huic successit Willer
rat, ut quidam dicunt, tcrram sancti tulmundi rcgis
mus filius suus, quem pater ante mortem suam su-
el martiris in ipsa feslivitate sancti Laurenlii. In
blimatum in regem consortem rCgni feccrat. Hic
eisdem octavis nascitur filius Henrico duci Norman-
duxit filiam regis Navarrorum Garsie, sororcm sci-
nie ex uxore sua Alienor comilissa Pictavensi. Vo-
licetSanceii junioris;et suscepit cx ea filium pri-
catusestidem puer Willermus, quod nomen quasi
mogenitum, nomine Rogerium. Mortuo, ut predi-
proprium est comitibus Pietavorum et ducibus
ctum cst, Henrico archiepiscopo Eboracensi, Ana-
Aquitanorum, Venerabilis Bernardus primus abbas
stasius papa restituit in eandem sedem Willermum,
Clarevallis, vir admirande religionis et doctrine ef-
donans ei pallium, ct consecrans Rome in presen-
liumane vite salisfecit moricndo LiKalendas
ficacis,
tia ejus Hugoncm de Puisat episcopum Dunelmi,
Scptembris, relinquens sapientie sue plurimadocu-
nepotem Stephani regis Anglorum. Ilunc Willermum
menta, maxime in commentariis in canlica canti-
Eugenius papa decessor Anastasii dcposuerat. Circa
corum. ( ui successit Bobertus Flandnta, qui crat
pascha llenncus dux Normannorum transtretavit in
abbas n ,7 i^
i
r. i -i •

Dunensis. Decessit nichilominus Ilenncus L) .. . , .

Normanniani, et cepit rcvocare paulatim et pruden-

Mtirdac archicpiscopus Eboracensis, monachus Ci-
terinjus pro|)rium sua dominica, que pater suus,
sterciensis.
urgente necessitate, primoribus Normannie ad tem-
Stephanus rcx Anglorum ct Hcnricus dux Nor- pus concesserat. Inde profectus in Aquitaniam re-
mannie, cognatus ejus, 8 Idus Novembris, juslicia bellioncm quorundam repressil. Willermus archi-
de celo prospiciente, concordati sunt hoc modo. episcopus Eboracensis reversus in Angliam,dumdi-
Rex prius recognovit in conventu episcoporum ct vina misteria consummat, hausto in ipso calicc, ut
comitum et rcliquorum obtimatum heredilarium aiunt, vencno, nioiilur. Cui successit Rogerius
jus, quod dux llcnricus liabebal in regnum Anglie. dc Ponte episcopi, archidiaconus Cantuariensis m .

VABLELECTIOM S.
iJonis siante desunt 8b. est inE.
M7 numerus
Post hcec in ES alia manus inesrtum an erasus m ,

Boberti , inter hanc lineam numeros III. XVll XIX. MCLIV. eademque sequens voco-
et sequentem inseruii
bulum Hense in rasuruscripsit. Reliquis omnibus hi numeri desunt, quod unioe rectum. AOhinc igitur, his

NOT/E.
618) Breteuil inter Evreux etMoulins (620) Tunis.
(fii9) |. e. exceptis castellU. (68lj Inter Lisicux etL'Aigle.
477 CBRONICA, ALCTARILM ROBERTI DE MONTE i78

romanorim. fra.noorim. anglorum. \ Obiit g Kalendas Decembris Anastasius papa Ro-

Mense Maio, 6 Kalendas Junii, feria 5 infra octa- manus; et successit ei Nicholaus episcopus Alba-
vas pentecosles. monaslerium beati Miehaelis de nensis, papa videlicet 173 , vocalus Adrianus IV,
Poriculo maris posl trihulationem, quam per quin- vir quidem religiosus et natione Anglicus, qui prius
quennium fere jugem passum tuerat, Deo miseranle fuerat abbas eanonieorum regularium Santi Rufi
aliquantulum respiravit, electo unanimiter ab omni in Provincia, sed ab Eugenio predecessore suo fa-
conventu Roberto de Torinneio, priore claustrali ctus fuerat episcopus Albanensis 389
. Moritur etiam
Beccensis monasterii. Eodem mense dux Hcnricus Gisleberlus episcopus Pictavensis, vir religiosus et
rediens de Aquitania, Hothomagi in die festivitatis multiplicisdoctrine, qui psalmos et epistolas Pauli
sancti Johannis Bapliste gratanter assensum pre- luculenter exposuit. Ludovicus rex Francorum gra-
buit predicte electioni, quam archiepiscopus Ro- tia orationis perrexit ad Sanctum Jacobum de Gal-
thomagensis Hugo, vir summe religionis ct indu- licia, ct ab imperatore Hispaniarum socero suo fa-
slrie, cum imperalrice matre ducis antea ut prcsen- vorabiliter in Hispania susceptus cst. Henricus dux
tes libentissime contirmaverant. Sequenti Normannorum 7 Idus Decembris in Angliam trans-
vero
mer.se tn festivitate sancte Marie Magdalene, pre- » fretans, cum magno tripudio clericorum et Iaicorum
dictus electus benedictus est in abbatem apud San exceptus cst. 13 Kalendas Januarii, die dominica
ctum Philibertum de Monleforti ab Herberto epi- anle nativitatem Domini, apud Westmonasterium
scopo Abrincatensi et Girardo Sagiensi, presentibus ab omnibus electus et in regem unctus est a Theo-
abbaiibus Rogerio Beccensi, Michaele Pratellensi, baldo archiepiscopo Cantuariensi. Affuerunt ctiam
Hugone de Sancto Salvatore Constanlini. Mense episcopi omnes Anglici regni, Rogerius archiepi-
Augusto concordati sunt Ludovicus Francorum rex scopus Eboracensis. Ricardus episcopus Lundo-
et dux Normannorum Henricus hoc modo. Rex red- niensis, Henricus Wintoniensis, Robertus Linco-
didit ei duo castella. Vernum et Novum mercatum ;
liensis, Gualterius Cestrensis, Gislebertus Herefor-
et dux dedit ei duo milia marcarum argenti pro re- densis, Robertus Batcnsis, Johannes Wingorniensis,
sarciendo dampno, quod rex passus fuerat in ca- Robertus Exoniensis, Hilarius Ceslensis, Gosceli-
picndo, muniendo, tenendo easdem firmitates. Rei- nus Salesberiensis, Galterius Roffensis, Nigellus
naldus de Castelliolo, factus princeps Antiochie, Heliensis, Willermus Nothvicensis, Hugo Dunelmen-
ducta Constantia rclicta Raimundi principis, quem sis, Adalulfus Carlivensis. Affuerunl et de Nor-
Turci eodem anuo ,
quo rex Francorum Ludovicus mannia vir religiosus ac timens Deum venerabilis
de Jerusalem rediit, occiderant, contra eosdem Tur- -
Hugo archiepiscopus Rothomagensis Philippus ,

cos viriliter agens, tria castella illis abstulit, que Bajocensis, Arnulfus Lexoviensis, Herbertus Abrin-

fucrant christianorum. Circa Kalendas Octobris censisepiscopi. Aftucrunt comites regni ibius, et de

Henricus dux Normannorum, sopita adversa vali- regno Francorum Theodericus comes Flandrensis,
ludine, Deo miserante, qua periculosc laboraverat, et alii plures. Facta est eclypsis lune dominica (G23)

accitus a rege Francorum cum exercitu perrexit in antc natalem Domini.

59 °.
Wilcasinum, ct pacificavit cum
Goscelinum rege 1155. Fredericus 3. Ludovicus 18
Crispinum. Inde rcdiens, obsedit Torinneium fere Henricus 2.

per 15 dies, incipiens ibi tria castella. Reddito ca- Rex Henricus cepitrevocare injuspropriumurbes,
stello, et pacificato Ricardo filio comitis, qui illud castella, villas, que ad coronam regni perlinebant,
municipium tenucrat, audito veridico nuntio de castclla noviter facta destruendo, et expellendo dc
morte Stephani regis Anglorum, locutus cum matre regno maxime Flandrenses; et deponendoquosdam
sua imperatrice, convocatisque fratribus suis, Gau- imaginarios 624 ) et pseudocomiles, quibus rex Sle-
frido et Willermo, et episcopis et optimatibus Nor- phanusomniapene adtiscumpertinenlia minuscaute
niannie, venit Barbcfluvium, et ibi per unum men- distribuerat. Factus cst terrcmotus 15 Kaiendas Fe-
sem expectavit ventum oportunum ad transfretan- jj bruarii 3J1 maxiine in Burgundia, adeo nt tc ,

dum. Obierat enim 8 Kalendas Novembris Stcpha- nocte festivitalis sancte Prisce virginis senlirelur
nus rex Anglorum cujus corpus tumulatum cst in
; apud Cluniacum; et quoddam castellum, quod erat
monasterio Fassehan (G22), quod Matildis uxor ejus desertum, haud procul a Cluniaco situm, absorlum
editicaveral, ubi ipsa et filius ejus primogenitus iret in abyssum et spatium, in quo castellum fue- ,

Euslachius sepulti sunt. Inlerim pax summa erat in rat, replerelur aqua inestimabilis profunditatis. Na-

Anglii, timore ct amore Henrici ducis, quem omnes lus est Londonie pridie Kalendas Martii, feria 2,
venturum et regcm fulurum non dubitabant. filius Henrico regi Anglorum ex uxore sua regina

YARI.E LECTIONES.
omissis, chronologia codicis E, inde ab a. 1140, turbata, restituitur. Sequentia Men.se Constantini desunt —
8b. Celerum in verbis « Ludovicus rex Fr a incipit E6. 8 ° vocalus Albanensis desunt 8b. Bic incipit
59 °
ita correctum.cx Marcii ; hoc habent 7b. 8d.
•'"
Roberti opus in editione principc. ita E. rell.

NOT.E.
(622) Fevcrsham. (624) Imaginaire
623 Polius die Martis, 21 Dec. BOL'0.
 ;

479 SIGEBERTl GEMBLACENSJS. 180

ro.manoium. francorum. anglorum. j\ rendo rogno Hibornic ct Guillcrmo fratri suo dando,
Alienor, et vocatus est Henricus. Henricus rex An- cum obtimatibus suis tractavit. Quod quia matri
glorum exhercdilavit Willermum Peurel de Nothin- ejus impcratrici non placuit, intcrmissa esl ad tem-
guehan, causa vcneficii, quod fuerat propinatum pus illa expedilio. Henricus episcopus Winlhonie,
Ranulfo comiti Cestrie. In consortio hujus pcslis clam premisso thesauro suo per abbatem Cluignia-
plurcs parlicipes ct conscii extitisse dicuntur Hoc cum absque licentia regis et quasi latentcr recessit
anno frequenter terremotus per totam quadragesi- ab Anglia. Ideo rex Henricus omnia castella ejus
mam accidit in Burgundia et Langobardia; 18 Ka- pcssundedit B95
.

lendas Maii, feria G eliam apud Montem sancti Mi- 1150. Frcdericus 5. Ludovicus 19. Hcnricus 2.
chaelis terremotum sensimus ante solis ortum. Mor- Rex Henricus transfretaturus apud Dovram maro
luo Roberto Exoniensi episcopo, successit Robertus intravit, ct apulit apud Wisant. In puriticatione
decanus Salesberie. Morluus est Balduinus de Re- sancte Marie fuit Rothomagi et in sequenti ebdo- ;

divers, et succcssit Ricardus filius ejus 592

. Domi- mada locutus est cum rege Francorum Ludovico in
nica post octavam pasche, videlicet 4 ldus Aprilis, confinioNormannie et Francie. Inde rediens Rolho-
Henricus rex apud Warengefort fecit obtimates An- magum, venerunt ad eum Terricus Flandrensium
glici regni jurare liilelilatcm Guillermo primogenito B comes, et uxor ejus, amita ipsius regis, ct Gaufre
suo, de regno Anglie; et si idem puer immalura dus frater ejus. Sed Gaufredo non suscipientc ea
morte occumbcret, llenrico fratri suo. Sopita dis- que illi a rege offerebantur, recessit in Andcgaven-
cordia, que erat inter regem Anglorum Henricum sem pagum, et rex Henricus e vestigio illam sub-
ct Rogerium filium Milonis de Glocestria propter secutus cst 596
. Circa hoc tempus inundatione Ty-
lurrem Gloeccstrie, Hugo de Mortuomari, vir arro- beris facta non modica, Rome in quadam insula
gantissimus ct de se presumens munivit castella ojusdem fluminis, in ecclesiola antiqua, invenhim
suacontra rcgem. Ilico re.x Hcnricus obsedit omnia ost in quodam sarcofaco corpus beati Barlholomei
castella ipsius, id est Bruge, Wigemore, Cleoberci, apostoli, tolum inle.rum exccpto corio, quod re-
quorum ultimum post aliquantulum temporis cepit mansit Bencventi, quando Otho imperator capta ea-
etdestruxit. 15 Kalendas Julii, prima hora noctis, dem civitate corpus predicti apostoli transtulit Ro-
eclypsis lune accidit. Mense Julio, Nonis ejusdem, mam, sicut due tabule cree demonstrant, scripte
Hugo de Morluomari pacilicatus est cum rege Hcn- litteris Grecis et Latinis, que reperte fuerunt cum
rico, redditis
castellis Bruge et Wigemore. Garne- corpore apostoli. Repertum est eliam in eadem ec-
riusabbas Majorismonasterii moritur, et successit clesia corpus Pauhni Nolani episcopi. Gaufridus fra-
Roberlus natione Brito. Mortuo Rogerio tilio Milonis C ter Henrici Anglorum, cxpulso Hoello comite
regis
do Glocccslria , comite Hefordensi , successit ei Britannic, copit Nanneticam civitatem, conscnlien-
Gautcrus frater ejus in paternam hcredilatem tan- libus civibus Guillermus rex Sicilie civilatem Bar
lum;nam comilatum Herefort et civitatem Gloece- funditus evcrtit, preter ecclesiam sancti Nicholai
slrie rex Henricus retinuit in manu sua. Fredericus quia civcs illius Grecis faventes, nequissime contra
rex Alemannorum Romam perrexit, ot ab Adriano ipsum conspiraverant. Grecos eliam terra et mari
papa contra Romanorum voluntatem receptus et in idem rex superavit, et de spoliis eorum locupleta-
ecclesia beati Pctri in imperatorem ab eo est con- lus est, et ea que perdiderat castella et civilalos in

secratus. Volens aulem ultra progredi, scilicet in jus proprium revocavit. Exhereditavit ctiam comi-
Apuliam, —
condixerant enim sibi per legatos suos lom Robcrtum de Bascnvilla cognalum suum, quia
ipse etManuel imperator Constantinopolitanus, qui ab ipso dcsciverat Nichilominus cum papa Adriano
duxerat sororem ejus M3 ut venientes ex diversis
, pacem fecit, concedendo ei consecraliones episco-
parlibus pessundarent rcgnum Apulic et regcm ejus porum regni sui et ducatus, sicut antiquilus eas
Guillermum — mutata protinus voluntate Romana; unde discordia fucrat in-
in palriam habuit ecclcsia
suam so recepit. llcc tamcn Guillermo regi Apulie ^ ter patrcm suum regem Rogerium, et Innoccnlium
Lollum defuit. Nam Robcrtus comes de Basevilla, et Eugenium Romanos pontifices. Idem vero apo-
qui orat cognatus M * ejus, et Ricardus de Ling. co- stolicus concessit ei regnum Sicilie et ducatum
mes Andrie, puiantos rogem mortuum, cum non Apulie et principatum Capue r 97 In octavis pente- '
.

esset, — cgrotaverat enim, sed tamen postea con- oostcs Ilugo Rothomagensis archiepiscopus el Ro-
valuit — per regnuin Vpulie gravitor dobachati suut. trocus Ebroiccnsis el Ricardus Constanticnsis «t
Pirca festuin sancli Michaelis Henricus rex Anglo- Hcrbertus Abrincatensis episcopi apud Morotonium
rum, habito concilio apud Wincestrc, de conqvii- levaverunt corpus beati Firmati. Cum autem ar-

VARLE LECTIONES.
Mortnua ejua tirsunt 8d, im q. ,|. s e. jam erasa sunt in E.
f
M * ita correetum in E. Prftw
.

fuerat; qui babebat, in conjugio cognatam. ,M Hic desinit prima manus m8d., quaf hucusque emnia
scripsit. ^
Hic desinii prima manui in E Qua sequitur, ipsius videtur esse Roberti. Desinit quoque "2. >n
^ndegavcnsem pagum, quibus aliamanus addidit : cum ita coarlavit, ul secum pacem lacere compel-
oulluinque ex castellis quos tenebal ei reliquid preler Nannelcnsem urbem; pecuniam tamen per
annos singulos se ei -daturum promisit M1 Post hcsc i» t.atramentumpaulomutatur\ mama eodem, ted
quse mox >» habituminvidii minuscultum.
481 CHROXICA — ADCTARIUM ROBERTI DE MOXTE 182

romanorum. francorum. anglorum. ^ hac de causa major pars Briltannorum receperunt

chiepiscopus inde ad 31ontem sancti Michaelis ora- comitem Conanum in ducem Brittannie, cxcepto
tionis ct nos visitandi gratia venisset, et nos sua Johanne Dolensi, qui adhuc pro viribus Conano et

jocunda exhortatione et collocutione quatuor dies coadjutoribus ejus resistit. Fredericus imperator
exhilarasset, altare crucifixi fecit consecrari ab Her- Alemannorum duxit filiam Guillermi comitis Ma-
berto Abrincatensi episcopo 6 fcria ; ipse vero se- sconensis (6251, ct cepit cum ca civilatem Veson-
quenli sabbato altare beate Marie in cripta aquilo- tionem et alias multas, quas pater ejus tenuerat de
nali noviler reedificatum consecravit In quo altari duce Burgundie. Pars tamen illius honoris quedam
reposuimus reliquias vestimentorum, ut putamus, remansit Rainaldo comili, patruo ejusdcm puclle 601 .

ipsius domine nostre, quas in pixide plumbea in

1157. Fredericus 6. Ludovicus 20. Henricus 3.
veteri ara ibidem reppereramus 598 In pago Pari- .

siaccnsi cappa Salvatoris nostri monasterio Argen- Venerabilis Petrus Clugniacensis abbas 8 Kalen-
toilo divine revelatione reperta est, inconsubtilis et dasJanuarii ingressusest viam universe carnis .02)1 .

subrufi coloris; quam, sicut litere cum ea reperte Guillermus rex Sicilie navali expcditionc per admi-
indicabant, gloriosa mater illius fecit ci cum adhuc ralios suos cepit Sibillam civitatem metropolim, si-

esset puer. 3 Kalendas Junii, feria 4, vigilia ascen- " lam inter Affricam ct Babilonem. Est autem eadem
sionis Domini, circa meridiem, per dimidiam fere civitas caput regni insule Gerp, in qua idem rcx
horam circulus maxime latitudinis apparuit in cir- habilatores christianos inmisit, et eis archiepisco-

cuitu solis, ignei et cerulei coloris. Obiit Guillermus pum prefecit. Sabbato infra octavas pasche, in
primogenitus filius Henrici regisAnglorum, et se- Abrincalino, villa que vocatur Landa Aronis, circa
pultus est Radingis ad pedes Henrici regis proavi meridiem quasi de terra emergens turbo maximus,
sui. Obiit nichilominus Adalulfus, primus cpisco- queque proxima involvit et rapuit ad ultimum ;

pus de Carloil. Obiit etiam Gislebertus de Gant. Et quasi quedam columpna rubei et cerulei coloris
Symon juvenis, filius comitis Symonis, cum care- sub lurbinc ascendente in sublime stetit, ct vide-
ret terra, dono rcgis Henrici accepit fiiiam ejus uni- bantur et audiebantur quasi sagitle et lancce in
cam cum honore ejus 5 ". Henricus rex Anglorum ipsa columpna defigi, licet non appareret intuenti -

cepit castrum Mirebellum, et Chinonem longa ob- bus qui eas agitaret In turbine qui stabat super co-
sidione. Lobdunum veio est ei rcdditum, quando lumpnam, apparebant quasi diverse species volu-
paeiticatus est cum eo Gaufridus fraler suus, hac crum in eodcm volilantium. Subsecuta est iilico in
condiiione inlerposita ;
quod rcx daret ei singulis „ eadcm villa mortalitas hominum, inter quos et do-
annis mille libras Angiiec monete, el duo milia li- minns ville occubuit. Xec solum in illa villa, sed
bras Andegavensis Deo favente discordia,
: et ita etiam mullis locis Xormannie et finitimarum re-
que diu duraverat imer eos, mense Julio sopita est. gionum, mortalilas hoc anno crassata est. Monachi
Mortuo Alano episcopo Rodonensi, successit ei Ste- clauslrales Cluniaci tumulluaria electione, immo in-
pbanus abbas Sancti Floientii, vir religiosus et 600 trusione, quendam semilaicum Robertum Grossum,
litteratus et eloqucns. Obiit etiam Ingelbaudus ar- cognatum comitis Flandrie, pro parentela sua ele-
chiepiscopus Turonensis, et successit ei Gotho gerunt, reclamantibus maturiuribus viris et honestis
Britto episcopus Sancti Briocci. Conanus comes de personis, que de eodem monasterio ad pastoralem
Richemont vcniens de Anglia in minorem Britan- curam assumpli fuerant. Obiit Girardus episcopus
niam, obsedit urbem Redonensem et cepit, fugato Sagiensis.
Eudone vicecomite vitrico suo. Hoc anno fulgura Henricus rex Anglorum post octavas pasche apud
et tempcstates mense Julio frcquenter in Xormannia Barbelluvium transivit in Angliam, et Malchomus
acciderunt, Unde in pluribus locis messis periit, et rex Scotorum reddidit ei, quicquid habebat de do-
homines fulgurati interierunt. Subsecuta est ha- mino suo, id est civitatem Carluith, Castrum puel-
bundantia pluvie, que cepit medio mense Augusti, super Tynam, larum 60s
Baenburc, Xovum castrum
que impedivit ct collectionem messium et subse-D etcomitatum Lodonensem. Et rex reddidit ei comi-
quentem seminumsparsioncm. Ex qua jugi inunda- tatum Huntedonie. Similiter Guillermus filius Ste-
tione pluviarum, que diu duravit, multc lurres et phani regis, qui erat comes civitatis Constantiarum,
ecclesie el antique macerie in Xormannia et Anglia id est Moritonii, et in Anglia comes Surreie, id est
corruerunt. Radulfus de Fulgeriis cepit in quodam dc Warenna, propter filiam tercii Guillermi de Wa-
confliclu Eudonem vicecomitem de Porrehoit; et renna, quam duxerat, reddidit ei Penevesel et Xor-
VARL£ LECTIOXES
538 f.um reppereramus desunt 8b. 8h. "
Et S_\mon -- ejusjn E. postca additam sed marmeadem. Extal
s

quoque in 8b. 8d. 8h. deest 7b. 60 ° r. e. erasum deest 8d. 8h. wl duxit liliam
; puelle in E postea addi- —
tum, sedmanu cadem. Adest quoque in 8b. 8h. ut Fredericus — puelle deest 7b. t0i puellarum tn E. cra-
sum, deest 8d. 8h. adest Ih.
XOT.-E.

(625) Macon. Sed errat Robertus; Bcatrix enim (626) A. 1156, Roberlus enim annum in natali
filia fuit Rainaldi III comitis Burgundiae fralris Domiui incipit.
Guillelmi.
m SIGEBERTI GEMBLACENSIS. ISi

ROMANORUM. FRANCORUM. ANGLORUM. 4 soli cum co remanserant, idcm rex vix cogi potuit
with el quicquid tenebat dc corona sua, omnes et ut recederet. Hunc casum chrislianorum terremolus
munitioncs proprias tam in Normannia, quam in subsecutus est; maxime in transmarinis partibus.
Anglia; et rex feciteum habere quicquid Stephanus Slolus eliam amiralii Babilonie per mensem unum
pater ejus habuil in anno ct die, quo rex Henricus obsedit Acaron, cum anno preterilo et de Babilone
avus ejus fuit vivus et mortuus. Hugo Bigolu- ca- et de Damasco rex Jerusalem habuisset tributum.
stella sua regi reddidit Morluo Ludovico primo ab- Amalricus comes Joppe, fratcr regis Balduini, duxit
batc Sancti Georgii Bauclieiii ville 027), successit filiam Gosceleni de Torvaissel, qui quondam fuerat,
ei Vielor, monachus Sancti Viclons. Rogerius antequam eam Agareni cepissenl comes Bages,
Aquila, vir religiosus ac timens Deum, monachus quam moderni nunc Bohais vocant. Henricus rex
Cluniacensis, factus est abbas Sancti Audoeni Ro- Anglie, subjectis ad libilum Walcnsibus, et restitu-
thomagensis, Freherio se demittente propter infir- tis terris munilionibus baronibus suis, quas tem-
mitatcm 603
comes Flandrensis ct uxor
. Terricus pore Stephani regis Walenses supcr eos ceperant;
ejus, amila Henriciregis Anglorum, perrexerunt Je-
extirpatis nemoribus et viis patefaclis, caslrum Ro-
rusalem, ct dimiserunt Philippum iilium suum et
velent firmavit, et dcditillud Hugoni de Bellocampo,
tolam terram suam in cnanu Henrici regis Anglorum. " et aliud castrum, scilicet Hasingewerche fecit, et
Circa festivitatem sancti Johannis baptiste rex Hcn- inter duo bec castra unam domum mililibus templi.
ricus preparavit maximam expedicionem, ila ut duo Mense Septembri natus esl Hcnrico regi Anglorum
milites de lola Anglia tercium pararent, ad oppri- lilius, et vocatus esl Richardus
mendum Gualenses terra et mari 604
. Algareni civi- 1158. Fredericus. 7. Ludovicus, 21.
tatem Almariam in Hispania super christiauos, quam Henricus 3.
amiserant, obsidione cum nonnullis castellis iterum Fredcricus imperator Alemannorum, post pa-
ceperunt, fugato Anforsio imperatorc Hispaniarum. scha (628 transiens Alpes, obsedit urbem nobilissi-
Mors ipsius imperatoris subsecuta est pre dolore et mam Mediolanensem. et post longam obsidionem
pudore ejasdem fuge, et discordia inter lilios suos reddita urbe et obsidibus dalis [Sept. processit
8),
facta est. Deposito Rotberto abbate Cluniacensi ct ulterius ad oppressioncm, si posset Willcrmi regis
mortuo et sociis suis in reddilu a Koina, Hugo prior Sicilie. Morluo Senche rege Hispaniarum, successit
Claustrensis factus estabbas Cluniacensis 605 . ei tilius tilia Garsie regis Navarorum.
suus, natus ex
Buptis indutiis, que erant inter Balduinum regem Moritur etiam Gaufridus archiepiscopus Burdegalcn-
Jerusalem et Lodari tilium Sanguin, regcm Hala- sis, vir religiosus et verbi Dei scminator cgregius.
prie, propter predam Sarracenorum, quam rex Bal- C Dccessil nichilominus Telbaldus cpiscopus Parisia-
duinus inconsulle ceperat, pagani obsederunt civi censis. In festivilatc sancli Johannis baptistc Hcn-
latem Abilinam, que antiquitus dicta fuit Cesarea ricus rexAnglorum militaribus armis accinxit apud
Philippi et omnes vicos dcstruxerunt preter prin- Carluid Willermum lilium regis Stephani, comitem
cipalem munilionem. Sed tamdem advenlu vivifice Moritonii cl de Warenna, quem comitatum liabet

crucis ct cxercitu christianorum , recedentibus pa- propter filiam Willermi comitis de Warenna, quam
ganisad tempus, iterum venerunt, et regem Baldui- duxerat Qui WiUermus morluus fuerat in expedi-
num, qui jam copias sui cxercitus dimiserat, nichil tione Jerosolimitana "" :
. Jul. 20) Mortuo Gaufrido co-
minus quam insidias sperantem. inparalum invcne- mile Nannetensi, fratre Henrici regis Anglie, mense
runt: ct trucidatis multis ex militibus lempli, qui Julio, Henricus rex mense Augusto transfretavit in

VARI.C LECTIONES.
603
mortuo —
infirm. desunt 8b. 8b. m
Abhinc in E, manus alia, ct atramentum muta-
tur. B0B
Deposito — Clun. desunt 8b. at non 8h. M6 desinunt codd, 3a. 3b. «» T
Post hcee
8b. addit: Anno ab incarnalione Domini 1157. 1.*i Kal. Julii processit conventus cum ab- ,

bate suo Richardo de Blosevilla a Mortuo mari, missus a donno Stephano, tunc abbate Mortui maris,
ct venit in hunc locum qui dicitur Botum, situm in lerritorio Rothomagensi. Multis namque precibus
Matildis imperalrix, filia Magni Henrici regis Anglie et mater illustris Henrici regis Anglie, a predicto
Stephano abbate Morlui maris obtmuit, ul conventus inde mitterelur ad conslruendam abbatiam
Cisterciensis ordinis, ad laudem et honorem Dei el beate Marie omniumque sanctorum Q<t;c au- —
tem apud Robertum sequuntur sub hoc. anno. ea8g. ita ampliavit, tette Bouquet Anno 1158 Gaufridus lilius :

secundus imperalricis, frater regis Anglorum et comes Britonum, univeree carnU ingressus est viam 7.
Kal Augusti; qui in eadem urbe Nannetensium, cujus comes exstiterat, cum magno houore sepultus est.
Henricus rex Anglorum, Wallia sibi subjugata etomni facla tribularia, vigilia assumptionis sanclse Marise
traosfretavit in Normanniam. Qui citius veniens Rotomagum, accepil collocutionem a rcge Francorum, vi-
l feria, 2 Kal Septembris inler Gisors el Novum mercatum, el cum praiatis sanclae e( clesiae el ba-
•>

ronibus uiriusque provinciae. Juslitia igitur c\v celo prospicienie, rex Francorum Ludovicus coram predictis
pereonis filiam suam ex BecUnda sua muliere primogenitam, nominc Conslantiam, dimidium annum ali-
quanlulum excedentem, dedit Henrico secundo filio regis .Anglorum, tres fere annos habenti, cum toto
Veugesim et munitionibus ejusdem, qnod antiquilus ohm fueral regis Anglorum. Cujus tamen Lerrae (iom-
niuin munilionum rex Francorum retinuil cuslodiam usque ad Dubiles annos puellss, hac lamcn divisione,
ut si filiua regis Anglorum moriatur antc marilalem ipsius puellaa, copulationem, secundus vel tertius vel
ceteri ducerent eam uxorcm, sub dotis nomine a rege Anglorum recipienles in Anglia civitatem Linconien-
NOT I .

-027) Sl -Georgea d« Boacherville prope Rotho- adhuc Ugustte

628) Junii fuil
magum.
185 CHRONICA. AUCTARIUM ROBERTi DE MONTE. i80

\ et Gervasio clerico Tliome cancellarii etAdam scriba

et locutus cumrege Francorum Ludo- Roberti abbatis. Ipsa die perrexit ad Ponlem Urso-
Normanniam,
matrimonio nis, et divisit ibi ministris suis et ordinavit, quo-
vico super Ettam fluvium de pace et de
contrahendo inter filium suum Henricum et filiam modo castrum illud reedificaretur. Inde discedens
regis Francorum Margaritam, et prestitis hinc inde cum manu armata perrexit ad suscipiendum urbem
sacramentis, rex Anglie venit Argentomagum, et in Mannetis. Qua accepta et disposila ad libitum, pau-

festo nativitatis beate Marie ibidemjussit submoveri cis interpositis dicbus, cum innumerabili exercilu
3 feria obscdit castrum Toarci, et 6 feria ejusdem
exercitum totius Normannie, ut essentapud Abrin-
cas in festivitate sancti Michaelis, ituri super Cona- septimane cepit. Post aliquantulum tcmporisperre-
num ducem Britannie, nisi redderet regi civitatem xit obviam Ludovico regi Francorum, venienti gra-
Nanneticam,quam invaserat. Exinde rex evocatus a tia orationis ad Montem sancti Michaelis de periculo

rege Francorum, cum paucis venit Parisius, et ine- maris. Quem, ex quo intravit in ducatum Norman-
stimabili honore a rege Ludovico et a Constantia nie, deduxit et suis impensis decentissime procura-

regina et a proceribus regni exceptus est, gaudenti- vit. Robertus de Sancto Pancratio, monachus San-

bus Francis et de paceduorum regum et de adventu g cti Michaelis de Monte, factus est abbas Cernelien-

tanti hospitis tripudianlibus. Ipse autem magnifice sis G09 . In fcstivitate vero beati Clementis die domi-

ct dapsiliter se agcns circa omnes, et maxime circa nica venerunt ulcrque rex ad Montem bcati archan-

ecclesiaset pauperes Christi ; nusquam inaliquaec- geli, et cum magno tripudio tam clerici quam po-
clesia cum processione voluit suscipi, licet a rege puli, itum est regi Francorum obviam. In ipsa au-

Francorum, immo pene ab omnibus, et precibus et tem processione, excepto conventu monachorum et

obsecrationibus ut id ageret urgeretur. Inde rediens

clericorum et plebe innumera, fuerunt duo summi
filiam regis Francie secum adduxit, eteam ad custo- pontifices, unus archiepiscopus et alter episcopus,

diendum et nutriendum Roberto de NovoBurgofideU et quinque abbates. Audita missa redierunt Abrin-
suo tradidit. cas, deducente illum rege, et innumeris regiis mu-
Mense Septembri 9 Kalend. Octobris. natus est neribus tam illum quam suos usquead fines sui du-
filius Henrico regi Anglorum, et vocatus est Gaufre- catus prosequente.

dus. In festivilate sancti Michaelis venit Conanus Mense Decembri concordati sunt rex Henricus et

comes Redonensis ct sui Britanni ;cum eo Abrincas, comesBlesensisTheobaldus cognatus ejushocmodo.

et reddidit regi urbem Nannetis cum toto comitatu ComesTheobaldus reddidit regi duo castra ; Amba-
Medie, valente, ut fertur, 60 milia solidorum Ande- zium et Fractam vallem ; et Rotrodus comes Mori-
p
gavensis monete. Inde^venit rex ad Montem sancti tonie, sororius ejus — siquidem unam sororum ejus
Michaelis, etaudita missa ad majus altare, comedit Odo dux Burgundie, aliam predietus comes Rodro-
in refectorio monachorum cum baronibus suis. cus, qui usilatius dicitur comes Perticensis, tertiam

Quod ut faceret, vix abbas Robertus multis precibus NVillermus Goiet —

hic inquam Rodrocus reddidit
extorsit ab eo. Postea in nova camera abbatis G08 Henrico regi duo castra, Molinaset Bonum Molinum,
concessit ecclesias Pontis Ursonis Sancto Michaeli quecrantdominia ducis Normannie. Sed post mor-
610
et abbati et monachis ejusdem loci, presente Ro- tem regis Henrici Botrocus comes, pater hujus
berto abbate et Ranulfo priore et Manerio monacho Botroci, occupaverat ea. Rex autem Henricus con-
VARI^: LECTIONES.
sem et mille libras, et fiscum 300 mihtum
in Normannia civitatcm Abrincatensem et duo castella et mille
;

200 militum. Cujus pactionis fidejussores exstiterunt episcopi utriusque partis. Mcnso,
libras, et fiscum
Septembri Henricus rex Anglorum perrexit Parisius, ut filiam regis, quam suo filio acceperat, adduceret
in Normanniam. Cui cum rex Francorum Ludovicus cum magno honore et comitatu veniret in obviam, in
aula Parisicnsi rcgia, ut tanto regi oportuit apparata, cum magno omnium tripudio eum suscepit. Qui cum
dic illa sero admirabili omnibus dilectione ct dileclionis allernatione simul comedissent, rex Francorum in
crastino eum cum filia suausque Medantam conduxit, in adventu rcgis Anglorum et recessu omnibus ne-
cessariis ab eodem rege Francorum largiler atlributis. Eodem mense nalus est filius quartus regi Anglorum
in Anglia, nomine Gaufridus, Henricus rex Anglorum eodem mense cum magno miliLum exercilu invadil
Britones qui adventu ejus non modice attoniti, reddenles ei civitalem Nannelensium eorum praecipuam,
;

cujus frater ejusdem regis comes exstiterat, omnes ejus dominio se subdiderunt. Incepto igitur caslello
Ursiponte. a Sancto Micfiaele duobus distante miliaribus, rex Henricus cum magnoexercitu obsedit Thoars,
castellum incxpugnabile in confinio Pictavorum et Andegavorum. Cui in triduo captocastello usquead tur-
rim, et turris reddita est, comite ejusdem cxpulso. Mcnse Novembri, cum rcx Francorum ad oraliones
sancti Michaelisde periculo maris proficisceretur, rex Anglorum obvians ei, cum maximo honore recepit
eum apud Paceium, apud Ebroicas et Novum Curgum, ut videret tiliam suam, quue ibialebatur. Deinde
apud Beccum solemni processione ambo reges suscepti sunt, in qua fucrunt tresepiseopi ct aliae plurcspcr-
sonae ibiquc illa nocle quieverunt, rex Franciae in aula majori, ct rex Angliae inalia. Hoc enim decreverat
;

rcxAngliae, ut scmper rex Francorum decentiori hospilio quiesceret. Hoc in loco dixitrex Francorum, ne-
minem se posse tantum diligere, quanlum regem Anglorum. Mirubiic dictu Quis unquam audivit, reges \n- !

glorum et Francorum tanta dilectionc copulari 9 lndccum discederent, rcx Anglorum fecit societalem regi
Francorum per civitates suas et castella usque Sanctum Michaclem, et pcr Rotomagum usque Franciam,
inveniens ci in omni ilinere affluenler necessaria. hodem mense, obtenlu regis Francorum, iilii comitis
Theobaldi fecerunt paccm regi Anglorum nam anlea inimici fuerant ad invicem. M * comedit
; abbatis —
desunt 8b. 8h. ° 09
Rob. — Cern. desunt 8b. 8h. G1 °
rotocus E.
487 SIGEBERTi GFNBLA KNSIS 188

cessiteidem Rotroco Bellismum castrum, et ille fe- t \ gorum, qui Salvatorem oostrum infantcm adorave-
cit regi propter hoc hommagium. Eodem anno Ro- runt in Bethleem, in quadam veteri capetla jaxta
bertus abbas Sancti Michaelis, meliorans auro ct ar- nrbem Mediolanurn, et protimore Frederici impera-
gentoquedam antiquata in capsa sancti Aubertiepi- toris Alemannorum, quieandem urbem obsiderove-

scopi, invenit in ea ossa ipsius sancti, cxcepto ca- niebat, levata et in civitate posita. Balduinus rex
pite, quod per eadem ecciesia in
se reservatur in Jerosolimitanus cepit super paganos Cesaream ma-
vase argenteo. Inveuit etiam cum eodem corporc lil- gnam Palestine, haut |irocul sitam ab Antiochi
teras testificantes id ipsum, etquandam tabulam vi- pit etiam castrum Harenc, quod commendavit Rai-
G
ridi marmoris ". Bepositum est iterum corpus naldo de Sancto Vaterico.
bcati confessoris el episcopi Auberti in eadem capsa 1150. Fredericus 8. Ludovicus 22.
in marmor, el veius breve cum
tribus ligaturis', el Henricus >.
novo, inquo indicatur, sub quo anno dominice in- Rex S! -
(ienricus egit solennitatem natalis Domini
carnationis et a quo abbale repositumfuit tunc idem cum regina Alienor apud Cesaris Burgum (629 quo ,

corpus. Eodem anno inventasunt corpora trium ma- paulo ante transfretaverat in Normanniam. Henri-
VARLffi LECTIONES
011
fltc in E. dum linece erasue. Eodem anno —
corpus dcsuni 8b, 8d. 8h. G1S Hunc
ila exhibet 8g. Bouquet
teste : Anno
1159, rex Anglorum Henricus in natali Domini tenuit
curiam suam apud Cheresburg, ut tantum rcgem decebat, cum magno videlicet principum
comitatu. Circa octavas epiphaniae Thebaldus episcopus Parisicnsis, oiim prior Sancli Martini de
Campis, jura mortis pius pater exsolvit, et cessavit episcopatus aliquantulum. Dcposito abbate
Sancli Ebrulfi, preficitur abbas ejusdem loci Robertus de Blanzeio, monachus Beccensis, primahebdo-
mada septuagesimae. Henricus rex Anglorum, intrantc quadragesima, cum optimatibus suis perrexit usque
Piclavorum urbem, acceplurus consilium, ut Tolosae civitalis sibi subderet dominiunr, quam Pictavien-
sium duccsjure heredilatisantea possederant. Sed quia comes sancti Egidii, qui sororem rcgis Francorum
Constantiam duxerat et tres pueros ex ea susceperat, in munitionibus Tolosae civitatis, quae multae sunt,
confidens, et regis Francorum auxilio fretus, obtemperare noluit apud civilatem Turonorum ab ulroque :

rege super hoc celebrato concilio, non congruente utriusque voluniati, Henricus rcx Anglorum exercitum
Angliae et Normanuiae, Cinomanensium et Andegavorum, Aquitauorum, Wascatiiae et Brilonum, ad feslivi-
lalemsancti Johannis baptistae apud Pictavorum urbem congregari precepit dc omnibus episcopatibus et ;

abbaliis praedictarum provinciarum infinitam accipiens pecuniam, ul videlicet lantum exercitum circa ur-
bem predictam regerc posset usque festum omnium sanctorum. Pridie Nonas Maii combusta est civitas
Rotomagensis, Rex Anglorum Henricus cum magno exercitu oplimatum suorum fuit ad festum ascensionis
Domini et ad solemnem processionem et missam apud Beccum, et cum pcr tres dics ibi moraretur, reces-
sit Rolomagum. 8. Idus Junii,7. etG, inter regem Francorum et regem Anglorum, et episcopos el barones
utriusquc parlis, tit colloculio apud Hilliricorl, de conventionibus vidclicel, quas inter se super matrimonio
sobolis suae antea habuerant, ct de cxercitu regis Anglorum Tolosam ituro. 1'biad concordiam non venerUnt,
quia rex Francorum nolebat concedere, ut Tolosam acciperet, propter sororem suam et nepotes. Quoddam
genus latronum, retroactis temporibus inauditum,infestat Angliam sub habitureligionis;gerentes enimseut
inonachi, viatoribus, dum inaufractibus viarum et nemorum sunt, deveniunt, suisque facto sono sociis,
eos inlerimunt, denarios eorum etspolia diripientes. Malcolmus rex Scotiae cum 43 navibus 17. Kal Julii
transfretaviL in Normanniam qui dum usque Pictavorum urbem, ubi regis Anglorum exercilus congrega-
;

batur, deveniret, ab eodem rege honorifice susceptus est Rex Anglorum Senricus postfestumS. Johannis
Haptistse exercitum suum promoviL a Pictavorum urbe, usque dum propinquarent Tolosae civitati ; cujus
exercitus magnitudinem, divitiaset feritatem non e.st nostrae parvitatis evolvere. Magister Petrus Longobar-
dus, vir magnae scientiae el super Parisiensium doclores admirabili est Parisiensis cpiscopus, et .

sacratus circa fesliun aposlolorum Petri et Pauli. Circa easdem octavas Ludovicus rex Prancorum cum
rege Anglorum colloquium habuit, de obtinenda videlicet pace cum comite Sancti Egidii, prope Tolosam.
Seacum nihil pacis obientum fuisset, orta inter cos simultate ct lantae relrohabitae pacis discordia, malo
totius patriae aD alterulro divisi sunt. Rex igitur Francorum intravit Tolosam, sibi elnepotibus suis
cessam fuitquc ibi assidue cum ejusdem comite, quamdiu rex Anglorum mansil in provincia. Rex autem
;

Anglorum, suorum principum usus consilio, noluit regem obsid< circumposila obsidens, in .

brevi obtinuit, et universam provinciam miserabiliter vastavit, el cepil Montem regalem et civitatem Ca-
hors cum subjacenti provincia. In qua provincia post recessum suum multitudinem magnam armatorum
dimisit, ad cuslodiendam eam et cetera castella quae ceperat, quorum dux cancellarius regis fuit. Audila
igitur ulrius iue regis discordia, Franci et Normanni miserabiliter compugnarunt in confinio Franciae cl
Normanniae. Tune comes Theobaldus, qui erat in adjutorium regis Anglorum, fecit ci hominium, etjussu
'

regis repedavil in Franciam, ad augmentum doloris Francorum. Kalendia usde Novo Burgo,
vicedominus incedens dc tota Normannia, vir magnae prudentise et bonitatis, multatus infirmitate, factus
est monachus Beccensis eccle »iae, s ta omni pr ipn i, quae magna fuerant, prius pauperibus largiler dislri-
i

bucns... 3 Kal.Sept. obiit Robertus de Novo Burgo, qui b fere Rebdomadibus monachus existens Beccen-
sis, suae abstinentiae admirandae, religionis cl virtutum omnium in brevi. Dci virlute, dilatus auspitio, om-
nilms ecclesiae majoribus bene vivendi reliquil exemplum, cum anlea dives, nunc quidem pauperrimus
factus cst christianorum. Kalendis Seplembris Adrianus papa universe carnis ingressus esl viam ; cui
incellarius Romanae aecclesiae, qui el Alexander dicilur, dum quidam de clero Oclavia-
num cardinalem presbytcrum elegissent;qui et Victor dicilur Circa festum S. Michaclis rex ^nglorum,
suoniin principum usus consilio, cum exercitu suo ad propria repedans, Estrepcncium juxla Gisorzobfir
mavit, quod rex Franciae antea diruerat. Recedente, ul dictumest, [lorum a praedicta proi
continuorex Francorum repeditans ad propria, de ecclesiis et de lerra sua multam accepil pccuniam. Om-
nea interea ecclesiae ulriusque patriae cnixius fundebant precesad Dominum, utambos reges ad pristinam
pacem reduceret. Audiem lgilur rcx Fraucor m, regem Anglorum supradictum castellum obfirmasse, li-
NOm
(829) Cherbourg.
489 OHRONICA. - ALCTARILM ROBERTI DE MONTE. 490

romanorum. francorum. anglorum. A vensis et dux Aquitanorum, mortuo patre predicte

cus rexAnglorum, et Raimundus comes Barcinonen- puelle, cum hereditate propria, scilicet urbe Tolosa
sis apud castrum Blaviam (630; amiciciae fedus da- et comitatu Tolosano, duxit uxorem ex quagenuit
;

tis sacramentis hoc pacto inierunt, quod Ricardus idem Guillermus filium Guillermum nomine, qui ei
filius regisfiliam comitis temporc oportuno esset du- successit, qui pater fuit Alienorregine Anglorum. Si
ducalum Aquitanie illis exactis nuptiis
cturus, et rex quisautem requirit, quomodo postea comes Sancti
concessurus. Siquidem hic Raimundus est (031) vir quod pre-
Egidii habuit civilatem Tolosam, noverit,
prcpotens et dives, utpote qui rcgnum Arragonum diclus Willermus comes Pictavensis invadiavit ean-
habeat ex hereditateconjugis sua?, ex paternaautem dem civitalem Raimundo comiti Sancti Egidii, pa-
hereditate comitalum civitatis Barcinone. L't enim truo uxoris sue, propter pecuniam, quam idem
aliquantulum ad transacta redeamus : Santio rex Guillermus in expcditione Jerosolimitana expen-
Arragonum genuit tres filios, qui sibi vicissim suc- dit(G33); unde idem Raimundus in libro ejusdem
cesserunt, Santionem, Anfortium, Remelium. Duo- expeditionis nunc comes Sancti Egidii, nunc comes
bus vero primogenitis sibi invicem succedentibus et Tolosanus vocalur. Quo mortuo habuit eandem ur-
absque filiis decedentibus, ne regnum illud ab cx- bem Anforsius qui apud Jerusalem mor-
filius ejus,

traneis occuparetur, Remelium monachum etiam B tuus est eodem tempore, quo Ludovicus rex Fran-
jam senem, licentia Romani ponlifieis a monasterio corum gratia orationis illuc perrexerat. Similiter
abstractum regem fecerunt ; et ut heredem haberet, etiam Raimundus filius ejus, qui ci successit, qui
Mathildem matrem Willermi vicecomitis Toarci illi habuit in conjugio Constantiam, sororem Ludovici
associaverunt, ex qua genuit unam filiam, quam predicli regis Francorum.relictam scilicet Eustachii
Raimundus predictus comes duxit ;de qua nala est comitis, filii Stephani regis Anglorum. Rex igitur
ista puella, quam filio regisdiximus copulandam, et Jlenrieus iturus in expeditionem predictam, et con-
filius Arragonum rcx futurus. Si-
ejus primogenitus siderans longitudinem et difficultatem vie, nolens
quidem ipse comes, quarnvis haberetregnum Arra- vexare agriarios milites, nccburgensium nec rustico-
gonum, et posset rex fieri si vellet, omnino recusa- rum multiludinem, sumptis GO solidis Andegavensi-
vit, regnum reservansfilio suo, quod accidebat ei ex bus in Normannia de feudo uniuscujusque lorice, et
materna genealogia. Hocetiamanno, sicut ct prece- de reliquis omnibus tam in Normannia quam in An-
denti, Fredericus imperator Alemanorum urbem Me- glia sive etiam aliis terris suis, secundum hoc quod
diolanensemobsidet,quiarebellaverantadversuseum ei visum fuit, capilales barones suos cum paucis se-
idemMediolanenses Papie etPlacentieturresdejecit, cum duxil, solidarios vero milites innumeros. Ad
et fere omnemLungobardiamadlibituinsibisubjecit. C illam vero expeditionem cum reliquis transmarinis

Mediante autem quadragesima rex fecit summo- venit Macomus rex Scotie, et a rege Henrico cingulo
veri exercitum totius Normannie, Anglie,Aquitanie, mililie ibidcm accinctus est. Duravit autemexpeditio
et ceterarum provinciarum, que sibi subdite sunt, illa fcre per tres menses. Et quamvis rex Henricus

quia Raimundus comes Sancti Egidii nollet ei red- ccpisset urbem Cadurci, etmajorpars ducatus Tolo-
dere civitatem Tolose, quam rex requirebat sicuthe- sani sibi esset subdita vi vel timore, urbem tamen

reditatem uxoris sue Alienor regine. Siquidem Ro- Tolosam noluit obsidere, deferens Ludovico regi
berlus comes Moritonii, uterinus frater Willermi Francorum, qui eandem urbem contra regem II en-
regis, qui regnum Anglie subjugavit, habuit unum ricum Anglie muniverat, et die ac nocte volens ferre
filium Guillermum, qui eisuccessit, et apud Tene- auxilium Raimundo sororio suo custodiebat unde ;

chebrai a rege Anglorum primo Henrico in bello ca- graves inimicitise inter ipsum et regem Anglorum
ptusest ; et tros filias, quarum unam duxit Andreas orte sunt, cum vidcret sibi regem Francie nocerc,de
de Vitreio, aliam Guido de Laval, terciam comes cujus auxilio plurimum confidebat. Remisit itaque
Tolosanus (632|. frater Raimundi comilis Sancti rex Henricus comitem Teobaldum, qui ei favebat.
Egidii, qui in expeditione Ierosolimilana viriliter se ut inquietaretregnum Francie.Scd Henricusepisco-
habuit. Genuit aulem ex ca comes Tolosanus unam D pus Bclvacensis, et comes Robertus dominus Dorca-
solummodo iiliam,quam Guillermus comes Picta- sini castri, fratres regis Francorum, ei restiterunt,

VARI/E LECTIO.NES.
mens de suis, cum suo
exercitu illuc usque properavit. Interea malis in terra multiplicatis, circa feslum
S. Martini comes Ebroicensis omnia
castella sua quce erant in Francia, re^i Anglorum tradidit, in quibus
rex custodcs suos posuit, sicutSimon de Aneto fecit. Silvester abbas Castellionis lunc tcmporis migravit a
seculo, el successit ei Gillebertus Ebroicensis monachus. Advcntu interim Domini propinquante, oblentu
magnorum yirorum patriae, ambo reges inducias acceperunt usque ad octavas pcntecostcs. Dominica ante
nalale Domini, Frogerius, archidiaconus etelcmosynarius rcgis Anglorum, ordinatus est episcopus Sagien-
sis. lloc anno, inundatione pluviarum,qure a feslo *S. Joannis Baptistas usque ad festum S. Michaelis, pene
assidtiafactaest. Sequana et aliae aquae alveos ultra modum excedentes, magnum damnum genti circum-
posiLe inlulerunt.
NOT/E .

(330) Blaye, ad Garumnam. (633) Falsum ; Raimundus enim jam quinquennio

(631) Hoc scriplum esse oportet vivente Rai- intcr crucesignatos peregrinabatur, cum Guillelmus
mundo. quem noster infra a. 1162 mortuum dicit. a.1101 inPahestinam profectus est. BOUQ.
(632) Guillelmus.

PATROL. CLX. 16
491 SIGEBERTI EMBLACENSIS. 492

romanorl.m. FRANCOBUM. anglorum. \ Belvaeenscm, etdestruxit munitissimum castellum

et in margine ducatus Normannie ali.juos flamm Guerberrci, excepla quadam firmilate qiiam ne ca- ;

et rapina vcxaverunt, Normannis sibi talionem red- perent, hominibus rcgiis ignis et fumus prohibuit.
dentibus. Robertus de Blangeio. mo.iachus Becci, Villas multas combussit et dcstruxit. Simon comes
factus est abbas Sancti Ebrulfi
6I3
.
Ebroicensis tradidit Henrico regi Anglorum tinnita-

Mense Julio Robcrtus de Novo Burgo, dapifer et tes suas, quas habebat in Francia, scilicet Rupem
justicia toliusNormannie, advcrsa valetudine tactus, fortem,Montcm fortcm, Esparlonem et reliquas.
^ibbum cameli deposuit, videlicet innumerasdivitias Quod magno dctrimento fuit regi Francorum, cum
ecclesiis et monasteriisetpaupcribus dividcns;et ad non posscl libere procedcre dc Parisius Aurelianis
ullimum in monasterio Becci, quod pre omnibus velStampis, propter Normannos quos rex Henricus
diligebat, babitum monachisumens, per anum men- posuerat io castriscomilis Ebroieensis Hac de causa
sem ibi penitentiam fruet.u^sam epit ; et 3 Kalendis trevie capte fueruot inlftr duos reges, a mcnse De-
Septcmbris hominem exiit, sepn.Uus in capitulo cembri usque ad octavas pertecortes. Inreditu expe-
Becci, quod ipse propri>s sumptibus mirifice edifica- dUiouis Volo^e mense Qctobrif obiit Guillcrmus
verat. Mortuo venerabili BSilone eni^copo Tarwren- comno Moritooii ; autem absque liberis,
deceesit et

nensi, electusest filo wcbidiacbonusejusdeuiaeccle- -*

retiouit "enricu^rcx conitatum in manu sua
siae, canonicus re<jMlaris, si«:ut decessor ejus fuerat. 160, Frefaricus 9. .'••.Jwkus 23. Henricus 6.

Quem cum Samson arcbiepi&copus Remepsis vellet Rox ;

enricus egit nativitatem Domini cum regina

sacrare,Jclerici civitatis Bolop'e, quidiia sub episcopo Alicnor apud Falesiam ; eyinde eadem regina trans-
Tanvennensi fecrant, volentes smodo suum uro- fretavit io Angliam. ^alendis Januarii terremotus
prium episcopum habere, sicut antiquitus habue- acciditin pago Constantino, caslroSanctiLaudi (635),
rant, prohibuerunt archicpiscopum sub appellatione circaboram primam. Hardoinus decanus Cenoman-
apostolica, ne eum sacrarel nisi tantummodo ad ti- nensis laclus est archiepiscopusBurdegalensis, cum
tulum Tarvennensis ecclesie. Quod predictus elcclus decessor ejus vix anno el dimidio vixissct. Mathilde
rcfutans, insacralus contra illos clericos Bomam impcralrice adversa valetudine percussa, dapsiliter,

perrexit, et ibi sacratus est. Magister Bernardus preeunte consilio lilii sui Henrici regis Anglorum,di-
Brito, cancellarius ecclesie Carnotcnsis, factus est vilias suas aecclesiis, monasleriis, et pauperibus dis-
episcopus Cornubic in minori Britannia Magisler tribuit ; monaslerium Beccense, sicut et in alia in-

eliam Petrus Lonbardus Parisiensem episcopatum firmitale sua feccrat, celeris preponens. Ecclesia

adeplusest, coniventc Philippo ejusdcm ecclesie de- Bajoccnsi igne combusla, Philippus cpiscopus in cjus
^
cle- ^ restauratione iterum viriliter laborat. Maio mense
J
cano, fratre regis Francorum : qui, ut dicunt,
ctionem suam concessit eidcm Petro. pax facta esl inter rcges Henricum Anglie et Ludo-

Kalendis Septembris mortuo Adriano pontifice, vicum Francie, revolulis prioribus pactis et contir-
elecii sunt duo ct consecrati, Ilollandus cancella- matiset pacificatis, qui partes utrorumque adjuvc-
rius presbiler cardinalis lituli Sancti Marci, vir rc- runt. Matheus iilius comitis Flandrie inaudito excm-

ligiosus, vocatus Alexandcr III, papa videlicet 174« s plo duxit abb itissam RummcsieJ (636), que fuerat
et Oclavianus presbiter cardiualis tiluli Sancte Ma- filia Stephani regis, et cepit cum ea comilaluni Bolo-

riein Cosmidum, dictus Viclor III hic perpolcnta- ; niensem. Mense Julio Henricus rcx Anglornm con-
tum etparentes suos nobiles papatum invasit Fre- gregavil omnes episcopos Normannie et abbates ct
gerius rcgis elemosinarius factus est episcopus Sa- barones apud Novum Mercatum ; ct Ludovicus rex
gicnsis. Galterius episcopus Cestrensis obiit. Obiit Francorum adunavit suos Belvaci. Ibi tractatum est
61t
etiam Robertus episcopus Exoniensis , vir religio- de receptione pape Alexandrietrefutatione Vicloris:
sus et limcns Deum. Terricus comcs Flandrensis etconsenserunt Alexandro, reprobato Victore.Mense
rediit deJerusalem, ct uxor cjus Mabiria (634) re- Septembri obiit llerbcrtusepiscopus Abrinccnsis, ct
mansit cum abbatissa Sancti Lazari de Bethania, u sepullus esl in secclesia beate Marie Becci, sicul pre-
invilo conjuge suo. Mense Oclobris Henricus rex An- dccessorejus Ricardus de Bellofago. Prcdicto mense
glorum, munila civitate Cadurcorum etcommendata regina Anj lie Alicnor transfretavit in Normanniam
Thomc cancellario suo, el dispositis custodibus ct ussii regis, adducens secum Henricum filium suura
auxiliariis in locis oporlunis, confidens de auxilio ct liliam Malhildem [Oct. 16.) Mortuus estPhilippus
Raimundi Berengarii comitis Barcinone, ct Tre- frater Ludovici regis Francorura, decanus Sancti
chenel comitis Neumausi, et Willermi de Montepes- Martini Turonensis
' ;

. Mortua est fiOnstanlia regina

sulano cl aliorum suoruin lidcliiini, rediit in Nor- Francie labore parlus, superstite filia, cujuscausa
manniain. Inde perrexit cum valida manu in pagum mors sihi acciderat.

VARLE LECTIONES.
mR b. — Ebrulfl desunt 8h. cu hic dcsinU
8b 4. in verbis : Obsoniensis episcopus ei successit, in

summa pagina. M* Port hae in E. linea cfasa.

NOTjE.
(634)SibyUa. (63S)St.-L6. (636) JtariaoJ
493 CHRONICA. — AUCTARIUM ROBERTl DE MONTE. 494

rohanoruh. francoru.m anglorlm. \ comitatu Andegavie, Cenomanie. Turonensi, ca-

Mense Octobri rex Anglie et rex Francorum stella, mansiones rcgias, vel nova editicavit, vel ve-
collocuti, pactum pacis mutue confirmavcrunt ct ; tera emendavit. Casteilum etiam in villa, que dici-
Henricus filius Henrici regis Anglorum fecit homa- tur Amandivilla, super Vire fluvium edificavit.
gium regi Francorum de ducatu Normannie, qui Achardus abbas Sancti Victoris Parisiensis facius
est de regno Francie. Paucis intcrposilis diebus, est episcopus Abrincensis. Wiilermus Anglicus
Ludovicus rex Francorum duxit filiam cotnitis prior Sancti Martini de Campis, fuit abbas ecclcsie
Theobaldi senioris. Nec mora Henrico filio Henrici Ramesensis in Anglia G17 . !n capite jejunii apud Ce-
regis Anglie desponsata est apud Novum Burgum nomannos Hugo archiepiscopus Dolensis cecitate
Margarita filia Ludovici regis Francorum : et Hen- debilitatus, presentibus Henrico rege Anglorum et
ricus rex Anglie cepit tria castella munilissima, duobus legatis Romane ecclesie, Henrico de Pisis
scilicet Gisorz, Neafliam, Novum Castellum, sita et Guillcrmo de Papia, etreddiditarchiepiscopatum,
super flumen Epte, in confinio INormannie et Fran- quem fere per sex annos tenuerat, et in cujus re-
cie ;
quia pepigerant inler se ipse et rex Franco- paratione plurimum laboraverat. In ejus loco ibi-
rum, quatinus inito malrimonio filiorum suorum g dem electus fuit Rogerius de Humez, archidiaconus
rex Henricus haberet illas munitiones, que ad duca- Bajocensis. Bartholomeus archidiaconus Exoniensis
tum Normannie pertinent. Quo audito rex Francie factus est episcopus Exonie. Richardus Peccatum
graviter tulit ipse, et sororii sui, scilicet Henricus, archidiaconus Cestrensis fit episcopus ejusdem ec-
Teobaldus, Stephanus. Exinde hi tres comites co- clesie. Teobaldus archiepiscopus Cantuarie 2 feria
adunatis vinbus suis ceperunt firmare munitionem pasche obiit. Post pascha rex Anglorum Henricus et
Calvi Montis, que erat de feudo castri Bleseusis, ut Ludovicus Francorum, primo in Vilcasino, postea
exinde pagum Turonicum infcstarent. Rex vero in Dunensi pago (637), instigante eos ad discordiam
Henricus, quia illud castrum crat dc casamento comite Teobaklo, congregatis exercitibus suis alter-
Hugonis filii Sulpicii de Ambazia, quod tenebat de utrum terras suas defendendo, fere in comminus
comite Teobaldo— capul autem sui honoris, scilicet venerunt. Inde dalis induciis post festum sancti Jo-
Ambazium, tenebat de rege Henrico — rex inquam hannis, Henricus rex Anglorum perrexit in Aquita-
Henricus percepto exinde nuncio, non expectatis niam, ct inler aiia que strenue gessit, Caslellionem
sotiis suis, illuc properavit, volens impedire opus supra urbem Agennum (638). castrum scilicet na-
illius castri, per quod licenlius, si perfectum csset, tura et artificio munitum, obsedit, et infraunam
discurrerent per terram suam. Audito autem ad- p septimanam sanctiLaurentii admiran-
in festivitate
ventu regis Angiie comcs Tebaldus discessit a Calvo libus el perterrilis Wasconibus cepit. Regina Alie-
Monte, munita tirmilatect custodibus disposilis. Rcx nor apud Donnumfrontcm filiam peperit, quam
vero Henricus obsedil predictum castrum, ct ilico Henricus presbiter cardinalis ct legatus Romane
cepit,in quo erant triginta quinque milites et qua- ecclcsie baptizavit, et Achardus episcopus Abrin-
terviginti servienles, et reddidit eandem munilio- censis, et Robertus abbas Sancli Michaelis de pc-
nem Hugoni de Ambazia, qui avcrsabatur pro posse riculo maris, cum aliis rnultis, de fonte suscepe-
suo comiti Tedbaldo, quia in carccre predicti comi- runt; et vocata est Alienor de nomine matris sue.
tis Sulpicius, ipsius Hugonis pater, nequiter cxlin- Mauricius archidiaconus Parisicnsis fit ejusdem ec-
ctus fuerat. Exinde rex Henricus munitis turribus clesie episcopus. Mortuo Jubello de Meduana, suc-
Ambazie et Fractc Vallis, ct dispositis cuslodibus, cessit Gaufridus filius ejus; hic duxit tiliam comi-
egit festum natalis Domini cum Alienor regina Ce- iis Meilenti G18
.

nomannis C1G
. 1162. 11. 25. 8.
1161. Fredericus 10. Ludovicus 24. Henricusl. Rex Henricus egit nativitalem Domini apud Ba-
Henricus rcx munitiones comitis Mcllenti ct alio- jocas. Mense Januario Gaufridus de Meduana reddi-
rum baronum suorum Normannia in manu sua
in D dit Henrico rcgi Anglorum tria castella que pater
ccpit et fidelibus suis commendavit In marginc cjus tcnucrat post mortem Henrici regis senioris,
etiam ducatus Normannie fere omnia sua eastella, scilicet Gorran, Ambrerias, Novum castrum super
et maxime Gisorz, melioravit vel renovavit, parcum tfumen Colmie. Eodcm mcnse remoto Aquilino de
et mansioncm regiam fecit circa fustes plantatos Furnis de castello Ponlis Ursonis, quia Abrincatini
apud Chivilleium, juxla Roihomagum. Domum le- conquerebantur de co quod terras eorum nimiis
prosorum juxla Cadumum mirabilem edificavit. exactionibus el injuriis gravarct, Hcnricus rex idcm
Aulam ct cameras ante turrem Rothomagensem castrum ad tempus commcndavit Robcrlo abbati de
nichilominus renovavit. Et non solum in Norman- Monte G,,J Morluo Sanclione (639, archiepiscopo
.

nia, scd ctiam in regno Anglie, ducatu Aquitanie, Remensi. Ilenricus frater regis Francorum, cpisco-
VARLE LECTIONES.
616
Abhinc in E. nova manus Roberti, ut videtur. 6 " Willermus t- Anglia desunt 8b, 8h. 613
Mauri-
cius Mellenti desunt 8b. 8h.
'
61 J
Mcnse Jan. — Monle desunt 8b. 8h.

NOT/E,
(637) Le Dunois. circa Orle\ins. (638) Agen. 639) Samsone.
 *

4!«5 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. m

ROMANoniM. irancorim. anglorum. J^ chiepiscopus Cantuaricnsis
62 -.
Badulfus de Tcene
pus Belvacensis successil. Bartholomeus vero moritur, relicto parvulo filio ex filia Roberti comi-
archidiaconus Remensis factus est episcopus tis Leecestrie. Mense Julio in ,Britannia minori,
6!0
Belvacensis . Prima dominica quadragesime rex scilicet in Belello, sanguis pluit, et de ripis cujus-
Henricus aggregavit episcopos, abbates, barones dam fontis ibidem effluxit, nec non etiam de pane.
Normannie apud Rolhomagum,
tocius el querimo- Eodem mcnse Johanncs de Dol mortuus est, et di-

niam faciens dc episcopis et eorum minislris c* misit terram et liliam suam in prolectione Badulfi
vicecomitibus suis, jussit ut concilium Julie Bone de Fulgeriis. Sed rex Anglorum accepit lurrem de
tenerelur. Julia Bona in Calclensi pago juxta Se- manu ejus 623
. Guillermus rex Sicilie transiens de
quanam est, sedes regia, a dominis Normannorum Sicilia in Apuliam cum magno cxercilu, Hoberto
multum amata et frequentata. Hanc Julius Ccsar, de Basenvilla fugato cum complicibus isuis, civi-
ex cujus nomine Julia vocatur, condidit, destrucla que a se defecerant, recuperat. Jo-
tates et castella,
urbe Caleto, ex cujusveteri vocabulo tota regio sita hanncs thesaurarius Eboracensis, vir jocundus et
inter Sequanam et mare adhuc vocatur. Primus Ri- largus et apprime litteratus, fit episcopus Pictaven-
cardus dux Normannorum et secundus Ricardus sis. Matheo episcopo Andegavensi defunclo, succes-
filius ejus, apudFiscannum levatide tumulis suis, in
" sit Gaufridus Sagiensis, decanus ejusdem ecclesie
quibusseparatim jaccbant, post altare sancte Tri- et clericus regis Anglorum 6*4
.

nitatis honcstius ponuntur. Huic translationi Hen- Leupus rex Valencie et Murcie, licet gentilis et

ricus rex Anglorum interfuit, et episcopi Norman- Agarenus, munera ingentia in auro et serico et in
nie, et dedit illi ecclesiesilvam de Hogis aliis speciebus et in cquis et camelis mittit Henrico
Comes Boherlus de Basenvilla adversus Willer- regi Anglorum, grandia ab eodem rcceptu- et ipse

mum cognatum suum regem Sicilie rebellat in rus. Baimundus Berengarius comes Barcinoncnsis,
Apulia et mullis coadjutoribus secum adunatis
; vir omnibus bonis plangendus, moritur, relicto
majorem partem maritimarum civitatum sibi conci- Anforsio, qui factus est rex Arragonum quod
filio
;

liavit. Fredcricus impcrator Aiemannorum urbem regnum ci acciderat ex matcrno genere. Fredericus
Mediolanum, quam oer tres annos obsedcrat, ne- Alemannorum impcrator et Ludovicus rex Franco-
cessitate famis afflictam capitet destruit [Mart. 26), rum; cum super fluvium Sagonam, quod antiquitus
reservatis tantummodo matrice ecclesia et quibus- Arar vocabatur, de pace tractaturi convenire de-
dam aliis. Discordia inter regnum et sacerdocium buissent Sept ), repente mutato animo propter
adhuc perdurante propter scisma Octaviani, quem scisma Octaviani, cujus nartes imperatorjadjuvabat,
rcx Romannorum Frcdcricus secumin Italiahabebat. infecto ncgotio ad propria redierunt. Exindc parvo
Alexandcr papa Romanus confidens de regibus spacio temporis interjecto, Ludovicus rex Franco-
Francorum Ludovico et Anglorum Hcnrico, qui de- rum et Henricus rcx Anglorum supcr Ligerim apud
vote semper Bomanam ecclesiam fovent et vene- Cociacum conveniontes, Alexandrum papam Boma-
rantur, ad cismonlanos marina expcditionc circa num honore congruo susccperunt, ct usi ofticio
pascha vcnit, ct apud Montempessulanum in slratoris, peditcs dexlra lcvaque frenum equi ijisius

Provincia debita honorificentia susceplus est. tcnentes, eum usque ad preparalum papilionem
Richardus de Bevers, dominus insule Yecte, in perduxerunt. Quo mediante, Dco favente, pax inter
Anglia moritur, relinqucns ex tilia Rainaklieomitis eos firma rcslituta cst. Bichardus episcopus Lon-
623
Cornubie parvulum tilium, nomine Balduinum. doni moritur . Hcnricus rex ordinatis et compo-
Stephanus cognomento Burgensis, abbas Sancti sitis rebus, et castellis suis in Normannia, Aquita-
Michaelis de Clusa et monachus Cluniacensis, fit nia, Andegavia, et ctiam in Wasconia, in advcntu
abbas Cluniaci, abbate llugone se confcrentc ad Domini vcnit Barbefiuvium, volens si posset trans-
partes imperaloris el Octaviani m . Morluo Har- fretare ante nalalem Domini ; sed vento prohibenle.
duino arcliiepiscopo Burdigalensi apud Monlcm- D cgit natalcm Domini cum regina Alienor apud Cesa-
pessulanum, dum ibidem in curia domni pape mo- risBurgum. Manucl imperator C.onslantinopolilanus
raretur. episcopus Lactorensis '640 ei successit. duxit Constanliam tiliam secundi Roamumli uxo-
Fame, mortalitate cismontani, maxime in Aquila- rem. Et Boamundus lcrtius, fratcr predicte pucllc,
nia, laborant, Rainaldus dc Castellione princeps factus est princeps, vitrico suo in captivitate rema-
Antiocliie dum incaple in tcrram Agarcnorum m- nente Hainaldo M8 .

trat, multis suorum occisis vel caplis ipse t ca- 1163. Frederiau 12. Ludovicus 26. Henri
pitur. Thomas cancellarius r^gi.-, Anglorum lii ar- Mense Januario rex Henricus transivit in Angliam,

YARI.K LECTIONES.
m lid pagina desinente manus habitum mutat. Restai tamm eadem. M1 Richardus
in E. Octaviani —
desunt xh.xu. *** Thomas Cant. desunt 8b 8h. —
Eodem ejus desunt 8b. 8h. 6i Johannea An- m — *

glornm. desunt 8b.8h m

E. e. L. xn. desunt 8b. 8h. M Aanuel Rainaldo postea additum. sed ab — (

inanu. ){<ii<]ui habent omnes.

NMI r
(GtO' Loclourc, subditus archicpiscopaliii Auscenci.
 4U7 CHKUNTCA. — AUCTARIUM ROBERTI DE MONTK. 498

rojyanorum. francorum. anglorum. *

A lru > sui > P er aliquantum temporis fuit abbas Hom-
ipse et regina, et cum magno gaudio susceptus est mensis in Anglia; qua abbatia relicta fuit abbas
abomnibus fere principibus patrie, qui eum in lit- Certesiensis. Ilerum illa relicta vcnit in Franciam
tore expectabant. Jani enim Henricus filius ejus ad ncpotcs suos Henricum et Theobaldum ; et sic, ut

precesserat, et sicut in Normannia, sic in Anglia diximus, factus est abbas Latiniacensis. Gislebertus
homagia et fidelitates baronumet militum suscepit. episcopus Herefordensis, morruo Ricardo Lundo-
Archiepiscopo Lugdunensi (641) deficiente, clerns niensi episcopo, translatus est ad eandem sedem, et
et populus coniventia Frederici imperatoris elege- magister Roberlus de Mileduno, genere Anglicus, et
runt Guillermum filium comitis Teobaldi senioris, grandevus, factus est episcopus Herefordensis. Ro-
quod etiam papa Alexander conccssit. Illa autem gerius filius Robcrti comitis Gloecestrie electus est
630
urbs, que cis Rodannm est, ad regnum Francie per- ad episcopatum Wigorniensem . Mense Martio
627 Balduinus rex Jerusalem, vir peromnia
tinet; sed quia Guigo Dalfinus et Forojulensis ca- obiit tercius

mites anno preterito fraude eam predicto archi- plangendus; et successit ci Amalricus frater ejus.
episcopo abstulerunt, nec per regem Francie eam Huic Balduino a superna clementia concessum est,

rehabere potuil, ideo idem archiepiscopus transtulit ut Ascalonem caperet, et Agarenos expelleret etser-
1

se ad imperatorem; qui predictam civitatem ei- vitio divino manciparct; quod nec David propter
dem restituit, cl cxtunc ab co illam tenuit 628
(642). sanctitatcm suam, ncc Salomoni propter sapientiam
Rotrocus episcopus Ebroicensis et Rainaldus de et divitias suas nec Ezechie propter justitiam
,

Sancto Walerio fccerunt in Normannia cognoscere suam, necalicui antea regnum permissum fuerat. In
jussu regis, per episcopatus, lcgalcs reddilus etcon- octavis pentecostes Alexander papa tenuit conciliurn
suetudines ad rcgem el barones perlinentes. Phi- Turonis, in quo excommunicavit Octavianum cum
lippus cpiscopus Dajocensis mensc Februario mori- aliis scismaticis et complicibus suis. ln illo concilio
tur, qui fuit vir prudens et aslutus in augmentandis duo cpiscopi, quorum unus sacratus fuerat per ma-
et revocandis rebus illius ecclesie, ct multum ibi num Terrachonensis archiepiscopi metropolitani
profecit; sed sapicntia hujus mundi stullicia est sui, alter pcr Tolelanum archiepiscopum totius Hi-
apud Deum. Hicse dederat monasterio Beccensi ad spanie primatem, expulsi suntde ecclesia Pampulo-
monacliatum, scd non est in hoinine via ejus. Pre- nensi, ad cujus titulum ambo sacrati erant, et ter-
ventus cnim fuit quod proposucrat im-
morte, nec cius subrogatus est. tamen duobus ordo epi-
Illis

plere potuil; librorum lamen septies viginti volu- scopi mansit, et concessum est, ut si vacantes ec-
mina illi jam dederat 6 - 9 (643. Bellum Roberli de clesie eos vocarent, fierent earum presules 631 .

Monte Forti cum Henrico de Essessa pro fuga pre- 1164. Fredericus L3. Ludovicus 27. Henricus 10.
lii contra Gualenses, in quo isdem Henricus defecit, Terricus comes Flandrensis vadit Jerosolimam
et cxheredalus, factus est monachus Radingensis. tercio, et filius ejus primogenitus Philippus ei suc-
Walenses subditi sunt rogi Hcnricoad libitum. Mal- ccdens, ducta altera filiarum Radulfi senioris comi-
comus rex Scotie fecit homagium Henrico, regis tis Yiromandensis, et fratrc uxoris sue juniore Ra-
Anglorum filio, et dcdit regi obsides, scilicet dedit dulfo comite clephantia percusso, per uxorem fit do-
fratrem suum minorcm ct quosdam de tiliis baro- minus duorum comitatuum, scilicet Viromandensis
num suorum, dc pace tenenda et pro castellis suis, et Montis Disderii. Rainaldus Coloniensis electus,
que rex volebat haberc. Quidam garlio, conivcnlia cancellarius Fredcrici imperatoris Alemannorum,
monachorum ut creditur, occidit abbatem Sancti transtulit trium magorum corpora de Mediolano Co-
Maximini Aureliancnsis; et papa Alexander et Lu- loniam: quorum corpora quia balsamo et aliis pig-
dovicus rex Francorum expulerunt inde omnes fere menlis condita fuerant, integra exterius, quantum
monachos, et per diversas abbatias dispcrserunt, ct ad cutcm et capillos, durabant. Eorum primus, sic-
fecerunt ibi abbatem de Majori Monastcrio. Simili- ut mihi rctulit, qui eos se vidisse aftirmabat, quan-
ter anno preterito cum abbas Laliniaccnsis equi- tum ex facie cl capillis eorum comprchendi poterat,
tans invenissct quendam, qui ei forifecerat, el mi- D quindecim annorum, secundus triginta, tercius qua-
narctur ut cum caperet ct destrucret : illc cmissa draginta videbatur. Beatus autcm Eustorgius dono
sagitia pcrcussit abbalem in oculo usque in cere- cujusdam impcratoris transtulit illos Mediolanum de
brum, cl occidit. Cui successit Ilugo, naturalis filius Constantinopoli, cum quadam mensa cui superpo-
comitis Theobaldi senioris. Iste fuit prius mona- sili crant,in quodam vehiculo parvo,quod due vac-
ehus Tironis (644); et tempore Stephani regis pa- ce divina virlute ct voluntate trahebant. Transtulit

YAIU.E LECTIONES.
6S "
G. habct E. M8 archiep. Lugd. —
tenuit desunt 8b. 8d. 6 " Ilic folio desinente, inE. inanus habi-
tum mutat. Hic — dederat desunt 8b. 8h. 63) Quidem gartio —
Wigorniensem desunt 8b. 8h. &3l Hicpagina
desinente, manus habitum paululum mutat. ln illo —
Naboris martyris desunt 8b. 8h.
NOT/E.
(641 i BOUQ.
Hcraclio. (613) Quorum catalogum, primo codicis E. folio
('>'c2) Hanc Roberli nanalionem dubiam rcddunt inscriptum, inde edidit Ravaisson Rapport au mi-
ea quae alVert Bouqaet XIII. 307, a cf. infra a. ; nistre. Par. 1844
H7o. RH Tiro sive Tironium, <li;cccsis Carnolensi*.
 11)9 SIGEBERTl GEMBLAlENSIS. 500
romanordm. ir.vncorum. ANOi.ORiM.
\ Augusto cepit castrum Conbort in Britannia in ma-
etiam idem Rainaldus exinde corpus beate Valerie, nu rcgis, quod Radulfus de Fulgeriis habuerat post
matris sanctorum martyrum Gervasii et Protliasii, mortem Johannis de Dol. Eodem mense sanguis
et caput Naboris martyris. Apud Rothomagum 3 pluit in Relhel, in cpiscopatu Dolensi. Roberlus epi-
Kalendas Februarii obiit Willermus frater Henrici scopus Carnotcnsis vir religiosus moritur ^ 36
. Obiit
regis; sepultus est in ecclcsia sancte Marie. Circa Hugo venerabilis archiepiscopus Rothomagensis \
octavas paschc rex Henricus fecit dedicari ecclesiam Jd. Octobris. Hic vir magne literature multa jo-
beatc Marie dc Radingis, et per trcs dies regaliter cunde edidit; viduis et orphanis et aliis pauperibus
procuravit convontum monachorum et hospites, dala largus cxlitit. Rexit autem ecclesiam Rothomagen-
etiam dote non minima cidem ecclesie. Hamclius, sem honeste et viriliter annis fere triginta 6:36
. Al-
naturalisfraterHenrici,duxit comitissam dc Guaren- marricus rex Jerusalem, conductus ab amiralio Ba-
na, relictam Willermi comitis Moritonii, tilii Stepha- bilonico,cum exercitu perrexit in adjutorium illius,
nijregis. Hecfuit iilia tcrcii Willermi comitis de Gua- Iiberarequandam civitatem ipsius nomine Barbas-
renna, qui cum regeFrancie Ludovico perrexit Jeru- tam, quam Salegon senescallus Noradin fraude oc-
salcm, etibi obiit, supcrstite sola prcdicta comitissa. p cupalam contra ipsum tenebat. Obsessa igitur per
In pago Belvacensi cuidam plebeio apparuit in vi- aliquantulum temporis, tanulem capta est el amira-
su noctis sanctus Egidius, et quedam honeste per- i
restituta civitas, iirmatis autem inter eos ami-
sone cum co, cui predixit, ut cum die crastina pri- citiis, et redditis multis captivis, duplicato eliam
mum sulcum aratri duceret, inveniret parvam cru- tribulo — nam anlea dabal amiralius regi singulis
cem ferream, et jussit ut ferret cam ad suam eccle- annis 50 milia aureorum — rex ad propria rediit.

siam. Tune ruslicus quesivil ab eo, utrum ad San- a Noradiu intulerat christianis magnum
ctum Egidium de Provincia deberet eam portare; dampnunij nam capto castrocorum, nomine Harene,
cui sanctus Egidius respondit Non; sed ad San- : capto etiam Boamundo juniore principe Antiochie,
chm Egidium de Co istanlino, ubi cst corpus meum. et multis interfectis, Habilina, id cst Belinas, post-
Quoil cum factum fuisset, multe ibi virtutes facte modum a Sarraccnis pervasa est.
sunt. Apud Lucam civitatem obiii Octavianus sci- 1165. Fredericus 14. Ludovicus 28. Henncus 11.
smalicus, per antifrasim vocatus Victor; et successil Henricus rex Anglie in quadragesima in Norman-

ei in eodem errore permanens Wido Cremensis, di- niam transiens, in oclabis pasche apud Gisorz cum
ctus Paschalis IV. Comes Carnotensis Tedbaudus re?e Francorum locutus Inde rcdiens Rotoma- esl.

despondit filiam Ludovici regis Francie, et rex ei gum. Philippum comitem Flandrensem consobrinum
concessit dapiferatum Francie, quem comes Ande- suum regaliter excepit. Venerunt similiter ad eum
gavensis antiquitus habebat, unde etiamnostris tem- legati Frederici imperatoris Alemanorum, Rainal-
poribus Radulfus de Parrona pro eo serviebal ;
dus scilicet archiepiscopus Coloniensis cancellarius

unde ci hommagium faciens ut dominum honorabat. , el multi alii magni potcnlatus viri, requi-
Henricus autcm 1'rater ejus primogenitus comes rentes eum ex parte imperatoris, ut daret unam fi-

Trecensis iterum assumpsit iiliam Ludovici regis, liarum suarum Henrico duci Bajoarie, et aliam filio

quam prius dimiserat Fredericus imperator cum suo, licet adhuc puerulo. Exactis itaque sacramen-
ad Libitum subdisset
,;:!
~ sibi Langobardiam, in qua lis ei datis, rex postea misit suos legatos in Alema-
sunt 25 civitates, inter quas sunt tres archiepisco- niam, qui ab imperatore el satrapis suis eadem sa-
patus, scilicet Mediolanum,'Ravenna, Jenua; et li- cramenta dc conventionibus, que intereos convene-
scum regium ad 50 milia marcharum summam in raut, acciperent. Rotrodus episcopus Ebroicensis lit

eodem regno reparasset, et pacem ibidem tam indi- archiepiscopus Rotomagensis. Henricus decanus Sa-
genisquam peregrinis retormasset iterum Verona, : lesberiensis eligitur ad episcopatum Bajoeensem.
et quedam alie civitates adversus eum rebellanl
888
. Morluo Rogerio abbate Sancti Wandregisili, viro

Gualenses fidem Hcnrico regi non servantes, terras religioso, Anfredus sacrista ejusdem monasterii ci

proximas lalrocinando infestant, agente quodam re-.0" successit 63T Regina Anglie Alicnor evocata a rege
gulo eorum, vocato Ris, ct alio ejusdem perversi- venit in Normanniam, adducens secum filium suum
lalis hominc nomine OEno, predicti Ris avunculo. Ricardum et filiam Mathildem. Redeunte vero rcge
Walterius Giffar comes de Rochingaham moritur in Angliam, el cum mullo apparatu bellico super

absque herede, et^comitatus ejus in Anglia el terra Valenses eunle, regina remansit in partibufl cisma-
ejus in Normanuia rediit ad dominium rcgis M *. Ri- rinis Alexander papa Romanus relinquens Scno-
chardus de Humet,|conestalus Henrici regis, con- nem, in qua fere duos annos moratus fuerat, ve-
VOCatis baronibus Normannie el Britannie, inense niens ad Monlempessulanum navali subvectione^

YAKI.-E LECTIONES.
638
ita Henricus autem - in qua in rasura postea correxit eadem manus.
E. ln pago Belvacensi m
— rebellant desunt 8b. 8h. M * Walterius regis desunt 8b. 8h M8 R. e C. y. r. m tfosun*8b. 8h.
•m Post hwc in V. mmus kabitum mutai atque atramentum ln 8h. additw. Obiit illustris comes Gale-
rannus Mellenti, (|ili niulia bona conlulit ecclesie b. Marie de Voto, que sita est in territorio Catelensi, n
terris, in silvis, in vineis et reddilibus. M1 II. decanus Buccessit desunt 8h. 8h. —
 ;

501 CHRONICA. — AUCTARIUM ROBERTI DE MONTE. 502

romanorum. francorum . anglorum. \ ejus filius Guidonis primogeniti sui comitis Pontivi^
perrexit ad terram Willermi regis Sicilie, licet inci- concesserunt regi Henrico castrum Alenceium et

die piratarum imperatoris Alemanie ei in mari non Rocam Maberie, cum eis que ad ipsa castella perti-

deessent. Willermus frater comitis Tebaldi eligitur nent. Et forsitam ideo predictas munitionesperdide-

ad regimen ecclesie Carnotensis, data ei remissione runt, quia malas consnetudines ipsi eteorurn siite-

apapa propter juvenilem etatem, ut usque ad quin- cessores diu ibi tenneranf ,
qur.d re.: Len.-i_ua sia-

quennium differretur sacratio ejus 638 Monse Au- . _im meiiorari iprecipit. Kense Sepicinbri obiit Ste-

gusto, Ludovicoregi Francornm exnxore sca nasei- phaniio episcopcs Jsedosensts. Obiii eti&ifi ii Anglia

tur filius, et vocatus est PhillpptiS. ttegint 41 Robertus baiensis c-pisc<jp"(.s '~. (ju.a vefo obtima-
rtgionis,
:

mense Octobris Andej-av;;, feliain, ct vocaia te_ Cenofnanlei t_.i;i .aiu_ ec Britu,n_ice

est in baptismcie Joi.ai.„j. kobertuS abbas Lontis anteqnam res tf&hsfreiaret, minus obtemperaverant
in quodau Ircchie tiuro et argettto optime parato preeeptis regiue, et ut dicitur. saeramento se obli-

jussit fopod wliqaias s«.ftcti L_arencii, sciiieet os gaverant, ut se eonuaaniter defenderent, si aliquis

brachii qaod e_ehin_m voeaiil, etaiii qualtuor mi- eorum gr&varetur rex dd libitum suum eos et ca-
:

nora osoa ejusdem martyris

„__ _, reposue
_. v .._ , sieuti antea ._, ;
stella eorum traetavit et congregatis
^ r exercitibus
; .

rat in quadam cuppa intus et extra deanrata caput

D fere de omnj potestate sua citra mare, castrum

Innocentii socii sancti Mauricii. Predietas reliquias Felgeriarum obsedit, cepit, funditus delevit. Inde
et partem corporis sancti Agapili martyris, scilice 1 facto conubio de Gaufrido filio suo et Constancia

carnem cum coslis quattuor, Suppo abbas Montis a filia comitis C.onani Brittannie et de Richemont,
monasterio sancti Benigni Fructuariensis, ubi prius comes Conanus concessit regi, quasi ad opus filii

fuerat abbas, et prece et precio ad monasterium sui,totum ducatum Brittanie, [excepto comitatu de
sancti Michaelis adportavit. Est autem Fructua- Gingamp, qui ei accederat per avum suum comitem
riense monasterium in Langobardia, in cpiscopatu Stephannm. Bex vero accepit hominium fere ab
6S9
Verccllensi . Malconus rex Scotie, religiosus ju- cmnibusbaronibus Brittannie apud Toas. lnde ve-
venis, obiit. Succedit ei frater ejus Willermus. Eul- nit Bedonis, et per civitatem iiiam, que caput est

men cecidit in ecclesia sancti _Hehaelis in tuire ct Brittannie, totum illum ducatum saisivit Et quia
in aliis locis, et tamen Deo miseranle nichil nocuit. nunquam viderat Comborcht neque Dol, postquam
Obiit Robertus abbas Siajoris Honasterri (64oj. et in manus ejus venerant, in transitu illa vidit. Causa
540
successit eiRobertus Blesensis . vero orationis ad Montem sancti Michaelis veniens,
644
1166. Fredcricus 15 Ludovczs 29. HenricvslS. , apud genecium illa nocte hospitatus est . Illuc

Henrices rex, munilis confiniis iater Angios et '

venerunl ad eum Guillermus rex Scotie, cpisco-

Walenses, et castellis ct militibus dispositis, in pus insularum J_an et aliarum 31, que sunt inter
quadragesima transfretavit in Normanniam. Beinde Scotiam et Hiberniam et Angliam. Illas 32 insulas
locutus cum rege Francorum eaque ad pacem sunt tenet rex insularum tali tributo de rege Norwegie.
audito etiam quod rex Francorum statuisset de quod quando re x innovatur, rex insularum dat ei

thesauriset redditibus suis, similker et omnium clecem marcas auri, nec aliquid facit ei in tola vita

hominum t_m clericorum quam laicorum, qui iu sua, nisi itcrum alius rei ordinetur in Norvvegia.
sua ditione crenl, singulis annis usque ad quin- Hujus r*gis insularum venit legalus ad regem Anglie
6tl
quennium de cingulis 29 solidissingulos denarios predictus episcopus. Estjenim predictus rex con-
mittere Jerusalem ad defensionem christianitatis : sanguineus regis Anglie ex parte Mathildis impera-
idem rex magnanimus fecit duplicare in omni pote- tricis matrissue 645
.

state sua redditum primi anni, reliqui» annis per- 1167. 16. 30. 13.

manenlibusadsolutionem unius denarli per singulos In natali Domini fuit rex Henricus Pictavis, et
viginti solidos. Gualeranus comes Meilenti factus eum Henricus filius suus de Anglia. Antc
venit ad
monachus Pratolli obiit ; et successit ei filius ejus Dquadragesimam venit rex Rolhomagum, et mortuo
Robertus, natus ex sorore Simonis comitis Ebroi- Rotgerio abbate Sancti Audonei, viro summe reli-

censis 6;i
. Duxit autem idem Roberlus filiam Hai- gicnis, candem abbatiam dedit Haimerico cellerario
naldi comitis Cornubensis. Obiit etiam Guillermus Becci. Paulo ante obierant in Anglia Robertus Here-
646 In
rex Siciliae et successit ci Guiilermus filius fordensis ct Robertus Linconiensis episcopi .

ejus. Willermus Talavacius, comes Sagiensis, quadragesima locutus fuit rex Anglorum cum co-
et filius ejus Johanncs, ct itcrum Johannes ncpos mitc Sancti Egidii apud Magnum montem. Post pa-
VARLE LECTIONES.
638
Willermus — ejus
8b. 8h. 639 Roberius
dcsuntVercebcnsi desimt 8b. 8h. 64 ° Fulmen Ble- — —
sensis postca adiidit manu- eadem ; desunt 8b. 81i. cu quadriennium 8d. G1 - Post hcec tres voces erasit
scriptor ipse in E Gualcranus —
Cornnbensis desunt 8b. 8b. M8 Pagina desinente in E habilum ma-
nus mntat. sed paululum tantum. Mense —
cpiscopus dcsunt 8b. 8h. G v Atramenlum mutatur. •** A6-
''

hinc atramcntum atque manus prorsus mulalur. orthocjraphia quoque saepius differt a prcecedenti. 646 Ante
quadragesimam —
episcopi desunt 8b.8h.
. NOT .

(645) Marmontiers-les-Tours.
 503 SIGEBERTJ GEMBLACENSIS 504
iioma.noium. irancorum. a.nglorum. A multum deferret regi Ludovico, Calvum Montem
sclia duxit exercilum militum in Arvemicum pa- castrum munitissimum et ditissimum, in quo rcx
gum, et vastavit terram Guillermicomitis, quia data Francorum i
t-erat expensas et victuaha ad
iide pepigerat stare justicie, in presentia donni re- opus belli, et plurimas villas in circuilu illius com-
gis, nepoti suo, quem exheredaverat, juniori vide- bussit. Quo audilo rex Francorum graviter tulit, et
licetcomiti Arvernensi ;sed inveteratus illedierum collectis viribus suis, latos fundos quos Sanctus Au-
malorum rupta fide, transtulit se ad regeni Fran- doenus habcbat inVircasino, scilicet Vadum Nigasii
corum, et seminavit discordias intcr eos Sed el de ct alias villas combussit ; Andeliacum etiam bur-
collectionc pecunie deferendc Jerusalem, que ad- gum optimum, qui erat proprius Beate Marie et
unata fuerat Turonis, quam rex Anglorum volebat archiepiscopi Rolhomagensis. Nonnulla etiam que
mittere per suos nuntios, utpote sumptam in suo perlinebant ad ecclesiam sancte Trinitatis Rothoma-
comitatu, rex autem Francorum per suos, quia gensis, vastavit. Sed non defuit festinala vindicta.
ecclesia Turonensis sua est, suggestione Jocii ar- Eadem namque die multi de exercitu ejus cum re-
chiepiscopi Turonensis magna discordia inler llen- dirent ad caslra, siti, solis fervore, pulvere, for-
ricum regem Anglorum et Ludovicum regem Fran- midine deficicntes expiraverunt. Sic etiam patri
corum mota est. Combusta est civitas Turonensis ipsius pridem acciderat nam
(646) ; initurus certa
cum principali ecclesia. Almaricus rex Jerusalem mcn cum Henrico seniore rege Anglorum, in quo
evocatus ab amirario Babilonie, cui confederatus inferiorfuit, precedenti nocte in eodem vico hospi-
crat, obsedit Alexandriam, que caput cst Egypti, et latus fuerat, et Franci, qui a fcrocitate.teste Valen-
cepit, et reddidit eam amirario, qui pepigit ci sin- tinianoRomanorum imperalore, vocati sunt, eccle-
gulis annis tribulum de eadem civitate 50 milia siam beate Marie Andeliaci stabulum equorum suo-
Bizantiorum, exceptis 57 milibus, quos habet de rum fecerant. Unde alii eorum capti, alii vero in
Babilone. ldem etiam rex duxit uxorem neptem iugam elapsi sunt. Mense Augusto tregue sumple et
Manuel imperatoris Constantinopolitani cum inlini- jurate sunt inter reges Henricum el Ludovicum,
tis thesauris. usque ad pascha. Inde perrexit rex Henricus in Bri-
Circa pentccoslem Fredericus imperator Alerna- tanniam, et subdidit sibi omnes Britannos, (etiam
norum, missis exercitibus suis, multos Romano- Lconenses ; nam Guibunmarus, filius Hervei vice-
rum occidit, ipse ab eisdem similia recepturus. comitis Leoncnsis cujus filiam comes Guido habe-
Circa mensem Julium per semetipsum Leoninam bat in conjugium, datis obsidibus submisit se regi,
Romam obsedit et cepit, et quedam juxta ecclesiam lerrore exanimalus, cum videret castrum suum
'

combustum
1

bcati Petri deslruxit, scilicet porticum ct alia non- iiiunitissimum et caplum, et alia non-
nulla. Antipapam etiam Widoncm de Creme Romani hulla vel capta vel reddita. Cum adhuc moraretur
adduxit, et per manum ipsius uxorem suam impe- rcx in Britannia, audivit nunlium de morte matris

ratricem fecit coronari (Aug. 1). Subsecuta est c suc Mathildis imperatricis. Dccessit enim 4 Idus
vestigio ultio divina. Nam Karolus filius Corradi, Scptembris Bolhomagi, et sepulla cst Becci. The-
qui ante Fredericum imperaverat, consobrinus ejtis, sauros iniinitos pius iilius distribuit ecclesiis, mona-
mortuus est GV7
,
et Rainaldus archiepiscopus Colo- steriis, lcprosis et aliis pauperibus, pro anima illius.

niensis canccllarius ejus, cujus consilio mulla mala Fecit aulem predicta imperatrix monasteiiuin de
faciebat GV8
,
et episcopus Leodicnsis. et multi alii Volo in Calelcnsi pago juxta Juliam Bonam, et po-
tam episcopi quam consules, similiter pericrunt. suil ibi monachos Cisterlienscs. Fecit et monasteria
Dicitur cnim, quod crassante mortalitate 25 niilia canonicorum, uimm juxta Cesaris Rurgum, et aliud
hominum de exercitu suo mortui sunt. Longobardie in silva montem etiam lapideum soper
de Goffer. Ad
civitates, que sunt numero 2i, Mediolanum reedi- Scquanani apud Bothomagum, a se inchoalum, mul-
ficant ct ab impcralore deciscunt, preter Papiam tam summam pecunie dimisit.
GV 'J
et Verccllas . In octavis pentccostcs rex Anglo-r* Bichardus abbas Sancti Petri super Rivam (617;
rum cl rcx Francorum in Vircasino loculuri de pace obiit,cl successit Rannerus monacbus Cadomi pro
convenerunt. Sed primoribus regni Francorum ex- eo. Decessit etiam Micliael abbas Aratelli (648), mo-
accrbantibus lenitatcm regis Ludovici, niinl profue- nachus Becci, et substilutus esl pro eo Benricus
runt. Congregaverunt itaque uterque inlinitum exer- monacua Becci, procurator hospilum locjo ar-
citum de bmni potcstatc sua, et alteruter castella chiepiscopus Turonensis concordatus est com rege
sua muniverunl. Cuin autem rex Francoruni ali- Anglorum. Venerabilis Bugo abbas Cerasii (649
quantas villulas in marca, inter Medantam ct Pa- liiiniaiie vite moriendo satisfecit ; qui 50 fere annis
scheium. coinbussissct, rex Henricus irritalus, licet rexit idem monasterium. lluic successit Mariinus

\ "ARI.E LECTIONES.
•**post hanc tret voees eratm. poet hanc aliquot M voces eram. ,,,,J
Circa pentec. — Vercellas detunt
8b. 8h. G: '° Richardus —
hospiluin desunt 8b. 8h.
Mil I
.

r656| A.1119. ~ 648] Preaux, dioec. Luxoviensis.

(647; Di<rc. Sagiensls. 649 Cerisy, dicec, Bajocensis.
505 CHROMCA — ALCTARILM ROBERTI DE MONTE. 506

ROMANORLM. FRAXCORLM. ANGLORLM. \ suis militibus et victui necessariis, relicta ibi regina

monacus ejusdcm loci 651 . Regina Alienor transfre- cum comite Patricio Salesberiensi, avunculo Ro-

lavii in Angliam, ducens secum filiam snam Ma- trodi comitis Perticensis ,• in octavis pasche inler

thildem in vigilia natalis Doraini duc st lle ignei Paceium et Medantum in Normania, locuturus cum
coloris, quarurn una erat magna, altera parva, ap- rege Francorum et injurias suas ab eo expostulatu-
paruerunt in occidenle, et eranl quasi conjuncle ;
rus, acccssit. Siquidem Pictavi ad regem Franco-

postea disjuncte sunt longo spatio, et apparere rum venerant, et obsides suos contra regem An-
desiverunt. Natus est Johannes filius regis Anglo- glorum, cujus proprii erant, ei dederant- Lnde cum
rum 65i
.
hinc inde grandis altercatio fieret, nec rex Franco-

1168. Fredericus 17. Ludoiicus 31. Henricus U. rum obsides, quos contra justiciam ceperat, red-
dere vellet, inducie date sunt usquc ad octavas
Ad natale fuit rex Henricus Argentomagi, et te-
sancti Johannis. Circa vero octavas pasche dolo,
nuit ibi magnam curiam in nova aula sua. Mathildis
filia regls Henrici cum infimta pecunia et apparatu
Pictavensium occisus est comes Patricius, et sepul-

maximo ducta est in Alemaniam ad sponsum suum tus est apud Sanctum Hilarium. Successit ei filius,

653 natus ex filia Guillermi comilis Pontivi, malre co-

Henricum ducem Sansonie et Bajoarie; quorum r>

ducatuum unum habebat ex patre suo, alterum ex milisssede Warenna. Antequam trigue dale essent,

matrc. Pater ipsius fuil Henrieus Jux, qui fuit natus rex Anglorum submonuerat Eudonem vicecomitem
ex filia Lotharii imperatoris, qui ante Corradum de Purrohoit, qui eatinus umbratico nomine comes
imperaverat. Hic Henricus, scilicet junior, qui filiam vocabatur, et cui tantabona contulerat, ut ad servi-

regis Anglorum duxit, super paganos, scilicet Scla- tium et adjutorium suum vcniret ;
quod ipse renuit
vos et Vindclicos. tantum adquisivit, quod fecit ibi et quidam alii de Britannis ci eoufederali, scilicet

tres episcopatus. Obiit G5V Terricus comes Flandren- Oliverius, filius Oliveri de Dinam. et Hollandus con-
sis, cui successit Philippus filius cjus, qui jam diu sobrinus ejus. Rex ilaque non immerito adversus
comitalum illuni rexerat, cum pater iliius iter Jeru- eos iratus, a capile, scilicet ab Eadone incipiens,

salem frequentabat. Stephanus de Filgeriis, capel- vastavil et combussit ejus lerram, deslructo impri-

lanus regis Henrici, factus est episcopus Rodonen- mis castello Joscelini, quod habebat precipuum.
sis.Fiscanense monastcrium combustum esl Comitatum eliam de Broerech abstulit ei, cujus

Mense Februario accidit quoddam mirabilein Ceno- caput est civitas Venetensium, quam rex in manu
mancnsi pago, castro Freernai, quod caslrum est sua cepit, cujus porlum Julius Cesar rniriticc ex-

Roscelini vicecomitis Cenomannorum, qui habet in toliendo collaudat in libro quem scnpsit de bello
r
conjugio Hathildem filiam notham primi Henrici Gallico (650); dimidium etiam Cornubie (651) ei

regis Anglonun materteram secundi Henrici abstulit. Obsedit cliam castellum Abrai ; captum
,

regis Anglorum, ex qua genuit Ricardum qui ei

munivit. Vaslata igilur Eudonis terra et ad libitum
successit, et Guillermum, cui secundus Henricus suum redacta, ad tcrram Diuannensium appropin-
rex Anglorum dedit in Brittannia filiam Rollandi dc quans, castrnm Hedde a Gaufredo de Monteforti
Reus cum terra ipsius. In hac itaque munitione sibi redditum munivit, et Tintinniacum cvertit.

fluvius Sartse, qui prelertluit, fere per horam et di- Inde Becherel munitionem Rollandi dc Dinam fir-
midiam siccatus est, ila ut calciati siccis vestigiis missimam per aliquot dies obsidens, adhibitis ma-
possent transire, cum anlea vix equi absque natatu chinis cepit el munivit. Lchun vcro castrum (6521,

possent transvadare. Hoc eliam accidit Londonie in quo Rollandus maxime confidebat quia erat ,

de Tamensi flumine, tempore primi Henrici regis natura et arte munitissimum, obsodissst, nisi bre-
Anglorum, 11 Kal. Marcii tcrremotus factus est, vitas termini cundi ad colloquium regis Francorum
et globus igneus visus est per aera discurrere 656 . eum urgeret. Tradita itaque terra Rollandi rapinis

Pictavi ct Aquitani cx majori parte, id est comes et incendiis, cilra Rie^m flumen, eadem egit in

de Marcha, comes Engolismensium, Haimericus de " ulterioribus; nam transito amne per Lehun tlescen

I.izennioio, Robertus, et Hugo frater ejus de Sileio, dens, ct aliquas perfundans, monachis Lehunnensi-
et alii mulli, voluerunt rcbellare
contra regcm et ; bus pepercit. Dinam vero circniens, quedam de-
incendiis et rapinispauperum incumbentes, circun- struxit, quedam intacta reliquit. In pago Aktensi
quaque crassabantur. Quod rex audiens impiger cadem gcssit. In oclavis sancti Johannis ventum est
advolat; et eorum insanie obsistens, Li/.ennoium ca- ad Feritatem [Jernardi, ubi de pace inter reges tra-
slrum munitissimum cepit, captum munivit, et ctatum est, el infeclo negocio discessum est. Nam
villas eorum etmunicipia destruxit. Muuitis castellis Brittones, sicut et Pictavi, obsides regi Francorum

YARL-E LECTIO.NES.
651
Venerabilis —
desimt 8b. 8h. "* N. c. I. f. r. a. alia manus addidit ; adsunt etiam reHquis.
loci
653
ila E. 6bl
Hxc vox in rasura plus quam dimidim iinece scripta est in E. 655 /» finc quatemionis hk desi-
nit manus. Rcdit prima codicis manus. " Slephanus discurrere desunt 8b. 8h.
!i
—
NOTjE.
(650 III, 8. Hodie esl Vannes. ((05-2) lnter,Dol et Dinan.
(651) Cornouaille.
50"! SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 508
romanordm. rruNCOtuM. anclohlm. A 1169. Fredcricus 18. Ludovicus 32. Henricus 15.
dederant, et fide interposita paccionem acceperanl, Rex Benricus egit natale Domini apud Argcnlo-
quod rex Francorum sine ipsis regi Anglorum non magum. Bernardus episcopus Nannetensis 659
Obiit
concordaretur. Indecl ipsi Brittanni, conniventihus In epiphania Domini concordati stmt rex Franco-
quibusdam Cenomanensium , per quorum terram rum et rex Anglie. Hcnricus filius Henrici re"-is
latenter transierunt, colloquio interfuerunt Munitis Angloruni, fecit bomagium regi Francorum socero
autem marchis, ex utraque parte continuata est suo dc Andegavensi comitatu et de ducatu Britlan-
decertatio usque ad adventum Domini. Rex vero nie, quem rex concessit eidem genero suo. Nam
Henricus caute agens, cognatum suum Matheum de Normannia fecerat ei antea homagium, et con-
eomitem Bolonie sibi pacificavit, spondens ei se da- cessit ei rex Francie ut essct senescallus Francie,
tiirum per annum maximam partcm pecunie, pro quod feudum Andcgavense. Richardus
pertinet ad
calumpnia (653) relaxanda comitatus Morilonii. Ha- filius Henrici regis Anglorum fccil homagium rcgi

bebat enim filiam regis Stepbani, qui fuerat comcs Francorum de ducalu Aquitanie. Williermus Malet
Morilonii 6r'~.
Cum autem idem Matbeus ad auxi- cepit.Roberlum de Silleio 66 °. In puriiicatione beale

lium regis Anglorum, domini et cognati sui, veni- * Marie fuit Henricus
filius regis Anglorum Parisius,

ret, Jobannes comes Pontivi non permisit cum Francorum ad mensam,ut senescal-
et servivit rcgi

transire per terram suam; unde necessitate cogcnte lus Francie. Hanc senescaltiam, vel ut antiquitus

navali subvectione ad regem cum multis militibus diccbatur, majoratum domus regic, Robcrlus rex

expeditis accessit. Quod rex audiens, rogatu cjusdcm Francie dedit Gaufrido Grisagonella comiti Andcga-
Mathei cum bellico apparatu in terram Johannisper- vorum, propler adjutorium quod ei impendit contra
rexit, et Vimacensem (654) pagum Vulcano tradens, Otboncm imperatorem Alemanie. Dcdit etiam ei

10 et eo amplius comburens villas, voluntali sme sa- quicquid habebat in episcopatu Andegavensi. Poslea
tisfecit. Rex Francorum veniens latenter ad quod- vero cum Gaufridus comes Perticensis et David
dam municipium Normannise, cognominatum Che- comes Ccnomanensis essent rebelles eidem Roberto
sncbrut, illud combussit, et quatuor milites in co regi Francorum, predictus rex Francorum, Gaufrido

cepit. Quo comperto, rcx Anglorum illum insecutus Grisagonella fcrente sibi auxilium, obsedit municio-
est, multosmilitescepit; interquosetiamsenescallum nem Moritonie et cepit. Et quia David comes Ceno-
Philippi Flandrensium comitis aduncatus est. Tra- mannorum evocatus a re^e ad cnm venire con-
didit etiam castcllum Hugonis de Novo Castello tcmpsit, dedit rex Gaufrido Grisagonelh, homagium
flammis et incendiis, vocatum Brueroles, ut com- p illius, et ipsam civitatem, et quiequid habebat in
bustum ex re nomen haberel. Hac etiam fecit Novo episcopalu Cenomanncnsi. Henricus filias Henrici
Castello per milites suos, ipso tamen absenle. regis Anglorcm fecit homagiana Phitippo filio Lu-

Vastata est similiter terra comilis Perticensis ex dovici regis Francorum. Henricoa rex Anglie lo-
majori parte, ipso agente G58
. Multa etiam fecit rex catas est cum Ladovico rege F?ancie, apud S. Gcr-
Anglie in hacguerra non audivimus, qtie vel si au- manum in Leia. Gaufridus filius regis Anglorum
divimus, non occurrunt mcmorie. f«cit homagium ilenrico fratfi sno de ducatu Brit-
Obiit Robertus comesLeccestrie, rclinquensfilium tannie, jubcnle patre eorKm. Morluo Hasculfo dc
Robertum, qui accepit cuni uxore sua hereditatem Solinneio, succe-sit ci filius suas Gialebertus. Mor-
de Grantemesnill. Uortuus est autem in Brittannia ty" s ^>' etiam BJchardss de Hara, relinquens filias
* 61
Hervcus de Lehun, cui successit Guihomar filiys tres . Uex Bcnricus perrexitin quadragcsima Wa-
ejus.Nichilominus obiit Rome de Gaido Crcme anti- sconiarn et dcstrucii^ uiultis castellio, que contra
papa etsuccessit in scismatequidam pseudoelericus, C!* m crant, vel munitis, comites. Engelismensium et
cognominatus Calixlus. Archicpiscopo quoqu^ Scuo- illum de Carcha sibi naciticavu; et rmiltos- alios qui
nensi in fala secedcnle, Willermus electus Carno- , "on eranl tanti notninis. Gaufridui tilins regis An-
tensis ci successit; concesso lameu ei episcopata *^ gloruai niense ~2;ilo wni* Redonis ; et Slephanus
Carnotensi per bicnninm a papa Alexandro Veait Redonencte et Aatberioa Alelensis episcopi, el Ro-
ad curiam Anglorum, Saxonum et
regis Henrici bertus abbao de Qonte S. Michaelis, et alie religiose
Bajocorum dux Henricus gcner ejus, el magnis ab persoue, receperunt eum cum summa veneralione
co honoralus muneribus in sua rediit. Longobardi i" ecclesia sancti i'etri. Ibi accepit hominia baro-
edificant civitatem batit longe a Veroellis, vocantes num Brtttaunie. Rex Henricus fecit iossata alta et
eam Alexandriam, ad honorcm Alcxandri pape, lata inter Franciam et Normanniam, ad predoncs
sumptis habitatoribus cx singulis civitatibus Lon- arcendos. Simililer fecerat in Andegavensi pago
gobardic. super Ligerim, ad aquam arcendam, que mcsscs ct

VARIiB LECTIONES
•" Habebal — Moritonii detuni Bb.seda5aunt.8h. "• Sequmtia Multa — Alexandro, ci Langobardi
- Longobardie deeuni 8b. 8h. •»• 0. B. c N. desuntSb. 8h. » M W. M. c. R. d. S. desuni Bb. 8h.
••'Mortuo — trea detunl 8b. «sh.
NOT/E.
(653) I. c. cxposrulationc. (G54) Le Vimcn, intcr ostia Lttcitt alquc Sumntt.
509 CHR0N1CA. — AUCTARIUM ROBERTl DE MONTE. 510

romanorum. francorum. anglorum. /\ tamen sine discrimine. Submerso in mari Gislc-

prala predabat, quedam retinacula, que torsias vo- berto de Abrincate, Fulco Painel, qui habebat pri-
cant, per triginta fere miliaria, faciens ibi edificare mogenitam sororem cjus, successit ei. Yicccomites
mansiones hominum, qui torsias tenerent. Quos per Angliam, qui exactionibus et rapinis populum
eliam fecit liberos de exercitu et multis aliis ad afflixerant, a rege correpti sunt. Post pentecosten
662 rex Henricus evocato suo Henrico Angliam,
fiscum perlinentibus . Oblit Hilarius Cestrensis et filio in

Nigellus Heliensis episcopi, et PetrusGemmelicensis, fecit eum coronariin regem, cum magna popu- cleri

Richardus Bcrnaicensis, Silvester Rothonensis ab- lique leticia, l.undonie apud Westmonasterium.
bates Mense Augusto, pacificatis fere omnibus in Hunc inunxit Rogerius archiepiscopus Eboracensis ;

Piclavensi pago, Wasconia, Henricus rex venit in nam Thomas Cantuariensiscilra marepercontinuum
Normanniam, et evocati Brittanni properaverunt ad fere sexennium in Galliis morabatur. Huic consecra-
eum. Catina civitas Sicilise terremolu concussa et tioni interfuerunt Gislebertus Lundonensis, Gosceli-
prostrata est, et multi in ea perierunt 663 nus Salesburiensis, Walterus Rofensis. RicardusCe-
Rex Henricus fecit castrum munitissimum et strensis, Bartolomeus Exoniensis, Hugo Dunelmen-
burgum pergrande juxta haiam dc Malaffre, quod sis episcopi ; Rogerius Wigorniensis in Normannia
vocatum esl Bealveer. Cum Rogerius .Malabranchia morabatur. Henricus Wintonensis et Willermus
urbem Citeriensem, quam cives ipsius
dolo cepisset Norvicensis infirmitate prepediti non affuerunt. Nam
conlra eum tenebant, omnes tam viros quam mulie- Adelulfus Carluiensis, et Robertus Herefordensis,
res vel suspendio vel alio tormenlo morti tradi- ct Robertus Ratensis, et Robcrtus Lincolnensis, et
dit, et novis habitatoribus illam inhabitandam tra- Hilarius Cicestrensis, et Nigellus Heliensis episcopi
didit. Siquidem predicti cives dominum suum Guil- dormierant in Domino, et adhuc cathedre eorum
lermum (655). Trenchevel, patrem Rogerii Male- vacabant. Interfuerunt vero de Normannia Henri-
branche, in quadam ecclesia cum filio suo parvo cus Bajocensis et Frogerius Sagiensis episcopi, qui
crudeliter occiderant. Rex Henricus Mo-
fecit cum eo venerant in Angliam. Quidam moleste fe-
lendina et piscatorias Andegavis in flumine Me- runt,quod archiepiscopus Eboraceusis unxerit in
duane Cum Guiilermus Goeth obiisset in itinere regem Hcnricum juniorem Sed noverint, quod
Jerusalem, et comes Theobaldus vellet habere in primus Guillermus, qui Angliam armis subegit, ab
manu sua Montem Mirabilem et alias firmitatcs. que Alveredo religiosissimo viro Eboracensi archiepi-
fuerant Guillermi Goeth, de quibus saisitus (656), scopo inunclus et sacralus est, Cantuariensi ar-
erat Hervens de Iven, qui habebat in conjugio pri- chiepiscopo intra insulam Britannie manente, Sti-
mogcnitam filiam Guillermi Goeth, natam ex una ^ gando scilicet a papa excommunicato
sororum comitis Theobaldi ; vidcns predictus Margarita filia regis Francie, uxor Henrici junio-
Herveus, se non posse resistere comiti Theobaldo. ris regis, in Angliam transiit : nec tunc tamen fui^

cum rex ctiam Francorum adjuvaret partes comitis coronata. quiw rcx jam coronatus erat, et epi-
Theobaldi, utpote sororius ejus : idem Herveus, in- scopi discesserant. Johannes comes Aucensis mori-
tercurrente magna pecunia etquibusdam pactioni- tur et successit ei filiusejus Henricus. quem ge-

bus, tradidit Flenrico regi Anglorum Montem Mira- nuerat ex filia Willermi de Albineio (657), quem vo-
bilem et aliudcastrum, scilicet Sanctum Anianum in cant comitevn de Arundel. Hic duxit Elizam regi-
Biturico. Unde discordia redintegrata est inler re- nam, relictam Henrici senioris regis Anglorum, ex
gem et comitern. qua genuit Guillermurn primogeniium suum, et
J 170. Fredericus 19' Ludovicus 33. Henricus 16. Godefridum, et istam comitissam uxorem Johannis
Ad natale fuil rex Hcnricus in Brittannia apud Aucensis, de quosermo est. In die apostolorum Petri
Nannctes. Robertus archidiachonus Nannetensis et Pauli terremolus horribilis factus est in trans-

consensu regis factus est episcopus Nannetensis, marinis partibus, quo corruit civitas Tripolis, pars
post Bernardum avunculum suum. In quadragesima «^ Damasci, Antiochie plurimum Agareni eliam non
excessit mare limites suos, unde messes que prope fuerunt expertes hujus tribulationis ;nam Halapre,
illud seminate erant, in multis locis perierunt a que caput cst regni Loradin, et quedam alic civi-
fluclibus absorte. Ossa cujusdam gigantis in Anglia tates Sarracenorum, non evaserunt hanc pestem.
per aUuvionem detecta sunt, cujus corporis longi- Mortuo Willermo comite iiivernensi ultra mare,
tudo, ut ferunt, 30pedumeral. eadem quadrage-
In Matheus frater Philippi comitis Flandrensium, co-
sima transfrclavit rex Henricus in Angliam, non mes Bolonie, duxit uxorem ejus (658), sororem sci-

VARLE LECTIONES.
262
Similiter — pertin, ampliavit
in hovertus 7h. Hcsunt) 8b. 8h. cum sequentibus
rasura ita
Obiit —
abbates 6S3 Hic desinunt 8a, 8b. et manus secunda in Md. ci sextus decurtatus inSc. 8h. fortasse '

etiam in 8c 8g. In 8b. sequitur brevis continuaiio monachi Vallomontensis. Combusta est Fiscannensis ec-
clesia 1 i Kal. Julii, 4 ieria post octavam pentecostes addunt 8d. 8u.

NOTyE.
(655) Corrigc: Raimundum. BOUQ. (657) Helisende. BOUQ.
(655) Investitus. (657) Eleonoram. BOUQ.
.11 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 51-2

romanorim. franoorcm. anolorim. \ illius rogionis ad ex treina veniens, precepit familie

ticet comitisse Flandrcnsis. Illi itaque duo fratres sue, divina forsitan inspiratione, ut in introitu ora-

duas duxerunt sorores, tilias Hodulfi coniitis Viro- torii corporis sui glebam sepelirent. Effossa itaque

mandorum, neptes Alienor regine Anglorum exso- terra, corpus beati Amaloris integrum reperitur, et

. callide agentes in retinendo terram Radulfi in ecclesia juxta altare posiUim, integrum peregri-
de Parrona per quemlibet fratrum. Hic Mathcus nis illud ostendunt; et ibi liunt miracula multa et

prius habuerat filiam regis Stephani, et susceptis antea inaudita, per bealam Mariam. Ad hunc ergo
ab eo duabus filiabus, rediit ad religionem, unde locum, ut diximus, rcx Henricus causa oralioms
invita rccesserat (659) Circa Augustum rex Hcnri- veniens, quia appropinquabat terre inimicorumsuo-
cus rediit in Normanniam, relicto juniore Heurico rum, congregata multitudine armalorum tam equi-
in Hex Hcnricus fecit pacem inter eomitem
Anglia. tum quam peditum, ad oralionem perrexit munitus
Tedbaldum ct Horveum de Ivcn. Mense Septembri sicut ad prcliuin, nulli malum infercns, omnibus et
rex Henricus infirmatus est pene usque ad mortem maximc pauperibus inclemosinis largiter providens.
apud Motam ae Ger ;t>(>0), sed miscrationc divina
i Thomas Canluariensis archiepiscopus transfretavit
et supplicatione servorum Dei, quibus se liumiliter in Angliam. Stephanus comos de Sanceore, frater
commendabat, sOpita adversa vuletudine sanitatem
B comitis Tebaldi, perrexit Jerusalem, ferens secum
refovet. EgidiusRothomagcnsis archidiaconus ele- pecuniam, quam rex Francorum Ludovicus fecerat
ctus cst ad episcopalum Ebroicensem, Hichardus colligere in adjutorium Jerosolimitanse secclesiae.

archidiaconus Constantiensis ad Abrincatensem. Odo (662) dux Hurgundic nepos cjus perrexit
Alienor filia regis Henrici Anglorum ad Hispaniam cum eo.

ducta estj et ab Amfurso imperatore solemniter de- 1171 Fredericus 20. Lwlovicus 34. Henricus. 17.

sponsata. Hujus imperatoris illa pars Hispanie, quc Ad natale fuitrex Henricus ad Burjuxta Bajocum.
Castella vocitur, regnum est. Hujus imperii eaput Annus millenus cerUenus septuagenus
civitasToletumcst. Prcdicto regi propter infirmam Primus erat,primas quo ruitense Thomas.
etatcm— nondum enim adimpleverat quindecim an- Quinta dies natalis erat, flos orbis ab orbe

nos— adversantur duo rcges, Fernandus Gallicie Vellitur, et fructus incipit esse poli 064 .

patruus ejus, et Amfonsus Navarie avunculus ejus. Agareni cum multis millibus armatorum venerunt

Mortuo Hoberto tilio Hoberti comitis Gloccestrie, ab Affrica in Hispaniam, Hamo episcopus Leoncn-
Amauricus primogenitns filius Symonis comitis sis (663) crudeliter per consilium, ut dicunt, Gui-
Ebroicensis, jussu ct voluntate Henrici regis Anglie, homari fratris sui vicecomilis Leonensis ct junioris

tiliam Roberti eomilis Cloece

^ Guihomari
1

nepotis sui occisus cst. Conanus dux

luxit primogenilam
strie. Dederat etiam ante idem rcx Hugoni comiti Brittannie morilur, et tota Brittannia ctcomitatus

Cestrie cognato suo filiam comitis Ebroicensis, co- deGippewis honor (664) Richemundic, periiliam
et

gnatam suam ex parte patris sui. Urbs Cenoman- comitis Conani, que dcsponsala erat Gaufrido tilio
norum fiagravit incendio. Cella etiam sancti Vi- rcgis llcnrici transierunt. Haimcricus abbas Sancti
clurii combusta est, sed Dco adjuvantc in melius Audoeni moritur Henricus rex venit in quadragc-

est restaurata. simaad Pontem Ursonis, et ibi per quindecim fere

Hcnricus rcx Anglorum perrexil causa orationis dies demoralus est. Hoc eliam fecit in rogationibus

ad Rocam Amatoris (661), qui locus in Cadulcensi et in pentecosle, cum Guihoinarus venit ad eum et

rcddidil sc sua caslclla, pertcnitus mullilu-

pago montaneis et horribili solitudine circundalur. ei et

Dicunt quidam, quod bcalus Amator famulus beate dinc militum cl aliorum armatorum, quos rex illo

Maric el aliquando bajulus et nutricius Domini fuit direxerat ad eum comprimendum, nisi regis volun-
piissima Mater Domini ad ethercas tati obediret. Seqnenti anno canonizatns est sanctus
ct assumpta
mansiones, ipse Amator premonitus ab ea ad Gal- Thomas a pana Alexandro M' Castrura Pontis l'r-
lias transfretavit, el in predicto loco heremilicam
u
D sonis combustum est. Urbs Norwicensis similiter

vitara diu transegit. Quo traoseunte et m mtroitu combusta est, cum episcopali ecclesia et ofticinis
oratorii beatc Marie sepulto, locus illediu ignobilis monachorum llunibcilus conies Moricnne misit ab-
fuii, cxcepto quod vulgo diccbatur ibi beali Ama- baicm Sancti Michaelisde Clusa ad Henricum regem
corpus requicscere, licct ignoraretur ubi csset. Anglie, i>ro componendo malrimonio intcr Johan-
loris
Domini 1166, qiiidam indigena ncm liliuni regis ct liiiani suani, ollcrcns ci lolam
Anno ab iiicarnalione

YAKI.K LECTIONES.
desunl
•
ht versus 7b. —
Alexandro mrasura, ab alia manu. In mar^neadditur rCanoni-
Sequenti
dies festivus ab ommbus ce-
zatus, idcst Banctorum cathalogoannumeratus. El precentum fuit ut natalis
i. e. s. c. annume-
lebraretur, maxime ab Anglis. Idemprorsushabent 7b. 8d. etprater verba canomzatus
ralusi liniii 8h.
NOT^.
662 Corr. HtiffO B01 Q.
(649J Abbatissa enim Rummesiss fueral Maria,
antequam Mathaeos a. 1166 eam duxit. St-Paul-de-Loon, in Pinisterre
,r.i,:;

[6701 Prone Domfront. 664) Fcudum velmaneriura aobilius.

<;<;ii Rocnamadour.
»i:i CHRONICA — AUCTARIUM ROBERH DE MONTE. 5li

romanorum francorim. anglorum A, sxx Wintonensis, in ornamentis auri et argenti et

terram suam. Fuit enim idem comes filius Amati sericarum vestium Divicias etiam suas ecclcsiis et

comitis, et ditissimus in possessione urbiumetca- pauperibus larga manu distribnit. Ad augmentum

virtutum etiam suarum, per aii([uantulum temporis
stellorum; nec aliquis polest adire Italiam, nisi per
terram ipsius. ante mortem suam lumine corporali privatus fuerat.
Teobaldus comes Carnotensis plures Judeorum. Mense Augusto rcx transivit in Angliam, et aggre-
cum gatis tam militibus quam sumptibus, qme ad tan-
qui Blesis habitabant, igni tradidil. Siquidem
infantem quendam in solempnitate paschali cruci- tam expedilionem erant necessaria vigilia beati Luce
fixissent ad opprobrium ehristianorum, postea in evangeliste transivit in Hiberniam (Oct. 17). Quam
sacco positum in fluvium Ligeris projecerunl. Quo autem prospere transfretavit, applicuit, receplussit,

invento, cos convictos de scelere,ut supra diximus, litterte quas ad regem Henricum filium suum misit,
igni tradidit, exceptis illis, qui iidem chrislianam indicant.

receperunt. Hoc etiam feccrunt de sancto Willermo 1172. Fredericus 21. Ludoiicus 3o. ILnricus 10.

in Anglia apud Norviz tempore Stephani regis ;

Henricus rex junior ad natale fuit ad Bur juxta
quo ecclesia episcopali, multa miracula Bajocum el quia tunc primum tenebat curiam in
n „„ sepulto
.,«, in
... ~ t , , . ; , L

fiunt ad sepulchrum ejus. Similiter factum est de " Normania, voluit ut magnitice feslivitas celebrare-

alio apud Glovescestriam tempore Hcnrici secundi tur. Interfueruntepiscopi,abbates, comites, barones
regis Sed et in Francia, castello quidicitur Pons et multa multis largitus est. Et ut appareat multi-
lsare, de sancto Ricardo impii Judei similiter fece- tudo eorum qui interfuerunt : cum Willermus de
runt ;
qui delalus Parisius, in ecclesia sepultus, Sancto Johanne Normannie procurator, et Willer-
mullis miraculis choruscat. Et frequenter, ut dici- mus filius Hamonis senescallus Brittannie, qui vene-
tur, faciunt hoc in tempore paschali, si oportunila- rat cum Gaufrido duce Brittannie domino suo 666
,

teminvenerint. comederent in quadam camera, prohibuerunt, ne

Obiit Guillermus Talavacius comes Pontivi. el quis miles comederet in eadem camera, qui non

successit ei Johannes nepos suus in comitatu Pon- vocarelur Willermus ; et ejeclis aliis de camera re-
tivi, cx Guidoue primogenito suo. In terra vero, manserunt 117 mililes, qui omncs vocabantur Wil-
quam tenebat de rege Anglorum in Normannia et in lermi, exceplis plurimis aliis ejusdcm nominis, ([ui

Cenomansi pago successit ei Johannes comes tilius comederunt in aula cum rege c,;; *
Henricus dux
ejus. Iste duxit Bliam comitis Heliae, fratris comi- Saxonum ct Bajacorum, gener Henrici regis Anglo-
tis Gaufridi Andegavensis et ducis Normannorum. rum, perrexit Jerusalem cum magno comitatu mili-
Rex Henricns senior fecit investigari per Norman- tum, et magna ibiincepisset.et forsitam incepta per-
niam terras, d rex Henricus avus ejus fecisset, nisi rex el templarii obstitissent. Thesau-

fuerat saisilus die qua obiit. Fecit etiam inquiri, ros tamen, quos secum portaverat, larga manu dis-
quas terras et quassilvas et qne alia dominica ba- tribuit pauperibus et ecclesiis Sanctc Terre. Post
ronesetalii homincs occupaverant post morlem re- pascha rcx audiens, duos legatos, Albertum etThco-
gis llenrici avi sui ; el hoc modo fere duplicavit dinum, cx parle donni pape Alexandri ad sc missos
redditus ducatus Normannie. Ris rex Walensium pro causa pie memorie Thome quondam Canlua-
pacificatus est cum rege Anglorum Hcnrico. Rex riensis archiepiscopi, cum essct in Hibernia citis-
Oenus avunculus ejus prfeterito anno obierat, et sime venit de Hibernia in Angliam, de Anglia in

filii ejus regi Henrico subditi sunt. Margarita uxor Normanniam ; et premissis ad eos honorabilibus
junioris rcgis Henrici transfretavil in Normanniam. personis, locutus est cum cis, primo Savigncii,
Mense Julio rex congrcgavit barones suos apud postea Abrincis, lercio Cadoni, ubi causa illa finita

Argentonium, et cum ibi tractaretur de profectione est, sicut littcr:e ,

publicae, testanlur, qiue inde factae
sua in Hiberniam, legali comitis Ricardi venerunt sunt, et a mullis personis qu« illuc convenerant,
ad eum, dieentes ex parte comitis, quod traderet retinentur (665). Rex Henricus est cumloculus
ei eivitatem Duveline, et Waterford, et alias firmi- " rege Francorum, et misit suum regem juniorem in
tates suas, quas habcbat causa uxoris sue, quoe Angliam, ut Margarita filia regis Francie uxor ejus
fuerat filiaregis Duvelincnsis, Rex qui jam obierat. consecraretur in reginam. Hanc inunxerunt ex
itaque audito hoc nuncio, mandavit comili, quod consilio regis Francie Rolrodus archiepiscopusRo-
redderet ei terram suam in Anglia et in Norman- thomagensis et Egidius episcopus Ebroicensis, et
planam terram in Hibernia, quam accepcrat
nia, et coronaverunt regem et uxorem cjus. Circa feslum
cum uxore sua el concessit ei, ut esset comesta-
; sancli Michaelis congrcgavit rex episcoposNorman-
buli vel scnescallus tocius Hiberniae. Venerabilis nie ct Britannie, et vcnit ipse et lcgati Abrincis,
Henricus episcopus Winloniensis et abbas Glasto- tractaluri de secclesiaslicis ncgociis sed obsistente
;

nensis decessit in fata. Iste multa bona fecit ecclc- regisinfirmitate parum profecerunt. Cujus conven-
VARLE LECTJONES.
666
tres voces post hunc crasoe. 661 hic manus mntutur.
NOT.F.
66N) ExhibeteasBoucq. XIII, 135.
513 SIGEBERTl GEMBLACENSIS. 516

ROMANon; m. francorum. anglorum. \ elegernnl Rogerium abbatem Becci ad archiepisco-

tus causa venerunt usque ad Montcm ad nos liono- patum Cantuaricnsem. Ille vero pretendens infirmi-

rabiles pcrsone mult 1

inter quas fuerunt religiosis- tatem suam, noluit adquiescere electioni eorum.
simi viri,dominus Steplianus Cluniacensis et domi- Qui indc redeunles in Angliam, convocatis episco-
nus Benediclus Clusinus abbates et mulua vice so- :
pis ct aliis religiosis personis, clegerunt in arcbi-

cietatem suam nobis et sibi nostram impendimus, episcopum hicardum priorem de Duvira monachum
sicul lilterc eorum. qme anobis habcntur, et noslne suum. Ricardus etiam archidiaconus Pictavensis
qua? ab ipsis asportatae sunt, testificantur. Hoceliam eleclus est ad cpiscopalum Wintonienscm ; Gaufri-
fecerat nobis pite memoria: Willennus Vizeliacensis dus filius regis Ilcnrici naturalis, archidiaconus
abbas in capitulo Vezeliacensi ; et cum his tribus Lincolicnsis, ad Lincoliensem ; Gaufridus Ridel ar-
ecclesiis, scilicet Cluniaccnsi, Clusensi, Vizeliacensi, chidiaconus Cantuariensis ad Eliensem ; Robertus
habemusspecialem societatem, et multum nobis et Foliot archidiaconus Lincoliensis ad Hereforden-
illis placentem. Circa festum sancli Martini vcnit ju- s em ; Ragnerius eC8
Lumbardus archidiaconus Sa-
nior rex cum uxore sua de Anglia, et Iocuti sunt jesberiensis ad Batensem : Goscelinus decanus Ci-
cum rege Francorum, ipsc apud ( isorz, ipsa vero strcnsis ad Ciscestrensem. Posita autem die, qua
apud Calvum Montem ;
quos rex letissime suscepit " consecrarelur clectus ('antuariensis et consecraret

sicut filios suos. eque alios electos, in generali conventu episcopo-

1173. Fred ricus 22. Ludovicus 36 Henricus 19. rum et aliorum qui convenerant, prior Cantuarien-
Rex Henricus cum regina Alienor egit nalalcm sis prolulit lilleras Henrici regis junioris, in quibus
Domini apud Chinum regalitcr. Junior vero rex dicebal eos non esse sacrandos et si quis impone- ;

cum uxore sua Margarila eandem festivitatem ret eis manus, invitabat eum ad audientiam donini
apud Bonam Villam celcbravit F.xinde secutus cst pape. Et ita infccto ncgocio recesserunt unusquis-
patrem suum Andegavensem pagum, moraturum
in que ad propria. Prior Winloniensis faclus est abbas
in illis partibus usque ad purificationem beate Ma- Glastonie.
rie, quando rex debebat loqui cum rege Arragonie Post pascha Bernardus de Feritate vertit se et

et cum comitc de Moricnna et cum comitedeSan- castellum suum regi juniori. Similiter Galcrandus
cto Egidio, pro causa Tolosse M ~
, Guillermus abba s de Ibera. Goscelinus Crispinus, Gillebertus de Te-
Radingensts factus est archiepiscopus Burdegarcn- gulariis, Robertus de Monteforli, Radulfus de Faie,
sis. Comes de Sanclo Egidio (666) pacilicatur cum Gaufridus de Lizenone, Hugo de Sancta Maura et

rege Anglie de Tolosa, facto sibi humagio et Ri- ipsius filius, Willermus camerarius de Tanchar-
et

cardotilio suo duci Aquitanorum. Promisit ei se ^ villa veniens de Angha. Philippus comes Flandren-
dalurum equos magni precii, quolannis 40 ; cl si sis cepit caslrum de Aubimare (607), et in eodem
nccesse habuerit invcnict ei unoquoquc anno ad comitem Willermum dominum ipsius castri, ct
servilium suum per -40 dies !0) milites. In quadra- comitem Simonem (668). Inde comes Aucensis Ilen-
gesima, quia rex Henricus senior removerat a con- ricus subdidit se et castella sua regi juniori et co-
silio et famulalu filii sui Asculfum de Sancto Ilyla- mili Flandrensi. Post festum sancti Johannis rcx
rio et alios equitcs juniores, ideo ille iratus rcccssit Francorum Ludovicus, coadunatis baronibus suis

apatre, ct venitArgenthomagum. et recessit inde cx omni regno suo, obsedit castrum Vernolum fere
noctu, pergeus ad regem Francorum, nescienlibus pcr unum mensem. In quo exercitu, utdictumesl
ministris suis, quos pater suos servitio suo dcputa- a nonnullis, fuerunt septcm milia militum, excepta
verat. Quem seculus est comes Robcrtus Bellenti, reliqua multitudinc. Quibus restiterunt virililer

ielinqucns castella sua sine custodibus ; que rex Hugo de Laci et Hugo dc Bello'Campo constabuli
Henricus occupavit. Comes eliam Cestrie Hugo a ipsiuscastri et milites cis subditi cuni burgensibus.

Sancto Jacobo Galliciensi rediens, secutus estcum ;

Junior rex Henricus et Philippus comes Flandrensis
et Willermus Patric senior, et tres filii ejus, ctL)et Matheus lialer cjus comes Bolonie obscderunl
multi alii minoris nominis ;
quorum omnium do- novuin castrum, quod cum ma-
dicitur Dringcurt,

mosct virgulla et silvas rex evertit. Similiter re- gno excrcitu. Cui caslro proorant Doun Bardulfus
gina Alienor ct filii sui, Ricardus comes Piclavon- et Thomas ejus fraler. Qui cum vitlissent, sc non
sis ct Gaufridus comes Britannie, alienali sunt possc rcsistere crcbris assullibus eorum et Buffos-
ab eo. sioni murorum, acceptis induciis perrexeront ad
Feria i ante conam Domini prior Canluariensisct regem Anglie dominum suum, nuncianles oi, quod
alic persone boneste venerunt ad Sanctam Barba- non potcrant resislere viribus inimicorum, Quare
ram in cpiscopalu Luxoviensi, ad rcgcm llnn icum concessit eis rex, ut castrum redderenl comiti
ct ad legatos llomanos Albertum el Theodinum ; et Flandrensi, Malheus comes Bolonie, frater Phi-

VARLE LECTIONES.
667
desinit hcec manus ; rcditquct! ecmprocedit. "
l

Rag. cod.
N0T>E.
(666( Raimundus. BOUQ. 667| Albemarle BOUQ. (668) Ebroiccnsem. BOUQ
S17 CHRONICA. - AUCTARIUM RORERTI DE MONTE. S18

ROMANORUM. FRANCORUM ^ Quibus obviaveruntcomesCestrie, RadulfusdeFulge-

lippi comitis Flandrensis, ex vulnere quod accepit riis, Hasculfus de ^ancto Hylario, Willermus Pa-
in obsidione castri Dringourt mortuus est. Unde tric, et universi milites de terra Radulfi de Fulge-

comes Flandrensis frater ejus dolens, accinxit mi- riis,cum magna mullitudine peditum. Qui quasi
litaribus armis Petrum fratrem suum, qui electus in momenlo dispersi, milites se fuge tradiderunt, et
erat ad episcopatum Kamaracensem. 3 Idus Au- multi de plebe occisi sunt. Comes vero Ccstrie, et
gusti vir religiosissimus donnus Stepbanus abbas Radulfus de Fulgeriis, et 60 milites cum eis, cum
Cluniacensis viam universe canvis ingressus non possent effugere. quia inimicieorum obstruxe-
est (669) ; et successit ei Hadulfus prior de Cari- rant viam fugiendi, incluserunt se in turri, excepto
tale (670), consobrinus comitis Thcobaldi. Obiit Hasculfo de Sancto Hylario et Willermo Patrie et
etiam Rogerius comes de Clara; cui successit Gille- quibusdam aliis, qui capti ducti sunt ad Ponlem
bertus filius ejus, qui duxit filiam Guillermi m co- Ursonis. Itaque obsessa est turris Doli a Brebenzo-
mitis Gloecestrie. nibus et militibus regis et plebe Abrincantina. Co-
Rex Henricus, conlraclo magno excrcitu tam mes vero Eudo cum venisset de Francia, noluit mo-
equitum quam peditum, venit Brilolium, volens j, rari cum Radulfo de Fulgeriis, sed abift in Porroel,

hominibus suis in Vernolio a rege Francorum Lu- et firmavit castellum Goscclini, et cepit caslellum
dovico obsessis ferre auxilium. Quod cum rex Fran- Ploasmel !n sequenti opere potest videri probilas,
corum audisset, usus consilio sapientium, a castro industria et agilitas regis Anglie Henrici. Audivit
recessit, rclicta multa parte impedimentorum ct nuntium de obsessione turris Doli, cum esset Ro-
victualium. Rex Henricus, convocaiis baronibus thomagi, nocte precedente diem Mercurii. Ipso vero
Britannie, exegit ab eis sacramentum sue fidelita- die Mercurli, cum jam lux esset, recessit a Rotho-
tis. Quod cum alii utcunque observarent, Radulfus mago, et venit Dolum sequenli die circa terciam, et

de Fulgeriis (671) infulcliter agens, vocatus a rege obsedit turrim. Et cum preparasset machinas ad
parcre noluit; sed castellum de Fulgeriis, quod turrem capiendam, inclusi sibi providentes reddide-
Quod runt turrim et se ad volunlatem regis. Inde rex mi-
ipse rex prius deslruxerat ; cepit recdificare.

audiens Hasculfus de Sancto Hylario et Willermus sit eosdem per firmitates suas, ut ibi custodiren-

Patric et tres filii sui, leti effecti per diverticula tur. Quosdam vero, acceptis obsidibus, secum reti-
nuil sub libera custodia.
venerunt ad eum. Comes eliam Ccstrie (672J et co-
mes Eudo (673) secuti sunt cos. Cum rex Anglo- Comes Robertus de Leccestria volens turbare re-

rum Henricus misisset Brebenzones suos ad deva- £ gnum Anglie, ipse et uxor ejus et Hugo de Novo
slandam terram Radulfi de Fulgeriis, et hoc ex ma_ Castello consobrinus ejus , cum multis militibus
gna parle fecissent, magna pars eorum, qui victua- transfretavit in Angliam. Sed interceptus ipse et

lia ad exercitum deferebant, cum non haberenf du- uxor cjus et Hugo de Novo Castello, capti sunt a
ccm neque protectorem, occisa est inter Sanclum fidelibus regis juxta Sanctum Edmundum, et custo-

Jacobum etFulgcrium a militibus Radulfi de Ful- die traditi; et multi Flandrensium ibi occisi sunt,
geriis. Radulfus de Fulgeriis castrum sancti Jacobi et multi alii capti et occisi; et forsitan ideo quia
tradidit incendio; similiter castrum Tilioli (674) rapinam exercuerant in terra sancti Edmundi re-
Rex Henricus latenter veniens Fulgerium, ut inter- giset martyris, quod non licuit alicui impune. Ra-
ciperet Radulfum, audito cjus adventu fuge petiit dulfus de Fulgcriis dcdit obsides regi Anglie pro se
remedium. Predam tamen tantam, quanlam aliquis filios suos, Ivellum et Willermum, Ipse vero nulla-
in nostro vix viderat, regis homines ceperunt. Si- tenus adquievit, ut se potestati regis traderet, sed
quidem Radulfus de Fulgeriis preceperat homini- fugiendo per nemora delitescit. Gaufridus de Poen-
bus de omni terra sua, quod equos et armenta et lio, et Bonus abbas de Rugeio, et alii exhercditati

pecudes et omnem substantiam suam ducerenl in de Media et de Andegavensi pago, et Radultus de

suam forestam; scd antequam inlrarent nemoris £) Haia Normanus, de nemoribus infestant terram re-
latibula, ab inimicis intercepla sunt, et omnia sua gis, carentes munitionibus caslellorum. Siquidem

amiserunt. Radulfus de Fulgeriis, delinitis custo" Brebenzones regis deslruxerant castrum Quir-
dibus precio et precibus, qui custodire debebanl ce (675;, sicut ante pessumdederant Fulgerium,
castrum de Cumbure et civitatem Dolensem adopus et ceteras munitiones Radulli. Roberlus de Vi-
regis Anglie, cepit illas munitiones. Quod rex au- treio obiit, et successit ei filius suus Andreas, natus
diens, misit Brebenzones suos et quosdam de mili- ex sorore Hollandi de Dinam. Idem vero Rollan-
^ibus suis ad corum auxilium, si necesse haberent- dus, quia carebat alio herede fecitheredem alium
VARLE LECTIONES.
669
G. habet E. Willelmus 8
liOlJE.

(669) Cum nostro facit Chron. S. Stephani Ni- '671) Fougeres.

vernensis apud Marlene thes. III, 1377. Roliqui mor- (672) Hugo BOUQ.
tuum dicunt annoll74, postquam anno 1183 sponle (673) De Porhoet. B.
abdicasset. (674) Tilly. B.
(670) La Charite-sur-Loire, d. Autissiod. (675) La Guerche. B.
949 SIGEBERTl GEMBLACENSIS 520

romanorlm. francorlm. anglorum. ^ quiis et donis eos sibi familiares fecerat, hoc co-
nepotem suum Alanum de omni terra sua, in pre- gnito per eos, castella sua que erant in finibus Nor-
sentia regis. mannic juxta Franciam, armis, militibus et victua-
1 174. Frcdericus *23. Ludovicus 37. Ilenricus 20. libus munivit. Removit etiam quosdam cuslodes
Rex Hcnricus egit natale Domini in Bajocensi castellorum, ne aliquam sibi fraudetn facerent per
pago apud Burum. Guillermus episcopus do Tri- reoeptioncm inimicorum suorum longam moram. et

gol (676) humane vile finem feoit, c\u successit Ivo Inde locutns cum baronibus Normannie, eos admo-
Brito, archipreshytcr Turonensis. Inloco eliam Hai- nuit, obsecravit, ut virilitcr agorcnt, et remomora-
monis opiscopi Leonensis electus est quidam archi- rentur, quod parcntes eorum mullolies Francos a
diaconusejusdem ecclesie, non canonicc, sed simo- tinihus suis turpiter eliminassont. Inde assumptis
niace; et cum hahcret gratiam tam cleri quam po- paucis, immo fere nullis de baronihus Normannie,
puli, non promeruil consecrationem, impediente cum Brebenzonibus suis transivil in Angliam. Qua
morle Jocii archiepiscopi Turonensis ; in cujus loco autem humilitate sepulcrum beati martyris Thomo
elegerunt Turonenses clerici decanum ipsius eccle- visitaverit, notandum est Ut autem vidit ecclesiam

«ic Barlholomeum, juvenem strenuum et genere no- Canluariensem, desiliens equo, in veste lanea et
hilem. Guillermus Patric junior montur Parisius, et nudis pedihus pedes usque ad illam per paludes et
Guillermus Patric pater ejus, cui successit Inger- acuta saxa cum summa devotione perrexit. In ora-
rannus Patric filius cjus, qui duxit filiam Richardi tione ad sepulcrum gloriosi martyris in lacrimis

filii comitis Obiit abbas Sancti Florentii (677), et tam dcvotusextitit, ut videntes ad lacrimas cogerel.
6 "°.
successit ei Radulfus Normannus Similiter sa- Feria sexta illuc venerat, et inpransus tota nocte

tisfecit vite humane Nutritus reclusus, vir honeslus ibi vigilavit. Mane autem facto, in capilulum mona-
et magne religionis, ad cujus tumulum, ut quidam chorum pergens, subdit se verberihus eorum, imi-
dicunl, qui esl juxta ecolcsiam sancte Marie Arde- talus Redemptorem, qui dorsum suum dedit ad fla-

vonensis, Deus magnilicatur in curatione infirmo- gclla. Sed illc fccit propter peccata nostra, isle pro-
rum. Ohiit etiam anno superiore Hamode Laudecop pter pro]>ria. Eadem autem die, qua recessil a san-

monachus Saviniensis, qui propter religionom et cto loco, captus est Guillermus rex Scotie apud
bona opera in paupercs carus erat Deo ct homini- Anvich a haronibus Ehoracensibus; qui rex tota

hus. Archiopiscopus Tarenlasie (678), qui fuerat mo- estatc cum Rogorio de Monhrai el aliiscomplicibus
nachus dc ordinc Cisterciensi, per quem in nostris suis vastaverat septemtrionales partes Anglie, per-

lenriporibus in exhibitione miraculorum Deus bene tingentes ad Scoliam. Quarta fcria sequenti audivit

dicitur, oum ahhate Cisterciensi Alexandro missus ^ rex nunlium tanti gaudii. Re\ Henrious oxhilaratus
a donno papa vonit ad rogom Francorum, pro refor- lanto nuntio, facta pace cum comite Hugone Bigoth,

manda pace inler regem Anglie Ilenrio.um et filium et positisin firma custodia Guillermo rege Scolie ct

ejus rogom juniorem; sed impcdientibus hominum Rogerio comile Leeceslrie, cum comitibus suis

pcccatis, parum profecit. Circa pascha Hicardus transfrelavit in Normanniam, rclinquens Angliamin
electus Cantuariensis, qui anno supcriori perrexerat pace, quam fere perditam in triginta diebus recu-

Romam, a papa Alexandro sacratus est Anagnie. peraverat. Veniens itaqueRolhomagum, misit mar-
Raginerum GT1 electum Batcnsem, socium ejus, sa- chisos suos Walenscs trans Sequanam, ul victualia
cravit archiepiscopus Tarentasie. Due regine ducun- quc veniehant ad exercitum Francorum, in nemo-
tur in Angliam ribus diripcrent. Franci igiturcx una parte timentcs
Ciroa idom lempus Ludovicus rex Francorum regem, ex alia "Walcnses de pace locuturi ad rc-
congregavit Parisius omnes barones regni sui, qui gem conveniunt. Inde rcx exhilaratus terminum de

parobant, ct cum eis habuil seeretum ministerii pacc inter cos reformanda posuit ad nalivitatcm
ei

sui. Juravenint ergo comcs Flandrcnsis, comes Bancte Marie apud Gisorz. Quo termino elapso, ex

Theohaldns, oomos de Claromonte et mulli alii, j) ulraquo parte

convencrunl; sed nicl.il piofeeerunl

quod transfretarent cum juniore rege in Angliam nisi quod alium torminum circa feslum saneti Mi-
circa festum sancti Johannis, et pro possc suo sub- chaelis posucrunt inter Turonum et Ambasium.
Quo Deo favcnte, pax provenit, el regis
jugarent ei idem rep;num. Aliivoro qui romanohant, loco, filii

suo humiliter subdiderunt, et rcx Fran-

juraverunl quod cuni exercitu per Normanniam per- tres so patri
corum oi oomos Flandrensis firmitates quas eepe-
gercnt, el quecumque castella possent, caperent, el
Norniannia, rogi Anglie roddidorunl. Ego
patriam vastarent, aut urbem Rothomagum ohsi- rant in

dionc cingerent. Quod el Fecerunt, parum proficien- vero paoem istam ascribo Domine nostre Josu Cliri-
sti genilrici, quia in vigilia assumptionis
ejus uni-
les. Rex autem Henricus senior, qui muhos Ar ba-
versus cxcrcilus ab obsidionc rocossit, ct cives
Ro-
ronibus Francic oberatos habebat el magnis obse
vap.i.e LECTIONES.
6 "° Gnill Patric — Normaniiiis in ratura imihii eadem. M1 Rag. habei E,

Mll.E.
<<;tt Salmuriensis.. (678) Petrua BOI Q
(676) Tregoier. BOl Q i
 - •

>2t CHROMCA. AUCTARIUM ROBERTl DE MONTE,

ROMANORUM. FRANCOROI. A, cerent. Episcopi vero el abbates homagium non fe-
thomagenses lelum diem egerunl in ecclesia ipsius, cerunt ; sed sacramenlo se conslrinxerunt, se hoc
siculdebehant, ab obsidione liberati. observaluros , et quod forent subdili ecclesie Ebora-
Post festum sancli Joliannis morilur Ammaricus censi ot archiepiscopo, cl illo irent causa sacrandi,
rex Jerosolimitanus, et successit ei Baldewinus quociens neccsse essct. Insupcr rex Guillermus
quarlus tilius ejus. Obiit eliam Loradiu rex Alaprie, tradidit muniliones suas, scilicet Rocheburc et Ca-
"
strum Puellarumct lcriium 6 3
el successit ei iilius natus ex sorore comilis Sancli , regi Anglie, qui po-
Egidii, quam accepcrat caplivam in itinerc Jeroso- suit in eis custodes suos ;
quibus ctiam rex Scotie
limilano. Ipsa vero et iilius, assumptis induciis inveniel necessaria. Preterea rex Anglie dabit hono-
usque ad septem annos, promiserunl se daturos res, episcopalus, abbatias, et alios honores in Sco-
plurimam summam auri regi Jerosolimitano. Sara- tia, vel ul minus dicam, consilio ejus dabuntur.
gunlat nepos ipsius Loradin occidit Amulanium Prior Canluaricnsis faclus est abbas de Bello ; Pe-
Babylonie , et faclus est princcps Babylonie et trus prior Monlis Aculi, Hydac; prior Bermendesie,
Alexandnc. Morluo Dro^one abbate Sancle Trini- Abbcndonie; prior Wintonie, Westmonasterii. De
tatis, successit Guillermus dc Espervila, mona-
ei quibusdam minularibus abbalibus tacemus. Johan
.. n • t-
• _ ii. ....
i ..: n_ L> „ __ #v____r__ «.-__/_
.!„„,,. ..... ___.!___
nes Oxenefordie, dccanus :_ -!-....„ ._
Becci, prior de Evermo. Mortuo ctiam Ro
:

chus Salcsbcricnsis, eleclus cst

berlo abbate Gormeliensi, succcssit ei Hardewinus ad cpiscopatum Norwiccnsem. Obiit Baginaldus co-
monachus Becci, prior sancti Tbcodemiri G72
.
mes Cornubie, prioris Hcnrici regis (ilius naluralis,
II7S. Frederkus 24. Ludovieus 38. IJenricus%\. et sepultus est Radingie. Comitatum Cornubcnscm
Rex Henricus Domini apud Argcntho-
egit nalale et lotam terram, quam habcbat tam in Anglia quam
magum. Fredericus imperator Alcmannorum, cum in Normannia ct in Walis, rclinuit rex in manu sua,
uxore et liberis et cum maximo excrcitu venicns in ad opus Jo.iannis filii sui junioris, excepta parva
ltaliam [G19) , obsedil Alexandriam usque ad portione, quam dedit filiabus ipsius comitis. Ro-
pascha (G80), nichil proficiens, sed mulla detri- berlus abbas horum temporum,
Montis, scriptor
menta suslinens, Guarinus de Gelardun , abbas pergens in Angliam promeruit a donuo rege caitam
Ponliniaccnsis, factus csl archiepiscopus Bituricen- et sigillum omnium elcmosinarum ecclcsia1 Montis,
sis, sicut abbas, qui idcm monastorium anle illum que date fueranl prediclc ccclcsie usquc ad presriis
rexcrat (081), faclus fuerat archiepiscopus Lugdu- tempus ci dabunlur in futurum Richardus fHius m .

nensis. Circa pascha junior rex pacificatus est cum comilis Gloccslric ohiit, et succcssit ci Philippus
palre suo, acceplo ab eo el fratribus suis sacra- Klius ejus, nalus ex sorore Roberli de Monte Forti.
mento, quod voluil. Inde rex misil ducem Ricardum y Obiit cliam Hcnricus, frater Lodovici rcgisFranco-
lilium suum in Aquitaniam ; et Gaufridurn tilium rum, archiepiscopus Remonsis. Similiter comes Ni~
suum comitcm Brilannie in Britanniam, assignans vernensis (082). Etquod dolendum est, et lacendum
ei Rollandum dc Dinam, ut cssct procuralor terre nisi ob memoriani justi viri, abbas Clarcvallcnsis
suo. Fredericus imperator Alemannorum recessil ab Girardus a quodam pscudomonacho ejusdcm ordi-
Alexandria, et tractatum fuit dc reformanda pace nis hocUj cultro tor appetitus, lctaliter vulnoralus
inler doinnum papam et ipsum; sed imperalor no- cst. Pcr triduum tanicn quod supcrvixit, confessio-
luil adquiescere paci stanle Alexandria, quam Lon- nciii, penitenciam ot sacramcnta eorporis Chrisli
gobardi noluerunl subvcrtere, et ila pax remansit. suscipere promcruit liTS
Richardus archiepiscopus
Ipse vero adhuc moralur Papie, non valens pro Cantuariensis congregavit magrtum concilium in
cedere nec rcverli. Gaufridus dux Britannie ca que Anglia, civilalc Lundonensi. Et adhuc vetus qnc-
comes Eudo habebal de dominio suo, scilicet . relade primatu Britannie intcr ipsum ci Rogerium
luni, Ploasmel, Aurai, medielatem Cornubic, revo- archiepiscopum Eboraccnsem perseverat. Simililer
cavil in dicioneir. suam. Post pasehi rex Henricus Bartholomcus aschiepiscopus Turonensis concilium
ct lilius suus rex junior, transfrelavit in Angliam. habuit cum episcopis Britlannie Redonis. Mugo Pe-
Ouia vero clerici ct laici, baroncs et mililes, ccpe- tri Leonis legalns scdis Romane, transit in \n-
''"' ;
rant de ccrvis suis sinc ipsius licentia, emunxil cos gliam
mullo argento Rcx Scolie pacilicalus esl cum rdge l!7(i. 2:;. 3«). -2-2.

Anglic lioc modo. Fccit ei homagium ct liganliam Ni\ cl gelu duravcrunl a nativitate Domini usque
dc omni lerra sua, ut proprio domino: cl concessit, ad puriticalionem beale Marie. Obiil Richerius de
ut omnes cpiscopi terrc illius, qui suni numero dc- Aquila, el succcssil ei P.icherius tilius ejus. Oniit
cem, ot abbatcs el coiitites. el baroncs hoc idcm fa- liicli-inlii- comei dc Stregucl, filius comitis Gisle
VARI/E LECTIONES
67J ''"'
superacriptum ab eadem wanu :Jvel Himerii. //'"' habet 8h. post ha voccm spalium nomini inscri-
bendo relictumin E. puellarum i. Edcmcsbuach, t'( lercium Bnrcwic7b. '•"• habilus mutatu i

munu ipsa, " 5

manus habitus mutatui non scriptor. ''
tus manus mutatur.

NOT/E.
679) Ocl I I7i Guichardus ROI >} cf. supra a. H6o.
[680 Inde a d. 29 Oct. IITi. (,.s->
(68-2 r.nifin
Guido. Rnnn
BOI Q

Patrol. GLX. 17
m SIGEBERTl GEMBLACENSIS. 524

ro.manoium. francobum. A.KGLORUM. \ tissam cum codem eomitalu (687) accepit conies
herti, relinquens parvulum filium ex filia regis Du- Roberlus, filius comilis Robcrti, fratris Ludovici
veline. Istc adquisivit quasdam civitates in Hibernia, rcgis Francorum et ila facta esl quadrigama. Obiit
;

scilicet Duvelinam et Watrefelth et alias, quas Ih n- vencrabilis vir Robertus abbas Majoris Monasterii,
ricus rex Anglorum, cum in eandem insulam per- ct successit ei Pelrus, monacbus ejusdem loci. De-
geret, accepitin manu sua. Hibernenses promiserunt posito (688; Radulfo abbate Cluniacensi, consobrino
regi Henricotributum de omni insuln, scilicet de comilis Tbcbaudi, Gauterius prior Sancti Martini de
unaquaque domo corium bovis vel duodecim argen- Campis successit ei, et illc exabbas factus est ite-
teos. Invigiliapascbe circameridiem factus est ventus runi prior Canlatis. Cessit etiam in fata Robertus
vebemens, dissipans domos et silvas eradicans B". de Blangeio, vir bonestus et religiosus, monacbus
1177. Fredericus 26. Ludovicus 40. Henricus 23. Becci ct abbas Sancti Ebrulfi. Nicbilominus eliam
In septimana pentecostes Longobardi, maxime salisfecit bumane vite Osbertus abbas Lire, cui suc-
Mediolanenses, debellaveruntexercitumFrcderici im- ccssit frater ejus Gauterius junior; sicut ct ipse
peratoris Alemannorum, qui tunc morabatur in Pa- successerat seniori fratri suo Guillermo; quod vix
piensiurbe. Ipsevero vix fugiendoevasit. Guillcrmus, aut nunquam invenies, ut tres fratres sibi invicem
frater comitis Tbebaldi archicpiscopi Scnonensis et J} succedant in regimine aUcujus ecclesie. Obiit Hugo
episcopus Carnotensis, translatus est ad Remensem Bigot comes, et successit ei Rogerius filius ejus.
archiepiscopatum; et successiteiSenone prepositus Rogerius de Cripta, monachus Sancle Trinilatis
Autisiodorcnsis et arcbiepiscopus Senonensis, Guido Cantuariensis, factus est abbas Sancti Augustini,
nomine. In Carnotensi urbe Johannes Salesberien- ejecto Clarenbaudo electo illius monasterii, qui no-
sis, vir honestus et sapiens, qui prius fuerat cleri- luit accipere benedictionem a Sanclo Thoma, et
cus Thebaldi Canluaiiensis archiepiscopi, et postea ideo clongata est ab eo. Quinta feria in cena Domini
sancli Thome martyris, successoris ejusdem Theo- occisus est Sanctus Guillcrmus a Judeis Parisius,
baldi. Mortuo episcopo Relvacensi (683), successit qui concremati sunt igne. Benedictus prior Cantua-
ei Pbilippus, filius comitis Roberli, fratris regis riensis factus est abbas de Rure. In estate et au-
Francorum. Guillermus rex Sicilie, ducatus Apulic, tumpno fuit maxima siccilas, undc et satio terre,
priucipatus Capue, per honorabiles legatos rcquisi- messis et fenum ex majori parte periit, el collcctio
vit Johannam filiam Henrici regis Anglorum in uxo- messium vindimiarum solito cicius evenit. 9 Ka-
et

rem, et accepit. Obiit Rogerius abbas Gemmcticcn- lendas Augusti concordati sunt donnus papa
sis, monachus Becci. Obiit etiam Radulfus abbas ^ Alexander et Fredericus impcrator Romanus in ci

Salmuriensis, cui succcssit Manerius sacrista ojus vitale Venetie, in domo patriarche ipsius civitatis.

dcm loci. Obiit cliam Guillermus de Curcoio, relin- Mense Augusto Ilcnricus rox Anglorum scnior et
quons parvulum filium ex filia Ricberii de Aquila. Gaufrcdus dux Rritannorum, filius ejus, cum maxi-
Cessit ctiam in fata Willermus de Albineio, quem mo apparatu transfretaverunt in Normanniam, qui-
vocabant comilem d'Araundel, relinquens filios qua- bus obviaverunt junior rex ilenricus et Ricardus dux
luor, scilicet Guillcrmum dc Albincio primogenitum, Aquilanorum, tilius cjus, cum multis baronibus, cum
ctaliostrcsnatos cx /Eliza rcgina, uxore primiHenrici gaudiomagno et honorcRex Ilenricus assumptis tiliis

regisAnglorum. Qui Guillermus duxit rclictam Roge- suis Henrico juniorc ct Richardo duce Aquitano-
riicomilisdeCIara, filiam JacobideSancloIlilariocum rum, cf congregatis baronibus suis apud Vadum
omni terra, quam idem Jacobus babucrat in Anglia. sancti Remigii, cum rcge Francorum loqutus est ea
Philippus comcs Flandrensis aeccpta crucc Do- que ad pacem sunt, ct dc susceptione crucis ad ser-
mini cuin magna manu militum perrexit Jcrusalem. vicium Doi. Inde donnus rex misit tilium suum co-
Hasculfus de Sancto Hilario perrexit Jerusalem, ct mitem Britannie cum ceteria Britonibus ad oxpu-
peregre mortuus est. Petrus frator Philippi comilis gnandam superbiam Guihomari de Leons. Mauriciua
Flandrensi um, accepta comitissa Nivornonsi (684), _ episcopus Parisiensis jam diu osl quod multum labo-
que fuerat uxor domini Issoldunonsis
L caslri (685), rat ol prolicit in cdilicalionc cccleshe prcdiclaj ci-

morluus ost (686), ot idoo forsilan, quia miliciam vitatis, cujus caputjam perfectum ost, cxccpto nia-
spiritualcm, idest clericatum, dimiserat, utpote qui jori toctorio. Quod opus si perfectum fueril, DOD
fuerat eleclus ad cpisco|)atum Cameraccnsom, relicta erit opus citra monlos, cui apte debeat comparari.
spirituali uiilicia miles seculi factus fucrat. Ilic ox Mortuo Waleranno lilio Guillermi Lupolli, turris

eadcm comitissa genuit unam filiam. Quam comi- Ibreii venit in manum domni regis, quam nuiltuin

VARI7E LECTIONES.
677
hic desinit quaternio et manus.
NOT/E.
(683) Bartholom:eo,qui obiil xvi Kal. Jun. 1175 (686) A. 1176, secundum Contin. Sigeb. Aqui-
BOFQ, cincl
(68i)Mathil(lo, filia RaimuDdicomitisBurgundise, 17) Falsum; comitalum hereditavil filius Ma-
primo nuptaOdoni [ssoldunensi, deinde Uuidoni
II Ihildis alque Guidonis Guillclmus. BOUQ.
comiti Nivornonsi. BOI Q (688) Alii nitn jam a. H7ti, sponte renunliasse
(685) Issoudun, in Bcrry. dicunt.
 »25 CHRONICA. — AUCTARIUM ROBKRTl DE MONTE. 52G

ItOM.VNORIIM. rrancorum, anglop.im ^ quia comes Flandrensis duxerat fere omnes chri-

cupieral ; rjuam ncc patcr ejus, ncc avus hal slianos militesadobsiodionem Harenc. Sed tamenrex
runt. Jerusalem ct palriarcha el alii religiosi viri, haben-
Rcx Hcnricus perrexit in Dituricensem pagum, tcs paucos milites et scrvientes, pcr virtulem sancte
et accepit in manu sua castrum Radulfi c'c Dolis, crucis vicerunt innumerabilem exercilum pag.ino-
quia erat dc feudo ejus, cl fiiiam unicam domini runa ; cujus crucis langitudo a tcrra usque ad cclum
ejusdem castri, cumtota hereditale ipsius. quam di- paganis apparuil, sicut ipsi dixeruut. In hac victoria
cunt quidam tanlum valere. quantum valet rcdditus christianiauro et argento, cquis et armiset vicluali-
totius. Normannie. Isoldunense eliam caslrum cum bus locupletali sunt.
omnibus pertincntiis suis, quiaOdo dominusejusdcm 1178 Fredericus 27. Ludovicus 41. flenricus 2o.
castri nuper dccesserat et parvulum iilium relique- Rex Hcnricus senior tenuit curiam suam ad na-
rat, etad comitatum Andegavcnscm pertinebat, ba- tale Atuiegavis ; ct ibi cum illo fuerunt junior rcx
roncs, qui illud custodicbant, obtulerunt
ci quod : Henricus et Richardus dux Aquitanie ct Gaufrcdus
noluit rcciperc, quia non habcbat heredcm, quem dux Britannie, filii ejus, et vix in aliqua festivitate

dux Rurgundic, quia cognalus cjus crat, furlim abs lot militcssccum habuit, nisi in coronatione sua,
lulerat. Castrum etiam munitissimum ct artc ct " sive in coronalionc iilii sui regis junioris. Obiit Sle
natura Turonium, vicecomes ejusdem caslri reddi- phanus vir honestus et liltcralus, episcopus Redo-
ditei. Tolam etiam terram comilis dc Marcha rcx nensis. Huic accidit quedam visio mirabilis, quam

Hcnricus 6 milibus marcis argentiemit, valenlem. ipse episcopus cuidam monacho familiari nostro
ut idcm rcx dixit, 20 milia marcas argenti. Episco- ante morlem suam manifestavit. Quedam enim per-
pus Lcmoviccnsis (689), qui crat comes cjusdem sona ei apparens, levi sibilo hos vcrsus ei dixit :

civitatis, cum per decennium vixisset in cecitale, Desine ludere temere, nitere surgere propere de pul-
mortuus est. Castrum eliam juxia predictam civita- vere Ipse enim multa ritmico carmiuc et prosajo-
tcmsitum, in quo rcquicscit sanctus Martialisin cundc etad plausus hominum scripserat ct quia ;

monasterio suo, Richardus dux Aquitanorumabstulit miseralor hominum cum in proximo moriturum
vicecomiti ejusdem caslri [690 ; ct merilo, quia ad- scicbat, monuil eum ut a talibus abstineretet peni-
juvabat parles comitis Engolismcnsium (691), qui tentiam agerct Scripsit cliam vilam sancli Firmati
infeslabat ipsum ducem. Obiit Ruaudus Venetensis episcopi, et vitam sancti Vilalis primi abbatis Savi-
episcopus, vir religiosus, monachus Cistertiensis gneii Scripsit eiiam michi quinquaginta versus de
Guihoinarus de Leion venit ad domnum
quorum ultimo prediclorum vcrsuum
rcgem, senectutc, in
promittcns se de omni tcrra sua faccrc voluntatem C unamclausulam posuit. Cui etiammater misericordie
ejus. larnagem de Roca rcddidit idem caslrum apparuil in obitusuo, cui dcvole semper servierat.
domno regi ct comiti Gaufrido iilio ejus. Sicul fuc- ObiiL Gaufredus episcopus Andegavensis. In media
rat in cslale maxima siccitas, ita fuit hieme maxima quadragesima, 4. Kal. Aprilis, dedicata est ccclesia
inundatio aquarum. IIoc anno circa festivilatcm i a Roirodo archiepiscopo Rolhomagcnsi et
sancli Joiiannis mulli summersi sunt in fluminibus. Henrico Bajoccnsi elRichardo Abrincensi el Egidio
In mari eliam multe naves perierunt, inter quas Ebroicensi episcopis. Huic dedicationi interfuerunt
una, que portabat Gaufridum prepositum de Re- reges Anglorum, paler ct lilius, ct Johannes minor
vcrie, nepotem Rogcrii archiepiscopi Eboracensis, Deditautem rex senior indotem ccclesic
filius regis.

canccllarium regis junioris, ct alios multos nobiles, lOOIihras Andcgavcnscsannuatim, inmolendinissuis

apud Sanctum Valericum periit. Perierunt prelerea dc Roobcc (G92), Robertusdc Argentiis, cellcrarius
naves multc, que affcrcbant vinum de Piclavensi Gemmeticcnsis, factus esl abbas ejusdcm ecclesiae.

pago, ut quidam dicunt, fere triginta vel co amplius. Galtcrius subcclierarius Sancti Wandregisilii, factus

In lestivitale sancli Marlini canonici Dolenscs ele- cst abbas ejusdem monasterii. Raduifus -dc Sancta
gerunl in archiepiscopum Rollandum dec Coiumba faclus esl abbas Sancli Ebrulfi, monacbus
Abrincc-nscm, virum religiosum ct littcralum ; cui D ejusdcm loci. Obiit Jordanus Tcssun, et succcssit ei
cleclioni interfuerunt Pcnricus Bajocensisct !'.'; Radulfus filius ejus, qui fecit hominium abbali
dus Abrincensis cpiscopi, et Robcrtus abbas dc Montis apud Montem de caslello de Rocha et dc Co-
Monlc, etmulli viri relligiosi. In nocle sancliAndree lumhi. Guillermus rcx Sicilie fecit carlam ficri

factusest vcntus vchemens; cl in ipsa feslivitate ct Johannc rcgine sue uxo;i, de dotalilio suo cujus ;

in predicta vigilia apparuit lux maxima mane, vc- partcm hic posuimus Guillermus divina faxente :

niens al orienle usque in occidcnlcm ;qua die pu- Sicilie, ducatus Apulie, principatiis
gnaverunt Chrisliani cum paganis apud San Capu is scriptum damus el in dotali-
Gcorgium dc Ramula. Putabat cnim Saaladin, qui tium concedimus Johanne karissime uxori nostre,
al uxorem Noradin jam dcfuncii, quod posset rici mngnifici regis Anglorum filie, civitatem
caperc urbem Jerusalem defensoribus deslilutam : Hfontii Vngeli^ civitatem Siponti, et civii

NOT£\
(639) Gcraldus B Guillelmi BOUQ.
IdcmaroBO 692 Fluviolus Rolhomaei.
 ,

527 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. j28

romanorum. fiiancoruh inglorum. \ dios. fn loco ejus clcctus cst Gaufredus Lois, filius

Yestm, cum omnibus justis tenement> perti- cujusdam burgeiisisejusdem nominis de Guingamp.
nenliisearum. In servicio edimus dt Henricus rex Anglorum sonior circa nundinas
iu iin ntis camitis Gofrt di, Alesine, Peschizam, Bizum Montis Marlini transfretravil in Angliam. Radulfus
Caprile, Baranum, et Silizum,etomnia alia que idem fratcrvice comitis de Bellomonle, cognatus germa-
comes de honorc ejusdem comitatus Monlis sancti Henrici regis Anglorum, elcclns cst ad episco-
iiiis

Angeli lenere dinoscilur. Goncedimus etiam eisimili- palum Andegavensem. Eclypsis solis facta est Idibus
ter in servicio Caudelarium, Sanctum Clericum,ca- Seplcmbris. Abbas Grcsteni mortuus est (an. 1178),
stellum Paganum, Bisentinum, et Cognanum Insuper cui successit Guillcrmus de Exonia, monachus
concedimus, utsint de tenemento ipsius dotarii mo- Becci. Obiit Richardus Conslanlicnsis cpiscopus
nasterium sancti Johannis de Lama, <l monasterium 693). Eodem anno obiit Roberlus abbas Majoris
sancte Marie de Pufsano, cumomnibus tenementis, Monasterii, et successit ciPelrus,monachus ejusdem

que ipsa monasferia tenent de honorepredicti comila- loc.i, qui morluus est, cum vixisset inregimine ab-
tus Mniiti* sancti Angeli. A<! hujus autem donationis batic fere perunumannum : cui successilHerveusde

it conerssimiis nostrc memoriam et inviolabile firma- > Villa Pirosa, monachuscjusdem loci. Hiemps facta est

mentum presens privifegium per manus Alexandri no maxima cl duravilnix fere usque ad purificationem
aurea tipario impressa ro-
tarii nostri scribi,et bulla sanctc Marie, que incepit infra 8 dies post natalo
boratum nostro sigdlo jussimus decorari. Hujus carte Domini Inundalio aquarum maxima fuit, etmaxime
et testes el regis sigillum invenies in principio libri apud urbem Cenomannensem, jionlos et domos ot
Origcnis super Numerum (693). molendina subverlens, el homines mullos perimcns
Ludovicusrex Francie et Henricus rex Anglic Hoc etiam accidit ^ndcgavis, el in multis aliis

conveninnl ad colloquium haut procul a Nonan- locis.

tiscurle ;cl ibi tractaverunt do pace et firma concor-

dia inter eos, el de susceptione crucis, et deitinere Gaufredus tilius regis Henrici, dux Brilannic,
corum in Jerusalem regum illorum ; et si aliquis viriliter cgit.Nam Guihomarum vice comilem Loe-
cedat in fata in ipso itinere, quod Dcus averlat, su- ncnsem, qiri nec Deum timebat nec hominem vere-

porslcs omncm thesaurum cl omncs hominessuos batur, et lilios cjus ita subegit, quod omnia castella

et omnia mobilia sua habebit sicut propria, ct iter eorum etterram in manu sua cepit, et duas tanlum-
perficiot pro sc ot pro defunclo. Heretici, quos Ago- modo parrochias Guihummaro seniori pormisit,
nenses vocant, et alii multi convenerunt circa Tlio- usque ad proximum natale Domini, quo erant Joru-
losam, malo senlientes de sacramento altaris ct dc salcm iluri ipsc ct uxor sua, et forsitan non redi-

conjugio el aliis sacramentis, ad quoriim confuta- turi. Guihummaro juniori undecim parrocbias de

lionem Petriis legatus Romanus et mullc alie rcli- torra patris sui concossit, retcnto sccum defamilia
giose persone cum predictis regibus convenerunt, et sua Ilervco fratre ojus. Similitcr fecit Richardus

parum profccerunt. Obiil Robertus de Monlo Forli, dux Aquitanic, fraler ipsius Gaufredi, de Gaufrodo
ct successit ci Ilugo lilius ejus, natus cx sororo Ra- dc Rancun nam Castrum Talloborc, quod videba-
;

dulti de Fulgeriis. Civitas Carnotum combusta est, turincxpugnabile, munitum artcet natura, obsodit,

remansit tamen cepil, diruil el similiter quatuoraliacastellaipsius.

et monaslerium beali Pelri de Valle :
:

clauslrum Siniililer fccil donno do Ponz, destruendo scilicet

Dei misericordia ecclesia sancle Marie, el

clericorum. caslellumsuum Ponz qui erat confederatus ipsi

;

28. Ludovicus Henric us 26. Gaufrcdo. Comes Richardus tilius rcgis Henrici,
H79. Frcdericus i2

Philippus comes Flandrcnsis rediit :

i Jerusalem, posl destructionem Taillebore cum perrexisset in

\n 1178. Oct.) Manuel imperator Conslanlinopo- Angliam ad sancture Thomam oi ad videndnm pa-
lilanus misit ad regem Francorum honorabilcs le trem suum, quidam Bascli et Navarenses el Bre-

gatos, u I darcl Hlinm suam filio ejus quod rex con ;

• i^ benzoncs vencrunladurbcm Burdegalensem, el ip
'•cs-it. Alcxander papn misil Oclavianum subdiaco- nhiMii vastaverunt in suburbiis flammisel ra-

• iii ii i Romanc secclesiae ad Rol li am provin- nina. Guillermus comcs de MagnaVilla, ducta blia

ciam, ui convocarcl archiepiscopum el suffraganeos Guillcrmi c.omilis Albe.marle, faclus osi comes AI-

cjus el abbatcs illius provincie. Et misil simililer bcmarle. Richardus de Luce rcnunciavil seculo e1

occidenlem, mc- iis. el succcssil ei Richardus ncpos ex

alios subdiaconos ad oricntem el

ridiem el eplcnlrioncm, ul convcnirenl ad conci- Gaufrcdo liliosuo. Cum filia rcgis Francorum [696)

lium gcncralc, quod cral fulurum proxima quadra- iluccrclurnd conjugium lilii impcrntoris Constanti-
:
- Rorwo Epi jc ipus de Trigel (69 i .
nopolilnni, liospitnla csl apud Sanclum Benedictum
cum pergcrel Romam, ablalis rcbus omnibus suis supcr l.igerim ; cumquc quidam ex fnmulis ejusvel

el equis, vcrbernlus est, ila ul deficerel infra octo li>t accelerare igncm injecto oleo, flamma exivilper
NOT.K.

(693) Scilicel in irm irio Monlis S Michaclis. cerlum, utrutfl lioc anno an a. 1 178. BOUQ.
[694 Ivo BOI Q (696) Agnes
(69j li i undum necrologia ; sed in-
529 CHRONICA. — AUCTaRIUM ROBERTI DE MONTE. 5)50

R0MAN0RUM. FRANCORUM ANGLORUM. \ libra, eclipsis solis, qua totum ous ejus abscura-

foramina camini, et cccidit super teclum camini, et bitur, ei oppositione precedente, luna tota patietur
hoccasu lota abbatia combusta est. ecltpsim; ct erit eclipsis solis ignei coloris, et defor-
Cum Francorum vellet coronare filium suum
rex mis, ostendens majorum bellum futurum cum ejfu-

Philippum, posuit locum Remis, terminum assump- sione sanguinis, prope (luvium, in terra orientis, si-

ptioncm bcalc Maric; ct congicgatis que ad tanlum militer et occidentis Tunc cadet dubietas inter iu-

ocgotium necessaria erant, ct convocatis omnibus deos et Sarracenos, donec derelinquaul peniius syna-
baronibus tolius regni Francieutad eundem locum gogas et manummerias suas; ct eorum sesta jussu
convcnirent, juveuis cororonaiuins obiler cum suis Dei adntchilabitur ; unde vobis notum sit, ut cum
similibus in silvam venatum divertit, cl amissis uin- eclipsim videriti . a terra exeatis cvan omnibus
nibus sociis, per utinin noclem in silvn vagabundus veslris. ,J "\

pcrmausit. Tandem inveuto quodam homine, qui J 180. Fredericus 29 Ludovicus 13. RenricusZl.
ad opus fabrorum c.irbones parabat, per eum ad [1179. Mart. .'>.] De concilio quod Alexandei papa
socios suos reduclus cst. E\ soliludine tamen ct pa- tertius tenuit Rome. Alexander papa III tenuit ge-
vore Lantam infirmitalem incurril, juoil coronalio {> ncralc conciliuin Rome media quadragesim i. Cujus
cjus tunc remansil. Paler autem cjus iralus, et pro decreta, que ab eo et ab aliis coepiscopis ejus ibi

se ct pro filio rogaturus, ad memoriam beali Tiionic conslitula sunt, apud nos habentur. Manuel impc-
in Angliam pcrrexil, cui multani humanitalem ex- ralor Constantinopolitanus dedit Raincrio filio Wil-
hibuit, cum in Galliis exularet. Dedil autem idem lermi principis Monlis Ferrati filiam suam, nalam
rox, oh amorcm et honorem Dei et beali Thoinc, ex priorc uxore sua. Que cum diceret, sc nunquam
monachis in Cantuariensi ecclesia jugilcr Deo fa- alicui nupturam, nisi esscl rex : imperalor exhila-
mulantibus cenlum modios vini, singulis annis pre- ralus, fecil se coronari et uxorem suam el Alexium
fatis inonacliis Quo autem honore, quo
accipiendos. liliiun siuim juniorem imperatorcm cum uxore sua
gaudio, et quam mulliplici donorum largilalc rex filia regis Francorum. Similitcr fccit coronari Rai-

Hcnricus cum susccpcrit, non cst nostrum cdicerc nerium lilium marchisi Monlis Ferrati cum filia

Manucl imperator Constanlinopolitanus vindicavil sua, quam ei dederat;et dedit ci honorem Thcsolo-
se hoc anno dc Solimano Iconii, qui anno supcriori nicensium, qui <--A maxima poleslas regni sui post

illum fugaverat et multos dc militibus suis ceperai civilatem Constantinopolitanam. ;II79.] Conradus,
insupcr crucem dominicam ei abslulerat. Ytanuel
ct fraterejusdem Rainerii, cepit ct incarccravH Chri-
enim imperator fugavit eum, cl multos dc militibus i stianHin archiepiscppum Maguntiensem et cancel-
ejus cepit, ct ipse Solimanus urbem lconiivacuam larium imperaloris Alemannorum. Rcx Marroc, in

reliquit. cujus poleslate est tota Afifrica, cl etiam Sarraceni,

Senlenlia cujusdam astrologi de plagis futuris: qui sunt in Hispania, miltebat filiam suam, ut qui-
L6 <nino presenti incarnationis domini nostri dam rex Sarracenorum duceret cam in uxorcm.
Christi \ 119 in septcm annis, mense Septembri, 12 Quam slolus ct galce regisSicilic invenerunt et ad-
indictione, sole exislentt in libra, erit, si Dominus duxerunl ad dominnm suum; unde rex letus paci-
votuerit, conjunctio omnium planetarum inlibract ftcatusesl cum patre ejus, illareddita; ct paterejus
cauda scorpionis. Ibi el admirabilis rcrvm mutabi- reddidit regi Sicilie duas civilates, seilicet Affricam
lium mututionis significantia: sequentur enim terre et Sibiliam, quam Sarraceni abslulerant Willenno
motus mirabilis, et destruentur foca censucta perdi- regi Sicilic, patri islius regis. [1179.] Rex Jerusalem,
tio7ii, per Saturnum et Martem manentei princeps sanctus el honestus. a Deo flagcllalus,
aeris ; i
' erit mortalitas et infirmiias. Ostendit elium quia flagcllat Deus omnem filium qucm recipit, ad-

ventum validum denigrantem aercm

junctio julus a christianitate transmarina, fecit castrum
et obscurum reddentcm. el vcnenis infectum; et in munitis«imum ct arte et natura super fluvium .lor-

vento vox terribilis audietur,

iiiiiii. et a r<
. ..
lionibtts art "• ;
-
et terrebi
.

sabulonem
.
\mi-
*•'...-.
i^danem, uuodvocatur Vadum Jacob, ubi luctalusest
Jacob cumangolo; jocundum amcnitale nemorum et
harenis civitates proximas in planicie cooperiet, ct pratorum el pis :ium el molendinorum, et proiimum
primo civitates orientales, ilecam, U<il<l<<* et Ba- civitatibus Bclinas ct Damas. Et quia Agarenis pcr
biloniam, etomn ; civitates pj mmasharei hoc vaduin transilus csl in lerra chrislianorum, ii-

inilhi quidem evadet que harcnis et lert i non opt lud quam plurimo oilio hahent. Obiit Rogerius Wi-
iKttur. Signa autem hujus rei sunt ; lent. gomcnsisepiscopusTuronis 'gencre ct mo-
Erit mtequam pla\ I mt m ribushoncslus; si [uidem pater cjus Robertus comcs

VAHI.K Ll •

ibhinc habitus manus paululum tantui . non manus ipsa. lu voce « excatis cum » desinit Efi.

in line folii, sequentibus omissis.

NOI I

•
>'•" \ 1179. sccundum Benedictum Pelro
 1

o3l SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 532

romanorum. francorum. anglorum. A v's m ecclesie illius rcgimino parum vixcrit, anno
Gloeeestrensis fuilfilius primi Henrici regis Anglo- tamen ecclesiam illam maximis
scilicct ct dimidio,

rum, mater ejus filia Roberti Belismcnsis, et Ro- debitishoneratam de debito quatuor milium mar-
bertus filius Haimonis, dominus de Torigneio, fuit carum cxhoneravit. Iluic successit Willermus mo-
avusejus. Obiit Egidius Ebroicensis cpiscopus (698 . naclms ejusd m loci, qui fuerat abbas RamesiensiS
Obiil Rogerius abbas Becci, vir religiosus cl lio- in Anglia. Ilic fccit quoddam mirabile; nam resi-

nestus et literatus ct timens Deum, Nullus prcdc- dmim debiti ccclesie Cluniacensis, mi- quod erat 1 i

cessorum suorum, excepto sancto Herluino primo lium marcarum, ex propriis thesauris quos aduna-

abbatc, tanta fccit in Becco monasterio, quanla verat, et de mille marcis quas Henricus rex Anglo-

ipse. Ecclcsia siquidem fcre lota edificata cst in tem- rum ei dederat, ex majori parte delevit. Fecit e
porc suo, ct dedicata; cujus pulchritudini nulla aliud mirabile: priorem dc Stallo deposuit, qui so-
equatur in Normannia. Fecit cameras cum ca- lebat ducere in comitatu suo quadraginta equos, ci

minis, unam supcr alteram, ad susceptionem ho- jussil ut es ntus tribus equitaturis. Fecit cl
spitum et personarum. Fecit etiam domum infir- aliud mirabile, quia septies viginti procurationes,
morum ingentis pulchritudinis et magniiudinis quasburgensesex consuetudine habere solebant cx
Melioravit dormitorium in maceriis, in vitreis et donis abbatum, penitusdelevit. Inito conflictu chri-
coopcrtura. Fecit et aqueductum, per quem adduxit stianorum contra Salahadin, cx utraque parte
fontcm pulcherrimum de longinquo, qui dividitur mulli morlui sunt, plures lamcn de chrislianis; ct
pcr oflicinas monastcii; fecit ct conquam pulchcr- magister templi captus Quem cum
est. Salahadin
rimam ad recipiendam aquam, et teclum desuper vellet reddere pro nepote suo, quem christiani
Maximam suminam pecunie dcdit Roberto
edificavit. captivum tenebant, magister tcmp i noluit, dicens,
comili Mcllenli pro mercato quod fecit in villa Bec- non csse consuetudinis militum templi, ut aliqua
ci Tempore ipsius assumpti sunt de Bcccensi cc- redemptio daretur pro cis prcter cingulum et cul-
clesia duodecim abbates ad regimen ecclesiafum, tellum,et ita in captione mortuus est. Aliud infor-
quorum ego, qui hcc seribo, secundus fui. Rexit tunium accidit nostris : nam Salahadin cum innu-
autcni monastcrium Beccense triginta et uno anno mc.ro exercitti obsedit castrum de Vado Jacob, quod
'599), deccm diebus minus; snccessit Osbernus machinis et vi cepit, et milites templi, qui intus
prior Bellemontis, monachus ejusdem loci. Isli trcs erant, per medium serris pcr latcra seidil ; alios

supradicti, scilicel cpiscopus Vigornensis cicpisco- qui erant infcrioris ordinis, decapitavit. Ipsum la-

pus Ebroicensiset abbasBecci, calartico impediente p men castrum obtulit Salahadin, quod refieeret el

in fala cesserunt. munitum christianis reddcret, si vellent chrisliani

[1179], Nor. ] ]
1'hilippus filius Ludovici regis rcddere ei nepolem suum, de quo supra diximus ;

Francorum fuit coronatus in rege.m Remis a Wil- quod utrum faclum sit, nundum scimus.
lermo Remcnsi archiepiscopo avunculo suo et suf- 1181. Frederieus 30 Ludovicus .1. Henrieus 28.
fraganeis cjus, in feslivitatc cmnium sanclorum; ct Rcx Henricus Anglorum tenuit curiam suam in
rcx Aii'-lornni senior misil ei magna exenia in auro Anglia ad natale apud Notinguchan (703 Guiller-

el argento, et de vcnationo Ahglicana. Huic sollem- mus abbas Cluniacensis in crastino epiphanie (70i)
pnilali intcrfuit junior Anglorum cum magnorcx obiil aput Caritatem, vir plangendus de bonis que
comilalii cquitum, qui tanla secum ex jussn patris fecil in ecclesia sua; scd parum vixit, duobus fere

sui tulit, ul nullius ncc in ipsa festivitate nec in annis H80, Dec. 28.] Obiit Richardus abbas Sancti
ipso ilinerc susciperet prccurationem Decedentc lii,- cui successil Sanson vir venerabilis ,

venerabili viro Gisberto abbate Troarnensi (700), prior Sancli Stephani Cadomi. Richardus dc Humet

succcssit ei Dnrandus dc Cuvervilla, monachus conslabularius regis, cum religiose vixissel anno nuo
ejusdem loci. Et Roberto Fontanetcnsi (701 abbati ~ cl dimidio in abbalia dc Alnelo, quam ipse edi

Buccessil Robcrlus piior Sancti Pctri supcr Divam, vcrat, obiit; relinquensliliossuos heredi
Obiil Walterius Cluniaccnsis abbas ?02) qui quam- sciliccl Guillcrmum, Emorrannum, Jordanum ''•''•

VAIU.K LECTN
B7B
/izc 8 . addit: Anno verbi incarnati [-181, cpiscopalus Alcxandri pppc 22, Rotroldi Rolhomagcnsis

NOTiE.
(698) A. 11 0, secundum Benediclum Petrobur- chronicon Sancii Slepliani Nivernensis apud Mar-
gensem vi M Necrol. S l.cutl
Sept. 117!). ex tenc Ihes. II! 13 7, Wallerium obiisse vin Id.
quod aftert Gallia Christ. XI, 579. Sept. 1 77, el S Willermum mortuum esse jam a.

(699 Triginta annis habel Chronicon Becci .

,,. demum a. 1 181, ut Ri bertus habet char-
quod ideo morlem Rogcrii sub a, 1179 ponit, Quod la prol al a, 111 dala iucccs ori ejus abbati Theo- i

falsum rst; cW Bupra a. 149. 1 baldo, quam videsis in Bibliolh. Cluniacensip.

(700 Troarn, dioRC. Bajoccnsis. cf. Galfiam Cbrist. IV. H42. Chronicon Clu
(701 Fonlenav, diocc. Bajocensis. cense caul itum adhibendum csl ad tem-
70 Hic Robertus apcrtc erral in chronoli
' pora disponenda
Si enimWalteriua abbirtiam suscepil a. 1177, ul isis h a. 1 180 Iri-
bcrlus ipse supra dixit morluum irtcl jam i buit, id esl 2M Dec, 1

a. Il78excunle, vel 1 1 79 ineunlc Quod henc qua- Cf. nolam paulo prsecedcnlcm.
drat cuin verbis nostris in sequentis anni inilio, Sed
533 CHRONICA. — AUCTARiUM ROBERTI DE MONTE. 53 i

romanorum. francorum. anglorum. J^ solimitanum, si vixerit, [1180, Sep. 18] Obiit Lu-
[H80| Ludovicus rex Francie cum incidisset gra- dovicus rex Francorum, vir religiosus ct timens
vissimum egritudincm, Philippus junior rex filius Deum, et sepultus est in quodam monasterio
ojus, nescio quo consilio ductus, sacramento sc obli- Cisterciensis ordinis (707), quod ipse edificave-

gavit,quod duceret loco et tempore tiiiam (705) rat. Cui successit iilius ejus Philippus sicut jam
Balduini comitis Henacensium in uxorem, natam ex supra diximus. Gaufredus tilius naturalis Henrici
sororc Flandrensium; et ipse comes con-
comitis regis Anglorum senioris, rclicta ecclesia Linco-
cessit ei,quod post mortem suam haberet in herc- liensi, ad quam electus fuerat, factus est cancella-

ditatem comitatum Flandrenscm, quamvis idem co- rius regis patrissui. [1180] Obiit Manuel imperator
mes haberet masculos heredcs de predicta sorore Constantinopolitanus, et successit ei Alexius filius
comitissa Henacensi. Et hoc fecit idem rex sinecon- ejus, natus ex sorore Raimundi principis Antiochic.
silio regine matris sue et avunculorum suorum, Hic duxit filiam Ludovici regis Francorum. Mansa-
Willermi Remensis archiepiscopi, Henrici comitis muz rex Malsamitorum, qui fere dominatur totius
Trccensis, Teobaldi Carnotensis Stephani Sancer- Affrice, reediticare cepit Cartaginem antiquam,
riensis,et aliorum amicorum suorum. Unde illi adjutus ab omnibus Agarcnis, qui tcrram illam in-
commoti requisierunt auxilium Henrici regis Anglo- B colunt. Obiit Solirnanus Iconii, qui multum chri-
rum senioris, contra nepotem suum juniorem regem stianos diligebat et multa bona cis facicbat et suc-
Francorum Philippum. Balduinus abbas Fordensis, cessit ei frater ejus 63i .

Cisterciensis ordinis monachus, magnc relligionis De muliere, que feria quarta moritur ct sabbato
et Iitterature homo, electus esl ad cpiscopatum Vi- resurgit. Erat quidampredivcs burgensis in loco qui
gernicnsem. Obiit Robertus abbas Glastonic. Obiit dicitur Roca Amatoris (708). A quo monachi cccle-
etiam Johannes episcopus Cicestrensis, cui succes- sie sancte Marie et Sancti Amatoris mutuo acccpe-
sit Sefridus canonichusejusdem ecclesie. rant pecuniam, tradentes illi in loco pignoris corti-
Ante pascha transfretavit rex Henricusscnior in nas ipsius ecclesic. Immincnteautcm festogenitricis
INormanniam, et tenuit curiam suam in feslivitate Dei etvirginis Maric, rogaverunt prcdicti monachi
paschc Cenomannis. ,0biit Willermus abbas Ca- burgenscm, ut quas aput se habebat cortinas, ad
dum (706) ; et successit ei Petrus sacrista, mona-
adornandam ecclesiam, lanle sollempnitalis expleto
chus ejusdem loci. [1180.] In die ascensionis domi- tripudio ei restituendas, accommodaret. Ule veroau-
nice Philippus junior rex Francorum fccit conse- remcordis habcns obturatam, nulla quidem prece
crari in reginam uxorem suam, et coronati sunt flexus est sed responsum
r cis cum tumore animi ;
'
f
ipse ct ipsa ab archiepiscopo Scnonensi, unde ma- ° dedit, dicens quod csscnt cortine ille circa lectum
gis iratus est arcliiepiscopus Remensis, qui corona- conjugis sue, que nuper ei puerum pepererat, nec
vit eum in rcgem. Obiit Guarinus de Girardo archi- aliquatcnus inde possent amoveri. Quid multa ?
episcopus Dituricensis, qui prius fuerat abbas Pon- Transiit fcstus dies, ct prcfata ornatum
ecclesia
tiniacensis. [1181] Obiit Johannes episcopus Carno- suum non habuit. Sequenti vero nocle
fostivalem
tensis, qui ,dcscripsit passionem beati Thomc beata Marie mater Domini nostri apparuit in som-
Cantuariensisarchiepiscopi et martyris ; fueratenim pnis uxori predicti burgensis, ct dixit ei : Vir tuus
680 grande peccatum commisit, ncc potcrit impictatis
cum eo convcrsatus in exilio . Teobaldus prior
Crispeii, monachus Cluniacensis, successit Guil- excessus clerelinqui impunitus. Tcrcia enim die in-

lcrmo abbati Cluniacensi. Obiit Ingcrrannus dc Hu- fans tuus spiritnm exalabit, ct vir tuus debitum
met, filius Richardi de Humet ; cui success-t filius morti solvcns in die octava mutabit hanc temporalem
cjus Richardus, natus ex filia Guillermi de Simil- fclicitatcm suppliciis ctcrnis ; tuautcmproficisceris ad
leio 681 . Obiit vir plangendus carissimus meus Gau- ecclcsiam meam quc est in Betlcem ct conspectis ibi

fredus de Monte Forti in| Britannia, cui succes- tribus scpulcris, quorum quidem duo cxirema vacua
sit filius ejus, natus ex filia Rualcndi de Saie. non sunt, medium tibi eliges in scpulchrum. Interim
Rex Jcrosolimitanus Balduinus dedit sororem omniquarta feria circa horam nonam dcficiet in tc
suamcuidam optimo militi, fratri Gaufrcdi de Li- spiritus tuus, et decurret ab ore tuo et naribus san-
zenum. quam prius habuerat Willermus filius mar- guis multus, ct usque ad horam nonam sabbali veluti
chisi de Montc Ferrato ; ex qua suscepit filium, qui mortua permancbis sabbato hora nona spiritu re-
;

servatur etnulritur ad suscipicndum regnum Jero- ieunte duces utrasquc manus tuas per faciem tuam,
VARI/E LECTIONES.
archiepiscopi 16, Non. Martii, dedieata est ecclesia sancte Maric de Voto, sila in lerritorio Rothoma-
3.
gensi. in honore ejusdem genitricisDei Maric, a donno Hcnrico Bajocensi episcopo, assistentibusepisco-
pis Richardo Abrincensi et^Rainaldo Bathoniensi, aslante illustri rege Anglorum Hcnrico, Mathildis impe-
ratricis iilio, anno regni sui 27. 680 atramcntum mulatur in E
6S1
in rasura 6SS Post hcec duaz linea>
erasat. Obiit Henricus comes Trecensis. ct surccssit ei Benricus filius ejus, nalus cx iilia Ludovici regis
Franconim addit 7b.
NOT/E.

(705) Elisabetham. ii, Barbel, ad Scquanam.

(706) A. 1179 secundum chronicon Sancti Stc- nnchamadour.
phani Cadomen^H
 T
:;:;:;
SIGEBERTl GEMBLACENSIS
536
ROMANORUM .rancorum. anglorum. A episcopatum Carnotensem. Obiit Hencicus ©omes Tre
et conhnuo pnstmus color et fortitudo in U remea-
censis 7M C successil ei Henri™, fiH„ , |

l.er vcro prct.more turbata evigilavit,

cl rummans
sompniumsuum, cum magnaso.licitudine i.ludme-
comes Ebroicensis. et sueeessit
censiin Normannia Amalricus
e
fili
in

s ^ cTrc^a
Z
morecommendav.l.CrasUnaaulemillucescenledie, scha Alienor filia regis Anglorum, uxorAnfu ire
cepasommumsuumconjug.s.operMinemnarrare.
Mersrmon,buseJ usnonadlnbunfidem,neceliam g is de Castclla, peperlt
chius pepererat etiam ante nliam untj
filium, et vo" n

cumvKerelspinlumdeficere m puero, de agenda

;
SoS."
de Fontc sancli Martin (712),

* —
pemtenlia cogilatum habuit, sedmorl,

lapsus cst gehennale.

»i.-P
Tr .o

Perturbalur r
,„, ta

mu
prcvenlus
.„,:„,,
ier in alter.
in maeni eeneris utnntP *Lr
;? „,",;;;:;:;:!:';:
a hhmi«n
auiia. e,„ rfaTrrinitalis
.;.- ( ,•
mu.ierTeul osa e

r
/ c
E :;::^^:;';' a csl
'
J
'
£
,
is>a kancte Cadom fH8l -Ri.-m.-ii . i

ulnusncce.etommasiculpersompniummonstrata Qirca n mn,,,;, i„i;; n •

!

"T^
I

fuerant, in " rcx seni ° r "-ans-

.0 nichilominus intclligens accidissc
trelau. ! ;

m,

Angliam. Gaufredus dux Britannie

Romam sub festinalione proficiscilur, ct rcm lius regis Hcnrici,
fi

U desponsavit uxorem suam, liliam

summorevefat pontifici. Prelcrca constanter asse- " Conani eomitis Brilannie
niil, quod ,n quinto anno ab illo maxima famcs in- In sollempnitate pasch , aput castrum
grueret, quod ex corrupl.one aens mnumerabilis quod .1,-
cilur Mons Aureus qucdam muIicrTnfamis
(713),
:, """" m mUltltUd m0 " lurae e el qnoddorua,
°
f
^"^gravasammadvers.oferiret.nisiabcxer.
< cum acciperet corpul dommi et i„ sZZL
suo,non immo lulit e po
glulivit illud,
u in arc, a
C1C,
.°
C,0il
-l"7;-; «* ;
quo amultis rctro tcm- sua iuvofutum panno lineo. Cum au, m
id

'r"
1 '""'"' ""
ll!
1
h "
'emlaboraverunt.A.11 1 '"
venis amasius ejus aperiret eandem arcbam
,

iavenit
donnus papa volens manifcstius scire, si sermones ;

hosti „n dominici corporis transmutatam iu effieie

IUI,ens venlat n »^rcnlur, commcndal eam duo- '
' carnis cl sanguinis. Hoc etiam accidit
dccim nobilibus matronis, dans illis prcceptum,
,u quadfm
ul villaabbalis Sancli Pelri Carnotensis cuidarn
sacer-
cum illa iu morlem obdormiret, plaulis ejus calan- doti, dum
teneret corpus Domini in manibus
suis ad
tes subulas infigerent, et de sanguine ab illius ore
missim. Similc miraculum accidit iterum in
manartte vestes suas Carno-
inficerent rem mirabilem !
tcnsi episcopio tempore RoberV, episcopi Britanoi,
quarla feria, sicut predixerat, hora nona mulier Iiiod quidam rusticus posuit
.i^u.uiuuiinu.Miuis kisuu coipus
corpus Liomini
,, -, . Domini iu ior.i hora
expal.u.t e mortua est, ,la ut nulius
in ca re- cap* su*, et ibi servavil illud usque ad mortc "
maneret v.lahs
vilalis spintus, (
spiritus, el ab c
cjus
us naribus
naribuscepii
cenit de
de-
'

snnm. '
suam, *,
el ,„,,,
tunc ;i,;
ibi ;„
inventum
,
(
,,
^sl
:_
in specie carnis.
fluere sanguis copiosus. Sed
matrone preceptorum l,io iraculum accidil cuidam mulicrcule in Flan-
donni papc non immemores, pedibus muheris ca- dria, quod ciim posuissel in cista sua, poslca inve-
lentes subulas infigunt, nec
movetur. fn- ob id illa nil in effigie carnre Similiter evenil in Andcgavensi
super dc sanguine ejus vestimenta sua tingunt,
sed civitato, (iiiii quidam saccnlos cantarel missam.
omnisinfoclio facta per sanguinem, in sabbato nus
quam comparuit, cum spirilus v te n mulicrem re-
... •ucr
-... .nnuiuo intereral
parvulus
1,
U'
misse,
lllivi Ul (II III ct
L'l vidit
Vlllll idem
Cll)
II MlllT
puer '

mearet
mearel 688
'
,,„,.,.„
puerum parvum pulchernmum m manu sacerdolis
sacranliscorpus Domini qui prolinus cxivit foras ;

H82. FreUericus 31. Philippus I. Uenricus 29. ccclesiam, clamans omnibus quos invenit, et
dicens:
Ilcnricus senior rex Anglorum lcnuilcuriam mam Veniteet videte mirabilia Dei, ct intranlcs in
eccle-
in nalaliDomini Andegavis (709). Radulfns deVen- s;;,il rii< hil vidcrunt prclcr speciem panis. !!,„
ncvilfa, archidiaconus
ra " ,!llan " rc s
.... "' x
Rothomagcnsis, renunciavil
, ,. ."
v ">'<„ cuidam
eliam accidil
' iinuini P.uuusMiiio
sanctissimo presbilero
( ircsoiicro juxia
;ip
(
'
"' '"'^ me^norum
detl,tei
Fiscanum, dum canlaret missam i„ dic dedicali
f:
^
edd '' UUm
;

-
li,X '
- RENED P^uuro.] Caufro- nis rr^ sancle Tmiil;llis Fiscanni .
qm mill , lls
dus 1
Blini regis, cleclus Liconicnsis, faclns can-
cellanus reg,s,e. rcnunl.av,. eleclioni
csl
n diaconcm suum, voca\il cpiscoposqui ad dcdicalio-
Liconicnsi ; „cm co„vc„cr„ni, c vcceran. ct presbiler tuliti„
d rcx dcdil c magnos rcdd.lus m Anglia cl Nor- manibus
mannia
suis in caUce ila ul erat rcvcslitus d „0-
et Andcgav.a. Johannes filius Luce, clericus suerunt ilfud inallari. Domini ad Hec facil pietas
regis, eleclus es. in cpiscopum Ebroiccnsem [H82 confirmandam fidem sacramcnlorum suorum in 1.0-
idem.\ Guihcnoc archidiaconus Itcdoncnsis ele- bis, in qu^s fincs scculorum dcvcnerunl
tus csi ad cpiscopatum Vcnelenscm. Abbas
1
Sancti Mater solidani de lconio veniens ad exlrema re-
RcmigiiRemensis(710 nichifominus cfcclus estad velavit filio suo, quod sempcr cclaverat, scilicel
VAlil.i: LECTIONES.
'
Port hox atramcntum mutatur, manu prorsus eadem manente.
Mii.K.
709) Apud Wintoniam Bencdictus Pclrobur (71 17 Marl
1 isi lidi 1
(i
gensis.
7hJ, Malhildis. IJOUQ
'TKi: Petrus ;
scl jaui mense Oclobri anni 1 181 (713 Monloire, prope Venddme
episcopua chartam quariTIam confirmavit, BOUQ,
:,37 CHRONICA. AUCTARIUM ROBERTI DE MONTE. 338

ROMANORUM. FKANCORUM. \ pcrilus tam Grccc quam Latine eloqnentie. Hic at-

quodesset christiana, el rogavit eum,ut crederet in lulit evangelium sancti Johannis translatum ab ipso
Christum, qui csl Dominus ct rex omniuro seculo- de Greco in Lalinum, quoil Johanncs Crisosto-
686
nun, et quod amaret chrislianos. Quod ipse spo- nnis scrmone omeliaco exposuerat. II ic eliam
pondit se facturum sed dixit, quod non auderet
;
falcbalur magnam parlem libri Geneseos a se jam
apcrte credere in Salvatorem proptor paganos. Dixit translalam Dixit etiani. quocl Jobannes Crisoslomus
ei mater sua: Fili, cum mortua fucr.o, fac nilu cx- Lotum votus et novum lestamenlum Grece cxposuit.
celsam sepulturam et pulchfam sicutpiramidem ; ct Papa Alexander pn falus Ircs scismaticos, qui sibi
poiu super eam signumcrucis Christi Cui ille de luce in scismale inviccm succcsseranl, fere pcr 20 annos
se hoc facerc non posse rcspondit. Tu fac , inquil sustinuit, scilicet Oclavianum, Guidonem ct Calix-

malcr cjus, de nocte. Quod etfactum esl. [n crastino lum. lllis vero deticicnlibus, in pace ecclesie vitam
cum Agarcni vidissent siguum illud, indignali sunt linivil. Cui succcssit Hubaudus Hosliensis cpisco-
contra principem. et volebant eum occidere. Tunc pus, diclus Lucius, 17.'> ;isepiscopus Romanus. Ilic,
quidam cx ipsis sullevalus per machinas, conabatur videlicet Hostiensis episcopus, cx anliqua consuetu-

deponere cruccm, qui voluntate Dei corruit et mor- dine ordinal ct sncrat pontificem Romanum; que
tuus est. Similiter et alius interemptus cst alia vice. " consuetudo exinde accidit, quod martyrizato beato
Tercia die cum convenissenl mulla milia hominum Sixto et sancto Laureulio ejus diacono, bcalus Ju-
ad deponendum edificiuni illud, inlcr quoseratunus slinus presbiter cuni clero Roniano elegit Dionisium
proinptior ad deponendum illud, vencrunt fulgura et in pontificem Romanum, quem sacravit Maximus
choruscationes, et illoprimitus peremplo, multami- llosticnsis episcopus. Ex hac cousueludine exinde
lia pcrierunl igncdivino. Tunc apparuit angelus Do- Hostiensis episcopus ordinat et sacrat Romauum
nnui, el clarissimum signum crucis posuit super pontificem, ct habct pallium soluminodo ad ea, que
piramidcm illam, ex quo mulli credideruntin Chri- perlinent in ordinulione el eonseeratione Roinani
stum, et adhuc cruccm illam venerantur cl ad- ponlificis. Eugenius papa con,unxit episcopatui Ho-
6B *.
orant stiensi Rclitrenscm, et sic fecit de duobus unum.
Arnulfus Luxoviensis episcopus cum pcr-iOannos, Similiter fecit de episcopatu Porluensi, cui junxit
eandem ecclesiam rexissct, et in ediiicamlo cccle- episcopatum Sancte Rufine,faciens de duobus unum.
siam el pulchcrrimas domos laborassct, renunciavit [4181.] Obiil Rogerius episcopus Eboracensis vir
cpiscopatui, el perrexil Parisius, suos dies dimidia- litleraluset induslrius inaugendas possessiones ter-
lurus apud Sanclum Victorem in domibus pulclier- rcnas ; domos episcopales
ccelesiam principalem e.t

riniis, quas ibi ad opus suumconstruxcrat Radulfus n n solum Eboraci, verum inomnibus maneriis suis
de Veftncvilla, archidiaconus Rotbomagcnsis, qui cum reddilibus mullum auxit 681 ac rcedificando de-
fueral cancellarius regis, eleclus est ad predictum coravit, in tantum ut archiepiscopatus Eboracensis
episcopatum archiepiscopalui Cantuariensi lere coequaretur. Mul-
\wj. 30.) Anno superiori 1184 obiit Alexander tas divicias et uon sibi profuluras reliquit, Obiit
papa lerlius, ad cujus litteraturam paaci de ;prcde- Philippus episcopus Redonensis, ijui fuit primusab-
ccssoribus ejus infra cenlum annos attigerunt Fuit bas Clarcmonlis Hicper revclationem caput ccclesie
cnim in divina pagina preceptor maximus, cl in dc- Rodonensi solo diruil, el in ea diruplionc mullas
erctis et canonibus cl in Romanis legibus precipuus. pecunias invenit, de quibus cepil rccdiGcare eaput
Nam multas questiones difticillimas et graves in de- prefatc ecclesie meliori scemate. Obiit Hunfredusde
crelis el lcgibus absolvit^et enuclcavit. Dcdit etiam Bohun prcposilus in exercilu cum rcgc Ilenrico ju-
ei Deus hanc gratiam, quod cum a bcalo Pelro us- niore ;
quem exercitum prefatus rcx in Eranciam
que ad ipsum fuerint centum septuaginla quatuor duxerat, coadjuvando partcs Philippi regis Francie
ponliQces Romani, Ires tantum preccsserunt eum in GSS
conlra comilem Flandrensem. Obierunt Henricus
numcro annorum, quo Romane ecclesie prefuerunt: abbas Pralelli; ct Guillermus abbas Sancti Micbaelis
bealus Pelrus sedil 23 annis Silvester primus 23,
D
ullerioris porlus, monachi Recci.
Adrianus prinius lotidcm, ipsc Alexander 22. Ilic Anno Doiuini 1181, 3 Idus, hora nona dici ccli-
eliam tcnuit roncilium Turonis anno dominicc iu- psis solis, cl cral pene lercia parssolis obseurala, ct
earnalionis 1163 in quo Oclavianum cum' complici- abinilio eclipsisad finem spalium unius horeequalis
bus suis analhematizavit : cui concilio nos inlerfui- et trigintaocto minutorum. Eodcm anno eclipsis lunc

nius. ItiMn aliud eoncilium tenuil Rome anno incar- 1 1 Kalendas Januarii, sciticet feria 3, noctc sequcnte,
nationls dominice 1180. Ad lioc mulle convenerunl bora tercia noclis, el paulo minus quam medielas
tam ccclesiaslice quam sccularcs pcrsonc; inter obscurata, ctduravit obscurilas fere perduas boras,
quos venit quidam civis Pisanus, nomine Burgundio, Anno Doiniui 1 1 T J iTl! bis visa cslcclipsis in luna,

VARi.E LECTIONES.
684
Atramentum atque habitus manus mutatur in E. Manus atia incipit. ita E, axit E. m m ,i:,T m
obiit primo scriptum sed eadem manus postea correxit, et addidit verba e G
; a. S. M. u. p. m. I!. quse le-
guntur etiam m8d. 8h. Obiil Henricus abbas Pratelli, monachus Becci7a. 7b. qui hicdesinunt; nil deper-
ditum.
N0T£.
71 1) Cor. I17(j BOUQ.
53'J SlGEBERTl GEMBLACENSIS. 540
romanorum. francorum.
anglorum. \ mundum. Qui cum a baptismate reverterctur, pator
primo letania majore, hora prima noctis, post dicm investivit eum ducalu Apulie, pcr aureum sceptrum,
ipsumMarci evangeliste, secundo 14 Kal. Novenbris quod in manu gerebat Et quia dc fdiabus domini
nocte sequente, fere tercia hora noctis. Anno Do- mci regis Anglorum cepi loqui, non debeo pretcr-
mini 1178 G89
vidimus eclipsin tM in luna 3 Nonas mitterc regem de Castello, qucm vocant Anforsum
Marlii, uocte sequente, hora prima noctis. Eodcm parvum regem,quia adhuc Feirant patruus ejus vi-
anno fuit eclipsis in luna, 4 Kal. Septembris; et eo- vil; qui si moreretur, Anforsus prcdictus essct rcx
dem anno et rriense in sole, Idus Septembris, circa univcrsarum Hispaniarum. Hic Anforsus gratia Dei
meridiem, loto fercobscurato. Anno eliam 1 79 visa et virtute sua duxit G; 4
'

carissimam dominam meam

cst luna eclipsimari 15 Kalendas Seplembris, post uxorcm, Alicnor filiam
et filiolam in baptismate in
octavam horam noclis dominice. Anno 1180 fuit regis Anglorum.cujusconsilio et auxilio mulra bona
eclipsis in sole 5 Kal. Februarii, feria tercia ei acciderunt. Nam primum urbem Conchas ccpit,

[1182] Rex Hcnricus senior mense Marcio trans- magnarum terrarum matricem; ctut quidam dicunt
frelavit in Normanniam cum magna auri et argenti ccpit Cordubam ex parte et munivit, et duas civita-
copia, paralus in adjutorium regis Francie, ad com tes regis Lupi, Valentiam et Muciam G9 °; et multa

ponendam paccm inter ipsum et comitem Flandrie. ^ alia bona fecit > q ue atl notitiam nostram non pervc-
sicut et fecit [1182]
Obiit Mabilia (7I5J comitissa ncrunt. Tcrcia vero filiarum regis, id est Matildis
Flandrensis absque liberis Ml Andronius patruus .
primogcnila, nupxit Henrico duci Saxonum et Bajo-
imperatoris Constantinopolitani Alexii, indignatus riarum et Suevorum Nec est aliquis homo, qui
quod ipse duxisset liliam regis Francorum in uxo- tantas habeat possessiones, sicut iste, nisi fueritim-
rem, et mullos Latinorum 6J2
secum haberet sibi perator aut rex. Nam 40 urbes habct, et67 castella,
famihares, quia ipso erat Grecus, volebat eos ab exceptis pluribus villis. Sed tamen cum esset proxi-
imperio ejuscxtenninarc. Conducens ergo soldanum mus carne Frcderici imperaloris Romanorum, ortis

Iliconii et mullos Sarracenorum, fraudulcnter in- quibusdam simutatibus, consilio archicpi-

inter cos
troierunt civitatcm, et multos Latinos intcrfecit, ct a scoporum ct cpiscoporum regni Alemannie, qui ha-
Latinis multi Sarraccni interfecti sunt. Deo tamen bent fere omnes civitatcs in dilione sua, illius regni

volentc, pax inlercos firmata cst. Johanncs episco- imperator exulaviteum: quarc venit inNormanniam
pus Pictavensis G03
vir magne litterature et eloquen- ad regem Henricum socerum suum cum uxore cl
tie, clcctus ad episcopatum Narbonenscm, cum Ro- Lberis, ct rex maximas expensas fccit pro eo, coti-
mam perrexisset G94
propter predictam bencdictio- die scilicctSO libras Andegavcnsium. Qui Dco auxi-
nem: annuenle papa Lucio Lugdu- clerici prime ^ liante adhuc terram suam recuperabit per induslriam
nensis e.Iegerunt eum in archicpiscopum Lugdunen- el forlitudinem et divitias regis Anglie.

s-mi, quesedes habet primatum supertres archiepi- H82 Frcdericus 30 Philippus i Henricus 27.
scopatus. Prima enim Ludunensis id est Ludunum, Rcx Hcnricus tenuit curiam suam apud Cado-
est supcr Rodanum ; secunda Luduncnsis supcr mum, et prohibuit, ne aliquis baronum tenerct
Sccanam, id cst Rothomagus; tcrtia Luduncnsis curiam, sed venirent ad suam. Prcdictus dux Saxo-
super Ligcrim, id est Turonis ,•
quarta Ludunensis, num ille vcnil, ct ibi convcnerunt mille militcs et
id est Senonis, super Icaunam. [1182 ] In hoc anno co amplius. Obiit Johanncs Carnotensis cpiscopus,
evenit bis vel tcr terrcmolus circa fcstum sancti ct successit ci Pctrus, qui luerat ubbas Sancti Re-
Michaclis. Hoc etiam anno magna discordia facla est migii Remensis Obiit Galterius episcopus Ronfcn-
intcr regcm et lilios suos, propter castcllum Clare- sis, qui fuit fraler Theobaldi archiepiscopi Can-
vallis, quod crat de Feudo Andegavensi et Richar- ;
tuariensis; et succcssit ci Valerannus Bajocensis
dus comcs Piclavensis latenter firmaverat illud, ct archidiaconus. Obiit patcr noster Riohardus Abrin-
adhuc discordia perseverat inter patrem ct lilios, censis cpiscopus, vir niagnc literalure tam secu-
proptcr eamdcrn causam. Rex llenricus scnior misit laris quam divine, morum honcstale virgo ab utcro
cxercitum in Britanniam, et obsederunt lurrem Re-L) [audandus. Obiit Fulco Paganellus, ct successit ei

donenscm, combustam recdificave-

ct ceperunt, ct Guiliermus filius cjus. Obiit Richardus abbas Mon-
rnnt ctmuniverunt. Postca comcs Britannie magnam lisburgi, et successit ei Robertus prior el monachus
partem ipsius civitalis ct abbatiam sancti Gregorii ejusdem loci. Johannes Comniin, clcricus rcgis

combussit; et Becherel castrum Rollandi de Oinam. Anglorum, factus cst archiepiscopus Duvclinc in

Ainliviiniis a quibusdam quod Johanna uxor Guil- Hibemia. Obiit Pelrus Carnotcnsis episcopus : cu-
lermi regis Sicilic, filia Hcnrici regis Anglorum pc- jus loco electus esl Rainaldus de Mocon, thesaura-
perit eililiiim primogcnilum, quem vocavcrunl Boa- rius Sancti Martini Turonensis , ncpos comilis
VARI.K LECTIONES.
MCLXVllI. habet E.
'''"
ita E.
r " mutatur manus et orthographia. B " desinit 8d. ultimis V"-
liis deperditis. m desinit8*. quaternione desinente in E. sequentia exaravii aliamanus continua usque
''"'•

ivi [iihih <t. il"83. Dcinde hqbitu paululum mutato eadem prorsus manut usque ml finem codicis pertingit.

NOT.K
71. Llis.ibclh.
541 CHROMCA AUCTARILM ROBERTl RE MONTE. 542

romanorum. francorum. anglorum. \ terature et honcslatis, electus est in episcopatum

Theobaldi. Galterius de Constantiis factus episco- Cestrensem, qui episcopatus habet tres sedes :

pus Liconiensis, sacratus fuit a Richardo Cantua- Cestrensem, Covcilrenscm, Licifcllcnsem. Henricus
riensi archiepiscopo Andegavis, in capella donni frater Egidii de Solereio, nepos abbatis Fiscanni,
regis et in presentia cjus clectus cst ad archiepiscopatum Riluriccnsem. Ite-
[1183.1 Obiit Henricus tercius, karissimus domi- rum Andronius expulit nepotem suum Alexiumju-
nus noster, juvenis rcx, filius Henrici secundi venem imperatorem deurbe Conslantinopoliiana, et
excellcntissimi et illustrissimi regis Anglorum, apud caplum tandem demersit in mare ipsum ct matrcm
69B
castrum Martel , 3 Idus Junii, in festivitale heati et sororem ejus.Quibusde medio moriendo sublatis,

Rarnabe apostoli, vir per omnia plangendus, non Andronius, qui tirannice arripuerat impcrium, pre-
solum quia erat filius karissimi doinini nostri Heii- cepit primogeniio filio suo Manuel ut acciperet

rici excellentissimi regis Anglorum secundi, verum uxcrem Alexii impcratoris defuncli, sororem Philipi
ctiam quia erat pulcherrimus facie, honcstus in regis Francorum, el haberet cum eo dignitatem im-

moribus, dapsilis in muneribus, super omnes quos porii. Quod cum vir honestus renueret, projecit cum

in nostra etatc vidimus, qui terram nondum habcret in vincula, ct accepit illam, et contraxit incestum
assignatam. quamvis pater ejus quindecimmilia li-
" conjugium, si conjugium vocandum esl, et fecit

brarum Andegavcnsium monete et eo amplius quot- coronan secum Sliumsuumminorem Calojohannem.

annis darct. Sed hoc parum crat ad explendam Cum autem Latini occidcrcntur per crudelitatem
latitudinem cordis cjus. In oftlcio militari tantus istius Andronii, quidam cardinalis Romane ecclesie,

erat, ut non haberct parem, setl principes et co- Johannes nominc, quem Romanus pontifex miscrat
milcs et ctiam regcs cum timerent. Veniens ad cx- Constantinopolim ad peticionem Manuel imperatoris,
trema, quia consilio pravorum hominum per guer- — qui erat vir religiosus, et volebat per prcdica-
ram fere pcr annum Reuin et sanctam ecclesiam et tioncm illius cardinalis revocare ecclesiam Greco-
patrem suum offenderat, pcenilcnciam recepitaquo- rum ad instiiula et subjectionem Romanc ecclesie

dam sanctissimo episcopo et mullis a!iis,et patri suo — hic inquam Johannes, cum Latini oeciderentur,

in extrcmis.per mandavit.utquod offenderat

Iitteras crat in hospitio suo ; venerantque ad cum quidam
in Deumct sanctam ccclesiBm, proeo emendarct,et religiosi viri,sua;lcreci,utdiscedcrct,neoccidcretur.

matris sue rcginc Anglorumct uxoris suc sororisPhi- Quod cum audiret,dixit ; Absit hoc ne fiat. Ego hic
lipi regisFrancorumetmililum suorum ct scrvicntium slo pro unitatc ecclesie ci precepto domini tnci Ale-

misereretnr,quibusmulta promiserat, nec eis aliquid r xandripape Tunc irruenles in er.m Greci perfidi
preventu morlis darepoterat. Disposucral antemor- occidcruntcum, et ligantes canem cum eo, ila quod
'

tem suam, ut corpus ejus in ecclesia bcaie Marie Ro- cauda canis essct in os cjus, traxcrunt per vicos

tlioinagensisscpelirctur,iibijaccntnrimiantecessores civitatis, et facta fovea ibi combusserunt eum ;

el

ejus, id est Rollo el "Wiilermus Longa Spata tilius posteaviri religiosi de fovea tulcrunt corpus cjus,
ejus, duces Normannorum, Guiilermus eliam comes ctobtime scpciicrunl illud, ubi fiunt crcbro mira-
patruus cjus, vir pcr omnia plangendus. Sed cum cula. Christianus Maguncierisis arcliiepiscopus obiit,

dcduccrent funus ejus Richardus Cantuariensis ar- qui sc non habebat secundum morem clericorum,
chiepiscopus ct multp alie ecclesiastice persone et sed more tiranni, exercitus duccndo ct Rraibcnco-
multi consulares et excellentissimi nOminis viri. nes, ct mulla mala fccit ecclesic Romane, ct homi-

vencrunt Cenomannum, fel in ccclesia beati Juliani nibus sancti Pelri, et quibusdam civilatibus Lango-

corpus ejus posuerunt. In crastino Ccnomanenses bardie, quc erant contrarie imperatori Alemannie
maximc cives sepelienmt eum in eodcm lococontra domino suo. [M83.] OLiit carrissimus dominus no-
voluniatem ct appellationcm eorum, qui corpusejus ster Rotrodus archiepiscopus. Rothomagensis Obiil.

Quo audito pater ejus iratus, non

bant. Guillcrmus comes Gloecestrie sine heredibus, absque
lum proeo quod corpus filii sni contra voluntatem D tribus filiabus quarum una cst comitissa Ebroicen-

ejus ibisepelierant, scdeo mullo amplius, quod ab sis altcra uxor Guillcrmi comilis dc Clara tercia
;
;

obsidione castri Lemovicensis reccsserant sinc li- est in manu Dei et domni rcgis, et cui volucril dabit

ccnciaejns, nc dicam voluntate, jussit corpus effodi eam. Guillermus decanus Bajoccnsis elcctus cst ad
et in ecclesiam Rotliomagcnscm dcfcrri ; ubi ab ar- cpiscopatum Constantiensem, Guillermus decanus
chiepiscopis Rothomagcnsi et Cantuariensi, et epi- canonicorum Sancti Pctri dc Curte, que cst capella
scopis Normanie, et abbatibus, ct aliis religiosis rcgis apud Cenomanenscmurbem,electus cstad epi-
personis, ad sinistram partem altaris beatc Marie, scopatum Abrincensem.
honorificc sicut tantumvirum decebat, tumulatusest. 1183. FredericusZl. Philippus 2. Henricus 28.

Obiit venerabiiis vir Aibertus Aletensis episcopus, Rex Henricus tenuil curiam suam apud Cado-
quem modi Sancto Maclovio vocant, cujus mum. Obiit RichardusCantuariensis archiepiscopus.

episcopatus antiquitus civitas Alcta vocabatur. Ma- Obiit etiam Girardus magne rcligionis et literalure

gislcr Girardus, cognomento Puella, vir magnc li- vir, Cestrensis episcopns. [1182] Anno supcriori

VARL^E LECTIONES.
95
c VL.inrasura, Hic dcsinitSl.
543 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 541
ROMANORUM. I RANI 'ii;i m. anglorum. ^\ chiepiscopi Cantuariensis ; cui successit Gisleberlus
apparuil domina noslra, mater misericordic sanela archidiaconus Lexoviensis. Joannes de Neelfa, archi-
Maria, cuidam fabro lignario opus facienti in qua- diaconusLexoviensis, eleclus esi in episcopalum Ce-
dam silva, et oblulit ei sigillum iconie sue et filii slrensem 698
. Petrus Giraldi factus est episcopus Ma-
sui Salvatoris nostri, cujus sic conscripcio erat : cloviensis.
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, dona nobis 1185. 33 i 31.
pacem, el jussit ei ut ferret illud sigillum ad epi- Hagna discordia facta esl inter Pbilippum regem
scopum Podicnsem, ul predicaret in provincia sua Francorum el Philippum comitem Plandrensium,
el aliis circumquaque, ut omnes qui vellenl pacem proptercomitatum Viromandensem. Sed rex Fran-
tencre sancte ecclesie et filiis suis, facerent hujus- eorumex onmi potentalu suo congregavil infinitum
modi sigilla, el portarent in signum pacis, etface- exercitum, elcoegit comilem a*l iaciendam volun-
renl alba parva capucia ad ostentationem pacis ci tatem suam. Obiit Frogerius episcopus Sagiensis,
innocencic, el dato sacramento pacem tenerent, ct quimultum emendavit matrem aecclesiam ct totum
iriimicos pacis destruerent. Quod ct factum est. dominicum suum. Reliquit eliam immensas divitias
Nam mnlli episcbpi el consules et viri consulares et in auro el argento, sibi non profuluras. OI)iit Ro-
mediocres ef paupereshanc sectam tenentes, paocm ** berlus electus Monlisburgi (718), et successit c

tenent et immicos pacis persecuntur 696 Obiit Wil- .

Guillermus monachus ejusdem loci. Johannes minor
lelmus de Vecie. Obiil Guillermus de Lancastre, filius regis Anglorum, quem vocant Sine tcrra,
magne hunestatis ci possessionis vir 697
.
quanvis mullascl latas habeat posscssiones el mul-
1184. Fredericus 32. Philippus 3- Henrieus 30. tos comitatus, transivit in Hiberniam, gratia Dei
Rex Hcnricos lenuit curiam suam apud Ceno- pcrmittente rex futurus in illa patria. Obiit Rober-
mannis. Dominus noster Galterus Liconiensis epi- tus episcopus Nannetensis, vir magne honestatis el

scopus, factus est archiepiscopus Rolhomagensis. amicus nosler, cum rediret de Jerusalcm. Obiit
Lucius papa in capite jejunii, iil est feria i cine- Gaufridus Cornubiensvs episcopu^. Abbas Postenia-
rnm, ordinavit plures cardinales, inter quos magi- censis faclus est episcopus Atrebatensis. Tcobaldus
slrum Hcliorem presbiterum cardinalcm, quem abbas Cluniacensis factus est episcopus cardinalis
etiam cnmerarium suum ct electuin Dolen-
fecit ;
Hostiensis ; cui successit tilius comilis de Claro-
sem diaconum et magislrum Radulphum Nigellum, monte. Hic prius fuit abbas eujusdam abbalie or-
karissimum amicum nostrum. ma<me honestalis cl dinis Cisterciensis. Inde translatus est ad abbaiiam

litterature et religionis virum. Fredericus impe- « Flaviacensem. Inde exortis quibusdam causisfactus
rator Romanorum fecit ordinari unum tiliorum suo- c est abbas Sancli Luciani marliris, primi episcop
rum, non primogenitum, sed secundum, in regem Belvaccnsis civilalis. Exinde, ut diximus, faclus esl
Germanie 710). Rex Anglorum Henricus sapientia abbas Cluniacensjs. Iterum facta est magnacom-
ct divitiis suis adquisivit sororem regis Portigalcn- motio et disceplatio inter Philippum regcm Fran-
sis Hispanie, ad hoc ut lieret uxor Philippi comitis corumet Philippum comitem Flandrcnsium. Comes
Flandrensis cognati sui Venit ergo ad comitem enim Flandrensis confusus pudore, quia feceral
Flandrensem in habundanlia auri ci argenti (Aug ). voluntatem rcgis de comitatu Viromandensi, reple-
Ilujus pater licet grandevus adhuc vivit (717). qui tus ira ei indignatione, verlilseadregem Germanie,
in juventute sua super Agarenos, adjutns ab An^lis filium Frcderici Romani Imperaloris. ul juvaret eum,
el Normannis, cepit civitatem Ulixiporiam, quam et fecit ei hominium de Plandrensi comitatu. Unde
vulgariter vocant Lislebonam. Ad quam t
-
anslulit magna tribulatio exorta estin tolo rogno Francorum.
de Valentia corpus beati Vincentii levite et marty- Anno preterito obiit Balduinus rex Jerosolimito-
ris, nt quidam dicunt, sed Amoinus monachus de nus, vir honcstus et rcligiosus, el potcns conlra
translalione corporis ejusdem sancti marlyris tem- Sarracenos, licet Nechoc tnirurn est.
elefanliosus.
pore Karoli impcratoris facla aliter loquitur FecitDquia fiagellat Deus omnem lilium quem recipit.
eandem civilatem pcrmissiont pape archiepiscopa- Huic successil ncpos ejus Henricus (719)natuscx
tiim, cui snbdidit sex alias civitales quas adqai- sorore sua, cujus pater i'uit Willermusfilius comitis
sierat. Balduinus Wigornicnsis episcopus conse- Monlis Ferrali, qui fueral natus ex neple Frederici
cratus esl in archiepiscopum Cautuariensem. Obiil impcraloris Romanorum ; et poslea comes Jopen-
Gualerannus Rofensis episcopusel capellanus ar- sis 729) duxil matrom predicli Henrici rcgis, qui

VKRIJE LECTIONES.
Hic desinit 8c. M1 /'m/ hac dua lineaserasa in 15. Manus habitum mutat inmaiusct it-i
\

usqtu adflnem. •« Johannea -CeBtrensemdestrot 8h.

NOTiE.
Hinua nccnralua est Roberlus ; Henricus
71(1] (718 Hontebourg dicec Constantiensis.
enim rex coronatus hril jam d. 15 Aug. 169 sed (719) Erral Roberlus fuit Balduinus V Hlius
1
; ;
Si
hoc anno Mxi, prima arma accepil Hagonliee, in billse.qui obiil 1186.
Penlecosten. (720) Guido de Lusignano.
(717)Alphonsus llenriquc/., qui ohiit a, 1185
 1

>4d CHRONICA — AUCTARIUM ROBERTI DE .MONTE 5'iG

ROMANORUM. FRANCORUM . ANGLORUM. ,\ cadem abbalia de Volo domum pulcbcrrimam, ofti-

serval. predictum juvenem rcgem ct regnum ejus, cinas idoncas in sc conlincntcm, ad opus suum ;

usquequo perveniat ad pcrfcctam elalcm. ObiitDar- in qua post amministralionem donni regis, quan-
tbolomcus vir venerabilis episcopus Exonicnsis. diu vixit, satis honestc ccnversatus est. Ipse vero
701
Obiit Jocelinus Saresberiensis episcopus. {JSov. -4.) anlcoctodics mortis suc factus [canonicus, per-
Obiit Lucius papa Romanns, cui successlt Imbertus missione donni regis eidem abbatic dedit 32 marcas
Hediolanensis archiepiscopus, vocatus Urbanus tcr- auri : dcdit etiam prcdictc abbatie 1 1>0 libras Ceno-
tius 690
Donnus Walterus Rothomagensis archiepi-
. manensium, ad augendas possessiones ejusdem
scopus impetravit a domino nostro Henrico rcgc abba.ie; dcdit cliam cidem abbatic GO marcas argenti
Anglorum, utabbatia sancti Elerii, quc est in insula in plala, ct totidem in vasis. Predietus archiepi-
Gerosii, quam Willermus filius Hamerici fecerat scopus transtnlit magislrum Willermum Hubaudum,
70 °
in cadem insula, consilio et auxilio doni regis qui erat abbas Greslensis et monachus Becci, ad
jungeretur abbalie de Voto, que estjuxla Cesaris- abbaliam sancti Marlini Ponlisarc, quamvis abbalia
burgum, quam imperatrix matcr Hcnrici regis edi- Grestem tripliciter esset dilior quam iila. Sed pro-
autcni triplicitcr ditior tam in Nor
iicaveral. Eral pter aftinilatcm vel familiarilatem, quam babebat
mannia quam in Anglia, quam abbatiade Voto. Eral B crga \\\ un]t) e tquia erant compatriole, voluit ipssiim
vero ulraque canonicorum regularium.
de ordinc babere juxta se.
Facta esl itaque abbalia dc Volo mater el caput, U8G. Fredcricus 3i. Philippus b. Henricus 32.
liabcns ct perhennilcr possidens abbatiam de Insula Donnus Henricus rcx tenuil curiam suam ad na-
et omnia sibi pcrtinentia. Predictus vero archi- tale apud Donumfrontem. Henricus dc Brachaville,

episcopus Rothomagensis fccil in cadcm abbalia superior Toarni, factus esl ahbas Sagiensis. Apud
abbalcm suuni capellanum, qui crat canonicus cjus- urbcin Parisiorum, in qnodam monastcrio sancti
dem ordinis. Quidam cnim conslabularius donni Stephani protomarliris, inveniuulur reliquie de ca-
regis Henrici, Osbernusde Hosa nomine, quicastrum pillis sancte Harie '.VI, brachium sancli Andree
Cesarisbutgi cum patria quc ad illud pcrtinet, cus- apostoli, caput sancli Dionisii martiris, ejusdem
todiebat, jussu donni rcgis Henrici edificavit in urbis episcopi.]

VARLE LECTIONES.
~'
69a '"*
Post hxc tres lineae erasse in E. 8h. u(>
II. f i. e. papaRonunus 187 us adcftf
in rasura. Hic desini
E. in imofolio tertio ternionis; quartum ct quintum, quce fincm operis continebant, jam sunt deperdita. At8h
ostendil, cumillis foliisperpauca tantum interiisse ; exhibetenim ea, qux uncinis inclusa hic dedimus; quse Ro-
berti esse, dubium non oidetur. Simul autcm apparct, in uoce episeopi Robcrti opus conoludi, eaque, qmc tunc
in 8h. sequumur annorum 1387-1210, ab alio auctore cosevo, Gemmeticensi ut videtur, fuisse adjecta.

MOMTUM
IN LIBRUM i)E SCRIPTORIBUS ECCLESIASTICIS
Hist. litt. de la France, 1 IX, p. oi3.)

L n ouvrage fort celebre de Sigcbert cst son traitC Des icrioains ecclesiastiques, ou, comme il le noimme

* Des hommes illusires. II

«•v, vvHiwiHiiibOHiwiilHi
ui-mfime, L'auteuren
UU1I.U1 u u ^uuy
concutUl 1U _i_i<:|ll sur
dessein
le U modelc v:ci IIa l'imitation
3111 le IIIWUUU. II II It, IUU UUde 7*<l ome
sainl JJei UIIU
l_ II.: l I I l I 1 1 ,_ I

i't de Gennade,
Cennade, prfitre dc Marseille, qni
et avaicni compose de semblables.
qui cn avaient semblables, 1! i! y miL la main a diff&renles
mii diff6re.i
IVIIIIM"; PtVmmO
reprises, comme h C__
s, Plir>__n._-._.n
Chroniquc, ,,l ne Isfinll ,..,*.i., <(1I A. ,..;.,., II t'..;i nnlnna I...- /.....;, .^:.,. ,.,..,
ct ...» .1
lcfinit qu'en 1111. Aussiya -t-il failenlrer lcs 6crivains de son len
,l., '.r>]|>C I I

qui dtaient venu? a sa connaissancc. On y cn compte cn toutjusqu'a cenl soixante-onze, en l'y comp rc-
nanl lui-mfimc ; car il nc s'y csl pas oublic rexemple de
ouhliC a 1'cxeinple dc saint Jerome
JerOmc et Gennadc, qui cn oni
el de tiennadc, use de
onl usC
meme, el qu'il s'elait propos6 cTimiter Sonarlicle est le plus prolixe, le mieux detaille, ct par consequent
le plus interessant. Cela devait elre ainsi, lanl parce qu'il avail beaucouj) ccrit, que parce qu'il clait plus
au fait de ce qui le concernait que dece qui regardail les aulres. II dit fort peu de chose dc sa pcrsonnc,
mais il entre dansun grand detail de sea dcrits.
Quelque estimablcau reste que soit ce iraile", ou plulol cc calalogue d'ecrivains, en ce qu*rl nous en a
conserve la connaissance de plusieurs, et d'un plus grand nombre encore d'ouvrages, laquelle noosaurait
cte derobCe sans cc secours. il a n6anmoinsscsd<5fauts, ct de plus d'une sorte. Non-seulemenl l'auteur cst
trop
. v|, succinct
.j,. w,,,,^ sur tw i^u ii iiuu.-)
.nii ce.qu'il nous apprend
i| i| u i-iiii dela
ui: la pluparl de M^ ecrivains, mais
scs txiMiiinn, niaio il u aanegligC mcme
111 j^ii^i; uii. iiiu u us-Muinum
tres-souvent
—
. , |)lll|l,Il
, iii; |

de it-'ii'i/i,-ii:iir Iahh .w,..^,^,.. .... ..i „.i : ii., ..'« .,«.,.. wl ..«.-,., ...,:.,^, rt « ,1..«««:«
de leur plume. On s'apercoit sans peine que son dessein
ilc caractdriser
)' i. .i i ^.
leur pcrsonne i't les productions i . i

etail d'y obscrver l'ordre chronologique ; mais iln'a rien moins ete qu'exact a ly suivre. Ses fautes en
cc point sont quelquefois enormes II place, par exemplc (c ll .>, 120), entre les Ccrivains du i\'' siecle,
ce (

saint
IS.II C6saire,
II l \A L eveque
,\ t'l
i|
u nuv-3^ Ul
d'Arles,
1 1 , (
Laurcnt
et lAllll
j |, rill UC
v
de Novare, imi n^iM ui d6s
HUTaiVi iiqui llorissaicnt uio lcs premidres
n,.i iin.iiiu 1 1
anndos UU
n,3 QIIUUOS
i du vr.
> Lc
I<< I .

palricc Dynamc (c. Ull

...,l, ,'„., n,r,-inr.,r, /« ..... .:.... l_ C _. -... .!_._.__. _.. ._... _...__._
114) qin appartient a la tin du meme siecle, ou lout au commcnceincnt du suivanl, est
j _ .
• •
I . .

renvoye entrc lcs auteurs dti xe siecle. Au contrairc, Raoul (ilaber (c. 50), qui n'es; que du xr, tient place
cntrc saini Gregoire eveque de Tours, et saint Isidore de Sfiville, qiii sont du \i Ces exemples sufhsent .

pour faire connaitrc l'inexactitude chronologique de Sigebert. A 1'egard i\<- son defaut rlc critique, il est
pardonnablc a un auteur qui a 6cril en un siecle oucelte science 6tait extrememenl rare,
Nous avonstrois editions desontraitd Des hommes illustres. La premiere est due au travail de Soufftoi
547 SIGEBERTI GEMBLACENSIS

Petri, qui le publia cn 1580, aCologne, chez Materne Cholin (J5t6. Maj. Mon.J. Le volume est in-S°. L'd-
ditenr a reuni a cc iraitc ceux <lc samt Jerome, deGennade, de saint Isidorc, d'Houored'Autun etde Benri
de Gand sur le meme sujet (Bibl S. Vinc. Cent.). En 1639 Aubert le Mire en donna une aulre <5dition,
avec les mcmes bibliographes, auxquels i! associesaint Ildefonse. Cette edilion a ete faite a Anvers, chez
Jacques Mesius, en un pelit volume in-folio. Entin Fabricius (ibid.) cn a publie une derniere edition ilans
laquelle il a fail entrcr les bibliographes prgcedents et plusieurs autres. Cc recueil, qui forme un grosvo-
lumc in-folio, et dans lequel le t< xte dc Sigebert esl accompagne des scolicsdont le Mirc 1'avait oine dans
son edition, a 6te imprime' en 1718, a Hambourg, chez Chrestien Leibezeit et Theodore-Christophe Fel-
giner avec le titre dc Bibliotheque ecclesiastique

SIGEBERTI
LIBER

SCltlPTOMBUS ECCLESIASTICIS
(Fabric, Biblioth. eccles., p.
(
J3.

Cap. I. Marcellus, Marci, praefecli urbis Romse, \ operis ejus; Grcgorius vcro in homilia Evangelii
filius, ex discipulo Simonis Magi discipulus beati mentionem oneris ejus ct nominis. Scripsit
faciat

Petri apostoli, couflictum apostolorum Pctri et autcm ad Timolhcum Ephcsiorum e|)iscopum De

Pauli cum Simone Mago, cui assiduus interfuit, hierarchia cnelesti, id esl de ordinibus angelorum ;

rogatu Christianorum, qui non interfuerant, fidcli- ad cumdem De hierarchia ecclesiasiica ; ad eumdcm
ter conscripsit, et Ecclesiis Dci, prope vel procul Dc divinis nominibus, ct de symbolica thcologia ;

positis, legendum concessit. Ad sanclos Nereum et ad eumdem Dj mystica theologia. Scripsitad Gaium,
Achilleum, pro Chrislo in Pontiana insula rclegatos, Quomodo Deus quadam ignorantia cognoscatur vel
scripsit de roirificis actibus beati Pctri ct Pauli, ct videatur; ad Polycarpum, Quomodo contradictores

de magicis artibus Simonis Magi Scrpsil de obitu vcritalis sint declinandi. Scripsil cpistolam ad Apol-

sanctae Petronillae virginis, filiae beati 1'etri apo- lophancm , conphilosophum et coaevum suum ,

stoli. Scripsit de passione sanctae Feliculae virginis recolens quod cuni ipse cum eo cssct in Heliopoli,

et martyris. Scripsit de passione sancti Nicomedis urbe /Egypti , viderit obscurato sole mundum
presbyteri martyris. obtencbralum fuissc in scxla feria, scxta hora diei,

cum Jcsus Christus penderet in cruce, cum ipse

Cap. II. Johannes, qui et Marcus, ex ministro
|j tunc annorum
Dyonisius esset triginla. Scripsit
saccrdotis Jovis minislcr Pauli apostoli, scripsit
ad Theophilum de ecclesiasticorum {ordinum
passioncm Barnabae aposloli.
ordine ct sacerdotum excellentia Scripsit ad
Cap. III. Polycrates passionem sancti Timolhei
Joanncm aposiolum, in Pallimos insula exsilialum,
apostoli scripsil (1*20* }, et alia multa.
praedicenseum esse reversurum in Asiam. Scripsii
Cap. IV. Dionysius, Athenis nalus et eruditus, ei et a<l alios alia, quamvis brevia, tamen myslica el

a pago Alhcnicnsis, quidicilur Arios pagos, Arcopa- divina. Volumen ejus scriptorumlvocaturBjcrwcftta

gita dcnominatus, ct a Paulo apostolo ad fidem Hic martyrizalur sub Domitiano imperatore, in arbc
Christi conversus, mullam mulla scribendo acqui- Galliarum, quam condidit Isius, eamque dc Isio

sivit sibi incnioriam. Qucm pra'lermissum essc ab denominavit Parisium

Hieronymo ct Gennadio in CalalogO illuslrium viro- Cai'. V. Linus, prinms p m papa, scripsit
mirandum, praesertim cum Hierony-
ruin, nimis est Gra?co sermone martyriuro Pelri et Pauli, nno die
mus, quamvis tacilo ejus nominc, i'a<ial mentionem passoruin, et Ecclesiis Orientalibus destinavit [

AUBERTI MIR/El SCHOLIA.

(720*) S. Timothei passio, sub nomine Polycratis Sub nominc Linipapa», in Bibliotheca
- \

episcopi Ephc ini, edita esl jam olim a Jacobo Fabro rum Patrum d de Actis Beu martyrio li

Stapulensi Mt in ea mentio Irenaei Lugdunensis SS. aposl t*clri cl Pauli. Sed narralio illa,
episcopi; ex quo colligi datur non posse eam atlri- quae hodie quidem exslat, csl prorsus liclitia, mul-
bui Polycrati, qui Timotheo post Onesimum suc- tosque errores conlincl, ul Baronins in geslis anni
cessit. Cerle oec Eusebius in flist. ecclcs. nec 69, Bellarmiuus in Cataloj o, el lib. u Da ponlif.
Hieronymus cap. '•» in Calalogo, ubi dc Polycrale Rom., c. 9; Posseviuusiu Apparatu sacro, et Clau-
aguni, Impis scriplionis meminerunt. dius Espensaeus lib. vi De continenlia, <'a|). H.
(721)VideHonoriuwlugusto-lunenscm.lib r,c. 16. <lo<'pnt vide Hieron. de S. E.. c !:•>•
549 LIB. DE SCRIPT. ECCLES. 550

Cap. VI. Sedulius opiscopus (G23) ad Macedonium \ Cap. X. Socrates (727) scripsit Historiam a tem-

presbyterum scripsil libros De miraculis Veteris et pore primi Constantiniimperaloris usque ad impe-
Novi Testamcnli, quos postea sub metrica lege rium Theodosii junioris.
redactos pnetitulavit Paschale carmen. Reparavit Cap. XI. Sozomenus, ejusdem temporis tenorem
etiam dactylico [edit, Suffridi Petri ,reparacterico] secutus, scripsit Historiam (728).
carmine omnia Domini opera. Claruit tempore Cap. XII. Epiphanius, scholaslicus (729), tres
Constantis et Constantii,- filiorum primi Constantini Theodereti ct Socralis et Sozomeni Historias in

imperatoris, unam compingens Historiam, adjecit ecclesiasticrc

Cap. VII. Amphilochius, Iconii episcopus, scripsit
'
bibliothccae Historiam Tripartitam.
Vitam Basilii, Caesariensis episcopi (724). Cap. XIII. Macer scripsit metrico stylo librum
Cap. VIII. Golphilas, Gothorum episcopus, adin- De viribus herbarum.
venit Gothicas litteras ;et quamvis essct Arianus, Cap. XIV. PaulinuS, Nolanus episcopus, scripsit,
utile tamen opus fecit, quia perillas litteras trans- ad Augustinum episcopum, Vilam Ambrosii Medio-
tulitdivinas litteras in Gothicam linguam. Fuit lanensis episcopi. Scripsit etiam versifice Vitam
tempore Valentis imperatoris (725). Felicis Nolani(730!,

Cap. IX. Theoderetus, episcopus urbis quae a B Cap. XV. Evodius episcopus scripsit librum De
fundalore suo Persarum rege Cyrus est vocata (726), miraculis in Africa ostensis per reliquias Slephani
scripsit De vera incarnatione Domini contra Euty- protomartyris noviter inventas, quas detulit in Afri-
chen, qui negabat veram carnem in Christo Jesu. cam Orosius, Augustini discipulus (73i).
Scripsit etiam ecclesiasticam Historiam, a fine Cap. XVI. Possidius, Calamensis episcopus, scri-
ecclesiaslicae Historiae quam scripsit Eusebius Ciesa- psit Vitam Augustini Uipponensis episcopi (732).
riensis, et posteum Rufinus prcsbyter. Cap. XVII. Paschasius (733), diaconus sanctae
AUBERTI MHUEI SCHOLIA.
(723) Ccelium Sedulium Isidorus in Calalogo, habet, utPhotius cod. 30 censet, Sed ipsam Sozo-
cap. 7, presbyterum, non autem episcopum vocat. meni Hisloriam (ut Gregorius Magnuslib. vi, epist
Scripsit porro versu libros quatuor Mirabilium 95, loquitur) sedes apostolica recipere recusata
divinorum sive Opus Paschalc, quod cum scholiis quoniam multa mcntitur ; etTheodorum Mopsueslas
Anlor.ii Nebrissensis, Basileae 1541, ct inlcr poetas nimium laudat, atque ad diern obilus sui magnum
Christianos exstat edilum. Collcctanea nomine Sc- doctorcm Ecclesiae fuisse perhibet, > Quod deTheo-
dulii in omnes D. Pauli Epistolas. Basileaj 1528 et doro Mopsuesteno hodie in Sozomeno non legitur,
1531 edita |si tamen illius sunl) videntur ab aliquo sed in Theodorelo. Est aulem verisimile scripsisse
Pelagiano vitiata, ut ad Isidor. monui. Sedulti ver- hoc Sozomenum in iislibrisqui perierunt. Nam ipsc
sus, post ejus mortem, ex ejus scriniis collectos C refert in pnefatione se Historiam suam deduxisse
Asterius (qui anno 4i9 consul Romanus fuit) recen usque ad decimum scptimum Theodosii junioris
suit, et Macedonio dcdicavil, ut ex ejusdem Asterii consulatum, id est Christi 639 annum, ut pene
cpigrammate liquet. Sirmondus in notis ad Enno- viginti annorum Historia desid^relur. Quod et
dium docet ex integris Gennadii excmplaribus Baronius notis ad
in Martyrologium xxiii Dec.
Sedulium Theodosio juniorc, cui opus suum dicavit, observavit Bellarminus in Catalogo notat Sozo-
et Valenliniano regnantibus, obiisse. menum, ut etSocratem Novatianis erroribus favisse.
1724] De Amphilochio Hieron. cap. 133 Joannes Chrislophorsonus utrumque vertit e Grseco,
(725) De eo Trithemius. et Latine cum Eusebio edidit, Coloniaa et Lovanii.
(726) Syriae Euphratesiae urbem, cui Theodoretus Exstat et Graecc seorsim Sozomenus editus Parisiis
praefuit, alii Clv/rruin vocant, utPlinius, Ptolenneus. a Roberto Stephano.
Slephanus; alii Cyrum, quomodo apud Theodo- (729,) Epiphanius scholasticus, Cassiodoro postu-
retum ipsum passim, Procopium de aedificiis, et lante (ut ipse cap 17 De divinis lect. prodidil)
Hieroclem in Svnecdemo legitur. Vide Gcnnad., Theodoreti, Socratis et Sozomeni Historiam cccle-
c.89 siasticam ex Graeco Latinam fecit. Cassiodorus
(727) Socrates, Ammonii et Helladii in gramma- autem,ex translalione Epiphanii, Historiam Tripar-
ticis discipulus, scholaslicus Constantinopolitanus, titam contexuit.
scripsit Historifeccclesiasiiciie libros
septcm, quibus (730; Gennad. c. 48.
tempus annorum cenlumquadraginta, a Conslantino (731) Evodius, Uzalensis in Africa episcopus, ad
Magno usque ad Theodosii minoris aevum, com-D quem S. Augustini lilterae cxstant, unus fuit ex
plectitur. Exslat cum Eusebio Ceesariensi (cujus quinque illis episcopis quorum litteras ad
Africae
Hisloriam ccclcsiasticam proxime excipit) Latine lnnocentium I papam habemus. Hic scripto consi-
editus, interprete Joanne Christophorsono. Photius gnavit miracula facla ad reliquias S Stephani, quas
in Bibliotheea cod. 26 censet ipsum nec habere cx Pakvstina primus in Occidentem Orosius attule-
stylum admodum splendidum, nec in dogmatibus rat. Augustinum lib. xxu De civit. Dei, cap. 8,
esse accuratum. Nicephorus certe prodidit Nova- lege.
tianum fuisse et animo minus purum. Idem Bellar- (732) Vide Isidorum De script. cccles., c. 8.
minus et alii observarunt. Franciscus Torrensis (733) Hic cst illc Paschasius, ad quem
Eugippius
seu Turrianus ipsum mendacii accusat non uno in presbyter Vitam S. Sevcrini Noricorumapostoli, a se
loco conscriplam, transmisit, ejusque censune subjecit.
(728) Hermias Sozomenus, Salaminius Constan- Nam nomen, tenipus,
locus, et sacra functio iil
tinopoli in forcnsibusactionibusdiu \ersatus,scripsit docent : ut Baronius
ad anniiin i!)6 tradit. Cui
Historiie ecclesiasticie libros novcm, quos a con- respondit idem Paschasius quain epistolam Baio-
:

sulatu Crispi, cl patris ejus Constantini, produxit nius ibidem exhibet. Eumilem Paschasium S. Gre-
usque ad imperium Theodosiijunioris, cui Hisloriam gorius lib. iv Dialog., cap. 40, tradit, « temporibus
hancsuam dicavit. Singulorum librorum argumenta Symmachi. apo>tolica3 sedis priesulis, defunctum
in cpistola ad Theodosium ipse exponit. Disscnlit in esse, ejusque rectissimos et luculentos de S. Spiritu
quibusdam a Socrate, el slylum co pnesiantiorem libros exstare » Sedit autem Svmmachus ab anno
 SIGEBEIITl GEMBLACENSIS. 15-2

Romanae Ecclesiae, libros de sancto Spiritu luculento \ Uiiario papa, scribens Paschales cyclos, dpcebal
et fideli sermone composuit. Ilic quia in superordi- cssc celebrandum Pascha xv Kalendas Maii, in
natione Laurcntii contra Symmachum papam perli- anno Domini 155, quod reclius erat eo anno cele-
nacius favit Laurenlio, ejus defuncli animam vidit brandum vn Kalendas Maii.
Germanus Capuanus episcopus, in thermis in igne Cap. XXI. Eustathius (73(5) transtulil de Graeco
purgatorio positam. in Lalinum Hexaemeron BasiliiCaesariensis.
Cap. XVlll. Idatius, Lemicae Hispaniarum urbis Cap. XXII. Avilus (737), Viennensis episcopus,
episcopus, Chronicam initialam a primo Thcodosii scripsil Homiliarum librum unnm ; De mundi prin-
imperatoris consulatu composuit. cipio, et aliis diversis condilionibus libros sex,
Gap. XIX. Marlinus, cpiscopus Galliciencis,scripsit versu compaginatos; Epistolarum libros novem
librum De virlulibus quatuor, ad Theudomirum Ctaruil lemporc Zenonis imperatoris, siib rege Bur-
[«/. MironemJ regem Galliciae, quem libellum praeli- gundionum Gundebaldo.
tulavit, honesli!' vitae Formulam (7:Ji>. Cap. XXIII. Godelberlus prcsbyter, hujus sludium
Cap. XX. Vietor (735), Capuanus episcopus imitalus, per hislorias et allegorias divinae Scri-
Evangeliuin ex qualuor Evangeliis compaclum ele.! pturae, ab inilio mundi usquc ad partum Virginis,
ganter composuit, quod vocalur Diapente, sine no- [J heroico peile eleganter cucurril(738).
mine auetoris invenit : quod quia sine numeris ca- Cap, XXIV. Cyrillus, cpiscopus Alexandrinus,
nonum confusum cssc vidil dilucidavil,illud apposiiis cyclos quinquc deccmnovennalium cyclorum scri-
eanonuni numeris, per quos Eusebius Caesaricnsis psit, quifaciunt annosnonaginta quinquejin quibus
distinxii quatuor Evangelia, ila sinc confusione primus et ultimus Paschae lerminus invcnitur ; sed
erroris similia omnium oslendens, singulis suapro- nec tamen in eo tola Paschae varictas terminatur
pria ostendens ct restituens. Scripsil eliam librum (739)
de Pasclia ,redarguens errorem Victorii, qui jubente Cap. XXV. Pa*schasinus [al. Paschasius] (740),

AUBEBTI MUCEl SCHOLIA.

quadringenlesimononagesimo nonousque ad annum Gcnesis mulli niulla dixere, sed pnecipue Basilius
quingentesimum dccimum quarlum. Alius ab islo i aesariensis, quem Eustathius interpres cle Graeco
fuit Paschasius, Duminensis in Gallaecia diaconus, fecit esse Latinum. > Syncleticae porro sororis clia-
(jui suumlibrum De Vitis Palrum(qui in Plantiniana conissae, ad quam Euslathius scripsit, meminit Se-
anni cditionc scptimus estj dedicavit Marlino,
1(1:2 ilulins in praefatione operis sui Paschalis, his ver-
Damiensi abbati, Isidor. c. 22 memorato. Cujus bis " Uuis non optet
: ct ambiat eximio Synclclices
quidem Marlini obilnm Gregorius Turonensis lib sacrae virginis ct ministrae Chrisli placere judicio,
v Hist. Franc cap. iJ7, anno quinto Childeberti
. quae superbi sanguinis nobilitatcm sic humilitate
junioris regis slatuit, cui Barohius annum Christi provexitad gioriam, ut in coelestis palriae senatu
583 assignat. iicrimcreatur athlela ? Scripturas ccclesiastici clo-
(734) Marlini liujus Dumiensis, seu Galliciensis, gmaiis ita sitiens epotavit, ut, nisi sexus licentia
Isidorus in Catalogo cap. 22, Sigcbcrlus hoc capite aefuisset, potuissct docere, quam membris feminci
et infra cap. 118 meminerunt. Fuitis primum abbas eorporis aninuis sit virilis. »
etepiscopus Dumiensis (qui ctDumiensc in Gallaecia (737) Alcuinus Ecdicius Avilus, Viennensis in
monastcnum conslruxit) poslea Braearensis in Lu- Gallia episcopus, fralrem habuil Apollinarem Valen-
sitania aulistes. liae episcopum, cui poemata sua inscripsit. Epistolo
(735) S. Victor, Capuanus in llalia episcopus, cir- ipsius dedicaloria, ex codice S, Victoris Parisiensis
ca annum Cliristi quingenlesimum quadragesimum, deprompla, recitatur a Sirmondo in notis ad Enno-
Justiniano regnanle seripsit Dc cyclo Paschali, ui iliuni. bx qua Epislola doccmur llomilias eliam ab
Beda De sex aelatibus ct Do rationc lemporum, cap. Avito editas fuisse El quidcmsola unarestal^e l»n-
AH Ado Viennensis in Chronico, item Marianus
; gationibus, a Mamerto cjus praedccessore instilulis.
Scotus tradunl. Cyclus porro Victorii receptus ac bed pluscularum fragmenta in.antiquissimi libri rc-
probalus fnit In quarla synodo Aureliancnsi, anno liquiis Jac. Augusli Thuani Lutcliaeasservanlur. na I

Chrisli 541 habila. Viclor insupcr scripsit praefa- in conversione domini Segifnci dicla Lugduni, ;

Lionem in Harmoniam seu consonanliam Taliani postridie quam soror ipsius ex Ariana haeresi csl
Alexandrini, qua ex qualuor Evangcliis unum fe- rccepla: atlera in bnsilica snnclorum Agauncnsium,
cit. Sed Baronius in geslisanni 171, eumque secu- in innovationc monasterii ipsius lcrlia in insiau- ;

tus Bellarminus, rccte monent a Victore Capuano raiione bnplisterii iu civilnte Vienna quarla in :

crratum esse in nominc. Nam illa Harmonia noncsl liasilica S Pctri, quam Snnclus episcopus Taran-
Taliani, sed Ammonii Alcxandrini, nb Hicronymo tasiae condidil quintn in dcdicalione basilicas Ge-
;

in Calalogo cap 55 mcmorali. nevae, quam hostes incenderanl el aliae, quae vel .-

(73G) Eustalhius, vir diserlissimus, a Cassiodoro, inscriptioifibus ipsis mmium quanlum sui dcside-
Beda el Sigebcrto hoc loco laudalus, novcm scr- excilant, ul el reliquorum Aviti
riiiin opcrum,quac
inones S. Basilii Magni in principium Genescos ex recensenl Isidorus el Ado Vicnnensis Vide Isido
Grseco Latinos fccit et SincleliCcb sorori diaconissae niiii dc Sa iptoi Er.c.h s , c 23
inicripsit. Exstnnl iicum Operibus S. Basilii, 1616, 738) Dc co Trilhemius.
Antuerpix, Parisiia el nlibi oxcusi. De eo sic Cas- 7:ii) Vnle Gcnnnd, c 57.
i

sidorua cap, I. De lect. divinis i Geneseos princi- : 7 ill P.im h isiims, l.ilskrlaiiiis iu Sirilia cpiscOJiUH,
piaBasiliua Utico Ber ne lucidnvit, quem Eusln- recenter ecnplivitalc Vandalorum rcductus, scnpsii
thiru, vir disertissimus, itn transtuiii in Lalinum, anno quadringontcsimoq'1 idragcsimo lcr io.ad eo l

ul ingcnium doclissimi viri facundian suae viribus nein l papnn. Epislolam paschnlem quam cmacu
aeqniparasse videntur ; uui usque nd liominis ron lalam /Egidius lluchorius, cap, 1 Commenlai
ditionem novem libroitelendii.»De eodcm itn Juni- Victorium Aquitanum, 1633, typis Morelianis edi
lius rpisrnpiis
-
\ll h.uni ,. seU potillS Hnl<! \\\ |M,rl.i ilu ScripMl el Epistolam do darhnalione Dioscori,
tione c.iiiiimrni.ii ii in Genesin : De principio libri lonni II Conciliorum a Binio Coloniae cvulgntam.
553 LIB. DE SCRIPT. ECCLES. 554

diaconus scripsit ad Leonem papam eontra errorcm ^ prsetitulavit, sive lilteris: librum scilicct Dc Adam
quorumdam qui anno Domini 455, putantcs esse sive A; De. Abel, sive 15,- Dc Cain, sive C; et cae-

annum communem, cum csset embolismus, erra- tcros sccundum liltcrarum consequentiam. Quod is
bant in celcbrando Pascha. csl [videtur legendum quod si cst [ipse Fulgentius
Cap. XXVI. Proterius, Alexandrinus cpiscopus, qui tres libros Mythologiarum scripsit ad Catum

scripsit et Lconem papam dubitanlem de

ipse ad presbyterum Carthaginis, hic cerle omnis lector
celebrando Pascha illius anni, qui, cum csset embo- expavescere potest acumcn ingenii ejus, qui lotam
Iismalis, putabatur ab aliquibus esse communis. fabularum sericm, sccundum philosophiam exposi-
Cap. XXVII. Dionysius, abbas Romanus (741), tarum, translulerit vcl ad rerum ordincm, vel ad
cognomento Exiguus gemina scientia Grsecc ct La- humanae vitae moralilatem. Scripsil ad eumdem Ca-
de Graeco in Latinum Proterii
line clarus, transtulit tum librum De obstrusis sermonibus. Scripsit et De
Alexandriniepiscopi scriptaad Leonem papam dece- pradestinalione ad Monimum libros tres ; contra
lebrando pascha in anno Domiui355.Transtulilcliam objectionesundccim Trasamundi regis librum unum;
de Grseco Latinum librum Gregorii Nysseni De con-
in Dc myslerio Mediatoris librum unum; Dc immensi-
dilione hominis, et vitam Pachomii abbalis. Scripsit ji tale Filii Dei librum unum Dc sacramento Domi-
;

et ipse, post Cyrillum, cyclum quinque cyclorum, nicse passionis librum unum; ad familiares sugs
incipiens ab anno nati Jesu Chrisli 532, qui cst epistolarum librum unum. Ne videar humana mi-
ultimus annus magnicycli, qui cst annorum dxxxii, scerc di-inis, non commemorabo sacris libris mi-
semel exacti a nativilatc Christi. Ilicnotandum est rabile hujus viri opus, qui totum opus Virgilii ad
quia si nativitas Christi recte acalculatoribus posita pbysicam ralioncm referens, in lutca quodammodo
fuisset, debuissct xxxm vel xxxiv annis primi massa auri metallum quaesivit, et repcrtum excoxit.
magni anni eoncordare, in ratione compuli, evan- Cap. XXIX. Ferrandus diaconus, supra nomina-
iicae veritali, et majorum aucloritali, quse dicit lus, scripsit ad Re^inum comitem librum de septcm
Christum passum fuisse anno tetalis suse tricesimo regulis innocenlia;, et alia nonnulla.
secundo, vcl xxxm, vin Kalendas Aprilis, in vi Cap. XXX. Gennadus episcopus (743), post II ie-
feria, et eum resurrcxissot vi Kalendas Aprilis, in ronymum, composuit Librum illustrium virorum,
prima feria. Quod non ila positum esse in primo quos collegil a xiv anno imperii Theodosii majoris
magno cyclo, quia non attendit Dionvsius, secun- usque ad tempus Zcnonis imperatoris, per annos
dum tenorem annorum primi magni cycli, apposuit circitcr cenlum. Libros eliam Evagrii monachi
et ipse annos Ghrisli iu suo oyclo, quem, ut dixi, ~ ad utilitatem monachorum simplici sermone scri-
incoepit a repetitione secundi magni cycli, et inussit ptos, transtulit cadem simplicitate de Graeco in La-
sibi frontem cauterio alieni crroris ct mendacii, tinum. Aliquos etiam cjusdcm libros quos transla-
dum culpatur, quod xxxiu, vel xxxiv, sui operis tores vitiose transfercndo in Lalinum corrupcrant,
anno non concordat evangelicse veritati in ratione emendavit etvcrilati aucloris restiluit.

computi. Undc apparet quod nativitas Christi posita Cap XXXI Bcnedictus Casinensis, Pater mona-
est a calculatoribus xxi, vcl viginti duobus annis chorum, Norsia Italiae provincia ortus, spretis litte-
tardius quam debuit. rarum studiis, eremiticam vitam expetivit, et pro-
Cap. XXVIII. Fulgentius, Ruspensis episcopus veclus adsummum culmen monasticae profectionis,
(742). in Grseca et Lalina lingua clarus, gemina secundum quam vixit, scripsit Regulam monacho-
scienlia scripsit mulla. Claruit in homiiitico dicendi rum scrmone Iuculentam, discretione prajcipuam.
genere. Scripsitad Eulhymium libros De remissionc Simplicius, discipulus ejus, latens magistri opus pu-
peccatorum. Respondit uno libro qua-slionibus a blicavit (744 .

Ferrando diacono sibi objeclis. Scripsit libros quos Cap. XXXII. Fauslus, discipulus santi Benedicli, ab

AUBERTI jIIR.EI SCIIOLIA.

(74U Dionysius Exiguus, abbas Romanus, Probo
consule (hoc est anno Christi 525). Cyclum suum
Pasclialcm conlexit, omissoque profano annorum
calculo, i>rimus numcrarc ccepit a Christi Incarna-
lione. Qua? aera seu epocha, a Dionysio primum in-
venta, paulalim ab universo orbe Chrisliano, idque
potissimum sub annum 730, in usum recepla est.
Nam antca so.is consulum, imperatorum, aut re-
gum nominibus anni signabantur. Idem
Franciae
Dionysius canones sacros ex conciliorum decretis
unum in corpus primus collegit; quem postea Mar-
tinus Bracarensis, Cresconius, Buchardus et alii
sunl aemulati. Dionysii 1'etus primum Moguntise
15^5, postea Parisiis'1709, ty|)is fuit editus, lioc ti-
lulo Codex Canonum velus Ecclesiae Romanae, oum
: Grammalico ascribit. Vide Isidor, c. 14. Ilujus Ful-
epistola dedicatoria ipsias Dionysii ad Sleplianum,
Salonitanum episcopum, Roma3 porro cuin essct
C.arolus Magnus ipsi codicis, hujus Dionysiani
exemplar, anno scplingentesimo octogesimo septi-
Patrol. CLX.
f) mo, ab Adriano papa oblatum fuit, ut Sirmundua
tom. II. Conc Gal. fuse commemorat. Codicis ejus-
dem fit menlio a Nicolao papa in c. Si Romano-
rum, dist, 19. Cassiodorum lego. c. 23Inslit.
(742 S. Fulgentius Romam adiit eo anno quo
Thcodcricus, Gothorum rcx, eamdem ingrcssus
scribitur a Cassiodoro, hoc cst anno Christi quin-
gcntesimo. Exinde anno quingcntesimo quarlo Ru-
spensis factus episcopus, a Trasamundo rcge cum
aliis relcgatus est in Sardiniam; ac dcnique post
Trasamuudi obilum, anno quingentesimo vicesimo
sccundo restituta Africanis Ecclesiis ab llilderico
Hunerici tilio, pace, reversus est in Africam. Mv-
thologiarum porro libros Molanus Plaoiadi Pulgentio
gentii discipulus fuit Ferrandus diaconus, proximo
capite laudandus.
rn) .Xuu fuit episcopus.
(744 Vide Honorium, lib. \xx.
18
 ; .

955 SlGEBERTl GEMJBLACENSIS 550

ipsoBenedictomissusadGaliias, cum Mauroejus mo- \ urbis, scripsit librum De consolalione Philosophiae.
nacho, Vitam ipsius Mauri monaclii descripsil Hic ab eodem regcTheodorico occisus est (749).
Cap. XXXIII. Marcus poeta, famili '. XXXVIII Arator (750), subdiaconus Roma-
Casinensis, Vitam ejus a Gregorio descriplam deflora- ia?, edidil heroico carmine Actus aposto-
vit heroico breviloquio, et pauca superaddidit 746). lorum, et Vigilio papae Romano obtulit.
Cap. XXXIV. Orenlius Commonitorium fidelibus Cap. XXXiX. Eugippius abbas (751) horlatu Ren-
scripsit mctro heroico, ul mulceat legentem suavi ducis, Neapolitani episcopi, deflorans libros Augu-
breviloquio (747). stini episcopi Hipponensis, dedit codicemmagnae uti-
Cap. XXXV Jordanus (748), episcopus Gothorum, liiatis, ad Probam virginem; ct per manus cjusdem
scripsit Historiam ; in primo cjus libro gesta Romano- Renducis cpiscopi obtulil Ecclesia? Neapolitana 1
.

rum, in secundo vero originem cl gesta Golhorum Fuil tempore secundi Pelagii, et imperaloris Tiberii
recensens, usque ad finorr regni eorum. Constantini.
Cap. XXXVI. Joannes, sub sua et sui r.mici Basi- Cap. XL. Cassiodorus, consul el senator, postea
lii persona, scripsit dialogum de bonore et oncresa- monachus et abbas, fecit tractatus super Psalmos,
cerdotii, et quanta sit dignitas et poteslas vel gra- ot totum operis corpus per tria mcmbra, per Psal-
vitas sacerdotum. mos scilicet quinquagenos, divisit, Scripsit duos li-

Cap. XXXVII. Boetius, vir consularis, conferen- bros instilutionum, qualitor divinae et humanse le-
dus vel praeferendus philosophis et ssecularibus et ctiones debeant intelligi, et librum De etymologiis,
ecclesiasticis, quia ambiguos esse facit an inter sae- et alium librum sacerdotis de schematibus collegit.
culares, an inter ecclesiaslicos scriptores fuerit il- Scripsit librum titulorum, quem de divina Scriplura
luslrior. Laudent eum saeeulares, quod Isagogas, collectum voluit nuncupari Memoriale, ut breviter
Perihermenias. quod Categorias transtulerit de Grse- percurrant qui fastidiunt prolixa perlegere. Fccit
co in Latinum et exposuerit; quod Topica Ciceronis complcxiones in Epislolis apostolorum, et in Acti-
exposuerit, quod Antepraedicamenta, quod librosDe bus apostolorum, et in Apocalypsi, quse sunt bre-
topicis differentiis, De cognatione dialecticre ct rhe- vissima explanatione decursre. Digessit etiam Cala-
toricse, et distinctione rhetoricorum locorum, De logum consulum Romanorum. Epiphanium Schola-
communi praedicatione potestatis et possibililatis, sticum, qui tres Theodoreti, Socratis et Sozomeni,
De categoricis et hypolheticis syllogismis libros et Historias in unum Tripartitam Historiam rcdegit, de
alia multa scripserit, quod arithmeticam et musi- Graeco in Latinum transtulit. Novissime, anno scili-
cam Latinis scripserit. Nos ecclesiastici laudamus cet aetatis xcni, precatu fratrum suorum scripsit de
eum quod librum De sancta Trinilatc scripserit, *-'
orthographia cujus regulas de xu nominalionibus
quod exsiliatus a Theodorico, Golhorum ct Italorum grammaticis collegit; De anima librum unum [lb2).
rege, pro eo quod tueri volebat libertatem Romanae Cap. XLI. Gregorius, nationc Romanus, ex prae-

AUB0RTI MIR.El SCHOLIA.

(745; Exstat apud Surium xv Jan. relur. Qua de re praeclara in eodcm codicc Remcnsi
(746) Marci cjus carmen Romae 1590 cxcusum exslat Aratoris ad Parthenium ipsum elegiacis ver-
fuit, cum tertio ProsperiMartinensi pomematum libro. sibus cpistola; quam, ut antea typis non editam,
(747) Vide ad
Gcnnad. c. 9. Sirmondus in nolis ad Ennodium sub tinem publi-
(748) Jornandcs sivo Jordanus, cx nolario Go- cavil. Porrolibri duo carminum, quibus Acla aposto-
thorum episcopus Ravennae an. 552, ox f.assiodori lorum complcxus cst, in Bibl. Patrum et alibi exstant.
libris xn concinnavil epitomen Golhicae I! istoriie (751 •
Uno eodemque sa^culo Eugippios duos, et
qui liber Luletiae ex ms. Petri Pithcei emendatior quidem abbales, doctrinse gloria floruisse, censet
prodiil cum Cassiodori oporibus. Scripsit item Dc Rosweidus in prolegomenis ad Viias Patrum. Prior
gcstis Homanorum, aliariimque gentium. Eugippius, Lucullancnsis abbas, ab Isidoro
in Italia
(74!) Vide Honorium Augustodun., III 22 cap 13 laudalus, Vitam Severini monachi scri-
S.
(750) Arator, patria Ligur, atque in Liguria ipsa psit, ci post consulatum Importuni seu Opporluni,
eruditus, ei causidici oliiiio functus, lcgalionem hoc est |io>t Christi quingentesimum nonum
annum
etiam pro Dalmatis ad Theodoficum Gothorum re- n claruit. Nam in epislola sua, Vitee S Severini prae-
gem cum laudc obiit, ul apud Cassiodorum testa fixa.aii se scYibere biennio post consulatum Impor-
tur Athalaricus, lib. vm Vanar., epist. L2, qua co- luni,hoc est anno Christi quingentesimo undccimo.
milivam domesticorum p>i Aralori decernit. Post
i Alter Eugippius, Africanus abbas, hoc capite a Si-
qnam comitiva etiam rerum privatarum, priusquam geberto laudalus, temporibue Pelagii II papae, et
aula relicla Ecclesise manciparetur, ornalum fuissc, Tiberii CP. Csesaris, hoe esl circa annum quingen-
docet nosvetus adnotatio quaa in plerisque exempla- tesimum octogesimum floruit, a Cassiodoro eap. 93
rilms Araloris libris prsefixa est. Ejus in codicc Hc- De divin. lect". laudatus. « Hic parentem Probam,
mcnsi monachorum S. Remigii hoc esl exordium : virginem sacram (ut Cassiodorus loquitur) ex opc-
/; to domno Petro adjuvante, oblalus hic codes ab ribus S. Augustini qusesliones ac sentenlias, ad di-
Aratore illustri, ex comite domesticorum, ex comite versas res deflorans, in uno corpore collcgit, et in
privatorum, viroreltgioso, subdiacoho S. £. U trecenlis triginta octo capitulis collocavil. » Oi>us
apostolicJB, suneto atqtu apostolico viro papm Vxgilioi istud, in duos tomos Thesaurorum S. Augustini (ul
suscejitus ab eo die vin /'/. Apr»7t'um, et quae se- Litulus praeferldivisum Basileenscs 1542 cl Ve
quuntur. Pangcndi Bacri carminis, hoc est, musa 1343 typis publicarunt; sed Bellarminus iu CalaJogo
ad divina eonverleiula auetor Aralori olnn lueral recle monel cavendas esse insidias haereticor%m qui
Parthenius Ennodianus. Idcirco cum apostolorum iptu in lucem emiserunt. CaBlerum Joai
Actusversibushaxamentrisreddidisset,opusquc suum Molanus, doctor Th Lovaniensis, ex duobus istis

Vigilio papae, ut difitum est, obtulisset, tpsum in uiiiiin Eugippium facit.

Galliam onsitad 1'ailhciiium, ul ibi cjus opera edc- (788) Vide ad Honorii iv, '21
.557 LIB. DE SCRIPT. EGCLES. 558

tore urbano monachus cl abbas, scptimus Romanse \ Cap. XLIV. Claudius , Classitanae urbis abbas,
Ecclesiee levita, apocrisarius, papa Romanae Eccle- multa de Provcrbiis, de Canlicis canticorum, de
sije multa scripsit. Rogalus a Lcantlro Hispalensi Eplalico [Eptaleucho], de prophctis, de libris Re-
episcopo, librum Job exposuit tripliciler, Iiistorice, gum, quos loquente Grcgorio audicrat, exponi, nec
allegorice etmoraliter, et libros dividens in sexli- tamcn ea Gregorius prae infirmilate ct occupationc
bros consummavilhoc mirabilc opus in xxxv libris. scripscrat, ipse suo scnsu dictavit, ne perirent, u(
Primametultimam partem Ezechielis prophctae, quae apto tempore emendatius dictarenlur. Qu<e cum
obscuriorcs erant , exposuit homililico sermone. Gregorius comperisset valdc inutilius permutata
Scripsit ad Marianum episcopum xlii Evangelii ho- esse, ea studiosus recollegit et opportune correxit.
milias. In initio papatus sui scripsit ad Joannem, Cap. XLV. Fortunatus (756), natione Italus, li-
Ravennae episcopum, librum Rcgulae pasloralis. Li- beralibus artibus eruditus, a dolore oculorum, vir-
brum Dialogorum, quem cum Pclro diacono suo de tute Marlini Turonensis episcopi, sanatus, et pro
miraculis sanctorum sui tcmporis habuit, Teude- hac causa ad Turones venit, et ad Pictavos pro-
lindae Longobardorum reginae pro muncre misit. gressus, primo ibi presbyter, dcinde episcopus con-
Epistolarum lol libros posteris reliquit quot annos secratus est. Scripsit metrice Hodceporicum suum
R ;

in papatu vixit, id est tredecim et semis. Scripsit et scripsit metrice quatuor libros De Vita sancli Mar-
alia qua; a Romanis post mortem ejus combusta lini, et multa alia, et maxime hymnos singularum

sunt, qui et omnia opera ejus combussisscnt, nisi festivitatum. Ad singulos amicos composuit versus
Petrus, diaconus ejus, intervenicns confirmasset ju- suavi ct discrto scrmone.
rejurando se vidisse Spiritum sanctum quasi co- Cap. XLVI. Justinianus Major, imperialis ma-
lumbam super caput Gregorii tractantis sedentem, jestalis dignilale illustris, vidclur illustrior fuisse
rostrum suum ori illius insercntom; et hoc ipsum aliis impcratoribus, per hoc quod etiam inter eccle-
Pctrus hac conditione fecit, ut si ipse post factum siasticos scriptores locum acquisivit. Leges namque
jusjurandum stalim moreretur, Romani a libris Gre- Romanorum, quarum prolixitas nimia erat et inu-

goriicomburendis cessarcnt si non morerctur, ipse ;

tilis dissonantia, mirabili brevitate correxit. Nam
etiam combusloribus librorum manus daret. Sic omnes constitutiones principum, quae utiquc mullis
Pelrus inler verba juramenti exspiravit, ct Roma- in voluminibus habebantur, intra xn libros coarcta-
norum insania cessavit. Quae scriptura Gregorium vit : idcm quoque volumcn Codicem Justinianeum
tam illustravit, quam illud quod Anliphonarium re- Hursumqucsingulorum magistratuum
appellari fecit.

gulari musicae modulatione centonizavit et scholas judicum leges, quae usque ad duo millia pene
s i ye

cantorum imRomana Ecclesia constituit (753 .

^ hbrorum erant exteasae, intra quinquaginlalibrorum
Cap XLII. Anaslasius , Anliochenus episcopus, numerum redegit, cumdcmque Codiccm Digestorum
Pastoralem librum Gregorii in Gracam linguam sive Pandectarum vocabulo nuncupavit. Quatuor
translulit, et orientalibus Ecclesiis opus vcnerabile eliam Institutionum libros, in quibus brcviter uni-
procuravit (754). versorum legum lcxtus comprohenditur, noviter
Cap. XLIII. Patcrius (755), Romanae Ecclcsia no- 1
exposuit. Novas quoque leges, quas ipse slatuerat,
tarius et secundicerius , colligcns omnia divinae in unum volumen rcdcgit (757)
Scripturae teslimonia per quae Gregorius obscura Cap. XLVII. Sixtus episcopus scripsit librum
suae expositionis dilucidavit, treslibros edidit : duos De vita hominis pcrfecta.
de testimoniis Veteris Inslrumenti, ct unum de te- Cap. XLVIII. Osius episcopus scripsit librum
stimoniis Novi Testamenli, ipsumque codiccm ap- De observalione Dominicae disciplinae (758).
pellavit Librum testimoniorum. Cap. XLIX. Gregorius , Turonensis episcopus,

AUBERTl MIR.EI SCIIOLIA.

(7S3) Vide Isid. c 27, ct Ihlcfonsum c. I.
(754) S. Anastasius Sinaila, cpiscopus Antioche-
nus et marlyr, anno quingenlesimo nonagosimoocta-
vo diem obiit.Dictus estSinaita, co quod monachus
vixeritin monte Sina.antequam Ecciesiae Anliochoine
praelicerctur. Scripsit aulem varia, ex quibusin Bi-
bliotheoa veterum Patrum leguntur Anagogicarum
eontemplationum in Hexaymeron libri duo.De lidei
dogmatibus libri quinque, interprctc Godefrido Til-
manno; Oralionos aliquot, etltesponsiones ad varias
quaestiones. Ejusdem Dux viae contra Acephalos, in-
[) Anliochono ac martyrc; notatque inter alia Baro-
nius Nieephorum errore lapsum lib. xvm. cap. 24,
dum nomon Sinaitte i t lucubrationcs supra mcmo-
ratas postcriori Anastasio ascribit. Caeterum in Re-
gistro Gregorii I papee plures exstant cpistohc ad
hunc nostrum Sinaitam dalae. Alia reperics apud
Canisium tom. III Lcct. an.iq.
(755) Palcrium sub Caelestmo I papa, legatione
functum fuissc ad Hibornos, constat ox Miscella-
neis Gerardi Vossii, tomo V Bibliothecae Patrum.
Vide ad Honorium iv, 5.

lerprete Gretseio,anno 1006 Ingolstadii est cxcusus. 7 >'-)) Vonanlii

Honorii Clementiani Forlunali,
Scripsit et Sermor.es varios, ex quibus nonimllos Italiciprosbytcri, episcopi Pictaviensis, qui Cliilde-
Achilles Slalius Latine reddidit. Idem Anastasitis S herlo rogo vixit, Carminum et Epistolarum libri
Grcgorii papae librum Pastoralem i;i Graecam lin- quindecim illnslrat nostris sacris," historicis geo-
guam converlit. Quam translalionem in bibliothcca graphicis, a Christophoro Brouvcro, Soc. Jesu pre-
dicti Achilis Slalii, apud prcsbytoros Oraiorii Ro- sbytero, sunt cditi Moguntiae 1603 ct 1616.
mani, asservari leslatur Baronius in notis ad Mar- (757) Vide ad Isidorum, c. 18.
tyrologium xxi Aprilis. Quo loco et plura reperies (758) Dc eo Trithcmius.
de isfo nostro Anaslasio, et altero itidem episcopo
559 SIGEBERTJ GEMBLACENSIS 560
vir magme nobilitalis ct simplicitatis , scripsit & rit. Scripsit et alia saeculari litteralurae competentia
multa simplici sermone. Scripsit duos libros De quae commemorare nihil ad nos.
Vilavel memoria quorumdam confessorum C\v. LVL Julianus, Toleti Hispaniarum urbis
librum De miracnlis sanctorum; De miraculis Ju- episcopus, scripsit ad Idalium episcopum Barciuotae
liani martyris Brivatensis [al. Bru librum librum quem praetitulavit Prognostieon, . id est
unum ; De miraculis sancti Harlini suo lempore iculi.

ostensis libros quatuor ; Historiam Francorum Cap. LVIL Leonlius, Neapolis Cypriorum insuhe
libcllo breviavit, eamque postmodum diffusius no- episcopus, scripsit Vilam Joannis, Alexandrini epi-
vem [decem] libris digessit. Scripsit el Chronicam ob eximiam in - misericordiam
ecclesiaslioae historiae (759). iminatur Eleemosynarius (763).
Cap. L. Bodolphus scripsit Historiam Francorum Cap. LVIIL Audoenus 764 . qui ct Dado. episco-
a suo temporo. pus Rolomagensis, scripsit ad Bobenum, Parisio-
Cap. LI. isidorus, Cbrdubensis episci pus, scripsit liim cpiscopum. Vitam Eligii Noviomensrs episcopi,
ad Orosium libros quatuor in libros Begum 700 .
duobus libris explicans miracula quae vel in vita vel

Cap. LII. Proba uxor Adelphi, centonem ex Vir-

g p 0St moTtem ejus gesta sunt pcr eum ; terlio lihro

gilio Dc fabrica nmndi et Evangeliis plenissime rhctorice et commaticc lolam vitam ejus recapitu-
expressit; malcria composita secundum Virgilianos lans.
versus, et versibus sccundum materiam concinnatis Cap. LIX. Leo, secundus hujus nominis papa,
(701 .
Graeca et Latina lingua sufficionter instructus,
Gap. LIIL Pomponius, ex eodem poeta, intercae- transtulit de Giwco in Latinum scxtam synodum,
tera styli sui olia, Tityrum in honorem Christi quae tempore Agathonis papae, predccessoris sui,

composuit, similiter et /Eneidos. cclebrata est in urbe Constantinopoli, inquadamnati

Cap. LIV. Juiianus Pomerius scripsit De resur- sunt illiqui unam tanlum voluntatem et opcrationem
reclione morluorumf702). praedicabant in Domino Jesu Chrislo (765).
Cap. LV. Isidorus junior, Hispalensis episcopus, Cap. LX Columbanus, abbas Luxoviensis i766),
multa scripsit. Scripsit ad Braulionem episcopum in Hiberriia Scotorum insula natus, et in Gallias

xx libros Etymologiarum. Scripsit librum Proiemio- pro Christo peregrinatus, tanto sapienlia? thcsauro
rum ; De libris Veteris et Novi Tcstamenti. quos in cst ditatus. ut adhuc adolescens librum Psalmorum
canone recipil Erclosia catholica; De ecclesia elimato sermone scriberel, et alia multa ederet,
officiis ad Fulgenlium; De orlu, vila et obilu san- ,^ vel ad canendum digna, vel ad docendum utilia.

ctorum Patrum qui in Scriplunrum laudibus Cap. LXI. Jonas (767) scripsit Vitam Columbani
runtur: ad Orosium librum De aibus abbatis, et Vilas Attalae et Eustasii, qui fuerunt
nominum ; ad Siscbutum librum De naturarerum. discipuli et succcssorcs Columbani.

Scripsit librum dc differentiis verborum, librum I)c Ca'p. LXII. Benedictus abbas (768) scripsit ad
proprielate rerum, librum sermonum, lihrum eccle- monachos libruni quem vocavil Concordiam regu-
siasticorum dogmatum. Scripsit Synonyma ubi , larum, multorum Palrum Ilegulas Regulae sancli
inducuntur duae personae, una hominis plangentis, Benedicti Casinensis conferens, ut nulla Patrum
altera Rationis admonentis. Scripsit el Lamentum Hcgula a Benedicli Begula discordet, imo Benedicti
pcenitentis, distinctum alphabeto, addita oratione. regulis omnium Patrum concordet.
Scripsit dc conflic'u virtutum et viliorum librum Cap. LXIU. Theodorus, Scotorum archiepiscopus,
unum ; I)c mysteriis Salvaloris librum unum. Totum a Vitaliano papa ad Scotiam dircclus, scripsit

Velus Teslamentum simpliciter exponendo percur- Poenilentialem Librum , distinguens modum et

AUBERTI MIU.Kl SCHOLIA

(759j Vidc ad Honorium m, 33. [) Rcgula S. Columbani per S. Eustasium abbatcm
(760) Isidor. c. 9. Luxoviensem fortiler defensa, et in concilio Mati-
(701; Isidor c. .').
sconensi anno 027 approbata fuit, ut Jonas mona-
(762) (;onn,id. c. 98. chus iii Vita S. Eustasii, et Sirmondus tomo I
(703) Baronii Notas ad Martyrologium 23 Jan. Conciliorum Galliae, docent. Opera omnia S. Co-
lcgc lumbani, quae reperiri potuerunt, ul et aliorum
(764). S Aiidoonus obiil anno 1 heodorioi Iran- scriptorum Hibernorum, adprclum adaptant Hibemi
corum re^is sexto hoc est Christi 072 vel 673 . non sodales Franciscani, Lovanii degentes.
decimo sexto, ut corrupte apud Surium xxiv \u- aas Hibernus vcl Scotus, primum mona-
gusli legitur. Scripsil Vitam S. Eligii episcopi, ^ui chus, post Luxoviensis in Burgundia abbas, scripsil
aequalis, tribus libris, quam Surius mutilam cdidit. Vitas SS. Columbani, Attalae, Bertulphi el Eustasii;
Iltmam quis inlegram ex mss. eodicibus proferal I a Surio editas Atlalse in regiraine Luxoviensis
Scripsil et VitamS. Remigii, quae ins. exslat apud monasterii successil. Alius ab isto fuit Jonas ,

Helvctios in bibliotheca S. Galb. Fontannellensis monachus, qui Vitam S. Vulframmi

(765) Exstat in lomis Conciliorum. episcopi Sononensis scripsit, cl Baino cpiscopo la
(700i S. Columbanus, primum
in Hibernia, posl ruanensi dicavit, a Surio \\ Martii publicatHm
Luxovii in Burgundia,
Bobii in Italia ab- acdemum (768 Benedictus, abbas ordinis Benedicti, tem-
bas, inter alia scripsil Regulam el Canones pceniten- poribus Ludovici Pii floruit, el C.oncordiam regula-
tiales. Regula in^Horilegio Sanctorum Biberaiae iu iii scripsit, quam Hugo Mcnardus notis
exstal cui praefigenda esl praefatio, aStengelio edita
: illustratam l.utoiuo 1638 publicavit.
in Corona lucida Caeterum ab Agrestini calumniis
 561 LIB. DE SCRIPT. ECCLES. 562

tcmpus poenitendi secundum modum pcccandi. \ Pentateuchum Moysi, Josue, Judicum in libros

Cap. LXIV. Adamannus. (769) presbyter et abbas Regum et Verba dierum, in librum B. patris Job, in

Scotorum, scientia litterarum nobilitatus, scripsit Parabolas, Ecclesiastem, et Cantica canticorum, in

librum Dc sanctis locis nativitatis, passionis et Isaiam prophctam, Esdram quoque Neemiam.
ct

rcsurrectionis, ct ascensionis Jcsu Christi et de In Evangelium 3Iarci libros quatuor, in Evange-

monumentis sanctorum Patrum lium Luca? libros sex, Homiliarum Evangelii libros

Cap. LXV. Joannes Scotus, in exponendis divinis duos. In Apostolum quaecunque in opusculisS. Au-
ethumanis scripturis satis idonens, fecit tractatus gustini cxposita invcni, cuncta per ordinem scri-

in Matthseum. Scripsit librum De officiis humanis bere curavi ; in Aclibus apostolorum libros duos :

ct alia quae ab aliis habentur. in Epistolas septem canonicas libros singulos, in

Cap. LXVI. Adelmus, abbas Scotorum, jubentc Apocalypsim S. Joannis libros tres : item capilula

synodo gentis librum adversus errorem

suee, scripsit leclionum in totum Novum Testamentam : item li-

Britonum, qui vel Pascha non suo tempore celebra* bros epistolarum ad diversos, quarum De sex aelali-

re it, vel alia plura agerent contraria paci et eccle- bus soeculi una est ; De mansionibus fdiorum Israel

siasticae consuetudini, et per hoc multos reduxit ad n una uua de; co quod ait Isaias, et claudentur i bi

concordiam calholicse Ecclesiai. Scripsit et librum in carcercm, et post multos dies visitabantur Isa.

De virginitate, quem exemplo Sedulii, geminato xxiv, 2?) ; De ratione bissexti una De aequinoctio,
;

opere, ld est prosa et metro, composuit (770). juxta Anatolium, una. Item De historiis sanctorum :

Cap. LXVII. Ceolfridus, abbas Scotorum, consu- librum Vitae et passionis S. Felicis confcssoris de
lenti regi Pictorum delegitima observationePaschae, mctrico Pauiini operc in prosam transtuli. Librum
et de tonsura clcricorum, scripsit utilem epistolam, Vitae ct passionis S. Anastasii male ex Graeco trans-
per quamipse regi satisfccit, et rex gentemsuamad latum, et pejus a quodam imperito emendatum,
concordiam Ecclesioe reduxit. proui polui, ad sensum correxi. Vitam S. Patris,
Cap. LXVIII. Beda monachus, natione Anglus, monachi simul ct antistitis, Chutberti et prius he-
quis vel unde fuerit, quse vel quanta scripserit, ipse roico melro, et poslmodum plano sermonedescripsi;
suis verbis aperit. « Cum essem, jnquit, annorum historiam abbatum monasterii hujus, in quo super-
scplem, cura propinquorum datus sum educandus nae pietali deservire gaudeo, Bcaedicti et Ceolfridi
reverendissimo abbali Benedicto, ac deinde Ccol- et Huetberti [al. Huatberli. Churberti] in libellis
frido, cunclumque ex co tempus vitae in ejusdem duobus ; Historiam ecclesiasticam noslrre insuiae ac
monasterii habitatione peragens, omnem meditandis gentis in libris quinque. Martyrologium de nataliliis
p
Scripturis opcram dedi, atque inler observantiam :-S. martyrum diebus in quo omnes quos invenire
disciplinae regularis curavi semper aut discerc, aut potui, non solum qua die, verum eliam quo genere
docere, aut scribcre dulce habui. Dccimo nouo vita^ certaminis, vel sub quo judice mundum vicerunt,
mese anno diaconatum, tricesimo presby teratus gra- diligenter adnotan; curavi ; librum Hymnorum di-
dum suscepi. Ex quo tcmporc usque ad annum vcrso mctro sive rhythmo, librum epigrammatum
aetatis meae lvui venerabilium Patrum seripta bre- heroico metro sivc elegiaco, de natura rerum, ct de
vitcr adnotare, sive etiam ad formam sensus et Itcm Detemporibus
temporibus libros singulos. » li-
interprelationem eorum semper adjiccre curavi. brum unum majorem, librum De orthographia, al-
Quorum haecest summa In principioGeuesis usque :
phabeti ordine distinctum. Item librum De metrica
ad nativilalem Isaac, et cjectionem lsmaelis libros arte, el huic adjectum alium. De schematibus sive
quatuor De tabernaculo et vasis ejus, ac vestibus
:
tropis libellum, hoc cst, de figurismodisque locu-
sacerdotum libros tres in primam partem Samuelis
:
tionum quibus Scriplura sancta contexta est. Cen-
usque ad mortem Saulis libros qualuor De eedifica- ; tonizavit etiam expositionem in Cantica canticorum,
lione templi allegoricae expositionis, sicut ct csete- colicclis sentcntiis de libris Grcgorii papse, pcr di-
ros,libros duos : item in libros Bcgum xxxquaestio- D versa operaillius. Obiit auno 73i Domipicae Incai
num ; in Proverbia Salomonis libros trcs ; in nationis, Leone Romanis imperante. Francis Caroio
Cantica canticorum libros sex, in Isaiam et Danic- Marlello, principanle sub Theodcrico rege, super
lcm, duodecim prophctas, ct parlem Hieremiae Anglos regnanle Edilbcrlo
distinctionescapitulorum, ex traclatu B. Hieronymi Cap. LXIX. Paulus, diaconus Neapolitanse Ecclc-
excerptas ; in Esdram et Neemiam libros tres, in sioe, transtulit de Graeco in Latinum Vitam sanc bb

canticum Ilabacuc librum unum, in librum B. Pa- Mariae .Egypiiacae (77 1 .

tris Tobipe cxpianationis allegoricae, dc ChristO et Cap. LXX. Anianus, vir spectabilis, jubente Atha-
Ecclcsia librum unum : ilcm capitula leclionum in larico, rege volumen unum dc legibusTheodosii im

TI MIRiEl SCHOLIA.
(76!)) Adamannus, al. Adarnnanus vcl Adomr, S. Columbani senioris scu Columba? presbyleri(qui-
Hibernus vel Scotus, Hujensis monasterii, anno 360 floruil) cxsiant apnd Cauisium lomo L.
Columbano slructi, abbas, librum suum De locis ionis.
terrae sanctae ex Arculphi Gallicani episcopi, ex •Ilarm. in Catalogo.
Syria rcducis, scriptis concinnavit ut !3eda lib. V : (77 ti Paulus, Neapolitanae ccclcsi;o diaconus,
Hist. ccclcs., c 16, prodit. Tres ejus libri De Vila lulit Vitam S. v quam Sophro-
563 SIGEBERTJ GEMBLACERSIS. 564

peratoris edidit, el, monenle Oruntio episcopo, li- A ubique imagines Dei et sanctorum ejus deponi et

brum Joannis Chrvsostomi in Matthaeura de Grteco incendi.

in Latinum transtulit (172). Cap. LXXV. Joannes (777), monachus et presby-
Gap. LXXI, Walafridus (773 Abbas Vilam etmi- ter de Damasco Syriae, vita et doctrina clarus, co-

racula sancti Galli abbatis primo prosaice, deinde gnomento Chrysorrhoas, animatus scriptis Grcgorii
metrice composuit. papne, quibus impugnabat impietatem Leonis impe-

Cap. LXXIl. f.hrislianus (774^, ab Aquitania in ratoris, scripsit et ipse Gra?cis Graece conlra Leo-
Galliam veniens, nomen suum scribendo notiticavit. nem imperalorcm.
Exposuil cnim Evangelium Matthaei, promitlens Cap. LXXVl. Gregorius terlius scripsit ct ipse

ctiamde aliis Evangeliis se tractalurum. commoniloria scripla ad imperatores Leoncm et

Cap. LXXIU. Verus 775) episcopus Vitam Eulro- Constantinum, per quos persecutio gravis commola
pii, episcopi Arausicae Galliarumurbis, illustrcm vir- erat contra imagines Dei sanctorumque ejus ;
quae
tutibus ac miraculis descripsit luculento sermone scripta fautorcs imn°ralorum portitoribus auferen-
C\p. LXXlV. Gregorius 776). secundus hujus no-
tes, discerpserunt ea. Gregorius iterum scripta im-

minis papa Romanus, apud Constan- p peratoribus misit, et iterum ea a portiloribus ablata
internellatus
tinopolim a Justiniano imp. super quibusdam capi- sunt ct discerpta. Quia ergo imperatores nolebant
lulis, oplimaresponsione unamquamque quaestionem suscipcre commonitoria apostolica^ auctorilatis
Rescripsit etiam ad sy-
absolvit, et scripta edidit scripta, Gregorius papa conlra eos multa ad multos
nodicam, quam Joannes Constantinopolitanus anti- scripta edidit 778).
sles Romam misit. Hinc constans ecclesiasticorum Cap. LXXVIL Zacharias papa libros Dialogorum
dogmalum defensor, ct contrariorum forlissimus im- primi Gregorii papae de Lalino in Graecum transtu-
pugnator, scripsit contra Leoncni imperatdrem, qui lit, et
-

plures Latina linguae ignaros lectione

: eorum
seductus a quodam rcfuga fidei, nomine BeserJussiL illuminavit (779).

AUBERTI MIR.El SCIIOLIA.

nius, Hierosolymitanus episcopus, Graece scripserat,
Exstatque ad dicm ix Aprilis apud Surium. Ilanc
Vitam postea carmine reddidit Hildebertus Cenoma-
ncnsis cpiscopus, ul Henricus Gandavensis in Cata-
logocap. 8 narrat.
(772 Ll et scrmones de laudibus S. Pauli. Quae
y
temporibus Leonis Isauri imp, CP. scripsit Oratio-
nes pro defensione sacrarum imaginum, adversus
dictum Leonem, circa annum salutis septingente-
simum tricesimum primum. Diu tamen posteasu-
pervixit, et multa passus est a Conslantino Copro-
nymo imp. pro doctrinae calholica clofensione. 1

oninia cxstanl in Latina Chrysoslomi edilione.
(77:!) Walafridus Strabo, a vitio oculorum sic
dirtus, abbas Augiae divitis scu majoris (aliis, ab-
b.as S. Galli in Helvctiis,) scripsil De exordiis
crcmcnlis rerum ecclesiasticarum librum utilem,
cum aliis ejusdem argumenti scriptoribus, Colonise
1568, Boma1 1590 et alihitypis editum. Scripsililem
VitasSS. abbatum Galli etOlhmari, aSurio xvi Ocl.
ctxviiNov. publicatas. Obiit anno oetingcnlcsimo
Scripsit itcni libros quatuor dc fule orthodoxa, in
quibus ipse primus universam theologiam (ut Bel-
larminus pmdenler observavit) recto ordinc com-
et in- prehendit. Eum postea sunt imitati Petrus Lombar-
dus, episcopus Parisiensis, qui vulgo Mvgister sen-
tentiarum audit', et alii doctores scholastici, ut
vocant. Opcra cjusin unum collegit, nngna ex partc
Latina fecit, ct Parisiis 1577 publicavit Jacobus
r>illi;:s, Prunaeus abbas. His librum Damasceni Con-

qtiadragesimo uno. Errant qui cx Walafrido et cx tra Acephalos, et altcrum Contra Xcsloi ianos addc,
Slrabone duos faciunt. quos Canisius tomo IV Lectionis antiquae foras de-
(774 Christianus Drulhmarus, monachus onlinis dit. De Damasceno et Cosma Hierosolyraitano ita
Benedictini, scripsit, ad Stabulenses et Malmunda- Suidas in Lexico : « Joanncs Damascenus, cogno-
ricnses monachos, Expositionem in Evangelium mcnto Manzur, vir ct ipse celeberrimus, aetatis sua" 1

S. Malhaei, quae Haganoae 4530esl lypis edita. Pu- nulli eorum qni doctrina fuerunt illustres secundus.
taini vixisse sub annum Christi 8 i0. Ejus scripta sunt permulla, ct praecipue philoso-
(77f>) Verus, Arausicanus seu Arausianensis in phica, ct in sacram Scripturam Parallela sclccta ;

GaUia episcopus, scripsit res ijcst;:s S. Eutropii sui et Canticorum canones iamhici, et oratione soluta,
pnedeccssoris, a. d. xxvn Maii Marlyrologio Rom. Eodem eliam Cosmas Bierosolymitanus
tcmpore
ascripli. floruit, vir cl omnino spirans illam
ingcniosissimus,
(776) Gregorius II papa, Leonis Isauri imp CP. suavcm modmationem musicam. llli autem Canti-
impietati acerrimc reslitit, et S. Bonifacium,ad prae- corum canones Joannes et Cosma nullamcum alio- 1

dicandam Evangelii doctrinam in Germaniam misit. rum scriptis comparationem admiserunt, ncc admit-
De eo sic Adrianus papa in epistola ad Carolum tcnt, quandiu nostra vita transigetur scd ut :

Magnum De imaginibus : i Dominus Gregorius papa hactenus incomparabiles fuerunt, sic etiam in per-
junior, una cuiii sepluaginla novcni sanctissimis D petuum erunt, et quandiu homines vivent. » Quodad
episcopis, anle confessionera beali Petri aposl !l itoriam Barlaami (>i Josaphali attinet, Bunt qui
rum principis praesidens, una Bimul multorura sau- arbitrantur Damascenum illius non esse scriptorem,
ctorum Patrnra testiraonia roboranles venerari ac etsi Billio, Rosweido aliisquc sic visumfuerit. Ra-
adorare sacras imagines censuerunt, o Vivere desiH dcrus in Isagoge sua ad Joannem Cliraacum seu
anno seplingentesimo tricesimo primo. Scripsil plu- Sinaitam, censel esse fctum «Joannis monachi <•
rcs, casque doctissimas, epistolas ad eumdem Boni- coenobio, S. Sahae, ul legitur in ms. Byllabo biblio-
facium, ad Carolum Martellum, ad Thuringos, Saxo- thecae Beidelbergensis. Ego quod certo staluam non
ncs et alios Germaniae populos, ad S, Germanum habeo ; boc •li". Joannem quoque Damascenum,
i
p episcopum, ad Leonem Isaurum el alios; quae foro ac iinl>is Baeculi reliclis, monachura in laura
in Lomis Conciliorum et apud Baronium in Annali- s. Sabae fuisse.
lnis leguntur. 7~s Obiil anno Christi 7 i I .

(777: S. Joanncs Damascenus, presbyler, nalionc (779 Vide Isidorum c. 27, Honorium III, 32
Syrus, vir magnae doctrinae ac sanctiiaiis [quem Ol.nl 732
lconomachi per contumeliam Mansur nominabantj
56o LIB. DE SCRIPT. ECCLES. 566

Cap. LXXVIII. Chrodogandus, Metensis cpiscopus, A hujus Pauli diaconi sui deccrpcns quaequc oplima
Pipini regis ex sorore nepos, nobilitatcm gcneris de Scripluris catholicorum Patrum, lectiones uni-
nobilitans, fcrvore sanctae religionis scripsit Regu- cuique feslivitati convcnicntes per circulum anni in
lani, quam specialiter Metcnsis Ecclesia3 clericis ob- Ecclesia legendas, compilari fecit in duobus volu-
servandam dedit. minibus.
Cap. LXXIX. Adrianus papa libros epistolarum Cap. LXXXII. Hilduinus, abbas Sancti Dionysii
primi Grcgorii papae abbreviavit, et utiliora quanque Parisicnsis (783), scripsit ad Ludovicum imperato-
decerpens, tredecim libros ad duos redegit. Scripsit rem utroquc stylo, id est prosaico et metrico, Vitam
ctiam ad imperatores Leonem juniorem, et Constan- ipsius Dionysii.
tinum filium ejus, pro vcnerandis imaginibus Dei ct Cap. LXXXIII. Alcuinus (784) sive Albinus, de
sanctorum ejus. Scripsit ad Carolum imperatorcm Britannia oriundus, et inde ab impcratorc Carolo
librnm apostolicaeauctoritatis, arguens crrorem eo- evocatus, et tanta familiaritate ci acceptus ut ap-
rum qui infirmare volebant quaedam capitula quae pellarclur imperatoris deliciosus, cujus maxime
secunda Nicaena synodus promulgavcrat, auctoritate magistcrio ipse imperator omnibus liberalibus arti-
trccentorum quinquaginta episcoporum qui hapresim bus initiari satagcbat, multa scripsit. Scripsit in
Ry
exscrantium imagines Dei sanctorumque ejus ana- Genesim dialogum ; ad Widonem comitem dc vir-
thematizaverunt (780). tutibus ct viliis librum, de quibusdam --psaimis en-
Cap. LXXX. Paulus monachus Casinensis cce- chridion. Fecit tractatus super Evangclium Joannis.
nobii (781), natione llalus, propter scicntiam litte- Scripsit ad ipsum imperatorem libros De sancta
rarum a Carolo Magno imperatorc ascitus, scripsit Trinilate; respondit quaestionibus a Fredegiso sibi
Vitam primi Grcgorii papae; scripsit gesta pontili- proposilis. Scripsit Prognosticon de fuluro saeculo.

cum Metensium; scripsit miracula sancti Arnulphi, Scripsit ad Eulaliam virgincm De natura vcl immor-
qui primo majordomus regis Francorum, postca talilate animae;jussu imperatoris correxit divinain
Metensium episcopus, crcmiticam vitam cxpctiit. Bibliolhecam. et alia nonnulla scripsit.
Historiam quoque Vinnulorum, qui poslea nominati Cap. LXXXIV. Einardus (785) scripsit Vilam Ca-
sunt Longobardi, luculenlo et plano sermone scri- roli impcraloris tanto vcracius quanto adhaesH ei

psit. familiarids. Bedam, qui abbreviavit

Hic imitatus
Cap. LXXXI. Carolus imperator (782j, pcr manum Hebraicum Psalterium, cxcerpendo dc illo omnes

AUBERTI MIR/EI SCHOLIA.

(780) Exstant in tomis Conciliorum. Obiit (\ Usuardum sestimavit ac fovit, et ipsc varic doclus
an. 796 atquc eruditus, ut epilaphium, quod versibus Ha-
(781) Paulus, Warnefridi ct Theodolindaj filius, driano papse scripsit, abunde testatur Capitula sive
cognomcnto Winfridus natione Longobardus, pri-
, Edicta Caroli Magni ct Lud. Pii, asein libros qua-
mum diaconus Aquilejensis, dein Desiderii, ultimi tuor digesta, Ansegisus. abbas Laubiensis, anno
Lungobardorum regis,cancellariusfuit. Is, victorege octingcntesimo vicesimo septimo publicavit, quae
suo,' inter nobiles captivos a Carolo Magno abdii- Petrus Pilhoeus Lutetiae 1588 edenda curavit; post
rtus, magno in honore, proptcr prudcntiam et eru- ibidcm 1603 recusa. Ansegisus porro Laubiensisan-
ditionem variam, aliquandiu fuit. Poslea, ob suspi- tiquor fuit illo Ansegiso, qui anno demum oclingen-
cionem ncscio quam, in Diomcdaeam insulam est re- lesimo primo creatus fuit archiepiscopus Senonen-
legatus, undc al Arichim, Beneventanum prinei- sis. Exstat et Codex Carolinus, a Gretscro in Ger-
pem, Desidcrii rcgis generum, profugit. Eoque dc- mania editus
functo, monachum in Casino monlo mduit Praeter (783) Hilduinus, abbas monaslerii, S. Dionysii,
Vitas SS. Gregorii I papae ct Arnulfi Metensis, a Si- secundo lapide a Lutetia sili, Vitam S. Dionysii
geberto memoratas, insuper res ges'as S. Cypriani Parisiensis episcopi prosa et melro complexus est.
episcopi Carlhaginiensis ac marlyris (quem libellum Prosam primus Matlhaeus Galcnus Coloniae 1563
Pamelius operibus ejusdem Cypriani praefixit) ilom cum suis Areopagiticis et postea Surius ix Oclobris
Vitas SS. Benedicti, Manri et Scholasticae vir«inis, cdidit. Libri quatuor metrici in coenobio Gembla-
quae postcriorcs tres cum poematibus Prospcri Mar- censi mss. asservantur. Hilduino Rabanus Maurus
tinengi Romae 1590 fucrunt editae. Versus ejusdem n suos in iv libros Regum Commentarios inscripsit.
Pauli de Scholastica virgine AmoldusVionus in suo 784) Praeter opera hic a Sigeberto commcmorata.
Ligno vitae x Feb. publicavit; Gcsta porro cpisco- scripsit insupcr Alcuinus libros iy de imaginibu.s, ut
porum Mctensium hic a Sigeberlo memorata
,
,
Rogerus Hovedenus ingeslisanni 792 indicat; sed ii
exslant in Corpore Historiae Fra nam quo- nomine Caroli Magni 'imp. falso editi fuerunt. Hos
que sui partem Historia Miscella huic Paulo debet. Lutetiae primus typis publicavit Eliphilus, hoc est
Nam priores undecim libri sunt iidem ac decemlibri JohannesTilius, Mddensisepiscopus Vide ad Hono-
Eutropii. nisi quod aliqua subinde de suo Paulus rii iv, 2.
addat. Eutropium cxinde conlinuat Paulus, cujus 785Eginhardus Sigeberlo Einardus, Caroli
,

sunt libri quinque sequentes. Caeteri, nempe deci- Magni imp. cancellarius, el abbas Rlandiniensis ac
mus septimus et qui consequuntur a Landulpho Sa- S. Bavonis in urbc Gandavcnsi, Suetouium aemula-
gace addili sunt, potissimum cx Georgio Theopho- lus, eleganli slylo scripsit Vitam ejusdem Caroli,
ne, sive ex Anastasio Rmliolhccario, qui Theopha- Coloniee el alibi ssepe editam: De translatione et
nem vcrtit. miraculis SS. Marcellini et Petri (quorum sacras
(782) Anno 81 4, Carolus Magnus, imp. et rex reliquias in Belgium attulit) libros quatuor, a Surio
Francorum ,
v. Kal. Februarii , Aquisgrani dtem editos: I)c iisdem rhythmum, &eu carmen iambicum,
clausit extremum, aetatis i.xxi. regni xi.mi, imperii a Surio pariter evulgalum. De Einardo ita C.lironi-
xivanno; ibidem conditus. Viros eruditos, in his con ms Gandense • Anno 820. Vir venerabilis
:

Akuinum, Paulum Forojulicnsem, Eginhardum ct Einardus, Ludovico piissimo imp. multum familia-
 567 SlGEBERTl GEMBLACENSJS. 568
versus, verba orationis habontes; abbreviavit et .\ super Judith, De mysteriis missae librum unnm, De
ipse Gallicanum Psalterium, quo nos Galli utimur, benedictionibus patriarcharum librum unum. Scri-
excerpens de illo omnes versus verba oraiionis con- psit ad llilduinum abbatem in Regum libros qua-
tinentes. tuor, De qua?stionibus canonum, ad Heribaldum
Cap. LXXXV. Husuardus monarhus 786 ,
pro- episcopum librum unum, ad Reginbaldum coepisco-
vocatus studio Hieronymi et Beda>, qui festivitales pum de eadem re librum unum, et (788, alia
sanclorum annuatim recurrentes partim adnotave- Cap. XC. Freculfus 789) episcopus scripsit ad
rant, maxime autem animatus studio et jussu magni Elisacharum hisloriam a conditione mundi usque
Caroli imperatoris, cui displicebat quod Hieronymus ad nativitatem Christi. Difficultatem eliam intercur-
et Beda, studentes nimis brevitali, pr&>terierant rentium quaestionum enodare non neglexit, et inter-
plura necessaria, et quamplures Kalendarum dies ponendo divinse hislorise sieeulares historias, con-
intactos reliquerant, in gratiam ejus stmluit opus temporalitates regnorumsibicoaptans, consummavit
imperfectum supplere, et festivitates sanctorum pcr hoc opusin septem libris

singulos Kalendarum dies adnotans, integrum Mar- Cap. XC.I. Ambrosius Autbertus ,790, scripsit
lyrologium effecit. Li librum de cupiditate; scripsit etiam libros decem
Cap. LXXXVI. Angelomus (787 monachus, jussu super Apocalypsim, et alia nonnulla.
Drogonis, Metentium episcopi, qui filius erat Caroli Cap. XC.II. Florus i79l Epistolas Pauli ex inlegro
imperatoris, fecit tractatus super quatuor libros exposuit, qui nihil a se dicens, sed omnes Augustini
Regum. libros revolvens, et capitula Epistolarum Pauli, ab
C.ap. LXXXVII. Attularius [al. Amularius[ mona- Augustino diversis locis exposita, recolligens, ipsa
chus brevem libellum De ecclcsiasticis officiis scri- capitula exposita restiluit ordini Epistolarum, ad-
psit. Postea scribcns de eadem re ad Ludovicum nolans singulos Augustini libros in quibus ea capi-
imperatorem, ordinem et causas ecclesiasticorum lula exposita erant, et sic novo ct mirabili studio
officiorum quatuor libris planius digessit, et De de alieno labore magnum sui operis volumen
mysteriis missa? librum unum. edidit.
Cap LXXXVIII. Bellator presbyterjseptem libris C.ap. XC.III. Lupus Servatus (79:2 librum compo-
exposuit librum Sapientiae Salomonis. suit De tribus quaestionibus, id est de libero arbi-
Cap. LXXXIX. Rabanus ,
qui et Maurus , sive trio, de praedestinatione bonorum et malorum, de
Uagnetius. ex abbate Fuldensi archiepiscopus Mo-
n sanguinis Christi quadam superflua taxationc vcl
guntise, scripsit librum De laude sancta? crucis, mira c redemptione, u^que ad salutem impiorum. Nam su-
varietale depiclum, quem misit Romae S. Petro of- per hac quaedam fidei turbatio, anno
re orta est
fereudum. Scripsit ad Otgarium archiepiscopum Domini oclingentesimo quadragesimo nono.
librum super libros Sapientiae Salomonis. Scripsit C.ap. XCIV. Joanncs Erigena 793 [mss. Gem-
superlibrum Machabieorum primum, super Esdram, blac ct Affligem. Eurigena] jubcnte Carolo, Ludo-
AUBERTJ MIR.EI SCHOLIA.
ris, factus est abbas Gandensis ccenobii qui gesta Augustini, hinc inde collectis,exposuit quiqueejus- ;

inclyta et acia gloriosi imp. Caroli Magni lucido dem Augustini De praedeslinatione sentcntiam dc-
stylo descripsit » Meminit el operis hujus Lupus, adversus Joannem Erigenam, infra cap
fcndil 94
abbes Ferrariensis, epistola ad Eginhardum scripta memorandam. Ab isto Floro videlur fuisse alius
Obiit auno 844. Florus, qui Bedae Martyrologium auxit, poslea ab
(786; Husuardi vulgo Usardi, monacbi Galli, Mar- Lsuardo ainplilicatum. Vocatur hic vulgo Florus
tyrologium Joaunes Molanus, doctor theologus l.o- fuit monachus Benedictinus Trudono-
vaniensis, primus uolis el addilionihus illustravit; poli in dioccesi Leodicensi, si Trithemio credimus,

estquc in omnium manibus. De illo et aliis antiquis Hujus ilem Flori Magislri videtur esse Expositio
Hartyrologiis idem Molanus in cpistolaad leclo .Bibliolheca velerum Palrum legitur.
quae in
itemque Baronius in prolegomenis ad Martyrologium Pelavius memorat Florum Magistrura Lugdunensem
Komanum, fuse agunt. diaconum, qui Lugdunensis Ecclesiae nomine scripsil
7x7' Angelomus, monachus Luxoviensis in co- *^ contra Hincinarum Remcnsem episcopum, circa an.
miiaiii Burgundiae, non Luxoviensis jussu Drogonis 848.
cpiscopi Metensis qui Caroli Magni imp. Blius ftiit] Lnpus Servatus, abbas Ferrarise in dioecesi
collegit ex velerum Palrum commentariis Stromala Senoncnsi, Rabani Mauri discipulus, pneter Quse-
in quatuor libros Regum, ei in Canlica canlicorum; sti(m;-s hic memoralas, scripsit librum Bpistolarum,
Coloniae 1530, etRomae I.')i>.'> a Manutio excusa. Lulel ono 15S8 publicalum, ei Vitara S.
788 Honorius. iv, i. Wigbcrli abbatis Frilislanensis, Moguotise 1602 a
(789 Freculfus, ex monacho Fuldensi episi editam Obiit an. 852.
LexovieUsis in Norlhmannia, siri|)sit Chronicon ab De Joanne Erigena sic scribit Nicolaus papa
:

orbe conditi» u -que ad lempora Caroli Magni. Po- in epistola ad Carolum Calvum « Relatum eal a- :

sleriorem parlem Juditbae, Lud. Pii imp. conjugi, poslolalui nostro quodopus V> Dionysii A
dicavit. Econtra Rabanus Maurus Freculfo suos m quod De dh inis nominibus, vel coelcstibus ordinibus,
commentarios inscripsit. Claruil
iin Graeco descripsil eloquio quidam \ir Joannes, Sco-
790) Ambrosius Vutberlus, al. Ansbertus, mona- B, nuper in Latinum Iranstulerit: quod
clius, claruitanno 890, el scripsii Commentarios in juxta morem nobis milti, cl nostro judicio depuit
Apocalypsim, in Psalmos, el in Caniica canticorum, approbari; prseserlim cum idem Joannes, licel
Coloniss 1836 in foli-edilos. scienli* essc: praedicetur, olim non sane
T'i| Florus, a SigSbcrto hoc capile mcmoralus, saperc in quibusdam frequcnti rumoro dica-
nisi fallor, csi is qui S. Pauli Epistolas verbis S. lur.
569 LID DE SCRIPT. ECCLES 570

libros Dionysii Areopagitae in Cap. C. Adrevaldus, qui et Adalbcrtus, monachus

viciimperatorisfilio, A
Latinum transtulit. Floriacensis, scripsit Historiam miraculorum quae

Cap. XCV. Bertramus [mss. Gemblac. et Viridis ostensa sunt per Gailias sancti Casinensis meritis.

Yallis Ratramus] librum scripsit Dc corpore et a tempore quo corpus ejus translatum est a Monte
sanguine Domini, etad Carolum librum De praede- Casino.ad coenobium Floriacense, usque ad tempus
stinatione (794). Odonis, res;is Francorum.
Cap, XCVI. Michael et Theophilus impcratores
Cap. CI. Aimonius (797), monachus Floriacensis,
scripserunt Ludovico regi Francorum librum utilis-
Historiam miraculorum S. Benedicti, ab Adrevaldo
simum de veneratione imaginum. initiatam perfecit, pcrducens eam a tempore Odo-
Cap. XCVII Paschasius Ralbertus abbas Corbe-
nis regis usque ad tempus Roberti regis Francorum.
iensis, scripsit ad Placidum abbatem, librum De
Scripsit etiam Hisloriam Francorum, et situm Gal-
sacramento corporis et sanguinis Cbristi (795).
liarum distinxit
Cap. XCVIIl. Almannus, monachus Altvillarensis,
Cap. CII. Nicolaus papa epistolas apostolic<e au-
scripsit Vitam sancti Nivardi, archicpiscopi Remen-
ctoritaiis, ad diversos a se scriptas, inuno volumine
sis. Vitam Sindulphi, Vitam Helenae reginse, et
translationem ejusdem a Roma ad ccenobium Alt- Bredegit (798).

villarense : et quia suo tempore Francia "a Norman- Cap. CIII. Anastasius, jubente Nicolao papa.trans-

nis vastabatur, exemplo Jcrcmiae prophetae deso- tulit in Latinum Vitam Joannis Eleemosynarii,

lationem Francise ct sui ccenobii quadruplici planxit scriptam Grsece a Leontio episcopo 799).
alphabcto. Cap. CIV. Ericus monachus Vitam Germani, An-
Cap. XCIX. Hincmarus, ex monacho Sancti Dio- lisiodorensis episcopi, metrico stylo, luculenter sex
nysii Parisiensis archiepiscopus .Remensis, vitam libellis descripsit (800),
snncti Remigii Remensis.primo breviter descriptam,
Cah. CV. Milo, monachus S. Amandi, scientia
ex brevi in librum magnoe quantitatis augmentatam,
litterarum clarus, scripsit metrico Vitam
stylo
ex magno libro abbrevialam studio Fortunati, epi-
sancti 'Amandi. Scripsit ctiam ad Carolum regem
scopi et poctce ; hanc, inquam, Vitam Hincmarus
metrice librunVDe sobrietate S0I|.
descripsit, inferens tam ea quae in historiis majorum
de ortu,vitavel morlc saneti Remigii invenit,quam Cap. CVI. Joannes, Romanse Eccle-
diaconus
ea quse in diversis schcdulis dispersa collegit ; et si«(802), ad Joannem, scptimum hujus nominis
secundum legem liistoriie nec illa pneiermisit quae papam, scripsit urbano slylo quatuor libros De Vita
vulgata relationedidicit, nec testamentumcjus pne- primi Gregorii papse ; ct idcm, petcnte Gaudeiico
teriit. Rcscripsit ad Ecclesiam Ravcnnatem sub per- Velitrensi episcopo, scripsit ctiam gesta Clementis

sona Iflagni Caroli impcratoris (796). papae.

ALBERTI MlRiEl SCHOLIA.
(794) Bertramus scripsit librum De corpore et (798) Exstant in tomis Conciliorum.
sanguine Domini, excusum Colonise 1532. Basileae (799) Anastasius, S. R. E. bibliothecarius, SS.
in Micropresbytico, et alibi sed damnatum a Tri-
; Joannis Eleemosynarii, Demetrii martyris et aliorum
dcntiniscensoribus. Ita Molanus in ms Bibliotheca Vitas, item Georgii Theophanis Clmmicon, et alia
sacra. Haeretici eum j)rimi typis ediderunt (a), vi- mulla de Grseco Latina fecit. Scripsit et Historiam
denturqueilla inseruissc, quaecuni[ue vel obscura, de Vitis pontiticum Romanorum, quam a Marco
vel in speciem prave sonantia leguntur. Plurimis Velsero acceptam Jo, Bus«us cum mss. contulit,
ccrtc locis vcram Chrisli praesentiam post consecra- etMoguntia3 1602 publicandam curavit. Anaslasii
tionem astruit et transsubslantiationem docet ut ne ; ejusdem Collectanea, quse in gratiam Joannis dia-
ipse quidcm inlerpolalor id sub tinein dissimulet, coni Romani infra cap. 10 a Sigoberto memorandi '<

dicens multa non cohnfircrc.etpnecedcntiascquenti- (cum Ecclesiasticam historiam liic meditnrelur), e

bus contradicere. Hoc inter alios obscrvavit Bartho- Graecis versa concinnavit, anno 1620. Parisiis sunt
lomams Petrus Linlrensis, doctor thcologus Dua- cdita a Sirmondo.
censis. Contra Bertramum scripsit Paschasius Rol- (800) Exstanl Parisiis cditi 1543.
bertus. (80i)Milo, Elnonensis monachus, ad S. Amandum
(795) HoNor, iv. 10. in Pabula, ordinis S. Benedicti, avunculuset ma-
Hincmari cpistolas an. 1620 Moguntia? Joan-
(796) gister Hucbaldi Llnonensis, vir eruditissimus, scri-
nes Busaeus, ct 1615 Joannes Cordcsius Parisiis. psil Vitam S. Amandi, episcopi Trajectcusis ad Mo-
cum aliis ejusdcm opusculis, cdiderunt. Notitiam sam, fundatoris coenobii Elnonensis, versu et prosa.
villae Noviliacae, quam a Carolo Calvo impctrarat, HancSuriusa. d. vn Februarii publicavit. Versus
Sirmondus cum Flodoardo publieavit. Vita S. Re- ad Haymimum sacerdolcm scripti libris qualuor,
migii, ab Hincmaro scripta, apud Surium i. Ocl le- hoc initio Festa propinquabant nostri veneranda
:

gilur. Obiit anno 872, ut Flodoardus lib. iii, c. 30, patroni, exslant mss. Llnone et Audomaropoli ad
tradit. S. liortinum, et alibi. Liber De Sobrietate, ad imp.
(797) Aimonius, siveAimonus, fuit monachus in- Carolum Calvum, I)e S. Cruce carmcn hexametrum
clyti Germani Pralcnsis, ad muios urbis
camobii S duplex, in modum splnerae ingeniosissimc composi-
Parisiensis. Scripsit inter alia libros quinque De tum ; Dc conflictu Vciis et'llicmis carmon idem
gestis Francorum, sludio Jacobi Breulii, monachi hcxametrum,.mss. omnia asscrvantur Elnone ad S.
ejusdcm loci, rocensilos, ct 1603 Lutetia) cditos. Amandum in dieeccsi Tornacensi. Obiit anno 871.
Exstant iidem apud Frechcrum in Corporc llisto- (802) Joanncs diaconus Romanus Anastasio S. R.
ri;; 1 Franche. E. bibliothecario, supra cap, 103 laudalo, familiaris

(a) Priina UtTtrami editio Coloniensis curata a Romano catholicis.

571 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 572
Cap. CVH. Huchaldus (803), monachus Sancti A Cap. CXIII. Maximus episcopus scripsit ltbrum
Amandi, peritia liberalium artium ita insignis, ut De ccclcsiasticisministeriis, etdehabitu clericorum.
philosophis conferretur, vitas multorum sanctorum Cap. CXIV. Dinamius, vir illustris ac patricius,
scripsit; et quia in arte musica praepollebal, cantus scripsit plenam virtutibus Yitam S. Marii, qui fuit
multorum sanctorum dulci et regulan melodia com- abbas Bobacensis cocnobii (806).
posuit. Scripsit etiam librum De arte musica, sic diaconus Romanae Ecclesiae.
Cap. CXV. Pelagius,
contemperatuschordasmonochordilittcrisalphabeti, transtulit Latinum De vita et doctrina,
de Graeco in
ut possit quis per eas sinc magisterio alterius et de perfectione sanctorum Patrum libros sedecim ;

discere ignotum sibi cantum. Scripsit etiam ad im- scilicet De profectu monachorum librum unum ; De
peratorem Carolum Calvum librum trecentorum quiete unum, De compunctione unum, t)e continen-
versuum, in laudem Calvorum, cujus omnia verba tia unum, Contra fomicationcm unum Quod mo- :

incipiunt ab una littera, id est C, ut : nachus niliil dcbeat possidcre, unum Quod nihil ;

Carmina Clarisonas Calvis Cantate Camamai, per ostcntationcm fieri debeat, unum; De patientia
Cap. CVIII. Nolgerus
abbas (80-i) scripsit librum et fortitudine unum; quod non oporteat judicare
De musieis notis cl symphoniarum modis, ut possit
r> quemquam, unum Quod oportel sobrie vivere,
;

quivis videre ct inelligere quomodo dtlierant a se unum Quod sine intermissione et sobrie oportct
;

intervalla symphoniarum. orare, unum ; De humilitate unum ; Depcenitentia

Cap. CIX. Enchiriadcs, sub persona discipuli unum De charilate unum;De providentia sivc con-
;

interrogantis et magislri respondcntis, scripsit dia- templatione unum (807).

logum De ralione musicse, ct in tribus libris multi- Cap. CXVI. Joannes subdiaconus transtulit de
formcs musicae regulas explicuit. Graeco in Latinum Devitaet doctrinaPatrum librum
Cab. CX. Aurelianus, clericus Remcnsis Ecclesiae, unum (808).
scripsit ad Bcrnardum archicantorem, postca episco- Cap. CXVII. Martinus episcopus transtulit, per
pum, De modulationum, quas tonos sive
regulis te- manum Paschasii diaconi, interrogationcsst respon-
nores appellant, ct de earum vocabulis. siones plurimas sanctorum ./Egyptiorum Patrum,
Cap. CXI. Regino abbas Prumiensis (805;, scri- in Dumiensi coenobio (809).
psit ad primum Alberonem Melensem episcopum, Cap. CXVIII. Smaragdus scripsit Dc vitandis vitiis
Chronicam continentem pnccipua gesta Francorum et tenendis virtutibus librum, quem atlitulavit Dia-
quam a nalivitate Christi perduxit usque ad annum dema monachorum, quia sicut diadema gemmis, ila

nati Christi 908. hic liber refulgel virtutibus. Scripsit etiam super
Cap. CXII. Auxilius scripsit dialogum sub persona ^ Regulam sanctijBenedicli, et alia nonnulla (810)
infensoris et defensoris, divinis et canonicis exem- Cap. CXIX. Caasarius, abbas Lerinensis, scripsit et
plis munitum, contra intestinamdiscordiamBomanse declamavit homilias, vita? monachorum congruen-
Ecclcsiae, scilicet de ordinationibus exordinationi- tes (811)
bus el supcrordinationibus Romanorum pontificum, Cap. CXX. Laurcntius (812) Mcllifluus scripsil li-

et ordinatorum ab cis exordinationibus et^superor- brum De duobus Jtcmporibus, uno ab Adam

id est,

dinalionibus. usquc ad Christum, altero a Chrislo usque ad finem

AUBERTI MIR.EI SCIIOLIA

fuit etin gratiam hujus Joannis diaconi, Historiam mento Balbulum, monachum illuslris cccnobii
ecclesiasticam meditantis, plurima c Grsecis Latina S. apud Helvelios,
Galli in dioecesi Constan-
idem Anastasius reddidit. Ex iis non pauca Jac. Sir- tiensi,qui anno nongentesimo duodecimo obiit, et
mondus, S. J theologus ; Ki20 Lutetise publici juris Martyrologium scripsit, editum a Canisio tomo VI
fccit. Lectionis antiquae.
(805: Rcgino, Prumiensis in dioecesi Treverensi
(803) Hucbaldus. al., Hugbaldus, aut Hubaldus,
abbas, scripsit Chronica ab anno Christi primo
ordinis S. Benedicti, ad S. Amandum monachus
usquc ab annum nongcntesimum decimum quse ;
Elnonensis, « neposMilonis
u. ,.,„i,„ 3 ibidem
.W.UCUI monachi,
...uua^u., i»
litteris
,.»,
r UM1 app(Mulico qu inquaginta scptem annorum sunt
. . .
.
: (

nsignis, scriptis celebns, musicus quoque cxccl- 1)

odila |£66 Francofurti. Cseterum ad explendas la
lcns tuit, et cuitum multorum sanctorum compo-
cunas, et ad alia supplenda quse in vulgata R
suit, » ut Chronici Elnonensis ms. verbis utar. Scri-
nonis editione desiderantur, juverit fragmenlum
psitVitam S. Lehuini, palroni Daventrise, ad Albri
Annalium Francicorum, anno Til ad annum 793
cum episcopum Ultrajectensem VitamS. Rictrudis,
quo'l Canisius tomo III Lectionis antiquse publicavit.
;

abbalissse Marchianensis ; Vitam S. Aldegundis ab-

(806) Dittamius patricius Vitam S Maximi, pri-
balissae ct fundatricis Melbodiensis in Hannonia
muiii abbatis Lennensis, post episcopi Rejensis,
;

exstanlque istse historise in lomis Surianis. Scri-

scripsit, el Urbico, qui Fausto in calhedra Rejensi
psit item Vitam S. Madelberlse abbatissae Melbo-
successerat, dedicavit. Exstat in Suriana collectionc
dicnsis, quse mss. legilur in coenobio S. Gisleni in
27 Novembris, el in Chronologia Lerinensi. An hic
Hannonia ; et Hisloriam S. Cilinise matris R Remi-
apud Sigebertum sii legendum S. Maximi, non ha-
gii,Francorumapostoli. Carmende laude calvorum.
beo quod asseram. De Mario Bobacensi hactenus
136 vcrsiiiiin, in quo versus omnes a Littera C inci.
niliil legi.
piunt ad Carolum CaWum, est in omnium manibus Ilieronymi de S. E
(S07j C ult.
Obiit anno nongentesimo tricesimo.
(808 Vide Hieron,l, c.
K0i ;

Notgeri alibatis ei Honorius lil> tv,c. 9, me- 809j Vide Hieron.l c

minit. Videtur idciii cTtui Notgero abbate, hic per (810 Honor. rv, 6.
Sigeberlum laudato. Si titulum abbatis tollas,videri (811) Gennad, c, 86.
queat hic dcsignari Notgerumseu Notherum,cogno- (812) iii. i.aur.iiims presbyter Bt Magistei Gau-
573 LIB. DE SCRIPT. ECCLES. 574

saeeuli. Declamavitetiam homilias ore quasi mellito ; A scripsil urbanius ad Hermannum Coloniae archiepi-

unde agnominalur Mcllifluus. scopum,

>pu cantum nocturnum in honorem ejusdem
et

Cap. CXXI. Bonifacius cpiscopus scripsit mctrico martyris. Canticum etiam de sancta Trinitate, et

slylo librum de virtutibus etvitiis. cantum de invenlione Stephani protomartyris au-

ctentico et dulci modulamine composuil. Scripsit
C.vp. CXXII. Haliigarius, episcopus Camemcen-
etiam ad Robertum Metenscm episcopum capitula-
sis (813), scripsit ad Ebonem, Remorum episco-
versus,
rem librum, in quo capitula, rcsponsoria,
pum, Librum Pcenitentialem, secundum decrcta
colleclas, per singulas noctis et diei horas, per inte-
canonum.
grum annum distincte congessit.
Cap. CXXIII. Rcmigius, rnonachus Anlissiodo-
Cap. CXXVl Luitprandus [al. Liudprandus], Ti-
rensis, nominatus in exponendis saecularibus scri-
cinensis ecclesias diaconus, scripsit luculento et al-
pturis, notificavit se utilius divinas ctiam Scriptu-
lerno slylo, ad Regimundum episcopum Eliberitanae
ras exponendo. Exposuit enim Canonem missae,
Ecclesia? Hispanorum, Hisloriam De gestis regum et
quid a quibus in ea sit positum vel additum dcmon-
imperalorum sui temporis, quam atiitulavit Anta-
strans. Exposuit Cantica canticorum Scripsit li-
podosim, id esl Retributionem (817).
brum De divinis officiis; scripsit De singulis fcstivi-
B Cap. CXXVII. Ratherius (818), ex monacho Lo-
talibus sanctorum ; /Eduorum
rcspondit Gualoni,
bicnsi episcopus Veronensis, vir mirae simpliciiatis,
episcopo, interrogauti deduabus quaestionibus. Una pulsus
scripsit Vitam S. Ursmari Lobiensis ; et bis
de altercatione Michaelis archangeli cum diabolo dc
librum quo fa-
ab episcopatu Vcronensi, scripsit in
Moysi corpore, quod legitur in Epistola JFudae apo-
ceta satis urbanitatc deplorat aerumnas suas, multa
stoli. Altera de eo quod rcspondens Dominus ad Job
suai ciusse intersercns qiue possunt legentibus p)a-
de turbine dixit: « EcccBeemoth quem feci tecum,
episcopus Leo-
cere et prodesse. Postea ordinatus
fenum quasi bos comedet, et an extraherc poteris
pulsus, librum
diensis Ecclcsiae, et ab ca scripsit
Leviathan hamo? » Scripsit et alia (814).
quem attitulavit Phrenesim. Scripsit librum quem
Cap. CXXIV. Odo (8151 musicus, ex archicanlore praetitulavit Inefficax, ut sibi visum est, Garriius.
Turonensi monachus et primus abbas Cluniacensis, Scripsit librum De corpore et sanguine Domini, et
in homiliis scribendis et declamandis, et maxime in De pnedestinatione Dei. Scripsit conlra haeresim An-
componendis in honore sanctorum cantibus, clegans tropomorphitarum, id cst dicentium quod Deus
ingenium habuit. habeat corpoream ct humanam formam; qna^ haere-
Cap. CXXV. Stephanus (816), ex clerico Metensi _ sis tunc gravitcr vexabat Italiam Scripsit Agonisti-

ep iscopus Leodiensis, Vitam et passionem sancti con, id est Praeloquiorum libros sex, Confessionum
Lamberti, scriptam incultius a Godescalce clerico, librum unum, et alia.

AUBERTI MIR/El SCHOLIA.

dentii primi Novariensium episcopi, claruitcirca an.
363. Vide Acta Erud., t. II supplementi p, 525,526.
1,813) Halitgarius, sive Ualitdiarius, episcopus
Cameracensis ct Atlrebatensis, vir apostolicus, et ad
res agendas natus, a Carolo Magno imp Constan-
tinopolim ad Michaelem imn. missus, benigne et
honoriiice ab illo susccplus fuit. Ebone Rcmensi
archiepiscopo petente, scripsit Poenilentiale, ilem-
c|ue libros quinque de vitiis, virtutibus, et ordine
Veronae datus est episcopus; Mediolano autem Hil-
duinus. Quarto post anno ab Hugone pellitur, eo
quod Arnoldo Bajoariorum duci favebat. Ticini ex-
sul, dc aerumnis suis atquc molesliis quas in epi-
scopatu tulit, ad pontiticem Rom. epistolam scri-
psit. Vcxabat codem tempore Italiam Anthropomor-
phitarum haeresis, contra quam et vcrbis el scriptis
pugnavit. Scripsit praetcrea in exsilio Agonisticon
sive Praeloquiorum libros sex ct Vilam S. Ursmari ;

Poenitentium; exstantque haec omniaapud Canisium abbatis Lobicnsis, quae cxstat apud Surium xvm
lomo V. Lcctionis antiquss. Obiit Cameraci anno Aprilis, scd mutila integra apud Lobicnses legitur,
;

octingentesimo tricesimo secundo, conditus in Monte
S. Eligii, ubi nunc visitur abbatia canonicorum re-
gularium, in dicecesi Atrebatensi.
(814) De eo Beilarminus in Catalogo.
(815) S. Odo, Cluniaccnsis abbas primus a. d.
Fulcuinus tamcn in Chronico Lobicnsi tradit a Ra-
thcrio quidem cmcndatum ci auctum, scd ab An-
sone scriptum libellum. Scripsit insupcr De arte
Dgrammatica. quem librum Sparadorsum inscripsit
iut ex Fulcano datur intelligi Teutonico loqucndi ,

xviu Novembris Martyrologio Rom. ascriplus, flo- more ,

quod puerorum dofsum a Qagris servet
ruit anno nongentcsimo vicesimo. Scripsit tractatus lmperabat tum Italiae Olho Germaniae rex, Is Bru-
duos de S. Martino Turonensi cpiscopo, excusos nonem fratrem suum, disciplinae Ratherii, inier
,

Parisiis 1511 cum Sulpitio Sevcro. Bibliothecam
Cluniacensem, ab Andrca Quercctano editam, con-
sule.
(816i Stephanus, Leodicensis cpiscopus anno non-
gcntesimo tertio creatus, vivere dcsiit anno nongcn-
tesimo viccsimo. Gcsta S. Lamberli, ab ipso emen-
datius conscripta, ex ms. codice 1612 Joanncs
Chapeaviltus tomo I Rerum Leodiccnsium publi-
cuvit.
(817) De eo Bellarminusin Calalogo.
philosophos palatinos |)rimi, ut loquilur idcm Ful-
cuinus, tradidit. Bruno exindc Coloniensis clectus
episcoj>us Ratherium ad Leodicensem cathcdram
promovit, et factiosorum hominum odio pressum
Veronen/i poslea scdi rcstituit. Scripsit sub id tem-
pus, dc sccundo exsilio suo, Phrcnesim, eo quod
ul phrcneticus rejicerctur; itcm « Perpendiculum
« ct Sirmam; Synodicam ad dip?ccsanos presbyle-
« ros, Conjecturam vitae sua', Ilincrarium Boma-
ct Pennottus, « num; Sermones dc Paschate Coena Domini, ;

lib. i,De Canonicis regul., cap. o2. « Ascensione, Pentecoste, et alia » Ita Fulcuinus

(818) Ralherius, mbnachus Lobiensis seu Lau- Praeter Sigebcrlum, addit Trilhcmius, scripsisse
bimsis, in ditione quidcm Leodicensi, sed in dioe- ip.sum de corpore et sanguinc Domini librumunum,
cesi Cameracensi fuit. Hic cum Hilduino, Lobiensi ct Confessionum librum unum. Cluonographia
abbate, in Italiam ad Hugonem regem profectus, ejusdcm legitur ms. Gcmblaci. Caeterum « pertesus,
 ;

373 SIGEBEIUT GEMBLACEXSIS. 376

Cap. GXXVIII. Wandalbertus scripsit Martyrolo- \ jacentibus, Vitas vel passiones eormn legenlibus
gium melricostylo (819). notificavit.
Cap. CXXIX. Windichindus monachus Cor-
(820), Cap. CXXXII. Adclmus episcopus 823) (imitatus
beia?, Saxonicae, scripsit Historiam Saxonum usque Symphrosiuin [Symposium] qui per prosopopceiam
ad mortem primi Othonis imperatoris, el ad Malil- qualitates singularum rerum cxprimcns scripsit li-
dam filiam Othonis imperatoris, scripsit Vitamipsius brum .-Enigmatum metrice), exprimens cl ipsc qua-
imperatoris. Scripsil metrice Passioncm Theclae vir- litates rerum, scripsit.Enigmatum librum, et in
ginis et Vitam Pauli primi cremitie allerno stylo mille versibus consummavil illum, sicut ipse in
scripsit. capitalibus litteris prologi sui praemonstrat:
Cap. CXXX Rogerus scripsit Vitam Brunonis Adelmus cecinit millenis versibus odas.
[821] Goloniensis archiepiscopi, qui fuit dux et fra- CXXXUI. Thomas scripsit, ad Ililduinum
Cap.
tcr Olhonis impcratoris, dominum suum, librum Enigmatum, brevem qui-
Cap. GXXXI. Flauvaldus (822), monachus Bemen- dem, sed plenum veritatis et elegantiae; in quo in-
sis, scripsit Gesta pontificum Remensium; orditus ducit matrem Sapientiam, et septem tilias ejus, quae
narrationem suam a conditione ipsius civitatis, quae .. sunt septem liberales artes, per prosopopueiam ex-
a qualitate civium, qui in bcllo erant duri cordis, primenles totam sui convenicntiam.
primo aucupata est sibi nomen Cordurus. Postea Cap CXXXIV. Theodulus, Italus natione, Graeca
milites Bcmi, a Ramulo tratrc suo, a facie Bomuli et Latina lingua erudilus, cum Athenis studeret,
fugientcs, ad eam profugerunt, eamque a nomine audivit gentilcs cum Christianis altercantes; quo-
principis sui Remi Rcmum denominaverunt. Hic rum colligens rationes, reversus conlulit in aliego-
scriptor digne scriptoribus idpo connumeratur, quia ricam eclogam, (824) introducens duas pcrsonas
digrcssus ab opere suo memoriam faciens sancto- altcrcantes, et terliam de duarum dictis dijudican-
rum marlyrum vcl confessorum, quiescentium in tcm. Primam vocans Pseustin a falsitatc dictam,
ccclesiis Bemensi Ecclesiae adjacentibus vel sub- humana et fabulosa proponcnlem; secundam, Ali-
AUBERTI MIR/EI SCHOLIA.
a (Fulcuini verba sunt) civium Veronensium inso- aGeorgio Colvenerio cuin nolis edita. Idem scripsit
« lentiam, simulque suspectam habens innatam illis Chronicon, vere aureum. de rebus gestis ab anno
« perfidiam, rfe reditu agitabat. » Mittit igitur ad nongenlesimo decimo nono usque ad anuum non-
abbalem librum, quem inscripsit Conflictuin duo- C gentesimum sexagesimum sextum, quo ct obiit.
rum, dicens in co fluctuare se utrumne reverti de- Chronicon istud P. Pithoeus 1388 primus Parisiis
bcat an. non. Reversus in Belgium, in Alnensi inter Scriptores XII cosetancos rerum Francicarum,
monasterio quod reliquum fuit vita? egit, ct Na- et postea Francofurtcnscs !3'Ji evulgarunt. Henricus
v
murci anno J74 decessit.
(
Bunderius, Dominicanus Gaiulensis, qui anno lo. >'>
Veronapr&sul, sedterRatherius exsul vixit, in suo Indice librorum manuscriptorum per
Belgium vicinasque provincias cnumerat el alia
Corpus Lobium est dclatum, et in tcmplo S. Ursmari
Flodoardi opera, haclenus mihi non \isa, his ferc
conditum.
verbis, Flodoardus presbyter scripsit De trium-
(81 9j Wandalbertus, monachus Pruniensis, aevo
phis Italicis martyrum ct confessorum mctrice ,
Lotharii imp. floruil, Martyrologium hcroico car-
libros quindecim, manuscriptos Treveris in summo
mine concinnavit, quod primo Bedae tomo legi
templo De triumphis Christi ct sanctorum Palce-
;
boc titulo,- Ephemeridis Bedw, multi censcnt.
stince, metrice, libros tres manuscriptos ibidem ;
Scripsit Vilam ct miracula S. Goaris, a Surio vi Ju-
tcrtio De triumphis Christi Antiochix ge&tis, mc-
lii edita.
Windichindus,
trice libros duos
, manuscriptas, ibidem Qu«
(820) al Witiehindus , nalione
scripla si adhuc cxstent, utinam quis in lucem pro-
,

Saxo, monachus Corbeiae Saxonicae scu Westfalicae,

fcrat! Votum adimplevimus. Edit.
scripsit libros tres de rebus Saxonum, in quibus
(823) Adelmuin (Bellarmino Anthelmum, Pitseo
res gestas Henrici I ef Othonis Iimperatorum com
Adhelmum) hdc capile memoratum esse eumdem
memorat Exsianti. typisediU
r
furli .iii
1377,
i
ct
r> n ilu
alibi. Dcsinit
.1 1 n Olhonis
in1 11111*
11n hi
obilu,
1
hoc
irvr>
1 1 1 1 1
i
1 11 1 .. S _! ' ..
'
. <-
cx iis quaa idem Pitseus libro De scriptoribus An-
esl in gc:>tis anni nongontcsimi terlii, quo lemporc
gli.i! narrat. Fuit autera primum abbas, ct postca
eliam floiuit.
cpiscopus apudsuos, carmine, prosa, Latine, Graece
(821) Bruno Othonis imp. frater germanus,
I
doctissinnis, juxta versiculum :

Ratherii superiorc capitelaudali discipulus, Coloniie

archiepiscopus, et Lotharingise universse, hoc est, Aldhelmus cecinit millenis versibus odas.
tam superioris scu Moselianae, quam inferioris seu Scripsitque inter alia librum contra errores Brilo-
Ripuarise Lotbaringiae dux ab Othone fratre renun- num Scotorum. De celebralione Paschalis; (|uo
et
tiaius, anno nongentesimo sexagesimo quihto vivere libro multos ad saniorem mentem revocavit; ui
desiit. Vilam cjus a Surio dic xu Octob. cdilain, Beda lib. v. Histor Anglic. n irrat. Scripsil item De
scripsit Bogcrus sive Rotgerius, monachus Benedi- virginitate librum iinum. solula orationc, Parisiis
ctinus ad S. Pantaleonem Coloniae, qui Brunoni co- a Sonnio L>7(i editum De laude virginum, versu
;

Bevua iini. Fastos nostros Belgicos xn Oct, le heroico, librum unum, Ingolsladii a Canisio 1008
(822) Flauvaldus, Petro Pitho?o et aliis passim evulgatum; De gestis sanctorum; /Enigmatum ver-
Flodoardus, presbyter et canonicus Ecclesiae Re- sus mille, ci ;ilia plurima, quae mss. latenl in An-
mensis, deindc monachus et abbas co nobii S. Re- gliae bibliothecis. Obiil anno salutis septingcntesimo
migii in urbc Remensi, libris quatuor conscripsil nono. Sic fere Pitseus. Vita ejus exstal apudSurium
iium Remensium, Bive Histonam diexxvmMaii. I>c eodem cl Bellarminus in Cal
Ecclesue Remensis. quaa pertingit usque ad annum sub iniiiuni oclavisseculi, a ipio (utet a 1'usco)
Ghristi nongentesimum quadragesimum octavum. vocatur sanctus
estque Lutetia: 1011 a .lac, Sirmondo el Duaci 1G15 (821) Vide ud Trilncm, C. 183.
 ,

577 LIB. DE SCRIPT. ECCLES. 878

thiam, divina et vera opponcntem; tertiam Phrone- \ de quibusdam quaestionibus; scripsit sub sua e&
sim, a prudcntia piclam, per quam dubia examinan- Adelboldi episcopi persona dialogum de dissonantia
tur. Theodulus interpretatur Dci servus. Titulus Eccicsiae, de advcntu Domini. Congessiteliam con-
hujus libri est : Ecloga Theoduli. Hic sub clcricali tra Ratbertum (828) multa catholicorum Patrum
norma obiit immatura morte, et ideo librum suum scripta de corpore et sanguine Domini.
non emendavit. Cap. CXXXIII. Adclboldus (889), ex clerico Lo-
Cap. CXXXV. Haymo (825) exposuit totum Pau- biensi (830) episcopus Ultrajectensis, scripsit Vitam
lum apostolum , Apocalypsim , Isaiam , Cantica secundi Henrici imperatoris, et in utraque littera-
canticorum, et alia; sed omnia ad omnes non per- tura plurasui monumenta reliquit posteris.
venerunt. Cap. CXXXIX. Abbo Y83I) abbas Floriacensis,
Cap. CXXXVI. Fulquinus (82(5), abbas Lobiensis, quantum valuerit in utraque scientia, oslcndit, cum
scripsit Gesla abbatum Lobiensium, subintroducens super calculum Victorii commenlatus est. Marlyr
per digressionem plura legentibus utilia. obiit.

Cap. CXXXVII. Herigerus abbas Lobiensis
litterali scicntia ^clarus, scripsit Gesta pontificum
Leodiensium. Scripsit melrico stylo laudabiliter Vi-
tam sancti Ursmari. Scripsit ad Hugonem epistolam
AUBERTI MIR/EI SCHOLIA.
(82o) Haymo Anglo-Saxo, Halberstadensis
scopus, commentaria in utriusque Testa-
prceter
menti libros, scripsit Epitomcn historise sacrae, edi-
tam Colonise 1573, et Romae 1564, cum notis Petri
Galesinii.
(82QJ Fulquinus, seu Fulcuinus, Lobiensis abbas,
scripsit chronicon Lobiense,sive Gesta abbatum Lo-
biensium, quaa mss. exstant Lobii, Tornaci in col-
legio Soc.Jesu, Gemblaci Leodici, et alibi.
anno nongentesimo nonagesimo.
(827) Herigerus. seu Harigerus, abbas Lobiensis,
obiit 1207, ante altare D.Thomaesacrum in S. Urs-
mari templo, a se constructo, sepullus. Scripsit Hi-
storiam seu Gcsta episcoporum Leodicensium.
Exstant ea ms. in veteri codice pergamcnico Leodici
ad S Martinum, cum Notgcri Leodicensis episcopi
ad Werenfridum abbatem Stabulensem praefatione
in qua isla leguntur : a Non moclo S Remacli, vc-
rum ctiam cseterorum nostroe scdis ponl ilificum tem-
pora et gesla, quae undecunque potuere corradi, ad
noslra usque tcmpora collegi » Undc factum ut
qu;e Ilerigeri sunt, Notgero a nonnullis ascribantur.
Verum cum Notgero historia illa nec a Sigeberto
nec a Trithemio tribuatur, neque memincrit illius
Anselmus Legiensis in epistola ad Annonem archi-
episcopum Coloniensem, nec /Egidius, Aureae Vallis
monachus in epistola ad Maurilium abbafem, addu-
cor ut Herigerum iilius historiae auctorem esse cre-
dam. Accedit quod in Alnensi codice ms. Herigeri
nomen praefationi diserte praefigatur, nusquam Not-
geri. Edita est autem Herigeri HistoriaLeodici 1013,
cura Joannis Chapeavilli. Scripsit praeterea Vitam
S. Ursmari, metrice. ms. Gemblaci et Vitam S. ;
Landoaldi, ejusquc translationem libris duobus. He-
rigerum enim illorum librorum quoque esse aucto-
rem, non Notgerum episcopum (cui eos ascribit Mo-
lanus, Ad Usuardum xix Martii) ex veteri ms. Chro-
nico Gandensi constat, in quo ad annum 981 ita lc-IJ
gitur : S. Landoaldi et sociorum ejus miracula
veraciter divulgata, jussu Notgeri pontificis eximii,
sunt collccta, et per Herigerum ejus didascalum ac
musicaa artis perilum, brevitcr quidem, scd salis
discrele ac luculento sermone sunt descripta, et
ipsius episcopi auclorilate, atque sigilli ejus imprcs-
sione roborata, ct Wommaro abbati eoenobii Gan-
densis, omnibusque fratribus fidelitcr sunt missa.
Alibi tamen idem chronographus Gandcnsis (vide-
licet ad annum 9~2) Notgerum auclorem historiae
illius facere videtur, conscriptae cum ex antiquis
libris pcr Norlhmannos et Danos olim ambuslis,
tum ex velerum fide dignorum rclatione. Reliquit ad
(827), Cap. CXL. Aribo (632) archiepiscopus Moguntise,
commenlatus est super xv graduum psalmos.
" Cap. CXLI. Burchardus .833), episcopus urbis
Vangionum quae dicitur Wormatia, magnum cano-
epi- ha^c Herigerus Dialogum de dissonantia Ecclesiae,
Adelboldo cl Herigero interlocutoribus, cxstatque
ms. Gemblaci.
(828) Vidctur hic Iegcndum contra Bertramum,
aut Berengarium. Aut certe memoriae hic lapsus est
Sigebertus.
(829) Adelboldus, natione Frisius, domi nobilis,
cx clerico Lobiensi episcopus Ultrajectinus. scripsit
Obiit inter alia Vitam S. Hcnrici imp. libris duobus, a
Surio editam. Obiit anno millesimo vicesimo se-
ptimo.
(830) Adelboldus itaque ante episcopatum non
monachus, sed clericus Lobiensis fuit. Notent au-
tem antiquitatis ecclesiasticae studiosi, olim Lobii
(ut et apud Vedastinos et Amandinos) non solum
monachos sed et clericos resedisse. Clericorum certe
scu canonicorum Lobicnsium colleffium in S. Urs-
p mari tcmplo, quod nunc cst parochiale, sedem suam
habuit usque ad annum Christi millesimum qua-
dringentesimum nonum, quo inde migravit Binehium
quodest Hannoniae oppidum, secundo milliari a Lo-
bio distans. Notas nostras vide ad Formam institu-
tionis Canonicorum, ab Aquisgranensis concilii Pa-
tribus 816 scriptam, lypisque anno 1638 Antverpiae
publicatam.
(831) Abbo, al. Albo, Floriacensis abbas, in dioeccsi
Aurelianensi, ad Dunstanum Cantuaricnsem episco-
pum, scripsit Vilam S. Eadmundi sive Edmundi,
Anglorum rcgis ac marlyris, a Surio publicatam. a.
d. xx Novembris. Item scripsit versu hexametro,
ad Gozlinum Parisiensem episcopum, libellos duos
Dc obsidione Luteliaa Parisiorum a Northmannia (a)
anno octingentesimo octogcsimo sexto, quos P.
Pithoeus inter Scriptores XII cotelaneos Francicos
publicavil. Item confccit Epitomen de xci Romano-
rum pontificum ex libro Anastasii S. R
Vitis, E.
bibliothecarii. Exslat ea typis excusa, cum ejusdem
Anastasii Historia, Moguntiae 1602, sludio Joan.
Bussei
(832) Aribo, Moguntinus cpiscopus, scripsit com-
mentarium in xv psalmos graduum, ut vocanl; et
obiit anno millesimo tricesimo, aut proxime se-
quenti. Ab islo alius fuit Aribo, Frisingcnsis epi-
scopus, qui S. Corbiniani el S. Emmerammi episco-
porum Frisingensium Vitas lilteris consignavit.
<>
(833) Burchardus, episcopus Wormatiensis, pa-
tria llassus, cum Lobii monachus et diseipulus esset
Olbcrti, posl abbalis Gcmblacensis, « collaborante
lait in Chrohico Sigebertus ad an. 1008 magistro
suo Olberto abbate, viro undequaque doctissimo,
magnum Canonum volumen cdidit, » libris viginti,

(a) Sunt alterius Abbonis monachi S. Germani a Pratis. Vide Patrologia? t. CXXXII, col. 722.
579 SIGEBERTl GEMBLACENSIS. 580

num volumen, quod a nomine ipsius Burchardus \ Cap. CXLV. Chilpericus scripsit probabili subti-
denominatur, multo stuclio composuit, quod tosti- litate librum de ratione computi, anno millesimo
moniis omnium authenlicorum conciliorum, et de- sexto (836 .

cretis Romanorum pontiticum, et scnlentiis omnium Cap. CXLVI. Egebertus (837), clericus Leodien-
pene catholicorum Patrum auctorizavit; cx quo sis, scripsit metrice slylo De aenigmatibus ruslica-

adhuc omnium conciliorum decreta auctorizan- nis librum, primo brevem, sed amplialo rationis
tur. tenore scripsit de eadem re metrice alterum librum

Cap. CXLII. Olbertus (834), ex monacho Lobiensi majusculum.

abbas Gemblacensis. humanse, et ecclesiasticae scien- Cap. CXLVII. Leo Acridanus, Bulgarorum archi-
tiae studio et religionis fervore insignis, nomen episcopus, scripsit brevem libellum per quem tan-
suum aelernavit, Vitam sanclorum Patrum descri- tum vencni mortiferi diftudit, uteo tota Graecia per-
bendo, canlus in honore sanclorum componendo ; iisset, nisi antidoto Romanse auctoritalis et apo-
et eo maxime quod Burchardus episcopus Worma- stolica? fidei vis illa vcneni exstincta fuisset (838).
tiensis ejus magisterio ad hoc cst provectus, ut vita Cap. CXLVIII. Niceta (839), monachus Constanli-
ecclesiasticae utilitati intenderct, et ejus studio, ore nopolitanus, cognomento Pectoratus, scripsit librum
etmanu illud magnum canonum volumen ad com- ad Romanos, quem praetitulavit De azymo, SabbatO,
munem omnium utilitatem ederet. de nuptiis sacerdolum; defendens Graecos, qui de
Cap. CXLIII. Albcrtus, monachus Motensis. scri- fermento sacriticabant, qui cum Judaeis sabbatiza-
psit ad episcopum Historiam de geslis sui tenipo- bant, qui nuptiasacerdotum approbabant.
ris, etsi brevem, tamen ulilem. Cap. CXLIX. Leo 8i0j, ex episcopo urbis Leuco-
Cap. CXLIV. Guido, Aretinus monachus (835), rum quse Tullus appcPatur, nonus hujus nomiuis
post omnes pene musicos in Ecclcsia claruit, in hoc papa Romanus, scripsit epistolam ad imperalorem
prioribus praeferendus quod ignotos cantus etiam Constantinum Monomachum, monens eum ne sine-
pucri et puellae facilius discant vcl doceantur per ret invalescere in imperio suo tot haereses. Graeci

ejus regulam quam pervocem magistri, aut per vi- enim utSimoniaci donum Dei vendebant, ut Valesii

sum [usum] alicujus instrumenti, dummodo sex
litteris vcl syllabis modiUatim appositis ad sex vo-
ces, quas sola musica recipit, hisque vocibus per
flexuras digilorum laevae manus distinctis per inle-
grum diapason, se ocuiis el auribus ingerunt in-
tenlae etremissaeelevationes vel deposiliones earum-
dem vocum.
AUBERTI MIR/EI SCHOLIA.
Coloniae 1538, Parisiis 1549, et alibi cxcusum. Obiit
anno millesimo vicesimo quinto. Buchardum postea
aemulati sunt Ivo Carnotensis ct Gratianus
(831 Olbertus, quartus Gemblaccnsis ac primus
S. Jacobi apud Lcodiccnses abbas, nalus est in Le-
derna villa, Sambrensis pagi continio. A pucro in
Lobiensi monasterio educatus, sub disciplina lleri-
geri abbatis, hincParisios ad S. Germani caenobium
se contulit, deditqueoperam studiis, et sanctae, quae
ibi fervebat, religioni. Audivit et Fulbertum, Carno-
tensem episcopum. Demum Buchardum, Worma-
tiensem postea episcopum, Lobii sacris ipse liiteris
erudiit. Obiit Lcodici anno 1 iS, sepultus in D.1
Jacobi ecclesia. Scripsit llisloriani Veteris et Novi
Testamenli; item Vitas aliquot sanctornm; in his
Vitam S. Veroni confessoris, roganlc Raginero
Hannoniae comite, quae cxstat ms. Montibus apud
Franciscanos in Annalibus Jac. Guisii, et alibi
(835; Guido, monachus Aretinus, anno millesimo
vicesimo secundo, novo ct compendiosiori musicae
generi initium dedit, nolis illis scx. quibus hodie
utimur invenlis, ul Baronius in Annalibus supputat.
At Sigebertus in Chron. ad annum 1028, id refert.
Hoc ipso Bseculo undecimo vixit Glaber Rodulphus,
supra a Sigeberto cap. 50 inter Scriptores saeculi
vi, nescio qua de causa, recensitus. Puil auicm
Glabcr piimuin Antissiodori ad S. Germaniini, poslca
Cluniaci monachus; et ad Odilonem abbatem Clu-
niacenseni libris quinque descripsil Historiam Fran-
corum, ab ainio nongcnlcsimo vel potius millcsimo
usque ad annum 10*5, quo et vixit. Glaber porro
cum Helgaudo, Sugerio, Rigordo, Guillelmo Bri-
tonc, Guillelmo Nangio, et aliis rerum Francicarum
hospites suos castratos etiam ad episcopalum pro-
movebant, ut Nicolaitae nuptias sacerdolibus conce-
debant, ut Donatista? jactabant csse in sola Graecia
orthodoxam Ecclesiam, ut Severiani dicebaut male-
dictam esse legem Moysi, ut Pneumatomachi pro-
<- j
fessionem Spiritus sancti abscindebant a Symbolo,
ut Nazareni Judaismum observabant, parvulos mo-
sub Capctica regum stirpe scriptoribus, cx biblio-
theca P. Pithcei, typis Francofurtensibus 1596 pri-
mum in lucem est datus.
(836) De eodem Sigebertus in Chron. ad an-
num 1005.
(837) Idem Egebertus (Trithemio Eckebertus) nisi
fallor, Vitam S. Amoris Aquitani confcs-
scripsit
soris, Belisiaj propc Tungrorum urbem, in dicecesi
Leodicensi, quiescentis. Exslat ms. ln monasterio
S. Laurentii ad muros Leodicenses el alibi.
(838) Baronium in Annal consule.
(839) Niccta Pectoratus, presbytcr et monachus
ccenobii Studiensis in urbe Constantinopolitana,
scripsit libellum contra LatinosDc Azymis. Sabba-
torum jejuniis, ct nuptiis saccrdolum; qucm cum
cpistola Michaclis palriarcbae Constantinopolilani,
supcr eodem argumenlo scripta, Canisius tomo VI.
Lectionis antiquse publicavit, addito antidoto, hoc
» cst Responsione Humbcrti cardinalis ad utrumque
libellum.
(840) S. Leo, ex Tullonsi in Lotharingia episcopo
ponlifex maximus, illo noniine nonus, scripsit nd
Michaelcm Constantinopolilanum et Leonein Acri-
danum, episcopos, insignem libellum seu polius
epistolam contra errores Graecorum Scripsit insupcr
ad Conslantinum Monomachum imperatorem Graeco-
rum, et alios multos epistolas varias, quse in lomis
Conciliorum el apud Baronium in Annal XI legun-
tur. Ejusdem Homiliae el Sermoncs Lovanii 156
Coloniae 1598 prodierunt. Obiil anno millesimo quin-
quagesimo quarto, ut Lamb. Scafnaburgiua el Baro-
nius supputant, aut anno proxime aequenti, ut
Wibertusin Vila ejusdem Lcoiiis tradit.
581 LIB DE SCRIPT. ECCLES. 582

rientcs prohibcbant baptizari ante octavum nativi- 4 Monomaclio imperalore, rcposila sunt in archivo
tatisdiem; muliercs in partu vel menstruo pericli- Conslantinopolhanae Ecclesiae.
tantcs communicari, vci, si paganae essent, prohibe- Cai>. CLIl. Anselmus, Remensis monachus, scripsit
banl baptizari, Latinos in nomine sanctae Trinitatis Itinerarium noni Leonis papae a Roma in Gailias ;

baplizatos rebaptizabant. ct ipsi sacrificantes de ob hoc maximc, ut notificaret quanta auctoritate

fermento vocabant Latinos Azymitas, et claudentcs Remis, vel in aliis urbibus synodum celebraril
;

eorum ecclesias, eos persequcbantur. Tot et tanlas quantasubtilitate et justitia examinaritcausas eccle-
haereses volens Leo papa exstirpare de Graecia, siasticas ;
qua discretione peccantes correxerit ;

scripsiteliam ad Michaelem patriarcham Constan- quomodo ei virtus Dci cooperata sit. Quod satis
tinopolitanum, eum super his omnibus arguens, et patuit in una causa Remcnsis synodi, ubi dum
praeler caetera, quocl se universalem palriarcham episcopus Frisingensis contumaciter agerct contra
appellaret, et Ecclcsiam Constanlinopolitanam prae- apostolicam auctoritatem, rcpcnte in oculis omnium
poncret Ecclesiaa Romanae, eamque in filiis suis obmutuit,
analhcmati/.aret. Super his seripsit etiam ad omnes Cap. CLIII. Almannus ;8i2-3) Grammaticus, ex
primatcs episcopos Africaa,Numidiae,iEgypti, Italiae, r> clcrico Lcodiensi cpiscopus Brixiensis, scripsit ad
epistolas lcgcnlibus utiles. Scripsit super his ctiam Bcrengarium Turoncnsem clericum
, epistolam, ,

ad Gracos librum loculento sermone, evangelicis et arguons eum quod sc divulscrit ab unitale catholicie
canonicis lestimoniis desiruens eorum cnores, ct Ecclesiae, dogmalizando ct verbis et scriptis quod
calholicae Ecclcsiae fidcm astruens. Al si quis allen- corpus et sanguis Christi, quod quotidie in univcisa
dat cantus in honorc sanctorum ab eo compo- terra in altari immolatur, non sit verum corpus
sitos, eum primo Gregorio papae merito compa- Chrisli, ncc verus sanguis Chrisli, secl iigurj et
rabit. similitudo corporis ct sanguinis Christi. Scripsit
Cap. CL. Humbertus (841), monachus Tullensis, super eadem rc epislolam ad Paulum, Metcnsem
a Leone papa propter scientiam litterarum Romam primiccrium, moncns cum uti ct ipse Berengarium
traduclis, ct cardinalis episcopus ordinatus Romse, communem amicum suum revocaret ab hac prava
missus ab eodcm papa Constantinopolim propler intenlione.

confutandas Graxorum haereses, confulavit scripta Cap. CLIV. Berengarius (844) Turonensis, libe-
Lconis Acridani, Bulgarorum archicpiscopi. Confu- ralium artium et ampliusdialecticae peritia insignis,
tavit etiam scripta Nicclae Pectorati, cumquc in scripsit fastuoso stylo conlra Aimannum «ramma-
praesentia impcratoris Constantini ideo devicit, ut ticum episcopum,nonagnoscens amici corrigcntis
et

ipse Niceta librum suum anathematizaret, et eum ^- benevolentiam, scd dcfcndens suam de mysteriis
manu sua igni injiceret. Et quidquid ibi dixit aut Christi scntenliam. Et quiamulti ad eum vel conlra

fecit, quasi pcr dialogum, sub pcrsona Romani et eum supcr hac re scripserunt, scripsil et ipse ad vcl
Constantinopolitani, scripsit. contra eos, et dum dialecticis sophismatibus contra
Cap. CLI. Paulus, quo interprete usi sunt simplicitatcm apostolicae (idci abutilur, nec sc excu-
Constantinopoli legati Romanae Ecclcsiae, transtulit sare, nec aliosaediticare videtur, quia magis intcr-
de Latinoin Gracum, cooperante sibi filio suo Sma- polatclara quamdilucidat obscura.
ragdo, omnia qu3e Humbcrtus cpiscopus disputavit Cap. CLV. Lanfrancus, dialecticus et Cantua-
ibi aut scripsit ; qua3 omnia, jubente Constantino riensis archiepiscopus, Paulum aposlolum exposuit,
AUBERTI MIR/EI SCHOLIA.
(811) Humbcrtus, ordinis Bencdictini monachus I) cjuravit, et poenitens obiit dic Fpiphaniae, anno
Tullcnsis, a Leonc IX papa cardinalis et episcopus millcsimo oclogesimo oclavo,nonagenarius in teni- ;

Silvae Candidae creatus Constantinopolim ab eodem plo S, Cosniiie apud Turones se|)ullus.Id tradilClau-
legatus anno 1054 cum Frederico, 8. R. E. cancel- dius Robcrtusinsua Gallia Christiana,ubide episco-
lario (post papa Stephano IX) et Pctro Amalphilano pis Andegavcnsibus agil. Conlra Bcrengarium scri-
cpiscopo missus, scripsit Adversus calumnias Mi- pserunt Adelmannus Brixiensis, pauloanle laudatus,
chaolis Constantinopolilani ct Leonis Acridani epi- Lanfrancus Cantuariensis Algerus Corbeiensis,
,

scoporum librum unum, ct Advcrsus Nicetam Guitmundus Aversanus, ct Deoduinus Leodiccnsis,

Pcctoraluni librum alterum. Qui duo libri exstant episcopus quorum opera in Bibliotheca vetcrum
:

apud Baronium in appendice tomi XI Annalium, et
in Bibliotheca vcterum Patrum, itemqueapud Cani-
sium loino VI Lcctionis antiquae.
(842-3) Adelmannus, Sigeberto A/m«?ms,exscho-
lastico Lcodicensi cpiscopus Brixiensis in Ilalia,
quondam Fulborti Caniolensis episcopi, una cum
Berengario Andcgavensi archidiacono, discipulus,
scripsit, adversus cumdem Bercngariuvn, De veri-
tale corporis et sanguinis Christi in Eucharistia,
epistolam valde eruditam Lovanii 1561 cum Lan-
;
franco ct aliis ejusdcm argumenti veluslis scriptori-
bus, a Jo. lllimmcrio editam, itemque Parisiis ot
Colonia: in Biblio heca veteram Pulrum.
844) Bcrcngarius, Andogavensis archidiaconus,
haeresim suam desacramcnto cucharistiae non scmcl
Patrum ct alibi exslant. His addi poterit liugo Lin-
gonensis cpiscopus, nondum odilus, quod sciam
CaHcrum Dooduinus anno niillosimo quadragcsimo
octavo Leodiensibuscpiscopusdalus, annomiflcsimo
sopluagcsimo quinlo vivcre dcsiit. Labilur autcm
Baronius ingeslis anni I035,ib m cditorBiibliothccae
vclerum Palrum, ct alii qui Deoduini cpistolam,
conlra Bercngarium scriplani, atlribuunt Durando
Lcodicoiisi episcopo, quemanno millesimo vicesimo
quinto, adeoque ante haercsim a Berengario publi-
catain, obiisso constal. Error aiitom nalus ost ox
iittera D. singutari, utriusque nominis iniliali. Cospit
autcm Berengarius lucresim suam spargcre sub
anuuni Cbrisli 1035.
 1

583 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 584

et ubicumque opporlunitas locorum occurrit, secun- \ Sabbato in Martio,
vel vel
Octobri prove Junio,
dum lcges dialecticae proponit, assumit. conchulit. niant. Et talcm jejunandi
ritum auctorizant multi,
Scripsit laudes, triumphos et res gestas Guillclmi et maximc Teulones, his Bernonis scriptis.

Northmannorum comilis, qui regnum Anglorum Cap. CLVTI. Arnulfus monachus, excipiens dc
primus invasit. Scripsit invectivas contra feren- Proverbiis Salomonis convenientiores scntenlias,
garium Turonenscm epistolas, refellens scripta ejus et lilleram ct Allegoriam metrico lepore scripsit et
de corpore et sanguine Christi Jesu. QuiBerengarius digessit.
a Nicolao papa Romae in concilio nonaginta trium Cap. CLVIII. Marbodus 8>7), Redonensis episco-
episcoporum adeo convictus fuit, ut ipse suis mani- pus, Cantica canticorum ad integrum exposuitme-
bus ignem accenderit, et scripta sua combusserit, trico lepore, et litteram et allegoriam exornans.
jurans se non ampliustalia dicturum, non docturum, Scripsit melrice passionem S. Laurentii (848).
non scriplurum. Quia tamen, neglecto juramento, Scripsilmetrice passionem Theb;eorum, quasi pedi-
postea scripsit contra praefatam synodum, contra bus valens in sententiam Eucherii Lugdunensis
calholicam veritalem, contra omnium Ecclesiarum episcopi,quieam urbana prosascripserat ad Silvium
opinionem, etnominalim contra Humberlumcardina- fj
episcopum.
lem Rom. episcopum, Lanfrancus ad ea rescripsit, Cap. CLIX. Marianus Scottus (849), peregrinans
et, posito alternatim suo et Berengarii nornine, pro Christo in Gallias, et factus monachus apud
alterutras sentenlias distinxit (845). Moguntiam, multis annis inclusus, scripsit Chroni-
Cap. CLVI. Berno (846) abbas Augiensis, in cam usquead annum nati Chrisli
a nativitate Christi
humana et divina scientia claruit. Pneterea ea quaj millesimum octogesimum secundum, mira sublili-
de humana scientia scripsit, in quibus cminet hoc tateostendcnserrorem priorum Chronographorum,
quod in arte musica praepollens de regulis sympho- ita ponentiuin nalivitatem Christi, ut annus pas-
niarum et lonorum scripsit, et quod in mcnsurando sionis ejus, quantum ad rationem computi, non con-
monochordo ultra regulam Boetii, sed assensu cordct veritati evangelicae. Unde ipse apponens xxni
minoris Boetio Guidonis supposuit unum tonum annos 11 1 anno ubi priores scribunt fuisse natum
tetrachordohypaton, ct contra usum majorum in Christum, ponit in margine paginae allernatim hinc
ipso tetrachordohypato inseruit utilitersynemmenon. annos evangelicpe veritatis, illinc annos falsae prio-
Sednon praeleribo quod scripsit de jejuniis Qualuor rum computationes, ut non solum intellectu, scd
Temporum, de quibus celebrandis est inter mnltos etiam visu possit discerni veritas el falsilas.
dissonantia dum alii secundum considerationem p Cap. CLX. Henricus, ex scholastico Trevirensi
;

temporum, ad jejunium quartye etsextaa feriae acci- episcopus Vercellensis, scripsit librum sub pcrsona
piunt dies Februarii. vel Maii, vel Scptembris, et Theoderici Virdunensis cpiscopi, ad Hildcbrandum
Sabbato in Kalcndis provcniente terminant jeju- sive Grcgorium papam,De discordia regni et sacer-
nium ; alii vero sine consideratione temporum non dotii, non cum iucre.pans, sed ut seniorem obse-
jejunant nisi quarta et sexta feria jejunii, cum ipso crans et Patrem, et amicabili induclione quasi affe-
ALBERTI MIB/EI Sf.HOLIA.
(845) Honorius IV, 14, de S. E pro regno coelesti, patriam meam reliqui, ct in
(840) Berno, cx Prumiensi monacho abbas Au- Colonia v fcria Kalendis Augusli monachus effectus
giensis, scripsit librum De ofticio miss;e, sivc dc sum. Anno 1058, Padelhruniiaeivilas, cum duobus
rcbus ad missam pertinentibus, cum aliiseiusdem monasteriis, feria vi antc Palmas, igne consumitur.
argumcnlis, Coloniae 1508, Romae et in Bibhotheca In monaslcrio autem erat Paternus nomine, mona-
vetcrum Patruni typis excusurn. In quo lihro cap. 2 chusScotus, multisquc annis inclusus, qui eliam
narrat se Hcnrici II imp. coronationi, per Bcnc- u combuslionem pramuntiabal, cl in sua clusa
dictumVlll factSB, anno millesinio decimo quarlo ambicns martyrium combustus cst. Feria n post
interfuisse. Scripsit itemVitamS. Udalreci, episcopi octavas Paschss, exicns in Colonia, causa orationis,
Auguslani, a Surio iv Julii cdilam. Obiit anno mil- eumdem locum visitavi, ob bonaquse narrantur de
lesimo quadragesimo oclavo. ejus sepulcro ct sic cum abbate Fuldensi Fuldam
;

(847) Marbodus, Redonensis in Britannia Armo-
rica episcopus anno 1096 creatus, demum post xxvn
annos monachus Andegavi ad S Albinnm factus,
anno millesimo centesimo tertio vivere desiit. Ejus
cpistola ad H. Andegavensem episcopum exstat
tomo [IBibliothecse Patrum. Marbodi meminit Hil-
deberlus epist. 89 el 200, item Goffridus Vidoci-
Qensis lih. ii, episl. 2.
(848 De Eucherio Gennad. cap. 10.
[849 Marianus Scotus scripsit lihros trcs Chro-
nicoruui ab initio mnndi usque ad annum C.hrisli
millesimum oclogesimum lerlium, quos continuavil
Dodechinus, abbas S. Dysibodi, usque ad annum
millesimum ducentcsimum. Libel
audin: de sc loquentem in Cbronioo. » Anno mille-
simo vicesimo octavo cgo miser Marianus in pec-
catis fui natus Anno 1052, ego Marianus sa-culum
reliqui. Anno 105( ego Marianus. pcregrinus factus
!
vcni. Anno 1059, cgo Marianus indignus cum Sig-
frido (abbale Fuldensi) a)>ud Virzeburgura ad pre-
shylciatuni consccratus, mcdia Quadragcsima, in
Idus Martii, et feria vi post Ascensionem, u Idus
Maii, inclusus Fuldsa per annos x. Anno 1043,
Annuchadus Scotus et inclusus obiit m Ealendas
Fehruani in nionaslcrio Fuldensi. Supcr CUJUS
sepulcrum visa sunl lumina, et psalmodia audila.
Super quem ego Marianus Scotus \ annis inclusus,
supcr pedes ejus stans, quotidie cantavi missas.
Anno I0C9 ego miser Marianus, jussu episcopi Mo-
gunlinensis abbalis Fuldensis, feria vi anto Pal-
el
ni i
post aunos x nica- inclusionis,
.Nunis Aprilis,
ipsum Marianum solutus dc clusain Fulda, ad Mogunliam veni, et in
festivitate Septem Fralrum, secundoincludor. Anno
1086 Marianus Scotus et inclusus fait Dodechinus
ejus conlinuator) obiit, et apud S. .Martinum sepe-

, litur. »
585 LIB. DE SCRIPT ECCLES. 58G

ctu dolentis, suggerens et omnia quae contra jus \ scripsit marlyrium sancti Cyriaci metrico stylo
legum et fasreligionis eum fecisse et dixisse divul- (835).
gabat loquax fama (850).
Cap. CLXVII. Ivo, Carnotensis episcopus, scri-
Cap. CLXI. Anselmus (851), Lucensis opiscopus,
psit ad Hugonem. Lugdunensem archiepiscopum et
vir litterarumscientia clarus,scripsitsuperJcrerniam
apostolicae Ecclesiae legatum, epistolam non multum
prophetam. Fecit traclatus super Psalnios. Ipse, in-
prolixam, sed multum canonicis et catholicis testi-
defessus cooperator papae Gregorii, scripsit pro eo
moniis auctorizatam, pro dissidio regni et sacer-
contra Guibertum, superordinatum ei ab Ilenrico
dotii, «t pro inusitatis Ecclesiae Romanae decretis.
imperatore, Doctrinam Gregorii VII libro tcslimoniis
Scripsit et ad diversosamicos utiles valde epistolas;
Scripturarum deflorato confirmavit.
composuit etiam insigne volumen canonum (836).
Cap. CLXII. Petrus Damiani, Romante Ecclesiae
septimus levila, scripsit Vitam Edilonis, quarti Clu- Cap. CLXVIII. Anselmus, Cantuariorum archi-

niacensium abbatis. Inveniuntur etiam cpiscopus, scripsit librum De Spiritu sancto adver-
homelise ab
eo luculento sermone conscriptae (852). sus quosdam Graecos negantes Spiritum sanctum
r.r, rrvrrr t /oeo\ r • •
r»
Gsse «qualcm Patri et Filio. Scnpsit et librum
Cap. CLXIII. Anselmus (853), clencus Lemcnsis,
i i
]\ • .-. ,
•
n ^ ..
,;,^;i r„, ln „„„,•(; „ Legiensium, ,-. quem inlilulavit Cur Deus homo et a hum De me-
npsit Gesta pontificum T
ct eo hbro
.
m
•

"J.
.
:

.
;

. .

Vitam Guazonis episcopi veraciter

ditanda Divinitatis essentia, quem intitulavit Mono-
sibi notam plene
logium ; alium similiter de eadem materia, quem
descripsit.
intitulavit Proslogion ; in quorum primo exemplum
Cap. CLXV. Franco, scholasticus Leodiensis, re-
meditandi de ratione fidei, in secundo fides intelle-
ligione et utraque lilterarum scientia nominatus,
ctum quaerens dignoscilur ; alium De incarnatione
quantum valuerit scribendo notiticavit poslcris.
Verbi, ad Urbanum papam ; alium De peccato ori-
Amatores scientiae saecularis taxent ejus scientiam
ginali et conccptu virginali ; alium De veritate,
ex libro quem scripsit, ad Hermannum Coloniae ar- alium De libero arbitrio, alium De easu diaboli,
chiepiscopum, dequadratura circuli, de qua Arislo-
alium aliis quantitate minorem De pane sacrificii
teles ait : « Quadratura circuli, si est scibile, scien- contra Graecos. Scripsit ct volumen grandiusculum
tia quidem nondum est. » Ob illud vero scibile con- meditalionum, vel orationum alium librum intro- ;

ferant, vel etiam praeferant eum saeculares philoso- ducendis ad dialeclicam admodum utilem, cujus
phi, nos laudamus eum, quia divinae Sciplurae in- initium est : De grammalica, etc. Quiejus notitiavel
vigilavit, el plura scripsit, ut de ratione computi praesentia usi sunt, eum etiam alia plura scripsisse
librum unum, et alia quae ab aliis habentur (834). dicunt(837)
CLXV. Bernardus, monachus de genle Saxo-
C.vp.

num, scripsit luculento quidem sed amaro stylo, ad Cap. CLXIV. Bernardus, Ultrajectensis clericus,

Harduinum, Magdeburgensem, archiepiscopum, li- super Eclogas Theodoli commentatus, divinas

brum contraHenricum,quartumhujusnominis impe- historias ctsaecularoe fabulas allegorica expositione

ratorem, cujus solius verba sufficiunt omnibus ad dilucidavit (858).

intelligendum quam gravis et odiosus fuerit ipse

Cap. CLXX. Tlieodericus (859), monachus et ab-
imperator Saxonibus
bas Sancti Trudonis, Vitas sanctorum Bavonis,
Cap. CLXVI. Gunterus, monachus Sancti Amandi, Trudonis et Rumoldi urbaniore stylo melioravit, et
AUBERTI MIRyEI SCIIOLIA.
(850J Baronium consule ac miraculorum S. Lamberli praeconcs, videli-
vilse
(8ol) 8. Ansclmus, palna Mantuanus, ab Alcxan-
Godescalcum canonicum Leodicensem, Stepha
cet
dro II episcopus Lucensis
crcatus, ac dcinde, cum num episc. Leodiccnscm, a Sigeberlo
geberlo supra caput
capu
in monasterium se subduxis.sct, lo
io VII ad -^ r.xxv memoratus, Nicolaum canonicum Leodiccnsem,
episcopatum rcvocalus, morum sanclitate ac mira- L' ct Renerum rnonachum ad S. Laurcntium
prope
culis clarus, ad superos transiit anno millesimo
Leodicum. Ex hisGodescalcus annoscptingentesimo
octogesimo sexto. Scripsit libros duos contra Gui- septuagesimo lloruit Stephanus cpiscopus anno ;
bertum antipapam,pro defensione Grcgorii Vlllcgi nongcntcsimo viccsimo obiit Nicolaus anno millc-
timi pontificis Romani, qui exstant apud Canisium simo centesimo viccsimo claruit ct Renerus circa ;

tomo VI Lectionis antiquae. Ejusdem epistolaelegun- annum millesimum ccntcsimum tricesimum vixit.
tur intomis Conciliorum ct alibi. Quiescit Mantuae;
(854i Vivel.at an. 10G0.
Marlyrologio Rom. xvm Martii ascriptus. |855] Fastos nostros Belgicasxvi Junii consulc.
(832, Honoriusiv, II, dc S. E. 856) Bellarminum in Catalogo, ct Baronium in
(833) Anselmus, Leodiccnsis canonicus in calhe- Annalibus consule. Ivonis Epislolas Lutcti;e edidit
drali S. Lamberti basilica, scripsit ad Annonem Co- Franciscus Jurclus cum nolis
lonicnsem archiepiscopum Gesta cpiscoporum Lco- (857
v

Honorius iv, 15.

dicensium, a temponbus Theodardi episcopi, qui 18) Vidc supra, cap 154.
S. Remaclo immediate successit, usque ad sua tem-
(859) Theodericus, ex monacho Gandavensi, ad
pora, hoc est usquc ad Wazonis episcopi obitum, S. Pctrum abbas Trudonensis in dioccesi Leodi-
qui inannum 1048 incidit. Anselmi Hisloria, cum censi, scripsil Vitas SS. Bavonis, Trudonis, Ru-
aliis ejusdcm argumenli, 1(512 edila est Leodici stu- moldi,et Landrycdie, abbatisste Belisiensis, a Surio
dio Joannis Chapeavilli, vicarii gencralis Leodicen- editas itcm Vitam S. Amalbergae virginis Tami-
:

sis, qui Anselmo subtexuit quatuorauctores vcteres, siensis, quac apud meet alibi ms. exstat.

Patrol. GLX. 19
587 SIGEBEHTI GEMBLACENSIS. 388

jleganti ingenio multa breviter quidem, sed lauda- \ et a consueludine Leodiensium discordant. Descri-
biliter metrice scnpsit. psi heroico metro Ecclcsiaslcn, quem opcre stroma-
Cap. CLXXI. Sigebertus (8G0), Gemblacensis mo- teo tripliciter digcssi, ad litteram, allegoricc, my-
nachus, multa scripsit opuscula Melis positus in thologice. Imiiatus Eusebium Pamphili, qui primus
prima aetate in ecclesia Sancti Vincentii, ad in- apud Graecos Chronica tempore Abrahae digcssit,

struendos pucros. ScripsiVitam Theoderici episcopi, ipsequoque a loco intermissionis ejususque ad an-
conditoris ipsius ecclesine et abbalia', in qua etiam num 1111 omncm consequentiam temporum, et re-
per digressionem laudem ipsius urbis heroico me- rumgestarum, quanta polui styli temperantia, ordi-
tro declamavi. Scripsi Passionem sanclae Lucise, navi. Cum diligenter Bedam De tcmporibus relege-

qufe ibi rcquiescit, alcaico metro. Quibusdam ctiam rem, et abeo notam ironiae Dionysio cyclorum scri-
reprehendentibus illam sanctae Luciae propheliam, ptoriinfligi viderem, quia male dispositis annis Do-
Annuntio vobis puccm Ecclesise Dci datam, Diocle- minicae passionis, in lcrminis paschalibus contraire
per omnia vidcretur Evangelio Joannis, dignummihi
tiano ejecto de regno suo, et Maximiano hodie
mortuo, respondi diligenter considerata temporum visum altiusrepetendo,omnem dimovere nubem
est,

crroris, e t verum diligentibus infundere lumcn veri

ratione, et rerum veritate. Scripsi nihilominus ser- ^
quo translatio- ' tatis. Siquidem Marianus Scolus, vir suo aevo long
monem' in laudem ipsius virginis, in

nes ipsius a Sicilia in Corfinium, civitatem Italiae, disertus, hoc idem ingressus erat, et Chronicam
et a Corfinio in Melim, urbem Galli;e, ordinata tem- suam texens a nativitale Christi usque adslatum sui

porum consequentia, digessi. Scripsi Vitam Sige- temporis, hinc annos Christi juxta fidem Evangelii,

bcrti regis, conditoris ecclcsia 1 et abbatiae Sancli inde a regione juxta Dion\sium ordinaverat, ul dili-

Martini, extra civitatem Metcnsem sitfe Hegressus gentiae lecloris paterel quantum ipse Dionysius a

ad monasterium Gemblacense, scripsi Passioncm verilale Evangelii deviarct Ego autem, considerans
fautores Dionysii semcl imbibila non levilcr dcscire,
Thebaeorum, patronorum nostrorum, heroico, car-
mine. Scripsi Vitam sancli Guiberti confcssoris, ita cautelam ingenioli mei asqua lance libravi, ut

nostrae Gemblacensis, dc qua medius horum inccdens omnes annos ab origine

fundatoris ecclesise
excerpsi lectiones, competenti ordine in ejus depo-
mundi decursos, vcl in fulurum decursuros, inscri-

autem musica antiphonas et rcsponso- pta ralione juxta Hebraicam verilatem, colligcrcm :
sitione ; arte
Guiberlo mellificavi. Scri- scilicet per cyclos lunarcs, qui novcmdecim annis,
ria de sanctis Maclovo et

abbatum Gemblaeensium Vitas sanclo et per cycios solares, qui xxvni annis clauduntur,
psi et Gesla ;

ium Maclovi etTheodardi urbaniorestylo melioravi et pcr alterum multiplicati magnum cyclum quin-
Vitam quoquesancti Lantberti cum inprimis urbane ^ gentorum triginla duorum annorum conficiunt : li

Henrici archidiaconi et neatim distinctis hinc indc annis Adie, cpactis con-
meliorassem, postea rogalu
currcnlibus terminis paschalibus, diebus Dominicis
decani ecclcsia; sancti Lantberti, defloravi compara-
juxla consequentiam rerum, eadem via incedens qua
Paschae, Dionysius, sed non
tionibus antiquorum,
quamvis priorem, utpole simplicem, quidam magis cisdem vesligiis. Quod diligens lector facile invc-

amplcctantur, ct curiosius transcribant cst cnim ;

niet, si curiosus fucrit. Et quia decem magnis cy-
clis, qui singuli quingcntis xxxu annis conslant,
sensu apertior ct verbis clarior. Hogalucliam prae-
rcspondi cpi- opus omnc dislinxi ipsuin librum hoc titulo pra3-
dicti viri, validis Palrum argumenlis
quam scripsit ad Herma- notavi, ut Decemnovennalis voce.tur. Prologum eiiam
slola; Hildebrandi papae,
potestatis regiae ca- inmorcm dialogi auteposui, quem tribus tomellis
num Mctensem episcopum, in

Ilenricum apologiam, divisi, indicans, sub persoua interrogantis et re-

lumniam Scripsi ad ipsum
missas conjugaloru.n spondcnlis, intenlionem et ulilitatem ipsius operis,
contra cos qui calumniantur
sacerdotum. Ipso eliam rogantc, respondi epistolae el ad quam partcm philosophise pcrlineat, scilicet

ad physicam. Subjunxi ctiam utiles regulas inve-

Paschalis papse, qui Leodienscm ccclcsiam, a'quc ut
Cameracensem, a Hoberto Flandrensium comitc ju- niendi annos, ct tcrminos ct indictioncs, secundiiin

bebatpcrditum iri. Nihilominus ipso posccnle rc

" disposiliones ipsiu*. Imitatus cliam Hieronymum et

spondiTrcvcrcnsibus de jejunio Quatuor Temporum, Gennadium, scripsiullimum hunc libellum De illu-

qui regulas cujusdam Bernonis, secundum allego- Btribus viris, quantum nolilia meae investigationis

riam, ut sibi vidclur, benc concinnatas, observant, exquircrc polui.

AUBERTl MIH.F.I SCHOLIA.

(860) Sigcbertus, Gemblacensis in Brabantia mo- bertus, pontificibus plus aequo fuerif infensior Unde
nachus, ordinis s. Benedicti, prima aetate Hetis, in quae conlra Paschalem scripsit, ul el
Gregorium el

cumobio S. Vinccntii, multos erudiit, multaque alia, vetilae sunl lectionis. Sigebertum refutarunl
scripsit, Fulcuino Lobiensi abbati familiaris. Gem- Anselmus epist. ad Guillelmum abbatem, quae esl
blacum rcversus, dcnium Betate grandis diem supre- numero octava; Baroniusin AnnalibusjBellarminus
mum obiit ni Nonas Oclobris anuo 1112, apud suos in Calalogo ct in Controvcrsiarum libris Vide el
conditus. Notot vero lector in ea incidisse tempora Prolegomena quae prsefixi Chronico Sigcberti, ad ii-
Sigebertuffi qnibus Ecclesia et respublica Christiana dem aulographi a me comparalo, el Verdussianis
maxime turbala fuit, ob dissidium inter Bomanos typis Antuerpiae anno 1608 edilo Quas quidem edi-
genuina, utpotc libera a nugia ac qui-
ponliflces Gregorium VII>tfrbanumIlel Paschalemll tio sola csi
cx una partc, el inlcr llcnricum IV imp. cx allcra. squiliis Qalfadi Mommetensis seu Asaphensia, quas
Quo faclum esl ut imperatoris parles seculus Sige- inaliis omnibus editionibua inspersea loguntur.
 LIB, DE SCRIPT. ECCLES. 590

INDEX SCRIPTORUM [CCLESIASTICORUM QU! A SIGEBERTO GEMBLACENSI

MEMORANTUR.
,\ Euslathius interpres, 21
Abbo Floriacensis abbas. cap. 139 F
Adamannus Huiensis abbas. 64 Faustus Casinensis. 32
Adelboldus Ultrajectcnsis cpiscopus. 138 Ferrandus Carthaginensis diaconus. 29
Adclmannus Brixiensis episcopus Flodoardus historicus 131
133
Adelmus. Vide Adhelmus. Florus. 92
Adrevaldus Floriaccnsis. 100 Fortunatus. Vide Venantius. 45
Adrianus papa. 79 Franco Scholasticus Lcodiensis. 164
Aimoinus historicus. 101 Freculfus Lexoviensis episcopus. 90
Albertus Metensis monachus. 143 Fulcuinus Lobiensis abbas. 136
Alcimus. Vide. Avitus. 22 Fulgentius Ruspensis episcopus. 28
Alcuinus abbas. 83 G
Alitgarius. Vide Halitgarius. Gennadius Massiliensis presb. 30
Aldhelmus Malmcsburiensis. 60 132 Glaber Bodulphus. 50
Almannus. Al. Adelmannus. 133 Godelbcrtus presbyter. 23
Almannus Allvillarensis. 98 Gophilas Gothorum episcopus. 8
Amalarius. Al. Attularius. 87 Gregorius I papa. 48
Ambrosius Aulbcrtus. 91 Gregorius 11 papa. 74
Amphilochius Iconiensis cpiscopus. 7 Grcgorius III papa. 76
Anastasius bibliothecarius S. R. E. 103 Gregorius Turonensis episcopus. 144
Anastasius Sinaita. 42 Gunlerus monachus S. Amandi. 166
Angelomus Luxoviensis. 86
H
Anianus. 70
Anselmus Canluariensis episcopus Halitgarius Cameracensis episcopus. 122
168
Anselmus Legiensis. Haymo Ilalberstadensis episcopus. 133
163
Anselmus Lucensis episcopus. Herigerus Lobiensis abbas. 137
101
Anselmus Remensis monachus. Hilduinus abbas S Dionysii. 82
152
llincmarus Remensis episcopus. 99
Arator poeta. 38
HucbaldUs Einonensis. 107
Aribo Moguntinus episcopus. 140
Arnulphus monachus. Huenricus Vercellensis episcopus. 160
137
Humberlus cardinalis et cpiscopus. 150
Atlularius. Al. Amalarius. 83
Audocnus Rothomagensis cpiscopus. 58 I

Avitus Vienncnsis episcopus. 22 Idaiius Lemicensis episcopus. 1S

Aurelianus Remensis clericus. liO 51
Isidorus Cordubensis episcopus.
Auxilius dialoeista.
g 112 55
Isidorus Hispalensis episcopus.
B 167
Ivo Carnotensis episcopus.
Beda. 68
J
Bellator prashyter, 88 36
Benediclns Casinensis abbas. 61
Joannes Basilianus.
r
U Joanncs Damascenus. 75
Bcnedictus Francus abbas. 62
Joannes diaconusS. B. E. 100
Berengarius Andegavcnsis. 154
Joannes Erigena. 94
Bernafdus monachus Saxo. 165
Joanncsminister S. Pauli. 2
Bernardus Ultrajectensis, 169
Joannes Scotus. 65
Berno Augiensis abbas, 156
Joannes subdiaconus S. R. E. 116
Berlramus. 93
Jonas Luxoviensis. 61
Boetius consul Romanus. 37
Jornandes Gothus episcopus. 33
Bonifacius episcopus ct poeU. 121
Julianus Pomerius. 54
Burchardus Wormaticnsis episcopus. 141
JuiianusToletanus. 56
C Justinianus imp. *9
Caesarius Arelatensis cpiscopus. 11!)
Carolus Magnus imnerator. 81 153
Lanfrancus Canluariensis episcopus.
Cassiodorus consul. 40 120
Laurenlius Mellifluus.
Ceolfridus Scolus abbas. 67 147
Leo Acridanus episcopus.
Cbristianus Druthmarus. 72 59
Lco II papa
Chrodogandus Metcnsis episcopus. 78 149
Leo IX, papa.
Claudius Ciassitanus abbas. .1 1 57
Leontius Cyprius episcopus.
Colunibanus Luxoviensis abbas. 60 5
Linus, papa.
Cyrillus Alexandrinus episcopus. 24 126
Luilprandus Ticinensis.
I) 93
D Lupus Servatus.
Dionysius Areopagib. 4 M.
Dionysius Exiguus abbas, 27 Macer poet i. 13
Dvnamius Patricius. 114 Marbodus Redonensis episcopus. 158
E Jlarcellus discipulus S. Pelri, . 1

Egcbertus Leodicensis. 146 Marianus Scolus 159

Marcus poela. 33
Eginhardus historicus. 84
Mariinus Dumiensis episcopus. 117
Enchiriades musicus. 109
Maximus episcopus. 113
Ericus monachus. 104
39 Michael imperator Constantinop. 96
Eugippius abbas.
Milo Elnonensis monachus.
103
Evodius Uzalelis episcopus. 15
«91 SIGEBERTl GEMBLACENSIS. 392

Rodulpbus. Vidc Glabcr. 50

Nicela Pectoratus 44 Rogerus monacbus. 430
Nicolaus papa. 402 S
Notgcrus abbas. 408 Sedulius poeta 6
Sigebertus Gemblacensis. 474
Odo Cluniacensis abbas 424 Sixlus episcopus 47
Olbertus Gemblacensis abbas. 442 Smaragdus abbas. 218
Orentius poeta. 34 Socrates historicus. 40
Osius episcopus. Sozomonus historicus. 41
P Stephanus Lcodicensis episcopus. 125

Pascbasinus Lilybaetanus episcopus. 25 T

Paschasius diaconus S.R. E. 17
Tfiodericus Tnuloncnsis abbas. 170
Pascbasius Ratbertus. 97 Theoilolus Italus. 434
Paterius notarius S. R. E. 43 Theodertus Cyrensis episc. 9
Paulinus Nolanus episcopus. 44 Theodorus Scotus archiep. 63'
Paulus diaconus Aquileiensis. 80 Theophilus imp. Conslanlinop. 96
Paulus interpres. 454 Thomas /Enigmaticus. 433
Paulus Neapol. diaconus. 69
U
Pelagius diaconus S. R. E.
Petrus Damiani. 402 K Usuardus monachus. 85
Polycrates Epbesinus episcopus. 3 V
Pomponius poeta. 33 Venantius Fortunatus. 45
PossidiusCalamensis cpiscopus. 46 Verus Arausicanus episcopus. 73
Proba poetria. 52 Victor Capuanus episcopus. 20
Protcrius Alexandrinus episcopus. 26 W
Walafridus Strabo. 71
R
89 Wandelbertus. 128
Rabanus Maurus.
427 Windichindus Corbeiensis. 429
Ratberius Vcronensis episcopus.
Regino Prumiensis abbas. 441 Z
Remigius Antissiodor monacbus. 123 Zacbarias papa. 77

SIGEBERTI
GESTA ABBATUM GEMBLAGENSIUM
ET

VITA WICBERTI
(Edidit Prcim, Monumcnta Germanim historica, Script. t. VII, p. 504.)

MOJNITUM.
Sigeberlus, Mcttis in monasterium suum rever- Qspicias, orationem simpKcem, perspicuam, elegantem
sus (861) intra annos 1060 et 1070 ut videtur (862) comprobes. Vtrumque opus eodem fere tempore com\
Vitam Wicberti, fundatoris ecclcsice Gemblacensis, positumesse uidetur,cumincodice autographo Vitam
et Gesta abbatum Gemblacensium composuit. Qua in Wicberti in eadem pagina Gesta.abbatvm Gemblarm-
re pio gratoque in conditores el Patres monasterii sium eadem manu scripta excipiant. Quibus id praw
animo satisfacturus, non solum qua ipse Olberti cipueegit auctor, utgesta Erluini et Olberti abbatum
quondam discipulus prcssens expertus fuerat aut a explicaret. In Erluino sc aniiquiorem Eicharii mo-
majoribus natu didicerat memorios mandavit, sed an- nachi librum sequi profitetur, qui sub Brtuino Gem-
tiqua monasterii monumenta, chartas prcecipue rerum blaciconstitutus Vitam ejus ad Notgtrum Leodienserd
gestarum testes (863) al> imveratonbus, pontificibus episcopum metrice descripsit ; cujus libri pars cum
Romanis, episcopis Leodiensibus aliisque minoriscon- dissipatis et intercisis scedulis periisset, Sigebertui
ditionis personis ccsnobio Gemblacensi comissns in ipsis Richarii verbis usus reliquas particulas prosd
tabulario asservatas consuluit ct majoris fvlci conci- oratione consarcinavit. Prcecipua igitur Kbri pars
lianda gratia libro inseruit. Narrationem ita digcs- Vita Olberti habenda est riri virtutibus et doctnna
sit, utvirum docirinse copia insignem et historicorum (8(>5' prtBcipui, quo abbate Sigebertus monasterium]
bene gnarum (8(ii) aynoscas, rcrum sericm facilcpcr- intravit, aa cujus cxemplum ct pracepta sc confor-

mit.i:
(N(ll)Libcr Dc viris illuslribus ct Gesti cap. il. Vitae Wicherti; c. 13, 14, Geslorum), Liudpran-
(862) Scilicct ante obitum Mvsachi abbatis a. dum, Vitam Chrodegangi, Viuun Joaiinis Gorziensis
4071. jain tum legcrat.
(863) Cf. Gcsta cap. 20. (865) Gesla, cap.63.
(864) Folquini Gcsla abbatum Lobicnsium (c. 43
 . ,

mv, i ,.» ~™
594
»,qo GESTA AddAIUIU
bfcMA GEMBUACENSIUM MONITUM.
ABBATUM onuiULrtunnonjm

SUBSEQUENTIS, qui subsequens olim opus (871)

eessore Mysacho abbute, quo superstite gesta
ejus
excidisse probat. prima pagina vestigia chartae
In
eonscripsit, nisi pauca addidit, et in Vita ejus
non
resumpsit. cujusdam cernuntur, manu sceculi xn exaralcc (8/2;
substitit; nec post obitum ejus slylum inscriplus codici iam tunc
quem- et titulus (873) sceculo xiv
Monstrat id libri ipsius facies (866), et alterum Folio 1-13
temporis anteriora abscissa fuisse prodit.
dum scriptorem, monachum Gemblacensem, reh- abbatum manu Sige-
abba- Vita Wicberti, fol 13-39' Gesta
qua (867) Vitce Mysachi et gesta sequcntium continuatio folt.
871) scripta sunt, Godesculci
tum (868 subjeckse probat. Qui cum nomcn suum
berli
39-57. Panegyricus, quem quominus eidem auctori
haud penitus intercidere voluerii, Godescalcum fuisse
tribuamus nihit obstare videtur, foll. 38-61
explet ;
aperte intelligimus (869) Fuit is, ut ab ipso compe-
Thietmaro abbafe rogante
.

paucis quos foll 62-78 Vilam Maclovii

rimus, Sigeberti discipulus, « unus ex Ultimis Vitce
cum multos ante se prxmisisset », et a Sigeberto scriptam prcebent (875).
post se dimisit, I, IP, III ,
gesta Wicberti capitibus in margine numeri
pnvceptoris defuncti opus ita suscepit, ut ei VIII* lectionum scuicet
addenda IIII3 P. VI*, VII*,
Mysachi, Thictmari, Liethardi et Anselmi in dcpositione
et Yitam ascripti sunt, quas se competenti ordine
constituerel. Primum igitur reliqua Mysachi Cor-
Wicberti excerpsisse Sigebertus scripsd (8/6;.
Tietmari conscripsit, paulo post Liethardi Vitam
ad-
profectce curam
inde a capite recturce, rasurce ab auctoris manu
didit ; lum vero ultima Liethardi acta correcturce recentes
Vitam lib^o impensam, e contra notce et
63 subjecit eodem fere tempore quo et Anselmi perlectum
n hbrum soeculo fortasse xvn tractatum vel
anno 1136 defuncti scribendam susciperet; necreli- " Codex Gemblaci diu asservatus et
fuisse lestantur.
qua Anselmi quibus totum opus absolvit multo post cum bibliothecasceculo xvn
annos fere incendio quo monasterium
addita, sed totam Godescalci opus intra
conflaqravit, periisse visus, anno demum
1714 Hugoe
lioO et 1140 conscriplum fuisse censeam. Epitapluum ab Uffenbacluo com-
cum nomine (877) Comitis sub hasta veniit, et
domni Sygeberti littera initiali distichon deve-
paratus postea in bibiiothecam senatus Lipsiensis
aucloris continet. Proeceptoris sui ad exempum
scn-
nit, ubi eum a. 1825 evolvi; nunc
auiem favore se-
nsit qure ipse expertus fuerat vel ex
documentis au-
natus amplissimi curante V. Cl. Naumann
bibho-
thenticis haurire poterat, eoque laudem
haudmina- transmissum
thecario de re nostra bene merito mihi
rem Sigeberto meretur, quamvis nulla proeter hunc authentica et
exscripsi. Jam igitur Vita Wicberti
Ubrum mcmoria ejus relicta sit, et ea hodie primum quorum nonnisi
libri codex. prima vice integra Gesta prodeunt,
reviviscat Exstat egregius hucus-
in fol. minore vel 8™ longion excerpta vitiis fcre incredibilibus dehonestata
1) membranaceus legebantur. Et dum
qite in Dacherii Spicilcgio (878)
7S foliorum; initio folium unum quod olim primuin licel,
adhcerente, scilicet olim inter folia 6
autographa Sigeberti et Godescalci evolvere
una cum
cditionem accuratissime ad eorum normam
erat ci exegi,
et 7 collocato, periit, in fine complura exciderunt,
prccter ciuod pauca casu omissa
supplevi, e. g. ac-
Ua ut codicis primarii nonnisi fragmentum majus
ccntum prcepositioni a tam per Sigebertum quam
per
nullo
supersit. Sunt omnes fere quaterniones (870), sed
quinionibus Godescalcum addi solitum (879) et rarissime negle-
vel numero vel littera signati, exceptis prater et
ctum. Vocem pneter auctor uterque pter,
foh.lAli atque 21-33 et duernione foll. 58-61 quo
78 prcter scribendo corripit. At in aliis ab invicem dis-
Panegyricus libellus continetur. Folium ultimum
NOLE.
f contractu, meliorarem illam quantulocunque ser-
(866) Fol. 39'.
•867) Cap. 48 et reliqua,
monis cultu. Ego qui jussioni contraire non habui,
opus injunctum exsccutus sum, non quulem ut
volui,
Vitas ab
(868) Thietmari, Liethardi et Anselmi
eodem profeclas esse, praeter scribentis manum quse sodquomodo pro ingenii tenuitate valui. More enim
rusticani fabri qui follibus suftlando el malleis tun-
ipsecapp. 59, 68, dicit comprobant; contra Olberti
dcndo scoriam de rudi massa prcciosi metalli,
clicit
Yitam Sigeberto tribuit c. 63.
conti- utparaliorreddatur operosi artificis manui, oslcndo
(869) Anselmum, Sigeberti et in Chronico quis veht exerccre
aliis splendorem materiei, ut si
nuatorem csse primum suspicatus cram, sed codice paratam suo
vim sui arlificii, inveniat materiam
pcrleclo jam certam rem edicere licet. faciam, scihcet
usui.. Ergo quod facile factu vidctur
(870 Foll. i-6, 7-15, exciso tolio inter fol. 13 et confusa or-
ut superflua demam, vitiosa corrigam,
1

14, 16-23, 34-41, 42 sqq., 50 sqq., 62

sqq., 70
nullo modo
dini reddam, a veritate tamen hystonae
sqq.
recedam, ut nihil novi fecisse dicar, cum vetus
(871) Fortasse Vitam Theodardi
872 Data est a Willelmo quodam cum conjuge tantumlimando ct fricando renovasse videar. •
Capitula 7, 8, 9, memoratu digna continent, sci-
et tilio Hillino.
licctquod Maclovius Brendani abbatis discipulus
(873) Vita sancti gubcrti edita a reverendo doctore
monacho monasterii gemblacensis- cum eo ct ferme centum octoginta hominibus Fe-
navigavit, qui demum
stjgeberto
licitatis insulam quaesiturus
(874) Qualis in SS. T. IV, tab. I (Vita Brunonis patnam m
IV, exhibetur. septem annis inpercgrinatione consumtis
manus correctoris) et T. VI, tab. III,
Wicberti redeunt.
(875) Cum eoclem fere tcmporc ac Vita £)
<',.„.„ „1.1, „.,,,^ nAmnnc;in oit liltor-HO >Vl CTf> hp rl |876>]De viris illustribus.
(876i
et Gesla abbatum composita sit, litteras Sigeberti
I 1 .

(877) In catalogo Christ.

^an Lom et Butgcn
hic sistimus.
SlGEBERTl AD TIETMA- Albers pag. 128, numero 660 signatus ; manu Si-
. 1NC1PIT EPISTOLA
Vita piissimi confcssoris Christi "eb-rti exaratum pnedicarunt, quod Lffenbachius
RUM ABBATEM. haud passus cst (tol. 1, nota cjus
sibi pcrsuaderi
Maclovi, qui etiam Macutes dictus est, diligenter
quantum ad veritatem historke antiquorum slilo manu). ,, _ 0f4 _„_ , .

(878) T. VI, p. 505 sqq., et t 11, 7o9-/69 fol.

p.
erat exarala sed quia minus ordinate digesta, mi-
scd excerpta tantum
;

Editor codicem nunquam vidil,

nus composite descripta, ad hac barbarismis ct so-
lcecismis nimis crat confusa, longo oblivionis et
ncgligcntia' situ adeo latebat obducta, ut quasi nul-
me-
lius auribus digna, jam ab omnium recesserit
moria. Scd considerato quia non oninino
illa naclus, ne de auctore quidem cerlus est, quem
unum esse pul.at ideoque Sigobertum fuisse negat.
Tcxlus corruptionem jam p. 790 ex distichis discis-
sis judicare licet. Et dimidia libri pars
excidit Apo-
;

hodio in bihl.
estimationom precii preciosum metallum, quamvis graphum quo Dachcriub usus est,
0. 4,
regia ParUiensi RCsidu de Saint-Germain, 90.
jaceat rudere terra3 infossum, vel scabredine rubi-
ginis decoloratum, placuit, o vcnerabilis paterTiet- 3, assrrvalur; v. Archiv. VIII, 315.

marc, tuae paternitaii, ut juberes mese pusillilati, ut (879) Ul in Chronico Sigeberli.

inspcclo hystorisetextu, ct pro posse eraso vitiorum
5o:; SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 396

cedunt, ita ut Sigebertus constanter Gemmelacum, \ slro Scriptorum iomo VI. pag. 385 legitur (Supra,
-cunque, tmquam, sed. Godescalcus Gemblacum, col. 239). Scquitur fol. 19 Sigeberti Vita S.Maclo-
-cumque, umquam, s; scribnt Apud Godeseateum vii 884), Miracula ope hujus libri jam primum in
jam Kneolam partibus dissectce, vocis jungendis
et n proferenda dignasunt qucc legantur. Cum ipso
soBCttto xm primum adhibitam reperias. aiterum me- >
congruere videtur
moratu dignum, quod Sigebertus eamd m vocem,Gni- S&j V Korscndoncanus ab Ucnschcnio corrigendo
bcrtus, Guicbertus, Wicbertus, Wichberlus liverse Surii trxlui adhibitus, prseter quod cpistolam Erluim
scribit, quod ubique servandum duxi, Yita> Wicberti subjcctam omisit, et post historiam
1*) Apographa codicis nostri habentur in bibliolh. elevatione appcndicis loco nonnisi caput 3 Miraculo-
Ambiancnsi n- 357, chart., S3ec. xvi, et in Bruxel- rum addit. Ifodic latet.
lensi n. 10292, chart., sac. xvi. Annales no- 3) C. Vindobonensis hist. ccclesiaslicx n. 128, jam
stros T. IX, p. 398, 534. 3469, olim Ambrosianus, a monachis Gemblacensibm
Wicbcrti,
Yita>, qua primum a
Surio (880) male Maximiliano I imperatori oblatus (885), chartaceum
cdita, deinde a Lambecio (881) ope codicis Ceesarei in 4°, circa a. 1500 scriptus cujus primam notitiam
Vindobonensis chartacci emendata et nonnullis ad Lumbecio debemus (8^0 Vitam Wicberti, omissa
;

res Gcmblacenscs facientibus aucta,anno 1685 a Ma- Erluini epistola, excerpta elevalionis (887), Ottonis I
billonio (882) absquc novis subsidiis ct ab Hensche- et Benedicti VII diplomata 888) et fol. 21, narrattol
nio (883; ope codicum Korsendoncani, Ullrajectini ncm dc combustione (889 addita fol. 24
I

ct Trevirensis edita fuit, hcec pratert ia ad- (890) ex continuatione S;<j!i<>ti Gemblacensia
hibui : ]] Librvm Wattenbackius nostcr in usum nostrwn con-
2}Codicem bibl. Casarese Vindobonensis inter Hi- vertit. Accedii ad eum.
storicos eccles n 106, hodie, n. 490 signatum, mem- C Ultrajectinus, qui elevationis historiam con-
branaceum, in 8 vo majore, ssemli xu, quem anno trahit. Eenschenio admanus fuit, s< / hodielatet.
1843 cvolvi, jam vero Watenbachius nosi 4) ' rensis ab Henschenio adhi-
fxcri potuit diligentia exscripsit. Oiim vel s&cu bitus Vitam Wicberti pistola Erluini prabuit
Maximini Treviren.
fuit codcx Sancti et hodie tn bibliotheca urbis Trevirensis n. 1151,
tam Wicberti absquc capitum argumentis Yol. 11, magni legendarii membr., sac. xni halitur;
scriptam, deindc libcllum de elevatione ejusdem, pro- cf. Annales nostros YIII, 600.
logum Sigeberti in miraculis sancti Wicb 5 C. a. Suno editioni swb adhibitus (8,51) hodie
nem ejusdem Sigeberti cum miraculis Wicberti, Gui nullo editionis nostrm incommodo, quam autol
berti junioris narralionem de combustione mom ko inniti debere haud dubitatur. Quare et lectioi
Gemblacensis, subjecto depriori conflagratione textu codicum reUquorum qui indc fluxerunt nonnis\ i

continuationis Sigeberti Gemblacensis qualis in no- raro udduccndas diximus.

?;ot,e.

(880) Dic xxmMaii. (886) Nonnulla indc tvpis dcdit Kollar Annal. I
(881) Commcntar. II. (887) P. 917.
(882) InActisO. S. Benedicti sfeculo V, 299. (888) P. 920.
(883) Acta SS. Maii VI, p. 260. 19) P 926.
(884) Eodem legmcnto hodie codex alius saj- P. 931.
culi xin Vita sancti Gcrmani Pafisiorum episcopi ) codices Vitam Wicberli Hcr sfcldensis
Alii
|

habetur. vc! Guiberti junioris exhibentes el in Ann aiibus no-

(885) Tcslc epigrammate a Lambecio cdilo, Kol- slris indicali a ralione noslra alieni sunt
lar. Anal. t. I, p. 933.

GESTA ABBATUM GEMBLACENSIUM

INCIPIT LIBELLUS DE GESTIS ABBATUM GEMMELACENSIUM.

1. Vitam Erluini, primi Gemmelacensiuni abba-C 2. Venerabilis itaquc Erluinus palris proprii stu"
'"-
tis, Richarius monachus ejus ad Nolgerum, dio litieralis scicntise imbutus documentis, cum in
Lcodiccnscm cpiscopum, mctricc descripsil ; sed :ie- prsasenli seculo ccmerct nil agi uliliiaiis, coepit
scimus quomodo accidit quod, dissipalis et inlercisis cstuare cjus rudis alTeclus, dans operam ut post-
sccdulis, a mcmoria omiiiuin deperiit. Unde nos posi tis vitae lubricse faleramentis, coenobilarura
quasi particulas discissse vestis recolligentes, el sponto conglomcrarelur phalangi, Menia siquidem
quicquid de eo scriptum u))iubi invenimus simul Gemmelacensis coenobii pariter cum domno Wich-
assucnles, fecimus ut sallem liereat silii quasi unius perlo Dci cultore construere viriliter egit, ejus quo-
corpusculi compages. Ne ergo exordium raliunculse que, ut luce clarius agnoscitur, amminiculatione
noslrse ei Bmbiguitate alicujus conjeclurse vacillare cohors monachorum pucrorumque in Domino cora-
vidcatur, verbaipsius Richarii in fundamenli Blabi- muniter degentium conglulinata esl haul exigna,
70S
litatn jaciantur . Oranibus cnim gratus extilil, singularis kaiilatis.

VAIU.E LECTI0N1 S.
"
,M c corr. " hicfolii txpisi reliquia mam nt, sed quid continuerit non liquet nisiprimam paginam\
f

alteram titulolibri et mfatione qu jam fol 13' legitur implctamfuisse credis; quod quumhaud ven similt
/ i

sit,potiusin eampartem inclino ut jam in conficieiido UOw membranam altera parte carentem
adhibitam fuisse statuam.
 598
597
GESTA ABBATUM GEMBLACENSIUM.
prcesens parcus fuerit potusque cibique
fervoris alacritalis, in advenis, in paupcrum cater- A Quem
noverat, ' sancti mta probata vxn
vis. Saoe pro meritis condigna rependcre
JEsuriem qui tam tcnui suspenderat cesca,
simplicibus misteriorum profunditates depromere,
sagax assertionibus. Ad- Quo frenata magis quam saturata foret ;

in solvendisacopponendis
vigens ac solidus, re-
Ei sitis ardorem modica dimoverat unda.
versus malignorum procellas
Ne tam extincta foret quam tepefacta jacens
bus inadversis submittere nolcns animum, sobrius
timor in lliadin ore canens illudquein corde volutans,
pcr pacis prospera. Redundabat amor et
vero quem Pane quod in solo non bene vivit homo.
subditis,dogma redolebat in alumnis, At
Sed virtule magis verbi mens pascitur, ex quo
nulla quivcnmt advcrsa movere, licet concussus et
Perpetuce lucis gaudia vitacapit.
acerbis, contendit jugiter vir-
jactatus sit molestiis
Novitenim Insomnes noctes uic m ducere sepe suetus,
tutum gradihus polorum scandere regna. astra piis.
verura mens Pulsabat cceli fletibus
quod felicem tranquilla non faciant,
Pervigili curu fortes aptabat habenas.
sibi bene conscia quanto
magis atteritur, tanto am-
Spiritui cogens menbra subacta dare,
lubrici secuh quo
plius splendescit. Gaudia quoque
70i araplis se spaciando Mundicia ut cordis superoque ardore calentcs
raagis vernando pollent et
B Arceretflammas, camisab ignedatas.
trahunt incessibus, boc amplius noctis tartareie
Utquc animus ecelo jugiter suspensus inesset,
subcuntpenctralia, sublatoque lumine ruunt morte
supra memora- Ac terris positus jam super alta foret,
perimente pestifera. Sanc patronum
clausumseptaccenobu Ccelestis verbi meditamen in ore tenebat,
tum Laude dignissimum cura
Justitiam esuricns, justitiam sitiens.
tenerent absconditum mundo, verum vernante polo,
el actibus 4. His vivendi documentis non tantum initiatus,
utpotesidussplenditluum, dictis pariter
sed ad plenitudinem usque institutus, vixit in cle-
pollens radiabatubique monachisetiam clericorum
;
707
ricalis ordinis habitu quam potuit laudabilius .

contionibus formam supcr astra ferenlis totis

vilae
Scd quia ipse Dominus pars hereditatis est clericis
consortium
nisibus celebs ostendebat, et ad coelestis
valle vocatos, quo virlulum secundum nomen suum (892; in sorlem Domini ele-
Hierusalcm de noctis
multis ctis, ambiebat sagaciter, ut fun.es hereditatis
caderent
gradibus lucis scandere itinera certarent,
redi- sibi in praeclaYis. Idcoproficiens de virtute in virtu-
modis hortabalur. Talium siquidem floribus
perhennis semiua humana- tem, dc canonicse rcgulae gradu ad monachi&e vitoe
mitus studiorum vitre
ascendit sublimitatem. Ubi non aliter vixit quam
rum mentium serens praecordiis, innumerabiles ho-
alios viverc docu.t quos suo cxemplo ad ejusdera
:

minum phalanges
minu propriisinstituense^emplis.noxia
v L uxta
* .
'
,. '
An
n n .,,,„. do-
propositum
.
'
roposi.ijiucum suscipicndum attraxit, sciens
nronosiii
undi dcspicere et salubre vivendi propositur
mndi 1 g ,,_,,,,_ mnntJjltn so l
dominicam vocem, quia qni dominica mandata sol-
cuit adire.
ne solvant docet, minimus in regno ccelo-
vit (t alios
3. Hsec de rndimentis vitas et conversionis Erluini
proemio rum wcari habet (Matth v,19). Quapropler bonaet
abbatis supradiclus scriptor inipso ralionis in
agendo ct docendo magnus in regao ccelorum,
per anticipationemdeclamavit,tempusquoquequan- Tam
merito esl vocatus.
insinuavit, et praesenti scilicet «cclesia,
do claruit in textus sui limine statim
confirmavit multiplici honestale usquequaque commen-
morum
virtutem acluum ejus ilerando apertius ;

et Dei timorem
datus, habebatur cunctisreverendus
ila exorsus:
per omnia imitandus. Mullietiam quos
ad tcmpus hic regis in aula. appctentibus
Ottonis fuit
imago Dei secularis adornabat potentia eum dignum judicabant
Terrigenis speculum, lux et
sanctila-
sua amicitia, pro eo quod in illo eminebal
Ast ubi devotus fi,dei sumpsit documcnta,
tis revercnlia, consilii vigebat prudenlia. et animas
Sinccro Dominum corde sequi stu.duit.
eratgra-
Quam patiens et quam dulcis quantumque benignus. Doo lucrandi singularisei divinilus collata
cailera hoc quoque addidit dispensalio
tia. Cui intcr
Jugitcr extiterit, quis mcmorare queat ?
devotissimi
rvdiviua, ut nobilissimi apud seculum et
Nam placidus degens lcnibat corda furentum ita ut mu-
apud Deum Wichpcrti fruerelur amicitia,
In mores pacis de feritate vocans.
karitalis inter se indivisibili conjancti glutino
Alloquio blanius, mira gravitate modestus, tu*
et ubi
Non asper, non trux, nonviolenlus erat. unum vellenl et unum noUent in Domino,
unanimilatis inspiratio, nulla prorsus
Mitis erat cunctis, suavis, pius atque benignus. tam pia crat
coospiratio. Sed
poierat sabrepere contrarielatia
Gratus, Handiloquus compatiensque bonus.
mullum deesse sibi, cum ipse
profccto credebat
Quem mestumvid.it, quem tristem quemque dolentem,
solus retraxerit jpedem a vanitatescculi, quod adhuc
Affectu patris su >venicbat ei !

scilicet Wichper-
pars altera animifi suye, piissimus
Affatu dulci merentia pcctora mukens. Cu-
'° 5 tus hereret intixus in limo mundani profuudi.
Angorern pressit lccta dedit.
,
gaudia

VAUI.E LECTIONES.
'0* crn. e corr. rec manus. « primo cxpressit > « hinc corr. hic.
707
Uuflabilis corr. W. in textu

N01

(892 Scil. xXr-poc.

 599 SIGEBERTJ GEMBLACENSIS. 600
pions ergo supradicto amico suo Wichpcrto veraci-
A Otto divina favente ckmentia rex Lotharcnsium et
ter etperpetualiter frni in Domino, toto meniis ar
Francigenam. Qukquid Gcrmancnsium sub imperU
debal desiderio, ut eum possot, lucrari Domino, ct nostri ditione ac religionis Dei nutu a
venerabilibus
omnem gratiam amicitiae, qua apud animum ejus ac Dei timoratis agitur viris, ralum ducimus
nostris
tim efficaciter potcrat, ad salulem animae illiuscon- corroborari assertionibus, scilicct ut nostra
firmitate
verterc gestiebat. Ncc prius destilit, quam cum ac defensionne valeant contra infestantiam
incursui
artius infixum in lacu miseriae mundanae et lutosc- 712
tneri. Quapropter agnoscai fidelium convehtus,
cularis potentia;, fortitcr injccta manu extraxit, ot quodquidam Wichpettus nomine, a secularibus hujus
ymnum novum divinae laudationis in os ejus immi- vitse tumultibus recedens,
conkmpnens transitoria ut
sit. Dcinde etiam in lotiusvita. suae tenoreexequendo commutaret ceterna, vertit se ad monasticse rcgulam
strenuus ei fuit eruditor, tidus el circumspectus vita sincero mentis cogitans affectu, quatiter
a semet-
consiliator, promplus in reruin oportunitate
et ipso, prout possibilitas sibi adesset, dtificce majesta-
adjutor. Hoc denique inceatore basilicam Deo et tis augmentaretur famulalus, construere basilicam
sancto Petro sanctoquc Exuperio aedificavit, officinas mox ccepit in loco Gemblaus in honore sancti
claustris monachicie roligionis 708
competenles ae- salvatoris domini nostri Jesu Christi. Talis ergo dc-
suas hereditario juro Deo dclegavit.
dificavit, res » harissimum nepotem suum, Wichpertum prse
siderii
ad juge Dei famulicium idoncos inibi con-
fratres fatum, calore succendi conspiciens avia sua Gisla no-
grcgavit, sequesuosquo suaque omnia ad ejus nu- minata, prsesidio constructionis ejusdem Gemblau-
tum obedienter ordmavit Perpendons itaque prae- censis ecenobii res eidem nepoti suo legali traditkme
fatusWichperius hunc virum suis temporibus a Deo cantutit hereditarias, quas sibi vir suus nomine lio-
destinatum ad animas lucrandas, et bene expertus thingus impendit dotis gratia in comitatu sdlicet
diiigi a Domino per omnia illius vias, pro collato H, viUamfyidelicet Gemblaus
sibi coelitus subsidio inccssantcs Divinitali agebat cum omnibus ad eandem pertinentibus. In eodemqnc
gratias. Unde salubri directus eonsilio. totuni sc p igo villam Bufiols dictam cum appcnditiis suis. Et
ejus submisit magistciio, eumque abbatem delegit in villaAsnatgia quicquidipsejure tcnuit vcl hiquos
et praefecit sibi fratrumque suorumcellegio, ut,omni propriis hic notare studuimus nominibus : Bobcrtus
mundame solliciludinis onere dcposilo, ipso sccu- videlicet, Angerus, Fukoldus, Emmo, Hericindis,
rius ct inlcntius conlemplativae vitae invigilaretpro- prczter dimidium mansum quod sorori suce pro salutc
posito. contulit animce susb. Et apud eundem pagum villam
5. Itaquevir vilae memorabilis Erluinus ™ non
C S ,h-cn erias cum inibi aspicientibus, unumque mansum
mnrnm sed
honorem cncl _-_r»io
or.us om&r> ._.<
sascipiens
. i , i _ r*-_ ,-_,-_-..-,»:„
momastici regiminis, : :_?_" -. ., » * _
quod emit voctbulo Ruoz, alterumqve mansum fisra-
co ferventius coepit insudarc regularis disciplinae leminlocoqui dititur Vilcrs antiquitus appendentem
quo sciebat se Deo rationcm redditurum,
studiis,
ad altare sancti Petri principis apostolorum. Simtli-
non tantum dc suis, sed etiam de sibi subjectorum
pago Asbain S93, apud villam Hcrines mansum
ter in
ratiociniis. De cujus vitae insinuando statu,non opus unum, quod Rothinguset conjunx ejusemcrunt. Vitat
cst agcrc multo vcrborum ambilu, dc quo constat denique monasticce normam pio multipticare cernens
non alia egisse nisi quae placita essent in vcri judi- intuitu pissima Gisla supramemorata, verefidei
divi-
cis conspcctu. >'ec dubium qui tam gratuilo 7in
nitus ardore succensa, dedit amantissimo nepoti suo
Deo placcbat pro bonae intentionisoculo, quod etiaan rto cn bro memorato omnia sub eadatione quic-
Dei amatoribus placuoiit pro bonaB aclionis studio quid prcefatus vir
; Rothingus datis gratia legaliter
ot qui boniserat aniatus et reverendus, non mirum rat in comitatu Wastenaco, villas scilicet
quod contrariis 7n Dco crat suspectus cl conlra- Naslei et Corbeis, et Avoncurt, et Curceles mansum-
rius. Inlerius crgo animarum consulens saluii, ox- que unum ad curtem Uomenei dictam, villamque Mo-
icrius aulcm
.v,.u.„ u .w„ w,,.
corporum uhuiuui. usui,
u u ,., intendens prudens
uoui, ui iMiua-iib
,
lins
/./..v vocitatam
v oc i [, i : ain suvamque
silvamque boisotgis
Boisotgis vocttatam,
vocitatam, ct
et
et fidclis paterfamilias utriusque hominis prospi- ^villam Ailant mansum unum in viUa Ai-
etTJrei. Et
_.:_.!_-.<
ciebat
,.i:i:i,.i:
uiilitaii.
/...:
Qui sciens
-.-.: i_...-
insolenliam secularis po
. , • . -. ...
lant. Et molendinum unum super fiuvium Fontlaine
tenliae solerc adversari aecclesiasticae quieti, omnia comitatu Lazensis Et clibanum
itt
quendam in civi-
quaebeatus Wichperlus legali testamenlo delogave- tale Scns nuncupata, per annos sohentem singuhs
rat commissae sibi aecclesiae Dei, imperialis el apo- 30 solidos nummorum. Et cortem Herhardi et ('

stolicae mams astipulatione fecil perpetualiter cor- raita. Similiter inlcomitatu Stampais villam Maii ns
roborari. Quas carlas non pigeat hicinserere, uteas dictam, et viUam Algeldi Gisla post hsec supra s>piu*
lenacitcr pusterorum commendemus 1

memorise. Im- memorata divinse inspirationis in ea magis ac magis

pcrialis ergo carta esl hujusmodi : crescente clementia monachorum muUiplicare videns
(i. in nomine domini Dei et Salvatoris ceterni. catervam seque divino mancipans
, obsequio, dedii

VARJ E LECTIONES.
s. jam erasum est "••
EUuiniis c.
7in
gratuito oorr. gratuite c. '
contrarius, ;ii
u_ in marg.
add.

VOT i

I
Uasbanio.
 :

60J GESTA ABBATUM GEMBLACENSIIM. 602

etiain, prceter ea quce jam supra notavimus, expro- A condita sunt honore salventur ; Deoque famulantes ab
pria hereditate in comitatu videltcet Maisou, in villa omni protegantur adversitate, nullusque nobis succe-
quce dicitur Masuic, quandam terrce partem, compli- dens rex in ccternum aliquod audeat ex eodem loco
cemque navium per annos solventem singulos quinque expetere sertium prcetcr munia orationum, ab om-
solidos [denariorum. In eodemque comitatu villam nique subjectionis excussus onere 7U regum perpetua
quee dicitur Biettine in qua habetur ceeclesia, me- firmetur luitione ; nec quovis modo aliquis episcopus

dietate quidem nostra, mansus indominicatus, mo- in cujus diocesi idem existitlocus cdiquam vim contra
lendinum, camba, capturaque piscium. In comitatu voluntatem abbatis habeat, nec sunodumperagere,nec
vero Rewers villam Molivort dictam cum inibi perti- ullam omnino rem exornare, nisi tantummodo mona-
nentibus, ac in quadam villa ejusdem comitatus Ber- chos ejusdem abbatis ordinare ;
post mortemque" li
gam vocitatam supcr ftuvium Rimj'ine:im obtimam. ejus accersitus juxta regulam sancti Benedicti consi-
Domnus interei vrcefatus Wichpertus de paternis vel lio monachorum ccrterorumque comprovincialium no-
maternis rebus sibi jure hereditatis legales faciens men Dei timentium, imperioque regis electum benedi-
traditiones, dcdit quicquid jurium visus est habere cat abbatem ; sicque nullius muneris accepto servilio

extra fratrum suorum societatem sub nomine Dei et prceter constitutam prcebendam panis sancti Scdvato-
B
Salvatoris nostri sanctique Petri regni ccelorum cla- ris, adsatum rcdeat proprice sedis. Et quia sub no-
vigeri, fratribus in eodem loco Gemblaus sub regulari stra consistit ditione, annuimus cibbati canccllarium
viventibus disciplina, quos ibidem Dei coadunaverat sibi constituerc quemcumque voluerit exsuis. Simili-
716
miseraiione, in comitatu scilicet Breibant in loco Me- ter mercatum, percus$uram monetce, mathcriam .

lin cecclesiam, mansum indominicatum cum appen- Necper gyrum ipsius abbathice quislibet comes sive
ditiis suis, cambam, molendinum, et culturam Ar- legatus dominicus ulla utatur potestate sine permis-
nnlphi. Et decem mansos de Lietzinis, quos filio suo sione abbatis et advocati. Isdemque locus absolutus
karissimo Wichperto mater solummodo cum fratre sit ab omni theloneo ; nec in civitate, nec in castello,

suo Oidoldo legaliter tradidit. Et unam insulam in nec in villa, nec super aquas, nec in pontibus, nec in
eadem villa. Et apud eundem pagum medietatem vil- ullius imperii nostri loco tributum solvant. \Et hujus-
lce Putiau, medietatcmque Beurene. In comitutuque modi per succcdentia tempora locus Ule rcgum tuea-
Damuensi medietatem vilke Curtils dictce, ac medie- tur regimine ac defensione, ut et nos et succedcntes
tatemviUcB Walaliamdictce, medielatemque Wasmont regeseorum protegamur oratione. Porro hoc uti ma-
in pago Asbain. Siquidem et in hoc habuit doctorem neat ratum et per succedentia tempora inconvulsum,
et patronum quendam venerabilem virum Erluinum, ^ anuli nostri impressione sigillari j ussimus ac manu
qui etipse canonicam, quo vivebat, regulam avertit ad nostra subtus firmavimus.
monasticam vitam. Ipsum prorsus is prcefatus Wi- Signum dom [L. M.) ni Oltonis serenissimi regis.
chpertus post cedificatam cecclesiam et officinas Brun cancellarius ad vicem Fridurici archicapeUani
claustri, quas simul construxerant, sibi elegit abba- recognovi.
tem, et se cum omnibus quos accersierat mo- Data 12. Kal. Octobris. Actum anno incamationis
Domini 9i6, indictione 7n anno domni Ottonis 11.
nachis commisit regendum , illi potius se quam 1.

sibimet ipsi credens. Igitur quia bonis debc- Actumin Leodio. \S. R.) (894).

mus amminiculari viris, ut noslra valeant tui- 7) Apostolicse autem auctoritatis carta haec esl :

7I8
tione defendi, regia magnificentia ac virtute nostra f Benedictus episcopus servus servorum Dei
7I °
roboramu* auctoritate, quicquid ipse contulit illi
religioso abbati venerabili monasterii sancti salva-
cecclesiai videlicet in Gemblaus, ac quicquid exinde toris domini nostri Jcsus Christi ac sancti Petri no-
venerabdium virorum largitione Deo fuerit annuente viter ibi constituti, suisque successoribus in perpe-
concessum, ut nullus infidelium vcl aliquis ejus here- tuum. Cum magna nobis sollicitudine insistit cura
dum aliqua temeritate infringere aucleat, sed potius pro universis Dei cecclesiis acpiis locis invigilan-
inconvulsum semper permaneat 713
Ilabeant sanepo- dum 12
°, ne aliqua necessilate jacturam sustineant,
testatem, sicut ipsi a nobis expetierunt, eligendi regu-
h sed magis proprice utilitatis stipendia consequantur
larem ubicumque eis melius visum
vel in illo loco vel ideo convenit nos tota pastoralis menlis intcgritate
fueritabbatem etadvocalum, qui inibi dalas res lege eorundem venerabilium locorum maxime inlegritatem
detineat nostra vel comitum nostrorum defen-sione. et stabilitatem procurare, et sedule eorum utilitatibus

Quibus eodem jussionis mece imperio facicndi castel- subsidia illic conferre, ut Deo nostro omnipotenti id
him concedatur potestas, a fulsis quatinus christia- quod pro ejus sancti nominis honore etiam ad iaudem
nis vel paganis pignora sanctorum quce inibi digno atque gloriam ejus divince majestatis cum venerabi-

VAKl/E LECTIONES.
13
mancat corr pcrm. honore corr. onere. mortem corr. mortemque. 71<!
rec. manus adcl, ; fa»-
ciendi, ™ olia manu in loco raso. 7,8
1N FERPETLLM primum scripta dcinde erasa. ita «.
transpunctum.
NOT/E.
(89i) Diploma ita scribitur ut authcnlicum prie oculis fuisse videatur. Monogramma ct signum rc-
cognitionis minio scripta sunt.
603 SlGEBERTi GEMDLACENSIS. 604
libus nos certum est contulisse locis sit acceptabile, & ribus mercatus ceterna, egit quce Deo erant placita.
nobisque ab ejus locupletissima misericordia digna Siquidem jussu illustrissimi abbatis sui Erluini, cu-
hujusmodi pii operis in sidereis conferatur arcibus jus looum omnem sub regimine commendarat, precio
remuneratio. Igitur quia 721
postulatis a nobis qua- ceeclesiastico impetravit in pago Masau, mediam par-
tinusproDei omnipotentis amore ac domni Ottonis "
tem cecclesice quam non
23
Erat enim ipsa
tenebat .

prcvcellentissimi \imperatoris nostrique dilecti filii communis inter locum nostrum et

edes supradicta
concederemus atque confirmaremus nobis predictum quendam nobilem virum Lantbertum. Accepto ergo
monaslerium in honore sancti Salvatoris ac sancti precio, ut supra diximus, idem Deo sacratus contulit
Petri constructum, cum omnibus rebus mobilibus pretium et expetiit partem residuam templi \yidenle
atque immobilibus quce sub eodem monasterio adja- filio ejus Ansfrido. Nam idem Lambertus advocato
cere ac pertinere videntur, tam mansis quam etiam eam tradidit, atque ita consolidavit, ut penitus in
castris, villis atque casalibus, tam qui prcesentes sunt evum non possit mutari. Sed ne ipsa commutatio
quamque etiam usque in finem esse debebunt, posito auferretur in evum ipsius Lantberti in cartula
in loco qui vocatur Gemblaos, concedimus atque con- exinde peracta imposuit signum.
firmamus apostolica auctoritate ut de alio monaste- 9. Carta dc pnedio in villa Dorp, quod Fulquinus
rio abbas
non covUituatur, sed ipsi servi dei se-
ibi " quidam sanclo Petro tradidit, et ad memoriam po-
cundum regulam sancti Denedictiviventerex sua pro- stcrorum hlteris exarari causam ipsam fecit. Quis-
pria congregatione potestatem eligendi abbatem ha- quis bene possideat res in preesenti seculo adquisitas,
beant. Abbas privilegiis sedis apostolicm infulis deco- ille utique optime possidet, qui de terrenis ac caducis
ratur, ut sub jurisdictione sanctx nostrce cui Deo sibi mereatur celerna. Quam ob rem ego inDeino-
auctore deservimus cecelesice constitutum nulliusal- mine Fulquinus cum consilio vel suasu benignissimi
lerius ecclcsbx jurisdicionibus submittatur, ct ideo Farabcrti episcopi pro salute animce beatce memorice
cujuslibet (ccclesia, episcopum in prcefato monasterio Richarii episcopi, ipsius etiam Faraberti, pro salute
dicionis quamlibet fuibere auctoritalem prohibemus, nichilominus animoz meiv. filiorumque ac fratrum
nisi tantum bcnedicendi habeat licentiam; staluentes meorum, sive quoque gratia Oilce salutis trado et
apostolica censura atque auctoritate beati Petri apo- perpetualiter tribuo cecclesice sanctce Dei genitricis
stolorum principis, sub divini judicii obtestalione ac Maria: beatique Petri apostoli apostolorum principis
validis atque atrotioribus anathematis interdictioni- atque sancti Exuperii, in loco vocabulo Gemblaus
bus ut nullus unquam nostrorum successorum ponti- ubi prceesse dinoscitur illustris abbas EUuinus 7 -4

/icum vel alia \ urva magnaque persona aliquid de re- Q quoddam juris mei prcedium in pagj Braimbant in
bus vel possessionibus ad idem pertinentlbus mona- loco qui dicitur Dorp cum dimidia cecclesia, et cum
steriinn auferrevel alienare prcesumat.Si quis autem, una camba, et sedecim mansis, et cum quodam ho-
quod noncredimus, nefario ausu parva magnuque per- mine nomine Iser, seu cum omnibus ibidem aspicien-
sona contra hoc nostrum apostolicum privilegium tibus,cumdomibus et cedificiis, campis, terris tam
agere temptaverit, sciat se anathamatis vinculo esse cultis quamincultis, silvis, pratis, pascuis communi-

innodatum, ac a regno Dei alienum ac cum omnibus bus et perviis, aquis aquarumve decursibus, mobili-
impiis wtemo incendii supplicio condempnatum At bus ct immobilibus, prcesidiis, peculiis, omnia ct ex
vero qui observator gratiam ac
extiterit prcecepti, omnibus quiequid in ipso loco nostra videtur posses-
misericordium vitamquc ceternam a misericordissimo sio.vel dominatio, rem cxquisitam el inefcquisitam,
domino Deo mullipliciter consequatur. Scriptum per totum ct ad integram t im de alodo '- B qaam de com-
manum Donifacii notarii regimarii ac scriniarii paratostudequolibet attrectatu, ad nos ibidem dino-
scinctce Itomancccucclesia:, in mcnse Martio, inditione scitur pervenisse, de 7iostro jure et dominatione jam
undccima. Dene valetc f Datum 8. Kalendas Apri- dicto monasterio per hanc cartulam donationis sive
lis per manus Stephani episcopi ac bibliothecarii per festucam atque andelagum ad opus sanclorum
sanctce sedis apostolica', anno pontificutus domni quorum m mtionem supra fecimus a die prcesenti do-
nostri Denedicti sanctissimi sepiimi paposnono, im-
D namus,tradimus alque perpetualiter in omnibustrans-
perante domno nostro Oltone a Deo coronato magno firmumus,' ea vero r.ilione ut pnreeptores prcsdicti

ac pacifico imperatore anno \ti° in mense supra monasteriiab hac die hochabeant, teneant atque pos-
scripto uc indicione undecima (an. 98K.) sideant, vel quicquid inde facere voluerint liberam
H. Pnefalus constructor Gemmelacensis coenobii ac firmissimam Christo propitio in omnibus habeani
omit mcdiclatcni ttcclesiffi in villa Diclinc, cujus potestatem. ei si quis deinceps, quod futurum esse

altcram medietatem, quse suafuerat, nostraetradide- non credo, si ega ipse, quodabsit, aut quisquam ilehe-
rat aecclesiae, ut constat cx de»criptione hujus redibus mets seu quaUibet extera person i tpta' contra
cartic : hanc curttitiiii donationis venire aut calumniare <
""

,
[gnoscat '»• quemeumque Dei possidet timor, prCBSumpserit, et se exinde non subtraxerit, a limini-
quia domnus Wichpertus Deo deditas, amissis secula- bus sancta Dei acolesice excommunicatus et dtuitu
t

\ KMM LECTIONES,
7M mami re<n nli illitum, Oi ul ali(B noiinulltv DOCt
« itu C.
7 -'
allodio tuperscripto vel alodo c
605 GESTA ABBATUM GEMBLACENSIUM. C06

existut, et insuper in die trcmenti judicii propter hoc i\ quandam vil! m ncmine Sotheiam. Diripicns cnim
rationcm rcddat. Contra quem vo.ro calumpniam in- eam reddidit Bosoni, dans ei in augmenlutti sui

tulerit, auri uncias 100, argenti vero libras 300 sceleris binos viros pradibati loci. Franconcm vidc-
eoactus exsokat, et quod repctit nullo modocvindicare licet et liuboldum, qui substantiam auferentes, ac-
prozvaleat. Sed prcescns hcec donatio meis, ct me ro- cepere non minimam prsedara boum videlicet ct

gnnte, bonorum hominum manibus roborata, quorum vaccarum, porcorum quoque nunicro 100, absquc
nomina vcl signa subter tencntur inserta, slipula- capriset ovibus, apibus et salis lerrae, undc numc-
tione subnixa diuturnum tempus mancat inconvulsa. r«s funditus ignoratur. Hac ergo insislente causa

Signum Goderanni advocdti. Signum Fulquini d vencrabilis abbas Erluinus reclor in ioco degenlium

reliquorum Otto. rex. Cuno dux. Farabertus epi- pradibato, clementiam serenissimi adiit regis in

scopus. Alelrannus rancellarius. nulu sedis ejas Franconefort vocato, et quod per
10. Inter vcncrabilem abbatcm Erluinum etquen- nefas amisit infandum, per fas ac regale sumpsit
dam Ermenfridum de commutatione possessionum mandatum; verum prsedam ab infeslis arreptam
convenit, qine qualiter factasit, carta indc conscri- recipere valuil numquam. Pastorale itaque regimen
pta oslendit. secclcsiae Tungressis ™6 obtincbat Daldricus tunc
In nomine sanctoz ct individuai Trinitatis ac Sal- temporis, advocali vero oflicium in crebro memo-
vatoris totius mundi. Quicquid cemiiur minucndum rato loco Gemlaucensi gerebat Ansfridus consau-
quod ccontra recipitur in augmentum, nullum facit guiaeus senioris nostri Wicbucrti.
delrimentum, immo magnum animoz gcnerat emolu- 12. De hac vilia Sotheia fecit idem venerabilis
mentum. Placuit intcr vcncrabdem sanctoz Gcmblo- abbas Erluinus praestationem cu« Godcranno, u
censis secclesice abbatem nomine Erluinum, nec non monstrat hujus carhe subscriptio :

etquendam fidelcm Christi vocabulo Ermenfridum, Yerus amor junctos quos coniinct alque globatos,
mutare quasdam res inter sc, quod ita et fccerunt. Numim divino Christus conservct ubiquc.
Idcirco omnibus sanctai Dei cecclesice fidelibus noturn Quisquis ergo fruclus dulcedinis ct amoris inviolabi-
sit, quod supradictus abbas Erluinus quandam azc- les illibatosque gcstii habere jurc sui bcncficii a Deo
clesiam in villa quaz nuncupatur Agioniscurta dedit sibi dati, prout possibilitas cxpctit hoc ipsum certet

firma stabilitatc supradicto fideli Christi Ermenfndo augere. Nam dare ct acci> ere ut scrip'.uro3 asscrtio-

proptcr villam qmx adjacet in comitatu Asbanio, nibus comprobutur, gratissimum rtcc non ct placatis-

quazque ab incolentibus vocatur Stcria-monticula. De siniiim constat. Cujus rei veritatem cnrtam essc co-
qua
IflVlA villa
l/ibtur quatuor
^WIHIVVI quidcm mansos
'jl*tlH//C
f/1'.lfltfUO ^/U^IL/ OU*»/ W -
propter supra y-^ gnoscentes,
iJ
* * decreverunt
'w-.„»w— j ^ v ^. v-«. inter sc vencrabilis
— Erluinus
dictam secclesiam , ct unum pro salute animse Gemblacensis ccenobii abbas, et inclitus vir quidam
suw, trcsque propter octo libras argenU, sub tcsti- Godcrannus loci prazdicii cxtans advocalus , res

bus firmissimis Iradidit sanclo Pctro apostolorum quasdam praislationis auctorilate condonare; quod
omnium principi sanctoque Exuperio martyri glo- et fcccrunt vinculo utique non modica? dilcctionis

rioso in jam dicto monasterio Gemblaus, cum omni- contxi. Poslulatione siquidem nobilis viri Goderanni
bus ad eundem locum pertinentilus, fan.ulis videli- dedit illi memoralus abbas villam Sotcjam nuncupa-
cet, culturis, silvis, tcrris, cultis et incultis, pratis, tam in comitalu Darnuensi cum omnibus ad ipsam
aquis aquarumque decursibus. Hanc autem commu- pertinentibus, mansum vidclicet indominicatum, azc-

talioncm supradictus abbas Erluinus et compater clesiam absque telluris famulatu nusquam sub-
ct

suus Ermcnfridus cum uxorc sua Reinsedc eo tenore jecto.m, molcndinum qnoque et cambam. JEcclesia
fecerunt,ut siquis aliquando, diabolo suadcnte, hanc ho?c singulos pcr annos eutogias binas, id est sexta-
voluerit nostrw mutalionis destruere cartulam, ana- rios vini duos, gallos, gaUinacios duos, ct modium
thematizatus cum omni maledictione et excommuni- avenaz unum rcddit. Molendinum modios 20 inter

catus sit, occasum ad penitentiam re-

nisi ante solis annonam ct bracis, camba quoque pcr annum inte-
vcrsus ingemuerit ob culpam suse malx intcntionis.D grum eminas sicerx 100. Teme nihilominus arabilis
Actum in villi Namueo 3. Idus Aprilis 061 anno bonuarios 67, pratorum ampliiudinem non modicam,
incamationis Domini, indictone i, rcgnante piissimo piscationes aquarum cum decursibus carum, silvam
rege Ottone. Otto rex. Cuno dux. Farabertus episco- adporcos ducentos saginandos cum exitibus et redi- ,

pus. Hotbertuscomes. Aletranjius cancellarius. tibus, familiam quoque ad locum pmdictum pcrti-

11. llio tempore Brunone archiepiscopo uterino nentcm, omnes numero 42, quorum etiam quidam
fratre Ottonis rcgis pnevisore regni Lotharicnsium, sunt ad omne scrvitium pertinentes. Quodsi ab hac
deerat dux, scd in loco ducis regnabat anlichristus lege scrvitutis subtrahcre se pcrmissum fucrit, dcna-
contrarius Deo et bonis hominibus. Cuno videlicet rios 12 singulis solvcre debeni annis. Hozc datio
persecutor summi rcgis in rege suo Ottone quem prazceUentissimi ac Deo digni abbatis Erluini.
elegit. Nempe nequaquam est mirandum si perse- Cui ccontra reddidit illustris vir Goderannus de
cutus est liomincm regem, qui non pertimuit ob- terra arabili bonuarios viginti, silvam nihilominus
sistere regi coelesti in loco Gemblaus, auferens ei ad porcos trecentos saginandos, et queeque sunt ad

VARlifi LECTI0NES.
Ua c. loco Tungrensis.
fiO" SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 608

ipsam infra it extra periinentia. Immutatio itaque \ nullum referret, cum tamea agricola laboris sui
•
iionis hujus eo peracta est lenore, utquandiu fructum non perderet.
idvixerit pratfatus Goderannus illustris, qwr prce- !5. Cum ergo, ut dictum est, tanta efleraretur
titit ei qucB recepit teneat (t possideat subtertia insania, sancto tamen viro sc submiltcbat, et ut
manu, uxoris swBvidelicet Adelendis, etfMx solum- culuim sanctae religionis eierceret in omni loco di-
modo unius Ermenfridi. Post quorum trxum defun- tionis suffi ci permiserat. Unde commisit ci mona-
ctiones diem loeo superius memorato utrceque deve- sterium sancti Tincentii in loco Sonegias dicto ubi
niant partes, ct jure finctams tenedt. Ex parle vero eleriealis ordinis regula vigere debebat. ut ibi mo-
anlibi t horum ne abquo modo hcec pervagotur et nachicse vitae ordinem instituerat. Sed id importu-
infrangetur prccstatio, testimonio roboratum est bo- nitate rei et temporis infeetum remansit Preposi-
norum virorum. turam atiam Lobiensis abbatise ejus commisit ma-
nihus, ut quanlo sibi adherebat familiarius, tanto
Actum in Genblaus camobio, anno incarnationis
sibi deseryiret tidelius, et quanto erat religiosior,
liciom 11, imperii vero domni Otto-
tanto ad fratres ejus loci regulariter gubernandos
nis anno secundo.
esset intentior. Quod quia invitis fratribus factum

13. Sed ad propositum operis redeamus, et qua-Berat. fralrum unanimilati satis displicebat, qui per

les et quantas persecutiones sustinuerit vir religio-

facilitatem prelatorum licenlia illicita deteriorati,

pro Dei amtre plerique etiam gloriautes ex nobilitate seculari, et

sus Erluinus, qui etiam martyrium
subirc crat pavatus, paucis aperiamus. Quod qui- ex personarum acceptione magis quam ex religionis

dem Fulquinus abbas non lacuit in libello quem sanctitate rcm omnem estimare assueti 730
, egre

dc gestis abbatum Lobiensium scripsit, sed qua ferebant illum ex humili conditione et ex alio loco

intentione scripserit si quis diligenter inspexerit, sibi preferri, et grave et intolerabile eis videbatur a

plane intelligere poterit quod veritatem qnidcm rei forlitudine morum suorum ad normam regularis

gestae digesserit, eausam tamen rei magis ex motu vits tam subito per illum revoeari. Profeclo si re-

animi quam e.\ vero interpretatus sit. rum convenientia inspiciatur, non nimis mirandum
1 i Is Erluiius omnium bonorum amicitia di- videbitur qnod fratres qui perremissionem pastora is

gnus «ipote in eo adquirenda utiliter idoneis et it sollicitudinis per tot annos adisciplina regularidesci-
eonservando tideliter industrins, singulari aaiieitio verant, lam difficulter ad rectitudinem vilae reduci
confcdcratus crat Raginero comiti, qui ob proceri- potcrant. Non inquam, mirum, silenitatis dissolulio

tatem corperis cognominabatur Longicollus, qui q eoseffrenaverat,quibusperannosplus90ntillaabba

nobilitatc ct potentia clarus, lunc temporis prisci- tum regularium paternitasexcabaverat, sed mercen-
pabatur Baginoensibus '-. Bicprimi Baldrici Leodi- narii ct qui non crant pastores, quorum non eranl

censium episcopi avunculus fuit, at quia sua po- oves propriae, dominicnm ovile dissipaverant, dum
tcntia in omnibus nepoti suo episcopo patrocinaba- quae sua et non quae Dei crant qusercntes, omnia

tur, abbatiam Lobiensem in benetieio accepit. Et venalia habebant, ct in secclesia Dci columnas. id

mirum in modum qui sccularis potenti;e tyrannide est gratias Spiritus sancti, vendentes, domum Dei
toti imperio formidolosus erat, venerabilis Erluini speluncam latronum clreeerant. Quod maium in ca-

monitis salubribus libenter obedicbat et audito co put illorum redundasse creditur, qui ut mali pa-

mulia fsciebat, ut ei convenienter ilhnl aptari pos- storcs lacte ovium Dei inpinguati, lanis corum ve-
sit *]uod Isaias vaticinalus ait : Leo quasi bospaleas stili, vilipendebant abigere lupos ab ovili Christi; el

comedet ; et delectabitur infam ab ubere super fora- quasi canes muti non valenles latrare, animas sub-

mine aspidis; et in caverna reguli qui ablactat jectorum patiebantur interire. Quis cnim non exe-
fuerit mittet manum suam Isa. \i 7
!
• Mirum in- cretur? qtiis, inquam, non ahominelur. quod lanta
quam erat quol comes potens, qai fortiludine sua incuria, ne dicam avaritia, animos episcoporum in-
cesserit, quod ab anno Domini 863, quod odibilis
quasi leo c-inctos terrcbat, paleas verbi Dei sub n
manu pauperis Chrisli comedcbat; et qui quasi as Deo Bubertusdux, frater reginse Tietbergse, fugato

|)is el regulus omiia depopulari solitus erat, in ejus Bartperto abbate, abbatiam Lobiensem invastt, us-

cavema, id est in cordis ejus contcientia, manum que ad annum Domini 955, quo Baldricus expulso
<uam mittebat iste qui malitia puer erat, et a lacte Kalherio eathedram secclesise Leodicensis accepit,
mundanse duleediais ablactalus crat. Cum ei> locus ille lanlae bactenns nobilitalis et religionis
*'

mei verbi Dei in corde ejusquasi supra pelram vcl honore insignis sine ahbatis prelatione perdaravil
^u]ir.i spi. t, conlingebal secnndnm Domini Nam postqnam predictus Hubertus abbas cl dux
sentCBtiam, nt illum eum gaudio quidem BUSCiperel justo Dei judicio in bello extinclus interiit, Franco

sedqaia radicemkaril ilisnon ttabebat, dumadtempus (|ui ei in regimine successit, etipsepostmodum epi-
eroderel m el in tempore lemptalionis recederet, a Bcopas factus, abbatiam Labiensera subdi juri epi-

curis ct diviiiis seculi saffoealo Bemine fructum Bcopii Le idieensis ei nvnnifieentia imperatoris Ar-

VARI HES.
M 110 d
5
)am ablatalus mam -
hx\ litterauna aUeravt abrasa. «ucli 1
«09 GESTA ABBATUM GEMBLACENSIUM. 610

nulfi impetravit, ct post cum Stephanus, inde Ri- \ bellione, si Lradita vencrabili viro animarum eura
charius, post eum Uhogo et Farabertus, omnes, in- sub abbalis nomine Christi vices illnm in monaste-
quam, isti dum magnis abbatiae reditibus carere no- rio vidcrcnt agere, communicato consilio cum Bal-
lebant et proposituras quas sub nomine et merito drico episcopo et Cameracensis diooesis prassule,
obedientiae religiosis et tirnoratis viris committere quem prius honoraverat sub majoris prepositi no-
~
31
debebant, quasi rusticanas villicationcs annua- mine, abbatis ei curam et providentiam non timuit
tim precio dabant et redimebant, omnia divina ct committere. Quae res secus ac ralus erat accidit.
hnmana ibi confuderant, omnia saacta et profana Unde enim credidit se 7S2
sopirc odii el inimicithe
promiscua haberi fecerant, ct ita modo
miserabili flammas, inde majores et periculosiores aluit mali
quae sibi lucro esse putabant, ad animarum damna scintillas. Tandem ille ad abbatis locum promotus,
Ubi euim primo pecuniam quae-
verti vilipendebant. omnes preter paucosamonasterio eductos alium alia

rendam esse proponebatur, scis profeclo quia vir- dispersit. Quod quidem fecerat secundum eorum
tus post nummos ponebatur. (Hoiut.) Ubi nullus cxlimationem pro eo quod eos suspectos habebat,
honor virtuti erat, quse spes bona esse poterat? Igi- nec vilae suae satis credulus erat, secundum autem
tar fratres cum nollent ad correctionis rectitudinem n rei vcritatem pro eo ut in aliis locis paulatim asueti
reverti, per omnia et in omnibus adversabantnr disciplinae regularis jugo, a consuetae lcvitalis vani-
predicti viri voluntati, clamantes et conquerentes tate desuescerent aliquomodo. Sed nullo modo eos
res suasab eo prodige dilapidari etsubstantiam mo- potuit vel Dci timor subjugare vel suo eos amori
nasteriiimmoderate ln obsoniis secularium persona- applicare. Alii qui in loco erant residui, intelligen-
rum exstirpari, et maxime in servitio comitis Ra- tes nihil loci relictum esse sute desidiae et consuetae
gineri. Hoc nomine protegebant culpam suam, ob- diu licentiie, irritati ipsa desperationis acerbitate,
liti illam scnlcnliam, qua sanctus Bcnedictus nos non timucrunt etiam de ejus morte traclare. Ne
regulariter informat: ante omnia ne murmurationis longius sermoncm protraham, tres eomm quibus
malum qualicumque verbo aut signo appareat. Scd nobiliLatis vanitas ct juventae robur, propinquorum
vir Dei doctus in palientia sua habere animam ctiam assensus promptiorem, ingesscrat audaciam,
suam, sculo humilitatis et patienliae prolcctus, om- cum magno et salis gravi ordinis et professionis
nem adversitatum sustinebtt molestiam. Sed quaata pericolo dormitorium necti aggrediuntur, ipsum
ct qualia fuerint quae pertulerit, ex scriptis Fulquini exlrahunt, et protractum extra ambitum claustri in-
abbatis intelligi poterit. Contigit instante vindemia- humane partem etiam lin-
traclant, oculis privant,

rum tempore, conquerentibus de eo fratribus et tri- , gua; amputant, non tamen loquendi officio et usu
ste nescio quid confabulantibus, supervenire Erlui- '
eum privait. Hoc actum est 13 Kalcndas Novem-
num, quem tanta caede fustium multati sunt, ut om- bris 957° anno doininicae incarnationis (895). Ule

nino exanimatus credcretur. Sed ubi persensit illos laliter marlyrizatus ut nihil bonae spei inter eos sibi
abscessisse, paululum respirans et oculis palpitans superesse sero intellexit, tanders cessit. Nam ita

subduxit se. Nec multo post insperatis omnibus cum debilis et exoculatus navi imponitur. Gemmelaus
adjutorio Bernardi avocati ad villam monasterii evehitur. Nec tamen hic labor justi viri per omiiia
Hercliacum dictam proficiscitur. Post haec Ragine- infructuosus fuit, sed Christi bonus odor, qm aliis

rum comitem cum Baldrico cpiscopo ut nativitatem odor mortis ad mortem, aliis odor vitae ad vitam
Domini Lobiis celebrent precibus cogit; quod et op- fuit, vimbenevolentiae etfortitudinissme passim dif-
tinuit. Quod fratribus omnibus omnino visum est fudit. Nam postquam- per incorrigibilem fratrum
nimis vituperabile, et in obsoniis eorum sia nimis levltalem palam est deprehensum fratres sine ab-
dislrahi inttlerabile, et loca sancta indifferenter a batis prelalione degere quam sit periculosum, dein-
secularibus frequentari satis importabile. Percele- ceps sub abbate cos agere permissum est, et restri-
brala ilaque natalicium dierum sancta celebritate cta lcvitate fratrum status saactae religionis refor-

ubi discessum cst, fralres sibi suaminui etsubtrahi '^matus est; res etiam eorum quae per avaritiam et
in comrnune deplorant. Assampta igitur audacia ambitionem majorum dissipabalur, ad communom
Fontanas villani, quam Sambra alluit petunt, inde fralrum utilitatem ordinatius stabilila est.

quantum vini ibi inventum est abducunt. Profcclus 16 Liceat hic paululum rerum convenientiam
tunc fuerat Erluinus ad villam Dormeriacas. Quem considerare, et rem rei comparare. Vir istc de quo
fratrcs cum omni maxima populi multi-
familia et agimus aliquid similc cum legislatore noslro, san-
tudine inscqunnlur. lbi rursus in eum tanla caede cto scilicct Bencdicto, fecit, aliquid simile pertulit
debachantur, ut mirum fucrit quod mortem evase- et ideo ut credimus, si parva magnis componere li-

rit. Nec tamen ideo destitit comilis Ragineri potcn- cebit, etiam in rcmuncratione laborum aliquid si-
tia, ne« conslanlis in Dco viri perseverantia. Putans mile cum illo habebit, cujus ipse sedulus imilator
7:w
enim quod malesani fratres desistcrent a cepta re- cxtilit. Excmplar vike nostrae sanclus Benedi-
VAUI.E LECTIONES.
731 7S * 733
villic. e corr. se crasum. mplare corr.
NOT^E.
(895) Auctar. Gemblacense a. 958 scribit, sed nostro major ides.
611 SlGEBERTl GEMBLACENSIS. 012

ctus olimunius monastorii fratres ad rcgondum sus- A lationis scpicns pcccatoris viam, pcr invitam ncces-
cepit, quos exorbitaules a regulari via, quia ad iter sitatem trahat ad voluntariam pumitcntiam. Simile
justiliae relraherc non potuit, quoad poluit tolcravit, quid etiam de Mauricio impcratorc compertum ha-
quam intenlius valiit corrigere laboravit. Quorum bemus (Ex Fredegaro.) jqui judicium et justiliam

putria ulceraubi sensit nullo medicinpe fomenlo sa- quod preparatio rectre sedis est scmper exosus, pcr
nari, sed cos econtrario ad frenesim usque ita ex- occultum Dci judicium circa undccimam vitae suae

aspcrari, ut etiam non timerent de morte

traclarc horam ab olio carnalis vitae rclractus, per intcrvm-
medici, illos dimissos permisit viam suam ingredi ;
tum sanclorum virorum et maxime piissimi Grego-
ipse sccum habitans quesivit ubi fructuosiori in- rii papa1 hoc cmcruit, ut sallem sero pucnilentiae fru-
•taret labori. Ita etiam iste nosler susceplos fratres, ctum hic operari dum ei a Deo pro poeni-
potuerit,
quoscontrasc unanimes in malo vidit, quandiu po- tentia reputatur, quod ipse cum omni domo sua
tuit etiam cum damno et periculo suo patieater sus- crudcliter trucidalur.

tinuit. At ubi persensit illos etiam mortem anima- 19. Non multo post superaddidit his gravem cu-
rum suarum vilipenclere, dummodo illum possent mulum incomparabilis doloris occasio, scilicet ve-

interimere, sibi licet scro consuluit, ct illis aliquan- nerabilisac Dco digni domni Wicperti depositio,

tulum pcpercit, quando ne denuo ab eis impetitus quse rerum nostrarum miserabilis fuit commotio.
interiret, ab eorum manibus se subduxit. Uli sancto Vcntus quippc vehemens irruens a regionc dcserli,
Bcnediclo occultum veneni ingercntes poculum, ob- id est ventus tribulalionis crumpens ab infrucluoso
velare voluerunt infamia: opprobrium; istorum im- inimicorum pectorc, concussit quatuor angulos do-
pudica libertas aperto crimini nullum qmesivitum- mus nostraa, quaj ntique contra tantum turbinem
73i
braculum, Nos haec relinquamus in medio, aliorum nunquam subsistere quivisset, nisi supra pctram
735
estimanda judicio. fundata fuisset. Heribrandus enim , vir polcnlia

17. Servus Dei ad monasterium Gemmelacense et nobilitate pneelarus et maxime aftinitate pii patris

revcrsus, rc ipsa expcrtus per multas tribulationcs nostri Wicperli gloriosus, — erat quippe maritus

regnum Dei parari fidelibus, contemplalioni et reli- Reinuidis germanae ejus, — maliliam quam \ivente

gionis pictati eo vacabat propcnsius, quo nihil pe- domuo Wicperto conccperal, sed pro reverentia il-

ne ei jam mundi blan-

arridebat exterius, per quod lius distulerat, tandem sine aliquo justitise inluitu
ditiis posset commoveri aliquatenus. Nec multum aperuit, et neglecta impemlis conlirmationis aucto-

dolendum csse sibi videbalur, quod illis oculis ca- ritate, et poslhabito aposlolica; censuneanathemale,

rendum erat, quibus cliam culices et cimices glo abbatiam violcnter invadit, rcs aacclcsise insolenler
Kj dinpit, et quicquid pius fundator noslri nobis
riantur, cum interior suus homo illis oculis per- loci

fccte dclectarelur, quibus mundi cordes Deum con- contulerat, id sibi jurc hereditatis magis quam sec-

templantur. clcsiae competcre clamat. Omnia erant conturbata ;

18. malorum acerbilatem exaggcravit

Hanc c cuncta quae prius lula vidcbanlur et 'tranquilla, lur-

proximo comes Raginerus, qui ei prccordialiter in bine repcnlitme lempestatis fiunt periculosa ct in-
amicilia confederatus, scutum ei esse solcbat conlra certa. Nullus erat qui pro Dco adcrat, nullus qui

infeslanlium incursus. Hunc quia nimictale tiran- partibus justitia faveret.

>
Omnes in unum conspira-

nidis SU33 intolerabilis toti fuerat imperio, Valentia- verant; omnes paupercs Christi affligebant, aut af-

nas fisco cvocatum cl lioslem rci publicae prejudi- ftigcntibus conscnliebant. Hujus cxemplo inducti
catum omnium judicio, deportari fecit inrevocabili c^teri fratres ct nepotcs pii patris nostri, qui mul-

exilio Goloniensis arehiepiscopus Bruno, qui strenue tiplici gencrosilate per totam Lotharingiam premi-
et sapienter secundas partes administrabat in fratris nebant, singulis in locis sibi opporlunis res aacclesije

sui Oltonis imperio Et fortassis cordatis viris rem nostra; aut invadebanl aut diripiebant, hominibus

altius considerantibus crcdibilc polcrit videri hoc aacclcsiaj nihil reliqui faciebant.

accidisse illi dispcnsantc Deo meritis sancti viri Er- D 20. Horum magna pars fuit Rolbcrtus, fortissi-

luini, nc frustra foret quod aniicus hujus scculi se mus comcs Namucensis, qui, cum polentia premi-
quomodocunquc crcdiderat amico Dci, similis ni- nerel cunctis, non solum nihil subsidii tulit Fratri-

mirum illis de quibus inChristum credentibus evan- bustribulalionuinmolcopprcssis, immoacccplaocca-

gelisla dicil: Dilexerunt /jlorinm homimtm magis sionc ex oportunitale temporis, lota poientia sua in
quam Dci (Joan xn, 43). Quia enim vcra est illa eos abuti coepit; et immunitatcm comitatus, quam
Jacobi senlentia: Multum valet d<prccato justi a$- regali auctoritate collalam secclesise nostne aucto-
sidua (Jac. v, 10), qtiis dubitet oralione islius jusli ralis carta asserit, violcnta injustitia KCClesise abs-

hoc a Dco impetrari potuissc, ut ci in penis hujus tulit, cl partibus suis applicavit. Preterca quales i
I

viiae peccati redderet vicem, cujus hic in votis te- quantae circumquaque fiebant cotidie preda> et dire
nuil voluntatem? Qui enim dicil per Naum prophe- ptiones nostrarum rerum, quse invasio.ics prcdio-
lam : Jfon consurget duplex tribulatio Nah. i, 9), ruin, quam miserabiles oppressiones fratrum, (juot
tacilehanc miserendi invcnit viam, ut spinis tribu- csedea et captionesaTclesiasticorum virorum, quanta

YAIU.K LECTIONES.
^
13 *
nunquam r " ;s
>tn>r<hiiii supei scripta ie I poit erasa sunt,
 :

613 GESTA ABBATUM GEMBLACENSIUM. G14

tuerit imbeeillitas vel imfidelitas advocatorum.quales A Augusii, sepulius est in aecclesia sancti Petri, fide-

et quot reclamationes super his omnibus mitteban- liter et efficaciter, ut credimus interpellans aures

tur in dies ad aurrs principum, quod nihil aliud Omnipotentis proomni familia sancti Petri.
erat nisi verberare aera tantum, si quis haec omnia DE HERIWARDO ABBATE.
de diversis scedulis collccta velit congercrc et in 23. Gemmelacenses orbati patre, ad cariam regis

unum compingere, integri libelli opus videbitur sibi pro subrogando sibi pastore deliberant ire ; nee ta-

assumere. El supervacuum est sine spe fruclus la- men hoc sine consilio episcopi dioceseos putant fa-

borare, quia perdita annumcrare nihil est aliud ciendum esse. Nolkerus tunc temporis Tungrensibus
quam super perditisdolorem renovare. Quae tamen antistabat, qui sapientia el nobilitate satis prcpolle-

reclamationum improbitas non ante cessavit, donec bat. Qui non negans consilium quaerentibus, insi-

post multos annos Otto imperator Ottoni duci pre- nuare eis cepit quam potuit eloquentius, quam in-
cepit, ut interaecclesiam et invasores aecclesiae ha- utile sit paupercs regibus subjacere. quam arduum et

bita ratione, statum reformaret aecclesiae, facta inter difficile humilibus Christi solium regis attingere,
eos aequaliter rcrum dimidiatione. Quae quidem dimi- quam incongruum alienatis a seculo laicalibus per-
diatio inter HeribrandumBratuspantem etaecclesiam sonis deservire ; eos ipsos multo jam tempore satis
convenit, ab aliis vero pervasoribus axclesia nihil expertos csse quam parum concilii vel auxilii ab
recepit. Raginardus vero frater domniWicperti dedit imperatoria altitudine in necessitatis tempore acce-
saacto Pctroquicquid in Gandrinul habuit allodii. perint, quibus omnes omnia sine aliquo respectu
21. At pusillus fratrum grcx in quo complacuit imperatore reverentia?, nullo contradicente vel de-
Deo patri dare eis regnum, qui in terris nihil qua3- fendente, abstulerint, cum ab auxilio eorum cor
rebat habere proprium, sciens quia nihil deest ti- regis avertat aut terrarum longinquitas, aut acrio-
mentibus Dcum, cum undique destitutns esse sub- rum curarum, quae sempcr regio lateri incumbunt,
sidio hominum, bonum ducebat ad eum solum fa- multiplicitas; cum curiali superbia2 probro habeatur
cere confugium, qui tidus cst adjutor pupillorum. ipsa paupertas. Satis sibi notum essequam palatinis
Nam subpio pastore Erluino constituti, dominico se canibus sit familiaris rapacitas, quam domeslica eis
tutabantur ovili, nc aliquetenus paterent morsibus sit voracitas ; sed si suo consilio vellent assensum
lupi. Etsatis habebant quam tenuiter vitam ducere, prebere, videri sibi multum illis esse utile, si juri

dummodo possent beuedicere Dominum in oirnni Deodicensis episcopi patiantur subjacere; unde eis
tempore, et semper laus Dei in eorum esset ore. omnis absit oppressio, immo contra omnes prompta
Ipse vir Dei Erluinus nolens hic habcre manentem adsit defensio; facile sed id impetraturum a regia
civitalem, ubi videbat ingruere tam multiplicem et
^ 1
munificentia, si tantum sibi adsit fratrum subjectio

tam contrariam malorum calamitatem, futuram non voluntaria. Haec et caetera id genus episcopo per-

manufaclam sed asternam sibi suisque inquirebat orante, assensum est sibi a fratrum concordi unani-
mansionem. Et intellegens nullare hanc melius in- mitate. Ergo communi consilio Heriwardum virum
venire, quam per concordiam fraternae unanimi- religiosum et industrium eligunt, et per manum
tatis, exequendum ^animum intendit
adopus pacis episcopi Leodicensis eum sibi abbatem substitui fa-

omnimodis. Opus cnim Deo placitum et lucrandis ciunt. Hic Heriwardus frater fuerat saepedicti Er-
animabus ulile a piae memoriae domno Wicperto in- luini abbatis, monachus autem fuit cocnobii sancti

coatum sagaciter implevit, scilicet illud collegium Michaelis archangcli de periculo maris; sed fratri

fralernitatisadunavit, perquod omnes Dei timoratos diu convixerat Gemelaus puro desiderio ferventis

per totam paene Lotharingiam etFrantiam uno pacis ibi sanctae religionis. Notkerus episcopus gratum
et dilectionis vinculo in invicem colligavit, ut omnes habens tam obedienter suae voluntali favere fratrum
in Christo unum sapcrent, unum diligerent, unum unanimitatem, dignum duxit eis reddere viccm. Igi-

vellent, unumnollent, nihil intereos perversum,nihil tur preter alia quae illiscontulit, villam Templus di-
inhoneslum, nihil diabolica emulatione contractum, D clam * ccleshe Gemmelacensi dedit, unde annuatim
odio dignum vel conlrarietatcessct diversum,ul vere centum solidorum reditus exit; et in villa Namuco
pacifici filii Dei vocarentur, et confitentes alterutrum aliquantulum vineae, cum terra ad culturam vineae

peccata sua, orando pro invicem salvarentur, ele- yertinentc. Hic Heriwardus a ftadone quodam emit
mosinis, jejuniis, psalmis spiritualibus, ymnis, ad quandam silvam, et a quodam Wicperlo predium
hoc institutis, supra pensum eolidianae servitutis. cum familia in villa Walaham,et inde talem conscribi
22. Talem vitam degens vix magni nominis Er- fecit carlulam
luinus, multis postea annis exemplum bcne vivendi %• Quicunque karitatis conglulinantur unitate,

fuit omnibus. At postquam in camino diutinae tribu- binis virtutum paritcr alis erecti, supcrna calorum
'alionis excocla est ad purum scuria peccatorum pcnetrare prevalebunt archana, pars quoque bcneficia
ejus, landem tanquam aurum probalus, de fornace non dencrjat parti oportuna. Hacerge quasiconvictus
carnis est extraclus, et, quod tandiu optaverat, de- specie quidam vir nobilis gcncrc, V.adodictus nomine,

mum pervenit ad bravium supernae vocationis, et in conscin propria conjuje Engelrada nuncupata, pari
regno Dci dupliccm accepit calicem martirii et con- consilio venientcs cum comitatu filiorum sciliret viro-

fessionis. Transicns crgo ab hoc mundo quarto Idus rumque cognationis eorundem, ad ccpnobium sanrti
615 Sl-GEBERTl GEMBLACENSIS. UlG

Salvutoris, sancti quoque Petri piyneribus comptum a X quam ipso tactus Dei aniore legalitcr tradidit san-
domno Wicperio Dei yultore, Erluinoque venerabili cto Petro, et hinc per manus Erluini abbatis talis

patrono loci ejusdem. Deinde voluntatem propriam facta est conscriptio :

pariterostendentesdomno abbati Heriwardo, convcnit 7 Omnibus sanctce Dci secdesise fidclibus, prx-
mutuo complacuitque, quo silvam quamlibet obtimam sentibus videlicet «c fnturis, lonye lateque comma-
tradcret loco presenti, partim divinx pietatis gratia, nentibus notum fieri totocordis optamus affectu, quod
plurimum pro munerum beneficiis, voluntate siquidem abbatis Erluini nomine dicti diebus, quibus cccnubio

domni abbutis, fratrum quoque pariter inibi dcyen- Gemmelacensi nuncupato noviter prcecst, ccnsangui-
tium, virorumque consilio fidelium ordinis utriusque, neus patroni prioris cquivoci, quidam vir ortus no-
sancto Salvatori legali tradidit auctoritate silvam, bili prosapia Arnoldus nominatus ejusdemque con-
,36
obtimam, in quam fere centena consistunt bonua- junx Richcldis vocitata, pariter in divinis ince-

ria, super fluvium Dions vulyo nuncupatum. Equi- dentis jussionibus, deifici timoris reminiscentcs et

dcm mox utrisque concessum forc dinoscitur, a nobis amoris, pari statuerunt divinitus consilio, qualinus

centum solidi nummorum in auro scilicct arycntoquc pro salute animarum suarum cunctipotenti Deo sal-

equorumque, sicut corum voluntas extitit. Hujus si- vatori cunclorum, sancto quoque Petro rcyni coelo-

quidem traditionis post hcec composita est cartula, B rum clavigero, cum cceteris sarictorum piynoribus,

sub virorum testimonio fidelium utriusque ordinis, quce prwscntialiter apud nos coluntur, totius here-

quorum manibus etiam traditio peracta est. Si quis ditatis possessionem , quam infra nostroz potestatis

vero, quod absit, conlra hanc cartulam quamlibet possidait abbatiam, lcgali tradcrcnt donatione. lyi-

yenerare presumpserit calumniam, si sc exinde non tur amborum divinitus inspirata benivolentia, qua-
correxit, sanctum Salvatorem contra se ultorem dam dic, sollempnitate scilicct beati Medardi pontifi-

sentiat ; nobis quoque quibus litem intulerit, auri cis, pariconcordantesconsilio convenerunt, congregatis
uncias 30 et argenti pondera coactus exsolvat, ct quod quoque fuleiium tcstibus virorum partis utriusquc,
repetit vindicare nullo modo presumat. Vcrum, ut cuncta qua? possidere ccrnuntur infra nostras ditioiiis

presens cartula, firmastdbilisqueperpetualiterperma- ut pmdiximus abbathiam, leyaliter tradiderunl Deo

neat, constipulationc diutumo tempore
interposita, salvatori nostro, cujus honore condilus est locus jam
corroboretur inconvulsa. Cmterum praesentibus notum dictus, sancto quoque Petro principi scilicet aposto-
sit et dumnum abbatem Heriwardum cum
absentibus, lorum, tali viddicel ratione, quo vitatenus usu fru-
fratribus simili pretio nummorum emisse quicquid antur fructuario, nec nonpost communis vitiv deces-
Wichpertus hactenus habuit in villa Walaham vulyo r sum camobii nostri subjiciantur dominio. Sanc par,
dicta, cum familia cognita pcrpetualiter. totius possessionis hcec cst: quicquid habere dinosci-
Annis ergo plus minusve tribus in regimine cla- tur in famulis ct famulubus communiter, cum mo-
psis, lleriwardus abbas debilum solvit humanitatis, lcndino paritcr clcamba, deinceps in agris, culturis,
et 5 Non Rlaii apposilus ad populum suum, in sec- cultis et inculiis, silvis, pratis, pascuis, aquis aqua-
clesia sancti Petri accepit tumulum. rumve dccursibus, exitilnts viarum, thelonei quoque
DE ERLUINO JUNIORE ABBATE. parte sibimct accidente, cum cxtcris rebus pro?dirt,r
24. {An. 991.) Tertius ad praelationem Gemmela- vosscssioni subditis.
censis ccenobii elcctus est Erluinus, prioris Erluini 25. Sub hoc Erluino molliri ccepit diseiplinae re-
consanguineus, et decimo Kal. Januarii abbas est gularis rigor, et paulatim tepescere sanctte conver-
ordinatus. Is quanlum ad seculum, liberis proge- sationis fervor, quia non multus in eo erat juslffl se-
nitoribus esl orlus, nam Erluinus Cameracensium verilatis vigor. Nam ecclesiasticis rcbus, ut sepc
tunc temporis episcopus ejus fuit avunculus; quan- dictum cst, undique dissipatis, cl rcditibus ct sli-"

tum vero ad Deum in Gorziensi cumobio regulari pendiis minoratis, attenuabatur nimis eorum rcs
monacliicai vilae disciplina adprimc exercitalus, ad familiaris. Itaquc &ub oplentu paupertatis dum quis-
eam vivaciter excquendam utinam tam idoneus p. que sibi consulit, ct posthabita comninnis Vltffl

quam sufficienter inslruclus; llujus lempore Ar- honcstate rem lamiliarem augere peculiaritcr querit,
noliius (jiiidam, vir uobilis, parlem prsedii Gemmc- vivebant justo liccntius; quod omnino non expedit
lacensis, quae cx jure uxoris sua: Richeldis sc con- monachorum animabns. Ita dc sanctuario Dci unde
tingebat, sanclo Pelro reddidit. Siquidem Heribran- primo cx sancta in habitantium conversatione de-
dus, qai rcrum noslrarum primus invasor tuit, Lectabiltfl exibat odor, jam nunc sinister ditYundc-
llubertum, qui vulgo Hube/.o vocabatur, ex Rcnui- balur rumor, qui noniiunquam apud aurcs secula-
de, sorore domni Wichperti, genuit, ct filias duas, rium ad infamandam vitam noslram solet csse in-
Richeldcm et aliam cujua nomen excidil. Porro <lc clemcnlior. Ergo Erluinus junior postquam annos
medielale Gemmelacensis Bsci, quam, ut supra <li- plus quam 2> sub nomine
v
pasloralitatis exegit, 7.

ximus, Reribrandus injuste repetierat, his tribus Kalend. Junii vitadecessit [An, I012j, et insscclesia
tertia Bingulis pars in divisione provenerat. ILrc est sincii Petrijuxta prsedecessorum suum Heriwardum
lertia quse ex jurc uxoris Bicliildis cesscral Amoldo, tumulari mcruit.

VARI.E LECTIONES.
730
Richildis corr.. Richeldie c
 ,

617 GESTA ABBATUM GEMBLACENSIDI. 618

DE OLPERTO ABBATE. .4 tit, quod illa aetate in scripturarum cruditione unicc

26. Sed miserator Dominus cito oculos miseri- clarueruit. Quod vel in hoc satis probari poterit,
cordiae suae aperuit, et inlerventu, ut credimus, servi quod opus sanclae iecclesiae nimis utile elaboravit,
sui Wichperti dignum domui suae dispensalorem dum Olberto dictante et magistrante magnum illud

providit. Revera, inquam, misericordiam cceli di- canonum volumen centonizavit, et quasi collectis
stillaverunt, quando Olpertum nobis quarlum ab- floribus omniformis generis de prato scriplurarum
batem substitui delegcrunt. De eo pauca nobis prse- coronam preciosorem auro et topazio in aedito aec-

libanda sunt. Is in confinio Sambrensis pagi villa clesiae collocavit. Episcopus ubi votis suis satis-

qua1 Lederna vocatur natusest, parentibus quantum factum esse sensit , magistro optionem optulit
adseculum non inlimis ;
quantum ad Deum, religio- utrum mallet secum in honore ct amicitia remanere
sis. In ccenobio Laubiensi a"puero in disciplina mo- an ad suos repatriare. Ille elegit repatriare, quiapla-
nachica regulariter nutritus, et in sludiis litterarum cuit Deo ita pro nobis dispensare. Ergo cum gra-
adprime eruditus, ex provectu suae indolis monstra- tiarum actione episcopo Baldrico remittitur, emi-
bat qualis esset futurus. Hic ubi ex ore Hcrigeri nentia sludii el religionis ejus praedicatur, et ne vice
Lobiensium abbatis, viri suo tempore dissertissimi, d 738
laboris sui frustretur, affectuossime ei com-
aliquid cle septiformi sapore artium bibit, sitim stu- mendalur.
dii sui extinguere non potuit. Ideo ubiubi aliquem 28. Cum ergo locus Gemmelacensis vacaret pa-
in scientia artium egregic prae caeteris valere au- store, Baldricus episcopus sollicita cum suis agebat

diebat, statim illuc volabat. ct quanlo amplius si- deliberatione, qui dignus esset hujus pastoralitatis
tiebat, tanto avidius de singulorum pectore aliquid curam suscipere. Ad summum placuit omnium sen-
deleclabile hauriebat. Nam et Parisius aliquandiu tentiae. Olbertogeminascientia adornato hunc locum
"
apud sancti 3"
Germani operam dedit ct sludio et pra? omnibus competere. Igitur ab episcopo cum
sanctae qme ibi fervebat religioni. Apsd arbem Tri- Ingobrando abbate suo accersitus Dei et omnium
cassinam tricnnio studuit, ubi grata vic.e ot multa bonorum judicio ad regimen aecclesiae est eleclus,
ab aliis didicit, et prudenter alios docuit. Sed nec ct pcr manus Ingobrandi abbatis et Godescalci ar-

Fulberti Carnotensis episcopi cum subterfugit au- chidiaconi illuc est destinatus. Gemmelacenscs ut

dientia, quem in peritia liberalium artium lota audierunt inconsultis sibi abbatem mitti, stulta ru-
praedicabat Francia. At postquam ut apcs pruden- sticitate episcopali auctorilati, immo Dei ordinalioni
tissima per florea rura exercitus, liquido doctrinae r< voluerunt obniti, nullam volenles cxhibere etsubje-
nectare est distentus, ocl alvearium cccnobii sui cst ctioncm, cujus dolcbant sine sua voluntate et consi-
regressus, ibique vivebat religiose sludiosus, et slu- lio factam esse electionem. Stulti ct ccci, qui non
diose religiosus. intellegcbant mclius sua spe a Deo sibi consuli. Re-
27. Ea tempestate Burchardus quidam in Wor- liquum dici cum nocte supervenicntc in hac rcbel-
macensi civitate dalus crat cpiscopus, vir cum epi- lionis obstinalione consumptum est. Mane facto,

scopali honore non indignus, tum pro juvenilis ae- clarorum virorum qui legalione episcopi fungeban-
tatis lervore litlerarum studiis oportune intenlus. tur emolliti consilio, quamvis inviti deslilerunt ab
Is Baldrico junlori Tungrensium episcopo fiducia- ausu temerario, vix tandem adducli submitlere ma-
litermandat — ejus nempe contubernalis et amicus nus abbati a Deo salulis 739 suae electo. Hoc factum
in palacio rcgis fuerat — ut aliquem sibi litlcrali est 8 Idus Augusti millesimo duodecimo anno Do-
scientia praedilum dirigal, cujus ope et doctrina ipse mini; consecratus cst autem 11 Kalendas Octo-
in eruditione scripturarum proficere valeat. Quis bris.

tanto viro mitti dignus esset diligenter quaerilur, et 29. Adeplus ergo curam pastoralitatis, non se-

tandem ad hoc nullus Olbcrlo magis idoncus inve- gniter laborabat nomen abbatis implere factis. Et
nitur, bona omnium ue co cstimalione, ad urbcm
et pv cum initio occurrisset ei magna rei restaurand;e
Vaugionum dirigitur. Honorilice ab cpiscopo sus- difficulias — quippe cum exterius ingrueret gravis
ceptus, magnam familiaritatis cum eo graliam est rci familiaris tcnuitas, interius autem horreret gran-
indeptus. Episcopus nobilis et potcns non dedigna- dis inreligiosilas — non facile 74 ° memoranli cre-
tur se submitterc ad formam discipuli, monachus das, quam brevi et quam lacile optala ei arrisit

humilis et peregrinus non timclinlanto viroopcram prospcritas. Nam ut prudenter indisciplinalos mo-
exhibere mngistri. Et revcra ncccssarium illi crat rescorum corrigeret, pravas vias corum, quibus 11-
ut polilus esset ad ungucm mulliplicis doctrinae ar- licit'} vagando aberrarc solcbant, spinis regularis
tificio, cujus laus el aestimatio pcndcbat a tain sa- disciplinae sepiebat; deindc vias rectiludinis, quibus
picnlis discipuli suplili judicio. Quanlum autcin vir ad vilam incedcrc debercnt, cis ostendebat. Et do-
tanlae auctoritatis ex Olberti doctrina profeconl. cx clus quod pastor pastorum comminctur pastoribus,
actibus ejus estimandum erit : de quo salis consti- qui semetipsos el non gregem Dei pascunt, qui cum
VARLE LECTIONES,
187 7S8 13 ' 740
sanctum Gcrmanum corr. sancti Gcrmani c. vicem. corr vice. ita codex. facili : corr-
facilec.

Patrol. GLX. 20
 019 SlGEBERTl GEMBLACENSIS m
auctoritate ct potentia eis imperant, ct nulla pater- \ salubri acccplo consilio, annitente sibi lilio suo
nilatis affectione eos ab erroris devio revocant, nec comile Hcinrico, fundum quod proprielatis suae
7iI
a malo dolentes liberant, quod infirmum eral Tortosa vocatur, in parochia Basciu, tradidit Gem-
alligabat, quod confraclum erat consolidabat, quod nielacensi loco. Et quia ipse comes infra parochiam
pericbat requirebat, et excmplo evangelici Saninri- Gcmmelacensem habebat aliquot mansos jure bcne-
tani ulceribus eorum vinum severilatis et oleum ficii a regia manu collati in viculo Eyneis dicto, facto
pielatis infundebat. Nec eum spes fefellit. Non cnim iterum justa; commutationis ratiocinio. Torlosam
prius dcstitit, quam,accepto ventilabro discretionis ipse rccepit et ad jus bcnciicii sui translulit, Eyneis
quae est mater virlutum, paleas vitiorum dc arca vero proprictati aecclesiae Gcmmelacensis transcribi
dominica excussit, el grana virtutum in horreo Dei, fecit, quod pro vicinitalis oportunitate utiique
in pectoribus scilicet fidelium, purgata rccondidit. parti inagis accommodum fuit. Quod nc quis poste-
Nec lioc satis esse visum est bonae ejus intentioni, rorum auderet convellere corroboratum est re^iie

semper in anteriora lendenti. Sciens qiiippe quia manus aucloritale, ut docet conscriptio hujus car-

otiositas inimica est animae, suos jam satis imbutos tulae :

sancta religione,
j, , studiis etiam litterarum
v-..wu... docuil
^v,«.„ .
In nomine sanctce et individuce Trinitatis. Hein-
sludiose insistere; ut dum per semitas scriplurarum ncus 9 ratia Dei Romanorum ccesar augustus, omni-
oculis alque animis relegerent patrum vestigia, Xotum esse volu-
bus in Christo pie vivere volentibus.
scirent indubitanter errorum cavere a via et ad mus omnibus tum pnrsentibus quam futuris quoddam
viam veritalis sectandam nulla paterenlur offcn- nostrai donum dignitatis, quod precibus quorundam

dicula. nostrorum fidelium quibusdam contulimus cvcclesiis:

30. Itaque dum praeter illa quae extrinsecus erant, Congregatio Gemblacensis wcclesice in pago Daniuensi
urgeret eum instantia sua cotidiana, scilicet ani- sitce , in parrocida scilicct Leodicensis wcclesice ,

marum sibi commissarum sollicitudo continua, quandum cujusdam terree com-

asstu?ile advocato suo

bonae voluntati ejus cooperabalur utrobique Divini- mututionem fecerat cum Heinrico yivigellensis ab-
tatis omnipotentia. Siquidem postquam interius vis batioi advocuto, quam constat factam ordine isto.

divini timoris et fervore religionis rccaluit, mox ex- Congregatio Gemblacensis cecclesice Nivigellensi cec-

terius ex bono rerum provenlu exuperavit rei fami- clesioi quinque dedit munsos in vilta Basciu dicta
liaris opulcntia. Quapropter vir Deo devotus 01- sitos, prwdictusque advocatus wcclesiai Nivigcllensis

bertus in bonam spem adductus, successus urgore reddidit ci totidem sui be?ieficii a me sibi dati i?i pa-
suos coepit instantius. Et videns monasterium cum rocfiia Gemblacensi positos. Super quo concambio
sfficinissuismonachicaehabitationiminus essehabile, ?iostratn imperiulem dignitatem Leodice?isis oiccletii-e

quodsibi displicebat pro sua brevitate et quia nulla episcopus Wolbodo addiit, et ut firmitatem itwiolabi-

decoris ornatum erat vcnustatc, praesertim quod lem optineret per me devotus oravit. Cujus petitioni

jam jamque. viderelur minilari ruinam pro nimia assensum fucile pr<cbui, quonium ct fidelissimum
vetuslate, spcrans dc Deo qui dives esl in miseri- eum milii in otnnibus cotnperi, et utrique ascclesicv
cordia, anno pralationis suasseptimo novae secclesiae concambium utile csse multis udtestuntibus recognovi.
caepit ordiri fundamenta. Hoc igitur utriusque oecclesioi consensu fidelium fa-
31. Videnles autem Christi Udcles in dics profi- ctum firmamus, et iti cetertium inviolabile et immu-
cere illum, voluntaria succurrcndi oporlunilalc tabile esse edicto imperiali decernimus. Et ut iiwc
ejus animabunl animum. Baldricus siquidem episco- nostra auctoritas prceceptumque consensionis invio-
pus gaudens se non csse frustratum dc abbatis a sc latu deinceps permaneat, jussimus lioc conscribi, si-
eleclibona estimalionc, tolum se transfudit in ejus gilliquc nostri impressione munitiim signari.
dilectione, et aecclcsiam in Bavcnchin cl novellam Signum domni lleinrici invictissvmi Romanorum
aecclesiolam in lleis,decimam quoque in Bernun imperatoris augusti Gonterius cancellurius (L. '

1'ait [seu ™ in Sombresia] Gemmelacensi tradidit D j|f. j V j vc Erchanbaldi archicappellani tiotuvi. Datu
aeccleske. 6 luil. Dec. indictione secunda, anno dominictr in-

32. Eodcm quoque lemporc [an. 1015, Sept. XII) carnationis 1018, anno vero domni llcinrici secundi

commissa pugna in Floridis inler Lantbertum comi- regnantis 17, imperii 5. Actum Leodio.

tem, filium Ragineri Longicolli, ct Godefridum du- Abbas Olpertus, gaudcns quia per auxilium
\\\\.

cem, cum Lambertus ibidem gladiis cesus accepisset bunoruin virorum labori suo bonum proventam
vilaetincm, conjunx cjus Gcrbcrga nobilissima, Deus inferebat, ad augenda fralrum stipendia, quae
peccali viri sui compuncla, cum anima: cjus abso- nimis tcniiia crant, animum intendebat. Et Bciens
lutioncm et rcquiem qusereret per elemosinarum cssc mouachorum, manuom, exem-
ut lahoie vivant
rcmcdia, voluil ul cliam aecclesia Gcmmelaccnsis, plo patrum et apostolorum, conlinuato cum fratri-
cujus ipse comcs defensor fuerat, ex debito animse biis labore, secundum quod aecessitas paupertalis
ipsius pcrsolvercl jugiter orationum miinia. Linde exigebat ct voluntas obedienliss suadebat, in opor-

VABI.E LECT10NES.
141
leseco/r. "** scu iiu Sombresia mxulo \\\ addita in c
TW adest tnonoyramma llcinrki II im-
peratoris.
621 GESTA ABBATUM GEMBLACENSIUM. 622

7U vi- n °bi$ quam pro orationibus vacent in tota ipso-

lunis supradicli praedii locis factis aestauriis A illis

varia ad recipiendos pisces construxit; quod fra- rum vita. Ego Wolpodo episcopus nomine non opcre
truir: usibus satis utile esse providit. subscripsi et confirmavi.

34. Successor Baldrici Wolpodo (an. 1018), quia 33. Baldricus sepe supra jnominatus episcopus
omnino deditus erat sanctee religionis studio. Olber- cum retributore omnium Dco faciens commertium
tum abbatem religiosus caeleris vivere libeuti acci- proficuum sibi, elegit de perituris aeterna ab eo
piebat animo, et cum dignatus suo laterc el auri- mereari. Ideo eum adoptans heredem pairimonii
cula, ad mcliora eum tendere sua provocabat gra- sui, coenobium in honore fratris Domini Jacobi fun-
tia. Unde quod primum ei occurrit, quae antecessor duvit in insula Leodicensi, ac portionem substantiae
suus illius gratia aecclcsiai Gemmclacensi tradidit, temporalis, quae ex multa copia nobilium parentum
suse stipulationis auctoritate confirmavit; insuper suorum cum contingebat, delegavit ibi. Sed imma-
ipsam aecclcsiam Gemmelacenscm immunitatis li- turo raptus funere, nec potuit in hoc votis suis ad
bertate donavit et haec bujusmodi carlae testimonio plenum satisfacerc. Cujus loci providentia quia
posteris conservanda assignavit. nulli adhuc assignata erat, ad manum solius epi-
Wolpodo, Dei disponente clementia sanctos Leodi- scopi spcctabat. Unde successor Baldrici Wolpodo
censis iccclesue episcopus, omnibus in Christo pie vi- " pie sollicilus, babito consilio cum suis familiaribus,
vere volentibus. Unicuique Christi fidelium scimus deliberavit locum illum prudentissimi abbatis 01-
omnimodis esse elaborandum, ut promereri possit berticommittere manibus. Quod ille diu multum-
gratiam sanctorum. Quia tam propriai fragilitatis
sic quc reluctatus declinavit humiliter, at vix tandem
quam "'>
demonis et hujus mundi concutimur flucti- suscepit obedienter et executus est prudenter. Nam
bus, et nonnisi eorum frcti patrociniis subsistere pos- aedificalo claustro cum officinis suis, prout paliebatur
simus. Unde sancti Pelri apostolorum principis san- oportunitas temporis, colligens hinc inde viros benc
ctique Exupcni marhjris aliorumque sanctorum pa- directosad normam disciplinae regularis, et maxime
trocinia quo potui modo qiurrere deliberavi, quem ex disciplina abbatis Richardi, qui tunc temporis
et omnibus tam prcesentibus quam futuris notificare ubique praedicabatur in fervore sanctae religionis,
disposui. Anlcccssor meus Baldricus divino et ipse primus illic propositum monachicee professionis in-

tactus fervore, quandum (rcclesiam in Bavcchin corte sliluit, et quoad vixit, locum illum ad laudem Dei
nostra sitam Gemblacensi dedit cccclesicc, in honore et hominum strenuissime gubernavit.
supradictorum dedicatce. Dedit et decimas quorundam 36. Ncc minus insistens cepto operi Gemmela-
sartorum, quce quidam in silva [Somb}'esio2 746 et] censis aecclesia1 , quicquid a semetipso omnimodis
lleis dicta ejusdem Gemblacensis cecclesice sariebant, laborando polcrat extorquere, totum salagebat ex-

qiurque nulli antecessorum nostrorum alicui parro- pendere in utilitate rei fecclesiasticae. Unde ad tam
chiai assignaverant. Et hoec quiddem sub testimonio promptum bonae intentionis affectum, subministra-

testium idoneorum prxdictoz cecclesice contulit, sed bat divinitalis gratia optalum effectum. Siquidem
eartulam traditionis morte pr&vcntus non fecit. In arridentc sibi multo succcssu prosperitatis maturius
qua facienda volens me facere participcm ejus elcmo- sua spe vidit consummationem cepti operis, infra

since, praidictum donum sub cartulce firmo consigna- triennium fere tedificata ^cclesia cum utensilibus
tione. Addo et aliud ex parte nostri donum, quod suis, constructo ctiam claustro cum officinis suis,
omnibus volo esse notum. Instinctu nostro abbas ei et, quod magis erat ei m volo, jam ad plenum fer-
congrcgatio pradicti loci tccclesiam novam cedifica- venle ibi sanctae religionis studio, litteralis quoque
vit, juxta quam antiqua relicla, quia crat parvula scientise non mediocriter vigente exercitio. Ipse
et cito lapsura, claustrum et omnia transmulare cu- nullam pa?ne nec curis animi nec labori corporis
rant. Sed his quandoque factis ; timent circumitionis laxans quietem, semper tendebat ad operis consum-
obsonia ab cecclesia antiqua exigenda esse ab episco- mationem. Ita omnibus apparatis ex volunlate,
pis futuris , ea scilicet occasione, quod monaste- dedicationem illius aecclesia: celebrari fecit maxima
rium desierit ipsa esse. Cujus rei rationem diligenter U omnium vicinorum alacritate a Durando venerabili
investigans cum multis, comperi, ab ipsa secclesia Leodicensium praesule 8 Kalendas Augusti mil-
Gemblacensi servitia aliqua data non fuisse circum- lesimo vicesimo secundo anno Domini. Nec multo
itionis scilicet vice antecessoribus meis, ex quo eadem post oratorium sancti Pauli situm infra claustrum
abbatia munificentia rcgis subjecla est sedi cecclcsix G Kalcndas Junii a successore Durandi Raginardo
Leodicensis Ilanc antecessorum meorum clementiam dedicari fecit, apud cujus anirnum maximum ami-
in futurum decernimus conservandam, scilicet ut ab citiae locum oplinere meruit. Postea etiam constructo
accleua Gemblacensi, salua tantam ordinatione pon- duplici oratorio, inferius scilicet in honore Johannis
tificali, servitutem circumitionis rcquirant nullam. baptistae et JohannisevangelisUo, superius in honore
Secundum sarictorum canonum instituta pcrmittant Michaelis archangeli et Stcphani prothomartyris ab
monachos vitam deducere quiete bona, ut tam pro eodem Raginardo sollemniter dedicari fecit 2 Idus

VARI£ LECTlONfcS.
'** iis e '*• tam
corr. corr. quam. 7*6
sombresiae et post add.
623 SlGEBERTl GEMBLACENSIS. 624

Augusti, Corpora etiam, venerabilis ct Deo digni 4 aliorum penuriam ad suum verterent commodum,
fundatoris nostri loci Wichperti et trium praedeces- dum poslhabila misericordia pauperum, sua aut
sorum suorum, Erluini, Heriwardi, secundi Erluini, scrvant tenatius aut vefcidunt carius, hic nec sua
in hanc criptam reverenter lecit transporlari. sibi scrvare per tenatiam nec aliis vendere voluit
37. Idem fidelis dispensator el prudens, sciens per avaritiam; sed ipsius Dei creditor effeclus, coepit
quia querentibus primum regnuin Dci et justiliam esse laudabilis usurarius. Noleus enim parce semi-
ejus, etiam necessaria corporis in tcmpore sunt nare, nc et parce meterel, scminabat in benedictio-
adicienda, laborabat omni qua polerat instantia, nibus, ul de benediclionibus mclaret vitam aeter-
undecunqueannucnte sibi Deo, adquircre praedia, ut naru. El quia hilarem datorcm diligit Deus (II Cor.
dum eis pro facultate loci cxteriora suppeterent, ix, 7), non ex tristitia aut ex necessitale clemosina-
ipsisine murmurationis impodimento tranquillius et rum implcbat opus, sed pietatcm misericordissimi
expeditius Deo deservirent. Disposita itaque ordina- cordis ostsndebat ex hilaritale vultus. Praeter illos

tius solito re familiari, ut jam absque typo vel mora enim qui singulis horis euntes et redeuntes de ejua
constituta fratribus stipendia possent suppedilari, parlicipabant benediclione, non paucos domesticos
quicquid supercrescebat, ad utiliiatem posterorum ,i aecclesiae ut dignum erat sustentabat de penu matris
expendere satagebat, sciens quia quicquid super- aecclesiae, constituta eis sine dilatione diurni viatici

erogaret, avero Samaritano Deo, qui custodit Israel, stipe. Et hoc in eo poterat esse miraculo omnibus,
reciperet. Nec cum labor suus cassavit, quia tamdiu quod cum esset in elemosinarum largilate tam pro-
laboravit, donec rcs secclesiae, quas lenuissimas fusus, in relevanda aliarum congregationum inopia
invenit, nen parum augmentavit, et ut ita dicam tam paterne prodigus, in vicinis suis [etiam nobili-

pame duplicavit, dum aut dato precio undecunque bus in tali temporis articulo consolandis tam libe-

quaacunque poterat fideliter emit, aul coniventc suo rali oporlunitate paratus, cum etiam suos, scilicet

labori devotione fidelium pro salute eorum aecclesiae secclesiae homines, sua compassione juvaret laxando
nostrse tradi oplinuit. Quae diversis locis a diversis oportune solilos terrae reditus, gregem Christi in
747
personis diversis ratiociniis undecunque corrasa soliludine claustrali divinae servituti vacantem nun-
quia numero quidem sunt plura, sed quantitate quam habuit immisericordius, sed sullicientia pro-

parva et redituum estimatione non adeo magna, veniente sibi coelitus, toto humanitatis affectu ser-

a nobis sub numero perstringi non possunt omnia. viebat Deo servientibus.

38. Hujus etiam lempore, Hubclho, Heribrandi 41. Nec videtur esse praetereundum, dicere quan-
filius, domni Wicliperli ex sororc Renuide nepos, q tum in ornanda aecclesia fuerit ci studium. Quamvis
tactus amore pietatis et jusiiliae> annitente sibi enim dicatur : 7?» sancto quid facit aurumf non
Gudetha sua nobilissima conjuge, reddidit aecclcsiae habebat tamen in exterioribus rebusunde deside-
nostrae partem quae sibi cesscrat ex medietate a rium animi sui ostenderet erga Deum, nisi ea, quae

patre suo Heribrando nobis dircpta violcnler et prima mortales putant, liberaliler expenderet erga
injusta, monitus excmplo sororis suae Richekli.s, qure Dei cultum. Quod nonnihil valere nulli est dubrum ;

ut sunra diximus partern suam retulorat ad juslas sive ut inde necessitalis tempore subveniatur indi-
partes a?cclesiae Gemmelacensis Hujus etiam Hube- gcntia> pauperum vel Doo servientium, sive ut

thonis filii, Hubertua scilicet ct Tietwinus, tertiam inde aecclesiasticae ulilitatis oportuno majus
partem devilla Puceu aecclesiae nostrae tradiderunt. comparetur commodum, sive quia homines bruti

39. Idem domnus abbas Olbcrlus allodium in et omnia estimantes magis ex animo suo quam ex
villa Hasau ct in Biettinis dcdit, el pro eo villam veritatererum nihil paene ducunt cultu reverentia
Ferolt dictam aecepit, facta commutatione non satis dignum, nisi quod ex his qUcC ipsi temporaliter
nobis commoda secundnm rorum eslimationem, sed amant viderint adornatum. Idoo utrobique declinans
ut sibi soli visumest utili proptcr solaru vicinilatcm. crimon avaritiae, queque undeunde 748 potuit pru-
Siquidem et anlca a praedecessoribus suis perjustam dentercorradere, in ornamentis aecclesiae maturabat
commulationem ejusdem allodii "quadam partc dalaL) impendcre. Quorum summam hic perslringere non

Suslensi aecclesiae, villa Mainil dicta adjuncla est ost quidom difficile, quia cotidie est oculis ea
parli aecclesiae nostno. inspicere. Fecit talmlam argcnlcam ant« allare

40. Quid antem dicam, eo tompore quo nimia sancti Polri anaglifoopere non indecorc celatam,
annonae caritas totam profligavit Galliam, quam duas quoquc alias argentcas minoris quantilalis
aDeo in faoiondis olemosiuiscuinulavit graliam,
sibi frontalc quoquo ad allare sancli Exuperii marlyris ;

quam apud bomines inaucla ccclesiaslica, rc sibi candelabra argontoa fusilia duo; calicem aureum
adqnisivit gloriam ? Quasienim aller Josepli pre- unum, argcnlcos scx ; luribula argontea, dcaurala
scientia 1
frugum ubertato supcrioribua
taotus gratia, duo ; crucos aureas quattnor, argenleam unam ;

annis sna repleverat horrea, de quibus pauperum ventitabra argentea duo; textus evangcliorum unum
suorum in lempore relevare penuriam parabat Dei anreom, trcs argontcos; epistolarcm argcnteum
praevidentia. Et cnm multi alii ducti avaritiae Bpirilo unum; capsas reliquiarum argentcas duas; cappas
VARLE LECTIONES.
747
corrosa alia manu corrasa c. unde : : unde corr, undcunde.
625 GESTA ABBATUM GEMBLACENSIOI. 626

ex palliis dccem et octo ; casulas duodccim ; dia- A cantum etiam de co medificavit, antiphonas quoque
conalia duo; subdiaconalia quattuor; albas, sto- super matulinales laudes in transitu sanctae Walde-

las, tapelia et alia, quae quamvis numercntur inter drudis, ipse comes Baginerus et Hathuidis conjunx
Bubsiciva, ejus tamen industria et studio sunt com- ejus quicquid praedii habebant in Dion aecclesiae

parala, aut ejus amorig gratia a Dei fidelibus aec- nostrae tradidit.

clesiae collata. Quae quidemquamvis non sunt adeo 44. Tam laudabilem et utilem vitam degens,
multa pro precii estimatione et alienarum divitiarum postquam in 37 annos exegit tempus suae praelatio-
comparatione, sunt tamen multa ei magna et pre- nis, sensit se a Deo invitari ad bravium supernae
ciosa pro bona ejus intentione, quia remunerator vocationis [an. 1018) . Et exemplo domini Jesu, qui
bonorum Deus non estimat ex quanto, sed quo\el transilurus ad Palrem, cumdilexissct suos qui erant
quali sibi offeratur animo. in mundo, in fincm eos dilexit, eliam ipse filios
42. Et quia cum religionis studio vigere fecerat suos, quos Deo in sinu maternae dulcedinis genue-
etiam litteralis scientiae studium, ne et in hoc eis rat ct affectu paternae sollicitudinis educavcrat,
deesset unde hujusmodi artis cxequerentur exerci- usque in finem dilexit. Qui quia duobus monasteriis
tium, sumministravit eis etiam copiam librorum praeerat, et ob id continua regendi instanlia alter-
Non passus enim ut per otium mens aut manus natim habilationem suam mutare consueverat, tunc
eorum torpesceret, utiliterprofectui eorum praevidet in Gcmmelacensi coenobio aliquandiu commoralus,
dum eos et per scribendi laborem cxercet, et frc- natalem apostolorum Pctri et Pauli solemnizabat.
quenti scripturarum meditatione animos eorum ad Et congregalis filiis suis, prolixeet pie sermocinatus
meliora promovct. Appellcns ergo animum quasi est eis, et quantum poterat facundia diserti docloris
alter quidam Philadelfus, ad construendam pro et pietas affectuosi patris, monebat eos, nc ab ara-
posse sua bibliolhecam plenariam, velus et novum tro domiuici operis oculos averterent, ut a fcrmento
testamcnlum contincntem in uno volumine trans- secularium caverent, ut non soium coram Dco scd
7 *9 75n
scripsit historiam El divinae quidem scriptune etiain coram hominibus bona providercnt, ct caetcra
plus quam ccntum congcssit volumina ; secularis id genus, quae pii ct sapientis viri eructabat pcctus.
vero disciplinae libros quinquaginta. Mirandum sane inler Ioquendum ante altare sancli Pelri eos eduvit
unum homincm in tanta tenuitate rerum tanla cum psalmodia et oratione paslorum paslori
potuisse comparare, nisi occurreret animo, timen- eos commendavit, ab omnibus commissis paslo-
tibus Deum nihil deesse. rali potestate absolvit, et spirituali sanclificatione
43. Ego sane dum studiorum ingcnii ct laboris ^ benedixit. Et ut ultimum vale non sine Iacrimis eis
tanti viri recordor, omnino demiror, quod in eo fecit, Leodinm abiit. Urgebatur enim tristi nunlio
gaminae scientiae lam egregie claruerit 7M vigor. de infirmitate gloriosi episcopi Wathonis, cui ipse
A puero enim in solitudine clauslrali educalus, tam etiam hoc debebat praeler reverentiam debilae sub-
sollers et prudens apparuit in disponendis mun- jectionis quod ejus condiseipulus ct a puero iuerat
danis rebus, ut vix aliquis secularium viderctur ei contubcrnalis, cl ab inde inita inter eos amicitis
praeferendus. Et contra dum se restringeret ad gralia cum ipsa aelale sine querela simul consre-
rigorem monasticae conversationis, id ipse inter dicam cum cis insenuerat. Episco-
verat, et ut ita
strcpitum aecclesiasticae procurationis explebal sub- pus gaudcns ?e consolatum essc optata visilatione
sicivis operis, quodvix aliquisalter attingeret vacans amici, ab eo in nomine Domini secundum praece-
Dco in quietem monasticaj solitudinis. Nec frustra ptum apostoli Jacobi expetiit inungui. Peractoinun-
fama nominis ejus ubique discurrebat, de cujus clionis officio, cum missionem peteret ab episcopo,
doctrina tam dulcis odor longe lateque crescebat. et adhuc de spe vitae suae fiducialiter quercret ab
Exceptis enim illis quos in subjectione sua in studio eo, cpiscopus tactus spiritu divino: Hodie, inquit,
el religione nutrivit, multas clericalis ordinis per- non moriar, o amici mei, sed cras in Christi nomine
sonas, quosdam cliam curialcs, doclrina sua pro- D succurritc mihi. Ille desperans de vita amici, reso-
movit, quorum illustris probilas vel dignitas postea lutus in lacrimis nec valens temperare dolori : JHon
sanctaeaecclesiaemagnaeulilitati ct lioncslali fuit. Sed sinat, inquit, Dcus me scptem dies supervivere tibi.

et iu hoc in aecclesiis Dei cjus laudabilis memoria Et ad monastcrium sancti Jacobi cui praeerat re-
adhuc vivit, quod vitas aliquorum 7i2
sanclorum gressus, cccpit dcslilui corporis viribus, mox etiam
aliquibus in locis liquide et polite composuit, et de vcxari acriter febribus. Quid mulla ? Secundum prae-

gestis corum in laude Dci secundum regulam musicae diclumct volum piorum virorum, craslino die, quod
disciplinae, in qua mullum valebat, dulcissime can- est 8 Idus Julii, episcopus migravit ad Dominum,
tus modificavit. Inler quae quia rogante Haginero Abbas aulcm, qui cpiscopo dimidio animae suae se-
comitc vitam sancti Veroni confessoris composuit, plem dies superviverenoluit, ipso seplimo die, quod

VARIjE LECTIONES.

749 ,M Alio atramento pergit idem scriba, qui et transcripsit

e coir. c. Fortasse fuit conscripsit.
posuerat. Ki clarierit corr. claruerit c. ™ aliquaa statim corr. aliquorum e.
627 ShGEBERTI GEMBLACENSIS. 628

ost2 Idus Julii, felicem spiritum ccelo reddirlit mil- \ dignitati, credo nos modo illic sua tutabitur gra-
lesimo quadragesimooctavo anno Domini. tia, quos hic tam paterna nutrivit misericordia.
45. At exequias funeris ejus quo vcnorationis ho- Amen 756 .

nore, quo miserationis dolore prosecutus sit grex DE MYSACH ABBATE.

coenobii utriusque, qui in Christo sub ejus profece- 47. Deodvino in calhedra aecclesiae Leodiccnsis
rat institutione, supervacuum est memorarc. Gcm- subrogato, Mysach virum sane venerabilem cogno-
melacenses siquidem audita pii pastoris infirmitate, mento Mathelinum abbatem substitui Gemmelacensi
cui post Deum et primum loci nostri constructorcm ccenobio, concors totius congrcgalionis expetivit
Wicpcrtum quicquid pene habebant paudebant im- electio. Is abbati Olberto consanguinitatisconjunctus
]>utare, piae dilcctionis alis non distulcrunt illuc linea, et a primis annis cum fratre suo equc memo-
convolare. Contristabat eos non mediocriter aman- rabilis vita? Fulquino regulariter et studiose in ejus

tissimi patris dcstitutio, sed plus quam dici vcl educatus disciplina, ad hoc uterque excrevit bona?
credi possit miserabili contristabantur infortunio, indolis industria, ut magnae ulilitatis loeum sor-
quod carcndum eis esset corporis ejus pignore pre- tiri mererentur in Dei aecclesia. Ex quibus Fulqui-
tioso. Et si aliquam viam eis aperuisscl Dei digna- nusjunior aetate nominatus in exercitio lilteralis
tio, nihil eorum omnium inscdit animo,
optabilius scienlipc, glorioso Stabulensium abbaii Poponi ad
quam id agere aliquo modo, ut corpus defuncti re- rcgendas pucrorum scolas directus, et per aliquol
ferrcnt Gcmmolacensi coenobio Sod id ncc precibus annos in morum honestate ab eo satis probatus,
optinere, nec aliqua omnino ratione potuerunt effi- per interventum ejus in Mcttensi urbe ad regimcn
cere, gaudentibus civibus ad lutelam civitatis suae abbatia? sancti Yinccntii martyris est promotus,
prsesentialiter tam sancti viri patrocinia provc- quod usque ad iinem vitae suae utiliter et laudabili-
757
nisse. Scpultus est igitur in ?ecclesia sancti Jacobi, ter cst exccutus. Mysach autem frater ejus,
ut docuit primum abbatem ipsius loci, ct hoc epita- etiam Yirduni sub Richardo abbate in gymnasio
phium inscriptum cst libilinse ipsius tumuli: monasticse disciplina? regulariter exercitatus, per
Tlic w - jacet abbatum speculum,decus et monachorum, omnia in virtute obedientiae satis est probatus. At
Abbas Olbertus, flos paradise tuus, postquam inventus est etiam esse patiens laborum
Prsefud aicclesiis normali tramite binis ;
et strenuus et prudens in dispositione aacclesiasti-

Leggia corpus habes, Gemble carendo doles. carum rcrum, domnus abbas Olbertus cum suo lateri
46. Pcrlato ad Gemmelacenscs tam trisli nuntio, adjunctum participcm fecit omnium operum et con-
omnibus palam factum ost ipsius vcritatis teslimo- siliorum suorum. Et ordinans eum sibipraepositum,
nio, qua pastoralitatis sollicitudine omnes habuerat, ^ commisit ejus prudentiae secundas partes omnium
qua patcrnitatis dulcedine omncs nutrierat, qua rerum. In cujus obedientiae executione tanta viquit
karitatis unanimitate omnes a parvo usque ad subjeotione, ut nulla unquam titillatus sit supcrbine

magnum sibi in Christo devinxerat. Quis enim intlatione. Et per multos annos tam prudenter et

pHerit dicorc, quis dicenli poterit crodcro, quantus poslquam [sanctse memoris abbas
utiliter vixit, ut

ilicoomnium factus sit concursus, quantus fratrum Olbertus humanse naturse ccssit, nullus ei qui sucec-
mercmium fuerit luctus, quantus pauperum clamor, peret dignior eo inventus sit. Itaqne 7 Kalendas Au-
gusti adeptus 758
quantus pupillorum ct viduarum dolor? Ab omnium locum regiminis aecclesiastici ,

ore sonat pro collatis sibi beneficiis gratiarum actio, consecratus aulem 7 Idus Augusti, attendebat dili-

tam pia ei exaudibilis pro absolutiono animae ejus gcnti instantia sibi et gregi. Nam secundum quod
ab amicis Chrisli ad ccclum transmiltilur oratio. didicerat, regulariter ct pie vivebat, et socun-
Quis eorum qui tam affectuosas vidit exequias, dum quod vivebat etiam alios vivere doceba*. Res
quis, rogo, tam pias, tam merilas, tam profusas secclesiae antiquitus attributas vel postea adquisilas
dubilot Dcum accoptasse lacrimas, quas non cx- pro captu et posse suo in nullo unquam noglexit,
torqucbat aliqua carnalis affcctionis necessitas, sed I) nec incuria vel inscilia sua eas diminuit, immo
quas eliciebat placita Doo spiritualis dilectionis jugi labore et vigilantia multiplicavil adversariia
pietas?Qui ergo lot amicos coneiliaveral sibi de secclesiae audacter sempcr rostitit, stipendia fra-
iniquitatis mammona, receptus ost ab cis in seterna trum fideliter adauxit, et nc per singulas currere
tabernacula. Ei quia bene ministravit, gradu bono opus slt, utilitatc locclesiastica intns et extra nihil
7;,
adqoisito sibi '•

, coalestis curise ascriptus

:
curius unquam habuitv

CONTINUATIO AUCTORE GODESCHALCO.

iK. i|iso ™ etiam anle et retro oculatus, sciens sistere, quecumque in abbatia invenerat et qua? ipse
interiorem hominem sine exieriori non posse sub- adquisierat in duas partes dividens, in victuel ve-

VAIU 1. LECIUONES.
Verstu rubro atramento scripti. ,B * 757
•
sibi. ascriptua : : d. amen c. minio scriptum.
*post adeptus erasum esl c. '*• alia manu pergit prima lihea in loco raso tcrtpta.
629 GEST. ABB. GEMBL CONTIN. GODESCH. 630

stitu fratrum distribuit. Vestiarium ita composuit. A salutem aecclesiae, nec medicorum auxilium quesivit,
Quiipue libras nummorum \ji villa Templus dicla, sed in Deo fiducialiter speravit. Et dum ita bonum
ct tres libras in villa Pherolh, tres libras et quatuor operum suorum consummationem patienter expe-
solidos in villa Mannil, oclo solidos de terra Fa- ctat, per ipsius patientia? virlutem bonam sibi

stradi in villa Niel, in villa Esnalica et municipio consummationem praeparat. Excoctus ergo diu in
Eneisquosdam reditus decrevit in villa etiam quse :
camino tribulationis et infirmitatis, postquam 23
Caslris dicitur -i libras denariorum annuatim sta- annos in regimine explevil, 3 Idus Novembris
tuit, ea ratione ut uno anno pelliciae a vestierario debilum solvit humanitatis annolOTl Domini.
et altero pellici a loci praeposito, et cucullse et tuni- DE TIETMARO ABBATE.
cae fratribus darentur a camerario. ln villa etiam 51. Defuucto Misach abbate, qui pater tam ama-
Turb dicta, quae sita est in pago Bracbantico super bilis et aecclesise Dei tam utilis fuerat, multum
aquam qua~ ob dulcedinem et bonitatem sui merons et sollicitudinis Gemblacensibus remanse-
Oilla (896) abincolis dicitur, medietatemreditus totius rat. Meror erat de tanti pastoris amissione, sollici-
villte vesticrario delegavit. Post haae Balduinus cleri- tudo, nc ei succederet qui congregata dispergeret,
cus Sonciensis fraternitati nostras sociatus, alteram ,, dispersa non congregaret. Sed misericorditer conso
j:-i„. „_.-;-.,-„;; _-----.~k-* -w •* i_-__ ._. _..
quae „1 _? •
; t\ ,
medietalem, eljure patrimonii competebat, ob latus est eos Deus pater miscricordiarum, dans eis
;

salutem animae suse adjecit. Staluit etiam, ul came- ex eodem cenobio abbatem nomine Tietmarum. Hic
rarius per se villicum, iuvestituras et placita habeat pei omnia sequens vestigia praedecessoris sui,
villarum sub se degentium. Cellerario ad saginam adauxit potius quam minuit substantiam monasterii.
comparandam cenlum solidos instituit. Ad utensilia Qui dum temporibus antefali abbatis custos esset
comparanda offieinarum, hoc est coquinse, pistrini, secciesiaa, ambonem evangelii et feretrum sancti
cambae, granarii, triginta solidos de censu cortilio- Exuperii auro et argento vcslivit, et opere anaglifo
rum annuatim dari censuit; decimasfeni unde boves decoravil. Huic gloriam mundi fugicnti et pauper-
suos aleret dedit: praebendam et calceos bubulco tatem Christi in omnibus sequenti, praedium Huc-
qui de silva per singulos dies adduceret
ligna berti clerici, qui apostata dictus fuerat, convenlus
stabilivit hortum ad holera facienda, bubulca-
: fratrum mdominicatum dedit. Ipse fratribus fraterna
riam cortem cum cortilio bubulco delegavit. Haec ct paterna vicissiludine ex reditibus ejus praedii 50
omnia snb cura cellcrarii statuens, mensam fra- solidos redonavit, ea conditione ut a se succes-
trum sub ejus cura constituit. Itaquc panem soribus suis annuatim ad usus fratrum in festis
librarum duarum legumcn, pisorum, seu fabae. praecipuis duo solididarentur in emptionem piscium.
;
p
Ad emptionem secundi pulmenli ovorum ca- , , 52. Iste pater per manus domni Lietardi praepositi
sei, seu piscium dcccm et octo denarios per dies sui criptam in honore sanctae Dei genitricis con-
singulos. A Kalendis Octobris usque ad dominicam slruxit, et cancellum altaris sancti Petri cx humili
septuagesimae tertium pulmentum herbarum hor- et parvo in forma qua nunc cernitur reformavit ;

tensium, justas duas cervicae diatim, mensuram infirmorum, infanlum, hospitum pauperumque sem-
vini per singulos qualuor diebus ebdomadis cum per curam praecordialiter habuit : prnebendam fra-
karitale sabbati; paximoles similagineos in duode- trum si non adauxit, in nullo diminuit, sed vinum,
cim praecipuis sollcmpnitalibus anni hora prandii, pisces, similam temporibus statutis omni tempore
placentas et oblatas cum aliis bellariis ad cenam vilse suae absque ulla retractalione subministravit.
amministrare praecepit. Cras forsilam dieet aliquis 53. Franco miles nepos ejus cognomine Longus
qualitatem perpendens praesentis temporis : Fal- de villa Lirul dicta filiam villici Alberonis in con-
sum est, quod hic legitur; nunquam tali seculo usi jugiuin acccpit et ab abbate, utpole a parente suo,
sunt monachi illius lemporis. Scit Deus, qui est molcndino in municipio Eneis sito jure beneficii
summa veritas, quia quod vidi scripsi; et adhuc munciatur, hac ratione, ut quamdiu ipse et hercs
supersunt testes idonei 7G0 -pv ejus viverent, hoc fruerentur, et si vita decederent,
.

.9. Addidit annuatim aecclcsiae custodi ?0 solidos monaslerio restitueretur. Infra quinquennium ergo
"
nummorum elcocmplionem vini, ex quo 61 cotidia- tribui liberis ex eis procreatis, Franco apud Distre
num missae sacrificium oportet celcbrari. Ad anni- in bello pcrimitur, et ab amicis relatus, in cymi-

versariam diem suae depositionis constituit annua- terio Gemmclacensi cum multis lacrimis sepelitur.
762
tim dari fratribus 8 solidorum karitatem, gratia Filii ctiam ejus, ante mortem patris ct post,
phr recordationis. In memoria aelerna erit bonus homincm exuunl His ita deccdentibus, abbas quae
dispensator, ab auditione mala non timebit, quia dederat repctit, set aliter quam sperabat evenit.
spes cjus semper in Domino fuit. Beinfrcdus cnim miles Mafiensis conubio sociatus
50. Ultima etateegrotavit dolore pedum vehemen- relictae Franconis, omnia quae ejus fuerarit, anni-
tissimc, sed ncc in ipsa infirmitate neglcgebat tcnte et adjuvante Alberone villico, jure conjugali

VARI.E LECTIONES.
780
Alio tempore eadem manus pergit ex quo e corr. 7M wqtiebatur primo ejus mox erasum.
NOT.L.
(896) I. c. oleum.
 <>31
SiGEBERTl GEMBLACENSIS. 632
occupat. Abbas el pareiHes Franconis supor haec re
A conventum res defertur, inslinctu
majorum Albero
indignati, Reinfredum aggrediuntur in placito gene cum suisomnibus despicitur, pactum contemnitur,
rali; set socer Albero generum per omnia defendit.
et ut pro excommunicato habeatur ab omnibus
Hasc res diu protracta ad audientiam pervenit epi- conclamatur. Prapositus in sententia sua persevc-
scopi Henrici. Pater Reinfredi tunc forte villicus rat, qusc oblata fuerant invito abbate el invitis fra-
erat episeopi, Itaque 7C3
episcopus blanditiis delini- tribus suscipit, sicque ab utriusque partibus disces-
tus et muneribus excccatus, consentit peccato, et sum est. Reinbaldus itaque cum socero suo Beren-
inju«tilia3 legc decreta, Rcinfredus victor extitit per
gario in hereditate male adquisita succedit, sed Deo
omnia. Sic molendinum injuste abbali aufertur sic volcnte aversa
;
satis fortuna graviter ambo
sic heredes proximi exheredati, adhuc nimie con- alleruntur, adeoutdie quadam dum juges ab operc
queruntur. Albero pro hac infidelilate villicatione agri relaxantur, in palude praxlio contigua necaren-
privatus, set pro injustitia a Dco non punitus, in lur. Albero divina animadversione damno domesti-
ecclesiastica inhiat
post jam dicti facti deccnnium. carum rerum affligitur, conjugis etiam, fida: satis et
Allodium enim Ruz diclum, quod Petrus Calvellus castaa mulieris, contubernio privatur; ipse ad cxtre-
sancloPetrocoramindoneis ——"-- ""
" tcslibus u UUM mala
tradidcrat, "<"> mum
'"uui multis
liiuuis utjuessuaiiDus
'
i
! l
necessilalibus corporis
corpons astnctus, morto
astrictus, mort
actus cup.ditate, s.bi rediberi rogat, dicens sc tem- b Bnitur. Pcrversorum hominum nuncinterim postpo
pore traditionis a Petro denominatum heredem
natur mentio, cl justonnr.describaturlaus ct devotio.
adoptivum. Abbas ct praepositus plus quam dici 55. Adelardus fratuelis jam dicti abbatis ex militc
potcst admirati supcr hoc, rogant et precantur ut in monachum attonsus, partera allodii sibi compe-
desistat ab inceplo. Illc in malitia perseverans,
per tcntis, annuentejnatre et vitrico, per manus avun-
gencrum Reinfredum, qui tunc villicus crat episcopi culi sui abbatis et advocati Balduini tradidit sancto
episcopo pra?sentalur, causam suam ct multa veri Pctro. Sacerdos religiosus 7G5
Beroldus nomine ea
similia episcopi ingerit auribus. Episcopus rem ad tempestate socialus est fraternitati noslra?. Qui
consilium defert consilio inito hoc decrelum csl.
;
quanla bona huic nostrae fecerit a^cclesiae, teslantur
ut si Albero quas petebat jurejurando vera esse ejus opera. Hilaris dator et in oportunitatibus
firmarct, quod quercbat acciperet, sigillumque suum
promptusfuit adjutor.
cum epistola abbati dirigit praesentandum. Abbasut 06. Hujus etiam abbalis tempore defunctus est
legitepislolam, frontem rugans et peclus perculiens Gucrinus monachus, vir omnium bonorum memoria
praeposito legendam tradidit. Praepositus ut legit,
,. . . . . *' '
dignus.qui
cJ 1
per multos annosin
' 1 -—• •— Gemblaccnsiccvnobio
"v.,..»mv/\,iio. ^».». UKJMIKJ
diem placiti slatuit. Die dicta, abbas intercsse non functus prioratus oflicio omnibus pie viventibus in
yultplacito, rem omnem committit praepesito, ejus ^ Christo proderat verbo et exemplo. Hic Olberti
jussu adunatur contio. Cum suis testibus adest abbalis consanguineus et discipulus fuit,
ejusque
Albero, quod quercbat sine dilatione falso contirmat vitam mores
ct imitalus, ad
hoc profecerat, ut ab
sacramento. Vcra esse .qure juraveral, testes pro- his fniibus erat nolus, aurum 7efi multo
meritorum
sequuntur vero perjurio sicque rei aecclesiasticae fit igne purgatum ct vas honori Dei aplum cognomina-
maledictus et injustus pcrvasor. lvtur. Erat cnim intenlus jcjuniis, vigiliiset oratio-
5-i. Dicendum paucis, quae eps subsccuta cst ullio. nibus et cotidianis
missarum celebrationibus. Si
JustoDci judiciool) perjurium diversis modis omnes quando tamen, quod rarum erat, a tali opere
affliguntur, et ad ullimum diutino languorc excru- vacabal, nullara requiem habebat sj»iritus ejus,
ciati, vila dccedunl. Albcro supcr id quod fecerat quin aliquid mundana' aul divinae pbilosophise ut
sero penisus, decrevit quod pcrvaserat Reinbaldo vir eruditus proponcret el exponcrct fratribus, In
filio suo darc sub laxalione annui census. IIoc tantum autem etiam in hoc affuit ei divina gratia,
pacto firmalo, lcudes prsepositi Lietardi Stcphanum ul ex tunc et nunc per eum et per eos quos inslruxit
scilicet monachum et Everardum pistorera expe erudiios viros
habuerit nostra aacclesia. Obiil 15
tunt, quse tractaverant edocent, ut duobus 76s
mar Kal. Maii, cl fratrum oralionibus luctuquc et lacri-
I)
cis argcnti abbas praepositusque acceptis suae mis prosecutus, intra templura cst tumulatus.
asscnlirent diflinilioni; eo pacto ut Reinbaldus Quanti autem fucritsuis contemporalibus, ostendit
annualiin pro redilibas ejusdem allodii deccm soli- epilaphium ejus, cujus, nos lioc dysticon apposui-
dos persolvat die sancli Servalii. Prepositus a suis mus, ut quod dc co diximus, sil credibilius :

persuasus, rei jam diclae consentit otius. Abbasab Norma, decus, speculum, Guerinus, konor monacho-
eis convenitur, ul assensum praebeat rogalur. Ule
[rum,
prorsus abnuit, et iratus ab eorum sc avcrtit oculis. Doctor, Gembla, tuus hoc lumulo legitur.
1'oslremo nimielate eorum oblunsus jubet ut in
57. Vir multae Bcientiaa Sigebertus, noslra> ;pccle-
praesentia convcnlus fierct quod petebatur. Ad sia: monachus. supradicti abbatis Tietmari horla-

vabi.klectiom:s.
7
" alio atramento pergit c. •«*
duabus -vr. duobua c. '« supcrscr. c auro corr. aiuum c.

NOT/K.
(H'M) Ex Sigelterti libro De viris illuslribus, cap. ullimo.
 CONTIN. GODESCH. 634
633 GEST. ABB. GEMBL.
frequens oratio. Et quia longinquitate tem-
tu (897)Vitam sancli Maelovi confessoris accuratius A Deum
poris succrescit damnosa oblivio, et post oblivionem
dictando iteravit, passionem Thebeorum martirum
suam succedit periculosa contentio, arbitror posteris no-
heroico metro cleganter composuit, cronicam
gratum facere, si studeam huic opusculo in-
a fine cronica? a Jheronimo digeslae ad sui usque stris

serere ea quae domno Liethardo procurante acces-

lemporis finem perduxit. Duobus libris illustrium
serunt nostne aecclesiae domni abbatis Olbcrti tem-
virorum a Jheronimoet Gennadio compositistertium
pore, ut quia ille adquisivit plus aliis abbatibus,
addidit, inquo multos antiquos recclesiasticos scri-
ptores, multos ctiam sibi contemporales memoria
sciatur quid quomodo adquisierit, vel a quibus.
Ergo non omnia, descnbam tamen eminentiora
dignos eommcmoravit. In fine vero libri se ipsum
si

60. Machelmus vir nobilis, pater domni Tictmari

posuit extremum ordine, set non extremee scientiae
qui sextus abbas fuit nostri cenobii, rogatu ipsius
Praeter haec enim quse commemoravimus composuit
filii sui et hortatu domni Liethardi dedit sancto Pe-
multautilia legenlibus.
tro medietatem aecclesiae sancta1 Marise in villa quac
58. Abbas autem Tietmarus quamvis esset colum-
ad quoscumque perveniebat dicitur Castra. Alia vero medietas postmodum data
binae simplicilatis ,

ejus, qui carebat felle invidiae et detractionis,

est pro Odewalone monacho nostro. Hic fuit vir ho-
sermo
Postquam ergo B nestie vitae, et in divina et humana scriptura mnltae
incitamon7um" erat " meliorationis.
scientise. Item Wicherus, advocatus Leodicensis,
per annos 23 sibi commissam Christi familiam rexit
tradidit sancto Petro medietatem aecclesia) sancti
lideliler, dinlinte infirmitatis igne decoctus, 2 Kal.
Gaugerici iu Genitinis cum manso uno. Item Ro-
Junii 76T
de hoc mundo migravit feliciter (an. 1092),

acccpitque locum sepulturae ante sanctae Crucis al- bertus filius Bosonis de Hermereis, canonicus sancti

semper futurus apud posteros laudabilis me- Lamberti, vir nobilis tradidit sancto Petro medie-
tare,
tatem de Masniz, et ultra medietatem tres mansos.
moria\ Amen.
EPITAPHIUM 7M EJCSDEM. Dc alia medietate parlim aecclesia nostra a cognatis
Ecclesice lampas hic Tietmarus jacet abbas ejus redemit aut pro vadimonio accepit. Quidam
Wiberlus vir religiosus, sancti Wiberti ut ferlur
Octo beatificas doctus abisse vias ;

consanguineus, tradidit sancto Petro quicquid ha-

Pauper, pacificus, mansuetus, pectore mundus,
buit in Waresch. In eadem villa tradidit Wolvura-
Lugens, esuriens, compatiens, patiens.
Ultima fulsit ei tua lux penultima Mai. dus dimidiam a>cclesiam, hoc est quartam partcm

Qui vixit Domino, dormiat in Domino. Amen. integrae aecclesiae. Liedvinus et conjunx ejus Ha-

theguidis tradiderunt sancto Petro cortem unam et

DE 763
LIETHARDO ABBATE.
59. Cum quererent Gemblacenses post obitum sex bonaria animabus suis, in Harenton.
pro

domni abbatisTietmari, quis ei succedere, quis ido- Postea vero tradiderunt medietatem totius praedii

neus esset eos regere, communi habita delibera- quod habebantin eodem Harenton, et quicquid ha-
tione Lielhardum abbatem constiluerunt concordi bebaut in Valle, quod per singulos annos reddit
01-
electione. Hic a pueritia domni abbatis Olberti eru- 50 solidos. In Belriu adquisivit domnus abbas

ditione institutus, claustralis disciplinae amator et bertus sex mansos et cambam, et sextam partem

facundia, molendini quod postea aucmentavit abbas Mysach,

exseculer eral assiduus, Multa erat ci oris
et abb:is Liethardus, ut in suo loco dicelur. In villa
quae procedcbat ex dilatati cordis habundantia. Filii

seculi qui prudentiores sunt filiislucis in generatione

Melenriu, quae etiam Heis dicitur a contigua silva

sua, si quid damni aul violentiae rebus a?cclesiasti- quae ila nominatur, partem allodii emit in primis

cis conabantur inferre, hic prudenti et oportuna abbas Olbertus, adauxit abbas Liethardus, et suc-
ratiocinatione noverat eis resisterc. Domnus abbas cessor ejus Ansclmus, ut in suo loco dicitur. Wal-

Olberlus qui jam gravabatur aetate et duorum ce- terus de Nicl tradidit sancto Petro quicquid habuit
in eadem villa. Pars secclesise quam habemus
in ea
nobiorum disposilione, considerans in adolescente
tantum naturalis induflriae, officium ei commisit et pars prsedii data esi postea pro duobus fratnbus

celleraturse, ut experimentum ejus evidenter quiret

D noslris Hlbuino et Hcllino, et postmodum multo la-
habere. Ille ei, quoad vixit, ut patri filius obedivit, bore et periculo domni Lielhardi crevit et permansit
,pre-
et quod sibi injunxcrat auxit, melioravit ct decenter ipsa possessio. Fuit enim inter compossessores
dissensio, ut vix sedari potuerit
administravit. Quamvis enim esset tunc juvenilis dii et nos tanta
absque bello, deportato illic sancti Exuperii ferelro.
selatis, erat tamcn pcrsona honorabilis, consilio
ulilis, allocutionc ct adhortatione his qui eum no- Petrus Calvellus tradidit sanclo Petro qukquid ha-

verant acceptabilis. Denique multi nobiles el medio- buit in Buoz, et in Anaslica cortem unam et tria bo-

cres ejus ammonitione et laudabili familiarilate in- nuaria Hoc praedium pdst longum tempus invasit

Albero, vero perjurio, ut dictum est in suo loco.

citati, quosdam filiorum suorum sociabant nobis
cum aliquantula possessionum suarum, ut
parte Domnus abbas Olbertus collaborante domno Lie-

eorum apud nos pia recordatio et pro eis esset ad thardo \iilam Suvrei adquisivit sanclo Pctro, et ci
VARI.E LECTIONES.
e corr, Epitaphium Amen 'aHo alramento in fine f. 43 a . scripta sunt. ™ Alio atramento per-
gd c.
ft35 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 636

pcr singulos annos trium librarum censum indixit, A bus praefuit in omnibus profuit. Omnium enim fra-

ct ex eo 12 solidos anniversaria die sui obitus ad trum utilitati providens, sibi in nullo consuluit, sed
sorvitium fralrum dari decrevit. Lambcrtus de Cor- sempcr parvo victu et vestitu conlcntus fuit, quae a

cellis vir nobilis et fralres cjus tradiderunt sancto patribus acceperat in quantum licuit fidcliter admi-
Petro in eadem villa tres mansos; et post mortem nistravit, et quamvis mullis incommodis, sive terrae
ipsius Lambcrti tradidit uxor ejus Condracla dimi- slcrilitate, seu pecorum peste, scu bellorum asperi-
dium mansum. Nec boc dono contenta, armillas, tate, sepe gravarctur aecclesia, tamen numquam ex
anulos, monilia, ct quicquid auri ad ornatum suum incommodis fratrum sua comparavit commoda, sed
habebatut mulier dives et inclita, sancto Petro con- in natale Domini, pascha, penlecoslc, et sanctorum
cessit, elcrucem auream inde fabrciieri petiit. Hu- sollempnitatibus lam praecipuis quam mcdiocribus,
jus aureae crucis bodieque est inscriptio Condrada : statulam praebendam bene dispensavit in omnibus.
pro se suoque viro Lamberto me dedit sancto Petro. Ejus regiminis anno terlio maxima extitit hominum
Nec ipsa Condrada tantummodo, set et omnis ne- mortalitas, et in anno sequenti magna ct inevitabilis
polum ejus successio. Gualterum dico de Marebaco. annonae raritas, adeo ut pancm duorum mensium
Heinricus de Lupun, Gerardus tilius Gualtcri, Hein- diebus vix administrarent nobis culturaa nostrae et
R
ricus tilius Heinrici, et quotquot adhuc hodie super- decimae. Hac penuria panis urgente, praebenda mo-
sunt de corum progenie, ita ex tunc et nunc con- nasterii venalis efticitur tam laicis quam clericis.
juncli sunt fraternitati nostra? ex animo, ut corum Gladius irae Dei circumquaque desevit, laquearia
semper apud nos sit pia recordatio et pro eis ad divitum uti pauperum casae famis malo velut ariete
Dcum cotidiana oratio, quia liberalitatis eorum be- magno pulsantur; pauperes multique mediocres hac
neficio multoiies crevit nostra possessio. YVarnerus tabe pereunt, cymiteria sepeliendis non sufficiunt.
comes tradidit unum mansum in Dion, et uxor cjus In locis multis fossae latae et profundae cffodiuntur,
duos in Morccshcm, et unum in Malbrovias, quod et in eis corpora defunctorum funibus deponuntur.
dicitur in Ruoz. Ille mansus in Dion solvit i solidos Multi in exitibus viarum, multi inter opaca silva-
et 8 gallinatios. Illi duo in Morceshem solvunt rum mortui inveniuntur. Hac peste famis multi no-
10 solidos Lovaniensis monetae et qualuor gallina- bilium adacti, dum familiis suis carcre nolunt, mul-
tios. lllc in Malbrovias quinquc solidos Nivigellensis tum argenti ad has sustentandas expendunt. Foene-

monetai, et ita ut immunes essent ab omni servitio, ratores debitores suos omnibus modis gravant, e^,

nisi Gemblensis aecclesiae De his quae domnus ab- dum die dicta pecunias suas ncn rccipiunt, has die

bas Olbertus cum domno Lielhardo adquisivit , r reddita "° sub fide et sacramento duplieant
pauca sed cminenliora descripsimus, et ut arbitror 62. Anolinus quidam nobilis de [villa Halley di-
posteritati nostrae consuluimus, ut si quis injuslus cta, his oppressus infortuniis, allodium quod ha-
violentia vel ignorantia res aecclesiae, quod sepe bebat in villa Jandrinul sancto Petro vendidit
contigit, templaverit minuere vel auferre, sciant ei argenti marchis 15. Robertus aeque de villa ea-
juslc ct rationabiliter resistere. Adquisierunt etiam dem pracdiolum quod habebat in villa sancti Gau-
multaalia, et si minora tamen aecclesiasticae utililati gerici dicta, octo marcis argenti sanclo Petro \o\\-
apla, quia certum est parvis magna juvari, et mul- didit Balduinus et Johanncs fratres gormani dc
tis pluviae guttis flumcn repleri. villa Jalce dicta, allodium quod habcbant in villa

Gl. Succcssor abbatis Olbcrti Mascclinus abbas, quae nunc Mons sancti Guiberti dicitur, septem mar-
in mullis expertus quam dom-
sagacis aninii esscl cis sancto Petro tradiderunt. Domnus abbas JLie-
nus Liethardus, rogalu fratrum timcntium Dcum thardus emit ab Elberto dc Vileyr ct uxoro ejus
commisit ei pnopositurae officium. llle reputans noa Eremburge, filiis corum astipulantibus Godefrido,
lionorem esse scd onus, ad quod cral assumtus, ab- Arnulfo , Godescalco, 60 marcis quicquid allodii
bati erat baculus forlitudinis, quia nil sibi inerat habucrunt in villa Gomblus jurc hereditario, vido-
ignavae formidinis, et alleviatio sollicitudinis, quia ~ licct in agris, culturis, cultis et incultis, silvis,

in omnibus crat ulilis. Abbas Tietmarus quia erat pratis, pascuis, aquis aquarumve decursibua, ex-
multae simplicitalis ct ncscicbat cavcrc fraudulcntas itibus viarum, thelonci quoque parle sibimet ae-
decipulas secularis duplicitatis, cjus cune commisit cidente, partemque molendini, cum ceteria rebus
omnia exlcriora; ipse curabal tanlummodo interiora. predicUB possessioni subdilis. Hsec omni Elbertus
Igitur hi tres abbatcs quia impediebanlur ut dicluni et Eremburgis uxor ejus per manum Balduini
cst aut aetate, aut iniirmilale, aut simplicilatc, rcs advooati legaliler tradidcrunt sancto Petro, prse-

a-celesiastica eorum temporc maxima ox parlo. hujus senle domno abbate Liethardo. In prsesentia quoque
suslenlabatur probitate. Quia ergo domnus Lielhar- ejusdcm domni abbatis Liethardi et fratrum, Ma-
dus trium abbatum tempore didicerat subcsse ct chelmus, Ergo, Godescalcus de Harebaco, dede^
prodesse, dignua babitus est, qui post ros rogare- runl sancto Potro in vadimonium pro octo marois,
tur praeesse ct prodesse. Datua abbas, quicquid allodii habucrunl in Gemblus, in niorcato.
quandiu fuil

ei viitus corporia et prosperilas temporis, bis qui- in silvis, in pralis, in campis, in oortilibus, in mo-

VARI.K LECTIONES.
"° in loco raso.
 63" GEST ABB. GEMBL. — CONTIN GODESCII. G38

lendino, ad 12 annos. Si post 12 annos non fuerit A^ipsi experti crant, scilicet ne quacumque occasione
redemptum, semper aecclesia tenebit usque ad Ka- reperta, res aecclesiae sine fructu, sed non sine luctu
lendas octobris sequentis anni. Actum anno domi- nostro, diriperet episcopalis violcntia. Erat excu-
nic.T incarnationis 1096, indictione quarla, Kalendis satio extrema, quae etiam permaxima
videbatur
Octobris. Gosbcrtus laicus, civis noster, fraternitati quia si aliqua secularis potens persona per coem-
nostrae ipsis diebus sociatur, qui quanto post ad- tionem alicujus praedii superbiret in nostra vicinia,
vixit, aecclesiae satis exlitit commodus. Hoc enim semper ab ea nostra vastarentur pra^dia et affiige-
argentum pcrsolvit ex proprio, ea conditione, ut retur familia. Dicit bealus Jheronimus, quia in

post mortem suam omnis reditus ipsius allodii omni rerum eventu magis perpenderc debemus affe-
fratribus daretur in communi, anniversaria die ctum intentionis, quam effectum operationis. Si
obitus sui. ergo in abbatibus simplex et rectus fuit affeclus
63. Domnus Beroldus fraler nostrse congregatio- intentionis, non erit culpabilis sed excusabilis ef-
nis sollicitus de s:\lute animae suae, constituit con- fectus operationis. Nos redeamus ad id unde di-
sensu domni abbatis Liethardi ct omnium fratrum gressi sumus.
ut omni dic cantetur missa in aecclesia Gemmela- n 65. Domnus abbas Liethardus rcligiosis patris,
censi pro cunctis fidelibus defunctis, et haec con- scilicet domni abbatis Olberti, religiosus filius, his
stitutio in aaternum pcrmanere inviolabiliter debet. quibus praeerat, roligiosae vitae cxemplum praebebat.
Ad quod explendum, medietdtem molendini in Ma- Cum eos praecclleret imitabili actione, moderabalur
nilzquam ab Elberto et Erenburge uxore ejus in tamen quod agebat laudabili discretione. Erat ei

vadimonio pro 15 marcis argenti tenebat, aeccle- consuetudo ex multo tempore, quarta et sexta fcria
siae Gemmelacensi legalitcr tradi fecerat, per manum usque ad vcsperlinam diei horam jejunium pro-
domni abbatis et omnium fratrum deputavit, ut re- trahere, idque pragcipue exequebatur diebus adven-
ditusipsius molendini habeat presbiter qui missam tus Domini et quadragesimae. Cumque sibi vix aut

cantabit, excoptis oblationibus. Et si molendinum nullo modo vellet indugcre fralribus tamen con-
fuerit redemptum, ipsos 15 marcos abbas et fratres gruam tempori refectionem exiberi jubebat absque
recipianl, et dc ipsis procurent ut missa omni die retractatione, malens eos voluntarie proposito su-
in perpetuum cantetur. Qui hanc constitutionem peraddere, quam praecepto suo coactos abstinere
destruxerit, anathema sit. Baro aut numquam in camera sua prandebat aut
64. Domnus Sigebertus, descriptor vitae domni p cenabat, nisi alicujus praecipui hospitis eum cogeret
abbatis Olberti, de vita et actibus ejus vera dixit, auctoritas, et ipsa ut ita dicam cum traheret kari-
et absquc dubio dicere potuit, quia diu ei con- tas. Si aliquando major solito eum cura urgebat,
vixit. Hic inter caetera descripsit et dinumera- horam prandii in refectorio anticipabat, aut post
vit ea quae ille in auro ct argento satis copiosa fratrum refeclionem cum paucis cibum sume-
aecclesiae Dci contulit. Quae quia lector in suo loco bat.
771
facile poterit repperire, superfluum credimus eahic 66. iEcclcsiam villae Dion cum dominica corte
iterum rcplicare. Meritoergo queritur a multis, quis a Guilelmo do Bcllorivo incensam, domnus abbas
ea destruxcrit, quid inde egerit, quid emolumenti Liethardus dum adhuc esset praepositus in mclius
aecclesia Dei inde habuerit, Eis nos respondentes, reformavit. yEcclesiam eliam sancti Nycholai in
non aliquem majorum nostrorum accusamus, sed villa Sovrei a fundamentis construxit, cortem Gem-
nos ipsos excusamus. Scit Deus, quia multam pe- melacensem quee Capella dicitur ab hostico Namu-
nuriam vestimentorum et victus, depraedationes et censi incensam, cum omnibus ofticinis suis renova-
inccndia el tribulationes mullas passi sumus, nun- vit, culturas agrorum in villis et municipiis, hoc
quam tamen de thcsauro aecclesiae valens nummum est Stcrias, Jandrigul, Sethejam, Bavenchin, Dion,
in sumtus nostros misimus. Abbas Liethardus cx- Genehen, Sovrei, Niel, Pictam villam, Eyneis, Ca-
cepto quod acceperant antecessores ejus, plus quam D pellam, prout valuit bene et oportune disposuit
centum viginti marcharum precium de thesauro aec- Salvenerias etiam cum terra adjacenti, et molendi-
clesia' dedit deficicnte sibi pecunia, ad coemtionem num vilhe Masniz intirmis nostris, et ad anniversa-
praediorum in angustia temporis quo nimia annonae riam diem suae depositionis fratribus delegavit. Ad-
raritas fuit. Cumque fratres tcmpore ipsius ct ante- didit etiam quod adquisivit in villa quae Rosiris
cessorum ejus nimium contristarentur, quodcaqua? dicilur, et in villa sancti Pauli, et in alia quae
ad Dei cultum et ad aecclesiae ornatum collata fue- Wastin dicitur, et fratrcm qui eis curam impen-
rant destruerentur, quamvis justa causa id exigere deret instituit
videretur, abbates hac rcsponsione se defendebantt 67. Cum legamus et sciamus, quod villa Salve-
et hoc in sui excusationem fratribus objiciebant. ncrias de prsediisbeati Guiberti fuerit, queriturquid
Dicebant per pneditorum coemtionem fieri aecclcsia- in ea abbas Liethardus adquisierit, Ad hanc inter-
sticarum rerum meliorationem, cum nos, pro dolor! rogationem veram darr.us responsionem Consan-
videamus minorationem. Addebant cavendum quod guinei beati Guiberti post obitumejus omnia praedia
VABLE LECTIONES.
ni Hinc inde littera paulo
minor, sed tnanus est eadem etauctnr idem.
 (539 SIGEBERTI GEMBLACENSIS.
G40
ipsius invaserunt, et quia multi orant, multas sibi
A vindicaturum minabatur. Abbas econtra armavit
partes facientes, vix de singulis unam partem xc non armis mililiae mundanae, set armis religionis
clesiae reliquerunt, et ne unam partem aec- christianae, fratribus super hoc negotio indiccns
elesiae integram dimiscrunt. Hoc hodieque probatur continuam orationem ad Deum ; ipse verocum multa
in majori villa Gernblus et in aliis ejus possessioni- cordis et corporis contritione continuavit
triduanum
bus, in quibus multos compossessores liabemus. jejunium.
. ...
c . .
- —-».„« die
Condicta ...v. cum ouci;
^uui pams fautoribus
suae partis iauionnus
Quod crgo in villa Salvener.as censum
,
solvit,
.

de a d praedium accessit Onulfus. Aderat

dux Godcfri-
possessione beati Guiberli fuit. Curiam vero et ter dus, ascclesiae nostrae advocatus.
Aderat et abbas
ram ad ipsam pertinentcm, de aliorum possessioni- cum paucis familiaribus. Cumque Onulfus
equo
bus adquisivit abbas Liethardus. Ipse numquam descendens, quod suum diccbat metiri
cepissct, et
vacans vanitatis clio, sed aecclesiaslicae utilitatis post dimensionem ad libitum suum
maetam poni
continuo flagrans desiderio, criptam quae sub ab vellet, incaute
'»«v.,.iu,u Ul ii incedens,
iui,cucus, calcar
Lci tar sinisin
. „,.
. .... pedis ripvtrv
sinistri netlis dextr»
bate T,e tmaro *d,flcata erat suo labore pr.cipuo,
sua; ubiaa infixit, seque graviter vulneraTMoTque
8 Kalendas Augusti optinuit consecrari ab episcopo dragunculi morbo se invadenle, pene exanimatus
Leodicensi Otberto, quo etiam die celebris habetur infecto negotio ad sua rediit. Per triduum autcm
nostrae aecelesiae major dedicatio. quod supervixit,
B nec comedendi nec bibendi ulla
68. Cum quodam tempore invitante codem prae- facultas ei fuit, sicque vita decessit. Godefridus
dux
sule Leodium adiret, et fervor solis utpote media praedium cujus lis tam manifesto Dei judicio finita
a^state omnia nimio eestu afliceret. coactus non sua
erat, aecclesia. confirmavit ; aecclesia Deo auxilianle
sct suorum lassitudine, jussit eis escas dari pro
illud possidet et possidebit. Ignoscat Deus eis quos
nimii calons alleviatione ct viae postmodum accele- contrarios et rerum nostrarum pervasorcs perluli-
ratione. Equis ad pastum dimissis, in viridiario
mus et perferimus. Agnoscat, et ut suas remunerct
quod vi?e contiguum erat, discubuit cum suis. Quod eos quorum munerati sumus possessionibus et sus-
postquam multi qui in vicino erant conspexerunt, tcntati facullatibus. Horum omnium
pracipuus fuit
undique ad eum confluxcrunt, Ipse eos non repelli. Beroldus, sacerdos religiosus, cujus et in hoc
setd«: his quibus utebatur cum suis, jussit
eis be- opusculo et in Vita Tietmari abbatis meminimus.
nigne praeberi. Jussit eliam vinum propinari, eis Hic nostrae fraternitati conjunctus, et domno abbali
cum sciret illic ad usus suos et suorum non nisi in Licthardo carissimus, centum libras nummorum,
ascopa modieae quantitatis vinum haberi. Explcta non sub una vice set diversis vicibus, in pradiorum
rcfectione, quesivit a ministro, an superesset
.... •
ali
n-
u
coemptionibus, in diversis
""> "*
1 v... 1,1010 ejus UCUU ulilitatibus.
l-juo dedit UlilU.Uil.US.
quid viniquod sibi posset propinari. Ille : Gratias Temporc autem hujus abbatis obiit, ct sepulturje
Deo, inquit. de parvo vasculo muttis hodie decentei locum antc altare sanctae Gerdrudis, cujus turrim
propinavi, et adhuc supcrest quod multis possit pro- suis aedificaverat impcnsis, accepit. Hoc cligne me-
pinari. Mirati sunt qui aderant, de tantillo vasculo ruit, quia loci nostri honore ct ulilitate nichil carius
tam multis vinum suffccisse, et crevisse potius habuit, cui non solum sua set et se ipsum impendere
quam defecisse. Abbas vero gratiae Dei et miseri- scmpor paratus fuit
cordias humiliter reputavit, quod sibi el suis habun- 70. Otldo canonicus et decanus sancti Martini
davit et superhabundavit. Supersunt hodieque qui Lcodicensis, consanguincus domni Liethardi abba-
huic faclo interfucre ct quod lunc accidit narrant tis, erga nos fuit non
;
ficta: set perfectae karilalis.
generalioni altera 1
.
Dcnique mox ut nos et nostra fratcrnilalis gratia
69. Contra eos qui possessionibus aecclfsiae vio- cepitvisitarc, dedit pallium jacintinum sancto Petro,
lentiam inferre vel cas conabantur invadere, quanta de ([uo in praecipuis sollempnitatibus ejus ornatur
ei animi conslantia fuerir, mullis
praetermissis hoc altare; Dedit et septemmarcas argenti super vadium
uno sciri poterit.
Onulfus de Dion superiori erat vir- Guarneri de Firminis, et reJitus ejus annivcrsaria
nobilis, dives praediis et mancipiis. Hic suorum
sug- die sua'dcposilionis constituit dari fratribus siugu-
gestione ctiniqua animi illcclus cupiditalc, domnum
lis annis. Engrannis de Balastra horlalu domni
abbatem Liethardum exacerbabat jurgiis coram po- abbatis Liethardi frater factus nostrae congregatio-
sitis multis nobilibus viris, partem non modicam nis, dcdil nobisin Leodio unde annuatim pcrsolvun-
praedii f quod habebatin Dion inferiori, per eum ct tur triginta denarii, et vineam in Juniaco, et in Ge-
perpraelatos Gemblacensis secclesiae dicens sc ami- niliuis tres solidos, cl in Tillir et iu Hulen tres
sisse, sola collimitanei ;
Ioc vicinitale, non aliqua solidos et iu Gondulpunt parlem molendinL K\ercl-
rationabilicausa exislcnte. Abbas cxaccrbatus non
musde Wisenbech praelium quodhabebat in Melen-
exacerbabat, set eecclesiam nichil injuste
possidere, riv tradidit sancto Pctro, praesente domno abbate
modcsla responsionc affirmabat. Addebat, decere Liethardo. Argentum vero (juotl ci erat dandum,
nobilem virum suis contentum cssc, cum
possentei Tietbaldus civis et frater noster persolvit, ct cen-
suflicerc; non debere cum offensione Dei sum
et sancto- ejus ad anniversariam diem sui obitus con-
rum eecclesiastica invadere, quia non posset ei im- sliluit.
pune cedere. Hic ammonilionibus ab incepto
jmu iiun
non (ratruelis domni
ih:i m>, luuiiKiio
> - ii,
71. Vivianus
.
qui et
i\ iiiiiua t[iu Lambertus,
vi l.iini uiiiiiii

revocubalur, set vcrbis omissis, armis sua sibi sc abbatis Lielhaitli, a pueritia educatus ab 60 in ha
641 GEST. ABB. GEMBL. CONTIN. GODESCH. 642

bitu clericali, in virum lionestum et religiosum ex- A malens in conspectu Dei humilis quam pnc-
crcvit, et quoad vixit, utilis et fidclis Gemblacensi sumptuosus inveniri, obnixe petiit, in cimilerio
aecclesiae fuit. Denique de rebus proprietatis suae ct nostro patribus omnibus consepeliri. Obiit ergo
dc his quse decenli sollertia adquisivit, quinquaginta 3 Nonas Octobris, tempore domni Liethardi ab-
el septem solidos annuatim sanclo Petro delegavit. batis.

Hos aulem decrevit esse sub rnanu custodis aecclesiae. RECORDATIO DEFUNCTORIM FRATRDM NOSTRORUM.
'"•-
et ex his jugiter ab co dari lumen decentis lucernae Justis consertus, vivat ChristoSigebertus,
anle altare sanctaeDeigenitricis Mariae. In dieaulem Mundus mutatur ; transit, dum stare putatur.
anniversaria obitus sui constituit karitativam refe- Vivcns transit homo, sed pertransit moriendo.
ctioncm sufficienter fratribus dari, ut in loco nostro Eheu ! mors homini parcit nulh, datur omni,
semper esselejus pia recordalio, et pro eo ad Deum Procfixas mcetas nullius prceterit cetas.
devota supplicatio. Sit ei et omnibus benefactoribus lluic mundo lacrymce si defunctos revocare
nostris aeternae vitae possessio, et justorum omnium Possent, quot, quales nobis, quam spirituales
lelentur consorlio. Amen Omnibus et clari studiis, et heu modo rari,
72. Domnus Sygebertus morum probitate et scien- Essent, emerito deftendi cum Sigeberto
tise multiplicitate laudabilis et gratus sui lemporis Sed quia prceclari, rari, nequeunt revocari,
sapienlibus, non indiget nostris laudibus, quia lau- Mundo subtracti, sint ccelicolis sociati.
dant eum opera ejus. Cum enim esset juvenilisaetatis Nobis solamen dat semper se Deus. Amen.
tempore Mascelini abbatis, Mettensibus notificatus, 73. Dornnus abbas Liethardus domno Sigeberto
etin cenobio sancti Vincentii martyris cum Fulcuino diu convixit, sed non diu supervixit. Post haec enim
abbate diu conversatus, sapienliae fons patens erat quae de eo conscripsimus, et post multa quae praeter-
non solum monachis set et clericis ad se undique misimus, sentiens sibi corporis vires deficere et ad
confluentibus. Multis Mettensium hodieque dulcis procuranda quae procuravi rat non sufficere, cum
est ejus mcmoria, in quibus adhuc supersunt do- fratribus quos idoneos noverat partito sollicitudinis
ctrinaa ejus vesligia. Quae vel quanta illic degens suae onere, orationibus, vigiliis et jejuuiis curabat

rogatu eorum scripla ediderit, ipse ostendit in libro propensius insislere, ut Domino per egritudinis mo-
illustrium virorum, quem composuit. Nec solum- lestiam se vocanli paratior posset occurrere. Fratri-
modo christianis, sed et Judeis in eadem urbe com- bus eliam quos paterne tractaverat, et ad eaqua^
manenlibuserat carissimus, pro eo quod Hebraicam Dei sunt verbo ct exemplo incitaverat. commendans

verilatem a caeteris editionibus secornere erat peri unanimilalem fraternae dilectionis, et caritatem quae

tus, et in his quaesecundum Hebraicam veritatem C est vinculum perfectionis, intcr verba piae ammoni-
dicebant,Judeorum erat consentiens asiertionibus. tionis eis tlentibus valedixit, et vicesimo secundo
Post multum temporisvix impelrata licentia, rediens anno suae praelationis 2 Nonas Februarii obiit. Fra-

ad cenobium Gemblacense, multa contulit ad usum tres cum multo merore perselventes ei funeris ob-
et ornatum aecclesiae, quae adquisierat voluntaria sequium, palam faciebant quambenignum erga eum
eorum quos instruxerat liberalitatc Frequentabant haberent aftectum. Dantes itaque ei locumsepullurae
autem eum majores nalu, excellentiores gradu, ante altare sanctae Dei genitricis Mariae, ex lunc
acutiores sensu, qui erant in urbe Leodicensi, si et nunc orant Deurn pro ejus aeterna requie.
quid questionis occurreret eis, ad hunc deferre et Vita Deus, vitam det ei sine fine bcalam. Amen.
cum co conferre soliti. Horum praecipuus erat EPITHAFITJM.
domnus Heinricus, archidiaconus et decanus aeccle- Abbas Liethardus, veluti Judas Machabeus,
siae sancti Lamberti, cujus rogatu scripsit ad Trevi- Dux bonus ut Josue, prcefuit cecclesioe.

renses librum de jejuniis quatuor temporum, et Pro qua bella, minas tulit et convitia multa ;

multa qua? commemoratin libro illustrium virorum. Nec tamen in studio destitit a bravio.

ln cenobio Gemblacensi me qui haec descripsi, et Per tot sudores, vir fortis, Marthaque sollers

multo meliores erudivit, quorum multos ante se i) Cuncta ministravit fralribus, utpotuit.
praemisit, paucos, pro dolor! post se dimisit. Ut vir Defessus tandem, terrena negotia spernens,
prudens cum esset multae gravilatis,non erat in- Elegit pariem Magdalence parilem.
discretaeausteritalis, set erat ad omnesut res posce- Quam sibi ne tollas, qui gratis singula donas,
bat discretae mediocritatis. Scriplurarum maxime Qui bonus es solus,huicmiserere Deus. Amen. Amen.
divinarum lectio et meditatio cum occupabat; set DE ANSELMO ABBATE.
tamen cotidiana missarum celebratio et devota ad li. Gemblacenses, scientes quia filiorum est de
Deum oratio semper eum praeoccupabat Longa con- amissione patris spiritualis conlristari, et quia sa-
feclus senectute cum decubuissetextrema egritudine pientum est undequumquc exorlam tristitiam mode-
nichil amittens insitae sibi prudenti;e, fratrumque rari, confcrebant ad invicemilluddictum beati Pauli
voluntas esset, ut cum obiret intra monasterium se- apostoli: Aporiamur, set non dcslitnimur {II Cor.
pultura3 locum acciperet, ut vir altioris consilii iv, 8). Aporiamur, quia amissione domni abbatis
VABLE LECTIONES
m Justis — aptas '-v. <-5) nlia mnnu in tocorato.
643 SlGEDERTl GEMBLACENSIS. 644
Liethardi contristatur. Set non destituimur, quia A ruricolisfuerat contraditus, eo pacto ut terra exculta,
largiente Deo habemus ex nobis quem idoneum pa- quarlam garbam inferrent horreis aecclcsice. Tem-
trem provisorem constiluamus nobis. Non ergo
et pore autem procedcnte, ob slerilitatem ab agricolis
decet nos mestitiae deditos, nos et nostra negligere, neglectus, racabat urticis rubis et sentibus. Hunc
sel sollicitos ctconcordcs eum qui loco nostro, no- itaque vacantem domnus abbas Lielhardus vestiario
bis et nostris prosit, absque dilatione jeligere. Hoc addidit inconsultislieredibus (898). Veslierarius ila-
unum omnium consilium, dictum ac factum. Elege- que terram marla et fimo inpinguatam aratro exco-
runt domnum Anselmum abbatem octavum. Hic Deo luit, domum superedificavit, bubulcum adhibuit,
digni Guerini, cujus in vita abbatis Tietmari memi- omni genere laboris Wineritilio —
sic enim ager
nimus, fuit consanguineus et discipulus. Cujus imi- vocabatur — curam impendit. Interea heredes ad-
tatus prudentiam, morum elegantiam et orandi in- sunt, de injustitia conqueruntur, domum superposi-
stantiam,multam sibi inter suos adquisierat reve- tam incendunt, utque sibi hereditas reddatur omni-
rentiamet apud extraneos benivolentiam. Cum enim modis cxposcunt. Verum dum haec lis prolrahilur,
jam esset maturus aetale et moribus, Francis, domnus abbas Liethardus vita defungilur, ejusque
quamvis cenobio Gemblacensi longe remotis, in-
R in loco domnus Anselmus abbas subrogatur, vir
a
notuit fama prudentiae ejus,et primi eum habuerunt certe bonae memorias et praeclarae scienliae, et ido-
magistrumet quasi s?cundum abbatem Altovillaren- neus ad onus sustentandum quod ei imposuerat
ses, post eos Latiniacenses. Inler quos Iongo tem- concors fralrum caritas. Set pro dolor! vir tantus
pore commoratus, et quasi speculum honestatis fa- post modicum viribus corporis egritudinedeslituitur,
ctus, non solum minus capacibus proderat, set et et vigente scientia ingenio et facundia^ cibo tenuict
illos qui alios instruere idonei essent, profusius in- potuvini perparvo stomachum lasesscentem suslen-
struebat ;
per quos usque hodie radix sapientiae tat. Hunc ergo in regimine positum, heredes agri
quam eis inseruit, Tunc
fructificans perseverat. adeunt, et ut sibi hereditas causa negligenliae amissa
temporis multi fratrum nostrorum non solum in reddatur, omnino deposcunt. Abbas cum suis ha-
Francia set ct in aliis provintiis magistri et quasi bito consilio,die dicta placito eos audit, et legedata

secundi abbateserant in multiscenobiis, eoquod in a scabiniis, super idquod petebatur illos exaudit.
scripturis humanis vel multum
divinis exercitati, Ergo unicuique parte quae sibi compelebat reddita,
fructum sapientiae relinquebant quibuscumque locis parsagriadhucrestabat maxima. Balduinus clericus,
fuissent adhibiti. filius Alberonis, cujus in vila Tietmari abbatis me-
75. Domnus Anselmus tandem reversus ad ceno- minimus consilio abbatis praeerat tunc temporis.
bium Gemblacense, de die in diem studebat in me- Hic in nullo a patcrnis moribus discrepans, nisi
lius proficere sub domno Liethardo abbate Biblio- quod in accipiendo avidior ct in querendo fuil astu-
thecae assiduus scrutator erat, et ubi utilitas expo- tior, residuam partem agri concupivit, et duabus
sccbat,eam emendando et augendo meliorabat. marcis argcnti promissis, eam sibi dari ab abbale
Quandocumque a lectione vel oratione vacabat, fra- petiit.Abbas prorsus abnuit. Ille pcr praepositum et
tribus junioribus aliquid humame vel divime paginae sibi intimum Adelardum et quosdam fratrum qui

disscrebal, non lantummodo in se ipso virere, sed agri quantitatem penitus ignorabant, abbatcm cir-

et in eis post obitum suum volens vivere. Dalus ab- cumvcnit adultimum, ctnulla quantitate agri deno-
bas, suscepto oneri et honori aptum se exhibebat, minata, taxavit censum quinque solidorum, ct 24
et pcrsona ejus et prudentia his qui eum noverant, bonuaria terra; accepit secundum velle suum, Si hoc
honorabilis erat. Fratres autem quossollertiores no- justum fuit, Dcus justus judex viderit. Hoc ubi re-
verat, sibi adjungebat, ct eis aecclesiastica officia scitum est a fratribus, de injuslilia apud abbatem
commillebat, et per eos agcbat, quod per se agere conqueruntur. Set id frustra fuit. Abbas enim super
nolebat aut non valebat, Denique monaslerium, eos qui interfucrant causam rejiciens, de omnibus
claustrum, refeclorium, dormitorium, capitolium et se rcddidit excusatum. Domine Deus noster, judica
omncs claustralis curi;e officinas et omnes exterio- L»causam nostram.
res curias per eos edificiis honestavit, et agrorum 78. Bercngarius qui praedium quod dicitur Ruz
qui in vicinia erant coemptionc multiplicavil. cum gcnero suo Reinbaldo injuste possidcbat, mul-
76. Scit prudens lector, quia vcte-cs cartffi plus incommodis, deliberalo consilio, posscs-
tis afilictus

habent sua inculta veluslate, quam quod

auctoritatis sionem damnosam vendidit Freiero cuidam laico.
nunc moderni componunt (accuratiori vcnuslale. Freierus veluti cccus iu foveam delapsus, quod
(Jucdamergo qu;e gesta sunt hujus abbalis tcmpoic, comparaverat sero cognovit malis provenlibus. De
sicul in carlis continentur inseniimus huic dcscri- emptione preedii apud buos conqueritur, et quomodo
plioni noslrae,
bona ad Buadelam boni operis, mala hoc careat, taciius secum cogitat. Cui statim quod
ad cautelam adhibendam postcris. oplabat accidit. Tietgero enim, lilio supradicti Rein-
77. Campiis quidam municipio Einoys erat, con- fredi, filiam suam nuptum dedit, quem prsedio per-
tiguu*; hic a priscis temporibus a nostri loci abbate ditionis cum aliquaparte pecuniae dotis nomine do.
NOT/E.
[898 i.
q. Bupra ruricolU Germanie vrben, agrorum possessores.
645 GEST. ABB. GEMBL. — CONTIN. GODESCHI 640

navit. Sic, disponente Deo, Buz ab externa domo in A, giente, cecclesiamut cernitur hodie edifieaverunt multo

domum illius qui eum prius pervaserat revertitur. sumpta et labore, utlocus ille non habitatio vastatoris,
Non post multum tcmpus. Tietgerus dum die con- scd domus esset Salvatoris. Gaudebam actum meo

quoddam quolibct cum amicis va- consilio, unde mihi in Gemblacensi cenobio esset ad
dicta ad placitum
dit, in medio itinere ei miles alius occurrit ; equis Deumfrequens fratrum oratio, etundevicinis nonper-
concitalis, ab utrisque simul concurritur, equus ejus animarum
turbatio sed et corporum esset consolatio.

ab equo illius terramtenus prosternitur ; ipse gravi- Gumque propUr pacis ct concordice unitatem multi

tcrcollisus, omnibus membrisconcutitur, et ab ami- illuc convenirent, et ud habitandum sibi domos con-
cis relatus, octava die finitur. Dicit propheta David: struerent, itcrum habito consilio cum amicis meis et

curn supradicto abbate et familia cecclcsix, decrevi ut

Justus es, Domine, et rectum Judicium tuum (Psal.
cxviu, 137) ; et quia huic sententiae contradicere non locus ille cum oppido Gemblacensi jus legale et con-

possumus judicio Dei omnia committamus. suctudinarium in omnibus haberet unum. Me excepto,

79. Carta de villicatione. Otbertus gratia Dei Leo- Advocatum nullum

nullus ibi quicquatnjuris haberet.

dicensium episcopus, decanis prcepositis et abbatibus nisi me susciparet per abbatem et per me si necessi-
;

et omnibus sub potestate nostra degentibus xcclesia- tas exigeret, componenda componerentur, corrigenda

rum Dei rectoribus. Contcntionem illam quae facta esl corrigerentur. Quamvis autem ego, sicut et antecesso-

in Gemblaccnsi parrochia inter abbatem et villicum, res mei, per manum imperatoris sim constitutus ad-

satis compertam vobis esse cognovimus; unde ne quid vocatus Gemblacensis camobii, tamen ut omnimodo
tale aliquando in locis vcstris accidat, cautos vos ac esset rata mea constitutio, adhibita est etiam Lcodi-

sollicitos reddere curavimus. Villicationemquamjure censis episcopi talis confirmatio, ut si ego vel aliquis

hereditario Emmo villicus sibi retinere temptaverat, successorum meorum quod constitutum est immutave-
noslro atque omnium judicio digne ab eo receplam, rit, anathema sit. Amen, amen. Actum anno dom.
abbas alteri cuicumque voluerit de servis secclesise inc. 1123°, indictione i, epacta 22°, domno Alberone

tribuat. Quod factum ut omnibus cecclesiis in exem- primo hujus nominis Leodicensium episcopo
plum permancat, interdicimus Dei et nostra auctori- 81. Carta de Dudinsarte. Notum sitomnibus dili-

gentibus veritatem, quse esl Deus, ducem Godefridum

tate, ut nullus abbas Emmoni, quasi heredi, aut filiis
teniorem ejusque fllium equivocum Godefridum ju-
ejus tamquam malis malorum heredibus, villicandi
potcstatem amplius tribuat, ne novissimus error pcjor
niorem pro salute animarum suarum tradidisse Dco
et sanclo Petro inparrochiaBraniensi quoddam prce-
priore fiat Quod si quisillum tamquam misericordiam
habens suptr
nuuvns eum reinducere
super cum ivinpiuvuru, non
rtinuuvtrt temptaverit, nun fuius
filius
dium Dudinsart dictum. Denique adstante multa
p
liberaz qux est mater secclesia, sed adulter adultem frequentia nobilium suorumque fidelium, decremi ut

judicatus, anathema maranatha fiat, ab omnium fide- hcec traditio rata et inconvulsa duret in perpetuum.

lium Christi consortio segregatus. Actum in Leodio, Ergo largitoribus et adjutoribus hujus muneris ora-
et bonorum virorum, abbatum, archidiaconorum et mus proemia ceternoe remunorationis prcedonibus et ;

laicorum confirmatum testimonio. Testes : Berenga- raptoribus minas et penas interminamus setemce ex-
rius abbas sancti Laurentii, Olbertus abbas sanctiJa- communicationis. Testes: Godefridus comes Namu-
cobi. Rodulfus abbas sancti Trudonis. Stephanus ab- censis ejusque ftlius Henrieus. Testis Henricus jimior,

bas Broniensis. Alexander archidiaconus. Fredericus filius ipsius ducis. Willelmus advocatus de Xamuco

archidiaconus. Henncus archidiaconus. Renricus ar- ejusque fratcr Anselmus. Erfelo de Calvo monte, Ge-

chidiaconus. Andreas archidiaconus. rardus de Wanga et filius ejus Henricus. Henricus

80. Carta montis sancti Guiberti. In nomine san- de Birbais. Scherus de Wavra, Gothuinus de Lova-
nio. Franco cle Brosella et alii mulli nobilcs et servi.
cta et vndwidwB Trinitatis. Godefridus gratia Dei
Actum inGemblus, anno Domini -1131. Lothario re-
comes Lovanicnsis, dux Lothariensis, omnibus verita-
tis amicis. Sit notum vobis, quia diebus meis et An- gnante, dono Alexandro Leodicensium episcopo, An-

selmi Gemblacewis abbatis juxta villam qux Belrius D selm0 lomm nostrum rc ^ nte GrerJ orio P a P a
abbate -

dicitur erat locus qui nunc Mons sancti Guiberti de sedem Romanam gubernante, Godefrido duee advo-
cato nostro, secundas partes ejus adjwuinte filio
nomine ejus cognominatur. Mons quidem incultus,
sed munitioni satis aptus. Proedium Gemblacensis Seheri Bernardo.
aecctcsice crut, jam multo 82. Dicet aliquis: Quid utilitatis habet conscriptio
et secclesia quse in eo fuerat,
tempore destructa erat sed tamen secundum quantita-
, cartarum ? Bespondemus : Multum per omnem m>>-

tem suam, quod Leodicensi oecclesice debebat tem- dum, r/uM continent privilegia cecclesiarum et oecclc-

pore congruopersolvebat. Abbas et monachi ct familia siasticarum possessionum. Iccirco placuit antecesso-
acclesia? timenles quod timendum ne crat, scilicet ribusnostris, placuit et nobis eas insercre opportu-
quacumque occasione injustus pcrvasor locum invade- nis in locis, ne indecenler tractentur ab incautis,
ret, et munitione edificata, vicinos maxime fami- el qu;e liabitte tt exibitse poterant ignorata notili-
et

liam secclesice affligerct, habito mecum consilio, fena care, et pervasores redarguere, non habitae necexi-

quarta paschse feretrum sancti Guibcrti cum reliquiis bitae videantur ignorantiam augere, et
pervasoribus

ad invadenda non sua audaciam addere. Ecclesia

illuc deportavcrunt, et Deo cooperante et per bcatum
Guibertum infirmis multam sanitatum gratiam lar- sancti Petri in villa quse Bavenchi dicitur, dedicata
617 SIGERERTI GEMRLACENSIS. 648

diccbaturcl in cimiterio ejus mortui sepeliebantur; A ram divina visitalionc per beatum Guibertum vigo-
sed quia dies dcdicationis ignorabatur, ilerum de- rata, admirante et conclamante circumstantium
dicnnda esse judicabatur. Hujus rci contentione turba, super pedcs suos constitit sana, ct usquc ad
multo tempore perdurante domnus abbas Ansel- altarc beati Guiberti processit oratura. Abbas evo-
mus acccpta oportunitatc dedicarifecit eam a domno catus, advenit cum fratribus, et pro rc qme accide-
Alcxandro Leodicensium aiitislite Kalendis Septem- rat decenti sermonc habito ad populum qui cir-

bris, qui dies est sollcmnitatis sancli Egidii abbatis. cumstabat, Deum eliam ipse glorificabal, qui san-
Consensu rogatu ejusdem praesulis sub iisdem ctos suos ita glorificat.

diebus est consecrata aecclesia nostra in villa quae

piesanctorum laus gloria Christe tuorum,
dicitur Caslra, a domno Godefrido, quamvis Anglo-
Signis Guiberlus quod claret, agit tua virtus,
rum episcopo, tamcn compatriota nostro, 3 Idus No- Digne laudaris per eum, qui sic operaris;
vcmbris, qtii dies est depositionis sancti Martini
Digne laudatur, qui lecum sic operatur.
confessoris. Facta est autem harum aecclesiarum
Laustua,laus ejus; nos laus tua salvet ctejus. Amen-
consecratio anno Domini 4133° 71S multas impensas
,

expendente domno abbate Anselmo. I{ 84. Sermo domni abbatis Anselmi adquoscumque
83. Hujus abbatis diebus multi per beatum Gui- fuissct habitus, multo sapientiae sale erat condilus,
b ertum a diversis sanabantur cgritudinibus, mulli non undecumque collecta verbositate immoderatus,
Solvebantur a catenis et compedibus. Nos quia set pro audientium capacitale et temporis oportu-
brevitati studemus, et multa virtutum ejus insignia nitate modcratus. Si fiebat ad populum, lenitcr et
suis in locis conscripta habemus ne culpemur si- per ea qnae capere poterant praebebat eis quasi la-
luisse de omnihus, unum de multis conscribimus. ctis poculum insinuans eis, quomodo vivcndum,
Mulicr quaedam Haginoensis diuturnitate egriludinis quid vitandum, quid esset appetendum. Si sermo-
jam praemortua ex media parte sii corporis, coti- nicabatur fratribus, vel aliquibus nodos questionum
dic moriebatur, ct non moriebalur. Moriebatur, enodandos ei pro ponentibus, ut scriba doctus de
quia ut sibi videbatur, graviores morte dolores pa- thosauro cordis sui proferebat nova et vetcra, et
tiebatur. Non moriebatur, quia dolores ipsi suprema quamvis multiplicia, tamcn intcrrogalioni eorum et
morte non tiniebanlur. Inopia et inquietudine in- suae responsioni convenienlia adhibebat testimonia.
firniitatis jam oncri et ledio erat vicinis suis et co- Gaudebant ergo illi, nota sibi per eum certiora
gnatis. Petiil itaque ab cis hoc quasi cxtremum be- fieri, et ignoU notificari. Ipse landem confectus se-

neficium, ut vehiculo deferretur ad Gemblacense Q nectute et corporis imbecillitate, nocte et die ora-
coenobium, utdum illic alerclur elemosinis fidelium tioni vacabat et psalmodiae. Vicesimo tcrtio anno
corum alleviarelur sollicitudo et tedium. Tandem suae praelationis, senliens acerbitatem ultimae egri-
quod petiil impetravit, et Gemblaci in hospitali pau- tudinis in se convenlum fralrum jussit
grassari,
perum aliquandiu mansit. Nola erat nonsolum opi- accersiri; et decenter eos ammoncns, ut ad Dei ob-
danis set et opidum frequentalibus
, extraneis , sequium fixum habercnt menlis propositum, conso-
quia quanto major et infirmitas inerat, tanto visi- labatur super suo discessu mestitiam eorum, orans
tanlium major sedulitas ei aderat. Neque enim po- a Deo eis dari consolatorem sanctum Spirituni.
terac surgere lcclo, vel moveri loco, nisi alieno sus- Fratrum vera diligentia sollerter ci adhibuit, quic-
tentaretur amminiculo. Tandem revolulione annui quid aecclesiaslica rcligiositas tali persona> in obitu
temporis aderat cclebrisanniversaria dies depositio- velpostobitum adhibcri censuit. Ipse domnus abbas
nis beali Guiberti, ct multa turba civium et cxtra- Anselmis 8 Kalendas Marlii vita dccessit, et anle
neorum inlererat votivae ejus sollcmnitati. Mulicr sanctae Crucis altarc sepulturae locum accepit. Lati-
supradiclaquia interesse non poterat, lamentabatur, niacenses et Altovillarenses conferentes ad invicem
et ut illuc deferretur obnixo precabatur. Tandcm benignum qucm erga cos habuerat vivens animum
1)
dclata, orabat cum lacrimosis gcmitibus, ut per ora- etproficuum sibi sapientise ejus sludium, moleslc
tionem beati Guibcrti a lam gravi et diuturna infir- ferebant ejus obitum, et pise recordationis et devo-
mitate criperel cam Deus. Exaudita est autem non tae orationis ei cxibebant officium. Miserunl ctiam
ut vita decederet, sct ut virtutum beati Guibcrti nobis expertae sibi probitatis cjus testimonium :

evidens tcslimonium vivcret. Post unam quippe ho- istudquod subscripsimus epilaphium.

EPITAPIIIUM DOMNl ANSELMI ARRATIS A FRANCIS COMPOSITUM.

Hic Anselme situs, spcclate c«lorc, stalu, re. Fama frequens, pcrsona patens, sine murmurc te-
Rein fenicis (899) agis ; vivit enim tua spes. [clum,
Tecolor illustrem, status egregium, placidom rcs Urbc domo laudes explicuere luaa
Fccerunl, clari qaa? triasunt hominis. Te Noe, Job Daniel virlutibus excolucrunt,

VARLE LECTIONES.
175
millesimo cenlesimo addito alv> temporc in loco vacuo relicto x.wiu,

NOT/E.
(899) I. e, plnmicis.
 ; ;

649 GEST. ABB. GEMBL - CONTIN. GODESCH. 630

Justitia, plaga (900j, virgineaque nota. \ Psalmum : nam pietas zonat utrumque latus ;

Jam quia mortuus es, lacrimam damus at quia Sedaquilonis equos verno jam straverat austro,
[vivis,
'
Cum natale tuum mors preciosa fuit.

83. EPILOGUS, PER DYALOGUM AD ECCLESIAM FACTDS.

Qui cocsolari non vult, quid ei lacrimari?
GODESCALCLS "*.

Cur lacrimas fundit, qui consolantia spernit

Alternis verbis fit consolatio meslis
Verba, nec affectum consolanlis putat aptum ?
Omnibus in rebus ; modus est tibi maler habendus.
ECCLESIA.
Affectu matris cur jatn dudum lacrimaris?
Fili, nulla tibilugens ego dissonadixi;
Meror non aufert mortem, sed eam magis affert,
Luctus justorum sic nunc est quippe virorum.
Et tuus isle dolor michi vulnera dirigit ad cor
Ad tempus merent, sua dum solatia deflent
ECCLESIA. A se transferri, nolunt et ad ista referri
Affectus flentis dat cordis signa dolentis. Quos hinc translalos gaudent Christo sociatos.
Dicam quercnti, qua3 sit michi causa dolendi. Etmundanorum securos esse laborum.
Abstulit abbatesheu mors veros michi patres, Uno sic mcrent, ct codem tempore gaudent;
Abstulit et fratres prudentes, spirituales ; Una sic merent, et eadem re bene gaudent.
Per tantos cives fueram paupercula dives, GODESCALCUS.
Et non rerum, quod eratmelius sapientum.
si
Consolans nodum dum sic videt esse solutum
{}
Tu trislis trisli quoniam michi condoluisti, Inquit : Parce. precor; tuus hic cesset tibi meror.
Grata venit flenti tua consolatio menli
Quos praemisisti, dederat tibi gratia Chrisli.
Sed consolari non vult, quamvis lacrimari
Quos dcdil accepit sua, non sua, dona recepit.
;

Vel naturalis vel amor cogat socialis.

Ergalibens ora, tibidefunctisque labora,
GODESCALCUS Ut siteis requies, tibi succrescat pia merces.
"3
Consolans dicit Maler cur dissona dicis Amen.
80. EPITAPHIUM DOMNI SYGEBERTI.
Heu, mors meroris Cremenlum, causa doloris
"
per te quantos 6 Lugct mundus sibi raptos !

Spiculanosferiunl, Ad cor quoque vulnera figunt

Figitur hoc menli Vulnus, non estque reniti
Effringens hic cor Induratum ferit angor,
Cum mors dissocians Germanos omnia mutans,
"~
In quibus est caris Et fervet amor socialis
Turbat mutando, Rumpit quoque pollice duro
Ut nalurales Affectus sic sociales ;
Efflorcscat homo Licet ut flos tempore verno,
Res rcbus cumulet, Mentem corpus quoque vexet
Sollicitus curas Explens secum ruituras :

Una dies miserum Penitusque facit miserandum,

Sit rex, sit princeps, Opibus paupercula sit plebs ;

Par trahit hos mortis Lex, discrelissima quamvis.

Est etenim juslis Justae discretio sortis. •

Terrea terrenis Terra?que placent studiosis,

Rerum contemptus Vanarum parlior usus
Extenuans justos Promptos magis efficit illos,
Sint ut in ascensu Recti sint corde vel actu,
Admitti superis Emitli fundibus imis,
Nancisci summae Certent pia gaudia vitse.
Cerlamen sit eis Omnis custodia cordis
Tendit enim laqueos Raptor cuicumque paratos
Et tam mulliplices Habet ejus mens mala fraudes,
Tutus ab his sensus Ut non sit corporis nllus.
Ut meritum minuat
" Justis, vel eos sibi subdat,
8
Viribusatque dolis Concertat subdolus hostis.
Si mentes fluxas Absorbet, nil putatillas.
Gratia Christe tibi, Per te superant quia jusli
Omnes decipulas, Et quas parat ille ruinas
Devia seclantes Revocans, jungis tibi stantes,
Et tua spes nostras Juval explcns larga potestas,
Spe salvos faciens, Ad rem gratos tib; ducens.
Consimilis juslis Multo sludio probitatis,
Aptus divinis Et mundi rebus agendis,
Lex vite, speculum Norme, fueras Sigeberle,
VARLE LECTIONES.
"5 "6
77 *
G. codex, quod ita legendum esse infra per te
videbimus. liltem M subscriptum est b.
"'
quanlos efmundus sibi raptos in loco raso, atio atramento aliaque manu 35 inserta" est caris atqucl.
feruet amor socialis in locoraso, eodem quo v. 2 correcta atramento manuque. 8
adque corr. atquc c.
NOT/E
(900) I e. calamitate.

Patrol. GLX. 21
 SW5EBERTI GEMBUCENSIS. 651
6gi

Cui uoster sermo persolvit debita scripto.

Vixisliconcors; vivas per secula consors ;

Sint et defunctiseadem consortia nostris.

Dant binos versus, nostri de se, sibi versus
VEL SUB EO SUNT ADQUISITA.
87. ITEM PAUCA DE HIS QU.E A DOMNO ABBATE ANSELMO
a Richelde relicta A Anselmo abbate Gemblacensium, Oda abbatissa Ni-
Domnus abbas Anselmus emit
Herethonis de Lovanio et filia ejus Amabili et ma- vigeUensium.
marcis argenti, 90. Gralias Deo, quia ubi habundavit peccatum,
rito ipsius Arnulfo dc Filforth 16
hcredita- superhabundavit gratia, Hvilardus civis nosler a
quicquid allodii habebat in Melenriv jure
Hujus allodii reditus domno abbate Anselmo et ab omni conventu fra-
rio.astipulante Godefridoduce.
trum petita et accepta nostra societate, socius et
in die anniversaria sui obitus ad supplementum vi-
particeps omnium beneficiorum cffici meruit. Unde
ctus constituit dari fratribus.
agens, marcam argenti fratribus pro caritate
88. Vadimonium quod Malchelmus, Engo, Gode- gratias

marcis, hoc obtulit, et quamdiu vixit, nobis et loco nostro utilis

scalcus dederunt sancto Petro pro 8
et uxor ejus seraperfuit. Partem enim allodii Franconis deFclliv,
ipsum vadium Guilelmus de Marebais
confirmavcrunt quse in villa Mazniz jure palrimonii uxoris suae Hel-
Helvidis, relicta praedicti Engonis,
manum vidis ei competebat, sex marcis emit; ipsius terra?
sancto Petro et domno Anselmo abbali per
et reditus quamvis in vita sua cibi retinere voluerit,
Seyheri advocati pro 20 marcis argcnti, prius 8
tamen ex eis solus non comedit; set stabilito die
post 12 concessis.
consensu duarum aecclesiarum, Ni- annuatim exinde fratribus cibi et potus pneparatio-
89. Carta de
Sanctoz cecclesia: filU ut nem dedit, tcstamentum faciens, dixjt ut ipsos re-
vigellensis et Gemblacensis.
paci et wcclcsiaslicoz ditus, id est 1 solidos, post mortem ipsius fratres
unum in Christo possint fieri

quia non est Deus dissen- accipiant, et ut beneficii hujus memores, nomen
inherent unitati, scienlcs
quoque Gemme- suum sua>que conjugis Dodae suorum nominibus
sionis, scd pacis ct dUectionis. Nos
eorum immitato- post obitum ascribi faciant.
lacenses fratres pro modulo nostro
pacis et utilitatis 91. Tempore domni Anselmi abbatis Henricus de
res esse cupimus, providentes quoz
ergo notum Lopum pro salute animae suae tradidit Deo el san-
sunt nobis et nostris successoribus. Sit
non parvi- cto Petro 15 bonuaria arabilis terrse inviila Sivirei.
bonoe voluntatis hominibus, de parva scd
nobis et Nivigellensis Hoc beneficio animatus nepos ejus Gerardas de Ma-
pendenda re quid convcnerit
In vilia Anastica manet rebaco tradidit et ipse in eaden villa alia 15 bo-
cenobii sanctimonialibus.
nuaria, Idem Gerardus mortuo tilio suo Gerardo,
noslm famiia , cui ex ipso prasdio
(pcclesice
permisit aecclesi?e nostrae pro salute sua et absolu-
omnia erant ex sententia, nisi quod molendini con-
omnino dcne- tione filii sui decimam quam de culturis dominicis
struendi eis non erat copia. Nec istud
accipiebat in ipsa villa Sivirei, decimas etiam om-
gaverat
tiaveriu toci
loci sed hc/jm
nuturu, dvu
natura, aqmv
cursus 'h« i >- dc/luebat
~~ ." t
supcr
~~r- .
........
,b, mfra domnncam co,
quantum par boum in die nium nutrimentorum, quaa
Ldium
^ Nivigeliense,
v c tem
.^tom CoemDtione. et
n.iiiiontiir. Coemptione, successorum eorum
eorui
. . , .•..„„.•
quaz retinentur.
potest arare. Ne tamen inter nos essent jurgia,
cum suis largitione, nunc possidet Gemblaeensis tecclesia sil-
intcrdum succrescunt usque ad homicidia,
familia, ut cur- vam et quicquid juris eorum erat in eadem villa.
preelalis consensit utriusque cenobii

per NwigeUense prcedium haberet constru-

Dco gratias.
sum aqum
suo jure
cta a mansionariis nostris offtcina ; his qui CUR DICITUR GEMBLUS.
ut inter no-
cesserant tuli vicissitudine reddita, eis

stros concedatttr uti mortua silva, et ut oportunum 92. Gemblus interprelatur gemma ct baculus.

fuerit consilio et auxilio sit eis nostra vicinia. Actum quod ita exponitur: Gem gcmma, Blus baculus.
dominicai incarnationis anno 112.1", indictione septi- Gemblus, gemma decens, baculus bona dans mala
[caedens,
ma, Lothario rejc imperii sceplra tenente Godefrido ;

Lovaniensi Lotharingorum duce, qui etiam advocatus Sustentat, munit.quos Christus moribusunit;
pnrerat utriusque ccnobii familioe ; Ileinrico dc Bir- Et quos cor unum, quos verus amor facil unum.
Efii merito, numcro crcscant, placeant
quoque Chri-
bais seeundasejus partes amministrante Niuigellensi-
domno [sto. Amen.
but , Bemardo de Orbais Gemblacensibus ;

PANEGERICUS LIBELLUS.
DE OLBERTO ABBATE. homo natus virgino verus,
Ipsc Deus verus,
De mundo sponsam pius KCClesiam sibi sanctam
Voxconsolantis COr, cari morto dolentis :

Elegit, virgo generarel qusa sibisponso

Venis pacificus, rox qui regit omnia, Chrislus,
qui nati mundo, Christoque renat,,
Et cujus pacis regni qob. Bst quoque finis, Sanctos,
VAIU.K LECTIONES
sanole, luus Godescalcus. Cltj
»». littera initialis venuum coUecta ita habet: Hoc fecit versus, Petre
viger alme poli, lu precorhuic nperi. Amen.
 : ;; ;

653 GESTA ABB. GEMBL. — CONTIN. GODESCH. Goi

Essent in mundi tenebris ut sidera clari, \ Norat persona? dare convcnientia cuique.
Peccali tenebras docti depellere tetras Quod decuit docuit, dum prudentcr bona dixit ;

Etlumen fidei diffundcre cuique fideli ;

Quod docuit, decuit post do 'inata dum bene vixit
Non praesumentes, subimet quasi sufficienles, mors raperet, decus hunc et vita deceret
nisi

Nec sibi se per se credenlcs consuluisse ;

Heu mors hunc rapuit, qu?e nulli parcere novit.
Clirislo cujus erant, quod erant justi repulabant, Hinc dolor, hinc fletus, hinc mentis me lenet cslus.
Ut dans affectum, fautor pius esset eorum. Vox consolantis cor, cari morte dolentis:
Et dans affeclum, meritum cumularet corum. Quod dicis noxi, quoniam lccum tua novi
Et non conlenti sibimet propriaeque saluti Dicam quod nosti, quoniam mecum meanosti.
Consuluisse, piis prasentibus atque futuris, Peccati penam peccans dedit omnibus Adam,
Nolificata sibi, noscenda dabant vice Cbristi Et crimen cuncli moriendo luunt prothoplasli
Ut sic divini succrescere semina verbi Stat sua cuique dics; tua pauper stat, tua dives.
Possent, cum lanti tales essenlque ministri, Non pauper supplex, non regum cuncta supellex
Per quos supp'eri nova possent borrea Clirisli Hanc redimit sortem, beu non adimit quia mortem
Sic nova. Nam sancli per sanctos multiplicati Indiciis operum fas est perpendere verum.

lngenti cura querunt Chrislo nova Iucra, " Horum pleraque monimenta vigenl hodieque,
Ecclesi<eque patres primos dum posteriores Abbas Olbertus quibus extitit utilis, aplus,

Sancti seclantur, dum pracipuos imitantur, In cunclis rebus,petiit quas publicus usus.

Per sponsam sponso succrescit gloria Cbrislo. Omnia Christuserat sibi, solus sufficiebat.
Abbas Olbertus sanclos palres imitalus, Qui sibi danda dabat, quia mens pia danda rogabat
780
Cum non sit flendus, matcr cur sunt tibi flelus ? prudentem sapientia per Salomonem:
Dicit

Flensvcris lacrimis, super hunc merore gravaris Lelificat malrem sibi quae genuit sapientem,

Sed caveas nimie tristari qualibet ex re, Quod probilas nati fit sustenlatio matri,
Et leneas animo, quanlum, cur, quomodo, quando Et decus eximium, non sustentatio tantum.
Trislibus ct lctis in rcbus te modereris. Gralatur nato maler de se gcneralo,
Fiet prudenter, quia rcs moderata decenler Si sibi, sique suis, si gloria posteritatis
Voxmerens monilis haec dat responsa moncntis Existens, dictis clarescat clarior actis
Dicam quod queris, cur sim iurbala querelis. Enituit talis tuus hic merito specialis,
Quae confinguntur, lacrimeo simulare videntur; Et tu gaudebas; gaudendum quippe scicbas.
Quannon fingunlur, cordis secreta fatenlur. Gaudia sperasli ;
quem defles malcr 781
amasli,
Ad vcrum cogorfletum, dum mesta recordor, Bcmque tenens ccrtam, spem spondebas libi lon-
Quod mors Olbertum lulit abbatem michi quarlum, [gam ;]

Menbra decens, aplum caput o caput cst michi ra- Sed ruit haec tua spes, quoniam spes non erat haee
[plum. [spes.]
Hinc membris aliis virtus fucrat specialis, Perpetuum mundo nam quid consistit in isto?
Affeelus grati, letis vel trislibus apli ;
Nilmundo ccrlum, nichil omni partc beatum.
moderamen;
Heslis solamen, letis fuerant Spes commissaDeo, slat in hoc certissima ccrto.
Cuncta probanda probans, ct nomcn moribus or- Abbas Olbertus, felici fine bealus,
[nans. Cui bene servivit vivens, illi modo vivit,
Morum rumorem gratum, ceu thuris odorem, Et morlem nescit, quia cum Chrislo requiescit.
Hic cmittebat, nec se cclando latebat. Mors tulit hunc mundo, longo non abslulit a vo. j

Nam sic pluris quoniam magis inde placcbat.

erat, Quis quantusque fuit, quia posteritas memorabit,
Hic mihi multorum caput est et causa bonorum, Ergo dolor, flclus ccsset tibi, mentis ct ?estus
Virque Deo gratus, bona queque parare paratus, Det tibi solamen, det ci requiem Deus. Amen.
Utque satis caulus, mala queque cavere peritus; DE MATHELINO ABBATE.
Singula dispensans, et rem pro tempore pensans, D Vox consolanlis cor cari morle dolentis
Vivcbat Christo, solvens sua munia mundo. Communcm sortem vivens evadere mortem
Nunquam plus sini se voluit, set se magisin se Quis poluit, seu quis polerit? mors jura tencbit,
Continuit, cura semper cohibens moderala, Quee pcr prolapsum tenet in mundo prolhoplaslum.
Et crescens in se, casum non pertulit a se. Ergo per hunc homines quia mors transivit in
Viveret ut juste, tenuit manus hinc tua, Chrisle; [omncs,]
Qua sustentatus, per te luerat tibi gratus. Cum sint mille modi morlis, mors una timori
Fontc fluens oris, grato moderaminc cordis Esthomini cuique, mortem metuil sibi quisquc ;

Norat dicendi, tempus, noralque docendi,
Doclis dicendi, non doctos digna docendi,
Intcr discentes otdogmata digna docenles
Existens medius, et utrimque satis moderatus.
VAiil.E
m b supruxcriptum, vocntivum casum significans.
Sed bcnc quis mctuit ? Sibi qui meluens benc vivit.
Huic mors non dolor est, qui finil mortc dolores
Mundi, qui nimii cum sint nequeunt numerari ;
Cum sint innumeri, prorsus nequeunt supcrari
LECTIOHES.
"
b super scribitur.
 : :

SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 636

653

Uniri Christo nisi sit pia solliciludo. A Abbas, qui sexlus nobis fuerat Hiemarus,
Virsimplex, rcctus, patiens, humilis, libi gratus.
Est honor aeternus, qucm dat caris sibi Chri-
[slus.j Gloria, divitiae, ceu puncto mobilis horre

iNunquam deficiet, quia sufficientia fiet Permutant dominos, quos vano scemale nudos

Ex ipso, pcr cum, per quem sunt omnia rerum. Aufert huic muivlo mors, non placabilis auro.
Ihec homo dum cernit, quid tcrra cinisque supcrbil ?
Abbalcm quiutum tibi defunctum Mathclinum
Quid cuivis cupido prodesl mundanacupido?
Cur flcs grex Christi? Lelare, quod hunc habuisti
Cur studet ambire, cum reges cernit obire,
Dispensatorem, non solo nomine patrem
commodus uni Et cum reclores mors abripit inferiores?
In re communi, qui non sibi

munere cara Mundum cum linquunt de mundo sumpta relin-

Vixil avis rara, sed raro
[quuntl
Ore,manu gratus fuit, omnibus omnia factus.

decoravit honcstas; Et mundanarum jam nudi divitiarum,

Hunc morum gravitas, vitae
Secum bonavelmala quaemeruerunt.
sola ferunt
Verus amor Christi, splendor, fervor fuil isti,
radiabat, Sed felix cxit, qui dum vixit, bene vixit.
Nam sibi fervebat, splendcns aliis
Justorum consors, ut penarum foret exsors,
Suppositus lignis velut ardet et emicat ignis:
arbor Per portam vitae, Chrislum, sed non aliunde
Et fraternus amor, tanquam redicibus
Intrans, augmentum pater hic mcruit mcritorum.
Fixa bonis, frucium gralum reddcbat et aptum. more ministri,
Ncmpc grcgi Christi servivit
Istius cura stant quae fuerant ruitura,
Correxilque pii dans dogmate more magistri,
Rebus in advcrsis turris fucrat quasi fortis;
Se studii formam preebens, vitte quoque normam.
Vivcns discrcte, curans curandamodestc.
Moribus inculti, lali sub vomere culti.
Prefuit islegradu, set recto profuit actu.
Ornatum morum fruclusquc dabant animorum;
Justis adniti norat pravisque reniti. fuerant,cum justo proticiebant.
Justi qui
Immitis mitem, sed et impatiens patientem
Stringcns spiritui sc compcde spirituali
Mirabalur eum, sibi proponens imilandum. 782 carnemque subegit,
Sc tibi subjecit Ihesu
Dicens dicenda faciensque prior facienda nunquam passus dominari,
Illam spiritui
Vitavit culpam, laudem meruit sibi multam.
Quin potiussubdi cogebat et extenuari.
Panis meroris fuit buic potusque doloris
Sic magis imbellem cupiensquam ferc rebellem.
Carnis claustrapati, differri nec sociari
Hrec sibi dicenti, dicit grex talia Christi
Christo, cujus amor sibituncerat intimus ardor. plurima verbis.
n Vcra refers, paucis pcrstringens
Et terram terrre reddens, animam
tibi Christe,
Justa docens, injusta cavcns, pater bic
bona sua-
Mundo subtractus, letatur pars tua faclus,
[dcns.
vitae fragilis si noxa tenet venialis.
Hunc
ncmo. Hocstudio crevit, gratus spcrncndasquc sprevit;
Nam viciis nemo sine nascitur, est sine -

labora. Ilicmoium mcritis ad onus promotus honoris,

Christi grex ora, precibus delere
rogari; Intondens oneri supcrintendebat honori,
Votis placari vult Christus, vultque
sitjustus, pius; esl ignoscere promtus Remque deciuque dabat sibi, quod prudcntcr agebat,
Est, cum honestas.
grex talia Christi: Ut tcmpus, probitas, res, seu posccbal
Hcc sibi diccnti dicit
hinc inimicus et ultor
Justicia; cultor fuit,
Quod suades faciam, rem jurc mones quia justam.
Peccati pedicam noninveniens inimicam.
Umbras culparum tctras princcps lonebrarum
Si ferus accedat, sua dampnagemendo rcccdat.
Nonhuic, non nostri3 defunctis, ingerat hostis;
pcrpcs. Ilic vivat mclius, fuerat cui vivcre Christus. Amen.
Sed eis requies, sil lux per secula
sit
[Amcn.] DE LIETHARDO ABBATE.
cor, cari morle dolentis:
DE THIETMARO ABRATE. Vox consolanlis
Nulli perpetuus mundanarum datur usus
Vos consolantis cor, cari morte dolentis: honori
sunl oneri, quae sunt ad tempus
Anceosest mundus, prseceps fluitat sibi cursus 1) Rerum; ;

mercabitur cmptor
Ilebus mundanis miscentur tristia lelis,
Mundi contemptor, Felix
Pro gazis mumli, ga/.as etgaudia
ccli;
sibi, quia sic curritrota mumli.
Succeduntque
slabiliri. Emptorerit felix, el commutatio feli*
Hcrcns inslabili, nullus polerit
Qrae dabit emptori, quod ei sil
semper honori.
Transitcum mundo, qui non bene vivit tn
illo

patriaa eoncivem civibus cssc,

Qui sequitur Jhesum, felix conregnat inaevum.
Ceelestis
superato.
Qui mentc sequens imitalur. Mente frui Christo, mundo meritis
Et quia eum Bequitur?
nardus redolens abbas Liethardus
futuri Pistica eeu
In rebusmundi spesest incerla
Septimus accessit, qui nuUo turbine cessit,
Multos ipsa tamen cogil perferre laborem,
sevcrus
Quin pastor verus, pravis ralione
Incertum finem, certum prebendo laborem.
mansuelis mansuetUS, gratus lionestis.
Migrat ab hac vita felix, cui sil via vita Esset
cxilium quoquo
Christus, quiqueviam talem, meruitquoquevitam.
Non honor huic sed onus luit,
fmundus.
sibi vcram
Christe viam,vitam lc promeruit
v\i;i.K LECTIONES.
181
d supertcriptum,
 657 GESTA ABD. GEMBL. - CONTJN. GODESCH. 658
786
Vanis non hesit sed Christo gratus adhesit, A Clarus divina, mundi quoque philosophia,
Huic lierere bonum reputans, sibimet fore summum ; Abbas Anselmus, morum probitate probatus,
Nec se frustrari, sed sic vivendo beari. Extitit octavus nobis, digne memorandus;
Et spcculum factus, sacroscrescebat in actus ;
Vir prudens verbis et discretae gravitatis,

Excellensque gradu, fuit excellentior actu, Et persona decens, ad nomen moribus addens
Apte proficiens, apte profectibus addens, Esset quod gralum cunclis et suscipiendum.
Christumpraeponens, usu presentia tangens, lnterpellatus de re quacunque rogatus,
Reddebat gratum semper Christo famulatum. Esset difficilis nodosaque questio quamvis,
Ad tempus mundum relinens ad corporis usum, Se percunctanti prorsus non abnuit ulli,

Instanter gratum justis gradiens iter artum, Quin responderct responsaque grata referret,
Multorum tritum jam per vestigia palrum, Nodos pruderrter solvens et sufficienter.

Inluitum mentis direscit despicientis Gratus dicendo fuerat, gratusque docendo,

Mundum cum pompis, Christum solum sitientis, Norat oporlune quia dicere congrua cuique.
Atque cibo tali cupientis mentis eibari; Cum sollers faceret quod seque suosque deceret,
Est non carnalis quoniam, sedspiritualis. d Noxia vitabat, simul ct vitanda docebat,
Temporis accessu, vilii cujusque recessu Gnarus metiri sua, se, metuensque futuri.

Gratior, et morum cum successu meiiorum, Utres poscebat, prudensprudenter agebat.

Certans optatam tandem contingerc metam, omnino major sibi
Extitit sollicitudo,

Esuriit, sitiit, flevit, sudavit, etalsit, Ne mundi curae si 787 plus justo sibi carae 798

Totum se gratum Christo pnebens holocaustum Essent, tardari posset, nec ei famulari,
Et non mente quam silbrevis aevi.
levi repulans Qui curas supplet majoraque munera confert
Tempore quam parvo mancat mundana propago, Quam sperans poscit, si non sperando tepescit.

Spe tinis mentem firmabat dura fcrentem, Spe certus tali, certabat spiriluali

Ad Christum fincm tendens, sine fine manenlcm. Desudans studio famulari sedule Christo.
Quo consummatus gaudet sine finc beatus, Non rudis aut operum seu justiciae studiorum,
Quisquis cum vita digne dilexit in lsta. Sic exercitium simul excrcebat eorum,
Persistens 783
cepto, nulli male cessit inepto. Essctut in voto sibi, nil praeponere recto.

Moribus et facto certansmelioribus apto, Ergo regensmentem, sed non ralionisegentem,

Et redimens tempus, gratos in tempore fructus Nil non proficuum, nil non temptabat honestum,

Keddebat, studiis addens operam probilatis. Non dubiae menlis, cerlis incerta timcntis,
c Quod sponsor verus dat dilectis sibi Christus,
Ha±c sibi dicenli dicitgrex talia Christi:
Vcrarefert, fateor; verumnon inficiabor, Cordis devoti studuit probitate mereri,

Dignum commcndas ut digno digna rcpendas, Justos mirari justosque studens imitari,
Hicverus pastor, Christi sollers imitator, Actu consimili certabat eis sociari,
Verborum parcus, sed honori moribus aptus, Omnia mundana reputans virtute minora
Ul decuit vixit. quia non soli sibi vixit Mentis, naturae quae mundiciam tenet in se.
;

Plus aliis de se quam proficuus 784

sibi pcr se, Hanc scctabatur, per eam quia Chrislus aditur,
Praefuit ecclesiae, sit cum Christo sine Gne Amen. El memor ipse sui, memor et 7 *9
super omnia
DE ANSELMO ADRATE. [Christi]

Vox consolantis cor, cari morte dolentis : Se sibi non tanti fecit, Christum sibi quanti.

Nomine signat homo, carnis sibi quae sit origo. Huic se committenset mente fideliter hcrens,
Nomen commune propriurn non, sed gencrale. Mundo dcfunctus vivat justis sociatus.
Te tibi pandit Iiotio, fragilis similis quoque limo Haec merces opcrum sit ei sine fine bonorum,
Heuvix subsistis, substantia spiritualis, Ihecmundanorum requics finisque Iaborum.
Ni corpus vegetct, tibi quam Deas addit ct aufert; D Fratres, quae turbet vos jam querimonia, ccssel;
Addit victuro, jubct auferri morituro. Omnipotens sit spes, sitvobis anchora, sit res,

Flosmundi marcet, probitas Iaudatur ct algct, Omnia sit bona vobis,

vobis, ct multiplicans
Laus est non ficta, quam confirmant pia facta 785
. Addat rectores fratrcsque bonis mcliorcs. Amcn.

DE COMBUSTIONE MOMSTERII GEMBLACENSIS

AUCTORE GUWEKTO (901).
"
Expediam ,JU
paucis, tamen prae dolorc sufti-
si circumvallanlis mc, hoc cst miserabilem ruinam et
ciam, lacrimabilem causam gemitus et tristitiae destructionem ecclcsiae nostrae, in qua fcre usque
VARI.E LECTIONES.
nz codex liic signum paragraphi habet, quodnos versa \S adhibendum duximus 7g * proficicens
fortasse initio
78B 7BB 78T
scriptum erat. fa in loco raso. munduraque legebatur primo in loco raso. 783
curc corr. care.
m insertum, 79 °
Scquilur destructio vel potius condjustio monastcrii Gemblacensis qua: facla cst [deest
MtT.E.
(901) Abbas fuita H95-120S; obiil a. l^ox.
 —
6S9 SlGEBERTl GEMBLACENSIS. 660
ad morlem periclitalus sum. Oppidum nostrum mine congredicntibus hinc nostris, hinc adv ersariis,
in A
eonfinio Lovaniensis ducatus et Namurcensis comi- multi interficerentur, monachi ipsi et sacerdotes
tntus situm esse dinoscitur, quod ei saepius factum discuterentur et spoliarentur. Nullus fratrum pror-
esl in laqueum et evcrsionem et scandalum, et ad sus indempnis evasit. Horreo referens; unus lelali
iusidias sanctificalioni, et in diabolum malum. Orla telo per latera adacto continuo oppetiit, alius ita
itaque nuper simultate inter ducem (902) et comi- nudus ab eis relictus est, sicut eum natura ab ulero
tcm (903) [an. J J 80] , comes idem improvise illud matris in lucem produxit. Sed quid queror dc caele-
cum excrcitu suo circumdcdit, et immisso igne in ris? Ipsi abbali cum reliqua veste et caligas detra-
munita, id est 79 <
foris vallum et murum offendit, xissent, nisi a quodam sibi noto vix excussus, per
pcnitus dcpopulatus est. Cum vcro nihil tale vere- horrentis noclis tenebras nudus ct solivagus diifu-
retur, flabris venlorum, qui vehemcnlissimi insur- gisset Et ut coepta prosequar, nulla in direptione
gebant, subvehenlibus, favillae flammantes pcr con- prasdicta vel focmineo sexui penitus reverenlia, quia
cta oppidi interiora dispersae sunt, et ita totum si- et ipsae mulieres nudae dimitterentur, nullaomnino
mul oppidum et monasterium ferventissimo in-
ct lactentibus misericordia exhibita cst; sed et matrcs
cendio consumptum est, ut -. in oppido
, _ ri —
nulla „^,..,^.^
, —
domus „ veslibus exutae, ctfilii ab uberibus matrum-
praeter duas humilimas, recenli humo obductas, et D contra naturae jura cum maxima parte burgensium
distracti. , — —
in claustro ne una quidem officina inusta romane- m captivitatem traducti sunt. Itaque hostcs spoliis
ret. In qua exustione cum missam matutinalem ad noslris ditati, et ad propria cum triumpho ct tripu-
altare minus cantarem, nolens aliquid imperfeclum '0 reversi, laeti pro victoria super miseriis nostris
cl

relinquere, tardius paene quam debui ad tutelam me plaudunt hodie, dicontes, quod vix in qualibct ain-
contuli. Nam sacris exustis vestibus, cum prae igni- pla civitatc tantas sc spcrarent inventuros divitias,
bus jam omnia vastantibus, foras erumpere
late quantae apud nos inventae sunt. In hac quoquc de-
non possem, in vicinius, quod patebal, sacrarium structione pejus mihi aliquid contigit quam in con-
mgressus, quatuor ibidem e fralribus meis niEcren- flagratione, quoniam et capella, id cst apparatus
tcs ct anxios inveni. Quo in loco praeterspem undi- missae, quem honc.-lissimum habebam, et reliquiae,
que vallantibus nos flammis, fumo et calore ita quas super aurum el topazion diligebam, sed et de-
exaestuavimus et suffocali sumus, ut duo cx his gra- siderabile oculorum meorum, id est beali Marlini
viter laederentur se.d evaderent, cgoet alii duo an- vita, in cujus rithmica descriptione aliquantum 7M
gustiati, terrae sine spiritu instar mortuorum usque desudaveram, quicquid
librorum ab ineunte
ct
ad vespcrum decubaremus. Scd me per auxilium aelate confeceram, vestcs quoque oinncs pnelcr cas
Dci et sancti patroni nostri Guiberti superstite, ^ quibus indulus eram, et ut brevi niulla colligam,
iidem duo socii martyrii mei post paucos dies rebus cuni propter infirmitatem alias quiclis gralia evectus
humanis excesserunt. Sed, sicut scriptum est in pro- essem omnia mea ab hostibus sublata sunt 7 '-'
3
.

phetis, audilus.auditui, contritio conlritioni, et ter- N unc cum caeteris tantse miscriae sociis sub di-
ror terron superveniet [Ezech. vn, 26 .), etresiduum vo 794
in pmetinis inslar niclicoracis
~
r° sine lecto
locustae comcdet brucus (Jocl. 1, 4.), nono combu- gemens sedeo et flco, quoniam versus esl iu luctum
stionis dic praedictus coines Namurcensis, ascito chorus nostcr. tn majori ecclesia, ulpotc homicidiis
sibi comite Hanoniensi, nepotc suo cx sorore, dcnuo profanala, ncc legilur, nec cantatur, scd iu cripta

multitudine gravi oppidum circumdcdit ct quibusdam quadam utcunque divinum explemus officium, Gra-
in locis dirutis niuiis intravit ulriusquc excrcilus, vabat me quoque vehementius, quin 7M et plurimos
et ubique libcrrime discurrens, omncs quippc — mecum inclemenlia coeli et inaequalilas acris nunc
imparatos et nihil horum aliquatenus mcluentcs aeslu nunc trigore, nunc ymbribus saevis et crebris,
invencrat — universa quaecunque superfuerant di- t:im dic quam nocte diversis modis nos affligenii-
ripuit. In qua direptione nihil nobis, nihil burgen- bus 797
. 011 m nulla domorum, quibus ab his prole-
sibus vel populo terrae, qui inibi sua convexerat, gamur 7J8
igne cremata tecta superessent.
,

relictum est. Animalia quaeque et altilia domestica D bar nihilo minus maxime, quod majus altare apo-
aut crcmata, aut ab hostibus abducla; nullus sacris slolorum Petri et Pauli soiennitate missarum eaiv-
vel altaribus honor impensus est, adeo ut in medio bat a die incensionis templi usque ad introilum
presbyterio coram principali altari, et per toia utri- meum in abbaliam, nemine super illud audente di-
usque ecclesiae spatia, el pedestri et eqaestri ccrta- vina ceflebrare, eo quod camera testudinis Bupervo-

VARLE LECTIONES.
2.] annoll37. a prima sui combustione anno tricesimo quam quidem miserandam destruetionem Guiber-
tus post ejusdcm mouasterii factus abbas ac etiam monasteni Plorinensis, vir sane omnium judicio san-
ctissimus, hia deplorat verbis: hcec prcemittunt codices 2 :s, Guiberti litteras erronee interpretantes de <om-
bttstione anni 1136, quum tamende conflagratione a. H88agat;cf Ann Lobienses SS r. IV et Gisleberti
chronicon p. i50. Continuatio Sigeberti Aquicinctina annum 1186 habet SS. T. VI p. 424 '"ideSidem
Lambec.
~''-'
n
'•* aliquantulum
3. deest 2 '•* dio 3. m
7M nyctocoracis 3. 7M quia 2. 7 »7
affligebant 'l

3. protegeremur 3.
NOTiE.
(902) Heinricum. 903) Heinricum.
 q «
66 -

Z, iigatura cement. ^-*STt=

VITA WICBERTl.

" ^^£^^21
Cuch 80 ° dic0 episcopum nostrum, et Mathrfdem du-
totius cl.ustri
n m
mmum tllor, quod deambulatoria
atmgor
Lovaniensem, dum viro suo Jhcrosohm.s

r«^i"
i nbu s intraudi,
nt ^no
sedendi vel
plena, pos-
qniesceodi
peregrinante («. 1191), sola dominaretor ,n terra
cpiscopus terram quandam d» ab ecc es.a posses-

L sam, uterque autcm duarum personalus ecclesia-

SrBuTA-
oe^equentes
, m nnllam

nostra
ombent Denique secnlares

quoque
^otes, et uos
invadentes et sibi
rum qu* nostr* sunt ab alio Alberto fratre ducis,
ad restructionem claustri nostn pro guerra,
patns
sum-
u w
cumsTonh
coiaotcs,
tuenS,
ecclesiam
«I nobis
impuguabant.
semper inoris esl, su-
Pro ejus combusti, nobis
ma vi temptantes,
dudum
tant.s
collatos
nos damms
auferre
e tclad.bus

cum ips, magn.s «que cl.d.bus a nte

oerno STp^S. uon viribus sed precibus, non
affecerunt, ut,
mortcm confecti, jam exspiravennt ,904;, damn.
u^ss d a^ no armantes consilns, .eque illis
ipsa qus nobis intulerunt, longo nos
fat.gan es m-
e n us ScT quid de extcrnorum vel inferiorum «,
Quum ips* B commodo, per s.ngulos annos adhuc resp.rent
pe"rum
F
inquietatione conqueror ?
VARI/E LECTIONES.
•
^&WSSfi&X ioSnSii
cum nos s p. 3.
-^^Jj«^^ abb. qui cronicim Sigebcrti augmentavit in f.ne.
usque HacAnselmus abbas Gemblacens.s
3.
SSrdiemalum etc.
NOTiE.
1200 obiit. ducissa circa annum 1211, posl qucm igitur
1190 consecratus, a.
(904) Episcopus a.
littone scriptae sunt.

INCIPIUNT CAPITULA IN VITA SANCTl GUICBERTL

l
j De generositate parentum sancti
Quod \>er gradus cetatum gradus

& 72&££££s££, r;rLco m.

Guicberti.
virtutum asa naerit

w<am
^
f m ****** M
Quod ftam si6» a&wmsittrai, JTJO/iacAicam
1. .

monasteru, et «9jjf«^ mtm/ rhu .

quod ihtmonachus
.
factus sit
sit.
8 nobilitate et religione Gorziensis
Dc instiluit.
9 802 n U0l i Qemmelacenses fratres ad exempkir Gorzicnsium

10.
II

,3 Ouo"/' marfms SSL

*wrt.
eiusque wjustitiam sanctus virad icmpus
mitigawt.
btaUb sanctf Mtartf GmtaMi camo&urai usnrpautf,

converta
11 «nQuod degenle Ungarorum multos ad Chnstum
undccunque ammavit.
Quod adfraternce haritatis coUegium multos
:','

16. Quod posf ad cxnobium Gorziense regressus est.

•

11. m Ueobitu ipaius.

18. Quod corpus ipsius Gemmelaus relalum est.
19 80 '
Quid Erluinus abbas in epistola sua de eo ssripnt.

-
INGIPIT VITA SANCTI GUICBERTI
EX 80G LAICO MONACHI

FUNDATORIS GEMMELACENSIS COENOBII

poris ad exemplum credilur esse d.lus. Cujus
avnm
CAmuu.nil.Insiguis pater Wicbertus, in pago C
80 ^ feliciter natus, hominibus illius tcm- Rodingnm «• et aviam G.slam, patrem quoque L.-
Darnuensi
VARI.E LfcCTIONES.
 ;

003 sk;ederti oemblacensis. 064

clolclum et matrem Osburgam, omnes qui hujus an- \ cet. Siquidem fratribus ejus de carnalis postcritatis
liquitatis retinent notiliam, tatentur longam anti- provcntu cogitantibus, solus sancta? memorko Wi-
8"9
qua) nobilitatis traxisse lineam. Porro mater cbertus 8l0
spirilualisgenerationis heredessuspirabat
81 °
cjusOsburga abutcns apostoliea indulgentia qua bene monitus ab apostolo Qui sine uxore est cogitat :

dicitur: Melius est nubere quam uri (I Cor. vn, 9), quce Domini sunt, quomodo placeat Deo (/ Cor vu'
postmortem prioris 8n mariti Lietoldi de quo susce- 32). Ideo de patrimonio sno non quesivit carnalis co-
pcraldomnum Wicbertum et Renuidem ejus germa- puhe sponsam dotare, sed matrcm suam secclesiam
nam, dum gaudens poligamia, secundi tcrtii, ct unico affeclu ditare, qu;e sibi non fratres brevi victu-
etiam quarti mariti non refutat copulam, cx multis ros alcret immo prolem nunquam
ccelestis filialionis
maritis prolcm genuit numerosam, Hellinum scili- moriluram augeret, quam nec cum dolore pareret,
cet, Oilbaldum 81S , Raginardum, Dodam, preter eos no.c cum doloreamitteret, sed qu;e cum aetcrnaligau-
quorum nomina oblitteravit oblivio. Quorum longe dio filio Dei coheredilaret. Militabat interim mundo
lateque pullulante prosapia, se paene totam replori specielenus, sed quantum patiebatur hujus ncgotii
et nobilitari gaudet Lotharingia. Siquidem ex prosa- usus, a militiae vitus erat extraneus. Et ne curram
piae numerositale accrescebat 'potestatis eminentiai per singula vitiorum genora aquibus Deo auxilianle
ex posscssionum multiplicitate rerum affluebat opu- " destitit, aut per singula virlutum oflicia quibus di-
813
lentia, per quas cumulari et provehi solel mun- ligonter institit: hoc in eo egregie prcter caelera
danae nobililatis potentia. Hoc tamen in servo Dei laudabile fuit, quod cum hujus generis hominibus
nullus ducat salis praedicabile, cum secundum do •
familiare sit maxime pauperum et
res alicnas et
minicam vocem non in abundantia
cujusquam vita aecclesiarum Dei insolenter rapere , hic profecto
cjus 8U est exhis quce
possidefLuc xn, 18), otsecun- nescivit aliena violenler diriperc, qui sua tam hila-
dum apostolum, non est personarum acceptio apud riterpauperibus et secclesiisChristi novit distribuore.
Deum (Col. m, 25). Sed hoc in eo nimis debet esse 3. Postquam ergo diu sub clamide mililaris habi-
commendabile, quia cum Veritas dicat: Facilius tus latuit, quia lucerna sub modio posila diutius la-
estcamclum per foramen acus transire quam divitem tere non debuit, nodum et impedimentum divini
in regnum cmlorum intrare (Matth. xix, 24), hic servilii a sc quantotius dissolvit, et miliciae secularis
tanquam gibbi sarcina supcr excrescenti torrenae cingulum deposuit. lta mu.,di vetcranus terrenae mi-
nobilitatis et facultatis deposito tumorc, hoc homi- litiae rude donatus, coepit esse novus Christi tyrun-
num impossibile per pronam animi voluntatem re- culus, et longovus mundi scrvus per vindictam di-
degit ad possibilc viiuo liberlatis factus suus, effectus est Dei libertus,
815
Pic ergo justus plantatus et fidei firmilate *-' Igitur post multiformes spaciosae viae amfractus ad
radicatus in domo Domini, jam inde a teneris annis angustam vitae portam direclus,nudus ul cantaret
llorcs virtutum emittere coepit in atriis domus Dei vialor coram hujus mundi latronibus, dcliberavit
nostri; eminens ut palma altitudine nobilitatis, etiam acunctis nocivai possessionisse expedire one-
utquc cedrus Libani multiplicandus suavoolenli ribus Ne cnim post plcnam legalium praeceptorum
ubertale sanctitatis. At postquam de floribus bonae observantiain cumulo sua? pcrfcclionis deesset illud
ejus indolis pulchritudo et suavis odor pielalis se unum dominicae sententiae : Vade et vende onwi'; quce
longe lateque cffudit, et tcmpore primi 816
Ileinrici habcs et du puuperibus ct veni sequere me, et habebis
gloriosi et victoriosi rcgis in frucluum gemmas oru- thcsaurum in ccelo Matth. xix, 21,: hicomnia sua
pit, tandem circa tempora Oltonis primi quasi oliva non quidem vendidit, §ed lideli debitori Christo ad
fructifera in domo Domini ubcrtim maturescero cce- usuram commodare studuit, gaudons quod cjus fe-
pit. Qualis auloin por prima aetatis incremoula ojus ncrator existeret, de quo non dubitet quin fidclilcr
811 si "
vita fuerit, non osl discutiendum nobis . Nam su- sibi usuram solveret. Ut enim cssot unus illorum
pcrfluo do arboro quaerllur qualis sit radixejus quae de quibus apostolus dicit : tanquam nihti habentes
lalct humo obrula, cum cx solo sapore fructus el omnia possldentes \ll Cor. vi, 10), volebat sua
KIH
cjognoscalur arboris natura. Vcritalis oliam voce habere, el non habcre. Habere bene dispensando,
dicitur: Vnaqueque arbor ex fructu suo cognoscitur, non baboro avaro consorvando. Fidelis namquo ct
Non cnim de spinis colliijunt ficus, neque de rubo prudens servus constitulus a Domino super fami-
vindcmiunl uvam [Luc. vi, 44) lla-c crgo arbor in liani suam, tam provide ctlucrose salcgil locare pc-
agro Domini planlata, ncc spina, nec rubns fuit, dc culii suisunimam, ut cum nihil sibi do summa de-
qua nulla punctionis aspcritas, nullo amariludinis cresceret, de mercede tamen fonoris sumptus cxi-
accrbitas processit, sed lanla dulcedo fructus effluxit, merct, unde conservis suis in tempore tritici men-
ut proventuscjusetiam nunc inaecclesia Deifructifi- surara erogarel. Quid enira lucrosius tideli cchono-

VARI^; LECTIONLS.
809
n. regum Austrasia- 1. Uich. Wasseburg Antiqq. QallitB Belgicse lib. lll-
m gaudens 2'>.
8U primi :i.
'* oibadum 2. 2i>. 8. orbaldum 4. m 83mulari i. suffLciant ad ostendendas codicum
Hoec u(> Henschenio
adhibitorum el editionii &urii lectumes oel i><>tiu* B" B,5 Capilulum II. et ita porro 1.
errores. deest 2. 3.
»• vox tuper adscripta in l. 81J
817
inter aobis et Nam Uneaerusaesi I.
818 cnim 2.3. 1 ip Knea
bi "
erata ante spiiitualis 1. ifcrsuram litterit ererasis 2.
665 VITA WICBERTI. 666

mo quam sua in servisDomini profundere, quae ipse J^ viam veritatis insistere, collaborabat magnopere, ul
Dominus in se ipsum gratanter dignetur refundere? amoto omni impedimenlo a cepto pietalis itinere,
Praeterea el alio dominicae vocis hortatu incitab itur, viam mundatorum Dei dilatato corde possct currere.
ut et alios
851
exemplo et auxilio ad bene agendum Quia enim non ut Esau pilosus venationum vanis aut
illiceret, dum non ncglegenter dictum a Domino re- nocivis exercitiis inserviebat, sed ut lenis Jacob
coleret : Qui recipit prophetam vel justum in nomine domi habitans simplicitati et innocentiae studebat,
prophctx vel justi, mercedem prophetas vel justi acci- totam se in ejus dilectionem transfuderat. Quippe
pit (Mattli. x, 4,1), et iilud Danilielis: Quiadjusti- quem exemplo Bdelis Abrahae de tcrra et de 823
co-
tiam erudiunt multos, fulgebunt quasi stellce in per- gnatione sua jam dudum animo exisse cognoverat,
petuas ceternitates (Dan. xu, 3) Unde ut mercedem ei terram repromissionis competerc credebat, nec
justitiae multorum acciperet, non satis esse visum eum volebat suo dcstituere subsidio, quem perpen-
est sibi se ipse solus ad justitiam tenderet, nisi et debat per omnia dirigi divino auxilio. Ideo salubri
alios secum currere suo exemplo ad horlatu mone- reperto consilio, omnes res hcredilalis suae quas si-
ret, et ipse causa salutis multorum tieret, et dupli- bi vir suus Rodingus dotis gratia impenderat, vel
quas 82 *
cem coronam remunerationis acciperet. ipsi pari aequitatis industria addiderant pa-
4. Hic fratrum amator qui ex alto cordis suspirio trimonio suo, ad praesidium Deo placitae construclio-
ad Deum clamare poterat cum Isaia : .4 facic tua niscontulit legaliter carissimo nepoti suo.
Domine concepimus et quasi parturivimus et peperi- 6. Ad haec omnia non parum solatii divinitas fi-

mus, spiritum salutis tuae fecimus in tcrra (Isa. deli suo Wicberto contulerat, quod in his omnibus
xxvi. 18) — quod cogitando conceperat et quasi doctorem et patronum quemdam venerabilem virum
longo delibcrationis aestu parturiverat, piam auimi Erluiuum nomine praeviderat, qui et ipse canonicam

pepcrit benivolentiam, per quam Deo filios salutis qua vivebat regulam, ad monachicam vitam con-
faccret super terram. De proprietate siquidem he- verterat. Is pio patrono nostro in omnibus ulilium
reditatis suae fundum Gemmelaus dictum delegit, et rerum consiliis exequendis, in aecclesia eedificanda
Deo et apostolorum principi Petro sanctoque Exu- et officinis claustri construendis, in fratribus ad

perio martyri glorioso ad construendum in eorum ovile Dei convocandis ct regendis, aderal adjutor
82:
honore monasterium devolissime delegavit. Hic la- oporlunus et unanimis \
bernacula dilecta Deo et delectabilia hominibus con- 7. Alii ad perfectionis culmcn tendenti sufficere
struens Domino virtutum, ut passer humililatis vo- videretur a malo declinassc, mundi pompis abre-
latu directus, invcnit sibi domum, et ut turtur zelo nuntiasse, r sua omnia pauperibus erogasse. At do
..\j ... , , ,. . .

castitatis et gemitu compunctionis animatus posuit mnus Wicbcrtus qu« retro sunt oblitus, in anteriora

sibi nidum, ubi reponeret pullos suos (Psal. lxxxiii, se extendere nitebatur, semetipsum arguens imper-
4), sub alis matris aecclesiae confovendos. Ibi mona- fectionis, nisi argumento dominicae manus ad un-
chorum collecta caterva, per eorum obsequium dis- guem expoliretur. Audiens ncmpe Dominum di-
ponebal immolare Deo laudis sacrifieia, et reddere centem Si quis vult venire ad me, abneget semet-
:

Altissimo vota sua, qui seminantes ei spiritualia, ipsum ct tollat crucem suam et sequatur me ^Luc. ix,
sua meterent carnalia. Hos ad reclam morum infor- 23), totum hoc dominicum imperium traxit ad se,
827
mari volens regulam, ad apostolicae vitae dirigi fecit et 826 abnegans semetipsum tulit crucem mortifi-
lineam, per quam in initio fidei fundatam primiti- cationis Jesu in corpore suo, castigans corpus suum
vam compererat aecclesiam. In quibus illud praeci- et in servilutem redigens, ne forte aliis praedicans

puum erat, ut nulla eis propria, sed omnia essent ipse reprobus inveniretur. Tulit crucem etiam fra-

communia, ut quorum ccnversatio jam erat in cce- ternae compassionis, quando erulus de cribro clia-
lis, angelicam quadammodo vitam degerent in ter- bolicie temptationis, ipe aliquando conversus con-
ris. Porro ipse ad corum tanquam ad apostolorum firmabat fratres suos, pro quibus ipse Christus bi-
828
pedcsponens omnia quae habebat, ut usibus eorum berat calicem passionis. Igilur arrepto ralionis
ad omnem sufficientiam necessaria suppetercnt, sol- D clavo, rerum suarum jacturam nudus ena-
post
licita paternrtate disponebat. Unde legali traditione vit 8S3 de mundi hujus naufragio, et tandcm potitus
83 ° anchoram stabililatis
nominatam. Gemmelaus
tradidit eis villam superius monachicae quietis porlu
831
etomnia ad eandem appendentia, et alia multa un- de alto pectoris sui jecit in claustralis vitae pro-

decunque in partem vel sortem suam jure hcredita- fundo. Vidcbatenim quod nusquam alibi tutius per-
tis cedentia 822
. fugium esset fugienti a mundi periculo, cum in
831 heremi non desit solitudo, et
Ad hoc opus felici auspicio inceptum anima-
5. claustris monasterii
baturnon solum divinitatis gratia, sed ctiam nobi- si quem aliquo modo diabolicaa incursionis titillet

lissimae etchristianissimae aviae suae Gislae pia coni- inquietudo, presto adsit promla fraternae consola-

ventia ,
quae dulcissimum nepotem suum videns tionis fortitudo. Vidcbat ctiam quod non altius pos-

VARUE LECTIONES.
824
821
a. et e. et a. initio 1.
822
hinc i lj4 linea crasacst. 1. 823 supra in sertum 1. di supra inscrtum 1.
m 2|3 UnecB erasai 1.
i
826
superscr. 1. 2. deest 3. 827
hic vox erasa 1.
823
bibebat corr. r. 1.
829
in
83u M1 caucu/r. clau i. 832 locus rasus 1. et
loco raso 1. ma supra crasum videtur. i|5 Unea erasa 1.
inserit 2.
G67 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 668
sot ascendere, si posset illum religionis gradum at- A patebant luporum morsibus dominico ovili inclusit
tingere, ad quem omni quidem ordini aecclesiastico (cf Vitam Johannis Gorziensis). Collaborabat sihi
omnique terrenae potestati liceat accedere, a quo ad hoc pius Gorziensis abbas Agenoldus, restau-
nulli omnino nulla omnino 833
occasione liceat im- randae sanctse rcligionis adjutor oportunus. Itaquc
punc recedere. Praeterea vir prudens ante et retro extirpatis nocivis radicibus de dominici horti areola,
oculatus, nihil lemere ct improvide sibi agendum Adelbcronc episcopo plantante, Agenoldo rigante,
esse altendebat diligentius. Ut enim athleta stadium Deo autem incrementum, dante, crescebant solito
ingressus sollicite qualitalem loci circumspicit, ne uberius virtutum plantaria. Quicunque ergo ahrc-
quod offendiculum sibi pugnanli vel currenli ohsit, nunlianles scculo suave Christi jugum tollcre volc-
ita et hicnostcr athleta oportunitatem ct qualitatem bant, quam mites et humilcs corde exemplo Christi
loci uhi propositum suum secure exequcrelur caute esse deberent, hic ediscebant. Quicunquc cx mili-
dispexit, scilicet ubi nec indulgeret sihi disciplina tari habitu in timore Domini foititudinem suammu-
rcmissior, ncc pro intuitu notae nobililatis male hlan- tahant, liic quasi in campo divini tyrocinii cxperi-
diretur sibi honorificentia impensior. Timehat enim menlum sui capiebant. Quicunque ex clcricaii sortc
ne sihi diccrctur a Domino: Utinam calidus esses ad altiorcm humilitatis gradum oplahant asccndcrc,
aut frigidus! scd quia tepidus es, incipiam te evomere hic cum Jacob non in somnis sed revcra scalam
ex ore meo Apoc. m. 15). Timebat etiam, ne, sicut coelos attingentem merebantur videre, per quam an-
illequi contra flantem ventum florcs portat, etiam gelosascendentesetdescendentespossentvidere(Ge».
ipse inanitale su clalionis intlatus, collectos virtutum xx viii, 12j. Cum ergo hic tantus sancUe rcligionis
tlores perderet, et quasi pulveris squalore foeditate fervor tam longe et tam late caloris sui diffunderet
apostasiae sorderet ct caecutiret. flammas, hic ad disciplinam Domini omnis confluebat
8. Denique columba Chrisli nolens diutius involvi nohililas, omnis dignitas, omnis sine personarnmdi-
mundanis fluctuationibus, dum non invenirct ubi scretione professio concurrebat eta;tas. Necquisquam
requiesceret pes ejus, adiit archam paratam a Deo vel initium conversionis sc crcdebat arripuisse, cui
multorum saluti, scilicet claustrum Gorziensis coe- non contigcrat Gorzicnsi rcgula initiatum csse. Ilic

magni nominis Pip- 83 ~,

nohii. Id ceenobium olim vir inveniehatur lac quod parvulus sugercl hic soli-
pinl 83:;
regis cx sorore nepos Crodegandus Metten- dus panis qucm perfectus manderet, et aliquando
sis episcopus construxit, ct ad aeternum sanctitalis quasi nutrix in corpus suum trajiccret, ut et alios
83G
sure monimcnlum opibus ditavit, ct quod majus rudes vcl infirmos inde pasceret. Intcr eos hic noster
cst religionis
9 o -- - decoravit
gralia (cf.
\
Vitam Chrodeg.), — <, ,-,
,
patronus
r Wicbertus 833
non
- ultimse nobililalis, ,
immo
Sed processu temporis crehrescenle hellorum mali- ° non ultimae humilitatis et sanctitatis spiritu Dei
cia, ct per h;ec crudesccnte malorum miseria, et quia agente est adductus, ut qui jam dudum rcnuntiavc-
legi s silent inler arma, idco invalescente quaqua rat suis omnibus hic ctiam sibimetipsi renuntiaret,
terrarum injustilia, etiam ibi per notam temporis ct ut Christo perfeclius adhcreret. !Sc ipsum ergo ct
praelatorum incuriam disciplinae rcgularis ccepit omnes quos Christo lucrifeccrat venerandi patris
emolliri ccnsura. Ethaec ccelestis irne permissio tan- Agenoldi committens manibus, adherebat ci studio-
diu permansit, doncc tandcm divinae miseraiionis sius, ct ab ore ejus pendebat intentius, ulpote qui
oculus super inhabitantes terrani prospexit; qui et cx doctrina cjus non solus pasci hahchat, scd el

infidclilatis lenehras amovit, et lucem veritatis revo- micas cx ca collectis pcrsc Christi pauperibus ferre
cavit. Ad hoc intcr primos a Deo missus esl Adcl- salagehal Et ut id ad quod veneral diligentius exe-
hero, primus hujus nominis Mettensis episcopus, qucretur, singulorum gratias sollerter contempla-
qui nobilium chrislianissimus ct christianorum no- haiur, et aliquid inde ad se ipsum trajicerc nileba-

bilissimus — erat quippe frater Fritherici ducis — tur. Erudiebatur illius patientia, accendebatur istius

in hoc primum sui regiminis dedit exercitium, ul orandi instantia, alterius deleclabatur obedientia.
etseculari potenlia et episcopali censura exturbaret Isiius humilitatem, illius imitabatur sobrietatcm. ln
a sua diocesi inreligiositatis vicium. Hujus bonae \\\-** hoc activaevitae laborem, in illo contemplationis mi-
lcntionis oculum intendens primum super monasti- rahatur ardoreni. Fiebat perinde BM miro niodo, ul
cam disciplinam, elaborabal eam ad apostolicae vitae dum i|)se de singulorum virtutibus aliquid decerpit

redigere normam. Et incipiens a Gorzia quae caeteris quod sihi sit pro exemplo, ipse solus omnibus essel
monasteriis erat praeslantior in sua parrochia, uhi cxcmplo. Ul enim secundum Salomonis prpverbium,
institutae religionis vixipsa apparebant vestigia, non ferrum ferro acuitur. ita alter ab altero ad bene
prius destilit, quam monachicae vilae professores a agendum exacuebatur, ct ut homo confundil faciem
saeculi vanitate retractos rectae viae reddidit, et ante sui(Prov. xxvn, 17), ila el eos pia fraternae
ouinia radiccm malorum et malam monachorum aemulationis movebal confusio, nisi aller alterum
novercam, scilicel proprietatum concupiscentiam, quiret imitari.
s; "-
mucrone pastorali extinxit, el qui in saeculi competis 9. I ,

VAItl.K LECTIONES.
penitus ?>.
muanjtatc '2. »« Pipini 2. 3. monumentum 2. m 3.
' ;
'

suggerel "1 m ita

1. 2. 3. m proinde' 3; ex oorr
:i.

BW)
Ipse usque apostolicum in looo raso I. i.i i
.i i

ntit hoo
 ;

669 VITA WIlBERTI. 670

10 8 ". Ipse ergo qui mundi renunliaverat vanita- A non minima in lota Dei ?ecclesia aediiicatio, quod
libus, timens ne iterum ejus iliiceretur voluptatibus, ejusexemplo multi rcnunlianics seculo, sancUe reli-
dum sub oblentu disponendarum secclesiasticarum gionis se subjiciebant proposito. Scd invidia ubi de-
rerum adhuc ei deserviret spccietcnus, ad hoc ctiam sit, qu;e nec in paradiso deliciarum nec in ipso quo-
8V2 8V3
timens illud apostolicum doctorcm nou de- que ceelo dcfuit? Quidam qui bona fidelis Christi
berc essc neophilum, nc elatus incidat in judicium Wicbcrti obliquo oculo limabant, aurcs cr^saris ad-
diaboli (/ Tim. lii, 6), in iuxit in animum venieuti versus cum appcllant, et invidiose ei dcrogantcs,
morbo quantolius occurrcndum. Venerabilem cujus contra rcm publicam eum egisse accusant, qui Gem-
supra meininimus Erluinum, virum Dco placitum, melaus regalem fiscum majoribus i)>sius munificen-
hominibus acceptum, in gimnasio sanctte rcligionis tia imperiali loco beneficii attributum, in partem
laudabiliter cxercitum, lucrandis Deo animabus in- proprictalis su;e usurpaverit, ct injussu regis fun-
tcntissimum, amicitiis principum tcrrse et majorum dato ibi ccenobio, in sortcm pecclesiaslici juris in-

cficclesia; gloriosum, exequendis ivbus ajcclesiaslicis jusic transfudcrit, quod ficri nullo modo lcx publica

per omnia idoncum, hunc talem virum ulpote pa- sinit. Pius constructor et sanctus prcvisor loci no-
trcin et intimum suum convenit amicabiliter, in stri ad causam diccndam edicto rcgis ad curiam in-
cum se rejicit Bt *
quam familiariter, in co quasi in "vitantur 8V7
, causa proponitur, de injustilia expostu-
reclinatorio anima3 suae totus incumbit m fiducia- latur, in deliberanda s^ntcntia alius alii varie as-
8V3
iiter. Ei ex ordine velle suum aperiens, ei se ipsum senlitur. Discipuli evangelii a Domino docti .(?7m
magis quam sibi credens, communicato cum fratri- stabitls ante reges et pmsides nolite cogitare qualiter

bus consilio eum abbatcm sibi deligit, et fidelibus aut quid loquamini ; dabitur enim vobis in illa hora
f.hristi annitcntibus dominico ovili prsefici facit. Ille quid loquamini (Matth. x, 19) — non sophislicam
tanquam bonus pater familias doctus cle thesauro queerunt argumentationem, sed simplicitatis chri-
suo proferre nova ct vetcra, sciens adimplcri lc- sliana: praMendunt humilitatcm. Scientes cnim quia
gcm Christi si altcr altcrius portet onera, supposuil periculosum cst contra torrentem bracbia lendere,
humiliter humerum ad suscipiendum onus, satis nec ignorantes sentenliam apostoli Qui potestali ;

(juidem grave, scd Deo sibi cooperante porlabile, resistit, resistit Dei ordinationi Rom. xin, 2), pedi-

animatus illo proverbio quod per Sapientiam dici- bus imperatoris se humilitcr provolvunt, cl ne in se
tur: Frater qui a fratre adjuvatur quasi civitas quce et in paupcres Chrisli terrena sua potentia abutalur
non expugnatur [Prov. xvm, 19), Ita vir sanctus supplicilcrcxposcunt; dicentes gaudendum essema-
Wicbertus strenuo coopcratori suo Erluino Marllne jestati imperatorise, quod temporibus imperii sui
ministerio delcgato, ipse cum Maria sedens ad pedes ^ divina miseratio ostium misericordia* sua: voluerit
Domini pro audicndo ipsius verbo, elegit oplimam patefacere, dum lales aliquot viros dignalur mundo
partem qua: non aufcrrctur ab co. Nam ad alvea- transmillcre, qui digni sint exaudiri orantes pro
rium monachorum. scilicet Gorziam rcgrcssus, je- statu rei publicae; posse imperatorem de alieno
juniis, vigiliis et orationibus intenlus, contempla- fundamento laudem mereri, si ab aliis in honorcm
tionis virtuti vacabat libcrius. Dei conslrucia loca, suae regali potenlia velit tueri
11 8M Jam
. in laudc Dci novclla plantatio fructi- alieno labori eum posse pariiciparc, si res ab aliis
fieaverat, jam agricola preciosum fructum ternr. ex- Deo jurc hereditario lcgatas dignetur auctoritate
pectans palientcrfercbat,quia temporaneumel sero- imperialis dignum esse ut apud
manus corroborare ;

thium se accepturum non diffidebat. Jam crescebat imperatoriam censuram plas valeat Doo placita vc-
Christi gloria, jam illorum per quos benedicebatur ritalis ;equitas, quam susurronum et bilinguium
nomen Domini muHiplicabatur gratia, quando dc calliditas, vel adulantium dolositas, de quibus Sa-
Gemmelaus novclla: scilicet conslruclionis ccenobio pientia dicit: Susurro et bilinguis maledictus, multos
boni odoris longe latequc exibat fragrantia, quod ibi turbavit pacem liabentes, et lingua tertia (Eccli. xxviu,
sanct;e religionisfervente flamma, et justi de virtute qu;e lingua adulantium intelligitur multos com
n
D
IS),

in virtutem in dies proficicbant, el injusti ab cnoris movit Haec el alia in hunc modum locuti, a bona
lorlitudinc conversi jam in direclum ibant. Ex hac spe quam Deo habcbant non sunt frustrati, illud
in

boni odoris suavitate repleta erat lota domus aeccie- Sapicnlis diclum esse vcrum cxperti: Beatus qui
siae, et attigerat jam ipsa culmina imperialis aulas, bquitur in auribus sapientis. Pius enim rcx Otlo,
ubi cunclis palatinis in ore crat pia nobilissimi viri vere ad reslaurandam rem publicam et rcparandam
Dei cecclcsiam directus a Deo, his salutis monitis
Wicberli ad Dcum conversio,et de ejus conversione

VARI^: LECTIONES.
loco textus totius capitis. fratres ad
* exemplar
Quod Gemmelacenses Gorziensium jnslituit. »

Quod ab hinc capitulorum numeri XVII adrasi sunt, ita ut loco primariiW jam habeatur \,
manu sceculi
et sic porro usque in finem, ubi iterum numerus additur quo argumenli numcris satisfiat. Quisnam priores
tres capituli nonilineas eraseril,ct lcco ei quatuor primos capiluli dccimi Uneas inscripserit, non liquet; nec
Sigebertum nec Godescalcum fuisse scriptura docere videtur. Ceterum hoc contigit antequam codices reliqui
hinc transcripti fuissent. Nwneri in codd. -2. 3 conlinui leguntur. 8 hunc nuinerum restitu
'*
1 ;
;
VI III codices,
voxerasa 1. u voces paucoe 81V ^' incubuit 3.
'"' 2 J
et sic porro multa lacuna indicatu. pa erasce 1 rciccit 3. "'
i .

8 G
'
X jam 1.2. 3, et ita porro. 8i " invitatur addito n. 1 acccrsitur 3. 8i8 edocti3.
671 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 672
aurem advertit gratanter, et petitionem emincbat, cujus nobilitatcm
fidclium \ genere et divitiis alia
Christi accepit dignanter. Annuit enim communi nobilitasaugebat— ei quippe Reinuidis germana nobi-
palatinorum consilio, ei regali censuitediclo, ut rata lissimi scnioris nestri Wicbcrti nubserat — bic in-
et inconvulsa permaneret novella Gcmmelacensis justitiae gladio accinclus, cupiditatis armis confisus,
ccenobii constructio, et quicquid illi aecclesiae ab clamat Gemmelacenscm fiscum bereditaria lege ex
ipso domno Wicberto vel ctiam aliorum venerabi- matrimonio uxoris su;e Benuidis 83; sibi competere,
lium virorum largilione fuerat concessum, ut nullus affinem suum Wicbertum non legaliter egisse, qui
inndelium vel aliquis beredum ejus infringere au- sub oplentu religionis uxorcm suam, germanam
deat omnino est interdictum. Insuper permissa est scilicet illius, volucrit injustc exbercdare. Con
eis poteslas advocatum et regularem abbatem cum tempta crgo imperialis curiae auctorilate, contemplo
imperio regis eligendi, castellum construendi, mer- apostolicae censune anathemate, junclis sibi com-
catum, percussuram monetae, matheriam faciendi. plicibus suae injustitiae, non timel abhatiam inso-
Ipse Iocus ab omni omnium servitio immunis est lenter invadcre, et substantiam fratrum violcnler
redditus, in civitate, in castello, in vilia, super diripere. In officinis claustri cqui stabulanlur, per
aquas, in pontibus, in omnibus imperii sui iocis ab loca monachica? soliludini compelentia sa^culares
omni theloneo et tributo est absolulus, sub, 8M solo persome inclite vagantur : fratres per latibula san-
regiae defensionis munimine subjcctus 830 ctuarii quomodocunquc sese tutantur, in tanta?
. et
12. Omnis res jam
composita videbalur, omnia tribulationis articulo subsidium divina* pielatis prae-
jam in tuto esse credebantur, nihil ex aliqua parle
stolantur. Videbalur nempe m rnalevolis implendae
metuebatur. De rcbus aecclesiae traditis et de liber- opoitunum esse lempus, quia 8i6 ipsc
injustitiae
tate ipsius loci carta conscripta, imperiali edicto sanctus vir Wicbertus mundo jam mortuus, ct ab
erat coniirmata. et anuli imperialis impressione eis longe remotus. excusserat sea cunctis ratiociniis
auctorizata. Quae auctorizatio facla est sollemniter mundani tumultus; porro abbas Erluinus recens
Leodii, 12 Kal. Octobris, anno dominicae incarna- oculis privatus, rcstaurandis rebus perditis putaba-
tionis (JKj,indictione 4, regni domniOttonis I. anno tur esse minus idoneus. Hic sinister rumor ut per-
11, cathedram Trajectensis ;ecclcsiae regente Uho- culit aures sancti viri cujus convcrsatio jam era 1

gonc. Ad hanc confirmttionem imperialis potestalis non opus

in aelis, quid ci tunc fuerit animi, cst
acccssit etiam apostolic* sedis auctoritas, dum a37
a expromcre verbis. Cui quamvis indignum vide-
Bcnedicto septimo hujus nominis papa decrelum retur de stiva dominici aratri oculos retro conver-
est, ut rata cssct in
,
.. .
perpetuumGemmclacensis
" ." ccer.o- y-, *—->—&
tere, et grave csset se —~ emeritum militia bello —— mun-
dii praerogata lmmunitas. Decretumest etiam, ut de ^ danai sollicitudinis iterum involvere, non distulit
alio monasterio ibi abbas non constituatur, sed ipsi tamen pro consolandis fralribus iter accclerare, qui
serviDeisecundumsancti Benedicti regulam viventes pro illis paratus erat etiam animam poneie. Veniens
ex sua propria congregalione abbatem eligendi po- crgo dcsideratus ad desideratum locum qui testimo-
testatem habeant, et ul abbas ipse privilegiis sedis nium erat sme devotionis, tristeset desolatos fratres
aposlolicae infulis decoretur, et ut
ipsum monasle- confirmal verbis eonsolatoriis et quibus potuit
,

num subjuris dicionc sanctae Homanae 851 aposto- armis humilitatis ct modesliae occurrit adversariis,
lica; sedis constitulum, nullius alterius a3cclesi.se et feritatem ct cupiditatem corum mitigarc lahora-
jurisdicionibussubmittatur; intenninando ex aucto- bat monitis suasoriis. Illi praesentiam sanctitatis
rilate beati Petri apostolorum principis, sub diviui e jus aliquanlulum reveriti, ut aliud el uisum in
ohteslationc judicii ac validis anathematis inler- pcctore aliud in lingua promptum habentes, i

dictionibus, ut nulla aliquando vcl parva vel magna runtad tempus ejus voluntati, se intuitu aftinitatis
persona aliquid de rebusvel possessionihus ad idem cjus ab injustitia ista cessaturos polliciti.
monasterium pertinenlibus auferre velalienareprae- 14. m Sepe nominatus ct sepe nominandus nobis
sumat. Hoc scriplum per manum Bonefacii notarii Ddomnus Wicbertus tam gratiosus fuitDeo, ut dignus
regionarii atque scriniarii sanctae Romanse secclesiae, fuerit eliam apostolicse praedicationis ministerio
datum esl 8 Kal. Aprilis per manus Stephani Gens siqaidem Dngarorum, quse quibusdam muni-
episcopi ac bibliothecarii sanctae sedis apostolicae, tissimis clusis remota, nec ad meridianam uec ad
anno pontificatus domni Benedicti VII papae nono, occidentalem plagam exeundi habuerat facultalem,
imporante Oltonc a Deo coronato magno ac pacifico per Arnulfum imperalorem ruptis Husis emissa,
imperalore, anno 16, quiesl annus Domini 953. mortuo Arnulfo imperatore, totam Italiam, totain
13. Ita aliquandin arridenle Bereno ccelo prospe- Germaniam ut fera tempestas vario vastationis
ritatis, derepenle inhorruit inopina immissio diabo- genere depopulata esl per annos circiter quinqua-
licae tempestati8. Siquidem Heribrandus de vico ginta. Haecgensetiam terapore primi Ollonisa
H
Maiawolt "', qni inter nobilea Braluspantium Ma sa "• Lotharingiam, deducta esl a duce Conrado

VARLE LECTIONES.
"• ac suh 3. "•" iii. <-st s . 3. '"R.eta. 2. •»• Maviwoll 5. w' brabantensium 2- "* Reinuidis 2.
3. •• namque 3. quonlam 3. M1 exprimere 3. •
reUqua usque ad /inem pagince in loco raso \
BMil.
 .

073 VITA WICBERTI. 674

usque ad silvam Carbonariam, et virtute Dei apud A sonus karitas est, dulcis res et delectabilis caritas cst,

Lobiense coenobium ostensa, prohibita uhraprodire, quoe pnvsentes et absentes in nnum colligit fratres.

rediit impune (cf. Folcuini gesta abb Lobb. SS. iv, : l(i Sic quodam
vir Dei tactus praesagio futuro-
66). Ungaris ergo et eundo et redeundo per vicum rum, quod propediem tendendum ad su- sibi esset
Gemmelacensem transeunlibus, occurrit vir Dei pernae vocationis bravium, praevidit sibi in futurum,
860
Wicbertus [an. 95-i), non clipeo aut galea mate- ut quar.do deposito carnis onere ingrederetur viam
riali protectus, sed tantum gladio verbi Dei accin- univcrsae carnis , aciem hujus fraternae societalis
ctus, paratus bibere calicem passionis, et ponere hinc indc locaret in subsidiis, quae aerearum catcr-
861 vaium incursus prolurbaret orationum telis. Hujus
animam suam propter salvandas fratrum ani-
mas 862 (Joan. xv, 13), qua, ut dicit Veritas,non negotii perficiendi secundas partes relinquens fidcli
est major caritas (/ Cor. xm, 13). Et primo miles vicario suo abbati Erluino, cavens sibi per omniane
Cliristi secundum praeceptum evangehi offerens illis sub oblentu alicujus rei exeqiiendae quantulum-
verbum pacis, ingressus est viam pnedicationis, et cunque iterum implicarctur seculo, ullimum vale
paulatim mitigata eorum rabie, coepit jam agerc de dicens fralribus et amicis, optabilem pacii et
ct

eorum salutc. Nec destilit illis idolatriae spurcitia dilectionis memoriam relinquens eis, maluravit
sordentibus pandere dogmata et regis aeterni
fidei viam ad amicam sibi quietcm Gorziensis solitudi-
misteria, donec aliquos eorum a regno diaboli nis. Sicut enim pisciscxlractus ab aqua non potest
abstraxit, eosque abjurantes sacramcnta diabolicaa vivere, itaipse timebat de vitaanimae suae, quotiens
militise, transcripsit in novum nomen c'iristianae a contemplationis extrahebatur requie. Post tot et
militiae. Benedictus Dcus per omnia, qui Wicberto tantos labores dum jam jamque expectaret dari sibi
867
sub signis suis militanti affuit, eique civicam coro- a Deo desideratam missioncm militiae suae, tan-
namtribuit. dem rexregum laelatus militemsuum diu pro castris
15. Prsevidens vir Deo plenus non esse paratum suorum virililer stetisse, tempus esse duxit ei prae-

sibi a Deo patre, ut biberet primum calicem passio- mia laboris reddere, et capiti ejus coronam laudis
nis, animum appu-it, ut mereretur bibere saltem imponere
secundum calicem confessionis, et ideo totus in hoc 17 Et jam instante tempore rcsolutionis suae,
ut consulendo sibi consulerct etiam ali's, excogitavit ceopil languescere. Summus enim artifex qui sem-
opus quod non solum sibi, sed etiam aliis prodesset. per invenit in opere suo quod adhuc tundat etpoliat,
Nam amplectens super omnia caritatcm, quae est electum suum lanquam aurum in fornace prebabat,
863 S5i
vinculum dilectionis , et in qua
_ ut excoqueret ad purum scoriam peccatorum ejus.
est plenitudo
:~ _i _v. :„,„ :_i~ i_ vj n srs ..» j: •
i i
lcgis, et ob hoc maximc quod hoc speciale manda Gcmmelacenses 868
, i i
ut audiennt dominum ct patrem
i

,
i .1

lum est Domini dicentis: Mandatum nonutn do vobis suum ad mortem infirmari, non potuerunt suo tem-
ut vos invicem diligatis (Joan. xni, 34), coepit agere perare dolori. Hunc eorum dolorem nimis exagge-
cum pluribus devotis et Dei fidelibus, ut per unum rabat, si cum in terra peregrinationis suae ipsis
muluae caritatis conglutinati amorem, fraternalem absentibus contingeret obire. Unde qui ex his ma-
intersc staluerent societatem, utcum omnes unum jusculi esse videbantur, sine mora Gorziam tendunt,

in Cfiristo essent, unum saperent, unum diligerent, et dominum suum viventem inveniunt, et aliquan-

unum in Christo vellent, unum nollent, nichil 865

dia- talum dissimulato dolore, agunt cum eo de repor-
bolicaemulatione contractum odio dignum, velcjn- tando ejus corpore Ille accersito ad se abbate suo
trarietale invcniretur diversum, ut vere pacifici cui nomen eratOilbaldus, aperit ci suumsuorumque
mererentur beatitudinem filiorumDei; ad hoc ctiam dcsiderium, et hoc ab eo ultimum expetit benefi-

ut secundum Jacobi praeceptum peccata sua alter- cium, ut liceat suis defuncti corporis sui glebam

utrum confiterentur (Jac. v, 16), et orando pio invi- referre ad Gemmelacense cenobium. Abbas ex con-
cem salvarentur, ei sicut Veritas ait: Qui lotus est, silio, respondit ut pater filio : Mi ftli dulcissime,

non indiget nisi ut pedes lavet, sed est mundus totus n angustice milii sunt undique. Sanctitatem tuatn reve-
(Joan xiii, 10), ila loti baptismo alterutrae confes- reor, anitnam tuam ad Deum euntem scandalixare
t&0
sionis, lotis pedibus quibus non potest sine labe vereor; sed timeone illi super hoc scandalixentur
lerra calcari
866
, id est expiatis actibus humanae vitae, qui te ut patremvenerantur, et amorem quem exibue-
87 ° vellent
qua? vix aut nullatenus sine nevo peccati polest runt tibi viventi, exibere pro?sentialiter

transigi, per fraternae orationis auxilium redderen- etiam morienti. Ecce voluntatem meatn postpono tuae
tur toti mundi, elemosinis, jejuniis, psalmis, ymnis, voluntati, si aspiraverit tibi et tuis voluntas Dei. Si
canticis spiritualibus ad hoc constitutis ab invicem suppetit tuis facultas implendi desiderium suutn, non
cxpiati. Dclectabat enim eos illud beati Augustini, nego meutn assensum.
871
qui in laudem karitatis prorumpens ait: Dulcis Tandem vir Dei consummatus in virtutuin

\AMJE LECTIChNES
862 843 864
860
clippeo galeave 3. pro 3. animabus 3. perfectionis 3. quo corr. qua 1.
865
hoc loco 1
ita culeari 2. 8G7
domino 3. 868 G. autem ut 3. 8 "alii corr. illi 1. alii 2. illi 3.
871
810
exhib. 2. liic caput XVII inchoant codd 2. 3. codex 1. nonnisi majus T absque capiluli indica-
tione vel numero habet. Scriba sxculi XVII numerum XVII posuit, ctmoxinfraWlW et XVIIII restituit.
67S SIGEBERTl GEMbLACENSIS. 670

gratia, quod majus est quam si claruissct tniracu- \ lem virum Alctrannum, quem post suam cxcccatio-
lorum gloria miraculis — quippe nonnunquamvir- nem et expulsionem Evraclus episcopus ordinavc-
tutes offuscaniur, niiracula vcro solis virtutibus rat abbatcm Lobicnsium, scripsit epistolam in hunc

commendanlur — 10 Kal. Junii (an. 962) reddidit modum 88 °.

881 882
spiritum fatigatum nec viclum fructuosis laboribus ;
INCIPiT EPISTOLA. ERLIINI .

et ad patres suos adposilus, qui seminavcrat in be- Mira dispensatione miserutio operatur divina, ut
872 prcecedentium aetus jure sibi placentium dupli
nedictionibus, messuit (// Cor. ix, 6) ctiam in be-
nedictionibus, centuplum ct vilam aelernam secun- lioc mortalitatis sceauo gratificentur honorc, ut non
dum Domini 873
promissionom [Matth xix, 29) in- minoris gratice in coeleslibus ditentur remuneratione.
deptus. Deniquc his largitatis suce donis anctor omnium bo-

18. Gemmelacenses laUi ab invitis corpus domini norum Dcus posteritatem cujusdam dilecti sui Wich-

sui suscipiunt, et se votivo operi accingunt. Qui berti prcesentibus insignire dignatus est temporibus,
praecaventes ne aestivi caloris nimietas faccret inju- nolens ut ipse testatur splendentis lucernce claritatem

riam sanclo corpori, inlralia corporis ejiciunt, il)i- sub modii umbra diutius obtenebrari, quin potius
quc terra; infodiunt. cadaver vero salc et variis oedificandi gratia longe lateque, ceu aromalum fra-

pigmenlorum odoribus conspcrgunt, quae pulredini

u grantiam ejus dispersit boni odoris suavitatem. Ilic
.;B

corporea> corruptionis repugnare possunt. Unus au- igitur corde sitibundus gestiens adipisci graliam ct

tem corum nomine Adecho, qui scmper familiarius evangeiici non surdus auditor sermonis, cuncta dc-

fuerat obsecutus sancto viro, ac per hoc ctiam san- spexit scecularia, respuit terrena, postposuit tempo-

clo corporiadhuc obsequebalur 87S instantius, hic ralia, semct de ccctero manci\ ans cultui monasticoz
comparalo carro cum bobus, superponit sanctum religionis, ut altioribus ct sanctioribus Dei posset v.i-

corpus, non quo honore dominum decuit, scd quo carc jussionibus. Monasterio sane Gemmelaus nun-
amore ipse debuit. Jam praecesserant longiuscule, cupato sui juris hcereditate Deo servientibus delegato,

et ecce omnis ( orziensium populus exarsit in ira et sincero affectu dilectionis fratrum monachorum coa-
~~
3
furore, egre ferenles corpus illius asportari, cujus dunari voluit congregationem, ubi el ipse quod
meritis secredcbanl a Deo 876
adjuvari. Ergo facto credi facile cst, regulari vivens tramite, plurima Deo
grcge, perstrepunt popslari more, ct paucos multi digna gessit opera, malens succ cxortationis exemplo

inscquentes conclamant. Ad clamorcm concurren- cunctos ad bene agendum corroborare, quam mala
lium Gemmelacenses obstup escunt, ct lacito cordis suasionis perfidia codidie per devios errare decursus.

clamorc auxilium Dci quaerunt. Et qui pro filiis Hac autem sanctitatis suce exempla et constantia:

Israel pugnavit contra insequentes .Egyptios, pu- ^ certamina non solum in jam dkto loco manentibus
8" abundanter exibuit fralribus, verum ommbus bene
gnavit eliam pro istis. Subilo enim orta tem-
pcslate aer inhorruit, et clara die nox aliena incu- agentibus et i-metum sapienlibus laicis ct ciericii, vi-

buit. Concrepant tonitrua, micant fulgura, cadunt duis et orphanis, monachis el Deo dicatis feminis,
fulmina. Illos tenebrae palpabilcs ab itincre revo- suce exortationis documenta prcebuit fidelia ; et in-
878 nec ad dexteram
cant, illi uno itinere gradientes super veluti in propatulo claruit, paganis ct idolo-

nec ad sinislram declinabant. lta illi divinitus cx- rum spurcitiis deditis misteria atque dogmata regis
torrili rclroccdunt, isli adjuti divinitus libere incc- ceterni amministrare non distulit fidcliter, cupiens

dunt. Tun praedicabili miraculo sanctus Dci Wic- eos supemis civibus sociare amabiliter. Postcujus dc-
cum multa omnium vcneralione
bcrlus illuslratus, assum et vita; proesentis terminum, fideles dwersce
ad Gcmmelacensc cumobium est rclatus, ct cum cetatis et dive.sorum graduum ejus incitati. bomv ac-
honorc dcbito in aecclesia sancti Salvatoris sanctique tionis exemplo, opus deificum el amoris dulccdine
Pclri aposloli scpullus, sc cum Dco vivcre OStendit plenum quod ab ipso exortum est, ampliori frequentia
sc invocantibus. Credunt enim so ejus tuitione pro- promulgare curaverunt. Placuit sane pluribus circa
legendos perpetualiter, omncs qui cum invocant D locum commorantibus quibus mens sanior et erga
praesentialiter. Obiil auleii hic sanctus Dei anno Deum devotionis erat affectus, ob suas an&mas redi-
dominicae incarnationis nongcntcsimo scxagesimo mendas fraternalem inter se jungere societatem, ut
H ~'-\
secnndo pacis et dUectionis tenenles in terris unionem, patrim
19. Quod lalis lantus^uc hic vir Dei fucrit ne otelestis mererentur perfrui communione. IgUur lui-

quis discredat, ipsius domni abbatis Erluini testi- lendas Maias convenit non modica fidelium turma ad
monium acccdat, qui ei uiutissimc convixit, quoni locum memoratum inspiratione utique clementissimi
nichil illius laluil. Is Erluinus dans opcram ad dis- Dei infiammat.t, devovens I>C'i per circulum anni ad
poncndum initia a domno Wicliborlo fralemaj oblationis sacramenta perlinentia luminis, panis vi-

sociclilis collogium, ss
ot ad hoc invilans vonor.ibi- nique ''

mensuram communiter repertam, ut in dic

VAItLE lectiones.

e, i

~
b in loco ra&o l. B78
2. dei
:i aliis 2. m
97B famulabatur 3. "«apud Deum 2.
n '
ririiiin 3 :h
isti :;. ^pergil Miracula vitandi fastidii grttia suppressa Bunt. Quandoouidemmul-
3:
liplicata sunl super numerum Sequitur relatio dc elevatione ejus. m
Quce sequuntur usque ad finem desunt
Jb. 3. 3i>. 4. 6. et in editis. m decstl. BM E abbatisS Bw coadiuuari t. »* unicnique 2.
077 VITA WICBERTl. APPEND. 078

Kalendarum unicuique designato de his rebus pro eo \ tinare statuerunt, permanentes deinceps fidei et kari-

fiat oblatio et sacri misterh supplicatio. Totius &rgo tate sociaii. Initiatia est haec fraterna societas anno
885 annus domi-
vinculo dilectionis die proenotato tam abbas quam primo imperii primi Ottonis, qui est
888
cuncta congregatio monachorum jam dicti mona- nicse incarnationis 963 .

sterii nec non pagcnsium copiosa multitudo sc conglu-

HISTORIA ELEVATIOJNIS S. WICBERTI

AUCTORE ANONYMO

887
INCIPIT DE ELEVATIONE EJUSDEM SANCTI CONFESSORIS.

\. Exultemus diloctissimi, exultcmus in gloria, g ad impetrandam super hoc episcopi Lcodiccnsis au-
quam in tcsta hujus diei obscrvatione nobis confert ctoritatem ipse ab eo susccpit lcgationcm.
Dei gratia. Hodic quippe Dcus nobis donavit, quod 3. Currum Dei tunc Leodii aurigabat domnus
ab origine mundi paravit, gaudium videlicet de san- Otbcrtus, ascelesiae suse intcr pra>decessores suos
cto confessore suo Wicberto, quem in operandis satiscommodus. Qui ubi bonam bene desideranlium
miraculis hereditavit sicut scriptum est nomine voluntalem audivit, discussa et comperta rerum ve-
aHerno (Eccli. xv, 6) Quaa gloria nobis ex corporali ritate, justa petentibns assensum dedit, gaudens
ejus prcsentia specialis, omnibus christiani facta tempore suo per Dci misericordiam revclatum, unde
cst generalis, quia quem locus iste jam olim patrcm omnis mundus a necessitatum pondere se sentiret
a Deo meruil, hodie apud Deum mundus patronum relevatum. Ab domno Henrico, loci nostri archy-
agnovit. diacono, causa dcfertur Frcderico Coloniensium ar-

Igitur sanctus Wicbertus 40 fere annorum spatio chiepiscopo. Confert ille in s^nodo generali, quid
in bonorum operum consummalus exercilio, apud esset agendum super negotio nobis speciali, et cx
Gorziam suae «onversionis ccenobium vita defunctus, consilio libcns annuit, quod annuendum fidelis
890
in Gemmelaus, suae primse conversationis loco, se- nostra? partis fautor innuit. Ita divinilalis agenle

pullura est functus. Ubi ab a. dom. inc. 962. — eo *- J

clementia, cum omnia cedercnt ex senlentia,

quippe bomincm exuit — pcr annos 137 tacito no- domnus noster episcopus eo erga nos factus est
minc jacuit, vix paucis fidelibus per cartas vcteres promptioris animi, quo in hoc sc gaudebat habcre
recordantibus umbram ejus sanctitatis. Anno au- asscnsum et auctoritatem etiam sui metropolitani.
tem dom. inc. 1099 refulsit nominis ejus memoria, Denique ad hujus negotii executionem ipse ccepit
nova signorum gratia, illum mirificante s88
Dei raa- insistere, quem in assentiendo unde consultus fue-
889
gnificentia . Qua? ita in eo mirabilis fuit per 12 rat, pre nimio gcstientis animi desiderio vix spera-
aunos ante sancti corporis elevationem, ut longe bamus persistcre. Hec enim crebri ad eum noslrae
lateque maiimum ei ob omnibus comparavcrit amo- legationis cxcursus, hoc agebant voluntalis ejus in-
rcm et honorem. dices ad nos recursus.
2. Unde multis nostrum multis etiam extraneo- 4. Postquam autem per crebra noslr?e legationis
rum videri ccepit indignum, quod vir tanlse apud internuntia, diversa de hac re dala sunt et acccpta
hominis sestimationis, tantae apud Deum sanctitatis, responsa, domnus abbas Lietardus jam pcr se sla-
nullo cultu venerationis honorarctur a nobis. Ho- tuit curarc, quod aliis totum eurandum vidcbatur
rum maxima pars erat Sigcbertus, antiquse scienlice commisissc. Ergo licct fractus aetale senili, se ipsum
ct reverenliae monachus, hujus nostrae eecclesiae ^ impendens grandioris via? labori, Leodium propcrat
Gemmelacensis oculus, cui pie invigilabat vita et (an. i 110) quodam ut ita dictum sit alleviatus vehi-

conversatione et religionis fervore. Tanto nanque culo boni desiderii. Ibi tam episcopum quem archy-
cerlior erat de sanctitatis cjus gratia, quanto vitam diaconos, tam abbates quam universos aecclesiasticae

ejus virtulibus plenam multa stili prosccutus est rei publicse convcniens pra^positos, petiit ut ab eis

cleganlia. Qui ex evidenti miraculorum ostensione, unanimiter quando conceptum lidclibus

diftinirctur,

accepla cxplendi desiderii sui occasionc, de eleva- animis votum compleretur. Quod ct factum cst.
891
lionc sanctiejus corporis ccepit agere apud eos quo- Sane quoniam ad lanta nov;e salutis gaudia non
rum hoc erat auctoritatis. Denique domni Lietardi facile possct evocari scmota fidelium populorum
abbatis voluntate consulta et benedictione percepta, frequcnlia placuit ut nono Kalend. Octobrium die

VARL« LECTIONES.
885
vox postea ab alio m ulata
88G FINTT
adduntl. 3. 88 Sequitur oompendios-i relalio
in secundi 1. '

elevatienis corporis ipsius sancti confessoris 3. Exultcmus usque agnovit desunt ibi. Historia elevationis
deest in 1 4.5.
B88 magnificante 3. inunificcntia 3. s *°
Ita rccursus desunt 3. I<al tante 2. —
 079 SIGEBERTI GEMBLACENSIS.
680
sancti corporis elevatio fieret, eo quod pridie in A videre datum est signum crucis in
calo super iosum
martyrio sanclorum Thebeorum spccialiter nobis loeum, quod vidcbatur orbe splcndcnte
circumfu-
sollempni, satis ingcns populus et indieti commercii sum. Rerum ut creditur mysterio insinuante. ut
et votivae orationis causa, in hunc locum conveniret. quia communis hoslis hoc signo victus cst Christo
5. Domnus abbas Lielardus in his quaa sibi bene triumphante, per hujus patroni merita supplices
vel dicta vel facta sunt laetatus, hujus laeticiae parti- ejus orui sperarent ab inimicorum visibilium et
cipationem ad noslram deslulit cxpectationem. Mo- invisibilium potestate. Et quia semel inimicorum
nuit deinde ul desiderata boni palroni sollempnia mentio facta cst, pretereundum non est, quod inho-
debitanostrae devotionis praevenircnt munia. Nanque norem etamorem sancti confessoris tot inimici inter
ad prosperandos a Deo hujus rei successus ex epi- se homines ad gratiam redierunt, quot
hi qui ad-
scopimandato jejunium indixit, quod ipse una no- erant nunquam sua memoria redisse viderunt.
Unde
biscum eo devotior quo soliicitior perfecit. Jamque salvo privilegio dominicae nativitatis, angelicum
etfulserat dies illa, caelo terraeque festiva. c;elo pro illud carmen aptandum est gratiae hujus nostra?
compare designato, tcrrse pro palrono sibi assignato. festivitatis : Gloria in cxcelsis Deo, et in terra pa.x
Aderat utriusque sexus plebs innumerabilis, quos .. hominibus bonoe voluntatis Luc. n, 14), Quomodo
undecunque advocaveral amor et honor sancti eon- enim non detur gloria in excelsis Deo, qui san
fessoris. Convenerant etiam plures abbatus et archi- ctum suum apud se glorificatum in caelo, coram
dyactni, et alii oecclesiasticae religionis tam aucto- hominibus gloriticavit crucis oslensae signo Con- .

rcs quam discipuli, quos ad caelestis thesauri com- sequenler etiam in terra pax hominibus bonffi vo-
positionem invitaverat auctoritas domni cpiscopi et luntatis esse debet, quibus divinitas in omnibus
religiositas tractanche rei. Quorum devotis obse- vel offensis vcl neccssitatibus
tantum apud se inter-
quiis sancti corporis margaritum elevatum de loco cessorem prebet. Ad cujus meriti commendationem
sepulturae, in proximam agri planitiem est deporta- non immerito factam crediderimus crucis demon-
tum, cxpectantibus populis demonslrandum. stralioncm, quippe qucm scimus propter Deum ex-
6. Interea pro re et tempore babito ad populum pedite sequendum, se ipsum sibi abnegasse, et cru-
sermone, cum omnibus satis factum essct pro sua cem suam, hoc est carnis suae mortificationem,
expectatione supcr sancti corporis visione, sanctus post Christum tulisse. Denique et orbis ille qui
confessor Wicbertus ab omnibus veneratur, a pluri- apparentem crucem visus est circumfulsisse, non
bus votiva vel spontanea oblatione muneralur. Inde indecenter cstimatur coronae significativus fuisse,
ad loci nostri tutelam et salvationem, cum ferctro quam isle sanctus pro suis justis laboribus creditur
8D2
ad hoc fabrefacto in placilam sibi aecclesiae no- a Deo mcruisse. Cur autem hoc signum alii vide-
stra? Gemmelaconsis repositus est mansioncm 893 . rint, alii non meruerint, non ad nostrum de
videre
Mullis denique fidelium non satis visum est, quod aliquo prejidicium, sed ad divinum de omnibus
eis hujus diei gaudio participari datum est, nisi pertinet judicium. Deus enim judex justus, etiam
aliquid reliquiarum singuli ut pctierant accipere hoc tempore judicat de quibusdam hominibus, ct
mererentur, unde ab eis cruces, altaria, vel cliam istos misericordiae sme consolatione dignos, illos

integra oratoria dedicarcntur. Quanta vero 1'ueri 1 penitus ducit indignos. Istos, quia quod reclum est
hujus diei Domino laetantium et
laetitia, quae in agunt, et si adhuc errant, nichil ex obstinatione,

exultantium gloria, quia nemo ad dicendum potcst sed ex ignorantia ct simplicitate faciunt; illos,

sufficcre, bonum cst silerc quam parum dicere. Im- quia viventes et videntes ignem vadunt. Undc
in

mo quia promptiora sunt testimonia rerum quam credendum est et dicendum, quod Deus hoc signo
vcrborum, de ea credatur innumerabili turbae ti- sanctum suum propter illos glorificaverit, quos de
delium populorum, quos ad anniversarium suae co non perfide sed more humano dubitare vidcrit
ipsius elevationis diem, gratia sancti confessoris in- ideoqne illud vidissc multos dubitantium, paucos
vitat, et sempcr ut eredimus invitabit per novam sanctitatcm ejus credentium, nemincm virtutibus
I)
miraculorum opcrationem. Facta cst aulem cclebri- ipsius invidcntium.

tas hujus elevationis, anno quarto Heinrici quinti 8. Quid autem diccmus dc muliere quae, cum
hujus nominis impcratoris, qui cst IHO ab incar- oportuno loco starct, clcvala in conspcclu populi
nationc domini Salvatoris. sancta pignora non potuit vidcrc? Nimirum quoil in
Hujus elevationis dics tanto est signorum pri-
7. occullo divinitalis judicio cjus causa talis erat, "i

vilcgiocommendalus, ut nonhumana temeritate, sed indigna esset videre, quod omnium aspeclibus
divina ordinalione credatur essc disposilus. Cum expositum lueiat; se ipsam tamen ipsa conveniens,
enim in co qucm prescripsimus loco, exposilum ct nichil prcler peccata sua visibus |suis obstarc
sancti corpus spectaretur a ]iop«lo, apparuit quibus cognosccns, tamdiu apud se Deo humili satisfecit

VAULE LECTIONKS.
^*' 8 hic
ad h. f. detunti. cLesinil 3, hitverbis; Hucusque sancti viri elcvatio. Sequuntur pmilegia
nedicti VII, pottrefno relatio <lc combustione monasterii.
Ottonis ct Ilenedicti
(>81 VITA S. WICBERTI. APPEND. Gn2

oratione, donec perfrui mercrclur sanctarum reli- \ soli Dco causam suam revclarct, utque cxaudirelur
quiarum visione. indeficicnler orarct, mirum dictu, in manibus suis
9. Nec minus miraculo dignum est, quod in al- quas supplices in cselum porrexerat, subito inve-
lera mulicre factum est. Ha c dum ad nova hujus
j
nit quiddam reliquiarum quas tantoperc dcsidera-
diei gaudia cum populi venissct frcqucnlia, dcsidc- bet. Quod unum denlium sancli confessoris fuissc
rium lideli apporlavil in pcctorc, ut aliquam por- proditum est ab eis quos rei testcs contigit essc 801

liunculam sibi rcporlaret de sancti confcssoris cor- Ecce qualiter uno die ct loco quatuor miraculis san-
pore. Expositis igitur ul dictum est ad videndum clus pater nostcr Wicbertus glorificalus cst a Deo.
sanctis pignoribus, astabal ipsa cum aslanlibus, ct Uno per crucis in caelo demonstrationem, altcro pcr
lanto ejus desiderium augebatur, quanlo augmenti inimicorum hominum reconciliationem, tertio in

causa videnti proponebatur. Quid igitur agcrct muliere cui et clausi et apcrti sunt oculi carnis,
quo Non crat ea pcrsona, qme de lam
sc verleret? quarlo in cxaudilione alterius etiam mulieris. De
precioso munere quenquam interpellare presume- quorum miraculorum gloria, hodie a Deo in tali

ret, vel cui inlerpellanti quisquam imperlire audc- palrono nobis concessa nichil dicere, nichil dignum
ret. Quia igitur dc humano adjulorio illam omni- possumus retribucre, nisi ut haec Dei opcra Dei fa-

moda occupaverat desperatio. Deum precordialiter *j teamur esse miracula, qui in sanctis suis gloriosus
orabat ne fraudarelur a dcsiderio suo. Dum autcm vivit et rc<?nal in specula sseculorum. Amen.

MIRACUIA S. WICBERTI
AUCTORE ANONYMO 893

PROLOGUS SIGEBERTI IX MIRACULIS SANCTl GUIBERTI.

Dicit Sapientia: Memoria justi cum laudibus, tiam declarata. Quamvis bome vitcc sestimatio non
nomen impiorum putrescet [Prov. x, Ti. Verum esse constet in ostensione miraculorum, scd in virlute
quod dicit Sapientia teslanlur ctiam nostra tem- operum, lamen miracula per sanctos viros divinitu-;
pora, quae cum laudibus Dei recolunt mcmoriam oslensa sunt bonorum operum testimonia. Nec fru-
jusli, sancli soilicct Wicberti, qui fuit fundator slra Paulus apostolus ait Signa non dantur fideli-
Gemmclacensis ccenobii. Non enim compulruit no- bus, sed infidelibus (I Cor. xiv, 22J. Quanti enim va-
mcn ejus per tot annorum curricula, per quem luisset fidei praedicatio, nisi ad prsedicalionem ac-
nomen Domini bencdieitur ct benedicetur in sa'cu- cessisset miraculorum ostensio? Cum ergo Deus
la. Anno siquidem incarnata Jesu Christi 1099. qui per sanctos viros signa ct prodigia operatur, revera
cst 137 a transitu ejusdem sancti Wicberti, refloruit infidelilas hominum increpalur, quod sancti viri ab
memoria nominis ejus per novam miraculorum gra- eis digno venerationis cullu non honorantur.

VISIO EJUSDEM SIGEBERTI

I . Aliquos noslrum mullum offcndcbat, multos Q ibique cibatus pane lacrimarum et debriatus calicc
ctiam exlraneorum conlra nos usque ad indigna- compunctionis, fessa membra quieti dcdit. Vita ob-
tionem concitabat, quod sanctus Wicbcrtus -\irapud dormierat, cum eccc delectatur visione miritica.
sseeulum tanlae nobililalis, apud Deum tanlce san- Videt in ipsam secclesiam quasi solilo feslivus ap-
ctitalis, nullo venerationis cultu honorabatur a paratam, solito clarius illuminatam, innumerabi-
nobis. Intcr eos qui hac dic movebantur indigna- lem inlrarc frequentiam, quam insignabat vel epi-
tionc, erat quidam Sigebcrtus nomine, primus apud scopalisauctoritas, vel clericalis dignitas, vcl abba-
nos aetate ct convcrsalione, scientia et religione tum monachorumque religiosilas Tunc velut ad
Hic circa venerationem vel revclalionem sancti tan- agendam synodum sedcs ponuntnr, et ad dicendum
to ducebatur desidcrio, quanlo circa adventum vel in sedibus persona) componuntur. Postquam super

rcvelationem Cbrisli anliquus ille Symeon. Unde et aecclcsiasticum stalum salis competenter cst tracla-
ad sepulchrum ejus locum compunctionis sibi sla- tum convcnientcrque diifinilum, ait quidam senior:
tueral, quem cxemplo iliius evangc-Iicao Mariae cum Cum de aliis causis pro quibus convenimus saiis sit

aromate oralionum frequentabat. Et quia erat cu- actum, de causa illa spcciali pro qua in hoc dc-
slos a^cclesiae, quando id licenlius, tanto cxcqucba- venimus locu, nulla adhuc facta est mentio, s
lur devotius. Erat aulcm summa orationis ejus, ut de fratre nostro Wicberto. Quidnam, inquiunt alii,

anlequam morerelur expcrimcnto probaret, cujus traclardur dc quam quod dcpxitum est coram
co,

vel quanli meriti esset apud Deum sanctus Wibcr- Dco, qui jam mirificavtt eum apud sc ct apud nos, ct
tus. Quadam igitur nocte ex consuetudine oravit. itcmm mirificabU eum apud s&culum in proximo ?

VARI.E LECTIONES.
80; H3i
hic desinit 3k luec desuni in 1.2i>.
' 3'>. 4. 5.

Patrol. GLX. -22

683 SiGEBERTl GEMBLACENSIS. 684

Vadam, inquit senior illc, ct hoc ipsum fratri illicu- & diffidentiam pcr talcm rerum ct miraculorum con-
rabo intimarc, qui hujus reigratia nos inquietat die sequcntiam.
ac nocte. Et accedensadSigeberlum — slabatquippc 3 B96
Ad oppidum Deonantum (903) confluebat
eminus exspeetans rei cxitum - : Comprime, ait, su- undique magna populorum frcquentia eo quod ibi

spirium, exhilara vultum et anirnum: complubiturin per mcmoriam genitricis Dei Mariae declarabalur
bonis desiderium tuum. Mirificavit Deus sanctum multa miraculorum gratia. Et quia ibi aliquibus
suum, ct itcrum mirificabit eum. Quibus diclis, so- reddebatur optala sanitas, multos ibi jacere facie-
lutum csl sanclum illud concilium. Sed quia animo bat spes recuperandae sanitatis. Venerat illuc inter
cupienli nichil satis festinatur, domnus Sigebertus alios quajdam puclla nomine Hersendis, qua3 per
huic visioni minus gratus, minusque crcdulus, ite- infirmitatcm visu oculorum privata, posccbat, ct
rum soporatur, ct iterala visione non jam delecta- ipsa sanilatem sibi confcrri a gcnitrice Dei. Scd
tur, sed corripitur. Videt sanctos proccres sicul quamvis merucrit remedium, tamen recupe-ineruit
prius conscdenles et colloquentcs, severiori et ve- randi rcmedii consilium. Ammonita est enim in
lud indignabundo vultu in se respicicntes, illumque somnis venire ad Gemmelacense monaslerium, quia
suum scniorem nonjam sibi blandientem, sed durius ibi non deesset sibi sanitatis remedium. Venit ergo
incrcpantcm. Cur, inquit, quod tamdiu desiderasti die dominica antc martyrium apostolorum, et cura
tam difficulter credis, et quod ibi ipsi non c.rpedit, mullis lacrimis orans, ostendebat cordis sui affe-
ing)'alus es dono tantse visioriis? Quod dixi dico, et ctum. Sed quia nesciebat quo se verteret, vel cui
quod dico, a Deo dico : « Mirificabit Deus samtum causam suam aperiret, pro merore cordis ct dolore
suum, ct iterum mirificavit eum. » Si credis crede, corporis tota ebdomada lecto decubuit. Vespere
videbis in proximo tc non frustra crcdidissc. His sabbati ad secclesiam reddiit, causam suam aperuit,
verbis territur domnus Sigeberlus, lecto exilit, et et ut lieeret sibi pernoctare in eecclesia vix obtinuit
ad tumulum sancti patris recurrit. Ibi quantum Ad tumulum sancti Guiberti deducla, ibi pcrnocla-
gratiarum Deo rcddidit, solus ipse Deus testis fuit. vit, et quam devotius potuit sanctum Dei pro sc
El ex illa hora certus de Dci misericordia ct sancti ipsa interpellavit. Nec frustra. Diluculo enim sur-
Wicberti gloria, ccepit eum habere jam in majori gens a sancti tumulo, mox ut exivit ab aecclesia?
reverentia.
ostio : Gratias, inquit, tibi, o Deus, ago, quia vided
2. Ventilabro quadragesimalis observantire pur- quod mvlto tempore
lumcn cceli, no7i vidi. Ha?c pri-
gabalur area sanctai aecclesia;, quando seniorem no- ma miraculorum gratia laetificans animos iidelium,
strum tali contigit illustrari revelatione. Et quia commovit omnesct laudandum Dominum.
propediem instabal tempus desiderabile, tempus il- *-*
4. Fama de nomine sancti Guiberti eliam marei
lud de morte Christi venerabile, gloriosum de rcsur- transivit, ct Angliam illustravit. Cujus rei haec fuit
rectionc, ibi tixit anchoram sua^ inlentionis, quod causa. Quidam Gcmmelaccnsium Hethennus nomi
si quid divinitus novandum esset circa mcmoria in ne ad Angliam venerat causa negotiandi. Ejus ca
sancti confessoris, illo potissimum fieret tempore, ballus infirmabatur, lesusquippe fnerat cum a nav:
quo leguntur multa corpora sanclorum surrcxisse exlrahcretur. Utilc visum cst sociorum consilio, u
et multis apparuisse, in lestimonium dominicae rc- apposito fleotomo infirmum equum recrearet san-
surrectionis. Idcoque quasi niehil cssel quicquid guinis minutio. Apposilo flcotoino sanguis ilucbat
ante fecerat, quicquid jejunavcrat, quicquid vigila- sed fluxus sanguinis modum excedens, nullo naodc
veral, quicquid oravcrat, ad majora se excilat, et reprimi poterat. Multi negotiatorum, nnilii quoqut
pie oculis habens divinse promissionis oracula, Anglorum concurruni; multa dicunt, mulla faciuu
quanlo de vcritate proinillenlis erat ccrlior, tanto quae ad reprimendum sanguinis fluxum prodessi
rn illa quam spcrabal <lie volebat invcneri paralior solenl. Qune omnia cum liic nichil valerent, ille cu
Verum non sicut ipse cogitabat — Dominus cniin jus erat equus recurrens ad notum ^ibi 'prsesidiufl
uovit cogitationes hominum quoniam vanae suntDsancte, inquit, Wicberte, qui micki te inrocant
sed Deus disposuerat factum cst. Jam ergo
sic.ui conswsti adesse, cccc in tuo nomine denarium su
transierat non soluni dies illa de Christi resurrec- perpono effluenti vcnse. Dixit ct imposuit, el in ips<

tionc celebris, quinimmo et illa de <'jus promissio- dicto fons sanguinis stctit, ncc ultra cftluxit. Angl
nc, id est advcnlu sancti Spiritus expectabilis, ct prc omnibuB super hoc mirati, requirunt de nomi
infratale lantique tempus mysterii, nichil novi con- ne el merite sancti Wicberti, et discentes esse ofl
tigerat circa sepulchrum s.mcti. Videre erat senem pitiabilem invocationem nominis ejus, assueverj
nostrum domnum Sigebertum in hac expectatione invocare eum in suis neccssilatibus.
deficere, mori malle quam vivere, se reum, sc stul- 5. Et <piis dubitct dignum esse miraculo, quo<
tum judicare, quasi qui se dignum aestimaverit, per invocationcm sancti Wicberti opcratus esl Deu
quem Deus digoaretur sua revelatione. Sed <iui hu- iu liberando Everelmo? Hic Evcrelmus generc
milibus Deus dat graliam, cilo consolatiis est BJUS bilis, usu eliam militiae non ignobiiis, captus a nepfc

VAiU.E I.ECTIONES.
B"6
hoc caput mutatU ultimis tenlentiis extat et inV».
NOLE.
(90JJ) Dinant,
685 VITA S. WlCBERTl. - APPEND. 686

sua Petronilla comitissa, in castello quod vocatur A nia cum non potuerint ficri sine aliquo fragore,

Gocileis (906) vinculatus sub tuta jacebat custodia. tamen nichil horum aliquis in domo quiescentium
Et quia nepos suus erat inspectus sibi et omnibus potuit audire. Everelmus se reptando trahens ad
pro robore corpori» sui et industria animi, nul ius domus fenestram, nisu quo poluit se jecit in illam.

prcealu vel hortatu poluit Petronilla flecti, nec co- Hic certe opus fuit illi invocare Deum et sanclos

mitis nec ipsius ducis rcspcclu poluit moveri, ut Dei, et frequentare nomen sancti Wicberti, cui

acceptis obsidibus tam diu absolveret Evcrelmum, commiserat summam incepta? rei. Fenestram enim
donec res et causa referretur et audientiam patrio- tam anguslam esse invenit, ut nullo modo vcl

larum. Despcrans ergo de humano auxilio, causam ultra procedere vel retrocedere potuerit. Rem mi-
suam commisit Deo, et ponens spem suse liberatio- ram non meis sed ipsius Everelmi verbis dicam.
Post invocationem Dei et sancli Wicberti. aut fenc-
nis in sanctorum Dei palrocinio, apostolorum prin-

cipis Petri auxilium expetebat, cujus aecclesiam Pe- stram ita ampliatam, aut corpus suum ita attenua-

tronilla propter se capiendum incenderat. Cum in

tum esse obstupuit, ut facultatem vel procedcndi
ejuspietate diu totus- penderet, vidit landem in som- vcl retrocedendiad plenum habuerit. Et quia retro-

nis quod ipse aposlolus Petronillam compellarct, ut r> eedere erat illi odiosum, animavit se ad proceden
sc obside acceploEverelmum ad tempus absolveret. dum, et mappula linea ad^fenestram affixa, per eam
Quod cum ab ipsa impelrare non possct, indigna- se quamvis periculose dejecit ad terram. Cum tali

bundus apostolus redibat, precipiens Everelmo ne pcriculo cgressus domo, ct expertus quia nunquam
causam suam turpi condicione pejararet. Cum inte- vincilur periculum sine periculo, addixit se non
rim nulla daretur ei poenarum remissio, et ideo fla- minori periculo, scilicct ut exiret de alto castelli

graret majori qurerendse salutis desiderio, hoc etiam muro. Quomodo vinctis pedibus et ponderosa ca-
intendit animo, ut sanctum Wieberlum invocarct tena gravatis ascendcrit altitudinem muri, ne mi-
atlentius, cujus efficaeem pietatem in liberandis rari quidem poiest aliquis nedum explicare verbis.
captivis audierat prcdicari a pluribus. Satisfa- Est quidem nimis ammiranda tanta fortis viri con-
ciens huic desiderio, eum invocabat cum voto. laudanda tanta prudentis viri in-
stanlia, est salis

Neque hoc satis sibi fuit, sed uni servorum suo- Sed non multum profecisset forlitudo hu-
dustria.

rum apericns cor suum, precepit ut ad tumulum mana sine divino auxilio, nec multum valuisset
sancti Wicberli iret, suumque ei votum praesentia- humana industria sine divino consilio, et ideo om-
litcr offerret. Venit servus, volumque domini sui nia sunt dignamiraculo. Quoquomodo igitur ascenso

obtulit sancto Dei quam potuit devotius , et cur , .

castelli muro, Evcrelmus extractam camisiam suam
vencrit, quid voverit, notificavit quibus voluit muro affixit et per illam quoad potuit se traxit de-
Terlia abhinc nocte intendit Everelmus rem im- orsum, deinde cadendo humum attigit, et quasi
possibilem homini incipere, meritis sancti Wi- truncus tercs volutus in aggeris profundum, etiam
cbcrti, cooperante sibi illo cui aichil est impossi- inde mirabilitcr erepsit. Tandem contingens plani-
bile. Quod hoc sine Dei auxilio impossibile fuerit ticm campi, jam habebat libertatem abeundi, sed
homini facile sapienti. Locus in quo car-
patet non habebat facultatem eundi. Et tamen nunc na-
ceralus jacebat, uno tantum pariete a leclo Petro- tibus se trahendo nunc genibus rependo proul
nillae distabat. Quia enim custodiam hujus nulU poterat, desiderio suo satisfaciendo, expertus est
omnino credebat, eum in tam vicino sibi loco loca- quia audentes Deus ipse juvat. Hoc modo proximam
verat, ubi si aliquis quantulumcumque loquendo silvam pertransivit. Sed timere ccepit vir sagax et
mussilaret, vel aliquid fragoris faceret, hoc ipsa induslrius, ne forle inveniretur a quaerenlibus, si
arrcctis auribus praesentirct. Boia (907) autem tam vestigia sua deprehenderentur ab indaganlibus ca-

convinctim constringebat undiquc utrumque ca- nibus. Hoc timore vires animi et corporis colligit,
plivi pedem. ut nuilam omnino habcret eundi et saltibus uti co:pit, et tercio saltu se in prajler-
facullatem, Quis enim convinctis etimmotis pedi- ^ fluenlem tluviolum transjecit, et limosa ripa
bus inccdat? Scd nec facullatcm habebat movendi bus suis cavata, in ca totum diem Iatuit. Videbat
sc dc loco ad locum, nisi aut natibus ct manibus proplcr se quairendum hac illac circumcursantes,
se trahendo, aut manibus et genibus reptando. videbal canes odorisequo habitu vestigia sua inda-
In crepidine loci illius jacebant duo ligna, non ganles, vidcbat et audiebat muiierculas juxla sc
casu ut credimus ibi projecta, sed divino nutu illi herbam tamen ullo modo spem sa-
colligentes, nec
oblata. Aggressus ilaque naturam vincere indu- lulissuse deponcbat. Jamquedie clauso, qui pcricli-
stria, multo labore cavala manibus terra, infixit tanti videbalur essc longior toto anno, et inslante
lerrae ipsa ligna, et oportune ccepit rependo ma- noctis crepusculo, crat videre et audire quam multi
nibus genibus asccndere, et tam laboriose su-
et Everelmum undique ventilabant cornibus, quam
perala lignorum altitudine, nilcbatur laqucar domus multi discurrcbant ubique cum laternis ct facibus,
attingere. Et rcvulsa una laqucaris tabula, ad supe- quam multi cum per silvam venabantur indaganli-
rius tabulatum domus jam pervenerat. Qu?e om- bus canibus. Erat omnis via obsessa, crat omnis
NOTyE.
OOfij vn Gottendeys, castellum Mechlmiense. 901 I. e. catena.
087 SlGEBERTl GEMBLACENSIS- 088

semita intcrclusa. At Everelmus in Dco ct sancto £ gravioris mah occasio. Postquam enim ccepit illum

Wicberto confisus, usquc ad galli cantum jacuit spe tedere suptr longa dilatione redemptionis mcse, quam
sola animatus. Gallo vcro canente, accinxil se ani- graviter in me exarserit, ex hoc uno intelligi poterit.

mi fortitudine, et surgens volebat abire. At Jesus, Non contentus csse constrictos pedes meos hac gravi

qui lacrimantem respexit,

canente gallo IPetrum qunm videtis boia, pollices et conbinatos utriusque
canente gallo eliam Everelmum lacrimando oran- manus rni oe digitos artissime constrinxit arcuali
tcni respexit, et quia eum pielalis oculo respexerit, corda. Qua pasna qucs potest esse gravior angustia?

hoc primum judicium fuit. Canente gallo, unus Eve- Ego malorum pertzsus, dominica nocte post roga-
tot

relmi pes solutus est a boiae vinculo, eamque par- cum corde mco locutus, sanctum Wicbertum
tem boiae alligans cruri suo invasit viam felici au- quem solebam invocare frequentius, modo invocabam
spicio, semper sanclum Dei Wicbertum invocando. devotius. Et erumpentibus lacrimis de profundo cor-

Frustratis ergo omnibus se quserentibus, ibat tola dis,his orabam verbis : < Sanctc Wicberte,quem om-
nocte Christo duce tutus, sancto Wicberto subsi- ncs expcrimenlo credunt esse tam pium et tam exau-
diante sccurus. Et mane veniens ad Fraxinenscm dibilem, cur ita obduruisti contra mc peccatorem, te

fecclesiam propter sc capiendum a Petroniila incen prx omnibus sanctis fiducialiter invocantem ? Tantce

sam gratias cgit sancto Petro, qui se vadem obtulit " me coartant angustics, utjam ex desperatione timeam
Petronillae pro eo absolvcndo. Et non ingratus san periculum animte mca, nisi digneris jamjamque mi-

cto Wicberto cui post Deum summam suae absolu- chi subvenire. » Cum tahter orarem, tantum in loco
in quo jacebam sensi esse calorcm, ut putarcm juxta
tionis commisit, oportune ad ejus tumulum venit,
ctad testimonium divinie virtutis boiam cum lacri- me accensam fornacem. Et concussus magno horrore,

mis exultationis tumbae ejus superposuit. Quam qui tanto omnium menbrorum mcorum perfusus sum su-
dorc, ut uunquam sic excestuarim pro aliquo calore.
videt, gratias Deo referre debet, quod sanctos suos
ita glorificat.
Cum inde etcordc et corpore anxiarer, coepcrunt dis-

0. Mulier oriunda de villa nostrae fraternitatis solvi coiligati manum digiti, et paulo post cceperunt
ctiam laoeari boi<x pessuli, ct gratias Deo et sancto
Brania, nimio dolore dentium multo tempore jacuit
afflicta. Et invocans nomen sancti Wicberti, aftc- Dei, usus manuum ct pedum redditus cst michi Et

cluosc implorabat ul sibi dignaretur auxiliari. Ncc oblittts omnis doloris, nec timens quinqtie cuitodes qui

id fruslra fuit. Mitigato enim dolore, cxpcrta est circa me jacebant, quosctiam vigilarc putabam, ccepi

nomen sancti Wicberti se invocantibus csse propi- abire cum spe securitalis. Emotus cardo ostii tan-

liabile. Ergo ad indicium consecutao medicinae fecit tum cmiait stridorem,utmichi ipsi magnum pavorem
ceream gengivse ad similitudinem humanae gengivae,
^" d omnibus in domo quiescentibus gracem incusscrit

eamque ad tumulum sancli Wicberti detulit cum horrorem. Veneram ad scptum castelli. Hic certe
gratiarum actione. Omnia rccenserc singillatim, et (imnis spes cxcidit michi.Quid cnim facerem? Rcdire

singula replicare seriatim, cst difticilc, nec cst mul- nonaudebam; quomodo de septo castclli exirem nc-

tum utilc. Ideo de mullis aliqua breviter conscri- sciebam, quianichil consilii, nichil ririum eratmkhi,

huntur, ut ex paucis multa esse veraciler pro- utquoquomodo quxrerem aditum exeundi. Cum sta-
henlur. rem ibi attonitus pavore, cwpi sanctum Wicbertum
7. Hashania laelificata uno ct altero sancti Wic- invocare, et imputans ci fugce meoBcausam, lacrimuns

hcrli beneficio, illustrata est etiam terlio cjus mi- dicebam : « Decepisti me,sancte Wicberte, etdeceptus
±um, qui, dtim fugio ilanmum rerum mearum, incurri
raculo. Diem feslum penlccostcs populus sollempni-
mortis periculum. Si hic inventus fucro, nuila erii
zahal, ct vcrgcntc sole ,ad occasum, vespertinam
michi ultra redemptio. Sed tu, sanctc, p&rfic.e quod
sinaxim aecclesia celebrabat. Et ecce quidam paren-
lum suorum manibus sustentatus venit, ct sequcnlc caipisti, quia tibi soli post Deum cau&am meam com-
populo ad luniulum sancti Wicberti deductus ,
misi. » Cum hcec sonum
mecum agerem, sensi quasi

hoiani niagni ponderis tumbae sancti superposuit, et alarum avis circa me cum pavore </uo
volitantis, et

lacrimis cxullationis gratias Deo et sanclo Dei " tremcbam etiam horrore concussus, stabam extra me
egit. Interrogatus quis esset, unde esset, quis eum positus, et sensu meo alienatus. Testor Deum, tc-
it

captivasset, quomodo evasisset, omnia serialim cx- stor sanclum Wicbertum, me nescire omnino quid
posuit: Ego, inquit, in villa lUisbanitr qua vocatur interim michi contigerit, scilicei quomodo trans sc-

Pellonias degebam, ei pro mediocri rcrum mearum ptum castelli po3itus sim,quomodo prsedpitium ag-
copia, iiv strenue agebam. Sed quantalibei n**i' ho- geris evaserim. Quod admereversus ubiintellexi, non

mini felicitas, non abest ei aliquando adversilas. Mi- potest dici t>el credi quantum stupui ei adhucsiupco.
chi i
iiim insidiatus quidam prcado nomine Petrus, me lnnt.si tiaiKii viam,jam spem bonam portans mecum.

captum inclusii in castello quoddicitur Wanga (908). A.udiebam familiam castelliperslrepentem, <t m« cum
Ego sumrnam redemptionis meataxabam secundum cornibus el facibus et canibus quserentem. Videbam
meum posse, ted illeillam taxabat secundum suum canes me indaganles, <iui me viso obmitescebani et

velle El han; intc.r me et illum dissensio fuit michi quasi baculo percussi retrocedebant. Super his

NOT E.
('.)UH< Wangc, in districlu Landensi.
689 VITA DEODERICI EPISCOPI METTENSIS. G90
tias agens Deo el sancto Dei, prout poteram eundo \ quare, cum quidam juvenculus miles tam levis
noctcm explevi, et insperato mane ad domum mcam animo quam aetate: Dic, inquit, illi ut me adjuvet,
vcni. Et quia prohibente dolore corporis huc statim quia hic subsistere mihi otium non est. Ille dicti le-
venire iwn potui, ecce octavo absolutionis meoe die vitalem abhorrens, ad orandum procubuit, male
venio ad referendas gratias Deo ct sancto Wicberto. sanus aulemjuvenis pertransire voluit, sed divino
His auditis, laudabant omnes Deum in sancto ejus, verbcre correptus non valuit. Et enim facie subito
laudabant Deum in virtutibus ejus, laudabant Deum distorta, quidam menbrorum tremor et oblivio
in cimbalis jubilationis, et personabat secclesia in mcntis eum inlercepit, ct labantibus vestigiis vix
s ubsislere nedum ire
laudibus sanctse Trinitatis. posse coepit. Oculi lorvum as-

8. Post decessum bonae memoriae domni Lielbardi picere, aures surdesccre, lingua balbutire, ila ut de

abbalis (an. 1113, Febr. '*.) multae et magnse adver- homine nichil jam videretur habere. Nisu tamen
sitates occurrerunt nobis, quibusdam familiae no- qua potuil ad locum usque chori perreptavit et
strae neglecta aecclesiae jura sibi vendieanlibus, ct in quendam fratrum 898 ibi scdentem videns, illi se
nos nostra reclamanles quasi sua calumpniantes adjungere tcmptavit Horruit ille torvum hominis
.

durc vindicantibus. Quam tragediam quia satis can- .. aspcctum, sed miseratus est debilcm incessum. Ila
tata est in mundi theatro hic referre supersedeo, horror fugere, miseratio compellebat slare. Vicit
cum proprium locum desideret ejus plena relatio. autem miseratio, et quem horruerat primo aspectu,
Igitur ad discernendam ab hominibus iniquis cau- appropinquavit misero. Seorsum ducit homincm,
sam nostram dux Godefridus Lovaniensis Gemblaum quis, undo, quomodo in hanc faciem sit mutalus,
venerat, ubi magna tam oplimatum quam satellitum quasrit per ordinem. Ille exponens personam, lo-
897 cum, tempus, causam
ejus frequentia convencrat. Corpora sanctorum Ego,
Gerardus de
: inquit,
Exuperii martiris Maclovi et Wicherli confessorum lUurealmes, hodie cum quibusdam primoribus et so-
in medio ecolesiae lerratenus jacebanl, ut quia pec- dalibus meis hoc oratorium intraveram, ct illis crga
calis obslanlibus exaudiri non merebamur in tribu- sanctorum prozcipue sancti Wicbcrti venerationem
latione nostra, pcr hanc sanctorum satisfaclionem devote sc agenlibus, devotionem eorum quibus non
rcconciliarelur nobis Dci misericordia. Ad horum decnit irridcre ccepi scrmonibus. Eam ob causam in
crgo sanclorum vcnerationem multi eorum qui miserabilem qucmccrnis habilum mc demutatum scio
convenerant ad diem illum convertebatur, praeci- et confiteor, utque a sanctis, prcecipuc sancto Wi-
pue adsancti Wicberti, cujus nomen gloriosa mira- cbcrlo, qucm spccialiter offendi, veniam merear, te
culorum novitate lunc temporis cclebrabatur. Inter „ consulente, prccor. Peccatum ergo suum humiliter
alios quidam nobilium lienricus de Dierbais ad confilentem fraler ille corporali verberc correxit,
erat, qui licel filius saeculi lainen ipsi sancto Wic- et correclo penilentiam indixit. Adeo autem pnecor-
herlo gcncre proximus erat. Qui cumjuxta transirct dialis fuit ejus penitentia, ut cam statim conseque-
mullis comitantibus: Eia, inquit, stemus, et Deum retur venia, dum ila in juvenilis a'tatis dccorem
in sanctis suisadorando, parentem mcum sanctum ilico cst reformatus, ul sc sibi tam subito reddituin
Wicbertum salutemus. Hoc dicto ccepcrat appropin- sit miratus.

VARI/E LECTIONES.
807 8a3
satellum c. frm.

EPISCOPI 3IETTE.NSIS

AUCTORE SIGEBERTO GEMBLACENSI

(Edidit Demnus Pektz, Monum. Germ. hist. Scrip. t. IV, p. 461.)

MONLTUM
Sigebertus, cum circa annos 1027-1030(909,) natus monasterium Gemblacense sub abbate Olberto, do-
etrinaet meritisinsigni (910), intrasset (91 1), sub Macclino succcssore ejus paucos annos u itus, . .

ubbatis fratre, tunc monasterio Sancti Vincentii Met\ posito, pwrris instruendis Metta
est; et in civitates armenissima primam cetai Ubi positus ula scripsit (912), et humani- i

tatv,s<ipl< iitni tt dorti-iua inclaruit.Erat, ut Anselmus tradit 913 « sapientia, fons patens, non solum
mo-
,

nachis sed et clericis ad seundique confluentibus, ncc solum Christianis, sed et Judans in eadem urbecom-
Ubus erat charissimus, pro co quod Eebraicam veritatem a cmteris editionibus secernere crat peritus, et
NOT.E.
(909; Annoscirciler 83 cxcgisse videtur. iabb. Gemblac. Dacherv cdit. 2, II, 767.
(910) Cf. de co Sigebcrlum De SS. ccclcsiasticis, Dc SS. ecclesiasticis c. 171.
(912) Sigebertus
cap.142. (913)Gestaabb Gemblac conlin. p 768. ,

(911) Sigebertus exsequias ejusa. 10iS vidil;

<)«ll SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 692

in his qu® sccundum Rebraicam veritatem dicebant, Judceorum crat coyisentiens assertionibus » Ycre jam .

primus, quem se edidisse profUetur, libcr 91 i), Vita Deoderici cpiscopi, juvenem oslendit bcnevolum, pium,
veri pulchrique amantem, <t varia, doctrinse specie instgnem, diligentem sacrarum Scripturarum, auctorum
classicorum (915), Patrum (916), <t sui etiam temporis scnptorum [917), lectorem, sedulum antiquitatis i"t-
trice scrutatorem, scriptorem vividum, elegantem et paulo floridiorem. Delectatur enim versibus et\
poetarum decerptis et sententiis rhythmo et sono sibi respondentibus, da ut vel kexametri pentametriqin
bra in easdem syllabas plerumque convertat. Vitam Deoderici scribendam suscepit precibus Ulrici et um-
dolfi fratrum et pietate ductus in conditorem monasterii, in quo ipse degebat 918), Sancti Vincentii; cui
operce qucecunque conferre possent monimenta antiqua ,'.'1!! rtmrtas et privilegia imperatorum ct pontifi- ,

rinn 920) kistoriam translationis reliquiarum a Deoderico in Italia collectarum a clerico ejus qui rebus
interfuerat conscriptam 'Wi\),conycsta in laudem episcopi et civiatis MeUensis concinnavit. At cum in Deo-
derico aliqua non levi vituperio digna haberentur, ca tamen Sigebertus, episcopum justo acrius in violatores
bonorum S. Vencentii invectum dicerc contentus, neacu quidem tetigit. Quod utrum ignorentioz an dissimu-
landi animo tribuendum sit, non liquet, cum Sigebertus nec a Thietmaro (922J, in opprobrium Deoderici
prolata legerit, ncc cum jam tum, quum vitam Deodcrici cdcrct, ab Alperto (923 circa excitum Deoderici
tradita novisse eonstet.
Scripsit tempore Folcuini abbatis cum consecratio ccclesix S. Vincentii, a. 1030 celcbrata, eorum qui
interfuerunt quasi recenti in memoria karreret (924) igitur intra annos 1050-106'
1
. .

Liber ipsius manu ut videtur correctus exstat in codice sxculi xi cxeuntis, duabus columnis, liltera minima
exarato, fol 1-5. Inde exscript um Leibnitius tomo I SS. Brunsvicensium, p. 2;)3-3l3, primus. edidit, nosque
correcliorem proponimm, indicata littera c.) lectione codicis, numcro 1) manu scriptoris ipsius, 2j correcto-
ris, etadjecta 3) varietate codicisregii Parisiensi signati, mbr. sxc. xi, qui historiam translatio-
nis reliquiarum a Deoderico collectarum exhibet, a T)acht rio inSpicil. V. p. 139, editam in altera ejus
operis editione t.II, p. 133, a Baluzio emendatam, Waitzii vero opera cum editis jam denuo coUatam.
Nonnulla ex vita Deoderici decerpta Sigebertus ipse Chronico suo <i 964 et 969 inseriut : laudatqueeam
auctor Chronici episcoporum Mettensium apud Dacherium Spicil. II, 228. Epitaphium capiti 21 inscrtum,
ctiam in rodicc saec. xi, olim collegii Claromontani, postea Meermanni, jam viri clarissimi Sir Thomas
Philipps Middlehilli in Anglia. n. 1711 signato, habetur undeolim ab Andrea Duchesne descriptum, Balu-
:.:';/•: in Miscell. IV ,554, edidit, et Lappenbergius noster a. 1836 iterum exscripsit.
Subjicimus rhythmos in honorem Deoderici a Sigeberto compositos, quos ex autographo ejus in monasterio
S. Vincentii Mcitcnsis scnato Meurisse in Eistoria episcoporum Mettensium,p. 329, 330, edidit.

RHYTHMl 1N HONOREM bEODEHICI.

Vita Dcodrici meritis cl temporc primi (92S: \ Pcrpulil invitum mc cogcrc satque renisum,
l!oc descripta libro, memori recitabitur aevo. Hoc onus invalidis ut vellem tollere membris,
Hanc vix compegi vilique caractcre scripsi Ut vobis laudcm,mibi det mea culpa ruborem.
Chrisli pupillus Sigebcrtus, mentc pusillus. Quisnam ad merecdem vobisneget adderc laudem,
Hic tua, Vincenti lcvita, tropbea relegi, Qui talcm librum divinis usibus aptum
Hic, Lucia, tui reliquorumsunlque triumpbi, Sanclis donaslis propriis pro|.riumque dicastis ?
900
Qiorum sunt tiluh scrialim praetitulati (926). Rcs minor affeclu, major devotio censu
Quicquid peccavi, vobis debet reputari, Semineplura mctcs, inspequi semina mittcs.
Ulrice, tuoquc simul tratri Ruodulfo, Nil recipit gratis, qui dai, Deus, omnia gralis.

Qnos divinus amor, quos veslri BBB praesulis ardor Laus danli, pax scrvanti, crux diripienti.

EPISTOLA DE VITA y01

DOMNI DEODERICI PRIORIS METTENSIS EPISCOPI.
Domno domno abbati
rcvcrcndo, patri vcncrando, \} bere, set non fuit ronsilium, culpa mei tardi ingenii
<tabbatum spcculo, .. servorum Dei utinam ulti-
/•'.
laudem vestram deterere, quem dignitate litteralis
mus servulus S... qucepromisit Deus se diligentibus. scientim constat cunctis proecellere. Vos ergo, <jni

tis domini rt patroni nostri Deoderici quse ve- lcctionis divina assiduadulcedinc consuestis deh
raci relatione agnoscere potui, fideliter, pro captu patiamini, qu&so, gustu incuiti scrmonis os vestrum
mco, annotarc studui, ausu quidem temerario, affectu amaricari, ut magis vobis rep eat dulcor,

tamen voluntario. Non enim reor displicere animo quem ad horam insuetus torserit amator; dum deli-

fidelis echonomi, quicquid accedil laudibus sui do- tiosus plerumqu< stomacus rapula atque ascalias 9M
. Monebat mc animus hoc vestro nomini asscri- mavull imulas, necdum omnis abacta est pauperies

YAKLL LECTIONES.
899
ita c.
00 °
scnsu 1. B01
devita add. m Ua corrigo] ascidas c. Imasascalias tenerrimas esse, quisque
Leibn. correxit acidas jurulas.
ISOT.K.

914] De ss
ecclesiasticis c. 171: Scripsi Vitam 919) Cap. 13, 16, 17, 18,21.
Theoderici episcopi, conditoris ipsiui et ab- (920| C. li. 20.
batiae; in qua etiam per digressionem laudem ipsius (921] C. 16.
urbis li< roico /« tro declama\ i. !2) III. 9.

(915) Horalii praecipue, cujua plures Iocos scri- (923 Cujus libro inCbronico usus cst.
ptis inseruit. ('..'22.
1924)
!M(i E g. lugustini ; 1 cap. 5, n. f.
r
(!)2. ) Secundus Tbeodericus sedit a»ms 1005-
(917) E. %., Ruotgeri el Widnkin.ii c. 1. 10t7.
(918) Cap. U, 926) v. capul 16.
 694
G03 VITA DEODERICl EPISCOPI METTENSIS.
•« displicet, mortifemm pmflgite theta. Loquatur muta
cvuhs regum; namvilibus ovis nifjrisquc cst holcis A
Non attendatis, quis vel quali scripserim pagina rerum sericm, ncc perfundat rubore scnptons
hodic locus.
facicm. Bene valcte
stilo,scd qvid ct de quo: ctadhibitapatcrnxcensura;
superflua ; si
arula, si placd, acuto vcru confodite
EXPLICIT EPISTOLA.

1TEM PRjEFATIO SEQUENTIS OPERIS

num invilat. Quocirca solent mullum multi conquc-
Laudemus, inquit Jesus filius Sirac, viros glorio-
ri;alii, quod vilam praedccessorum suorum,
90 * alii,
qui in
soset parentes nostros in generationc sua,
in die- specialium patronorum suorum ita penitus abole-
generationibus suis gloriam adepti sunt, et 906 nomen, et praelerquam
nati vcrit oblivio, ut prseler
bus suis babentur cum laudibus. Qui de
illis

narrandi laudcs eorum, ct

nomen quod cos in dicbus suis constat placuisse Deo, nulla
sunt, reliqucrunt
rerum geslarum fiat mcntio, ut per cos nomen Dei
sunlquorum non est memoria; perierunt quasi non
filii ipsorum bcnedicatur, qui omnia in omnibus opcratur. Haec
fuerint, et nati sunt quasi non nati, ct 907
eadem conqueslio nos super doii.ino ct patrono
Sct hi sunt viri misericordiae, quorum
curn illis.
xuv, nostro magis
Deoderico magisque sollicitabat in
oblivionem non acceperunt [Eccli. \,
justiciae
suorum dics; quia opera ejus multa et magna sic pene con-
8-10) Ecce amator sapientiae piam patrum
sumpserat oblivionis carics, ut lignum vcrmes, vcl
amplexatus gloriam, merito illorum detestatur so-
oblitte- sicut tinea vestes. Quam sollicitudinem a majoribus
cordiam, qui oblivionc vel incuria patiuntur
relictam nobis, transmittere posleris nostris non
rari majorum suorum memoriam. Cum enim in
mcmoria justi semper debemus set ca curiosis oculis inquirentes, prae- ;
mcmoria Beterna sit justus, ct
^ stante illo, qui linguas infanlium facit diserlas,
sit cum laudibus, profccto, sicut
bonis operibuspa-
Probemus
stilo ccrtitudinis enucleare lemptabimus.
immortalitas, ita etiam per
ratur animae justi beata
paranda est nomini ergo devotionem erga patrohum nostrum offeramus ;

bonorum operum memoriam

903 qui dederit oblalionem nostram ei, qui vere erat Dei templum ;
cjus gloriae longaevitas. Si ergo bis ,

mer- et non habemus purilatis aurum, eloqui, argcn-

si
caliccm aquae frigidae tanlum in nominc justi, 908 dilcctioniscoc-
credo, mercedem tum, munditiae byssum, geminae ,

cedem suam non perdet: et ille,

senescerc vel cum bis tinctum (Exod. xxxv, 6), saltcm de pilis ca-
justi accipiet, qui laudes justivetustate
dubio ad prarum tcxamus sagum cilicinum, vcl ad opcricn-
oblivione scpeliri prohibel; quia procul
°, vel saltem ad
90
el merccdem jusii accumulat dumcorporis ejus tabcrnaculum
laudem Dei speclat,
alios suo exempload bo- tumuli cjus puherem extergendum.
quod intcgritas vilaeeorum

JNVOCATIO
Pendelmcns a tc; quis quid erit sinclc
In^ressuri crgo viam, ut vcniamus ad narrandam Q
Laudalis sanctis, laudatus sanctificaris;
vcritas ct
vcraciter jusli viri vilam, cjus, qui via, Et justi quid bonor? Juslificantis amor.
vita est, invocemus graliam, ut qui lacte pascit Prsedico sanctorumsanclum, cum praedico sanclum;
ct sa- Pulcri laus operis, laus erit arliticis.
cdentulos, nos doctrinae suae pascat cdulio,
Ecce rcpono luum libi justum Dcodericum;
pienlicC surecrudiat alloquio. Adsisuna Trias, animae trina monas.
princcps sine Vix muttire queo, mutum precor os aperito.
domine Christe dcus omnipotcns
[principw Ipse doces asinam, quae doceat Balaam.
anar- Naturae tibi lex non obslat legifer exlex;
Kvric 910 , Christe, tbeos, pantocralon, arcbos,
[chos, Nempe scqucnsnutum, ncscit haberc statum.
Tu linguans mutos, clinguans atque discrtos,
Sis mibi principium, dux, via, praesidium,
condignc scribcre de tc. Cofdis tangc pclram, petrarcfundct aquam.
l'l valcam per te,

INCIPIT VITA DOMNI DEODERICI EPISCOPI

MMORIS

.m qoem crc c c us
.» memorabilta c. memoria. venerabilta Deodc- progenitum, orins ad orn. ,,

rita.
ortum (048). Alina frelna .ngen.o ab ,pse onhrelor
rieum, c* pago Saxonis Bamalan. (927) oriunclum,
VAIII.E LECTIONES.

w» it
, oleribus
»»»
e. olcribus -
—q.
,. ciini.
ct in 1.
nce? ita gemina apud Thietmarum scepius
« .....
*. *• is.
occurnt
—
pr5.tenjn.m_l.
, c 'c
cf. Sb. 111.
bcne
u
« -
^
s&d
»5».
corrcxxt, fj
mmi* *•
„p mm. /
;

cf. cap. 21.

»09 ve s
,,,m,,| rV
AMALKAb.
Jff^lJl—^i
— J/K , i ji

c.
•» Kyrrie c. »» veram 1. ita Leibn.
ejusmanul.
NOT.K
Versus hexam
927)InutraqueripaIsalse.
695 StGEBERTl GEMBLACENSIS. 096

cunabulis narrationis telam; laudaret doeilem puc- \ et sicul ferrum ferro acuilur, sic aller alterius bona
riciam, magnificaret mactse indolis adolescentiam, semulalione aedificabatur. Primo quidem inter eos
ubi vontum esset ad Pytagoricae litlcrae bivium, propinquitatis naturalis ncccssitudo pepererat ami-
nnindum cum blandiciis suis abigeret sinistrorsum; citiam ; deinde familiaritatis consuetudo alueiat
animum vero justi, tendentem ad propositum im- benivolenliam; quse elsi ex propinquitate tolli po-
mortalilatis bravium, ageret angusto calle dextror-" lest, ex amicitia tamen non potest, quia propinqui-
sum. Quid plura? per singulos gradus setatum dispo- las sinc benivolentia inane nomcn retinct, amicitia
neretincordc ipsius ascensiones virtutum.Nos, quo- benivolentiae indiscissa coluerct. Sic in consobrinis
niamviribus diftidimus, quoniam ad propria dicenda istis propinquitati respondebat amicilia; amicitiam
vix sufficimus, communia praetermiltimus, et quo- mutua solidabat benivolentia. Nec in vanum cedere
niam brevitati studcmus, solam morum honestalem poterat, quod vir, qui inChristoet in aecclcsia talis
et natalium nobilitatem in eo prsedicare contenti tantusque futurus prat, qucm mater secclesia ad
sumus. Et illam quidem nobilem morositatem mulli- ornamentum ct firmamcntum sui nutrierat, quem
plicabat s
013
in dies divinse cooperationis praesentia; nalura, immo ipsius auctor naturae, nativo ingcnii
igiosam verogenerositatem attollebat cognatorum ., bono dilabat, talis tantiquc magislri studio et do-
clatfmium cjus, primatum scilicet Galliae etGerma- clrina institui etexpoliri meruerat. Ut enim ait qui-
nise, eminentia, et insuper imperialis consanguini- Jcm (Horat. Od. iv, l).

tatis cumulabat magnificentia. Matrem nempe ejus Doctrina vim promovet insitam,
scimus Mathildis reginse fuisse sororem, quae ex Rectique cultus pectora roborant
Heinricorege genuil Ottonem majorem et Heinricum Utcumque defecere mores,
ducem, eorumque fratrem multalaude dignum Bru- Dedecorant bene nata culp®
noncm, qui ita inler omnes temporis illius emica- 3. De promotione ejus ad episcopatum. Ne ergo

bat mortalcs," velutinter ignes Iuna minores (Horat. viro ad utililalcm mullorum nato decsset materia
Od. i, 12). Hse vcro erant (929) filiae Thiadrici du- virtulum, ne deesset tali opifici ofticina exercendo-
cis, quarum fratres erant Windukin, Immed etRcin- rem operum bonorum, providit etiam super lioc
bcrn. Reinbern autem ipse erat, qui pugnavit contra superna dispensatio non solum ei, set et profeciui
Danos, multo tempore Saxoniam vastantes, vicilque plurimorum, ut cultor justiciae plantatus in domo
eos liberans patriam ab illorum incursionibus; ct Domini, in atriis Dci noslri ut palma altiludine me-
hi crant stirpis magni ducis Windukindi, qui bellum ritorum floreret, ut ccdrus Lybani multiplicalus in-
potensgessit contra magnum Karolum triginta ferme ^ corruptibili exemplorum odore rcdolerct, sicutoliva
annos. Porro Brunonem, quem supra nominavinms, pinguedinem Iaeliciae ct benedictiouis Fructificaret.
tanta meritorum praerogativa divinitatis commenda- Anno siquidcm nongenlcsimo sexagcsimo sccundo a
bat pielas, ut, quem Colonicnsis archiepiscopalus dominici liominis incarnationc, viam universae car-
illuslrabat dignilas, ctiam dominatus tocius Lolha- nis ingresso reparatore sanctae religionis primo

ringiae insignircl sublimilas 930). Adclborone, vacabat cathedra sanctse Meltensis aec-
2.'J1V Qualiter sub disciplina domni Brunonis pro- clesiae proprio viduatse pastore Non defuii sibi sa-
fecerit. Hujus crgo consobrinus, cui hoc opus cudi- crarium Spiritus sancti Bruno; non defuit, inquam,
lur, Deodericus BiS
in sanctae Halberstedensis ccclc- sibi vel tocius regni commodo;scl, sieut in caetcris

siae gremio a primis annis maternae pictatia ubcre facere consueverat, sic et in hac re non quae sua
ablaclatus, ct sublimiter ut compctebal educatus, erani, sel quae Jesu Cliristi, quaerebat. Nam cseleris

naturae et morum dulces et ubercs repromittebat quibus pollebal artibus cliam hoc addiderat, quod
fructus. Verum ubi gemma episcoporum nruno principibus cujusque ordinis, in quibus columbse
ponlificale ascendit solium (an 953), Hic assumpta innocentiam, scrpentis astuciam, el prsecipuae tutae
forma discipuli sc ejus individuum agebat socium fidei simplicitatem vigere videbat, his adprime ami-
Et quia eral qnondam in castris cceleslis militise citiam suam accommodabal his gratiam regis cu
civiliter militaturus, sub eo in sanctae Coloniensis mulatius conciliabat. Si quos talium privata adhuc
B16
ecclesiae gymnasio per diulina diludia libcrali iy- vita oscurabat, hos oportune in loco defuoctorum
rocinio csl exercilatus, et perdiulurna proludia lau- illuslrium virorum sua opera suffectos, ad bene
dabiliterprobatus. Discebat ibihumililcrsubcssc, qui agendum accendebal B17 Omnia'quippeoranibus fa-.

debebalmultisaliquandouliliierpraecsse, elsubjcclis ctus erat, quia omncs lucrifacere volebat. Is deni-

IiiiimiIi et discreta preelalionc utillimc prodesse Erat que videns oportunum locum ct tempus occur-
l|
in utroque, quod uterque in alterulro amplectereturj ri se sibi, ulad firmamenlura spiritualis fah

V\i;i.K LECTIONES.
9,3 "''• »« DEODEftlHCUS
multiplicata I . in codice in.r Capitulum constanter repetitaest c «"gigna-
'" "
aio corr ginnasio c. ita Leibn accedebat l>:
occurisse c.

NOT 1..

(929) M.. usque triginid ferme annos ex

*
Widukindo I. 31
(930) Cf Vitam BrunoniS; c. 22.
 697 VITA DEODERICI EPISCOPl METTENSIS 698

coluninnm solidam et sua manu politam stabiliret 4 pcnderet: inter aliassm nominis litleram argensce
in recclesia Dei, utilc duxit, consobrinum suum colore albentem videt. Qui conversus ad semet-
Deodcricum, spectabilcm genere et religione, illic ipsum, et hinc profundum et immutabile divinae

incardinari ^Equa namque trutina consilii, locum, praescientife 9ICI

demirans consilium, indc bome vo-
tempus, personam moderabatur, dignurn scilicet ju- luntatis suae considcrans propositum : Si, inquit,

dicans cum, qui urbi nobilissimre principaretur, coopcrator omnium bonoi-um Deus bono affectui meo
nec indignum fore urbi tantae poteatise, quod viro optatum ministraverit effectum, tanta bona in episco-
tanla' nobililalis ancillarelur, prresoriim cum tem- patu mc conpio fucturum, ut argentca ista Uttera
pus illud cgcret, ut prudcntis tortisque rectoris quandoque transformetur in aurum. Ibec quidcm vir

auxilio defcnsaretur. Nimis onim superiori])iis an- bonus de bono thesauro proferens, bonum ex ha-
nis in eam incubuerant rci publicre incommoda, bundanlia cordis locutus cst, nec segnior fuit in

cum ab incentore omnium malorum Cononc invasa excqucndis bonis operibus quam pollicitus est. Quae

(93J) (an. 9oi ,

pene direpla est ct exterminata. lieet nobis ox parte inviderit majorum nostrorum
Concordante itaque cleri lociusquc plebis unanimi incuria, et sommo socordiae suaa consopiti cum se-

consensu, annitente etiam cunclo palalinorum se- R cum putaverint consepeHcndum, adhuc lamen ejus
eum 92 °
natu, intronizari cum fecit in augusta Mettensium multa et mirifica opera extant, quffi quo-
sedc, laeto omnium concentu, non sine magno cee- dammodo nobis 9S! viventem rcpnvsentant; utliquido
lestium virtutum applausu. Pontificali itaque petalo testificari possimus, quod in evangelio dicil Domi-

magni meriti Heinrico 932)

dccoratus, et officiante nus: Si hi tacuerint , lapidcs clamabunt (Luc.

trevirorum metropolita, bencdictionis oleo 3 Nonas xix. 40). Quis enim nesciat, vivacitalc ingenii ejus
Martii consecratusf(m.963),salagebalnomen suscepti et sagacilate consilii vel prudentia: singularitate,

officii bonis implere opcribus ; malensscilicet baberi qua apudregni primores magni pendcbatur, melio-
qnam videri cpiscopus. Et primo a pranlecessoris ralum rei publicse statum, et in melius augmenta-
s ii vestigiis non exorbilabat, quem sibi nobili-
set lum sanctae Mettensis aecelesiic, cui auctore Deo
latis, excellentia aquiperabat, ctiam morum probi- pnesidebat, ponlificalum ?
late et religionis fervore imitari in voto babebat.
.*").
De veteris cecclesix dejeciione et noix ozdifica-

Aceondehalur enim ad bonum bono animi sui pro- tione. Ut interim de monaslerio gloriosi marlyris
posito, informabatur, ut diximus pncdecessoris sui Chrisli Vincentii sileamus, in quo construondo to-

rccenli cxcmplo, nec exciderat animo sana boni in- tos animi sui expendit affcctus, primo ex subci-

slilutoriserudilio, etquod omniprreminet magisterio, ^

sivis 9l> -
ejusopcribus industriam ejus comprobemus.
ccelesli insuper animatus cst oraculo.
*-'
ln primis major Eecclesia pretiosi protbomartyris

De primis litteris nominum per angclum datis.

4. Stephani magnificentiae ejus testis occurriC, quain
minitantem °- 3
Dicamus ergo rcm relatu et scripto majorum com- vetustate sui ruinam poriculosam
pertam, pro sui novitate mcrito in lliesauro memo- decentcr a fundamenlo reparavit. Stabat illo adhuc
riae recondcndam. Sanctus Clemcns, principis apo- tempore illud antiqtue reverentke oralorium, servans
stolorum Pctri auditor. Mcdiomatricorum autem thcsaurum quod gemmas vincit et aurum, scilicet

primus apostolus et pradicator, intcr canera qiue ei sanguinis prothomartyris pignus pretiosum. Quia
ad roboranda nascentis fecclesias rudimenta contulit non omnia nota sunt omnibus, de hoc oratorio pau-
pius salulis nostrae amalor, hoc speciale ccelitus cis docebimus. Olim clamore Oalliarum ante Deum

cmeruil donum, ut nomina futurorum in aecclesia mulliplicato, et peccato malitia? earum nimis aggra-
Meltensi pontificum acciperel, missa sibi per ange- vato, purpuratro meretricis civitatibus propinavit
lum annolalis tanlum primis litteris nominis. Adc- caliccm irae et indignationis justi judicis con.motio,
ptus vir beatus de quo agimus aocclesife suggestum. ad ultimum earum exterminium Hunis laxatis, vel-
cum quadam die delectarctur jocunda et seria affa- ut rabidis canibus ad devorationem ferarum ct be-
bilitate familiarium ac sapienlium — nam ctiam in tj stiarum agri instigatis. Pastores quique pro ere-
lioc fidcli suo Dei consulueral dispositio, ut ei sa- plione ovium suarum justa sollicitudine omnimodis
pientium et bonorum consiliariorum non deesset ambicbant adco pcccata populi invalescebant,
; set
collatio, — illa angelicie scripturse monimenta jus- ut quamvis sacerdotes digni auribus Domini judica-
sit doferri in conspcclu suo. Qnas cum diligonter rentur, illi lamen, pro quihus orabant, indigni es-
inspcxisset, et alias quidem aurei, alias argentei, sent, ut exaudirentur. De hoc ;933) porro oratorio
alias alius cujuslibet coloris variclale formatas stu- aliquibus insinuatum est cxulivina rcvelatione, et
perct, ct altiori inlelicclu per colorum varietatem maxime sanclo Servalio Tungrensi episcopo, Au-
variam meritorum cujusque qualitalem signari por- ctoris tunc temporis Mettcnsium praesulis familia-

VARLE LECTIONES.
prajsentiae 9SI g" 9!3
1. deest 1. ita L. subcinis minitalem c.

NOT.-E.
(931) Cf. Ruotgeri Vit Brunonis, c. 24. obicrat;cf. Cont. Reg., a. 963.
(932) Lege Theoderico; Hcinricus a. 964 in Italia (933) Cf. Vitam S. Servatii Tungr.
699 SIGEBEBTl GEMBLACENSIS. 700

rissimo,promissum est ex aposlolica consolationc, \ et ipsam vitam pro amore vitae aeternae pacisci, felici
hoc solum oratorium in Gallia Belgica interventu commerlio suaomnia Deo dedidit ejusque genilrici,
prothomartyris immune futurum a barbarica depo- et in honorc cjus monastcrium construxit in villa
pulationc Jam urbem populosam et opulcnlam in Walciodoro,quam Mosa alluil in dicecesi Leodicensi,
favillas re.iactam dolores, cum tamen undique lam- ibiquc sub monasticae rcligionis habilu adunavit
bentibus flammis ab oralorio faces longius remo- divino idoneos famulatui, qui sibi scminarent spiri-
veri gauderes, et barbaros pcrcussos ea coecitate, tualia, el illi sua meterent carnalia. Qui, quia praedi-
quae graece dicitur aorasia J2V
'
a -' ;
, ab aditu aditi arceri dicii antistitis nostri gloriabatur consanguinitate,
stuperes, ut patesceret, quid posset fructuosa mar- prsesertim quia eum apud animum regis non parum
lyris fides. Stabat adhuc, ut dixi, quamvis longaeva valere videbat intima familiaritale, regisquc regum
vetustale convulsum, simile jam cadenti, immo pcne gratiam promeruisse eum intellexerat ex 926
mundi
jam lapsurum, Set quamvis ruina videbatur inten- cordis sinceritate, nullum post Dcum ejusque ma-
tare periculum, tamen prsesentia sui anliquum cre- trem quam eum sibi heredem subrogarc maluit,
debatur repraesentare praesidium. Caeterum praesul, idemque monasterium pro ejus amorc juri Banclae
qui ad restaurationem templi et ad omnia quae usus Mettensisaecclesiaeteslamentodelegavit, et imperiali
vel decusaecclesiae exigebat induxerat animum, cre- decreto in perpctuum confirmavit (935). Ille vcro,
dens quod non solum in manufactis habitaculis utpote vir non modiocris prudentiae, quia non
conslet divinae veaerationis cultus, quodque locus ingratus erat, tanto gratis ascclesiae suse praestito
nullum commendat, set magis nos illum commenda- beneficio, ne ci praeter aeternam reinuneralionem
mus, beneviveresi satagamus, nontimuitilludever- eliam in terrenis deesset digna vicissitudo, villam
terefunditus, quamvisanimosetoculosoffenderitplu- suae ditionis eidem constiguam loco, flasteriam vo-
rium, quasiquilulissetdemedio evidensdivinaepropi- cabulo, cum apenditiis suis eidem conjunxit cre-
tiationisinditium,etpraesensmeritorumprothomarty- nobio.
ris testimonium. Exaedificatam igituraecclesiam libe- 7. Qui oiri ea temgestate clarutrunt. Jure fclicia
raliter aecclcsiaslicis ornamentis honoravit, donanis dixerim Ottonis tempora, cum claris praesulibus et
insuper pretiosis locupletavit, partim a se ipso col- sapientibus viris res publica sit reformata, pax aec-
latis, partim sui amoris gratia ab oplimalibus regni clesiarum restaurata, honeslas religionis redinte-
aecclesiae Dei obIatis,et praecipue amunificentia glo- grala. Erat videre et re ipsa probare. verum essc
riosi caesaris Ottonis ejusque conjugis Adheleidis, illud philosophi: fortunatam esse rcm publicam, si

cujus vita nichil aliud fuil nisi exemplar pietalis et vel reges saperent, vel regnarent sapientes. Prae-
castilatis. Sel et gloria posteritatis eorum, Otto ju- erant enim populo regni uon mercennarii, set pasto-
nior, in hac largitate non fuit inferior. Quia enim res clarissimi. Inlcr quos mcrilo sui lucidis compa-
fidi lis paterfamilias thesaurizabat non sibi, set do- randos syderibus, nominatus cl saepe nominandus
minicae familiae commodo, ut daret illis tritici men- ille magnatum maximus, Bruno archidux m cl ar-

suram tempore oportuno, collaborabat bonae ejus

in chiepiscopus, velut lucifer matutinus micabal ruti-

intenlioni multa fidelium Christi devotio. lus. Post eum Deodericus noster, aecclesiae regimcn,
6. De constructione Waltiodorensis ccenobii (934j, regni columcn, virlutis specimen, passim nominis
Ut dc multis unum inscramus, fuit ca tempestate sui spargcbat lumen. Treviris aurigabat currum Dci
comcs quidam nobilitatis gloria clarissimus, sancti- Heinricus m ,
post eum Egberlus; qui cujus sancti-
latis reverentia nominatissimus, cidcm patri nostro latis fuerint si quis ignorat, facilc inveniel a qui-
gcnere propinquus; nomen erat ei Elbertus. Is, ia- bus discat. Leucis praeerat Gerardus, Virduni anti-
ctus instinclu coelestis desiderii, posthabere coepit stabat Wicfridus; qui quales fuerint vel hinc po-
omnia quae ei habundanter arridebant pellacis gau- lest sciri, quia collegae fuerunt hujus nostri Deo-
diamundi, indignum ducens, pro ejus lucro animae derici, ex disciplina sciliCet Brunonis inclili, cujus
suae detrimenlum pati Qui legationem salutis suae etiam judicio ad gradum pontiliraius meruerunt
miltens ad regem cum duplo exercitu contra sim- provehi. Porro Wicfridus usus est in omnibus
plum nostrum venientem, idoneam inter se et Deum prompta opera praesulis Deoderici, et maxime in
elegit mcdiatricem piissimam videlicet Mariam, ejus conslruendo ccenobio sancti Pauli confessoris in

virginem genitricem; et cupiens non tantum sua set suburbio Virduncnsi, a quo etiam pretiosiora auro

VABI/E LECTIONES.
nanui addit: Si quis quid sil aorasia querit, cx vcrbis sancli
2. Augustini discere pote-
rit, qui in libro questionum in genesi sic ait: Viros vero qui eranl nd ostium domus percusse-
iiini cecitatc. Greci habent aorasia, quod magis significat si dici potesl avidcnciam, quae Faciat nonvidori,
non omniasetquodopusest Hac aorasia el illi percusM sunt qui qncrebanl Helyscum. Ilanc el abuerunl
i|iii Dominum posl resurrectionem cum illo ambulantes in via non cognoverunt. nostria m
illi

c.
m el I

11,7
archidus c. M8 henricus c.
NOT.E.
(9.04 Wasor, dioec, Namurccnsis. Chron. Walciodor. Dacherv c<\. 1, II, p. 709, el

(935 A. 946, Sept.xix, Rtimis Eilberli donalio Vilam Forannanr Mabill Oct. V, p. 587
ab Ottone conBrmata eet, Uiraei Opp. 1,25!»; <•!.
 :

701 VITA DEODERIU EPISCOPI METTENSIS. 702

el topatio ossa sancli martyris Gregorii Spoletini \ tus Helyce stipe; 7 .. eum ad facienda sigita et pro-

impetravit, quae decenter, ut hodie est cernere, in digia (IV Reg. u, 15). sic omne spiritualis graliae

aecclesia eadem reposuit. Possem recensere plures donum, quo Brunonem Dei insigniyerat gratia, mi-
cujusque ordinis ea lempestate insignes, set nolo rareris in Deodericum transfr.sum ad disponenda
e.xlaedienlur aliorum menles vel aures. Isti praetcr regni negolia.
eos quos fama obscura recondit, hujus palris nostri 9. Dc unanimi fraternitate eleri Mettcnsis et Ilal-

contemporales, aliqui etiam contubernales, aliqui berstcdcnsij. Erat liuic imperialis nobilitatis et epi-

contribules ; hi inquam ejus in bonum coopcratores, scopalis dignitalis viro jugis vigilanlia super excu-
lii in castris domini Sabaoth liujus egregii antc- bias sibi commissi gregis, erat propcnsior cura pro
signani fuere commilitoncs, hi omnes succenturiali, honore et profectu clericalis ordinis: ideo quicquid
in otio cl in negolio causis regis aderant, ejusque eorum saluti conducere videbat, diligenter procura-
nepotem Deodericum alii pairis honore, alii fralris bat.Unde inter ca?tera clerum Meliensem et Hal-
amore miritice excolebant. berstedensum, qui utrique innituntur pa^rono, vi-
8. De morte domni Brunonis. Postquam (J3G ;
igi- ctorioso sciiicet proLomariyre Stephano, ita mutupe
tur venerabilis arcliiepiscopus Druno totam compo- caritatis univit nlutino, ut cor unum et animam
suerat Lotlitaringiam. Compendium pcrrexit com- ° unam eis infunde et in Domino, id est ut in corpo-
positurus cliam Franciam, liabens secum consobri- ralibus perpetua eis esset dileetionis communio, et

num suum Deodericum, in cunctis operibus bonis in spiritualibus indivisa essot caritalis connexio.
fidelissimum adjutorem. Eum quippe ab exordio Quod sua initiatum diligentia, succc-ssoris et nepo-
incardinatiouis ejus in omnibus negotiis exibebat tis sui bome memorise Adeiberonis supplevit indu-

sibi cooperalorem, praesagiens eum operum suorum stria. Quia enim Ilalberstendensisantistes in eelebra-

fore imitatorem,et gratiae virtutisque sibi caclitus tione missarum sollempnibus diebus utebatur logio,

concessse non longe post hcrcdem. Vir ergo pacifi- id est rationali [937,1 quod est indicium doctrinre et
cus volens vocari Dei filius, dum operum suorum veritatis, prarogatumsecclesise suae ex decreto papse
bonse consummalioni essct intenlus, decidit in le- Agapiti, suggessit pcr epistolam prsedictus Adelbero

clum corporis gravedine detentus; et Remis usque Hilduardoepiscopo Hall)erstendensi, ut quia erantin
regressus, ibidem invalescente segritudine est re- omnibusunum, communicaret etiam sibi illud unum,
tentus. Sentiens itaque finem suum a Deo sibi no- quoderat sibisolum. Respondit illi ille :'938J: Unum
tificari, numerumquc dicrum suorum consummari, individuum esse, set quia unitatis caritas nihil pa-
sciensque quid deesset sibi, deliberavit secum ele- tiebatur negare, misso simili illud se ei communi-
mosinis peecata sua redimere et thesauros suos in care, ea proposita condiiione, ut neutri liccret ulte-

gazophilatio cueli recondere, scilicet in usus pau- rius jam ulli ajcclesia^ illud transiundere, set h«e

perum et a-cclesiarum Christi expendere; et vocans duse sche sorores uno patre, una matre, una gcr-
ad se refrigerium doloris sui cl vitae mortisque so- manitate, uno gaudentes protectore, oculis sponsi
latiurn Deodericum, et Virdunensem — nam el is se aptarent pudice et honorificc, et si qua alteri in-

praestoerat — Wicfridum, coram eis dictavit et si- esset macula autruga, ailerius lergeretur vel corri-

guavit lcstamenlutn suum, eosque sanctionis suae geretur dextera. Expostulabat tamen pro hoc vicem
tcstcs et tcstamenti sui statuit dissignatores. Jam- laudanda remunerationis, dari
21
scilicet rjecclesice suas

quc inpendente Iremebunda dissolutionis suse hora, partem vel minimam sanguinis prolhomarlyris, qui
nisu quo polerat ad nepolem suum Dcodcricum se sanguis vera fidc creditur pululare in a^cclesia urbis
convcrlens, eique ex pnecordiali aifectu ultimum Meltensis, ct reliquias gloriosa1 Christi virginis Glc-
vale diccns: Doodne, Mox devote et
inquit, ora. desindis. Unde , sicut per Salomonem dicitur
confuse cantu et planctu personanlc omnium, anno Funiculus triptcx difficile rumpitur {Eecle. iv, 12),
Domine nongenlesimo sexagesimo quinto, 5 Iduum hsec ipsa fratemitatis unanimilas usque in prae-

Oclobris, solvit nalurae debitum, ctelo mitlens gau- ,

sens inconvulsa utrimque firmissime servatur.
dium, mundo relinqucns justicium. Deodericus eum 10 De privato honore Mcttcnsium pontificum.
coepiscopo corpus amici Coloniam reportavit, te- Felicemmatrem ascclesiamtamdulci aflectufiliorum !

slamcntum clero et civibus rcsignavit, fidem devo- felicem, inquam, Mettensem urbem lam jugi pro-
tionemque, quam vivo monslravit, etiam defunclo vectu episcoporum! Vix enim huic se praeferre
non negavit. Dolens imperator se unico solalio vi- audebunt aliquse Galliarum civitales, quod potiores
duatum, affectum qucm habebat in fratrem transfu- a Deo accepcrint sacerdotes, vel nobilitale clariores,
dil consobrinum. Dolens antistes se superstitem
in vel sanctitate illuslriores unde et quidam Metten-
;

esse animse suaedimidio, ne impar aut indignus es- sium ponlificum, honorati ultra privatum prassulum
sct regis animo, fralrcm ei reprBescntabat tidclilate modum, plerumque a sede aposlolica tale consecuti
ct obsequio, et sicut scriptum esl : Requievit spiri- sunt privilegium,sive ob sanctitatis gratiam, sive ob

N0T.fi.

930; Ex Ruotgeri Vita Rrunonis c. 43-46. (938) V. Hildiwardi epislolam ap. Labbeum I,

I'.i3~! Vestis vel ornamentum, ad instar rationa- p. 682.

lis sive stola? summi sacerdotis Judajorum.
703 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 704
nobilitatisgloriam,utsalvametropolitanisubjeclione, \ mari, scriplo insupcr et sigilli regalis impressione
archiepiscopi fungerenturofficioethonore. Ex quibus fecit corroborari.

primus fuit antiquus ille Urbicius, et multo post 12. Dc Spinal (939) castelli vel monasterii con-
lemporc Pippini regis ex sorore nepos Crodegandus, structione. Hic dominicus agricola non otiose sol-
et posl eum Angelramnus, et altcr ab illo Drogo licitus pro vinea, quam parterfamilias sihi locaverat,
Karoli Magni imperatoris filius; Walo etiani vir sedulo eam pulahat, ligone excolobat, laetamincverbi
magnae in Chrislo reverentiae pallii usum meruit impinguebal, postremo quicquid usus culturae exi-
decrcto Johannis papae; set et Rotbcrlus post eum gehat, in tempore exihehat; expectans denarium,
arehiepiscopi accepil insignc. Setomnes hi singulari ex quo cum Doinino convenerat Et quia secundum
suae dignilali, non in commune matris suae aecclesiae Apostolum (II Tim. n, 0), lahorantem agricolam de
consulentes honon, in diehus tantum vitae suae sin- froctibus primum percipere oportehat, et quia sup-
guli hoc privilegio polueruiit decorari Hi vero petunt multa sedulitatis cjus indicia, non videtur
nostri, id est Dcodericus et Adelbero, hanc honoris nohis numerandum esse inter postrema, quod in
praerogativam thesaurizaverunt non sibi dumtaxat pago Calvomontense, dioccsi Tullensi, in villa quae
in praesentiarum, set posteris et filiis matris suae in _ ex accidenti rusticorum lingua Spinal vocatur,
perpetuum; non temporaliter 9S0
, quod aedificiis et rebus neces-
scilicet vel fastuosae castcllum exstruxit
eminentiae amhitum accipientes, set per hocse
illius sariis opime honestavit, propugnaculis satis munivit,
suosquc successores ammoneri volentes, ut quanto armis et armatis sufficienter replevil. Quia enim
caeteris apparerent eminentiores, tanto ardenlius eadem regio infestabatur inprovisis ct continuis
instantcs doctrinae ct verilati, attenderent sihi et incursionibus praedonum et intolerabilibus insidiis
grcgi. Nullus interpreletur sinistre, quod confir- latronum ct praecipue calamitosa eratj cis vicinitas
matum est Adelberone, hoc nos noslro Dcoderico Burgundionum, hoc eis opposuit quasi firmissimum
ascribere; set adtendat in isto exordium causae, in repagulum ct patriae inexpugnabile firmamentum
illio effectum causae. His cx parlc per prolepsini 929 Set curam animarum non in secundis habuit. Nam
dictis, coepto accingamur operi. videns locum usibus divini satellitii aptum, ad
11. De immunitate cecclesiasticarum familiarum. honorem summi Dei construxit etiam Jmonasterium
Pasto- nostcr nuncupative bonus, imitatus vestigia delegatis ad sufficientiam praediis et quoe expetcbat
filius pastoris qui essentialitcr cst bonus, non necessitas inibi Dco famulantium. Inspirante ctiam
incubabal ovili ut merccnnarius, qui fugicns dat magni consilii angclo, corpus sanctissimi Goerici,
locum invadendi oves insidiatoribus, set utrobique confessoris Christi et Mettensis episcopi, levatum
r
assistens suis propugnator indefessus, ab hostium de aecclesia sancti Symphoriani, quae sita csl in

visibilium jet invisibilium eos tutahalur incursibus; suburbio Mettensis transtulit illuc cum maximo
ut cum princeps pastorum appareret, inmarcessi- psallentio, cum digno cleri plebisque tripudio, ut
bilcm gloriae coronam acciperet. Timebat onim non advenae ct indigenae fidelem protcctorem habercnt,
sunlus auditor vocem summi pastoris, iram judi- cujus interventu vota precesque suas auribus Omni-
ciumque per Hiczechielem c.xxxiv, 4-0) pastoribus potenlis suggererent; et ut locus celebrior habcrc-
intcntantis his, qui semclipsos, non Domini gre- lur, ct ut oppidanis vcl indigenis commeatus undc-

gcm, pascunt, qui cum auslcrilatc, et polcntia eis cumque suppcditarcntur, percussuram monetae ibi
dominantur, qui forlune pinguium ahutuntur, imbe- fieri et mercatum publicum consliluit caelebrari.
cillitatem exilium aspernantur, qui gregcm in di- Eliam lioc decreto ct sigillo imperiali sancire non
spersionem vel devoralioncm bestiarum agri ncgle- praetermisil. Sic locum illum, ut hodic cst cernerc,

gentia sua abire patiuntur. Quocirca incessabilis insignivit sollemniter. Unde usque in praesens
eum cura remordcbat, ctiam pro laicalibus familiis patriotae illi, praesentia sancti confcssoris suftragia
matris suae sanclae secclesiae et conlra superborum experti m oportuniialibus, nomen Dei pereumbene-
insolenliam vel pravorum injusticiam juste et dicunt venerantius, et piam provisoris sui Deoderici
potcntcr sfttagebat eas jugiter dcfcnsare, ne nola- industriam laudibus attollunt instanlius.
retur prophetica vocc: Canes muti, non vah.ntcs id. Be jactis fundamentis basiliccBsanctiVincentii.
latrare [Isa. lvi, 10). Nec sufficiebat bonae volunlati Succedentibus ergo bonis ct gratia Dci cumulaute
ejus suffragari eis tantum in praesentiarum, nisi gaudia gaudiis, Otto imperator Italicam secundo
eliam ipsis etposteriseorum consuleretin posterum. repetens regionem, filium suum sibi coguominem,
Siqnidem ne deesseteis contra iniquitatem judicum bona indole adolescentiae patriis virtutibus respon-
auclorale Becclesiasticae libertatis suffragium, lcgcs dentem, jam dudam Aquisgrani unctum in i

conslitutas illis a prioribus regibus vel pontificibus fecil sibi concreari imperalorem, ut, delegalis ei

diligenter exquisivit, exquisitas in praesenlia impe- secundis imperii parlibus, ipse indulgens senectui,
ratoris rccitavit. recitatas cdicto impcriali conlir- qnod supererataevi ageret tranquillius. Quod gestum

YAKI.K LECTIONES.
'*' 8:t0
i. e. prolc|)sin, estruxit c.

NOTiE.
939J Epinal.
 ;

T
03 VITA DEODERICI EPISCOPl METTENSIS. 706

anno Domini 968 conjicimus (967, Dec, 25). quo A nostrarum munimentum, ila sit eliam verborum
etiam anno jacta fundamenta secclesia? sancti Vin- nostrorum probamentum.
centii, ex majorum scripto compcrimus. El nc quis Johunnes episcopus, servus servorum Dci, dilecti.s-

vorhis meis deroget, ipsa majorum quamvis pau- simo Deodcrico ftlio nostro sanctce Meltensis oecctesice

cissima vcrba hic inserere libet: Anno incarnationis proesuli. Cum in exarandis Dei laudibus debita pa-

dominicc 968 domno Deoderico pontift.ce sanctam storalis compulit sollicitudinis cura, qucvque ad stabi-

hanc sedem, qua augustalis amplitudine sanguinis, litate piorum dignoscuntur pertinere locorum uber-
qua animi virtute atquc industria singulari in omni lim promulgare, et apostolicce institutionis in privi-

gencre siudiorum cgregieque factorum divine atque legiis atquc decretis ccnsura confirmare : convenit

humane, publice ac privatim, summa ope ac magni- nempe nos moderamine sancta venerabitia
apostolico
loca, quce dudum fuerant in ruinis magnaque inopia
ftcentia feliciter exornante, eo interim Italico delectui

sanctissimorum individuo comitatu augustorum. Ot- ac paupertate degentia, opportune ordinare, seu ad

tonis ejusque gloriosi*simi cequivoci patriis digne mcliorem sine dubio statum perducere, prccsertim ubi
,

virtutibus respondentis, ad hoc pulcherrimo dccore iUa petuntur, quce non acl commodum temporale, sed

imperiidomnce Adeleidce augustce, fere per triennium ad pcrpetuam providcntiam pertinent Deuin servien-
'

militante, sumptibus se clignis ct copiis tocius hujus ' tium animarum, scilicet ut venerabilis locus, qui a

sanctce fabricce ex novo jacta sunt fundamenta. Deoderico dilectissimo filio nostro in uno conglob.i-

•1-4. Dc immunitate loci ab apostolico impetrata. tus atque annexus est, cum propriis congregationibus,

Providens etiam augustus propagandse sanguinis sui quce regulariter in psalmis hymnis ct orationibus Dco
Salvatori nostro Jesu Christo pervigiles excubias
successioni, desponsavit filio suo Theophanu filiam
imperaloris Constantinopolitani, eique Romse nu- exibent, ab insolentiis exterioribus circummunitoe

ptias cclebravit magnificentia imperiali jugiter valcant pii famulatus officia in monasterio
[an. 972,
April. 14). Huic delectui et his disponendis rerura sancti Yincentii exhibere : et quoniam constat tuam
gerendarum negotiis venerabilis prsesul Deodericus, religiositatem hujus privilegii aposlolicam confirma-
tionem postulare a nobis, propter immutationes tem-
ul pnTScripbimus, interprimos praecipuus intererat,
porcdium rerum variosque hominum casus, tnuni-
qui sicut generc, dignilate ct gratia nulli cedebat,
perinde quia consiliis non fulilis auctor erat, ita
tionem sancti Vinccntii Christi martyris cum omnibus
ad idem monasterium pertinentibus, atque corrobora-
apud imperatores et domnum apostolicum nulli
tionem tui tuceque congregationis et successorum
inferiorem gradum tencbat. Qui, quamvis ncgotiis
tuorum in perpetuum mi fieri censuimus ;
quatenus,
imperialibus et secclesiasticis pro omnibus occupatus p
, , ,
*-'
nunc sicut a te disponuntur, ita in posterum usque
erat, tamcn nocte dicque ad singulare suum desi-
in finem conserventur , et ut illa congregatio incon-
derium, id est ad constructionem secclesise sancti
Vincentii,animo recurrcbat. Cujus construendas cussa in unum perseverans, sedulas laudes Deo
persolvere valeat, et sicuti a Deo eorum sludiu
curam commiseral abbali Gorziensi Odilberlo (940),
imbuta sunt, jugiter perseverare liceat, utque sub
viro sibiamicissimo et divina atquehumana scientia
in omnibus nominatis-simo. Ipse interim ut apis 9S1 uno abbate jam praidictus locus constitutus , in
honore sancti Vincentii indivisus sit et indivisa con-
prudcntissima, pio exercitus labore undeunde con-
gerebat, unde alvearia sua repleret, unde liqucntia
gregatio. Nec cuiquam licentia prcebealur, ut refu-

mella stiparet, unde cellas liquido nectare disten- giens rigorem studiosce cibi regulce, huc illucque
93;
deret, in quibus spem sanctee gentis adultos fcetus vagetur, vel aliis se conferre conetur monasteriis

educaret; ct ut ignavum pecus a prsesepibus arcerct, quocl a nobis contra regulam sub anathematis vinculo
primo immunitalcm ipsius loci a sedis aposlolicae prohibetur.Quapropter, statuentes atque promulgantes
prresulc Johanneimpelravil [an. 970), et locum illum coram Deo et terribili ejus futuro examine per hujus
et omnia qu?e ci contulerat sub apostolicae tuicionis nostri privilegii apostolici alque constituti paginam,
sera commcndavit, ct clavi insolubilis anathematis sancimus, et beati Petri apostolorum principis aucto-
ita signavit, ut si cujus callosum pectus oblutarct
u
D ritate decernimus, atque obteslamur tum apostolicce
931
obstinationis immanitas, ut eum a violcntia vcl sedis futuros pontiftces quamque qui episcopalem
injuslicia sanctic aecclesiae nec isla aposlolica refre- administraverint actionem, vel etiam magna par-
naret immunitas, omnis ci in reliquum negarctur vaque persona aut quispiam cujuscunquc sit digni-

impunilas. Ila vir Deo amabilis dum vult essc de tatis pmditus potestate, ea quce a prcedicto Deode-

suis securior, dum vult videri propositi sui viclor, rico dilecto ftlio nostro pie venerabili loco tradita

aliquanlulum, quod pace ejus dixerim, visus cst atquc concessa modo a quoquam
fuerint, quoquo

csse scverior. Ponamus crgo prae oculis illud apo- licentiam habeant, scepius nominutum locum sancti
&lolicaeauclorilatisprivilegium,quod, sicutest rcrum Vincentii in unum adunatum atque spiritaliter apo-

VARI^: LECTIONKS.
8,1 apcs corr. apis c.
i3i
ita c. obturaret L.
933
p. f. manu 2. adjccta m ila corrigo; aliis reconferrc c.

NOT^.
(940) Odilbertusnonnisi a. 974 Johanni abbas successit.
707 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 708

stolicce exarationis styh conjuncta disjvngere vel X piamque bonorum temporalium adepturos, si tamen
aliquid exinde alienare. Et illudmonasterium Sancti in hac benigna perstiterint voluntate, pacisque bono
Ytncentii respici ns sii ad sedem episcopalem protho replebuntur, quam angeli, natum Dominum gregum
martyris Christi Stepkani jubemus, atquc abbas in pastoribus nuntiantes, solis bonce voluntatis hoi
potestate episcopi m ipsius loci eligindus sit. St vi ro busassignarunt. IUi aulem, qui decimas debitas Deo
episcopus defuerit, liceat abbati in festivis diebusad exsolvere retardantes, maligna obstinationis pi

sedemepiscopalem accedere, ibique cum dalmatica et defraudare moliuntur, pertimescant juttictum hor-
sandaliis; quas iili mittimus, missas celebrare. Si rencuB dampnationis quod idem apostolus terribUiter
quis interea, quod non credimus, temerario ausu his eorumque sequetcibus comminatur, ncquc fures
contra ca, qitos ab hac nostra auctoritatc pic etfirmi- nequerapaces regnum Dei possessuros affirmuns.
ter per hoc nostrum privilegium disposita sunt, 15. De uonis et decimis 03cclcsice sancti Yincrntii
contraire tentaverit, vel hoec, quce a prxdicto Theo- levitse ef martyris. Inspecta hac rerum consequenLa
derico dilecto Jilio nostro, Mettensium prxsule, ad et scriptorum convenienlla, intueatnr quilibet dili-
laudem Dei pro slabilitate jam dicti monasterii vide- genliuset attendat, qualiter vir iste insc totus teres
licetSancti Vincentii slatuta sunt, refragare, auferre ., atque rolundus (Hoi. uSenn, vn, 86). quaquaversum
vel alienare prcesumpserit, sciat se auctoritate beati sedulitatis suae reliquerit monimenta laudenda in

Petri aposlolorum principis anathematis vinculo in- omnihus, et ex vetcri ct ex novella lege Deo Deique
nodalum alque cum Juda, traiitore Domini nostri minislris deberi decimas rerum, easquc synodali
Jcsu Christi, seterni incendii supplicio concreman- sanclionc nuncupari Dei censum, nec simplicibus
dum. Sic deputatus, ncc unquam a prcefati anathc- vcl idiolis extat incognitum. Hic ergo, cui erat in

mutis nexibus sit absotutus. At veroqui pio intuitu volis, ut funes interminabilis hercdilatis caderent
observator in omnibus exstiterit, gratiam bencdictio- sibi in praeclaris, in nullo volebat defraudari partes
n is a misericordissimo domino Dco nostro multipli- dominicse hereditatis. (hiocircadecimasaecclesiarum
citer conseqwitur, et vitce ceternse particeps efficiatur, suae dioceseos, a praedecessoribus suis stipendii vel

et hxc e.atena beati Petri aperiat eijanuam paradisi. beneficii loco deputalas personis laicalibus, synodali

Si vero aliquis episcopus inde aliquid minuere voluc- auctoritate et episcopali ccnsura subtraxit illis,

rit, hxc, ut diximus, catena claudat ci polorum quamvis invilis et reclamantibus, et sccundum quod
regna. Scriptum pcr manum Stephani notarii et scriptum est, : Qui altario scrviunt, dc altario vivant
regionarii sanctoe Romance Ecclesics in mensc Sep- iscclesiarum res aecclesiarum delegavit officialibus,
tcmbri, et indictione quarta decima, Benevalete. ., quae Dci Deo, et qu;ie csesaris eranl caesari reddcre
!)H) Data iii die Kalcnd. Octobris per manum '
catus. Hinc hodie sanctse Dci gaudent secclesiae illa:
"G
Widonis episcopi et bibliothecarti
'•
,

sanctce scdis maxime quibus instaurandis animum induxcrat,

apostolicce, anno pontificatus domni Joannis summi scilicet sancti V-incentii martyris sancliquc Gocrici

pontificis ct universalis tertii decimi, prmsidentis m confessoris. Et quia hoc illi vidcbalur communeeum
in sacratissima sede beati Petri apostoli, quinto, cseteris, cupiebat etiam aliquid supercrogare, utcum
imperii domni Ottonis majoris nono, minoris vero verus ille Samaritanus veniret, super duos gcminse
tertio, anno denique ab incarnatione Domini nostri dileetionisdenarios immarcessibilem glorise coronain
jY.su Christi 970. pcrciperet. Nonas omuium rcdituum episcopii, quse
Epistola ejusdem antistitis Deodcrioi de dandis ad proprietatcm dominici juris pertinebant, et in

decimis ad sscclesiam ejusdem sancti martyris. Ser- singulis corlibus mansum ununi usibus suis sub-
vorum Christi famulus Deodericus episcopus officio traxit; atquc secclesise pii patronii sui Vincentii su-
m- nomine, quamvis indignus, cum universa familia peraddidit; et callens a successoribus plerumque
Bancli Vincentii, christicolis aecclesiarum nostrarum alienum fundamentum aul subrui aut neglegi, ne
gaudia itceproisentis et mansura prcemiacetei'nitatis,
i
quis successorom suorum hoc liberalitatis sua3 decre-
Pauperibusac ditioribus velmediocribus, qui consli- j)tum irrilum faceret, interdixit insolubili anathe-
tutasDeo rerum suarum decimussine aliqua retracta- mate, addita imperiali sanctione et apostolicse iu-
tionc reddere secundum suum cujusque posse sataguntt super excommunicationis maledictione.
scilicei de primitiis ovium, de lino et lana, de i ino 16. De aviditate ejus in perquirendis reliquiis
atque annona, sive dc quibuscumque rebus hic non Samtorum. lste scriba doclus in regno coelorum, in

praetextis, his innotescimus esse gaudendum, atque sancla videlicet secclesia, similis homini patrifa-
ittud ge divince gratiai muneris adepturos, quod n.ilias proferenti de thcsauro suo nova et vetera,
Paulus apostolus spontaneos bonorum suorum di- perpendens Deum non multum delectari manu factis
spensatores diligendos prcedicat, dicens: Hilarem habitaculis, set p >tius hic quse spirilualiter geruntur
riiim datorem diligit Di us [IlCor. ix, 7.) •>
Noverintque in iilis" ; sicut ail cgregius prsedicator veritatis :

se ln prcesenti vita pro hoc ipso benedictionem co- Scitis, fratret, quia templum l)ci estis, ei Spiritus,

VAItl.i; I.LCTIONES
985
munu2. m bibliotl(Ccarii r. MT PR,

NOT/E.
CJ41) Nolir temporis omnes congruunt.
 .

709 VITA DEODERICl EPISCOPI METTENSIS 710

sanctus habitat in vobis; si quis autem violavcrit \digno se cuftu atque honore alibi proestantius vene-
templum hoc, disperdct illum Dominus; templum randci, eidem siue sedisanctai '•'
,T
Mettiensi invehere
enim Dci sanctum est, quod estis vos (I Cor. ni, 16- studuit.
918
18). Quid enim decor parictum, fulgor mctallorum, De sancio Elpidio. Ilorum primum, sanctum
splendor gemmarum, nitor prctiosarum significat et venerabilem Christi confcssorcm Elpidium ex Mar-
vcstium nisi diversarum allegorica ornamcnta vir- sorum provintia sumpsit, concedente Albrico ipsius

tutum. lntellegens, inquam, vir Dei, magis expe- Marsice episcopo, cx quadam oecclesia sedi episcopali
tendam interioris hominis puritatem, quam per- proxima ; quce sedes super lacum Fucinum 949 sita

funcloriam exlerioris pulchritudinis venustatem quid olim fuerit, ruinoe urbis et plurimarum ctrca
etiam inhoc satcgit opus suum perducerc ad un- aecclesiarum ac monasteriorum frequentia attestatur.
guem. Quod facile quivis, vcl in hoc solo animad- Eunc nobis ipse episcopus costerique incolm retulerunt
vertere polerit, si consideret quantum ci de coadu- fuissc cx C'Xtu 950
quorundam scrvorum Dei, qui tem~
nandis sanctorum pignoribus in isto Ioco studium pore antiquiore ex partibus Grcecm, numero septua-
fucrit, quorum inibi habilantcs et ad bene agendum ginta, in eandem Marsorum provintiam aduentantes
93S 9M ve-
accendenrctur exemplis, ct si quibus atlcrercn- ac dirersis cirrumquaque locis vel civitatibus
lur malis vel periculis, corum prsescntibus dcfcnsa- nerabilium signorum lumine refulgentes 9:i2
ubicum-
rentur patrociniis. In hac ctiam rc vix quisquam qur in sancta conversatione finis vitce advenerat, ve-
digne possit demirari ejus praedicabilem vitam; quia nerabili sepultura reconditi, multa vicinorum longe
cum tantam coelitus mcruerit gratiae praerogativam, lateque revcrenlia pro assidua miraculorum jocundi-
ut si qui aliquo modo oftendcrant majestatcm impe- tate colunlur. Horum trcs, quorum liie tercius fuit,
ratoriam, cum solum expeterent inlcrvcotorem, in eodem cimitcrio quiescebant, Calistratus, Euticius
9r 3
eum solum quaererent mediatorem ad placandam ct hic Eipidius. Porro Euticium imperator Otto '

939
rcgi;ie ccnsuric indignacioncm ipse tamen nullam sustulerat. Etnequa accipiendo posset adhiberi fal-
ab cis pro hoc tcmporalis emolumenti cxpectarct latia, sepulchro intacto satisque munito, ncc a die
vicissitudinem (942). Eas solas undeunde avidissime repositionis ulla violationh signa monstrante prius-
expetcbat divitias, undecumque posset sanclorum quam ab aliquo ineolentium prcnsciretur, cpiscopo
contraherct corpora vel reliquias ; ca sola non vitu- tantum Albrico et paucis ejus clericis assistcntibus
934
pcrabilis animum ejus excedebat cupiditas. Jamjam presbyter noster Teudo cum presbytero imperatoris
ergo pagina illa proferatur in mcdium, ab his qui Heriwardo archam sancti, quod nisi altan desuper
inlerfuerunt plenissime digcsta dc translatione ^, effracto nequiverant, apcriunt, ipsique per se
i otn
9i0 . ^ • • i •- .•. _
- * •
95r>
sanct('ium cra 0Sba miri candoris ncc minus fragrantis odo-
Anno dominicce incarnalionis 970, magno el glo- ris, omnia numero ac quantitate inlegra, excipiunt

riosissimo ccesare augusto Ottone cum a'quivoco suo scrinioque recondunt. Uujus diem \Q Kal. Octobris
admirabilis indolis adolescente filio ceque augusto, celebrem habemus.
simulque magnarum virtutum conjuge Adeleide 9l1 De sanclis Euticc, Victorinc et Marone. Ycnientes

qua nihil umquam justius, mansuetius, prudentitts, proxime abhinc in tcrritorium Amiternince ,9i3| urbis

nec magis quicquam potuit esse, Italice sceptra

pie quoe et ipsa ruinas t mtum ostendit, ab eodem Albrico
pio justoque moderamine paci/ice ac solide usque in episcopo de monasterio suai ditionis Reale subjceto
fincs Calabrioe gabernantibus, domnus et venerabilis prctiosum 957
.martyrem Eulicen accepit. Cujus beati
sanctw Mettensis 9 " episcopus Deodcricus ipsi ma- socii Victorini jam anno superiore reliquias emerue-
sanguine ac mira dilectione atque 958
gni/ico imperatori rat, simul et partem sancti Maronis p.iriter passi-

consanguinitate 943
conjunctus, cujusque consultu pro Quorum et loca passionis aspcximus, et 939 aquas Co-
mira sapientue prcerogativa cuncta palatina ageban- lilas fivdo odore spirantes, in quibus verso capite su-
tur negotia, in eadem Italica expeditione constitulus, spcnsus fuerat tnartyr. Passionem denique eorum
inqua triennium fere mililavit, dum divino prcecipue scripta relincnt sanctorum Netei et AcliiUei. Hunc
cultui 94 *
deditus quceque ad honorem, decorem ;;d
0i
ipsc domnus venerabilis 9G0 Deodericus ibidem assi-
seu inunimentum sua; sanctoe scdis certatim exquire- stens, cx ipsa arciia murmore fortiter munita, mira
946 octavo Kal.
ret, atque efficaciter votis ejus cuncta suppetercnt, cum cxultationc ac vencratione excepit,
9S1
coiyorum sanctorum maximam copiam ex diversis Octobr. Hos duos delardus filius Gerardi in

Italice locis, divina se gratia adjuvante, collectum. patriam asportavit.

VARIiE LECTIONES.

^vocem supplevi. 9S9 ad p. r. c, i. manu 2, 9;o In 3. ubi noze historia f, 30-4' exstat, hanc inscri-
ptionem prxfert Invcntio sanctorum a domno Dcoderico ponlifice ropprtorum. Incipit: Anno inc. dom.
:

941 adelheide 3. 9VS

mctlis 3. 9V3 familiaritate 3. 9U cultu 3. 943 decoremque 3 9;,
''el3. 947
sancle
9t8 //<r 949 ita 9:;0 931
sodi metcnsi 3. inscriptiones semper desunt 3. 3 slicinum c. collogio 3. c.
universis mirabilium s. 3. 9M fulgentes 3. 9M deestB. m
leudo e.v. infra. --- deest 3. 9M flagratins e.
;

95 ° 9G0 9G1
3. 9S7 preciossimum 3. 9:i8
simulqucct 3. et ipsas a. 3. v. d.3. adhelardus 3.

NOTiE.
(942) Vide contri Thietmarum III, 9. (943) Amiterno.
 711 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 71-2

De sancto Fcliciano opiscopo et martyre. Fulinias \ repperimus eam ipsum beatum martyrem tumulasse,
castrum 944 nonprocul a Spolelo Felicianus, ma- nihilplus gestorum perquirere potuimus. Quce tameh
gnoundecumque concursu hominum affluente, corpore tam assiduis se virtutum commendat insignibus, ut
S6 '2
sacro tuebatur ; eum Benedictus ejus Fuliginien- viva harum lcctione oculis objecta, gestorum attesta-
9CV
sis
963 episcopus multo cum fletu largitus per Ber- tione, quid fuerit iu vita, non' egeat. Dies ejus 10
traum diaconum et Heriwardum presbyterum i No- Kal. Decembris, eodem quo et sancti Savini martyris,

narum Octobris ex ipso intimo antro sustollitur. celebratur.

Passio ejus descripla est. De catena sancti IVlri apostoli. Inter hoec Romam
965 dono domni pap<B
De sancto Asclepiotale martyre. In saltu qui misso pradicto diucono Rothardo,
Collis dicitur, qui Perusio udjacet civitati, ubi tunc Johannis, qui tercius deeimtts ineo nomine erat, par-
imperator autumnali, exercebatur venatu, monaste- tem non modicam catencebeati Petri, in basilica quoj

rium erat antiquissimum super fluvium Tyberim, qui dieitur ad Vincula [946 , eandem " 6 portionem exe-

ibi mediocri vado prceterfluens, sui exinde usque ad cante, promeruit. Cum eu quoque privilegium mona-
977
urbem Romam pelagi profunditate augetur. Bocpulcro sterii sancti Vincentii cum dalmaticaet sandaWs

quondam operemarmoreoque ornatu, ut videri daba- abbati ejusdem loci apostolica prasrogatwa concessis
l>
tur, extruetum, set tunc vetustate collapsum, marty- idem domnus papa direxit. Hcec omnia Adelbertus
membra venerabiliter Itumata
ris egrcgii Asclepiotatj clericuscum Conone comite transtulit.
tenebat. Cujus tumbam, forti nimis saxorum ac terroe Qualiter autem occasio tam memorabilis donatio-
congerie obclusam, dum cum magna tandem dif/icul- lectioni non piguit. Quadam
nis contigit, inserere
9C6 967
tate Teudo , Bertraus et Rotardus et Heriwar- namque die dum Otto impcrator Romae esset, acci-
9C9
dus ,JGS
pcnetratam, marmore sancto corpori pro- dit, ut quendam comilem ejus valde familiarem dia-

ximiore nudassent, inveniunt monumentum imo usque bolus invaderet, et ante cunctorum oculos se ipsum
91 °
profundum dimissum, ct per medium a capite miserabiliter, qui tencbatur, decerperet. Quod rex
usque ad pedes quodam limite ex ipso naturaliter saxo ut audivit,admodum moeslus buic solo remedio in-
quasi divisum. Quod tamen diligentius inspectum, cubuit, quatinus domno Jobanni papae eo tempore
unum continuumque constabat. Beati vero corporis apostolalu insignito duceretur, nam tunc forle im-
medium hinc, medium illinc, membris altrinsecus perator eivili cura paulispcr remotior tenebalur.
unum contra allerum oppositis, excepto capile solo, Factum esl aulem, ut prsesens adfuit demoniacus,
quod in unam inlegrum il7 >
partem jacebat diligentis- Romani clerici, sicut sempcr nos illis cst simplices

sime collocdtum. lloc cedituus et reliqui dixerunt, „ quosque deludere de requisilione calemie, quandam
: ismj ,.. «..•*_.« 07« ._• .j ., • VJ , ,„ „ . ,. .• . . .

inditio voluisse antiquitatem ,J7i signure, quod et ipsi

. .

ferri cateaae parlem offerunt furenti circumligan-

vere asseverabant, eundem martyrem crudeli genere dam. Nonminus prohibcnte apostolico, ne luderetur
passionis medio corpore vivum exsectum, eique atte- domnus imperator, pnebent aliam; doncc tercia
913 monumento dividuo positttm. Ilunc
standce ita in illusione domnus papa molus animo, veram sancli
pariter digno, ut per fuerat, honore sublatum, 7, Petrijussil deferri cathenam. Ad hoc aulcm specta-
97V
Iduum Oetobris venerabilis pontifex suscepit. culum a rege missi, inter cseteros venerabiles viros
Diem natalis ejtts B7B ab incolis 9 Kal. Novembris di- Mettensis prsesul Deodericus ct praedictus Rothardus
dicimus. Nam gesta cjus minime ab cpiscopo de eranl praesentes, exitum rei praestolantes. Quae ubi
Sisa (945), ad quem locus pertinebat, quivimus extor- contigit collum demoniaci, mox invasor spumans et
querc. multum clamans abcessit. Ouod ut vidis domnus
De sancta Serena et Grcgorio Spoletino. Sanctis- Deodcricus Mcltensis, arripuil calhenam, manuque
simu virgoSerena apudSpoletum in monasterio san- involvit, dicens, nullo modo nisi manu abscisa di-
ctiStivini martyris foris muros urbis, ubi et pluribus miltendam. Iluic litigio accurrit domnus imperator,
miraculis choruscabat, quieverat; ad quam pene cot- ct quis tantus lumulus esset inhianter investigare
titlie magnus populorum vmiebat concursus, ita ut cirpit. Cui cum indicaium esset, el prioribus verbis

noctes quoque pervigiles turboe cumlucernis cxterisque Dcpiscopus respondetet, conversus rex ctiam i[)se

donariis ibi peragerent. Hanc quoque cum integris coepil petitor cxisterc, ei ut id iieret vehemcnter
toto corpore ossibus, misso ittuc Rothardo diacono cxposccre. Quod et papa libentissime annuii, licet

citm aliis sibi ftdelibus viris, vaterabilis pontifex est plurimus ordo ascclesise Romanae graviler reluctave-
atleptus. Reliquias quoque beati martyris Gregorii rit, et sefra deportata custos abscidit. Quampartem,
Spoletini ibidem obtinuit Cujus passio scripta est. intervenientecausa alius 978
negotii, papae, quoniam
Beatce Serenee., prceter quod in passione sanctiSavini carissimus amorerat inter utrosque recommendavit.

VARIiE LECTIONES.
cum c.
'"'
fuliniensis 3 D6*>
scMcet. 1. est etper. Bancto 1, " theudo 3. deest9.
II dcsani .',. '-"'
corpore c. profundum corr. profundo 3. B71 integram 3. '•'•-'
auiiquitate c.
973
97;
attestanle c. Kalend 3. manu -2.
u
" eademc. ll77
Bcandaliis :i.
'•' 7S
ita L. aliis c.

NOT.E
(944) Foligno (946) S Pietro in vincoli.
(945) Assisi?
 ,

713 VITA DEODERICI EPISCOPI METTENSIS. 714

Sct posteamisso Rothardo diacono, eam ab neccle- \ Dcsanclis Prolo ct Jacinto. In Sabhiis regione non
siaqme dicitur ad Vincula, ubi hoc factum fuerat, procul ab urbe Roma miliario fere quadragesimo 987

domno papa concedente, asporlavit. PraHerea inflr- sancti martyris Protns ct Jacintus erant reconditi
mantibus salubris provenit, si quis cum fide apud aliquanto neglegentiori custodia. Hos abbas quidam
Sanctum Vincentium, ubi rcposita veneratur a po- de monasterio sanctce Marice quod dicilur Far-
pulis, eam tangere merucrit. fara [doO), venerabili pontifici nostro, dum de causa
979
De sancto Vincentio levita. Beatiim martyrem sua eum apud imperatcrem sibi fieri intercessorem
etlevitam Vincentium in civitate quadam antiquissima rogaret, quia nullo tantum munere eum cognoverat
qucead solum usque jam longo tempore diruta fuerat, delectari, partem primo obtulit set postea mira in- :

98 ° stantia domni prcesulis, quicquid inde reperire

Corduno nomine .947), quoe ab Arethio duodecim potuit,
milibus distat, ex monasterio proximo salis pulcliro abjecit ; ipse cum suis monachis dans super sancta
ornatu, quod multa ilidem frequentia venerabatur, evangelia sacramenium vere ea ossa sanctorum Proti
Bertraus diaconus, comitante secum quodam clerico et Jacinli cxistere. Hoc post natale Domim, dum
episcopi Arietini, cui
9S1
nomen Crisulfus, indice loci, Poma reverteremur, in vicinio Ilortee civitatis (93J)
cum magna licetdifficullate, vitce quoque non mirnmo
>
cst actum.
9S2 Dc sanctis Digna
periculo, transtulit . Hunc ex Hispania in Ita- '
et Emerita 988
. Set Roma; nobis
983
liam dcportatum firmiter asseruerunt. Cujus mo- tunc constitutis, munere domni
Johannis papee
dum translationis postea, domnopmsule Beneventum pignera sanctarum Digiue et Emeritee, quarum cor-
veniente, dum nitrui imperatorice a Grcecia venienti pora inporticu ceeclesioe beati Marcelli martyris sunt
obviam missus esset, plenius cognovimus. JuxlaCa- recondita, quo» est ante sanctos apostolos, simul et
puam siquidem monaslerium jam pene dirutum no- alias sigillatim 9S9
repositas, cum propriis annotatio-
mine sancti Vincentii (948) reperimus, quod grandi nibus, cliversorum sanctorum reliquias accepit ; in
et miro opere quondam a fratribus tribus nobilibus quibits etsandalium™ sancti Stephani. Hoecomnia
981
constructum, veterani qui ibi tunc pauci viseban- per Willardum monacltum Mauri monasterii (9o2)
tur monachi dixerunt, et corpus sancti Vincentii missa sunt.
postea a duobus monachis ex Hispania ibi clam de- De sancto Vincontio episcopo. Alterum sanctum
portatum, atque deinceps multis temporibus maxima Vinccntium episcopum ex monasterio quodam in co-
veneratione iiabitum, donec a paganis eodem mona- mitatu Urbini a Ravenna miliario fere quinquagesimo
slerio vastato, corpus sanctum inde sublatum et ad juxta Petram pertusam (933), ab abbate rebus ne-
prcedictam Cordunensem civitatem esse trunslatum. nimis
Tunc etiam episcopus Ariethinus ° 83
non modi- ^—
ccssariis
'— -*-•»— »<»
relevatione 90!
loci —
attrito,
'— - non ._«—.
quia aliud quod daret
habuerat, partem primo
pro
offe-
cam portionem sanguinis beatissimi protliomartijri^ rente, set Bertrao illuc misso, multaque arte 992

Stephani in vase cristallino optime auro gemmisque strenue agente percepit. Hujus passionem descripsi-
composito, et de sanguine Innocentum in alia pixide, mus. Hicper Immonem comilem missusest..
et de capillis sancti Petri, breviculis per singula ap- Dc sanctis Leonlio et Carpoforo. Civitas Vincen-
positis, quamvis invitus et summo in discrimine apud tia est non 993
longe a Venelia, ad quam olim Lan-
imperatorem sui suarumque rerum positus, dedit ; et gobardi, dttm Italiam iuvaclerent, primum urbium
quia redemptionis suce facultus cum angustabat, pre- venisse dicuntur. In ca martyr Leontius monasterio
986
catorem situm nostrum venerabilem przsulem per celebri venerabatur. Hujus episcopus loci reliquias
hoc et per corpus sancti Vincentii paravit, atque sic nostro reverentissimo prcesuli, si pro causa sua im-
in gratiam imperatoris, eo interveniente, vix rediil. peraloriam interpellasset majestatem , repromisit.
De hoc ipso beato martyre pures Italorum episcopi
Mox misso illuc ilothardo diacono, cum episcopus
jam ante scepe tcmplaverant ut id adquirere possent, nimium se fecixset difficilem in dando, prceter quod
in quibus Ambrosius Bergamensis, pro eo quod sedes dumtaxat promiserat, tanclem continua jy cxigentis '
'

episcopatus sui in honore sancti Vincentii csset, et victus instantia, prceterpaucasibipigneraretenta, reli-
ante brcve tempus, cum quibus potuerat, ciiem quodD quum corporis totum largitus est. Iluncet "« beatum
eum excepturus esset statuerat. Set Domino ordi- Carpoforum Roma>passos, ab cadem civitatenon longa
nante,utin crastinum ille condixerat, nocte prcece- ante tempora translulos, vncokx asseverabant ; ubi
denti a nostris / rceoccupatum est. Hoc clerici de et nobiie quondam monaslcrium sancti Felicis viseba-
monte Romarici 949j tulerunt. tur, ubi et primo reconditi ferebantur. Set eo ab
VAUI.E LECTIONES.
979
m. magnum ,J8 °
'
31
ci3. 982 suslulit 3. 83 D8t
maretio
et 1. 3. 3. ° italia c. veteratini 3. are-
linuso. c:t supra. 986
sui 3. XLm0 c. 3.
988
Emerentia"? "" singiilatim 3. 9S0
scandalium3. 91

scribo; rcvdaiione c. 3.
oj2
ita3. aree e. MS ne c. BM contigua c. ita 3. deest c. m ita

NOT.E.
(947) Cortona. |9ol)0rta.
ItiS Ad Vulturnum. (!»2 Maurmunslcr in Alsalia.
(949) Remiremont. (933) \'l Metaurum flumcn,a mcridieCrbini.
(950) Farfa.

Patrol. GLX. 23
 , ,

71- SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 7113

exusto, A el Terentii reliquias cum Yinccnlio martyreet lcvita,

Ungris, qui penelocorum ipsorum vicini sunt,
Felieiano, Eutiee, Elpidio, Asclepiotate ct catlicna
atque assidua incursione eorum reparationem prohi-
bente,ad'sedem episcopalem infra urbem sub altare sancti Petri, 18 Kal. Maii nobis ab eo missas, ipsa
996 Vnde et prcefatus Rothardus diaconus rei indicat vcritas. Horum et passiones descripsit et
depositi sunt .

sanclum quidem Leontium totum, sancti vero Carpo- diem passionis vel dcposiiionis annotavit; Fortu-

fori reliquias non modicas ab ipso

quo claudcbantur nati scilicet 3 Kal. Julii, Miniatis, 8 Kal. Novem-
sumpsit, altari effracto, sepulchro. Passionem eorum bris, illorum vero 5 Kalendas Octobris. Pignera
incendio deperisse dixerunt. Natalis eorum 13 Kal. quoque Quintiani presbyteri ct martyris de Al-

Augusti celcbratur. Teudo detuliteos. tro (934; Campanise civitate, et Florcnlii marlyris

De sancta Lucia virgine ct martyre. Magna et de Tile castro (935) scdulus sanclorum amator

universalis oecclesia; celebritate memorabilis virgo et transtulit, gcsta tamen passionis non altulit, diein
martijr Lucia Syracusana, quo ordine ad nostri rdigio- tantum passionis retulit ;
Quintiani 3 Nonas Julii,

sissimi " prcesulis avidissimam devotionem pervenerit, alterius 6 Kal. Novembris.

7

Wigericus presbyter noster, tunc cantoris nunc custo-

1003
17. De laude urbis Mettensis. Gratias libi

Stephani officium gerens, qui ea sacra ossa

dis beati n sancta et individua Trinitas, quae ineestimabiles pic-
manibus ab ipsa, qua non levi munimine artabatur, tatis tuae ubique tcrrarum diffundens divilias, incom-
cxtulil urna, quem satis tutoz fidei constat, quibit parabiles huic urbi copiosissimc praeparasti dclitias.
exponere. Ea in Corfinio " 8 quce velus olim civitas
,
Singulae civitates gaudent singulariler de collatissibi
fuerat, nunc tota diruta, quiescebat. Ad qucm locum divinitus salutis suae provisoribus, et quorum glo-
eam de Sicilia fuisse translatam a Faroaldo quo- riosis se meminerunt illustratos confessionibus
dam duce Spoletino, vere nobis assertum est. Hanc eorum piis se crcdunt adjuvandos intercessionibus.
ipsam Syracusanam esse, de qua responsoria et anti- Aliquas etiam martyrum gloriosa victoria exornal,

phonce generaliter cum missa canuntur

ubique sct vox sanguinis eorum ibi pro testimonio veritatis
ipse 9 " episcopus loci manu sua sancto evangelio ap- effusi adbuc de lerra ad Deum clamat, vindictam
posita confirmavit. cxposlulat, et divini responsi promissione suspensi,
De craticula sancli Laurcntii. Cum jam Roma, fratrum suorum impleri numerum expectat. Exccpit

regiis nubciis
,00 °
ibi ingenti gloria peractis rcditum el ha?c civitas missos ad se prophetas, sapicnles et

inpatriam disponeremus, ultimo beneficio eoque plu- scribas, et cito cognosccns lempus suae visitationis,

ribus copiosiore 'vcnerabilem praisulem domnus papa et avide amplexa himen novi splendoris, depulit a

de quatuor portionibus craticulce sancti Laurenliilo- p se tencbras inveterati erroris ; et cum nullus justus
cupletissime cumulavit. Eas Wigericus cum Johanne sanguis super eam venturus sit, quippe quae nullius
monacho ab ipsa sacra crate extuderunt. Hccc vero sanguini aliquando se vel filios suos devovcrit: glo-
fuerunt capitavirgarum, quos pcrtransversum jacue- riosos tamen marlyres prassenles habct, quibus se
rant costis exterioribus infixa Nam uirgce omnes, vel filios suos commendct. Cum nullius, inquam,
qiue sex in ea fuerant, jam inde a diversis apostolicis sanguis a generatione ista requiralur, sanctorum
a vetusto tempore quibusque regibus erant dono col- marlyrum corpora vel rcliquias se revercnter scr-
1001 quibus una, quoe adhuc ante paucos annos sanctam Mettensem aecclc-
latoz, c vare gloriatur. Idcirco
supererat, magno imperatori Ottoni ab Octaviano siam dixcrim vere felicem, quae sorlita a Deo lidei

concessa cst. Hoe dum extundcrentur 100 -,

costas arraboncm, gaudct sibi pcr fidelcs dispensatores
proprius, intrinsecus capita, quoe infra fortiter lene- ccnluplicari spiritualis dotis smc quantilatem.
bantur, remanserant. Qucc tamen, ferro apposito Proindc laetare fausta Mediomatricorum civitasl
manu percusso, licet laborioso conaminc, sunl di- Etiam atque etiani medilare, quid tali viro, Deode-
scussa. ricum dico, dcbeas, cujus pio studio lot sanctorum,
Hanc quidcm de translationc sanctorum a majo- praeter indigenarum patrocinia, suscepisti reliquias,
ribus accepimus relationem. Cur vero sancti For-Det prseter nativse ubertalis, qua singulariter affluisJ

lunati Tuderiiaae urbis episcopi, dc quo Gregorius copias; ab eo augmentata, caputextulisliinterurbes"

in dialogo suo mcmor.ibilcm indidit narrationem, alias. Ipsa quoque nominis tui, id cst Mcdiomatri-
necnon ct Miniatis martyris, nullam fecerunt men- cis, ethimologia non dissidet a lute felicitatis gratia.

lionem, non parvam animis nostris ingerunl com- Sicut enim matrix puerum amplectilur el fovel in

motionem. Et horum quippe corpora ab Ltalia ad nos matris utero, sic tu sita in mcditullio, circumposi-1
ab <'0 translala, (idc vcra credimus. Miniatem las rcgioncs sustcnlans, mercimonio nativo vel ad-

vero cum Prolo et Jacinlo ct Vincentio episcopo ad vecto "" u cas (|uodammodo foves sinu materno,
,

nos delalum, G Nonas Julii legimus. Fidcnlii cliam Porro quod Mellis vocaris, vulgo forlur le domina-
VAIIL-E LECTIONES.
m« deesi 3.
ia7
rcliogiossimi c. M8 coniinio 3. BM ipseque 3.
im manu 2. """ ita 3. cst c l0M cx-
loo.i 10»*
iuderentur 3. liijis,.. advectio c.
NdT.E.

f9»4) Alatri. 988 Threl adMosam.

 ; :

17 VITA DEODERICl EPISCOPl METTENSIS. 718

lam a Rornanorum duce Metio Suffecto. Undc qui- A Juxla naturam metata suam posituram,
dam ',956) ait : Pulcra placet visu, natune pulchrior usu.
Alter at in sceptris austrum Sigibertus agebat, Collc scdens modico,
gemino munita fluento;
Suffectus dederat nomen mi Melius urbe. Flumina dant murmur, dant propugnacula robur.
Tradunt alii hoc disticon rcpertutn in effossis tcrra Quatuor, ecce, plagas per quatuor aspice porlas
lapidibus sic insculptum ;
Scilicet anatolem, tlisin, mcscnbriam, arclon

Tempore quo Casar sua Gallis intulit arma, Quid videt :ccelesias, coelestcs aestimat aulas.
Tunc Mediomatricam superavit Metius urbem. Cum pelo primatem Stephani prothomarlyris aedem,
Nec sine quodam praesagio tibi accidisse credas, Et video clerum, vitleor milii scandere ccelum,

quod praeter haecusitata vocabula te Dividunum tradit Cceleslesque choros modulari dulcitcr ymnos.

vocilatam antiquitas. Gallica enim lingua monlem Et tibi, Salvator, nova mcenia surgere grator

vocari dunum, studiosis non est incognitum. Qui- Quae patriae columen, viUe spectabile culmen,

dam dc neutericis interprelatus, cur Hcdua urbs Struxit Adelbero pius, omne suo decus ano.
vocclur Auguslidunum, inter caetera sic ail :
Virginis agnus, ovis, ct sponsus virginitalis,

Celtica Roma dehinc voluit cepitque vocari, Virgineos thalamos in trino nomine trinos
Augustidunum dcmum concepta vocari, Collocatin mediis hujus sibi mcenibus urbis.
Augusti montem quod iransfert Celtica Ungua. Matcr virgo Deifit sedula pronuba nati,
Sicut crgo Augustidunum ;>ugusti-mons, sicut Viri- Claviger aethereus fit et ipse Dei paranimphus,
tlunum Virorum-dunum nominalum cst, ila Divi- Virgineo sponsi thalamo dignata superni
dunum quasi Divorum-dunum vocabulum aucupata Virgo Glodesindis canit cpithalamia rcgis,
es; non solum propter emeritam incolarum gia- Agna minans (959J agnas ad ovilc salutis agendas.
liam, quos hoc nomine dignabatur gentilium su- Urbis praeterea magnse pomceria longa
pcrsticio, set etiam quia, ut diximus, tot sanctorum Tutatur Felix, actis et nomine felix,
hospes fulura quodam praesagiebaris oraculo. Nec Cum Clcmente pio, Meltcnsi praesule primo.
abliorretarectitudine fidei, divorum nomine sanctos Cum quibus alme vices partiris Symphoriane,
signari, cum multa scriptura et imprimis Deus Johannes alis sublatus virginitatis,
deorum in cvangelio protcstelur, eos ad quos scrmo Arnulfum grcmio sanclum complexus amico,
Dei factus est Deo vocari. Inter eos medius stat clarus ab urbevideri,
Nos controversiam de nomine aliis relinquamus; Alquevolans alto post se trahit agmcn abimo,
verum quia saepe medium urbis iter terimus, ingrali Insula, Vincenli, libi cessit munere Christi

ideoque parumper in ejus libeat immorari laudibus. Set nec Martini custodia defuit urbi
Praecluis urbs salve, tellus prsnobilis ave, Longius astantis, set de prope cuncla tucnlis.
Urbs populosa nimis, tellus praefertilis agris. Dedecet hic breviter te dicere, Gorzia mater.
Mel manans, cum vino panis habundans,
et lac Miroraquae ductus sex milibus issc i(m perarcus;
Mcrcibus cxundans, auro gemmisque redundans, Invisitmatrem cum filia Gorzia Metlim ;

Cedit Pactolus fulvus, praedulcis Hymetus, Non montes, nonimaedenique valles,

alti

Et Latialis humus, Triquetra,velAffrica(9o7)lclIus. Intercurrentis non impetus ipseMosellae

Si circumspiciam, nil non laudabile cernam. Praopediere viam; quidvidi operosius unquam?
Lauda minas muri quadris exaedilicati, Ars mittebat aquas, quas tu natura negabas,
Non facilis solvi, non cxpugnabilis hosti. Donec sola vias rupit longieva vetustas.
Nam clivus murum, tulantur flumina clivum. Laudcm structuraeretinent hodieque ruinoe.
Tulum sicextra, munit vis aggeris inlra; PlurimapraHcreo; quae suntlonginqua, relinquo.
Qua naturalabat, vires manus arsque ministrat. Quis dcscribat aquas ? quis fontes, quisve salinas?
Mensurans Ialum, stupcas succrcscere longum. Num sileamSaliam ? Moneor mcmorare Moscllam.
Suspiciens turres, Babvlonis suspicor arces. IJ Fontibus a variis regionibus atque rcmolis
Has aries, tesludo, falarica (958) vinea falccs Longos per traclus tibi currunl cderc fructus,
Numquam vcl frustra quatienl, nec edet mala Amplexaeque luos alterno litloremuros,
[tlamma. Et tandem junctis misccntcs oscula labris,
Cumque domos cerno, Romana palatia credo. Dant decus ct fruclum, prsestant munimen et usum.
Cumque pelo tcatrum, pulo Dedaleum laberinthum. Usus alit ventrem, spccies menlem, sonus aurcm.
Sique silus formam specles, quitl pulchrius usquam ? Quaenamlara suavcm modulentur hydraulia vocem J

VARI^E LECTIONES.
iooo
essc \

NOT/E.

(930) Fortasse ipsc Sigcberlus. (an. in Vita mctrica (9r>8) Arcus grandis.
Sigeberti III?) (959) Midarc cst tluccro Gallice mener,
(957) Italia, Sicilia, Africa.
f!9 SlGEBERTl GEMBLACENSIS. 720

Circumter visum, quantum conceditorizon ; 4 talis; Evcrardus erat nomen illi ;

quemipso patcrno
Nil non jocundum,nil aspicies nisi gralum. affectucducandum ab ipsis susceperal cunabulis,
Quis quit mirari montem, qui pluribus urbi ad propagandam spcm su;e posteritatis, ad dilatan-
Imminet? Estoculis gratissimus.ubcre pinguis; dani gloriam suae nobilitatis. Heu incerta spes fu-

Hunc naturasuo lactavit ab ubere pleno. turorum! Heu male fida sors rerum humanarum i

Montibus cst rarisnaturae gratia talis. Vix de infanlia in pucritiam repserat, vix avitam
Assurgunt omnes acclivi vertice montes. bonae indohs gratiamostenlare incipiebat, vix quan-

Yite vides collesrcdimitos, mergite valles. lum instar in illo futurum esse apparebat, ct ecce

Prata virenl, silvse frondescunt fluctuat ager (960). ceu primo vere tenellus flosculus subito venli tur-

Pascuasi quaeres, campos spatiare per omnes. binc dilapsus, sic iste, o dolor! immatura morte
Quamvarie recinunt volucres, examina ludunt; mundo prareptus, non mediocrcm factum infudit

Coeli temperiem rarussentit meliorem omnibus. Cui patruus, ad miseri solalia luclus, exe-
Quem non tantarum delectet gratia rerum ? quias non tam funebres quam celebres cdidit, et

Ipsos ruricolaspascittam grata voluptas, corpus cum honore decenti ad monasterium sancti

Dumque fides ruris votis respondet avaris, "Vincentii deferri fecit, et ante altare Cbristi virgi-
V nis Lucias tumulavit. Utque pro innocentis vitaa pur
Exosi requiem solantur amore laborem.
marilat, ritate pcrciperet aurea praemia perhennitatis, con-
Vites isteputat, alter fodit, ille

Umbrat et liic fontes, hic conserit arbore montes. tuliteidem loco pro salute animae ejus calicem
aureum maximi ponderis et mirifici operis, suam
Deviat bic rivos, bic ditat semine campos;
llamis piscor ego, tu vimine, relibus ille. ipsiusque mcmoriam in eodein opere his inlexens
litterulis Ueodcricus hujus dkce wdis constructor «c
Quisnam tantarum replicet spectacula rerum ? :

curator I007 Evcrardi, vita juxta cari, pro anima Et

Esfet ad haec mutus et Homerus, et alter Home- ,

[rus (961).
cujus nomen in albo vitae credebat aureis inser-
,008
tum liieris, hujus tumulo cpilaphium superad-
Multae sunt urbes fortunae munere dites,

Te pleno cornu naturae copia ditat.

diditaureisin huncmodumexaratum lilulis :

Praeter fortunae merces, quas prsestat abunde, Anno domhucce incamationis 918 Deodericus hu-
milis pmsul 1009 , ab ipsis parietinis hujus loci con-
Urbes vicinae tibi cedunt matris honore,
Vangiones, Leuci, Virdunum, Leggia (962), Remi, structor, pio studio Everardum fratruclem sibi, quoad
Treveris etmater assurgere gaudet amanler; vivere datum est unicum amorem, orlhodoxis rcgii-
que sanguinis parentibus clarum, ipsosque cgrcgia
Tc salvetsemper rcgnanssuper omnia sempcr
duarum ararum Fervente i«i- indole puerilis grati£ repromittcntem, ac semet genli
18. De dedicationc
tur studio coeptae fabricae ct a longo postliminio patriceque suai in spem maximam ab ipsiscunis dulci-

propitio, reduce, affectueducatum, inmatura falce mortis vixdum de-

sanctae memoria? praesule, Chrislo
arae duie in eadem lecclesia sibi conligua* dedicatae cennem abscmtm, luctu plebis patrumquc immodico
sunt, pnesenlibus et cooperantibus reverenlissiniis carum pignus silici sub humana sorte 101 ° 4 Nom
Septembris mandavit.
Wigfrido Virdunensi, Gerhardo Tullensi ponlifici-

et toti 1006 1TKM EPITAPIIHM.

bus anno 972; haec quidem in magnae
martyris sanctae Luciae Syracusanaa, Non est dampnosa morsjusti, set preciosa,
orbi vulgatae
aulem in sanclorum aaque mundo pervagatorum Antc Dci faciem semper habcndo tliem.
illa

marlyrum praesentia et honore Quo- Ipse diesplcnus, tuccnti sole serenus,

Proti ct Jacinli
rum corpora sacrosancla vera, utut tides Clirisli est, Est sine nocte dies et sine fine quies
Hacrequie lucisque lcvamine fretus.
ct non alia, opeipsorum augustorum ct domni tunc
lcetus,

temporis papae Johannis auctoritate in ipsis parti- Evrardus maneat, cernere quo vatcat

bus Italiae adeplus cum aliis pluribus sanclorum Regem regnantem, regnantum rcgna regentem,
martyrum corporibushuc felici omine Domino trans- D christum, quem coluit, vivere dum poiuU.

tulil auspicanle. Et sunt ipsae (963) dedicationis Is puer insiijnis viventem flore deccnnis,

kalenda; 8 Iduum Augusti, anno pontificatus ejus Ornans mundicia quceque sui studia,

nono. Transiit c mundo Septembrissole secundo.

quia varia Lector dic tandem Pace quieseat .'
amen..
19. Dcmorte Ercrardi
:
fratruelis sui. Sel
rorum mutatio non palitur csse diulinam laeticiam rn.M KIMTAIMIU M EJUSDEM COMITES EVBRARDI.

umbratilisprosperitatis, ei tam dedolenti non multo Clauditur hac tumba pridem sine fclle columba,

posl rcnovatum est vulnus acerbi doloris. Eral Infans Evrardus, nobjlis atque pius,
nempe ei fratruelis, dulccdo sui animi et imago pie- Sanguinemagnifici generosus Dcoderici
VARLE LECTIONES.
1000 toto c. 1001
codex non hic scd post conslructor distinijuit. 1. h. t. e. s. a. manu 2. addita.
1009 1IM0
p pio al i C. ita L. sorloc.
NOT/E.
(960)Spicis venlo agitsiis. Lbib. (962) Luttich.
(961) Virgilius. (963) Id est solemnes dies Leih.
721 VITA DEODERICI EPISCOPI METTENSIS. 722

Prcesulis, ex cujus fratrc fuit gcnitus. \ moria' gcnitoris nosiri, Ottonis videlicet augustissimi
Crastina Septembris lux his fuit ultima membris. imperatoris, primurn cedificare ccepit, ct mercatum,
Christe 10 " tuam requiem da sibi teque diem ! quem 7iostro licitu in loco qui Spinai dicitur primus
20 De iterata immunitate cecclesice sancti Vincentii. elcvavit, impcriali nostrce prceceptionis donatione et

Otto imperator sedatis cunctis motibus per Galliam, potentia conplrmarcmus, ct ut familiis ecclesioe sancti

Italiam versus arripuit viam (an. 980). Nec aberat Stephant prothomartyris Christi, cui ipse prcesidet,
a 'atere ipsius conscius omnium consiliorum et legem a prcedecessoribus, nostris, rcgibus scilicet et

particepsomnium negoliorum, episcoporum bonor, impcratoribus, illis concessam, auctoritate nostrce

Deodericus episcopus, quem utriusque dignitatis re- donationis noviter eis concederemus atquc conforta-
verentia majorem aut fequalem reddebat omnibus. remus. Cujus ptUtionem pro divino amore benigne
Set nulla terrarum longinquitas eum tam longe di- suscipientcs, prcefatum monasterium in honore sancti
sparabat, nulla viarum prolixitas adeo gravabat, Vincentii martyris consecratum sub nostraz tuitionis
nulla occupationum multiplicitas eum in tantum cmunitatem suscepimus, et omnia illuc ab eo vel ab

angebat, quin jugiter bene ethoneste consummando illis tradita, et adhuc ab aliquibus tradcnda, rcgia
ccenobio sancti Vincentii animum suum praesenta- ct imperiaU munificentia «c magnificcntia confirma-
ret, ct ut nulla alia cura acrior hac ipsum sollicita-
" mus et mercatus in prcedicto loco clevatus ut dein-
;

rct. Quapropter ei ad bonum scmper intenla non ceps absque hominum omnium controversia firmikr

sutticiebat, quod locum illum ct omnia illi delegata stet atquc maneat, imperiali potestatc prcecipimus ;

auctoritatc et benediclione Johannis papae olim fir- familiarumque prcefatce cccclcsix legcm, quam prae-

miter et legaliler municrat, set adhuc obviam ire scriptus Deodericus eplscopus eis concedendum a no-
injusticise pravorum, bona aliorum perpcram usur- bis pelivit, impcriali dono et muniminc illis dehinc
pantium omnimodis insistcbat. Unde modo addu- tcnendam concedimus atque confortamus mi Et . ut

ctus loci et lemporis oportunitalc (an. 981), illud hcec nostrcc donationis conccsio per futura temporum
1015
ipsum privilegium olim scriptum ct signatum a papa curricula a cunctis fidclibus firmior habeatur.hoc
Johanne operae pretium duxit iteranduua, Benedicti nostrce celsitudinis proeceptum inde conscriptum sigilli

eo lcmpore apostolicas vices agenlis aucloritate nostri impressinne signare jussimus, manuque propria
scriptum per manum Bonigonis notarii alque re- corroboravimus.
gion uii sancta^ Romanae secclesi?e, in mcnse Aprili Signum domni Ottonis inviclissimi imperatoris au-
indictione octava (964). gusti. (L. M.) Ilildiboldus episcopus cancellarius vice
21. De roborata immunitate actorum ejus. Ita Do- ^ Willigisi archicapellani rccognovi. Data 12 Kalend.
prudcns ante et retro ocula- ^ Julii,
J
mini servus fidelis et auno dominiccs incamalionis 883, indictione
tus, nc aliquo tcmporc fascinatio nugacilatis obscu- 11, anno regni invictissimi Ottonis 25 1015 imperii
rarct bona illius, prasago fulurorum spiritu duce- autem 15. Actum Mantuaifeliciter amen.
batur, ut quamdiu vila et oportunitas paticbatur, 22 De bona consummatione operum domini Deo-
apostolico ct imperiali suffragio domesticos fidei tu- clerici, ct obitus ejus. Vir itaque Domini Deodericus
taretur, ad quos maxime bonum pro remedio animse bonorum operum studiis adprime intentus et de ta-
su;c operabatur. Nec solam immunitatem
quassivit lento sibi crcdito pervigili cura sollicitus, coram
hujus loci, set et alia acta sua volens iu perpetuum Domino suo multiplicata pietatis opera reportare
rata licii, non distulit ca legali scripto conlirmare, studebat et familise sibi commissae cybum salula-
cdiclo imperialicorroborarcetanuliejusimprcssione rem, ut fidelis servus, suppeditare procurabat.
cor.signarc.Non pigeat igitur ipsam hinc insercre Priesul enim factus conplevit pracsulis actus,
cartam, operum pontiticis nostri et verborum noslro- Profuit ac ovibus, prsefuit ipse quibus.
rum lestem idoneam. Diligebat namqueeos, quos in aecclesiaslicis actio-
101 -\
Decrclum Ottonis secundi In nomine sanctce nibus fcrvenles esse eernebat, et ut studium persc-
d individuce Trinitatis Otlo dicina favente clementia verandi non poslponcrent, fructificanti doctrina
kmperalor augustus. Omnium fidelium nostrorum, u
D ammonebat. Neglegentiores autem, qui minusquam
praesentium scilicet atquc futuroium, patcat indu- debebant e\angelica:j actioni inlnerebant, juxla pra>
stria; quomodo fidelis noster Deodericus Meltensis ceplum doctoris gentium argucbat obsccrabat , ,

cecclesite vcnerabilis cpiscopus a nostro celsitudinc increnabat, ac ne morsibus invisibilium luporum

suppliciter petiit, ut monasterium sancti Yinccntii la?dercntur muro spiritalis defensionis munire non
foras muros civitatis sua, Metis vocatx
,013
, conslru- desistcbat. ln hoc vero perfectio actuum cjus lau-
ctum, quod ipse cum licentia et conscnsu bcatce me- dabilis cxtitit, quia, quod sagacitate et affluentia

VARLE LECTIONES.
1011
Cristec. 1012
SECRETI l .
,013vocata c. ,ou hic et supra couflrmamns et confirmaremus intel-
Ugendumest ,013
iirm o c. »° l »
intelligendum XXIII. imperii XVI. sed reliqua hujus temporis diplo-
mata eodem vitio laborant.
NOT i:

(964] Anno 981 indiclio nona currebal aita 98I fuisse imperaloris lunc slalio Romae indicat.
723 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. m
doctrinae cdocuit, exemplis et honestato moruni dc- A bium, scilicet ad praeclarum devotionis su<e testi-
monstravit. Egenlibus ct orphanis misericordiae vi- monium, sepultus cst ibi cum honorc, qualis de-
seera aperuit, tribulatis consolationis dulcedinem cobat tanti nominis pontificem. Opus autcm ipsum
exibuit, hospitibus pia? humanitatis bonoticia non imperfectum rcliquit, sumptus tamen et impensas
dencgavit. Numquam eum ab jure ad injusticiam ad ejus consummationcm sufficienter delegarc non
quisquam detraxit; sot provincialium substantias praetermisit. Transiit autem anno Domini 983 966),
aliquando privatis rapinis, aliquando publicis vec- indiclione 11, cpacta 15, concurrente 7, 7 Idus
tigalibus pcssundari, non aliter, quam qui patie- Septembris, 6 feria, anno 1 rogni Ottonis tercii.

bantur, indoluit. Principibus vcrilatis verba non ta- Quo etiam mensis'die recolebatur anniversarius de-
pupillo et viduas justiciae censuram non positionis matris ipsius Amalradae ,on Pater
cuit, . vero
abscondit. In corde illius humililas, in ore perfecta ipsius Everardus Kalendis Maii aseculo excessit.
morigcrata hylaritas, in opere 1018
sagacitas, in vultu EPITAPHIUM .

praecipna erat caritas. Portus et arasuis, totus in- Hic Deodericus, generoso sanguine natus
cumbcbat secclesiasticis incrementis. Denique ut Regum progenie, nomcn habens celebre,
mcmoria ejus aoterna esset, et studium vitae ejus Coesaris Ottonis tetigit quem linea carnis,
in domo Domini ut palma florescens, sicut cedrus " Cujin consiliis jura dedit populis.
de Lybano, multiplicaretur, recclesiarum sedulus Luxit cnim mundo, ceu sydus lumine pleno,
constructor extitit, et ut superioris stili narrat hy- Actibus cximiis, moribus egregiis.
storia, tomporalibus bonis et sanctorum reliquiis, Unde Mettensem meruit conscendere sedem,
sicut hodie est cerncre, perornator earum inde- Quam rexit digno prcesulis offtcio.

fessus cnituit. virum merito memorabilem, qui Aulam hanc ccelesli struxit pro munere regi,
humanum favorem velut umbram pretcreuntem Rebus quam miris compsitet innumeris.
floccipendens, postposuit amicitias filiorum homi- Idibus ebdenis Scptembris jam revolutis
num ct sibi vindicavit gratiam supernorum ci- Decessus sorte, clauditur hac silice.

vium ! Revera cum intcr aulicos et imperii consi- 23. De dedicatione ecclesice sancti Vincentii.
liarios primus haberctur, et ncgotia regni sapienliae Jam vero quia de vita excellentissimi prsesulis re-
ac dispositioni cjus crederentur, nolebat tamen se- lationcm explevimus, operam dare curamus ut
cularibus se inplicare negotiis sicut fecerat eatcnus, diem dedicationis ecclesise sancli Vincenlii ante
ut posset Deo militare liberius ; set solus habitans posterum oculos relinquamus. Post decessum deni-
secum exercebatur et scobebat (965) spiritum suum. ^ que ipsius pontificis, per successiones plurimorum
Evomens crgo ab animo omnem curialis anxictalis abbatum eidem loco praesidenlium, opus, quod
nauscam, in qua multiplex molcslia omnem ali- remanserat imperfcctum, tandem lempore domni
quando excludit modestiam, in qua quisquc polest Hcriberti venerabilis vitee abbatis est consummatum
illam volubilcm fortume inspicere rotam, tolum se [an. 1030:. Qui intcr caetera quse studiose et reli-

ab activa ad vilam transtulit contcmplativam. Et giose effecit, aecclesiam ipsam a domno Deoderico
monitus divina inspiratione, immincrc sibi diem juniore dedicari consliluit. Quam libcrali omnium
sui obitus, agebat pro omnibus vitae excessibus di- rcrum apparatu, quam pio dcvotionis affeclu, quam
gnos pcenitentice fructus, festinans ascribi ccelestis frequenti omniumconcursu,quanto studio celebrata

curia* dignitatibus. Ponebat siquidcm antc oculos sit hujus dodicationis heticia, adhuc quasi recenti
mentis id quod in etordio inthronizationis ejus do- oorum qui intcrfuerunt haeret in memoria. Consc-
scripsimus, litteram videlicet sui nominis inter no- cratum cst igitur primum ct principale altare in ho-

mina Meltensium pontilicum argcnteo colore ccelitus norc sancti Vincentii martyris ct levitae, sccundum
praelitulatam, pro qua promiserat se tanta bona in in honorc sancti Benedicti abbalis, Forlunati et El-
e|)iscopatu facturum, quod ipsa argcntoa lillera, pidii cpiscoporum et confessorum Gregorii papas et
Dco favcnte, Iransformarotnr aurum. Ncc fefellit in
U confessoris; lercinm in houorergloriosissima et vi-

cum animus. Nam bonae voluntati bonoruni o])onim ctoriosissimae crucis domini nostri Jesn Chnsti, et

addcns ineromcnlum, mcmorabili justoquc fme bo- Johannis baptistae. Quintiani presbyteri ei martyris,

Remigii episcopi et confessoris. Celebrata ost haec

nse vitae confirmavit initium.

Sic bonus athlcta Domini super alria laeta dedicatioi Idus Maii, anno millcsimo trigcsimo do-
Florens perfecte, dum curat vivcre recte, minicae incarnationis, indictione 13, epacta 1 1, anno
Cursum complovil, posl lnoc in paco quievit. 7 iniperii Conradi, pontificalusvero domni Deoderici
Qui subtractus ab bac instabili vita an. 984, Sept. junioris 25. Porro altaro sancli Potri, ut tradiluni

7), et ut credimus susceptus in ccelesti curia, quam esl oobis amajoribus, dedicatum csi ab Egberto ar-
carus fuerit civitati, inaestimabili moerore funeris po- chiepiscopo Treverensi in honore ejusdem sancti

tuit aestimari. Delatusergoad Bancti Vincentii ca;no- Petri apostoli, et Feliciani cpiscopi ot martyris 3

VARI.E LECTIONES.
i " ita codex. I0IH
EPITAPIII M c.
\ul.K.
968 /. r. x-opo mundabat, 966) Deodericum a. 984 obiisse constat.
725 VITA SANCTl SIGEBERTI REGIS.

Non Februarii, Ihec de dcdicationc ista dixisse suf- A omni malo defendat, ac preces omnium fidclium
ficiant; verum fidelis lcctor finem lectionis hac semper exaudiat, qui per secula cuncla vivit ct re-
precc concludat, ut dominus Deus istum locum vi- gnat. Amen.
sitet ct benedicat, fratres in eo commorantes, ab

RHYTHMI IN HONOREM DEODERICI EPISCOPI.

Deodericus sanguine, moribus Per hunc placebat qui placcbat;

Claris profecto clarior
A rege clarebat secundus,
Vix aliqui sub eo secundus.
Hic consobrinus caesaris inclity
Hserebat illi militise et
Regni ferens partes secundas,
Csesaris alleviansque curas
Regni per illum cuncta negotia,
Et jura stabant ecclesiastica.
Miles, senatus, regis aula
Suspiciebat ad ejus ora.
omnibus, Hoc sine vix aliquis valebat.
Hac prsemincntem magnificentia,
Omnes honorant munificentia,
Facti per illum gratiosi,
domi, Ut sua vola queant mereri.
Qui non avare sed cupidus pie
Hoc cxigcbat quod foret utilc,
Nolaque culpae quod careret,
Quod sibi spcm venia3 pararct.
Nam vestra sancli corpora martyres
Quserebat hujussancta viri fides,

Rex Otthoclavo dum modcraminis Translata qualicumque cura,

Res fluctuantes Italiae nimis Ut reverenter haberet illa.

Perjura tranquillarc pacis Gaudebat hoc urbs Metis episcopo.

Temptat ubique, malis rcmotis, Fidens in ejus prasidio duplo,
Et bic erat, hic multus et intimus, Pollens per ejus sanctitalcm,
Ad os,ad aures, corquoquecsesaris; Tulaque per generositatem.

VITA SANCTI SIGEBERTI REGIS

AUCTORE SIGEBERTO GEMBLACENSl.

(Vide Patrologice, tom. LXXXVH, col. 303, in Sigeberto rcgc.)

VITA BREVIOR S. SIGERERTI

AB EODEM SIGEBERTO SCRIPTA
(Duchesne, Historice Francorum Scriptores, II.)

Oma de VitaSigeberti, Francorum regis, quperitis, C reliquiisTrojanorum ad cxtcras nationcs se contu-

quayjue dc eo, vel de ordinatione rcgni in liisloriis, lerunt. ^Eneam quidem ad Italiam venisse, et Ro-
vel dc sancta: rcligionis propagatione in sanctorum mani impcrii fundamenta jccisse etiam a scholaribus
lcgimus gcstis, inde collccta cxpediam paucis. Et cantatur. At duodecim millia Trojanorum, qui An-
quia tres hujus nominis regcs Francorum fuisse tenorem secuti sunt, Scythire rcgiones pcrvagati,
scimus nobilitatis ejus antiquilatcm repctam altius, circa Meothidas paludes consederunt, et ab Ante-
ut quis fuerit primus rex Sigibcrtus, quis secundus, nore Antenorida; vocati sunt. Hinc et in Virgilio

quis istc, de quo nunc agitur, tcrtius, vobis patefiat lcgitur.

clarius: et simul cunctis palam unde gens fiat Antcnor potuit mediis clapsus Achivis,
Francorum nomen vel priginem trahat, et unde et Illyricos penctrare sinus, atque intima tutus

quando Gallias invaserit, quas per annos jam fcrmc Begna Liburnorum, et fontem superari Timavi.
sexcentos tenait, et adhuc tcnens potcntcr regil ct Quorum posleri condita civitatc mctropoli sui
fclicilcr. regni, quam Sicambriam oominaverunt, a qaa etiam
Postquam Graeci nobilem Phrygiae nrbem c\crtc- i|i<i Sicambri deuominati sunt, in gcntcm magnam
runt, .Eneas el Anlenor aobiles Trojanorum, cum coaluerunt, ct scmper suse ^entis rcgcm habenlcs
 7-27 Sl-GEBERTl GEMBLACENSIS. m
nunquam alicujus gentis jugo subjici passi sunt, J^ cum amores superduccbal. Et quamvis adeo deditus,
sed vicinis scmper gentibus terrori fucrunl. Sed esset carnali commcrcio, nullam tamen spcm pro-
cum, sic dispensantc Deo, univcrsus orbis imperio pagaruhe posteritatis habebat, ex nulla tot uxoruni
Romano subactus est, et deseriptione facta sub filio suscepto. Permaxime ergo dolebat, quia se Dei
ccnsu redactus, etiam ipsi Romanorum tributarii offensam incurrisse sentiebat, pryeserlim quod ex
factiRomanorum tamen provincias crebris incursi- regio patrum suorum semine nulluni superesse
bus infestabant, et nomen suum longe lateque pro- scicbat praeter se, et fratrcm suum Charibertum.
palabant. Ab excidio Trojse usque ad hsec tempora Qui Charibertus propter simplicitatem nimiam mi-
Valentiniani imperatoris res Francorum ita se ha- nus idoneus erat ad regni gubernaculum. Scd
bucrunt. quamvis dcsperaret de prolis posteritatc, non tamen
Valentiniano imperanle, quoscilicct tempore san- dcsperans de Dei miscratione, pra?cordialiter eum
ctus Martinus Turonum episcopus per Gallias cla- dcprecabalur ut sibi ex ejus nutu filius daretur, qui
rebat sanctitate et miraculis, cum qusedam Scythhe sibi in rcgimine regni subrogaretur. Justus et pius
gens, qui dicuntur Alani, contra Romanos rebellas- Dominus, qui hominum erratibus ad iram attralii-

sent, eosque Romani propter inacccssabilesJIeothis ,, 'ur, precibus etiam humilium ad miscricordiam re-
fluminis paludes vincere non possent, Romani pa- ducilur. Rex siquidem Dagobcrtus dum circuirct
ctum proposuerunt, ut si qui eos vincercnt a tri- Austrasiam nono anno regni sui, puellam quamdam
butis decem annis liberi essent. Sicambri, quorum Ragnetrudem nomine, vultus elegantia laudabilem,
tunc temporis rex erat Priamus. Alanos vicerunt, gcnere etiam inter Austrasios non ignobilem, cum
ct ob hoc a Valentiniano imperalore honore et mu- regii cultus honore uxorem sibi junxit Qupc Deo ita

nere digni habiti, ab eo lingua Graeca Franci, id est volente eodcm anno ei filium genuit, quem sacro
feroces appellali sunt. Post annos decem cum exi- fonte regcneratum Sigcbcrium nominavit.
gcntibus Romanis tributa solvere nollent, et insu- Peracto aliquantotempore rex Dagoberlus cum
per audacter rebellarent, Valentinianus eos be lo omni exercitu suo magno
tripudians gaudio anno
viclos contrivit, ct rcgem eorum Priamum peremit. regni sui xi Mettim adiil, ibique procerum cl pon-
Post Priamum filio ejus Marcomiro regnante, tificum conventum adcsse jussit, eorumque consi-

Franci Sicambria egrcssi in Thoringia Germanorum lio et conscnsu filium suum Sigibertmn in regnum
provincia conscderunt Post Marcomirum lilius ejus Auslrasiorum sublimavit, sedemque regni Mettis
Faramundus fuit, rex crinitus, a quo Franci crini- habcre permisit, partem eliam thesauroruni suffi-

los reges habere eoeperunt. Post qucm Claudius fi- , cientem tradidit. Post annum nascitur regi Dago
J
iius ejus regnans Francis a Thoringia advcctis berto tilius, qui Clodoveus est nuncupatus. Qui
Gallias invasit, ct capta urbe Tornaco Camcracum itcrum cunetis primalibus Austrasia? et Neustrise in

usque progressus multos Romanorum in Galliis per- gencrali conventu congregatis, iteruin divisionem
emit. Gallhe siquidem a tempore Julii Ca-saris, rcgni inter duos filios ordinavit, eorum consiho ct

quieas dccennali bellodomuit, sub imperio Romano assen.su confirmavit, dalis ct acceplis invieem
erant, et ab cis principes recipiebartt. Sed omni pactis et sacramentis, ut scilicet determinato ulrius-

auxilio destitutse, Wandalis ct Golhis, ca'lerisque que regni certo limite, Sigibertus rcgnaret super
nationibus barbaris exposilae direplioni patebant. Austrasiam, Clodoveus vero regeret Neustriam.
Post Clodium Mcrovecus filius ejus regnavil, qui Eam partem Franche qua; spcctat ad meridiem et

quia satis utilis fuit Francos a se Merovingos deno- orientem vocabant Austrasiam, eam qu;e vcrgit

minavit. Hujus tempore Altila rcx Ilunnorum ut ad aquilonem et occidcntcm vocabaut Neu-
fera tcmpcslas ab Aquilone irrucns lolas Gallias striam.
inundavit, et Metis, Trevcris. Tungris, Remis, et Rcx Dagobertus, lam juste ct tam prudenter re-
omncs penc urbes, castra vel oppida, usque Aure- gno utroque ordinalo, ne aliquando aliquo modo
lianis, diro excidio exterminavil. Sed tandem ab I) vel fralres inler se tralerno odio dissiderent, vel

Ethio Romanoruin duce, eisque auxiliantibus Fran- regnum in se ip^o divisum civilis belli desolarelur
cis, bello victus repalriavit. Anno post mortem san- scandalo, anno regni sui xvn mortuus, cl Parisius

cti Martini uv faclum hoc excidium Gallicarum in basilica Sancti Dionisii sepultus, regnum dimisit
urbium, Merovechi anno quinto. ab extcris pacatum genlibus, ct in nullodiminutum
h est kic folium in cod. ms. a suis finibus. Post cujus obiluin duo reges et fra-
Nam quamvis Dagobertus rex essel egregiusbel- tres Sigibertus et Clodoveus se quisque in regno
lator, sacerdotum Dei «'t Ecclesiarum pius amator, suo agebanl prudenter, et inter suos valebanl po-
pauperum Christi largus sublevator, et multarum tenter. Interea Pipinus major domus [ex hac luce
arlium bonoruin exsecutor, lanieu carnalis Inoonti- esl subtractus, qui ipsum Sigibertum paterne nu-
nentise morbo nimis taborabat, et indc chritudin; Irieral a puero, et validd sui auxilii sustentaverat
nominis foedam infamiae notam contraxcrat, ei
sui brachio. Hic omnimodis regqo utilis, gonere. po-
quod gravius erat Rc^is csgnm iram conlra se ac- Lentia, prudentia, el fortitudine superomnes nomi-
ccnderal. Reginas enim su^s fictis ex cauais alias nabilis, Grimoardum Glium Buum rerum suarum
pro aliis repudiabat, ipsia quoque desponsatis pelli- lueredcm fecil: duas quO(|ue lilias suas Gertrudcm
 729 VITA S. MACLOVIl. 730

et Beggam ad laudem et gloriam generis sui post \ seminarent spirilualia. Inter quae cminent in nostra
se reliquit quarum una Gertrudis, Christo quam
:
vicinia Stabulaus, ct Malmundarium, coenobia infra

sponso carnali malens nubere, sancta? rcligionis silvam Ardennam sita, quse idem rex a se coope-
proposito inserviens; in Nivalensi coenobio, a sua rante sibi majore domus Grimoaldo constructa,
matre fundato, spiritualem prolcrn adhuc non desi- S. Remaclo Tungrensi episcopo tradit ordinanda.
nitDeo gignere. Soror ejus Begga, nupta Ansigiso, Expletis autom ailatis suae annis xxxi, regni autem

sancti Arnulfi Mottensis episcopi filio, regiae digni- xxviii, anno ab Incarnalione Domini 642 a transitu
tntis decus, quod peditus disperserat per regum S. Martini anno ccxlki, Rex terribilis apud omnes
Francorum inauditam desidiam, per suam reparavit reges terrae, qui aufert spiiitum principum, in flore
prosapiam. Ipsa siquidem genuil Pipinum, Pipinus juvenilis aetatis eum acerba morte rapuit de pra3-
Carolum, qui Tiulotes, id est Martellus, est agno- senti sa:culo nequam, et in ccelosti curia ei contulit
primum regem, Pipinus
minatus, Carolus Pipinum ver;e dignitatis gloriam. Obiit Kalondis Fcbruarii, et
Carolum, cognomenlo Maguum, Francorum regcm sepultus est in urbe Mctlis, qua? rogni sui sedes
et imperatorem Romanorum, qui eo honoris et fuerat, in basilica quam ad laudcm et gloriam Dei
potcnti* processit, ut nullus de regibus Francorum p jn honore sancti Martini gloriosi confessoris regia
vel ante eum vcl post eum comparari potue- liberalitate construxerat, qu« sita est ad radices
rit. montis, qui plurimus imminet urbi, adversisquc
Grimoaldus pro patre suo Pipino constitutus ma- aspectat desuper arces.
jor domus potenter in aula Sigiberli regis principa- quam multos saepe ambitio decepit ! o quam
batur, et domi militipeque rcgnum viriliter tutaba- uiultos perfidos divina pessum dedit!
ultio saepe
tur. Quia vero Sigibertus rex Grimoaldum majorem Mortuo Sigibcrto rege, Grimoaldus major domus
domus sibi in omnibus fidelem, morigerumetcoope- Dagoberlum tilium ejus suaa fidei commendatum, ut

ratorem ealenus erat expertus, filium ejus Chil- Austrasiorum potiretur regno, lonsoravit in cleri-
debcrtum regni Austrasiorum hreredem delege- cum, consilio Didonis Piclaviensis episcopi, qui fuit

rat, hoc tamen proposilo condilionis tenore siipsnm avunculus sancli marlyris Leodcgarii, etper manum
contingeret sine liberis obire. Rex quidem, utpotc ipsius Didonis insontem puerulum in Scoliam di-
futurorum ncscius, quod tunc sibi videbatur ex rcxit cxsilio irrevocabili. Filium vcro suum Childe-
lemporis convcnienlia fecit; postca vero filium ge- bcrlum Austrasiorum regno constiluit regcm. Franci,
nuit, quem nomine patris sui Dagobertum vocavit. &'gre ferenles perfidiam Grimoaldi, captum cum de-
Et priori lestamento ad irritum tracto, liunc nu- C stinant Parisius ad judicium rcgis Clodovei, qui fuit
triendum commisit majori domus Grimoaldo, ul frater Sigiberti. Quem Clodoveus vinculatum car-

ejus potenlia conlra omnes tutus sublimaretur in ceri mancipavit, ct crudeliter, ut dignus erat, usque
Austrasiorum regno. Ipse autem Sigibertus duode- ad mortem tormcntavit. Auslrasii Hildricum filium
cim monasteria in diversis regni sui partibus pedi- Clodovci assumunt, et in regno Austrasiorum, quod
ficavit, eisque cx suis reditibus rogia liberalitate ne- Sigibertus patruus ejus tenuerat, regem conslituunt.
cessaria suppeditavit : ut illic sub apostolicse vilae Hic est Hildricus rex, ad cujus tcmpus fuit sanctus
regula viventes, dum sua meterent carnalia, sibi Lamberlus martyr et episcopus. . .

VITA S. MACLOVII SIVE MACHUTII

EPISCOPI ET CONFESSORIS

AUCTORE SIGEBERTO GEMBLACENSI

(Apud Surium, Acta, Sanctorum, Nov. dic xv.)

EPISTOLA ALTTORIS. D rato quia non omnino perdit ;estimationem pretii

AD THIETMARLM ABBATEM GEMBLACENSEM. pretiosum metallum, quamvis jaceai rudere terne
Vita piissimi confcssoris Christi Maclovii, qui infossum, vcl scabredine rubigenis decoloralum :

eliam Macliutes dictus est, diiigentcr, quantum ad .

placuit, vencrabilis Patcr Tictmare, tua? paternitati,
veritatem historhe, antiquorum stylo erat cxarata : ut juberes mea; pusillitali, ut, inspecto historine
scd quia minus ordinate digesta, minus cOmposite. textu, el pro posse eraso viiiorum contraclu, melio-
descripta, ad luec barbarismis et soloccismis nimis rarem illam quantulocunque sermonis cultu. Ego
crat 1'ont'usa, longo oblivionis et negligentiai situ qui jussioni contravenire non debui, opus injunctum
adeo latebat obducta, ut quasi nullius auribus digna, exsecutus sum, non quidem ut volui, sed quomodo
jain ab hominuin rcccsscrit memoria. Sed, conside- pro ingcnii tenuitate valui. More cnim ruslicani fa-
731 SlGEBERTl GEMBLACENSIS. 73-2

bri opus injunctum aggressus sum: qui follibus 4 quae i»imica est adima.-, reprimitur, in cujus medi-
sufflando. ct malleis tundendo, elicit scoriam de rudi tatione Deus agnoscitur, in cujus cxsecutionc vita

massa preliosi metalli, ut paratior reddatur operosi aeterna acquiritur. Appetebat scicntiam quse per
artificis manui, ostendendo aliis splendorem mate- charitatis humilitatem a>dificat : refugiebat illam

riei : ut, si quis vclit exercere vimsui artificii, inve- quae per vanitatis elationem inflat. Incipiens etiam
niat materiam paratatn suo usui. Ergo quod facile corpus suum castigare, et illud in scrvitulem spiri-
factu vidctur, taciam, nimirum ut superflua de- tus redigere (I Cor. vnil, assuesccbat simplici viclu

mam viiiosa corrigam, confusa ordini reddam, a et veslitu contentus csse, vilipendcns corporis fri-

vcritate tamen historiae nullo modo recedam, ut gora, indignum duccns distendi ciborum copia, ne
nihilenovi fecisse videar, cum vetustantum limando aliquo modo dominarctur animse suaj per indulgen-

et fricando rcnovasse videar. tiam corporalis necessitalis carnis pctulantia. Idco

PROLOGUS. cxceptis his quas expetebat simplex necessitas na-

Pra?conia sanctorum, quae valde sunt in oculis turse rcliqua omnia expendebat in opera eleemo-
Domini prctiosa, nullatenus sunt reticenda, verum synse.

omni memorite tradenda. Nihilominus credcndum CAPLT III.

est, omnipotentis Dei virtute facta esse sanctorum Deus ergo, qui servoset prophetas suosaliquando
miracula pro felici eorum vita, prius cordibus eo- etiam in ipso matris utcro novit sanctificare [Jer.

rum coelesti munificcnlia indita. Ergo primum in- i), non distulit servum suum in primaeva aetalula

daganda est amicorum Christi vita, ut, dum cam sua virtutibus et signis mirificare (Luc. \), qui jam
studemus imitari, proticiat nobis virlutes eorum in ipsa infantilis aetatis simpiicitate non destitit per
mirari. Siquidcm nihil nos juvat stuperc miracula, bonam intentionem seipsum ad serviendum Deo
sine felicis vitae imilatione proficua. Jam nunc bcati prreparare. Dum quodam die cum coaevis sibi pueris

viri vita ad medium deducatur, ut, dum ejus merita ludendi gratia proccssissct ad litlus maris, aliis in

rccolendo ad cjus imitationem animamur, inlerces- otioso ludendi ncgotio intenlis, hic humi rcclinato
sionis gratiam in oportunitatibus habere merea- capite, somno coepit indulgere. Cum subito inun-
mur. dando redeuntis maris aestu adveniente, quod se-
CAPLT PRIMUM. cundum lunae cursum in mari Brilannise fieri est

Sanclus igitur Maclovius nobililalc parentum apud solemne, reliqui pueri fuga consulunt vitae sua?,

homincs sajculi intcrsuos non mediocritcr inclytus, illum dormicntem in tanto periculo nos occurrcntcs
citra oram Britannici maris fuit editus. Pater ejus, p excilarc Sed puero ad salutem multorum nato, non
Guent nomine, comes fuit, qui urbis Gin.icastrum longe abfuit [abstitit] Dei proteclio, procurata ma-
Malrem ipsiusDarual appel-
vocatae, conditor exstilit. gno rcrum miraculo. Nam, cum undique aqua; cir-
latam acccpimus. Et quia in omni rcrum evcntu cumfluerent, ct unda) undis supcrvenientes cum fer-
nunquam abest Dci dispensatio, patuit etiam in hu- vore tumcndo circumstrcpcrent, el lamen circum-
jus sancti viri nativitatis cxordio. Natus cst enim ducto undique circulo, locum in quo puer jacebat
in dic sancto, quo omnis mundus Paschalis solem- attingere non auderent, omnipotcntia Dci fecit illic
nitatis celcbrabat gaudia: ut in die, quam fecit Do- insulamexcrcsccre, quas usque ad summum aequoris
minus ut exsultemus el helemur in ea, ctiam hoc porrecta sui altitudine, futurum Christi antislitem
gaudii mortalibus adderet divinae pictatis gralia. In cruit a morlis discriminc. Tam vero inopinato in
hujus quippe articulo diei nali sunt in ipsa vicinia oculis omnium apparente miraculo, opcra parentum
cliam alii triginta tres pueri. Quod quia crcditum cs' suorum citius procurato navigio, cductus est pla-
dispcnsativa Dci ordinatione factum, placuit paren- Deo puer dc maris periculo. Ne autcm un-
citus
tibus omnium, ut qui nascendo sortiti fucrant unius quam a mcmoria cxcideret hujus facti novitas, ct
contemporalilatis cxordium, unum in Chiisto tcnc- ut pcr hoc magis claresceret beati viri sanctitas,
rent vivendi conlubcrnium. Nam omncs simul ciun I) eamdom insulam usque in hodiernum dicm perma-
S. Maclovio scholaribus studiis eruditi, omnes simul nere fecil Divinitas, et, ut credimus, usque iu finem
divime scrvituti sunt mancipati. lianc |)ro testimonio habcbit postcrilas.
CAPUT II. CAPUT IV.
Bonie ilaquc indolis puero clccto a Dco ab beati- Post, ssnctus Maclovius de adulta infantia trans-
tudinis opera cxsequendo, jam tunc divinitus inspi- iens in pueriliam, quanto ampliorcm divinae inspi-
rabatur, quod ait sancta Scriptura: « Ex studiis rationis ciun cremento BBlatis hauriebal gratiam,
suis cognoscilur puer, si munda sint opera ejus laino avidius atque inslantius cor suum praeparabat
(Prov. xx ;
: » et: Beatus qui portaverit jugum ab ad appetendam angelicae vitse sanclimoniam. Sciens-
adolesoenlia sua [Thren. m). » Ab ipsis enim in- que cx orc Domini beatitudinem videndi Deum
fantiae annis occupationi Bsecularis vanitatis abre- promissam esse mundis corde [Matth v), ab ipsis
nuntiavit, et libertati divinae servitulia se Bociavil. pueritiae radimentis sc devovil operibus munditiae.
Qui, ut pleniua baberet scientiajn doctrinae el cogni- Volens enim placere Deo corpore et spiritu, eiigil
tionem Dei, arctibus se add&(i) Banctarum Scriptu- (iiiiniin setalem suam agere in virginitatis ccelibatu.
arum crudilioui; in cujus rci inlcnlionr oliosilas, Sicul cnmi testa rcccns, quo scincl cst iinbula, diu
 ,33 MTA S. MACLOVll. 734

servat odorem : ita et ei utile visum est, rude vas A redutto fune temperuntiaB, semper mediam virtutum
corporis sui aptare quamprimum ad sanctificatio- viam in omnibus tenuerit, satis ex hoc patuit, quia
nem et honorem, ne corumperetur per carnalis ad summum sanctimonia; culmen feliciler pervenit.
desiderii passionem. Quod ut liberius et perfectius Cujus vita? rectitudine omnis populus ad meliora-
possetexsequi.per parentum devotionem etpropriam tionem morum non parum direclus, et miraculorum
voluntatem assumpsit habitum ordinis monastici. ejus gloria nimis jucundatus, promoveri eum fecit

Dbi posilus sub regularis disciplinae custodia, quam ad ordinem episcopatus, ut uberius sanctiticari ejus
strenuum et prompium se exhibuerit pra* casteris bencdictionibus mererentur.
in obedienlia, saltem ex hoc probari poterit, quod CAPUT VI.
invidia coaequalium suorum carere non potuit: quae Fama, quae facta et infecta, solet loqui, refercbat

semper ex aliorum profectu et gloria nascens, in se- esse quamdam insulam in mari, quae praaler caetera

ipsa contabescit. Paticbaturenim inter cooevossuos, felicitatis suae commoda, quibus prae caetcris terris
quod Joseph olim passus cst inler fratres suos Jo- et insutis cclebratur abundare, hoc miraculo di-
sepli polymita lunica a palre donalus (Gen. xxxvn), gnum dicebatur habcrc insigne, quod cccli cives in
et ab eo plus cunctis fratribus amalus, quia fratrum ea ferebantur habilare. Super hoc si rei considere-
vitia carpebat, invidiam sibi conflaverat. Hic etiam, ** tur verilas, ex eo illis insulanis hsec vivendi imputa-
quia talarem perfectionis tunicam, et virtutum co- batur felicitas, qui apud eos in nullo exorbitabat
'ore.variatam a Dco mcruit, eequalium suorum in- moralis rectiludinis probitas , imo in omnibus
vidiam effugere non potuit. Mos est ordinis illius, potenter regnabat naturalis legis sanclilas. Dele-
pucros fuerre hebdomadatim luccrnam cum luce ante ctalusergo vir beatus tam favorabili nuntio, tolus
psedagogum suum, quando nocturno temporeinlrant ad requirendam tam laudabilcm insulam animo fc-
vel exeunt oratorium. Adveniente ergo hebdomada rebatur. Quia enim hujus convcrsatio jam in coelis
felicispueri, compares cjus exstinxerunt ignem, quo erat, et eum inter mundi scandala commorantem,

debebat luecrna accendi: optantcs, ut saltem pro injustitia humanae multiplicitas otfendebat, saltem

hac offensa sufferret verbera magislri. Quid ageret illic vitam desiderabat agere, ubi justiliae vesligia
simplicitas pueri ? Ad officinam, ubi cx annonis aqua remansisse audiebat. Ad hoc eum etiam magistri
infusis atquc decoctis conficiebatur cerevisia, cu- sui ct abbatis Brandani exemplum animabat, cujus
currit, et ignem sibi dari a minislro peliit. Sed nec tola intentioad feliccm insulam qurerendam non
in crudo rustici pcclore diabolicae invidise malitia minus flagrabat: quippequi hujus novae pcregrina-
defuit. Aspernalus enim supplicis pueri humilitatem, lionis incenlor existebat et auctor, ut scriptura vitae
negavit porrigcre ignis fomitem. Ille augustiatus e J us demonstrat. Quam si quis desiderat legere,
praetimore magistri, camino ardentes im-
prunas a quid de ea astimare dcbcat, sapientium ediscat
posuit vesli, et ad lucernam accendendam recurre- dulcem patriae amorem,
judicio. Posthabentes igitur
bat gressu celeri. Sed inveniens eam jam accensam assumunt incerlum oplataj peregrinationis laborem.
divinitus, prunas excussit vestibus, quae tamen il- Hanc viam insislcre, utrum persuaserit sola quae-
Lsesae omnibus apparuerunt. Paedagogus geminato rcnda5 felicis habitalionis voluntas,an aliqua ex
miraculo stupefaetus, alumni se provoluit genibus. parte subrepserit animis corum humanaa curiosi-
Et deinceps debitae veneralioni habitus, cum omnes tatis voluptas,nonhabet discutere nostra temeritas.
anleirct gloria, tamen charus crat omnibus. Hanc tamen viam Deo non displicuisse, per hoc
CAPUT V. satis intelligimus, quia eliam hoc peregrinationis
Vir sanctus, quia Christi saccrdos erat futurus, lempore hunc servum suum non destitit miris de-
et caput et caudam hostiae in sacrificium Dei offerri corare miraculis.
debcrc sciebat, dc die in dicm de virtute in virtutcm CAPUT VII.

proficiebat, et per scalam bonorum operum grada- Paschalis solemnilalis mundus agebat latitiam,

tim ad summum perfectionis scandere laborabat. n quando solel sancta Ecclesia celcbrius rccolcre no
Quicquid cnim in -tenera aetate Dco fideliter vovil, strae rcdempaonis nicmoriam, qiue his diebus com-

id opportuno tempore sinceriter solvit. Ante omnia pleta est per passionem et resurrectionem Domini-
castitatis puritati operam dedit, sciens quia nisi cam. Cum caeteri inde se agerent festivius, S. Ma-
sinccrum vas quodcunque infunditur, acces-
fuerit, clovius se agcbat devotius, vacans psalmis, hymnis
sit. Habens ergo prsecinctos lumbos hac virtute et orationibus, utpote qui debebat Deum interpel-

caslilatis, etiam lucernam ardenlem tenebat in ma- lare non solum pro suis, sed etiam pro populi cx-
nibus suis, eum per bona opera lucisexempla mon- cessibus. Volens ergo celebrare solcmnia missarum,
slrabat proximis. Ila fideliter et prudenter geminans cum non haberet locum ad id idoncum (quippe
a Deo sibi credita talenta intelleclus et operationis qui circumferens visum, quantum permitlebat ho-
(Luc. xu), quoscunque potuit verbo etexemplo alli- rizon nihil videbat, nisi superius ccelum, et infe-
cere ad propositum sanctae convcrsationis, parti- rius liquorcm aquarum) toto corde convcrsus ad
cipcs et socios sibi conscivil adscandedum iter per- Deum, orabat obnixius ab eo oflerri sibi locuin
feclionis. Jam vero quam ci frugalitas amica fuerit, aplum. Exaudibilis auris Dei omnipotentis aflluil

quam ei parcimonia placuerit, quomodo utrinque pra sto orationi

i
utilia petentis: et qui olim pericli-
 :

735 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 736

tanti Jona? certum ad salvationem ejus praeparavit
A vit baptismi sacramentis, et munivit viatico Domi
(Jonce n), hic eliam modo balaenam praesto adesse nici corporis et sanguinis. Supervixit autem quin-
fecit. Cui tanta corporis vastitas erat, ut rupes esse decim diebus, et a morte animae crutus, morti cor-
ab liominibus putaretur: porro eam tanta substra- porali est redditus, ct in eodem tumulo repositus,
verat immobilitas, ut insula stabilis essc crederetur. omnium
in generali regeneratione resurrecturus cum
Sacramentorum ergo ordine a sacerdote solemniter Christo felicius. Haec sunt, bone Jesu, mirifica tuae
celebrato, et viatico Dominicae Eucharistiaeomnibus divinitatis opera: haec sunt magnifica tuae promis-
devote distributo, quo unico inter omnes utriusque sionis munera, quibus lideliter in te credentes con-
hominis adversitates munirentur subsidio, soluto solatur tua clcmentia. • Qui credit, inquit, in me,
alacriter navis retinaculo, reddunt se suscepto navi- opera quae ego facio.ct ipse
faciet, et majora horum
gandi proposito- Porro in comitatu illo erant ho- quidem possc ficriper homi-
faciet (Joan. xiv). » Qu;e
mincs numero ferme centum octoginta. Cum ergo nem, vix apud homines obtineret fidem, nisi pro-
jam altum tenerent, velificante tunc fide securi, missum fuisset per Dominicum hominem (9G7), haec
demum reducto visu, intellexere de quanto periculo facienda esse per fidelem hominem.
eoseruerit misericors potentia Domini, qui balaenam CAPUT IX.
pro insula paraverat eis in medio mari, et eam sub- Exhausto incassum navigationis labore diutino,
straverat immobilitate tam stabili, ut nihil eis peri- postquam nulla spes desiderataminsulam inveniendi
culi incuteret. Cui tum posset esse dubium, quod aspirabal pio eorum desiderio, retractato invicem
inevitabile omnes incurrissent mortis periculum, si consilio, deliberaverunt tinemfacere tam longo posl-
beliua immanissima dedisset corporis sui molum? liminio. Jam enim septennium in hac peregrina-
Unde omnes laetum canlantes celeuma, voces gra- tione expleverant, et septem Paschalis celebritatis
tiarum actionis unanimiter jactabant ad sidera. recursus solemnizaveranl, et per ccrtum laborcm
CAPUT VIII. nihil adhuc certi in animo habebant. Revcrsus ergo
Magnis majora miracula succedunt, et novitate vir sanctus ad avitam patriam, reddidit parcnlibus
sui, devolionem fidelium ad laudanda Dci magnalia suis desideratam diutissimesui praesentiam : et quia
vehementiusaccedunt. Cum tantopere pro quaercnda in tcrris nequivit invenire optatae felicitatisinsulam»
llla laudabilis farns insula laborarent, factum cst jugem noclu diuque dabat operam, ut in ccelis per-
ut ad aliam insulam, disponente Deo, applicarent: petuae beatitudinis mererctur habere patriam. Dcus,
et potiti optata arena, dum pro relevando taedio qui hominem gratia sua praevenit, ut bonum velit
igationis perlustrarent singula, offendunt tumu- p et subsequitur, ut implere possit, eum voti sui
lum sepulti hominis, quem fuisse giganteae molis compotem fecit. Cum enim in hoc totus esset, ut
et proceritatis, prodebat inspecta qualilas corporeae jam jamque perfcctionis iter arriperet, cum de more
magnitudinis. Motus ergo vir pius miseratione hu- interesset Ecclcsiastici officii mysterio, audivit evan-
manae compassionis, et insuper animatus vigore gelium pronuntiari a diacono: o Si quis vcnil ad
supernae inspirationis, cum fidei magnanimitate et me, el non odit patrem matrem, ct uxorem et
et

lacrymosa contritionc cordis, nomen et virtutem filios, et fratres et sorores, adhuc autcm et animani
invocat sanctae Trinitatis. et aperto loculo tumuli, suam, non potest meus esse discipulus (Luc. xiv); »

suscitavit eum amortuis. Qui postquam est redditus et: « Qui non rcnunliat omnibus qinc possidct, non
plcno vita: officio, compellat eum saccrdos pio allo- polestmeus esse discipulus {ibid.). » Et rapiens
quio, sciscitans cum quis esset, unde illuc venis- vocem cx ore diaconi, credens boc consilium sibi
sct, ubi modo fuissct, si aliquando Chrislo credi- in lempore mandalum essc cx orc ipsius Domini,
dissel. Respondil illc, se a parentibus suis occisum, cx ipsa leclionis opporlunitatc patrem suum con-
ibi tumuli accepisse locum. Porro se infernalibus venit legationcm Dominici mandati pcr diaconum
claustris dcputatum, dirum et intcrminabilem tu sibi missam ei objecit, et liccntiam abrenuntiandi
lissc cruciatum. Et addidit liomo Dei: Vobis ergo, D sibi suisque omnibus, ab eo humilitcr peliit, sequc
quos incrcdulitas deputavit pcenalis inferni erga- trans mare pcrcgrinationem pro Christo vclle SUSei-
slulo, est aliqua tide confessio, est aliqua sanelae pere pranlixit. Paler diligens tiliuin nimis camali
et individufe Trinitatis cognitio ? Et ille : Planc, in- allcclionc, quem gaudebat rediisscde tam longinqua
quit, nobis sanctae Trinitatis cognitio est, scd modo percgrinationc, voluilbonae ejus volunlali eonlraiie.
cam nossc aut confileri nihil nobis prodest : imo El, pra'currens ad maris littus, amotis usquequaque
quia in vita cam nosse noluimus, mortaliter obest. navibus, intcrdixit polonter nautis omnibus, nc
ldco prccor, ut saltem modo mcrear renasci bapti- (piis eorum filio suo facultatcin transfretandi prK-
smosalutari: ut qui hactcnus damnatus fui morle starct aliquatenus. Sed vir apostolicse vitas, sciens
BBtfernali, jam nunc possim erui ab intcritu infernali. Dominum pracepisse: « dextera manus, vel pcs,
SanctusDei, his auditis, ingreditur viam apostolicae vcl oculus scandalizat te, erue cum, et projice aba
pnedicationis, et eum initiatum et cathechizatum tc (Matlk. xvin) » maluil solus ad vilam ingredi,
catholica: iidoi rudimenlis, consccravit regenera- quam cum parentibua Buis perniciose dilectis, in

(967J Dominicum hominem, Christum dicit, quod Augustinus se dixissc doloi. Vide Retractal. lil», i,

cap. 19.
737 VITA S. MACLOYII. 738

gehenna mitti. Omncm crgo carnalis necessitudinis ^ Dci gladio verbi Dei ostendit quam fidelis esset suo
affectionem poslponens Christi amori, abrenunliavit regi pro ejus amorc aggressus debellare rcgnum dia-

patri abrenuntiavit paternae jfacultati, abrenuntiavit boli: nec ante destitit, quam infidelium corda, vir-

etenim sibi, ut nudus et cxpeditus sequerelur disci- lutLin mirificentia, etdoctrinae affluentia ad creden-

pulusvestigia magislri. dum inflexit, ct a regno diaboli abactos Christi

CAPUTX. jugo subjecit. In hac vicinia sanctus Samson ma-
Ascitis secum tenebanl pro-
itaque omnibus, qui nebat, qui bcati Maclovii consanguineus erat. Hic

positum monastici,ordinis allegato quoque magistro in territorio urbis, in qua episcopatum adminislra-
suo Brendano abbale, socio prioris pcregrinationis, bat, non mediocriter laborem impendebat, ut de

venit ad littus maris. Ubi amotis navibus et naulis regno Domini sui cxturbarel paganismum, et ad

omnibus, juxta intcrdictum palris sui, cum nulla laudem Dei ampliaret Chrislianismum. Sic in rc-

suppeteret via transfretandi, recolebat illud Psalmi- gione illa per fortes milites Christi, diminula cst

stae : » Bonum est confidere in Domino, quam con- adversaeparlis potentia, et dilatata est longe lateque

fidere in homine (Psal. cxvn). » Cutnque cor ad Christianitatis magnificentia.

Deum solum suspenderet, ecce navim vacuam ho- CAPUT XIII.

minibus praesto adesse videt, quam Christus ipse " Vigiliam Paschae Christianus populus celebrabat,
regebat : vir tamen sanctus puerum eum esse cre- et in celebrandis missae mysteriis saccrdos intcntus
debai. Qui per mox illum ad navigandum invitavit, erat. Et ecce tristes defuncti exhibentur exsequiae,

et quorsum iter vellet dirigere, cum interrogavit. et animos audienlium ad compatiendum movent
Respondit ille, quo voluntas Domini iter suum plangentium lacrymae Plus cunctis movctur et ipse
vellet dirigere, eo se libenter sequi velle. Adjecit sacerdos, qui totus crat in misericordia, et praesto-
pucr: ln sinu hujus sali est quacdam insula, quam lari jubet, dum finiatur missa. Circumstantc fre-

habitat vir satis probatus in monastica vita. Hic quentia populi, monet omnes appellare clemenliam
Aaron vocatur : a quo etiam locus insula Aaronis Domini: ut, qui dominalur morti et vitfe, dignare-
cognominatur. Ad hunc te dirigam, ct te ab eo offi- tur per membra rigentia vilalem animae calorem
ciosissime cxcipi, et humane tractari faciam. Hac refundere. Nec longum fuit; et qui dixit: « Omnia
vice sermonum intellcxit tandem vir Dei, puerum possibilia sunt crcdenti (Marc. ix), » devotioni fide-

cui colloquebatur, illum csse, qucm invocaverat, lium adfuit: resurgit mortuus, et horrorem incutit

Deum. Cumque accelcrarct provolvi loquentis geni- omnibus, et omnino Deum favere fide-
palam fecil

petentibus. Ut vivus astitit, poculum vini sibi

bus, dicto sitius evanuit ex oculis ipsius. p liter

CAPUT XI. porrigi petiil. Quid sanclus vir faceret"? Vinum quod

Igitur telicioris navigationis quam aggressus, pro- sitienti porrigcret, non habebat : aquae poculum,
speris vcntis et recto tenore cursus ad insulam quod porrigebat, tangere sitiens nolebat. Iterum
Aaronis est directus, et juxta promissum Domini, confortatus in fide, recurrit ad fontem misericor-
officiosa humanitate a famulo Dei est exceptus. Ibi diae petens, ut qui oralioni fidelium impenderat
cum sancto sancte vivebat, et cum innocente inno- majus, dignaretur impendere et id, quod erat mi-
cenler agebat, et faclus alter alterius speculum, si nus. Mox habens ad manum vas marmoreum, le-
quid in semetipsis videbant esse corrigendum, aut vata manu illud benedicens, vertit in vas vitreum :

adjiciendum, charitativa aemulatione meliorabat et infundens vasi aquam per virtutem sanctae bcne-

aller per alterum. Ibi ergo mundi bujus peregrinus dictionis mutavit et illam in vini naturam. Sicque
permansit aliquantulum temporis, donec placuit di- in vase vitreo porrigens homini redivivo novi vini
vinae omnipotcnliae, etiam in hoc saeculo, ei rcddere poculum, non mintmum divinae pictatis ostcndit
mcrcedcm laboris, in futuro servans ei plenitudinem omnibus miraculum. vere pium et maguiticum
remuncrationis. cultorem sanctae Trinitatis, quem secundum fidem
CAPUT XII. D cordis sui in una die divina virtus tribus illuslravit
Jam fama nomcn ejus celebre fecerat ubique, miraculis, in nomine et virtule sanctre Trini-
dum
jam omni populo erat in ore, quod peregrinus ille tatis suscitavit mortuum, el ex marmore vitrum,

miraculorum pollerct potestate, et supra homines et ex aqua lecit vinum. Ilaque quem alienis mani-

doctrinae afflueret ubertate. Jam omnis populus in bus carruca ad sepeliendum illuc advexit,'ipse eam
ejus dcclinaverat amorem, eo quod videret in eo Irelus domum reduxit, et quoad vixit, idoneus suae
esse et pii patris affcctionem, et facundi doctoris resurrectionis testis exstitit.
auctoritatcm. Quocirca cooperante sibi divina gra- CAPUT XIV.
tia, fecerunt eum inthronizariin episcopali cathedra, Virsaepe nominatus, fides per bona vivebat
in quo
in urbe quae vocatur Aletha, quae non longe aberat opera, in parvis quidem rebus non parva dedit mi-
ab Aaronis insula. Hanc urbem fluvius, nominc racula, ut per eum in omnibus Christi cresceret
Rinctus, ex uno laterc, ex altcro allucbat mare. gloria. Dum aliquando Britannicam circuiret regio-
Illis in partibus adhuc daemonum squalebat spur- nem, ut in agro Dominicae culturee semen divini

citia, et jam passim Evangelii regnantc gratia, ibi vcrbi sereret, offendit subulcum in agro, quem t)r-

estiterant idolatriae vestigia. Accinctus itaque vir quebat magna tristitiae amaritudo. Custodiens enim
r
i39 SIGEBERTI GEMBLACENSIS.

gregem porcorum, suem avide et importune va- \ et gaudens cum magistro et Domino suo sibi csse

slanlem segetes, dum nitilur arcere a damno vici- communia, cui subdola confessione acclamabant
norum, occiderat eam per incaulum lapidis ictum. doemonia: « Quid nobis et tibi, Jesu, Fili Dei vivi?
Pro hac offensa dominum suum limebat, cujus iram venisti anle lempus perdere nos? (Malth. viu) »

oh hoe maxime exasperari credebat, quod se- exemplo Dominicae increpalionis, comprimebat fal-
ptem nati oberrantes, solito circa ubcra defunctae silatis vaniloquia. Sciensque hoc daemonium esse
matris lac elicere volehant, sed nullam vitae alimo- de illo genere, de quo dicitur a Domino: « Hoc
niam in praemortuo corpore invenire polcrant. Ma- gcnus non potesl ejici, nisi in oratione et jcjunio
clovius, qucm sibi tolum vindicaverat pietas, non (Matth. xvn) ; • fusa super aquam exorcismi ora-
potuit sine lacrymis videre subulci lacrymas: et tione, et addilaepiscopali benedictionc potum, dcdit
fusa oratione ad Deum, auri defunclae suis imposuit puelhe. Pcr aqu;e benedictae poculum, intusa virtule
haculum suum: et resuscilata ea ad solum tactum, benedictionis pcr membra puellae, diabolica immis-
moerendi reddiditgaudium. Suhulcus rem ad domi- sione diu contrita, cecidit in terram puella, quasi
num retalit, et pr;econia servi Dci per ora omnium mortua. Paulo post rcsumpto spiritu, surrexit sana
diffudit. Dominus ascenso equo, ore ad os gratias et laela, effugalo pessimi pervasoris impetu, et laeti-

egil sanctoviro, et villam unam conlulit ecclesiae,ad ficavit alios pro integro restauratae incolumitatis
usus servorumDeisub eo. statu. Pater videns satisfactum desideriis suis, pro
CAPUT XV. gratiarum actione ditavit sanctam Ecclesiam Dei
Gessit et aliud quiddam simiie, vel pro solo pieta- prsediis et xeniis pretiosis. Quia gloria aut raro,
lis intuitu satis praedicabile. Imitatus Paulum apo- aut nunquam caret invidia, non pcrtulit diu tan-
stolum (Act. xx), cui manus suae operando supple- tam Maclovii gloriam antiqui hostis versutia: sed
bant, si quid sibi deerat: et ipse labore manuum ne in regno Christi invalesceret amplius boni mi-
suarum intendebat, quando ab evangelizandi officio litis gratia, suscitavit contra cum hostes armatos
vacabat. Cum quadam die in putanda vinea labo- dolo injustitia, insuper fultos non mediocritcr sae-
raret cum fratrihus, depositam cappam reposuit in culari potentia.

abdito, ut operari posset expedilius. Einito opere, CAPUT XVII.

cum cappam vellet rccipere, quam vulgo
aviculam Hailoch quidam, qui potenter principabalur toti

bitrionem vocant, invenit super eam ovum posuisse Britanniaa, stimulatus instinclu diabolicae malitiae,
Qui sciens nec aviculis deesse Dei providentiam, coepit basilicam destruere, quam bcatus Maclovius
quippe quarum Deo cadit super „ fundaverat in praedio surc parochiie. Vir Dei apud
nulla sine Patre
terram (Matth. x), dimisit ihidem cappam donec aures principis agebat lacrymis ct precihus, ut
fotis ovibus,pullostcmpore excludcretavicula. Inqua dignaretur desistere a destructione ccclesiastic;e
re et illud mirabile fuit, quod quanto lcmporc illic domus. Scd ille efferatus per conceptam iniqui-
cappajacuit, nulla pluvia illam violavit. Quod qui- tatis insolcnliam, non poterat miligari vel refre-

cunquc audierunt, in Deo virlutem cum gratiarum nari per aliquam piae admonitionis gratiam. Contra
aclionc magnificaverunt, in homine Dei pielatcm hujusmodi saecuiaris dominationis potentiam, ad
laudaverunt. munimcn et firmamcnlum sui, solam Maclovius as-
CAPUT XVI. sumpsit patientiam. Sed qui ad nos fideles lo-
In pago urbis Alethae, in qua antistahat Maclo- quitur pcr propbelas : « Qui tangit vos , tangit
vius venerahihs, tiliam habebat virquidam praeno- oculi mci pupillam (Zach. n); » ct : « Mihi vindi-
l)ilis, quam miscrabiliter vcxabal diaboliese infcsta- clam, et ego retribuam (Dcut. xxxn); « non dimi-
tionis passio inlolerabilis. Omnes enim sc conlin- sit inultam paupcrum suorum injuriani : ct sicul
gentes attrectabat morsibus, nec ipsis parcebat Sauluin recalcilrantcm percussit triduana csecilate
parentibu*. Ncc comprimi aut sedari potcrat hujus [Act. ix), ut postea totum mundum illuminaret
malae valetudinis vehcmcnlia, nisi fcrreis calenis D aclerna claritatc : percussit et liunc temporali c;e-
arctaretur tam immanis insania. Patcr cujus animo, cilate, ut pcr tenebras transitorias liberaretur a
filia icgrotanle, nihil poterat csse jucundum, ad me- peccatorum obscuritalc. Excmplo ad eor reversus,
dendum filiae su;e felicem invilat Maclovium, quem ct pcenitudinc praecordiali compunctus, ad salisfac-
olim audierat in curalionum efficacia cssc glorio- ciendum cpiscopum cucurrit quantOClUS, B6 rcum
sum. Nec differt illc misericoniiam, scd credens csse polestans amaris llclihus. se mcrilo excffi-

quia facile est Dco pncstare fidcliter pelenti me- calum csse confilcns lacrymosis qucstibus. Ille,

dclani, pergit ad puellam : cl volcns diabolicae ma- qui didicerat a magislro summee bonitalis, etiam
liiia- comprimere dolutn, sudarium suum projecitin inimicis esse benefaciendum, et pro persequenti-
furcnlis puclhe collum. Tunc vero potuisscs audirc bus et calumniantibus nos cssc orandum (Matth,
horrihilfs vires damonum, scrvo Dei in haec vcrha v), cilo ct misericorditcr indulsit poenitenti rcaluin.
exprobrantinm :
« transmarine incola, non potuit I.t, providcns ei ulriusqae hominis salutem, aqua
te Buatinere patria lua, qui venisti hac quaerere licncdicta cum perfudit, et olco sacro oculos ejus
aliena, et nos expellere de regiono nostra. » Disci- perunxil, e( ila ci pristinum visum restiluit, pro
pulus Clnisii, vilipendens haec inimici improperia, admissa lanicii liMiierilalc congruuin pocnitcndi mo-
7-il VITA S MACLOVII. 742

dum indixit. Dux, videns et animae et corpori utilem \ maris , absorbcretur in profundum Abstulerunt
esse suam satisfactionem, ecclesiae Dei non parvam etiam equos suos sanclo viro, nc illi posset adesse
delegavit terrarum haereditatem, et copiosam in re subsidio. Solam episcopo reliquerunt equam aesti-

mancipi contulit benedictionem. Deinde quoad vixit, manles se per hoc ei facere injuriam, si vilem ascen-

servum Dei uti patrem filius unico amore dilexit, deret equam. Sacerdos, quod solum potuit, pericli-

eique suisque tulor et adjutor opportunus fuit in tanti famulo orando adfuit: Omnipotens oranti

omnibus. episcopo non abfuit ; cujus fide et oratione ille, qui

CAPUT XVIII. in articulo mortis jacebat, mirabiliter evasit Nutu
Sic antiquus bostis boc primo congressu victus enim ejus, cui omnis natura servit, undique mil-
discessit, sed non defatigatus cessit. Sicut enim olim liariouno longe ajacente pistore testum maris reti-
ipsi Domino congressus (Matth iv), non recessit nuit, et puerum innocenter morli oppositum contin-

prima tentalionc victus, sed secundo et tertio arma gcre timuit. Praesul ergo pro sui odio vexatum sine

restaurare est ausus in prima quoque Maclovii

:
mora adiens pistorem, invenit eum incolumen, se-
victorianon destitit a suis conalibus dux Hailoch, cumque reduxit alacrem.
qui se totum humiliter inclinaverat ad Maclovii p CAPUT XX.
obsequelam, et pro ejus gratia se totum potenter Pontifex Maclovius, qui ante Deum et homincs
erexerat ad Ecclesiae Dei lulelam, postquam ingres- sine querela justitiam lcnere volebat, pusillos Christi

sus est univers* carnis viam, morte sua locum fecit adeo ab impiis scandalizari gravius quam dici pos-

iniquis opprimendi Ecclesiam. Surrexit enim post sit ferebat. Pro illis etiam sacrilegis, tam acuto
eum impia generalio, quae avcrsa facie a Deo, descivit avaritiae stimulo instigatis, nimisdolebat, quos apud
penitus a rectiludinis consilio. Hinc nactus opportu- Deum nulla ignorantiae excusatio absolvcbat, quos
nilalem diabolus, et talibus utens officialibus, in videntes et volentes cupiditas in praeceps trahebat.
virum Dei mille insurrexit artibus. Filii ilaque Inde enim nequam et lividum invidia oculum habe-
Bclial Maclovium infestantes exsecrabili odio, inve- bant,unde patrcs corum boni fucrant. Patres quippe
hebantur in eum bujusmodi convicio : Quis, in- eorum peccata sua, eleemosynas faciendo, redeme-
quiunt, hic regno nostro improbus succossit ad- rant : isti, eleemosynis dcrogando, peccata sua cu-
vcna, qui usquequaque nobis concitat scandala? mulaverant. llle doctus in patientia sua possidere
Qui est iste pellax sycophanta, qui blanditiis suis animam suam : « Si, inquit, Dominus meus Jesus
humana a se alienat pectora? Quis iste esl cupidus fugiendo declinavit Judaeorum pcrfidiam, cur ego
fucredipeta, qui cx nostris incommodis sua hic com- p homunculus non devitem cedendo istorum mali-
parrat commoda? Cum apostolis et apostolorum tiam? Ecce quia isti ut vulpes foveas dolositatis, ct

successoribus nihil in terra sit possidendum, hic ut volucres habent nidos vanitalis, et nos cum Filio

sub obtentu paupertatis, velat cupiditatis vitium :

bominis non habemus, ubi caput reclinemus in illis

et sub praetextu cleemosynarum, avaritiae exercet (Joan. viii et xn) ; • cedamus, et occasionem pec-
emolumentum sub obtenlu Iongae orationis, exspo- candi in nos, saltem fugiendo tollamus. Excuticn-
domos viduarum. Qui omnia se pro Christo re-
liat dus est pulvis de pedibus nostris in testimonium
liquisse menlitur, et omnia se in Christo habere illis. Et, quia non sunt hicfilii pacis, apud quos pax
gloriatur, nos ct filios nostros exhaeredat, et haere- Christi requiescat, pax nostra ad nos redeat (Matth.
ditates nostras sibi avide captat Qui sua se non x). Quando dixit Dominus noster Jcsus: « Cum
curare simulat, cur aliena dispensat? Nihil ergo persecuti, vos fucrint in civitate ista, fugite in aliam
nobis magis utile, quam jam jamque nostris fessis (ibid.); » praevidit profectohanc fugiendioccasionem
rebus consulere et hunc longe a regno nostro ex- quandoque nobis inculiendam. Agamus itaque, fra-
turbare, et baercditates injuste ecclesiis mancipatas tres, instanler; cedamus, quaeso, patienter. Ita vir

iterum occupare. Siquidem nobis et filiis nostris pius exsecratus illam pcssimam generationem, in-
nihil rcliqui fecit, qui sibi omnia nostra usurpavit. Dtulit illis meritam maledictionem, quia elongaverant
Solam spcm futurorum nobis pretio omnium rerum a se benediclionem. Sic Moysesille mitissimussuper
nostrarum vendit, quarum usumfructum ipse in omnes homines qui morabantur in terra (Num.
praesentiarum capit. Saepe lacessentes sanctum vi- cxxi) ; sic Isaias, sic Jeremias, offensi cervicosa

rum tam omni gcnere per-

injuriosis invectionibus, ingrali populi duritia, obligaverunl eos devolatione
seculionis eum homines ejus saevis
exasperant, et pessima, scilicct imprecantcs propter eorum impce-
vcrberibus tormentant: omni rerum direptione om- nitentiam, ne attendcret Deus eorum vota vel sacri-

nino Ecclesiam Dei devastant. ficia. Eliscus quippe insultantes sibi pueros male-
dixit, et malcdictionis pcenaeeos addixit (IVReg. n).
CAPUT XIX.
Quamgravis et intolerabilis haec persecutio fuerit, Quid de dominorum Domino dicam, qui in ficulnea
ex uno adverli poterit. Pistorem ejus, vocabulo proplcr infecunditatcm ejus a se maledicta, et are-
Riman , comprehensum
injuste indigne c;esum, ,
facta (Matth xxi). devotationi subjecit dignam ma-
vimineis vinculis quadrupedem constrictum ut .
ledictione Jud;oorum perfidiam? Hoc exemplo bea-
nullo possct juvari ofticio membrorum, super ripas lus Maclovius maledixit suis, ut traditi satanae in

maris reliquerunt solum, ut, supervenienle eestu interitum carnis, animabus lamen eorum reservata
 ,

"43 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 744

spc salutis, desisterent ab opere iniquitatis; et qui \ imis visceribus pestiterum virus elici, et ad locum
propter duritiam cordis sui thesaurizaverant sibi folio hedene obductum conlrahi. Quod slillando in
Deiiram, tandem emollitiper puenitenliam, reconci- terram guttalim, corpus puellae reddidit illaasum. lta

liarent sibi Dei miscricordiam. meritis Maclovii redintegrata est puellae sospitas,

CAPUT XXI. auctaest parentibus jocundilas, cunctos videnles et

Ergo per scandala impiorum expulsus a suo epi- audientes confortavit in tide Christi miraculi no-
scopatu, apparato omnis profectionis commeatu, vitas. Pater non ingratus beneficio, villam sua pro- 1

collecto quoque fideli monachorum discipulatu prietatis delegavit Dei famulo, ul haberet unde tri-

longo navigalionis exacte cursu, tandem potitus bueret necessitatem patientibus pro Christo.
Aquitania3 regionis portu, et deveniens ad parles CAPLT XXIII.

Santonicaj urbis, primo omnium iuterrogandum esse Venerabilis Leontius videns beatum Maclovium
putavit, si illis in locis vigeret ritus Christianitatis. meritis et virtutibus glorificari, coepit animo secum
Responsum est ei id, quod nihil potuit audire gra- non modice laetari, quod divina pielas eum tanto et

tius, passim ibifervere religionem Christiani cultus. tali hospite voluerit consolari. Unde suam dioece-
Perrexit quserere qui ibi episcopali praesideretcathe- sim lustraturus, eum ut secum pergeret, obnixis
drse, et laetaaudivitaure Leontium 968; ecclesiasticae coegit precibus. Venerunt ilaque ad villam, quam
provisioni superintendere, virum divinae sapienliae antiquitas appellavit Bream, geminis ecclesiis in
ct humanae scicnliaa pra?ditum dignitate. Ipse exsul- honorcm Dei nobililcr insignatam. Leontius, ut Ma-
tans, quod arriderent sibi prima optatae prospcri- clovium arctius applicaret sibi, unam earum attri-

tatis auspicia, spem concipit ex rerum convenientia, buit cjus habitationi, alteram retinuit suo juri.
quod de c&tero omnia sibi cedere debeant ex sen- Quod quantum Deo placuerit, ex eo satis apparuit,

tentia. Electos itaque ex suis legatos fidenler ad epi- quod praesenti miraculo ibidem eos Dominus laetifi-

scopum dirigit, causam sua? peregrinationis ex or- cavit. Illucescente die cum lavari vellet episcopus,
dinc digeril, locum sibi ad habitandum ab eo con- puer familians ad hauriendamaquam cucurrit ocius,
cedi humiliter expetit. Plenus ille spiritu prophetico, Qui dum incaute haurit, elapso pede, in puleum
gaudebat animo se divinitus visitari, procurato fra- corruit, et aquarum mole oppressus interiit. Ex-
terme societatis solatio. Exerlaque hilariter manu ortus est subito clamor et gemitus, fil undique frc-
tribuit ei locum habitationis con-
liberalitatis suae, quens populi concursus. Accurrit paler lugubris,
grua*,secundum Apostoli praeceptum (II Cor. vm), non moratur adesse mater miserabilis, inculto facie
paratus ex sua copia illius inopiam supplerc. Popu- elmudato corpore, sparsisque capilliscompassionem
arcs quoque delectati odore ejus bonaa conversatio- ^ incutiens universis Movet cunctos, et maxime pa-
nis, ei suisque adminiculabantur mullis donariis, renles, flos aetatis deleclabilis : erat quippe pucr
volentes etiam ipsi participari fructibus alieni la- jam duodenis. Auget tumultum concurrentium fre -

boris. quentia innumerabilis: erat enim puer parentehe

CAPLT XXII. nobilis. Leontius corde prernens dolorem, el in Do-
Agebatur namque non casu fortuito, sed dispen— mino retinens spcm et bonam fidem, jussit deferri
sativo Divinitatis consilio, ut quo latius diversis in glebam defuncti templum, quod destinaverat ad
in
locisdiffamabalur tanti viri percgrinalio, eo diffu- sancti Maclovii partem. Lsque ad auroram sequen-
sius magnificarelur nomiuis ejus cognilio. Filia co- tis diei, parcntes circa corpus excubias celebrarunt
mitis, qui pago Sanlonico principabatur, per patris ritu solemni. At scrvi Dei pernoclantes in oratione
sui viridarium cum pcdissequis suis exercebalur; nondiflidebant de ejus bonitate. Manc facto, sanctus
ubi dumincaule incedit, venenoso occulti serpentis Maclovius omnes climinat a templo, duos tantuni
ictu vulnerala ingemuit, et magnam cunclis ejulandi monachos rctinens sccum, cum quibus familiarius
occasioncm dedit. Patcr inconsolabilitcr lugebat, intcrpcllaret Dominum. Cum his ergo septies flexis
mater materno dolori tempcrare nescicbat, quae vi- D genibuS| oravit ad Deu m quam poUiit affectnosius
tam filiae inter spem ct metum fluctuare vidcbat donec sensil animam innocentis pueri rcfundi mem-
Omnis familia lamentabatur, tota civitas ferali ju- bris rigentibus Assurgente puero, el astanle ad
stitio afficiebatur. Tandem hoc solum dolor admisit tcslimonium miraculi, quid alacritalis babucrint
consilium, ut quia nihil humanum poterat valerc episcopi, quid stuporis passi sint astantes populi,
auxilium, a beato Maclovio divinum quarcrctur so- quas giates omnes una voce reddiderint Omnipo-
lalium. Uti consultum est, ita et faclum cst. Ad tenti, supcrfluum csl inculcare scrmonc multiplici.
pedea Maclovii ventum cst, ct votum lidcliler peten- Miraculum enim quod, pro commendanda famuli
lium fruslraluin non est. Episcopus ad oralionis sui sanctitate monstraveral Divinitas, latius diffa-
Bubsidium confugit, aquam exorci/.alam bencdixil; mabat rcssuscilali pucri nobilitas, ct gralius acci-
ex ca iolium bederae perfudit, lolium loco vulneris picbataffccluosa paienlum charitas. viruin pr»-
supcrposuil. Contra vim sacrie bcncdictionis non dicabilem pcr omnia I sanctum sanclis confcrcn-
poluit subsislerc vis vcnenosa: pestis. Videres cx dum in miraculorum magniliccntia! qui «'I ipse

[968) Leontius, Bur.legalansis episcopus. Dc hoc Vcnant. Fortunat. carm. lib. i el iv QOVSe edit.
713 VITA S. MACLOVII. 74G

excmplo Jesu Domini sui tres suscitavit morluos, A utilem scveritatis hencvolentiam, ut pcr nanc nc-
in Trinitatis invocatione efficacissima. cessitatem saltem inviti traherentur ad poeniten-
tiam. Britauni denique compotes voli sui effecti,
CAPUT XXIV.
tam princcps et optimatcs regni, quam clerus et
Necillud subtraham de tantarum virlutum cata- cpiscopi m unum conjuncti, felicem virum posce-
logo, quod adhuc geslum est in pago Santonico. bant cernui, ut reliquum vilae suse dignaretur se-
Mulicr qusedam, nominc Dona, quaevitam suam lau- cum agcrc, ut per ejus convictum Dei gratiam mc-
dabiliter agehat in viduiiatis continentia annis qua- rerentur acquirere. Ille hoc fieri posse abnuit, et
tuordecim fuerat caecitate obrula. Quas obtulihus simul impossibilitatis su?e causam eis humilitcr
sancti viri fideliter prsesentata, luci pristinaoest red- aperuit, et vocationis suse tempus sibi impendere
dila.
praedixit, el hoc apud Santonas sibi esse a Deo
CAPUT XXV. determinatum, cx verbis angeli se didicisse dixit.

Porro homines illi, qui in Britannia virum Dei Britanni ficntes et timentes adhuc ceelestis irse ve-
cxacerbarerunt, et improbitate obstinalionis su3e,se, stigia restarc, qui nec in vita, nec in morte digni
terramque suam, ab eo maledici pertulerunt, male- B essent talem patronum haberc, cum gaudio pacis et
diclionis vindictam effugere non potuerunt Terra dilectionis eum prosecuti, vix tandem passi sunt ab

cnim in opcre impiorum maledicta, tam in frugihus, eoseparari.

quam in pomis omnium generum, sterilis et infru- CAPUT XXVI.
ctuosa est reddita. Habitatores vero ejus mille
Igilur Santonas regressus, et noctu ct intcrdiu ob
modis morborum devorati, alii memhrorum dehili-
sui custodiam co Iaborabat vigilanlius, quo Domi-
late coepcrunt contrahi, alii Iepra squalebant, alii
num in proximo esse didicerat certius, ut, quacun-
visu privari dolehant isli oris officio se dcslitui, que hora venirct, vigilans
:
et paratus pulsanli ape-
alii se auditu plangebant diminui. Nec aliquis erat riret Qui enim lam longo setatis tempore bonum
oninium, qui coeleslis vindicatae effugcret judicium. cerlamcn ccrtaverat, et tandem cursum consumma-
Tandcm per culpae vindictam cognoscentessero cul- verat, de rcligione coronam justitiae reposcebat,
pam suam, ncc volentes, nec valentes ultra sufferre quam sibi juslus judex reposuerat. Reddidit crgo
malcdiclionis et ultionis molcsliam, communicato quod erat suum cceli cum tripudio sancto-
terra? :

consilio deliberaverunt a sanclo viro humiliter im-

" rum ejus exceperunt spiritum. Recepturus merce-
^
plorarc veniam. Missa ilaque ad eum legationc, po dem laborum, deductus est in via mirabili manihus
scunt cum cordis contritione ut absolvantur ab illa
angelorum Qui enim in terris angclicam vilam du-
malediclionc, spondentes, si eos dignarelur sua re- xerat, modo in coelis eis convivendo aeternaliter
versione, dcinceps se ci obtemperaluros sine aliqua
exsullat. Vixit centum triginta annis, obiit xvn Ka-
conlradictione. Amator pietatis et misericordiaB Ma-
lendas Scptcmbris.
clovius, ubi pcenitentiam patriotarum acccpit, sum-
mam consilii ad Leontium venerabilem dctulit: CAPUT XXVII.
Leontius hanc ad ipsum Deum referendum cer.suit. Lconlius episcopus gaudens super thesauro sibi
Uterque, indicto sihi triduano jejunio, cxoranl sibi coelitus destinato, et postcris suis seternaliter pro-
revclari a Domino quid super hoc sihi essct opus futuro dccrevit eum glorificare honorifico sepc-
facto. Inler orandum angelus Domini Maclovio ad- liendi officio: conslruclaque nova ecclcsia, corpus
stitil, eiquc ex orc Dci haec suggessit: Oporlet, o ejus, ut Spiritus sancti organum, in illa scpelivit
amicc Dei, Britanniam rcviscre, omnem malcdictio- cum decenti reverentia. Nec potuit abscondi in ler-
nem auferre, homines salutifera benedictione sa- ris, cui mcrili modo cssct in ccolis. Eodcm cnim
narc, lerrae ubertatem reslituerc. Deinceps debes dic quo in mausolco posilus est, duobus caecis vi-

Santonas repeterc quia illic habos propedicm L» sus reddilus est, encrgumenus a daemonis infesta-
,

obire. Sanctus itaque vir secundum angelicam tionelihcratus est. Die post humationem tcrtia, con-
levelalionem repatriavit, terram hominesque sua traclocuidamrcstitutaestmedcla,muto loquela. Post-
bcnedictione sanctificavit , Deoque largitori om- modum vcro mcritis sancti Maclovii tanta Dominus
nium bonorum eos orando commendavit. Sicque gessit ibidem miracula, quanta nec narrare lingua,
omnis tcrra repleta est dapsilii uberlatc per ejus nec conlincre valet membrana. Multiplicibus ac frc-
bcncdiclionem, quaa anlea damnata fuerat per cjus quentibus sancti hujus intcrcessionibus subveniat
malcdictionem. Ita faclum esl omnibus palam, quod nobis omnipotens Dcus, cunctisque cjus praeconia

ponlifex pius hanc maledictionem non intulit per celebrantibus: qui vivit et regnat per aetcrna sccu-
aliquam malevolentia; inlemperantiam , imo per lorum saecula. Amcn.

Patrol. GLX.
 »

741 SIOKBERTI CEMBLACENSIS. 748

VITA SANCTI THEODARDI

EPISCOPI TRAJECTENSIS MARTYRIS

AUCTORE SIGEBERTO GEMBLACENSI

(Bolland, Acta Sanctorum Sepl. t. III, die x. p. 380.)

CAPUT PRIMUM. A ti (97-4 tempore invaserant; Asiam vero ct Africam

Vila antc cpiscoputum Trajectensem; virtutes, quibus modo Persis, modo Saracenis incursantibus, soho,
ecclesiam suam illustrat. quas Franci incolebant, Galliae lirma pace gandebant
Beatus Theodardus, natus in Gallia, clarebat pro et Cfleteris gentibus pro salule pugnanlibus, Franci
nobili parentum prosapia, regni decus el Ecclcske pro gloria pugnabant.
gloria futurus Eo tcmpore regnum Francorum re- 2. Sed hoc non tantum humame virtuti, quantum
gobat Chilperici filius Lotharius (909-70), nomino ct divinae pietati cst ascribondum, qure tunc lemporis
fortitudine referens avum suum Lotharium, filium procercs rcgni ct Ecclesia? armaverat prudonlia ct

Ludovici 971), qui genlcm Francorum, secum a fortitudine, sanctitate ot sapientia, ut per eos longe

bcato Remigio (972) baptizatam, fecit ascribi ad latoquo prosporarclur regnum et Ecclesia. Quos
setcrni regis militiam. Igitur sub Lothario secundo quanli facorot Deus totus pene mundus sensit, in

Theodardus, a pueritia usque ad bivium adolescen- hoc maxime quod eo tempore Heraclius imperator
tiaeprovectus, conteropsit latam viam, in qua mul- Romanorum, victis Persis, crucem Christi, quam
tos vocatos sinistrorsum evagari videbat; et elegit Pers?e inccnsa Hierusalem asportatam annos quin-
arctam viam, per quam pauci electi dextrorsum tcn- ., docim tenuerant, revexit in Hierusalem, et diem
s-lmW
dunt. Cv devotione
Ex ^a^-aIIama AiiirvnA parentum cnAnim
quippe nnr>AnlnrYi man
suorum m'in-. v n \t
T7 r\ n c
Exaltationis ninc
ejus
<i t i i r> a1 nl ii"i pi
celebrari m rl v
indixit
i l f M)^^
(9^5) Ut scia-
cipatus monasteriali disciplinse, voluntarie portabat mus autem, |qui fuerint illi, quorum excmplo vel

leve jugum Chrisli. Et quia juxta voccm Dominicam instilulo Thoodardus meliora charismata aemulaba-
non poterat arbor bona fructus malos facere (Matth. tur, a paucis multos, a vicinis longinquos, a notis

vii, 18), ostendebal in flore cresccntis astatis quam colligamus ignotos In iis praeeminebat Arnulphus
suavcm et quam uberem fructum daret in tempore ex majore domus Melensium episcopus (976K Eli-

suo. INcmpe gratia Dei, quae eum praevcnerat ut gius cx aurifice post Noviomcnsis episcopus, Joan-
bona vellet, snbsequebatur etiam ut perficere pos- nes etiam Tungrensis ex laico in episcopum codcm

set. Sicut enim, arridente tempori bona acris tem- signo, quo primus Aaron, a Deo electus dum hu- ;

perie, uberius tcrrafructificat; italcmpore regis Lo- jus quoquc virga, quam manu gcslabat, in tcrram

tharii (973), arridente rerum tranquillitale. sancta jussu angeli doiixa reviruit, fronduit, floruil, frucli-
Ecclesia in sanclis Dei uberius fructilicabat quos ;
ficavit. TalesTheodardus imitando in gemina scien-
exlerius nulla aut rara rcrum procella inquietabat. tia proticiebat ; horum latcri adhaerens, palatinis

Nam fcrvontibus bcllis pcr totum poneorbem tcrra principibus notus el charus erat i977).
rum, Langobardis Italiam vexantibus, quam rcccn- C 3. Jam fama do nominc cjus ascenderat ad so-

(!)(> J-70,) Sancli Acla a Sigoberlo monacho Oembla- contigit.

(

censi conscripta, qui sub finem saaculi xi et se- (971) Scu Clodevei I.
quentis initium floruit, hic recuduntur ex editione 972) Dabitur 1 Octobris.
Snrii, quam ex duobus mss hinc inde emendabo. monarchiam, seu ad
(973) Sequentia ad Lotharii
Sic ex mss illis hoc loco posui Cfiilperici filius Lo- irmpus, quod ab auno 013 usque ad 628flux.it, re-
tliar/us pro Childerici /ilius Clotarius, uli legitur ferenda supt.
apiul Surium. Imprimis cortum ost , Lothario II (974) Langobardi in Ilaliam irruperunt anno
Francorum regi, dc cjuo hic agitur, patrem fuisse 568.
Suessionum regem, nomine Chilpericum, non vero (975] Consule obvios rerum ecclesiasticarum scri-
Childericum. Malui autem ox dictis mss scribere ptores
f.oiliarius quam Clotarius, quia prior leclio primi- :i7 1 Sancti hujus Acia illustrata sunt ad 18
gcnia niihi videtur, cum in Sigeberti Gemblacensis Julii, ulii Commenlario pra?vio§ 2 probatur, il-
in
Chronico et ;diis ejus lucubralionibus ubique inve- lum anio episcopatum majorem domus regiss non
uerim Lotharius. Regnavil ab anno 584, quo pater fuisse. S. Arnulpho hic subjuguntur S. Eligius,
ejus Chilpericus inlerfectus liiii, usque ad annum dandus ad diem Decembris, et S. Johannes Agnus,
1

628, iioii vero ab anno 581 usque ad 631, ut vult dahis ad 2"i Julii.

Sigeberlus in Chronico; qui etiam fallitur, dum 977) Ailmoduin suspecta mihi sunt, qua? bic de
eumdem Lotharium II annoJilO totius Francias mo- S.Theodardo asscruntur.
uarchium consecutumfuiBse ait; id enim anno 613
749 VITA S THEODARDI. 750
lium Dagoberti (978), post patrem Lolharium re- A citur Malmundarium. Hi , communicato consilio
gnantis: et post famam veritas Jrei ad animum quo- cum Remaclo Tungrensium episcopo et Cuniber-
que regis illum admittebat. Jamque Deus, qui po- to 9S1! Coloniensi episcopo, ad quorum
diceceses
lens erat, ut in servo suo Theodardo omnem gra- loca illa appendebant, nullum magis Theodardo
tiam abundare faceret, parabat causam, ut inter idoneum invenerunt, quem locis illis praeficerent, ut
mulli nominis viros hunc quoque multo nomiue di- superponeret spirituale fundamentum in summo an-
gnum Siquidem sub Dagoberto pro feliciori
faceret. gularl lapide ChristoJesu {Epfies. n, 10).
lemporis illius successu multo plures accendebat 5, Theodardus verosciens quod onus, nonhonor,

gratia Spirilus sancti, ut pro lucrandis Deo anima- imponiturpraeesse nescicnti, malebat esse quam vo-
bus operam darent in fundandis monasteriis. Primus cari abbas, ut, omnia omnibus factus, omnes lucri-

horum occurrit nobis Landclinus, qui ex praulone faceret. Postremo talem se exhibuit, ut a regno et
in praeconem fidei alteralus, Lobiense ccenobium fe- abecclesia merilo dicerelur ci: Major est sapicntia
cit esse fundamentum suse devotionis. Aldegundis tua et majora opera tua, quam rumor quam de le
thalamum suae virginilatis sponso suo Chrislo in audivimus. Remaclus pro rcgimine Tungrcnsis epi-
Malbodiensi ccenobio locavit. Soror ejus Waldetru- „ scopatus paterna quidem sollicitudinelaborabat, sed
dis sexagesimum continenliae fructum in monaslerio hoc eum male habebat, quod male sibi responderent
Castrilocensi seminavit. Cujus sponsus Vincentius proventus fructuum. Unde pertaesus laborum, recur-
triuinphalo mundo , vexillum Deo in Alto-Monte rebat animo ad portum solitariae vitae; unde a rcge
erexit. Ecquid vero opus est praedicare nobilitatem Dagoberto (982) extractus, navim Ecclesiae susccpe-
Gertrudis Nivellensis, cujus nominis gloria est dif- rat regendam. Regem Sigebcrtum adit, ct impossi-
fusior, quam tota Gallia? His culloribus fidei Domi- bilitatis suaecausas praetendens, missionemsibi dari,

num messis rogantibus, ut in multam messem mul- et ecclesiae canonica auctoritate pastorem substitui

tos operarios mitteret, peregrinos operarios dire.xit petit. Res a palatio ad Ecclesiae judicium defertur.
a transmarinis parlibus Bertuinum, Etlonem et Ecclesia palalio assentilur. Rcmaclus onere episco-
alios, Foillanum cum fralribus suis Ultrano et Fur- palis sarcinae expeditus, et de naufragio mundi se
seo, ex quibus Foillanus Fossense ccenobium tun- enatasse laetatus, portum Stabulensis ccenobii expe-
davil et martyrio suo sacravit (979). tiit, et contemplationi vacans, habitavit
secum. De
4. Praevidit vero divinae dispensationis oculus, ne episcopo substituendo in commune facta delibera-
inter tot et tales viros dilecto suo Thcodardo dees- tione, ad Theodardum recurritur,
ex omnibus et
set locus, in quo et ipse, erecto fornice triumphali, solus placer, omnibus praesse debeat.
qui digne
victorias suas depingerel, etspoliade hoslibus capta Quia enim, secundum Apostolum, bene niinistrave-
aftigeret. Sigebertus post patrem suum Dagoberlum rat, bonum gradum sibi acquisierat (983 (/ Tim.
regnans in Austria, potentiam regalem honoriticabat m, 18:. Pari ergo conscnsu Ecclesiae et palatii et
affectu divinae religionis, ut probarct non csse otio- unanimi applausu cleri et populi Theodardus ele-
sum, quod Deus de eo oslenderat, miraculum. Nam ctus, et a Cuniberto episcopo in episcopum consc-
cum sanctus Amandus catechizaret cum, vix qua- cratus, praeseditEcclcsiaeTrajectensi vicesimus octa-
draginla dies a nalivitate habentem, finita oralione, vus a Malerno (934) primo Tungrensium episcopo.
cum nemo circumsiantium respondcret. Amen, Qui quoniam sicut dc virtute in virtutem ibat,
6.

aspcruit Deus os ejus, et, cunctis audientibus, clara ita de honore ad honorem promotus erat, pro spe-
voce respondit: Amen (980). Hic Deum adoptans culo praeferebat in animo suo Paulum apostolum,
sibi rerum suarum haercdem, duodccim consliluit qui qualis debeat esse episcopus, viva adhuc voce
monasteria ; sed in fundando Stabulensi ccenobio eloquilur. Hoc magisterio, quia omnibus coufor-
se
mpensius instabat, cooperante sibi majore domus mabat, omnium affcctus in se transferebat clquam-
:

Grimoaldo in aedificando monasterio in loco qui di- vis omnes gloria anteiret, omnibus lamen charus
D
978) Post Lotharium II anno 628 mortuum re- (980) De S. Amandoactum fuit ad dicm 6 Februa-
gnavit ipsius filius Dagobertus I usque ad annum rii, ubi in ipsiusVita a Baudcmundo discipulo con-
r
638, quo ineunte obiit Mortem Dagoberti Sige- scripta cap4 num. 17 idcm miraculum rcfcrtur ;

berlus in Chronico perperam illigat anno 645. quod Sigebertus Gemblacensis ctiam narral in
(979) Plerosque sanctos hoc numero mcmoralos Vita S. Sigcberti regis ad 1 Februarii edila cap. 2
dederunt majores nostri; Furseum ad diem 16 Ja- num. 5, uti eliam in Chronico ad annum633; scd
nuarii, Aldegundem ad 30 ejusdem. Gertrudem ad illud triennio citius contigisse tenendum cst.
17 Martii, Waldetrudem ad 9 Aprilis, Ultanum ad (98 1
i Mariyrologio Romano inscribitur ad diem
1 Maii. Landelinum ad lo Junii, Eltoncm ad 10 Ju- 1 "Novembris.
lii, denique Vincentium ad 14 ejusdem mcnsis. De 9S2) In suo tamcn Chronico Sigeberlus S. Re-
Foillano agetur ad 31 Octobris, de Bertuino ad 11 maclum post mortem Dagoberti
Tra- I cpiscopum
Novembris. x monasteriis, qu83 Sigebcrtus eodem
. jectensem anno 6i(i ordinatnm fuisse scnbit. Utro-
hoc numcro sub Dagoberto I condita fuisse scribit, aberrat; nam sanclus ilie praesul non prius
nullum est, cujus primordia tulo credas anteriora in calhedra Tungris Trajectum translata sedcre coe-
cssc morte istius regis seu anno 638 ineunte: imo pit, quam anno 650 vcl sequcnte.
fere ausim dicere, tot errores comisisse Sig ms. Rubeae Vallis haec adduntur et
'> ln : in
tum, quot hic asserit monasteria sub dicto rcge fun- pauca dignus erat super multa conslitui.
fidelis,
data fuissc. (984) De eo agetur ad 1 Septembris. 1
 7;;i Sir.KP.EHTl GEMBLACENSIS 732

erat. Potens crat exhortari in doctrina et contra- ,\ cluura proventus alleviabat. Cum crgo niulta per
dicentes redarguere 7/7. i, 9); quia quod docc- Dei gralium et suam industriam restauraret; lnec
bat vcrbo, oslendebal exemplo. Praecepto enim et cura eum remordebal acrius, quod passiones eccle-
exemplo Domini Jesu, quia major crat omnium, erat siaesme a domesticis hostibus et iniquis raptoribus
omnium servus ct minisler: ante omnia indulus direptas noverat, et multo jam tempore ab ecclcsiae
armaturam Dei, succinctus lumbos suos in veritale, alienatas jure in jus iniquorum cessisse.
indutus loricam justilioe, calceatus pedes in pmpa- 2. Hoc accidisse dolcbat ex nota temporum et
ratione Evangelii pacis ;
galca salutis et scuto fidei majorum suorum negligentia: ex nota temporum,
et gladio spiritus, quod cst verbum Dei, munitus quia securitas ex longo pacis otio contracta multos a
confortabalur in Domino et in potentia virtuti ejus, respectu divini timoris averterat, et ex rerum af-
ut posset stare adversus insidias diaboli, et dcbcllare fiuentia irrepserat bonorum morum negligentia, rt
spiritualia nequitix in cailcstibus (Ephes. vi, 10). cessantibus externis bellis, inlestinis bellis animo-
Quem urgebat instantia sua quotidiana, sollicitudo rum periclitabantur. Inde passim contra Ecclesiam
scilicct omnium ecclesiarum nibil remissi patieba- Dei dominante injustitia, quae sempcrprimos impe-
tur, nullum locum dabat desidiae, sed nocte ac die tus exerit contra bonorum innoccntiam, non opitu-
salutem suam operabatur. Altendens etiam quod '

labatur Ecclesiae Dei alicujus justitia, nulla ei princi-

Dcus per Ezecbielem prophetam comminetur pasto- pum patrocinabatur potentia. Hic dolor non parvus
ribus, qui semetipsos etnonregcmDei pascunt(Ezech. Theodardo praesuli incumbebat, Trajectensem Ec-
xxxiv, 2); pascebat gregem Dei secundum Deum, clesiam magna ,
possessionum suarum quantitate
non turpis lucri gratia, sed voluntarie: non domi- esse mutilatam, et per triginta circiler annos nul-
nans in clero sed forma faclus gregis ex animo lum pro Ecclesiae Dei jure repugnasse vel saltem re-
(/ Petr. v) : tu cum veniret pnnceps pastorum per- clamasse. Amandus enim, cujus sanctilas paucis
cipcrct immarcescibilcm gloriae coronam. laudari non debet, pro eo quod regem Sigebertum
CAPUT II. baptizavit et de fonte suscepit, coactus est Da^o-

lnstruitS. Lambertum pro recipiendis rebus eccle- berti iegis precibus ut, Johanne cpiscopo dcfuncto,
;

siasticis rcgem adit ; ub iniquis earum possessori- episcopatum Trajectensem susciperet. Sed, irruen-
bus martyrio af/icitur. tibus undique in Ecclesise navim tempestatum ]>ro-

7. Lambertus bonse indolisboc temporein bonam cellis, cogitans quod ait Apostolus, quia nemo mi i-

spem adolcscebat, quem pater cjus vir iilustrissimus tans Deo implicat se negotiis swcularibus (II Tim
Apcr commiserat viro Dei Landoaldo (985,), Aman- ii, i), post triennium, episcopatu relicto, in por-
di episcopi archipresbytero, ut ejus pueriles annos tum optahv quietis se recepit. Cujus vices Landoal-
disciplina regulari et doctrina liberali imbucret. Pa- dus archipresbyter suus opportune per novem an-
ter gaudens filium rudimentis utriusque scienliac a nos exsecutus, pro ecclesia stare non potuit, quia
Landoaldo ad votum suum essc initiatum, commi- nihil pontiticalisjuris habebat. Ea omnia raptoribus .

siteum ctiam Theodardi magisterio, ut quo amplius opporluniora erant. De Remaclo, quia non potuc-
de mullorum hauriret scienlia, eo ampliori proficc- rat brachia lendere contra torrcnlem inundanliuin
rct gratia. Qualiter argenlum melioratur, quando ab malorum, Thcodardus suis oculis ct auribus credc-
aurifice deauratur, taliler Lambertus naturalis in- bat (980). Ipse susccpto Dominica^ navis guber-
genii argento resplendens, dum ex addito Theo- naculo, inconslantiai nolam limebal, si periculis im-
dardi magislerio melioratur, quasi ex supcrposita I>ulsus loco cederet.
auri matcria amplius dccoratur. Thcodardus in se- 9 Ne ergo diutina injustilia 1 impunilas amplius
ipso cxpcrlus, quoniam diligentibus Deum omnia co- inolesccrcl, accinxit se virilitcr et stans pro castris
operantur in bonum (Rom. vin, 28), gaudebat omnia clamare non cessabat: quasi luba exaltans
ecclesia'
prospere sibi ccdere, ct laborem suum bonus fru- vocem suam annuntiabat populo scelera eorum, et
i)
'985) Hunc sanctum dedimus ad I!) Martii. gobcrti rcgis, anno 058, morlui prcscibus susce-
(98(1) Hoc numero non solum falsa, srd eliam ptum Certo falsa bsecsunt: nam S. Remaclns snno
sanctis injuriosa obtrudil Sigeberlus Gemblacensis. ().'>() vol seq. proxime succossit S. Araando, quem
Doluisse ait S. Theodardum, <piod partim « ex ma- cxeunle anno 649 scdissc conslat, noque diutius
jorum suorum negligentia » acciderit, ut magnam quam fere per triennium subS. Sigeberto rcge prae-
possessionum suarum jacturam fecerit et multis Inissc. in eodem num. 27 el seqq. probavi, anno
aimis tulerit Ecclesia Trajectcnsis. Quo vero diffici- 668 passumfuisse S. Theodardum, quod Si-
vel Oii'.)

lius intelligas, illos culpa omni vacasse, bonorum geberlus Chronico perperam anno 638 contigisso
in
sacrorum alienationem iisdem notam fuisse suppo- asserit Tam in nostra quam in aberrantis Sigeber-
nit, et tamen per triginta circiter annos, nullum
••
ti sentcntia 30 anni non effluxcrunl inler sancti
i"" Ecelesise Dei jure repugnasse vel saltem recla- nostri marlyrium et obitum S. Johannis Agni. Ilaque
masse pro
.. itial. Tantaa dissiraulationis causas, el hic adjungendus est SS. Amando ei Remaclo,
quas subjungit, non omnem penitus, ul conside- quorum negligentiae nimisequc dissimulationi aperte
rauti patet, abstcrgunt negligentiae nimiaeque animi imputal idem Sigebertus, quod S. Theodardus cc-
dejectionis maculam, quam nrius S. Theodardi de- clesiam magna possessionum parte spoliatam inve*
cessoribus aspereerat. Ilis s Landoaldum archi- ncni. Ai unde auctor istc didicil, id memoratis
presbyterum acccnsct, quem vicariam per novem sanclis episcopis vitio dandum csse? Cerle anony-
annos Ecclesise Trajectensis curam gessisse ait, iniis Vn;o S. Theodardi scriptor nihil habet, ex quo
postquam s Amandus abdicasset episcopatum. Da- illud extundi possit. « His omnibus, inquit supra
 :

753 VITA S. THEODARDl. 754

raptoribus peccata eorum. Quasi aquila stans super ^\ arrectis lanceis, in neccm innoccnlis proruit Ille

domum Dei acumine oculorum versutias iniquorum munitus tulo palicntiae clypeo, eos ad pacis bonum
pnevidcbat, et unguibus se defendebat. Et quiaerat invitare volebat; sed quia non erant filii pacis, pax,

ei inlegritas vitae, et verbum sanum et irreprehen non inveniens in eis ubi requiesceret, ad amicum
sibile; is, qui ex adverso erat, reverebatur eum, ni- pacis reversa est. Ut lupi agnum impii circumstant

hil liabens mali de eo dicere. Tutabatur cum contra pium, illumque oculos ad ccelum tollentem et pro cis
omnes favor Sigeberti (987J regis, qui amator di- orantem exemplo Jesu in cruce pcndentis contu-
vinae religionis oculos habcbat columbinae simplici- meliis afticiunt, humi prosternunt ; et quia ncquit

tatis. Quo defuncto, regnum Austrasiae, quod te- iram explere potestas, caput sancto oleo perunctum

nuerat, dedit frater ejus Clodoveus filio suo Hil- in frustra secant, corpus sanclum membratim dila-

Tum vero omnis malitia et injustilia niant.

drico (988).
in regno pra?valuit, et contra Ecclesiam gravis do- ll.Terra quidem sic data est in manus impio-
tempestatis turbo intonuit. Theodardus rum ; spiritus autem ab omni terrae rudere exco-
mesticae
autem, quia mercenarius non erat, non fugit a r>
ctus per ignem passionis et ut aurum in fornace

facie luporum ; sed pro ovibus suis constantius ex probalus rediit ad Dominum, qui fecit illum. Fides

adverso stetit. Et quia pastor cssentialiter bonus nimirum, quae protomartynStephano aperuit cudos,
dixerat: Majorem hac dilectwnem nemo habel, vt ut viderel Jesum a dextris Dei stantem (Act. vn, 35)

animam saam ponat quis pro amicis suis (Joan. xv, ad auxiliandum sibi, haec quoque Theodardo mar-
13); nec in hoc surdusauditor fuit, paratuspro ovi- tyri ccelos aperuit, eumque ferentem stigmata Jesu
bus animam ponere. in libro vitae cum martyribus ascribi fecit. Deus,

10 Sed ne quid inexpertum relinqueret, dcliberat, qui notavit incredulilatem Judaeorum, quando dixit

regem Hildricum adire et anle eum super injustitiis Nisi signa et non creditis (Joan.
prodigia videritis,

ecclesiae illatis legaliter exposlulare, si forte per iv, 48), quoque incredulitatem, qui
nolat nostram

censuram regalem ecclesia possessiones suas reci- merita Deo placenlium non aestimamus ex virtute

peret; et divinilus edoctus a menlis suae oraculo, operum, sed ex ostensione signorum: signa enim
imminere sibi tempus passionis, disposuit domui non faciunt hominem beatum scd eum beatae vitae
suae, et omnibus ultimum vale dicens, ovesque suas fuisse ostendunt, et ex novitate rcrum nos ad vcnc-

illi commendans qui sibi illas commendavit, duce rationem sanctorum adducunt. Ecce Theodardus,
mentis conslantia, cum paucis iler arripuit. Porro qui fuerat organum Spirilus sancti ab impiis inter-

filii Relial, qui prae durilia impoenitentis cordis thc fectus, jaccbat quasi vilis et despectus, et quasi

saurizabant sibi iram, nullo modo potuerunt adduci ^ percussus Deo et humiliatus. Sed divina pietas
a

ad aliquam resipiscendi viam. Qui scientes, quia in tolum de eo scandalum hominibus abstulit, dum ad
nullo sibi responderet justitia si dc praesumptis re- teslimonium sanctitatis ejus evidentiu signa osten-
bus Ecclesiae coram palatinis ageretur controver- dit.

sia, mala malis accumulant, et ex desperationis pe-

CAPUT III.

morte innocentis praesnlis tractant, Mulier csecitate punita et visus ei redditus ; cxscquioz
riculo de et iler
a frcquente poputo celebratoz ; miracula in loco
ejus diligcnter explorant. Vir sanclus justi propo- primce sepulturce ; corpus inde avectum et Leodii
siti lenax, quem armabat vivus et efficax sermo Dei depositum.
diccntis : Nolite timere eos qui occidunt solum cor- 12„ Puer e famulitio sancli praesulis, qui solus,
pus (Matth. x, 28), jam dicecesis suae terminos caeteris in fugam versis, excubabat ad corpus exa-
longe exccsserat, et in pago, quem Alisatiam vulgo nime, dolcns essc disjecta a sc beati corporis mem-
adhuc provcntibus gradum fixerat et
dicunt, bonis ; quoquo modo uniret: et mcm-
bro, nitebatur ut ea
ecce cuneus inimicorum Dei de insidiis emergens, brum quidem membro aut partcm parti coaplans,

cap. 1 num. rebusque pa- f) dum est de S. Remaclo, qui, cum S. Sigobertum
8, cx ordine prosecutis,
ritcr fidclitcrquc supputatis, cst, quos- compertum
rcgcm sibi addictissimum naclus essct, quemadino-
dam fundos a suis patribus niinus juste obtinuisse. dum beneficia, quibus eum cumulavit, testatum
Hac vero cura pro male multalis eoelcske possossio- faciunt, alienala facilc bona recuperasse. Neque
nibus infra sui arcana cordis rocursans, dubilare aliler sentiendum do S. Amando, qui a Martino PP.
coepit, quid mallet, utrum, ut nactus est, sineret liberationem ab onere episcopali efllagitans, ne I

permanere an super hoc negolio pergcret ire au-

; vcrbo quidem mcnlioncin fccit dc rcbus ecclesiae
res rcgias compellare. Tandom in Domiuo prote- suae injuslo occupalis, sr-d corruptos tantummodo
ctore confisus, neque mctucns, quid
faccrct ei lio- clcri morcs atiigit. Etsi forle a S Johanne Agno mi-
mo, stctit ^cntentke, » ad Childcricum II Austrasiae ste fundos aliqui acceperint, ac dein mala tidc
regem profeclus et in ilincre ca:sus fuit. Ex data possederinl, non ideo tamen sanctus ille culpandus
anonymi relatione et ex eo, quod Childericus Se- est; nam fraude circumveniri potuit, quam tan-
ptembris anni 667 Trajecti in suo palatio vcrsalus dem detcxerit S. Theodardus.
iuerit, satis colligilur, sanctum nostrum praesulem i9S7i Sanctus noster non scdit sub regc Sigober-
Donnisi post dictum diem et annum compei lo, nisi forte brevi ad modum tempore.
bona ccclosiae suae ab iniquis possessoribus dcli- Posl Clodoveum II Prancorum monarcha fa-
;

ncri. Pro suo haud dubie citius ea repetiis-

officio ctus esl ejus lilius Clotarius III, qui Austrasiae rc-
sct, si cilius illud ipsi innotuissct. klom praesumen- gnura fratri suo Dhilderico H cossit auno 660.
75S SIGEBERTJ GEMBLACENSIS. 75(j

non habebat undc ea colligaret. Nempe inimici jus- \ colligata, agnoscit tandem quantum peccaverit quaa
titiao scelere perpetrato omncs etiam sarcinas diri- ancillam innocentem et sancto martyri dcvoiam
puerant. Quod solum potuit puer fecit, et quotquot percusserit. Fletur ab omnibus prae hetilia, Dco
membra unire potuil inslilissuis colligabal. Cum ad- laudes, Deo gralias clamantibus cunctis : crescit
huc ei suae non sufficerent institae, ccepit animo de- debila martyri reverentia; fama volat per totam vi-
ficere, et mulla secum revolvens, ex consilio animi ciniam , discurrit longius pcr totam quoque provin-
sui villam qiue proxima erat pcliit, spcrans Dei ciam. Quaquaversum oculos flecteres, concurren-
auxilium sibi non defuturum : nec spes eum fcfellit; tium turbas cerneres. Malerfamilias, qua? causa et
nam inter eundum offendit mulierculam, incurapa- testis crat tanti miraculi, totam se rejiciebat in
era-
scendarum ovium occupatam et ncndo diduccntem tiam sancti martyris, verbo et exemplo suo invitans
decolo fila. Mulierem compellat, et sibi filadari sup- omnes ad obsequium celebrandi funeris. Docebat
plex postulat, et cur postulet causam dicit; remque rerum vicissitudo dolere pro extraneo ; at ir.sita lio-
omnem ordine pandit. Audiensilla exsecrandi scele- mini natura? pietas eliciebat et lacrymas. Quis cnim
ris acerbitatem, primo horrescens stupuit. Deinde posset videre sine lacrymis quod etiam sepullura
humanilatisaffectu pene ad lacrymas adducta: Quod ,, cgeretvir apud sseculum tantaj quondam nobilitatis,
petis, inquit, a puer, libens darem, sed est certa tantae in Ecclesia dignitatis tantae apud Deum san-
causaut denegem. Matrifamilias quippe, cui ancil- clitatis.

lor, diurnum pensum dcbeo; quod si fuerit mino- 15. Instatur ergo ab omnibus, ut decenter justa
ralum, non impune feram, nec damnum effugiam. scpultune expleantur. Isti vulnera mollibus pannis
Dixit, et animi compassionem proeponens timori, de- exsiccant; isti vcstes sanguine sancto infeclas ad
dit voluntaric fila pctenli. sui palrocinium reservant; membra satis defleta in
13. Compos voti puer repedabat quantocius; ct ne gestatorio ponunt, et pretiosa velamina superpo-
cum pigcrel laboris, majorem volo consolalionem nunt. liatcrfamilias locum sepulturae condicit, ct
acccpil divinitus. Invenit namque duo luminaria ad juxta suum condictum in loco qui dicitur Ncc ^989j,
caput ct pedes martyris altrinsccus luccnlia: Quis tumbam disponi facit Levalo corporis loculo, nunc
non mirelur tua, Christe, magnalia? Quia Theo- isti nunc illi gaudent succcdere vicissim oneii cor-
Domino )0ris ferendi Alii vero pra>ccdcndo planas vias ba-
dardus lux in fuerat, et ut filius lucis am- l

bulavcrat; tu lux vcra, omnem hominem illuminans, J

ulis ostendunt. Cum tanta omnis ordinis ct aetatifi

obsequium luminis per angelicum ministerium pro- et promiscui sexus frequenlia, cum tali .humanitalis
curasli exsequiis illius, qucm dc mundi tenebris ad el devotionis reverenlia celebranlur sancli martyris
r
veram setcrnamque luccm vocavcras. Hoc miracu- ^ exsequiae, et corpus honorifice tumulalur. Jam la-

lum majori miraculo virtus divina confirmat, ut ci- crymas omnium ea causa reprcssit, quod gauden-
tius et diflusius nomcn ct meritum marlyris inno-
dum sil)i esse credebant, se taati apud Dcum ha-
tescal. Mulier, quae pensum suum pro obsequio il- bcri, quod insperato patronum tanti mcrili mi-
cis

lius minoravii, vespcri revocatis ad caulas ovibus, sisset, qui sibi contra omnia advcrsa praesidio vcl

pensum diurnum dominae reddidit. Quod quia mi- remcdio esset Cocunt undiquc infirmorum agmina,
noralum sensit domina, fraudis ancillam arguens, pcr merila novi marlyris spcranlium conscqui a
caput illius gravi ictu percussil, Sed Dei pietas an- Deo moiborum medicamina. Quot ibi pietatis ope-

cillam fraudis excusat: domiua enim subita aculo- ra,quod sanitalum bencficia, quam frcqucntes cae-
rum caecitate percussa exclamal cum ejulatu ad fa- corum illuminationes, quod febricitantium curatio-
mulam, exclamal et famula suam miserando domi- nes ibi provenerint per Thcodardi palrocinia, le-
nam. Rcs publicalur per familiam; fama rei lotam stanlur mulla paralyticorum subsellta et plurima
villam facit allonitam. Ancilla coram cunctis causam rerum monumenta, quae pendent ibi ab incolis ;:f-

caecitatis iliai.i- cxponil, el ut culpa liai venialis hor- lixa, ut per haec recenseat memoria poslerorum,
laiur ui praesulera sibi reconciliet, ut lumcn, quod quanta ibi pcr nomen Theodardi claruerit gralia
ofFensa sibi abstulerat, impelrata a Dco vcniat, re- ^Dei.
staurct. 16. Fama longc lateque cvagando subintrat Wan-
1 i. Cogil dominam angustia, ul vcrbis ancillae gionum urbem, quae nunc Wormalia nuncupalur;
crcdula consulal suae miseriae. Duce ancilla, venit et poctquam popularium aures ct linguas multo
domina ad locum ubi jacebat corpus venerabile; implevit susurrio, ad ipsum quoque urbis praesulem
quod iia videre disjeclum erat omnibus miserabile. viamsibi fecit. Praesul, excessu beati Patris audito,

Domina pro caesa injuste ancilla culpam faletur, el po I longa ab imo peclore ducta suspiria diversua
ut mereatur impetrare veniam volis et donis placat silii agitabatur: namquc tristabalur ct laetabatur.

sancli Quando luit

martyria gratiam. difficile Dco Tristabatur propter perpetralum intra suam dioe

exaudire preccs mlscrorum fideliter ad se claman- cesim immane scelus ; porro laetabatur proptercol-

liumfMulier, impetrata venia, gaudet redivivo lu- latum coelitus direcesi suae palrocinium novimarty-
mine, et videns membra«ancti corporis suis filis ris. Progressa ulterius fanaa, attigil urbem Spiram,

(989) Circa Landa^ iam, imperiale oppidum dicecesis Spircnsis.

757 VITA S. THEODARDl. i58

quam antiquitas Nemelum appellabat; nec subtraxit A cum, ubi corpus defuncti patris peregrinabatur. Ubi
pedem ab urbe Argenlina, quam Strazborch nomi- postquam solvit lacrymas, quas debebat filius pa-

nat Teutonica lingua. Totam regionem, quam alluit tri, pandit incolis lerrse causam sui advcntus, et

Rhenus, perlabitur fama vento velocius; nec cele- petit, eorum suo desiderio contradicat de
ne quis
rius aut longius defluit unda Rheni, quam decurril referendo corpore patris. Uno omnium ore con-

fama hujus rei; nec citerioris ripae spalio contenta tradicitur Lamberto conclamabant enim omnes
;

vagari, Germaniae terminos ulrinque attigit. Wan- esse suum jure Theodardum, quemsibi pro patrono
gionum praesul prae cunctis super hac re suspcnsus, Deus ultro miserit, quibus per eum tot miracula

invitat*ad se vicinarum urbium prsesules, convocat ostenderi!, et magno rerum miraculo vetuerit, ne
tolius provinciaeprimates et optimates; quid facien- ab episcopis provinciae corpus sanctum alio trans-

dum sibi sit super hoc verbo, quod Dominus fecit portaretur.

et ostendit eis, eorum consilio commitlit liceatne 19. Ita Lambertus impos voti Trajectum redit,

sibi corpus sancti praesulis amovere ab indigniori ut cum clero et populo ea de re agat. Clerus vero

loco, et ad majorem ecclesiam transportare. Facile et populus totiuspondus rciLamberto imponit. Lam-
est eo unum transpirat
transferre consilium, ubi in r» bertus alia via vincere aggressus, multos sumptus
volunlas omnium. A communi consilio unum con- et commeatus viae apparat, multuin auri et argenti
cipit assensum devotio omnium, ad majorem mar- ct aliarum specierum congregat, et jactans spem in

tyris gloriam corpus ejus esse inde transferen- Domino, optatum locum repetit. Itaque indignae pro

dum. tam celeri ejus redilu suspensi, exeipiunt eum fa-

16. Die ad hoc condicto ab omnibus concurritur, vorabili affectu, ct ex vullu et habitu ejus attenden-

et numerus confluentis populi non erat certior nu- tes, quae reverentia deberetur ei, ofticiose illi adhae-

mero stellarum coeli Jam se occingebant operi, jam rent. Lambertus vero eo pietatis affectu sibi con-
tumulus sancti marlyris debebat aperiri. Sed non ciliat, causnmque viae eis ingeminans, addit preces,
est ratio, non est consilium contra Dominum (Prov. non
ut corpus patris sui ultra sibi dcnegent, dicens,

xxi, 30), quia natura rerum, mililans pro Domino absurdum esse patrem tiliis et episcopum civibus
rerum, obsistit ipsisobsistentibus. Coelum subito in- denegari; sufticere eis quod terram corum sanguine
horruit, et liorrore suo terram tremefecit; pnenun- suo consecraverit; non defulurum ipsis sancli Pa-

tiant tempestatem praecurrentia ventorum murmu- tris patrocinium, quem tanti habuerint, ut honori-

ra praestringit oculos praesens fulgurum corusca- fice tumularent. Jam rigor eorum flectebatur, quia
;

tio, aures et animos omnium exterrent tonitrua so- vir angclicus suo mellifluo ore eos mollierat. Quos
p
lito graviora; proruit tam proccllosa nimborum ut amplius ad animum suum attraheret, aperto suae

inundatio, ut, si fuisset diutina, posset sufficere fa- largitatis sinu, singulos corum honorat Tdonis com-
ciendo diluvio. Tot rebus praisentcm mortcm inten- pelentibus; nec ab invalida plebe manum suam re-
tantibus, diffugerunt omnes; desistunl ab incepto, trahit ; et senibus et pueris singulos, pragnanlibus
quod de corde suo faciebant super quo quia os Do-
; vero mulierculis geminos porrigit nummos. Tali af-
mini non interroguerant, se contra Dcum sensisse fectu et industria victos, ut eos fccit essc suos, pro
intellexerunt. Quis unquam consiliarius Dei fuit ? Jsa libitu suo usus est eorum cordibus.
xl, 13.) Ut hoc quoque miraculo longe lateque 20. Igilur illis jam non obsistentibus, sed ad om-
claresceret Theodardi gloria, de longc et late tot nia officiantibus, amabile Patris corpus lulit,et cum
populorum millia in unum contraxerat, ut dum om- hymnis et laudibus revexit, et in villa publica Legia
nes unius merita praedicarent, per nomen ejus be- tumulavit cum honore, qualis decebat martyrem.
nediceretur ab omnibus Dcus. Quis non videat hic Dei dispensationem? Operaba-
18. Trajectensis cerlificali de nece sui antistitis tur in Lamberto Dei providentia, quando praeordi-
ostendebant ex quantitate sui doloris, quo amore navit dccorari Lcgiam tumuloThcodardi: quia enim
ergaeum fervercnt. Insidebat enim altius in cordc L» Lamberto ibi designatus erat locus passionis, etipsa
cunctorum pia ejus paternitas; recurrebat ad eos Legia pei Lambertum in urbem ampliari ct episco-
magna patris pro ecclesiastica ulilitale sedulitas, palis sedis honore habebat exaltari, noluit Deus lon-
pro qua usque ad sanguincm restilerat inimicis. ge a scdisjungi tumulo, quos solos a numero Tun-
Sua cuiquc causa aderat, pro qua de morle prae- grensium episcoporum sibi aequales per martyrii
sulis singulariter plangere habebat. At Lambcrtus, gloriam praevidebat, aequales fore ctiam per merito-
qui, vivente Theodardo, erat spes altera Trajecten- rum graliam. Praeripuit tantummodo Tlieodardus
sis Ecclesia', ex proventu bonae indolis eo pervene- Lamberlo, nc primus in bac ecclesia esset martyr,
rat ut, defuncto pnesulc suo, 1»ta ccclesia in eum praeripuit Lambertus Theodardo, ne solus in hac
inclinata rccumberet. Hic omnibus mortcm
plus ecclesia forct martyr. te, Legia, felicem ! quorum
magistri detlebat, quia plus omnibus magister eum pari decoraris marlyrio, eorum pari ante Deum ad-
amavcral.Sed post vulnus doloris inflictam cordi, juvaris patrocinio. Nos Deum magnificemus per
assumens scutum conslantise, totus ad hoc fereba- sanctorum suorum gloriara, et sanctorum mcritis
lur ut saltcm oorpus magislri reciperet. Longam iilius iinpetremus gratiam. qui vivit et regnal in
viam ccleri voluntatis volatu emensus, venit ad Io- saecula sa-culorum. Amcn.
759 SIGEBERTl GEMBLACENSIS. 7(iO

SANCTI LAMBERTI I

EIMSCOPI TRAJEGTENSIS ET MAHTYRIS LEODII IN BELGIO

VITA DUPLEX
AUCTORE SIGEBERTO GEMBLACENSI

(Bollaino, Acta Sanctorum, Sept. t. V, p. 518.)

MONITUM.

Sigebertus monaclms Gemblacensis in Brabantia, qui in fine sa^culi xi et initio xu floruit, in libro De il-
lustribus Ecclesiae scriptoribus cap. ultimo sua etiam Opcra recensens, liaec ait: Vitam quoque S. Lam-
berti, cumin primis urbane meliorassem, poslea rogatu Henrici, archidiaconi et decani ecclesia) S. Lam-
berli, defloravi comparationibus antiquorum juxta consequentiam rerum. Quamvis priorem, utpote simpli-
cem, quidam magis amplectunlur, et curiosius transcribunt ; cst enim sensu apertior ct verbis clarior.
Vitae secundo loco ab eo scriplae, hactenus ineditae, exemplar habeo cx collegio nostro Lovaniensi, cujus
prima pars descriptanotatur ex secunda parte Hagiologii Brabantinorum, collati ms. Rubeae Vallis, ex quo
etiam secunda pars alio charactere est addita. Titulus ei praefixus hicest: « Vila et passio sancti Lant-
berti cpiscopi secundum Sigebertum Gemblacensem. « Ex allegatis autem Sigebcrti vcrbis dubitarc am-
plius ncqueo, quin Vita nomine Keineri vel Reneri monachi ad S Laurcntium propc Lcodium cdila a
Chapeavillo, Reineri non sit, scd ejusdem Sigeberti, primo scilicet loco ab ipso conscriptaet laudala. Ratio
manifesta est, quod praeter insertas variis locis comparationes cx Veteri Testamento potissimum deproin-
ptas, unumque S ambcrli in pueritia miraculum, caetera oninia in ulraque Vita tam similia sinl, ut non-
l

nisi paucis vocibus hinc et inde discrepent. Haec vero discrepantia ipsi Sigeberto tribui potcst, qui dum
diclas comparationes priori Vitae intexeret, unicum istud miraculum postea cognitum, caeteris adjungere,
et aliquot phrases, ut fieri assolet, immulare facile potuit. Possem id adductis cx utraque Vita textibus hic
demonstrare; sed nc longior sim, malo lectorcm ad Vitam edendam cum edita a Chapeavillo confcrendam
remitterc >S!) Addo tamen alterum argumentum, ipsius scilicel Reineri siloniiuni, qui cum lib. a Dfl
'.
!

scriptoribus monastcrii sui opuscula sua, et inter haec aliquot etiam sanclorum Vitas, sanclique Lamberli
Triumphale Bulonicum rcccnscat, de ejusdem Vita ne verbo quidem meminit.

'.) ..)') Utramque damus, Edit. Pathol.

VITA IUUOH S. LAMBliUTI

Sub Reueii, monachi Leodiensis, norainc edita in Gestis pontiiicum Leodiensium
auctorc Chapeaville, toin. 1, p. 411.

CAPUTPRIMUM. ^ceptus etvero Sacerdoli sacerdos dilectus, insigni

De nobililaie sancti Lamberti, et quorum prinapum ex prosapia, Trajectenws oppidi vico, exstitit oriunw
tempore natus sit. ( i us , eujus, ipsiusque majorum multa in Ecdesia De(
Gloriosus vir Lambcrtus; eetcrno Regi martyr ac- gralia, mulla in Francorum republica gloriael fidcij
 VITA PRIOR S LAMBERTl. 762
761

* inu suscipiens, ad normam sanc.ae vitae informa-

eminuit Quibus inconcussa Christianitatis custodia A
bat primaevae aetatis mores.
inter orthodoxos augebat reverenliam, et carnis no-
At vir illustris Aper, ut filium suum Lambertum
bilitas per opulentiam rerum pariebat dignitatem
facerel tenaciorcm propositi, fundum suae proprie-
Sceculi, et inler proceres regni multam potestatem.
tatis, vocabulo Wentershovum, jure perpetuo de-
Hanc generisclaritatem, ad se de longinquo deriva-
legavit illi, illiusque tulori Landoaldo ut, ecclesia
lam, paler et mater ipsius de proximo illustrabant.
ibi constructa, tanto instantius vacarent, ille do-
Is pater, scilicet Aper nomine dictus, in palalio re-
cendi studio, ille discendi, quanto remotins dege-
gis inter illustres viros dignitate nobilitatis excelle-

matrem ejus, inter Francorum nobiles pernobi- rent a saeculi vanitate.

bat;
lem, recepit a patribus posteritas vocatam fuisse He- Ubi dum insisteretur in aedificanda ecclesia, arli-
ficessuper penuria potabilis aquae conquerebantur
risplindem.
Regnum autem Francorum regebat filius Mediani quia ibi aqua, ex palustri colluvie collecla, eos bi-

regnum Austrasiorum bentes magis torquebat amaritudine quam aliqua

Lotharii Dagobertus, qui tilio

Sigeberto commiserat, eique tutores dederat, suavitate refocillabat. S. magisler sanctiorquemagi-

suo
stro discipulus, fidem habentcs in eum qui amaris
Cunibertum Coloniensem episcopum, et majorem r>

aquis de mari dulcedinem indidit (Exod xv, 23), el

domus Pippinum primum (990), patrem sanctarum
Gertrudis et Beggae. qui aquas etiam de petra produxit (Exod. xvn, 6),
communicato voto, pariter exorant pietatem Omni-
CAPUT II

potentis. Invocato ergo S. Trinitatis nomine, baculo

Quod primum a S. Landoaldo nutritus sil.

(tualis hic puer in mundo forcl, ab incunabulis designalur locus in modum S. crucis, (resmira, sed

Dei dispensatio praemonstrabat quaeque enim bonae fideinon inusitata!) fonsibi emanavit limpidissimus,
;

indolis rudimenta, quaeque lineamenta pulchritudi- qui et aperuit quantum sancti apud Deum possent,

nis, in bonae spei puero, solet praeformare natura, et incolis ex modo omni usu babilis fuit. Cu-
tuncet
vel, quod verius est, ipsiusauctor naturae, haec om- jusbeneficii memoriam, dum patres generatim nar-
nia jam in ejus infantia apparebant, quia jani et rando transmittunt ad filios, merita sanctorum ac-
mcmbris formosus el pro aetate, inter cognatos ct curaulant, dum per eos nomen Domini benedici fa-

benignus esse vidcbatur, ac ciunt. Ita Lamberto et Landoaldo, diligentibus Deum

famulos, vullu et affectu
omnia cooperabantur in bonum, qui, ut. essent sancti,
per hoc omnium dilectione dignus.
Unde pater ejus,non ingratus Deo, qui tanlum secundam propositum Dei vocati sunt (Rom. vm, 28).
sibi de filio promittebat, divinae volunlati suam con- Et puer quidem strenuus, jam tunc nitens totis

temperat voluntatcm, et filium divino mancipat ser-

1j
viribus fieri vir perfectus, quantum sub ferulasancti

vilio.ad quod eum jam quodammodo videbat aspira- magistri profccit, quampuro peclore adbibueril pie-

tatis ac scientiae verba, otiosum est bic inculcare

re. Et quiadoctrina vim promovet, insitam, rectique
cultus corpora roborant, sanctum sancto filio magi- verbis, cum fructum tam proficui laboris, adhuc
hodie passim exuberare videamus.
slrum elegit, ne simplicem oculum discipuli tene-
braret aliqua culpa magislri.
Sub Landoaldo felix adolescens non leviter exer-
citatus ad genitorem rcgressus est Nec est facile
lniliandum ergo studio litterali commisit eum
dictu quo uterque affeclus sit gaudio, dum ci tilius,
Landoaldo, viro satis spectato sapientia et scientia,
paterno affectu, et pater pro filii profectu gratula-
sanctitate et industria. Hi Landoaldus, sanctae Ro-
:
batur.
manae Ecclesiae presbyter fuit, et quia sanctitate, ut
dictum est, et scientia praeeminebat, a Martino papa CAPUT IV.

Romanorum sancto Amando Trajectensium epi-

Quod aS. Tlieodardo Lambertus instructus sit.
scopo ad auxilium exercendae praedicationis depu-
tatus, ad Gallias venit, et ordinatus Trajectensis Ec- Sancto Theodardo Trajectensium episcopo sub-

clesiae archipresbyter, ibidem Deo militabat, sub stituto commendatur etiam buic Lambertus a suo

sancto Amando episcopo; et quia idem episcopus, patre, utadejus exemplar erudiatur, qui in Eeclesia

studio praedicandi, se expedierat episcopali sarcina, et in curia multum videbatursuspiciendus.

ipsevicesepiscopidiligenter etopportune supplebat, Ex cujus viri latere adeo profecit ut in cunclis
et pcr novem annos rexit Ecclesiam episcopo va- negotiis, non tantum exemplo, sed etiam miraculo

cantem, donec Remaclus cathedram Trajectensis esset omnibus,- erat enim vere dignus, aspectu ama-

Ecclesias suscepit. bilis, colloquio affabilis, in recta conversatione et

CAPUT III. omnibus conformi, vix ulli imitabilis. Parvipende-

De fonteper orationem sanctorum producto. bat praesentia, veluti devoverat in pueritia, aestimans

Landoaldus teneros annos sancti pueri paterno pro nihilo omnia, praeter quod erat aeternae salutis

(990) Hic Pippinus filius fuit Carlomanni, qui, est postea relata in numerum sanclarum; filius Gri-
uxorc capta ex gente Aquitanica Sueva, Suevos moaldus, qui palrem mortuo dux faclus, reipublicae
aliosque Germaniae populos, bello vicit. Huic tres praefuit. Barlandls In Chronico, cap 1.
fucre liberi filiae, Bcgga: ct Gertrudis, quarum haec
763 SIGEBERTl GEMBLACESSIS 764

gralia; coelestibus animo inhaerens, sese holocau- ^ et Lamberti mentem plus, credo, omnibus conster-
stum Domino mactabat. naverat ; sed ipse temperans dolorem, quippe, in

Sedquid opusest hinc inde qusesitis laudationum quo, Deum, tota urbs inciinata recumbebat,
post
lucis illum colorare quem sapientia ipsis coloravit ad repetendum prsesulis corpus se accinxit. Etprimo
virtutibus? Superfluum est extra quaprere materlam frustratus, non destilit, sed toto animo et sensu suo,
laudis,cum eum Creator ad tantam formaverit gra- ad explendam operam suam usus, rem cffecit ex
liam ut in toto corpore ejus vix surrepserit aliqua sententia.
naturae menda; in animo vero ejus, vix aliqua no- Relatum itaque sancti corpus, in villa publica,
civa macula apparuerit. Legia tumulavit, prassciens quod eam divinitas,

CAPUT V. ipsius etiam sanguine et nomine specialiter conse-

De habitudine corporis sancti Lamberti et dotibus
crandam, praevidebat, et ad ampliandam martyrum
animi. gloriam parabat in urbem ampliare.
Qu:a lamen oportet eum laudare, ut ex vero eum CAPUT VII.

laudemus decet. His qui habitudinem corporis ejus Quod ad episcopatnm electus sit.
aut novit, aut ab his qui
eum
eum noverunt didicit (991),
,
/,— „
u
Quis Trajeclensium
j
Eeclesiae substitui deberet
scripsit fuisse fortem, velocem, multum agi- episcopus, multum deliberabatur in Ecclesia Dei,
lem, tirmum in bello, forma praecipuum, statura multum super hoc inaularegis Hildrici tractabatur,
procerum, facie decora, cesarie formosa, inclytis qui mortuo patro suo Sigeberto, regnuin Austra-
oculis, manibus honestis, digitis longis, carne can- siae a patre suo Clodoveo accepcrat, Jamque paula-
dida, ut a planta pedis usque ad verticem capitis tim sermo, de palatio ad ccclesiam, ab ecclesia ad
esset irreprehcnsibi'is. populi frequentiam discurrebat nullum Lambcrto
Et, ut vcniamus ad bona animi, erat charitate mcliorem esse, ac per hoc nullum episcopatu Tra-
plenus, castitate praecinctus, fundatus in humili- jectensium cssc digniorem, ei competerc, ex cano-
tate, opportune orationi, opportune lectioni, oppor- nica auctoritate, ut in Ecclesia sua fructum mili-
tune negolio sceculari vel rei famiiari intentus. tiae suae perciperet. Cum palatio concordat Eccle-
Ecce, vidcs hominem adeo donis gratiae, adeo donis sia, consentit clerus cum populo, unum oplant
nalurae ditatum ut dicas eum in virum perfectum omnium corda, millia populi uno ore acclamant.
formatum a Deo. Ecce, inquam, habes hominem, Se illi oneri negal esse parem, ac per hoc magis cogi
cuivis personae habilem conformari, in quo, si al- merctur. Tandem vir, ditatus honoribus sanctimo-
tendas ea quae sunt
dicas? si quaeras quae
laici, quid de laico
sunt clerici,
ei defuisse
totum clericum
.^
vi
niae,
....
illustratus commerciis parcimoniai
unus omnibus mongeran, ut omnes de sc
, annuit
uno rn
invenias. Christo gloriari possent.
His rebus facile comparatum erat ut omni honore Adeptus culmen religionis perpetuae , studuit
omniumque amore dignus judicaretur. Per hoc ita pietatis augere opera, qui pontificali auctus erat
Theodardo cpiscopo crat cordi ut praeoptaret eum infula. Mactabat omni die holocaustum Domino non
sibi cligere successorem, nisi sciret apostolica au- ex pecore alieno. Consilium el opus suum semper
ctoritale csse dccretum (99*2) ne sacerdoles audeant ad Deum convertebat, cor et pedes dirigebat ad
alios designalis nominibus, sibi subrogarc, ne epi- evangelizandam pacem. Seplem quippe dona Spiri-
scopatus non divinum munus, sed haereditarium pu- tus sancti quae Christo subslantialiter insunt, huic
tetur esse compendium ct ne quisquarn quod Dei quoqiie, pro captu humano, accidentaliter aderant.
cst putet homini debcri. Porro in aula regis non Spiritus consilii in eo vigebal egregie; |et quidquid
lcvis crat aeslimatio de Lamberti nomine, quem et agebat, spiritu sapientiae moderabat. Rex vcro llil-

regalis solliciludo et procerum mullitudo revereba- dricus, videns eum cunctis praestare, pluris eum ha-
tur. bebat cunctis rcgni primoribus ipsisque episcopis,
C\PUT VI.
D eique apud animum suum, apud aures et os suum,
De relato corpore sancli Theodardi.
primum locum dabat, et cujus cor credebal Spiri-
Theodardo preesule per innoccntiae viam ad glo- tus sancti oraculum esse, cujusque linguam habe-
riam martyrum perducto, Vangiones, in quorum bat pro vcrilatis organo, ei ultro dederat amicitiae
territorio morleni oppetierat, non credebant hoc suae summarn, eumque sibi a secrelis fecerat, qui,
fortuito accidisse, scd Dei, sua inler omnia dispo- ut fertur, erat ei ctiam a commentariis ; unde a
ncniis, nuiu; praeseus novi martyria lutamen sibi corde et ab orc illius, omnis Auslrasia pendebat,
procuratum esse sperabant. Ideo non patiebantur cumque tola regalis curia reverebatur.
corpus cjus asportari a sua parochia, cujus prae- Frater quoque, llildrici rcgis Theodericus, qui
senlia optabant aeternaliter gloriari. in parle Francise, quna Neustria dicitur, regnabat,
Ilaec aeerbitas rei mmium pcrculerat Trajectenses, praesenliam appelebat Lamberli, et inler proccrcs

Godeschaicum intelligit, qui cx Thiedoeno,

[991 1
(992) Ilabcs hoc decretum: De fUiis presbyterortm
S Lamberti famulo, et habitudinem corporis iiliua, ordinandis vel non, cap. 7. Non minus, inquit, ob-
et animi virtutea scribit se cognovisse in Vita S. servato aposlolici rescripti decreto, quod anccessio-
Lamberli, cap. 3, nem in Ecclesia l>ei heeredilariam detestatur.
 :

765 VITA PRIOR S. LAMBERTI. 766

et amicos suos, ei servabat graliae copiam, et ; si 4 torrentcm bracliia tendere non potuit, nam, quia
quid in regno suo auctorizandum erat, non putaba- severior justo, quemdam nobilem Francorum Bo-
tur satis ratum fore, nisi etiam Lamberti approba- dilonemcontra legem caedi fccit ad stipilem ligatum,
tum csset consilio. ab eodem Bodilone in venando c.xceplus, interiit.

C4PUT VIII. Theodoricus totum regnum recipit, recrudescit ma-

Qui fuerint cpiscopi et abbates contemporales licia Ebroini, quoscumque reperiunt favisse perti-
S. Lamberti. nacius partibus Hildrici, hos pessumdunt, trucidant,
Ipsi sane Francorum reges, Thcodericusct Hildri- privanl honoribus, mulctant proscriptione, relegant
cus, quamvis pro simplicitate minus per se sape- exsiliis.

rent, in hoc tamen sapiebant, quia audiebant sa-

CAPUT X.
pientes: primus enim sapientiae gradus est, sapere;
Qnod episcopatu S L' mbertus privatus sit.
sccundus, audire sapientem. Unde, quia Lamberti
Quia Hildrico nullus fidelior, vel amicior fuit
tam sancti el tam prudenlis viri aliorumque sancto-
quam.Lambertus, totum pondus tribulationis supcr
rum episcoporum consilio disponebant rcgni ncgo-
eum incubuit; videbatur enim nihil actum fuisse
tia, crat in utroque regno pulchra rerum facies,
morte Hildrici, si intimus Hildrici Lambertus im-
ct prosperabatur fides Ecclesiae. p punitus abiret, de quo ccrtum tenebant quod nun-
Eranl quippe tunc tcmporis sancli episcopi, qui,
quam factioni iniquilatis susb assentiretur.
scientia pracditi ct sapientia, sancte ct juste se-
Idco consilio Ebroini, a rege Theodorico, convo-
eundasrcgni partes administrabant. In his praeemi-
cata ad synodum cpiscoporum turba, qui, quasi
nebant Andoenus Rothomagensis, Auslrigisilus
cancsmuti, non valebant latrare (Isa. lvi, 10), con-
Biturigensis; Eligius Noviomensis. Vindicianus Ca-
tra falsitatis teslimonium alios cpiscopos exordi-
meraccnsis, Audomarus Tervanensis, Leodcgarius
nant Et, nc quis in rcgno vel Ecclesia restarct qui
Augustodunensis, Faro Meldensis. Inter hos emica-
pro veriiatis dcfensione fidci clypeum auderet eri-
bat Lambertus, aureum sidus F.cclesiae, velut inter
gere, vel exemplo vel inslinctu Lamberti qui prae
ignes luna minores cmicat. Hos Lambertus susjii-
caeleris et pro caeleris libcrius injuslitiae adversari
ciebat ut patres et natu majores, eosque imitando
audebat, omnes diaboli complices insurgunt in
a singulis eorum alipuid gratiae hauriebat. Porro
Lambertum, veritatis amicum, ct concinnalis inju-
illi Lambertum prcecordialiter amabant, ut filium
stitiae causis eum ab episcopatu dcponunt.
jam dc flore tetatis fruclus emittcnlem, eique post
Fertur Coloniensis episcopus conspirasse huic pra-
se, quasi ex haereditaria successione, regimen Ec- _ „-._„_ <•„„,: _-i_ A • -
. .

Q vorum factioni, zelo mvidiae ductus, et pnmores

; ,
'
} .

clesiae competere gaudebant, quem juslum ante

populi data pecunia, adodium Lamberti concitasse,
Dcum et homines videbant, sine querela, in omni- qui etiam clericum Ecelesiie sme,
Pharamundum ad
bus incedere (Luc. i, 6), et irc in dies de virtute in episcopatum Trajectenscm, contra jus et fas, passus
virlutem. est promoveri. Qui miser, quia ubiit in roncilio im-
Erant praeterea etiam abhates, et tunc et nunc
piorurn in cathedra pestilentice sedit (Psal. i, 1), de
nominabih s sanctitate, Bertinus, Philibertus. Wan-
quo quid aliud poterit dici, quam quod Vcritas dicit
dregisilus; Ursmarus Lobiensis in lirouem Chrisli
Qui non intrat per ostium iu ovile ovium, sed ascen-
adolescebat. Hi erant Lamberti contemporales, lales
dit aliunde, illc fur est ct latro ; qui autem intrat per
erant ejus contubernales. Hi, ut cherubin, virlu-
o>tium, pastor cst ovium (Joan. x, 1, 2); Fur non ve-
tum suarum alas concuticbant, alter ad alterum, cl
nit, nisi ut furctur, et mactct, et perdat (ibid., 10.)
in laudem Dei, orbem terrae commovebant (Ezech.

x, 11). Horum meritis diu tranquillata est Ecclesia

CAPUT XI.

Doi, diuque status regni prosperatus est.

Quod Stabulaus monasterium expetierit.

Postmodum, propter populi torporem, dormicnte Lambertus pastor bonus, exemplo Pastoris essen-
Jesu in navi sanctae Ecclesiae, ecce, motus magnus tialiter boni, paratus dare animam suam pro ovi-
I)
factus cst in mari hujus mundi (Matth. vm, 24). Fa- bus suis, non ut mcrcenarius fugit (Joan x, 11,

cile est causam tanti motus ediscere. 12), sed declinavit proccllosum domesticae pcrsecu-
CAPUT IX. tionis naufragium ; et clementer ferens cuncta ,

De interfectione Hildriri regis. praesulatus liquit sceptrum, commendans curam

Thcodoricus ct Hildricus fratrcs bipartitum Fran- ovium ei qui lavit baptismate ac redemit sanguinc.
ciae rcgnum regcbant, scd quia Theodericus hebc- Expelcns ergo Stabulaus monasterium, a Sige-
tioris ingenii erat, Ebroinus major domus, simpli- berto rege fundatum anle aliquot annos, et pro fer-
citatc ejus abusus, commovit in regem odia totius vorc sanctae religionis, ubique nominatum, mona-
populi; Franci enim, alienam invidiam in Theodo- sticse quietis portum elcgit, ibique per septem an-
ricum retorquentes, dcjiciunt eum regno, et fratrem nos angelicam ducens vitam, habitavit secum. At ex
ejus Hildricum cx Auslrasia invitantes, cum sibi omni ecclesiaslicae familiae numcro, duo tanlum
rcgcm praeficiunt. Quos quandiul habuit Hildricus, pueri ejus obsequio adhaeserunt, quorum alter,
modcr.ite, potcnter ulrique regno praefuit Ubi et Theodoenus nomine, illi qui primus scripsit Vitam
ipse modum cxcessit, insolentius agetis, diu conlra sancti viri, relator verax ct teslis idoneus operum
 : !

l&l SIGEBERTI GEMBLACENSIS 768

ejus fuit. Ecce, habemus virum, ad exemplar virtu- 4 non sensit crucialus.Coelum ejus patuit precibus, et
tum omnibus propositum, qui sciens quod solum oratio ad supernos pervenit auditus. Ipso interim
summus Magisler a se discere mandarat, in humili- canente versum psalmi: Quando vcniam ctappaiebo
tate, mitis corde et in patientia sua, quaerebat re- ante faciem Dei? (Psal. xu, 3) solito cilius cantum
quiem animae suse (Matth. xi, 29), in obedientia dabantgalli.
vero se coluercdem suo Christo conformabat, qui Fratres surguat ad praescripta vigiliarum munia,
obedivit Patri usque ad mortem (Philip. 11, 8]. et post hsec domum introgressi, accendunt igncm
Quale, rogo, erat videre virum nobilem natu, no- copiosum. Inter calefaciendum , abbas inquirit ,

minabilem sanctitate, pryesulem officio, rebus olim ubinam sit Lambertus, qui fratrum conventui desit
polentem in tantillo temporis agentem jam proba- Unus fratrum dixit Lambertum esse, qui regulari
tum monachum, quod vix quilibet alter posset as- judicio, per intempestam noctem, cruci sit addi-
sequi multaannorum quantitate ? Bevcra, non eum ctus. Abbas expavescit, et ire fratres ad eum revo-
plus nimio res delectavere secundae quem mutata? candum urget. Eunt, eumque canentem offcndunl
non quassaverunt; nunquam enim amittitur sine Cor contritum et hunuliatum Deus non spernit (Psal
dolore quod cum amore possidetur. Qui cupit, ille r. l, 19). Eo revocato, advolvitur ejus genibus abbas,
etiammotuit; qui metuit, nunquam liber vel secu- et omnis congregatio. Abbas se incusat, et culpam
rus vivit. Lambertus noster nihil mundi doluit per-
excusans, veniam de ignorantia vel intemperantia
dere, quia nihil concupivit, ac per hoc semper se- postulat. Lambertus imputat
accusator, sui , sibi
curus sui fuit, et liber in Christo. Amotus ab cpi- culpam, nihil esse dicens quod eis ignoscat. Friitres
scopatu per injustitiam, quando expostulavit de benevolentiae ejus recompensant gratiam, et bal-
irrogata sibi iujuria, quam appellavit personam? Ad ncum illi parantes, veslimenta cjus mutant. Inde
cujus se audientiam addixit ? Cui jurisperito suam manus ejus pedesque exosculantes, gratulanlur ei
commisit causam? Nullum regno vel Ecclesite scan- unanimes, dicentes hoc factum esse pro ejus au-
dalum concitavit, suae ruinae nullius voluit miscere genda gloria.
ruinam, Deo causam suam revelans; dicebat
soli Egregius vero praesul, cxpansis in ceelum manibus,
quod Filius Dei ad Patrem dicebat per Prophetam: fratres sic benedixit
Exsurge Domine, et intende judicio meo
, Deus ,
Dcus omnipotcns, cmlestia lumine complcns,
meus et Dominus meus, in causam mcam {Psal. Qui ccelum, terras, poiitum ditione gubcrnas,
xxxiv, 23). Ut sint cuncta tuis in tempore subdita votis ;

CAPUT XII. Hos, cxposco, tuos bcnedic per sxcula, servos,

De obsedientia ct humilitatc sancti Lambcrti. C Protege ab insidiis, serva virtulibus almis,
Jam nunc videamus in uno testimonio obedientiae Donec te videant, ct cmli regna prehendant,
quanti sestimata sit Lamberti ccrnobialis conversa- Te tribuente, Deus, qui nunc et sempcr in cevum
tio.Tendens semper ad perfectionem, augebat ali- bi triplici virtute tui bcncdictus haberis.
quid ad servitutis suse pensum, sciens quidquid CAPLT XIII.
supercrogaret, a vero Samaritano sibi reddondum Quod ad episcopatumrevocatus sit S. Lambertus
esse; undc noctibus canonicas vigilias praaveniens Evoluto septcnnio, tandem Altissimo placebat ut,
solvebat Dco privatas excubias. post horridam et diuturnam tempestatem, coeli fa-
Ad hoc una noctium, dormitorio volens egredi, ciem serenaret. Pippinus secundus, Ansigisi et Beg-
inquietavit fratres dormientes, altero sandalio a g;e liiius, ubicunctos qui intcr seconcerlando Fran-
manu sibi elapso. Qui sciens quod ex ccnsura re- ciam discindebant viriliter vicit, solus sub Theode-
gula: adire dcberet
crucem qui fratrum quietem rico rcge, totus Franciae principatum obtinuit, et
turbasset, statim, uno lantum aspero indulus pcrturbatuni regni et Eeclesias statum disposuit me-
cilicio,
clam lecto exsilivit, et dicto citius, ad nutum indi liorare.
gnantis abbalis, sandaliis ct quffi habebat ma- Cui, inler alia, laudis materies occurril
in r^ hsec
nibus relictis, nudis plantis, discalccalis pedibus, Trajeclensis merccnarius Pharamundus tandem
,

pene nudus, crucem adiit, ibique psalmiset hymnis justa cleri et populi abdicatus sententia, non lan-
intentus, pcrnoctavit immobilis. tuin ab Ecclcsia Trajectensi, sed etiam a tola pro-
BsBC crux lapidea erat, inter oratorium ct dormi- vincia expellitur. Illico omniiim atl coelum lollitur
torium, ad hoc statuta ut, respectu ipsius crucis, hi oralio, oinnium ad principem Pippinum oralio diri-
qui eranl Christi, carncm suam devotius crucifige- gitur, ne amplius Trajectenses pii Patris Lamberti
rent cum viliis et concupiscentiis (Gal. v, 24), ct, careanl solalio. Placet jusla petitio principi, ct cdi-
si quando graviusculia delinqucrent excessibus, ad cil paslorcm ovibus suis rcslilui. lta milcs emeri-
hanc addicti regulariter poeniterent. tus, permaxima tribulatione purgalus, omnium suo-
Frigua noctia illius gelu exaspcmbat, ct nix, cum nuii vocibus attollitur, et in cathedra Trajecten-
large defluerel, uon tamen ultra lalos prasulia ascen- siiini deceuter relocatur. Ei merito, <piia in corde
dcbat. Tota prorsus hicmalis facies nimis horrebat; illius nai sinceritas el legia plenitudo; in ore illiua

scd ille iiiiii>siinus, quia srdebat plane interiua pulchritudo.

veritas et
Qamma paracleti Spiritus, idcirco exteriua*frigoris Quanta auper ejus reditu fueril cxsultatio omni
769 VITA PRIOR S. LAMBERTI. 770

ordini. aetati et sexui, quantum clerici et monachi, ^ CAPUT XV.

quanlum advenae et peregrini, quantum senes et Visio sancto Lamberto ostcnsa, de sepelienda
pueri, quanlum juvenes et virgines in sua unus- sanctaLandrada.
quisque causa fuerint jucundati, cujuslibet etiam
Quam gloriosus sit Deus in seipso, nullo modo
diserti non sufficerct lingua, si vellet currere per
deprehenderetur ab hominibus, nisi aliqua mirabi-
singula.
liter in sanctis suis operarentur, per quae a nobis in-
Regressus igitur vir apostolicus ad propriam ur-
telligatur vere esse mirabilis.
bem, depravatam a pseudochristianis, ecclesiasticae
FrancisPippino principanle, construxit ccenobium
inslitutionis reparavit normam.
in villa Belizia sancla Landrada virgo, per omnia
C4PUTXIV. sancti Lamberti consilio animata, et usa auxilio.
Quod S. Lambertus Taxandriam ab idololatria Quae imminente die sui exitus, ut parata ad nuptias
liberaverit.
Sponsi intraret, cum accensa bonorum operum lam-
Malens ergo esse quam dici episcopus, superin- pade, accersivit familiariter eumdem sanctum Lam-
tendebat instantiis sibi, et univcrso gregi, non sub- bertum, ut ab eo vitae viaticum acciperet. Accele-
terfagicns quomirais omne consilium Dei annuntiaret „ rante viam sancto viro, illa interim soluta est carni;
omnibns (Act. xx, 27, 28), timensque servi mali et ergastulo. Sed Deus, cui nihil gratius est fraterna
pigri notam, qui reposuit in sudariopecuniam domini charitate, nec illum, nec illam passus est privari
sui [Luc. xix, 20j, nihil remissi faciebat cordi, et fructu mutuae amicitiae.
corpori suo, sed urbes et municipia lustrabat, et Nam in veniendo jucunda praesuli apparuit visio.
percorda, ligonibusverbicxculla, semen vilae in lem- Ante oculos jacentis, et quasi per exstasim semivi-
pore jaciebat. Aliquando etiam limites suae dioecesis gilanlis aslabat clara videri ipsa Christi virgo
excedebat, ne a Domino diceretur servus inutilis, Landrada, eumque amicabili vultus et oris gratia
quod id solum fecerit, quod tacere debuerit. compellans: Unde, inquit, tibi, o mi amice, haec in-
Erat in proximo provincia Tessandrorum, ubi solita mei incuria, ut te, ad me visitandum, tanta
adhuc vigebat idololatria. Et dolens fortis Christi tenuerit mora
? Lamberlus, praetendens affectum
athleta, hostcs Christiani nominis de tam conliguos familiaritalis,reddebat haec verba excusationis Me :

adversariregno Regis sui, armis fidei accingitur, et nec incuriae, nec morae incusare habes, quem ad te
calore virlulis inflammatus, crcbris eos assultibus venire maturantem, praevenit ocior mortis tuae ne-
lacessebat, Et oblata eis pace Domini, ea tentabat Ecce, quia adsum, et lu jam intrasti in
cessitas.
omnimodis si quomodo super filios pacis et pax sua _, gaudium Domini tui [Matth. xxv, 21), justa libi sol-
requiesceret (Matlh. x, 13); nunc verbi dulcedine vam ex debito; tu, qmeso, mihi indica quo in loco
eos mulcebat, ut ad viam veritatis errantes adduce- corpus luum ex tuo placito sepeliam. Et illa : Su-
ret ; nunc ultro sc ingerens bello, templa et simula- spice, inquit, in ccelum, et diligenter illum in terris
cra gentilium destruebat, ut quavis occasione fre- locum nolato in quo videris modo per micantem lu-
mitus eorum compesceret. Illi fremebant, ut bar- cem ccelitus, apparere sanctas crucis signum. Lam-
bari ei eum, ut besliae ferocissimae, discerpere cu- berluseam monstrantem sequens oculis et mente, ecce
picbant. Aliquando tamen , humanilatis respectu videt locum in terris ccelesti lucedesignari in modum
adducli, atlcndebant virtutem, et pietatem sancti sanctae crucis, et ab ore colloqaentis sibi virginis,
viri,qui quod praedicabat ore opere explebat, et cum lrnec ultima verba accipit: Hunc, Lamberte, locum
imitarivolentcs, patiebantur se ab eo in fide Christi tibi coelitus insinuatum, scias olim delegatum a Deo
confirmari. Ita belligerator Christi paulatim abolens meae sepulturse. Hac vice sermonum sancta virgine
abeorum cordibus barbariem gentilitatis, inescabat ccelo recepta, virsanctus, somno solutus, applaude-
cos ad Christianitatis mansuetudinem, et idololatriae bat sibi deccelcslis visionis niiraculo.
fetorem removens, spargebat ubique bonum Christi
Locus autem qui coelestis lucis signo irradiabalur,
odorem (11 Cor. n, 15). Nec ante destitit signifer D Wentershovnm erat; quem ipse sanctus Lamberlus,
Christi quam omnem illam gentem, de regno dia a sancto Landoaklo inibi nutritus, prima sui tiro-
boli abactam, ad rcgnum Regis regum transduxit. cinii indole insigniverat.
Haec est Christe, tua gratia ; haec est boni militis Lambcrtus tanto quidem properanlius maturabat
tui constantia, qui, opus apostolicum aggressus, ad viam, quanto sciebat hoc Deo et sponsae ejus tore
caslra lua lam insigncm adduxit triumphum. Ecce gratius. Et veniens Belisiam tardius voto quam pe-
Tessandrke apostolum, mcrito apostolis et apostoli- dibus (animo cnim cupienti nihil satis festinatur).
cis viris confcrendum. Cum enim ad judicandum visioncm omnibus pandit, eosque ad illam exse-
venerit Princcps paslorum, et quisque paslorum quendam nililur flectere quam potest blandius et
ei reprasentaverit quotam parten mundi sua facundius. Omnes contra unum reclamant, omnes
praedicatione adduxerit ad fidem, hic pastor no- uno ore tumultuando conclamant : Absit, Lamberte:
ster intor pislores non inanis apparebit, sed etiam absit, o praesul beatc! Hic ipsa sancta virgo a le Deo
ipsc multos, suo labore ab idololatria vel malitia re- consecrata fuit; haec ccclesia, ejus opera et impensis
tractos, post se trahet, et accipiet multiplicem coro- conslrucla, a tc per cam estdedicala; hic omnia
nam gloria). ejus, per te.ab ea Deo rclegatasuat; hicDeo famu-
 !

771 SIGEBEBTI GEMBLACENSIS. 772

antium turba, per eam, et per tc adulta est ; et ubi \ super omnes principes Francorum; cujus glo-
dignius ossa ejus quiescent quam hic, ubi pnesen- riam augebant crcbri victoriarum tiluli. Quem
tialiter tot bonorum ejus operum apparent lestimo- ad virtutem incitare poterant saltem deducta
nia? Et haec quidem omnia, etiam tu;e sanctila- ab utroque parente nobilitas et sanclitatis monu-
tis merita, Lamberle, accumulant, dum per tu^e menta.
pastoralitatis studium, hic et merito et numero Ut enim sileam de sanctitate Gertrudis materlerae
aucto fidelium populo fidei et virtutis exubcrant ejus, vel Clodulphi, filii sancti Arnulphi, Metensis
dona. episcopi, qui fuit patrinus ipsius, quis sanctae Beggae,
Lambertus offensus pervicacia omnium : Gratum matris ejus, vitam non miretur? Quis nesciat sancli-
est, inquit, praeessc civibus, sed grave est omnibus moniam paterni avi ejus Arnulphi, qui primo major
placere. Eccc, quia sermo Dei meus non capit in
et domus regis, post, Metensis episcopus, et in vita et
vobis (Joan. vm. 37), vos omnes invitus sequar ;
in morte mirabilis mundo luit ? Jam vero etiam
certus sum tamen quia ccelestis oraculi non deerit filiorum ejus polentia vigebat in regno, e qui-
effectus. bus Drogo dux erat Campanensium At Gri-
Lambertus igitur, sepulta sancta virgine, magis moaldus haereditarium patris principatum exspe-
ex populi quam ex suo placito, animo fluctuabat, ctabat. Hos illi gcnucrat legitima sua conjux Ple-
hinc de coelesti oraculo certus, illinc incertus de ctrudis.
sepulto virginis corpusculo. Ob hoc, omni orandi Et cum Pippino nihil gloriie, nihil potentiae vel
modo se addicens, quterebat rem ab eo cui nihil felicitatis decssct, nunquam ci super industriam
impossibile esse sciebat (Luc. i, S7j. Sic exacto tri- fortuna fuit. nihil unquam tutum apud diaho-
duo, convocato populo, ait: Virginem Christi pridem lum ! vir lam vicloriosus deseipso non potuit trium-
defunctam, vestro etiam judicio, magni dico fuisse phare. et ferreum pectus suum passus perforari
meriti, et ideo duco non leve esse quod ab ore ejus, molli telo libidinis. Puellam nobilem et eleganlem,
jam cum Christo regnantis, mihi indicatum teneo. nomine Alpaidem, superduxit legilimre conjugi suae
Ideo, ne gravemini quod prccor, ut aperla virginis Plectrudi, ex qua cliam suscepit lilium Carluin, cui
lumba, rem ipsam oculis experiamini. Ab omnibus poslea, proptcr indomitam bellandi fortitudinem,
obeditur ei, tumba aperitur, sed nihil reperitur de Tudens sive Martellus agnomcn fuit. Haec soror
sancto ibi sepulto corpore,cum ipso sarcophagoalias erat Dodonis, qui domesticus Pippini principis erat,
transposito. Expallet vultus omnium, solus Lam- vir plenus opibus, gcnere clarus, per amicos ct
bertusgaudet, etattonitos paterne demulcens: Quia, mullam
^ cognatos, ct mullos sibi obsequentes pueros

inquit, diftidentiam vestram experti estis, jam nunc ^ 1

potentiaim asseculus in re<mo.

Dei mirificentiam experiamur, et in loco mihi desi-
Cum autem nullus esset episcoporum qui staret
gnato, sancti corporis glebam quaeramus. Eo duce, exadverso, et opponeret se murum pro domo Israel,
Wentershovum curritur; qui, mente et oculis rele- ut staret in bcllo in dic Dojnini (Ezec. xm, 5). Lam-
gens coelestis signi oslensa sibi vestigia, ostendit bertus solus , zelo zelatus pro <io;io Domini
locum beneplacitum sanctae virgini. rem novam (III Reg. xix, 14), opportune, importune arguebat
ibi sancti corporis glcbam, cum ipso sarcophago, principcm (II Tim. iv, 2), et allerum se Eliam, vel
transportatam inveniunl, tam compositc tamque Joanncm cxhibebat. Quod animi habebat Herodias
decenter relocatam ut nulli csset dubium ange- cum Herodes Joanni, eum pro adulterio arguenlil
lico ministerio sanctam virginem illuc translalam libentcr accommodabat aurem, boc animi habebal
fuisse.
etiam Alpais, cum Pippinus Lamberto, eum pro
Attollunt cuncti Dei virtutes, super omnia praedi- pellicatu suo arguenti, obedicbat. Equidcm, vir
cant fidem ct merilum gloriosi Lamberli, cujus con- alias laudabilis ct religiosus, hoc cxceplo, multum
versatio jam in ccelis erat (Philip. m, 20), quamvis Lamberti jucundabalur consiliis, ct monitis tlecte-
corpore adhuc teneretur in servis, in quo videbant D balur; qui, si amantem pellicem fallcre potuissct
lmplcri illam Domini vocem Omnia possibilia sunt
: nimirum lucrose audissct se merito incrcpantem
credenti (Marc. xi, 22). dignum Deo, cui
\irum praesulcm.
nihil dcest ad perfectionis cumulum, paratum ascen- CAPUT XVII.
dere etiam ad illam charilatem, qua majorcm ncmo De bello nepotum Dodonis contra familiam sancti
habet, ut animam suam ponat pro amicis suis I Lamberli.
(Joan. xv, 13 ) Quarn cnim majorem gloriam daret Pellcx rem ad fraliem suum Uodonem refert,
Rex suo emcrito milili, quam ut coronatum marty- eique omne consilium suum deferens precatur ul
rio.donarot luce ajlernae quielis. ejus ope aboleatur opprobrium generis sui, quod
Nos, ut extremam manum operi imponamus, jam nimis invalesceret si per Lamberti censuram, con-
nunc passionis cjus vexillum erigamus. tingcrct suuin a principe divortium. Ule, causam
CAPUT XVI. suam ol sororis, cum valenlioribus sui geiifiis
Quod Lambertus IHppinum argucrit pro illicito communicans, per se, et per eos episcopum com-
matrimoniu. pesccre ab increpatione principis laborat Quem
Pippinus, ut praediximus,^ principabatur egregic quia invenit intlexibilem, nec faciem alicujui contra
773 VITA PRIOR S. LAMDERTI. 774

justitiam revereri sensit, proximis et amicis suis A Tractabat pellex opportune aliquem parare sibi
promitlit de causa sororis ullionem. precatorem per cujus instinctum posset sibi conci-

Hincduo fratres, Gallus et Rioldus, consanguinei liare animum episcopi, vel saltem ab importuna
Dodonis neplis suae Alpaidis miserantes vicem, reprehensione principis, impraesontiarum mitigare.
lacessendi episcopum opportunitatem quaerunt, et Convivium apparatur , invitatur episcopus ,
ju-

insurgentes cum omnibus suis in Ecclesiae Tra- cundatur prorsus omnis curialis praesentia. Prin-
jeclcnsis familiam omnem, qualicunque arte contra ceps oblatum sibi a pincerna poculum innuit offe-

eos calumniam concinnant; nullam quam eis in- rendum esse episcopo, ducens benedictionis vice,
ferre possunt molestiam praetermittunt, si quomodo si de consecrata sancti episcopi manu poculum acci-
possent per hoc sententiam praesulis inflectere ut peret quod olim a Martino, episcopo Turonensi,
saltem causa suorum a redargutione principis de- Cssarem imperatorem maximum.
sciebat quaesiisse
sisteret. Sed res aliter ac rati erant cessit: justus Sed Pippinus majorem benedictionem a Lamberto
nempe, ut leo, confidens (Prov . xxvm, 1 ) , clypeo patien- percepisset, quam imperator maximus a Martino
tiaecontra omnes se protexit incursus, et gladio spi- perceperit, si talem gratiam apud Lambertum uxor
ritus, quod cst verbum Dci, contra minas terrenae n Pippini meruisset ,
qualem apud Martinum uxor
potcstatis, se accinxit, et galeam salutis indutus Maximi promeruit Marlinus melioris maximo im-
(Ephcs. vi, 17) agebat imlubitanter rem veritalis. peralore aestimavit presbyterum suum. cui poculum
Et primo quidem blande compellabat eos, et, qui- porrexit ante regem. Lambertus nullum Pippino
bus modis pietas patris, et censura praesulis pote- praetulit.

rat, eos ab injusta deterrebat violentia. Sed quia in Exemplum vero principis secuti minores proceres,
ventum fundebat verba, se quam familiariter in omnes a sancta manu sancti episcopi, poculum sibi
Deum rejiciens, dicebat. Exsurge,Domine, ct ju- porrigi efflagitant. Dumque ad hoc omnes mislim
dica ejiusam meam ; mcmor esto opprobrii servorum irruunt, et se confuse ingerunt, ut alter alterum prae-
tuorum ,Psal. lxxui, 22.) at filii Belial acrius Dei veniat, ecce pellex sua manu clanculum manibus
fideles impetebant, et omni generi nocendi tribula- aliorum intermista, satagebat, vel sic, de manu epi-

bant innocentcs. scopi praeripere poculum. llle ante et retro oculatus

Illi quibus res erat pro anima, et quibus tota praecavit femineas insidias callenti animo, etad prin-

spcs in sola innocenlia pendebat, inconsulto episco- cipem conversus, de nimietate femineae praesumptio-
po, armis obviam ire parant, ut aut ulciscantur nis conqueritur, quse callida arte quaesiisset, inurere

suas injurias, aut ne morianlur inulti. Concur- sibi notam non placitae Deo communionis. Inde sei

sum est, pugnatum est. Pugnant illi pro temeri- aula proripuit, et omnem illam principalis convivi

tate; repugnant illi pro salute. Gallum et Rioldum, imminuit jucunditatem, nec sic quievit versutia

consanguineos Dodonis, locat superbia in prima feminae, nihil volentis relinquere inexpertum.

fronte belli; Petrum et Andoletum, consangui- Vesperi parante redire episcopo, ei, per sugge-
neos praesulis, cx adverso, in prima acie, oppo- stionem pellicis, a principe jubetur ne abeat, insa-
nit justitia Galli ct Rioldi degeneres animos timor lutata sua conjuge. Episcopus, loquente in se con-
arguit (Virg. Mn. iv, 13;; Petri et Andoleli dexte- stanter Spiritu veritatis: Testor, o maxime prin- ait,

ras ad virtutem erigit innocentia. Virtus innocentiae ceps, testor vere Jesum, spem vitae nostrae, me nun-
favit, victoria cessit parti ecclesiasticae. Gallus et quam fornicariae communicaturum, quia scripsit et
Rioldus, factionis iniquie principes, caesi oppe- mandavit Paulus nobis dicens: Ne commisceamini
luntj; Petrus ac Andoletus, Ecclesiae vindices, refe- fornicariis (I Cor. v, 9). Testor inquam, Deum, me
runt victoriae vexillum. Confusi sunt impii, nec eru- nunquam eam salutaturum, quia sciodixisse"amicum
buerunt; victi sunt, sed defatigati non cesserunt. Dei Joannem: Siquis nonpermanet in doctrina Christi
Dodo enim, qui fuerat incentor omnium malo non eum recipiatis, nec ave ei dixeritis qui cnim ;

rum, jam et ipse efficiturbelli auctor, et vilipendens D dicit illi: Ave, communicat operibus illius malignis
quod de sacerdotibus dicitur ex ore Dei : Qui tangit [II Joan. n). communicare nimis doleo, te
Te ei

vos, tangit pupillam oculi mei (ZacJi. n, 8), grassatur nolle resipiscere aegre fero propter hoc, Dei iram tibi
:

in ipsum caput sancti episcopi, devovet eum morti, timeo.

in eum solum retorquet uepotum suorum ultionem. Pellex, videns causae suse nihil esse reliqui, jam-
CAPLT XVIII. jamque si diu advivat Lambertus r timens sibi im-
QuodS. Lambertus a Pippino Jopiliam invitatus sit. minere divortium, rem totam seriatim fratri furiose
Pippinus princeps illis dicbus Jopiliam venerat, mandat, et oleum camino addens, obtestatur ut
ad villam Legiae contiguam, ubi vir S Lambertus, quantocius agat de occidendo episcopo. Dolorem
quasi pro regni negotio, ad ejus curiam invitatus, quem Dodo habebat de nece nepotum suorum,
suam p*sesentiam non negavil. Princeps et princi- exaggerabat geminatus de repulsa sororis suae do-
pis pellex vultum serenant contra eum, alii iram lor, janque totus in hoc erat ut sibi et sorori satisfa-
dissimulant, simulant alii lujtitiam, mulli, pro suo ceret.
quisque arbitrio, habitum cordis variant.
 :

773 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 776

CAPUT XIX. \ illicitc saltcm attenlaverat arma, se ante Dei oculos

Dc furorc Dodonis ad nccem S. Lambcrti.

festinantis congrucnli addixit poenitenlia Te, inquit, bone
Praeco veritatis Lambcrtus, jam tendens ad bra- Jesu, qui dixisti: Mihi vindktam, ego retribuam
vium supernae vocationis venerat Leodium Dodo ; (Hebr. x, 30), tc precor, ne pcrdam victoriam
vero ad vicum Auridum secesscrat, Lcodio satis meam, quia satius cst mihi mori in te quam supcr
contiguum.Parat arma, socios aggregat,adomoetiam iniquos bellando mittere manus. Tu, bellalor forlis,
regia suo vel sororis su;enominc oomparatos cvocat apprchcnde arma etscutum, el exsurjeinadjuto.ium
auxiliarios. Dilationis moras odit, iras colligit dif- mihi (Pso/. xxxiv, 2).

ferendo, irascendo, stimulos furoris ad colem du- Jam irruptis porlis, jam eftractis foribus, ipsos

rissimi cordis acuit. domus parietcs impingebant lanceis aliqui eliam

Lambertus interim prascius instare suum ago- introgressi, ignora intentabant. Petrus et Andolelus

nem, noctem illam insomnem duxit, non quia ter- introgressos elimanabant, et tam multis, tam pau-
rerent eum aliqua insomnia mortis, sed quia spe corum viribus, frustra conabanlur rcsistere.

prseoccupabat futurai quietisgaudia. In ipso namque Quos sanctus pro temporc consolans: Si me, in-
conlicinio noctis surgens ad confitendum Domino, quit, tratres, vicarie amastis, Christum, sicut cgo
angelico in terris se obsequio exercebat. Hora cele- diligo, diligite. Vestra, Jesu, pcccata confdcmini, et
brandre nocturnae synaxis, excitatis discipulis ait oralc p:o invicem, ut salcemini (Jac. v, 16); me
Surgite ocius, promisit Dcus coronam vigilantibus. oportetjamdissolvi, ctcum Christovivere (Phil. i, 23 .

Ofticio expleto, caeteri se lectulo reddunt; ipse per- Scitis vos, o nepotes mei, reos ct noxios fuisse in
stat boni operiscursui consummando. criminc islo de quo modo ultio expetitur. Quod
Circa erepusculum, corpore corruptivo aggravante tunc injuste egistis, modo, precor, juste et paticnlcr
animam, ccepit exemplo Domini eunlis ad passio- luite. Non judicabit Deus bis in idipsum, nec con-
ncm tsedere, et oculis gravatis somno captabat dor- surget duplex tribulatio. Ne, qmeso, peccatum vc-
miens modicum quietis, cum ecce circa auroram, strum anlc Deum inundet, pcr manus vcstras, san-
rarescenlibus tenebris, hoslilcm exercitum cuncla- guis sanguinem tangnt (Ose. iv, 2). Non timeamus
tim incedere videt, et nuntiat excubitor episcopalis saevitiam persecutorum, quia illis erit in vindictam
domus, nominc Baldoveus. Et quamvis nebula mane manducabit carnes illorum usque
gladius, et ignis, qui
ascendens liberum intuitum rctunderel, facile erat ad medullam. Vos, tanlum manus vcstras servate in-
rem deprehendere, vel ex visa mullitudine virorum, noxias, ut spirilus vester in aelernum sit salvus,
vel ex audila armorum collisionc. Micabant loricas, vestras etiam carnes date illis ad dilaccrandum.
proeminebant cassides in capite, levoe tegebantur His ullimis monitis Patris sui, jam in agonia con-
clypcis, dexterae armabantur spatliis et lanceis, prse- stiluli, animati sunt omnes ad occumbendum pro
ibant fundibularii cum sagittariis. innocentia.
CAPUT XX. Ipse arropto psalterio, et primum psalmi versum,
De viso crucis signo. qui occurrit, pro praesagio, accipiens, quoniam requi-
Audilc rem mirabilem divinae pictalis indiccm. rct Dominus sanguincm servorum suorum(Psal. ix,13 ,

Ul enim clareret Lainberlum in nullo gloriari nisi hoc subjunxit ultimum, Yidcut Deus ct requirat /'"-

in crucc Domini nostri Jcsu Christi, pcr quem ci ral. xxiv, 22). Et cgressis omnibus extra cubiculum,
mundus crucijixus erat, cl ipsc mundo [Gal. vi, 1-4), ct, quasi agnis in medio luporum furentium cxposi-
eique jam a terra in cuelum, pcr virtulem crucis, tis, ipsc, cxtcnsis manibus, lerrse, in modum crucis,
ascensum parari, quidam sequentes excrcitum vi- prostcmitur, et orans cum lacrymis, in manus Do-
dcnt signum admirabile, stupcntes, supra domum mini animam commendavit (Luc. xxui, 46), ut
in qua cral ponlifex, inslar Dominicaa crucis, clarius nemo unquam Deo commendaverit.
aftcctuosius se
omni metallo a terra usque ad coelum rutilare. Carnificcs inlcrea Petrum et Andolctum pcremc-
Hoc qui vidcrc mcruerunt, crcdo quod Dodonem runt, et quotquol ecclesiasticae clientelae ibidem in-
magis cx debito stipcndii ct spe pactse mereedis, el " vcncrunt
ad augcndum numerum militum quam ex studio Unus cseleris truculentior, asccnso tecii culmine,
innocentes persequendi et aviditate fundendi san- cumque vidcns haMcntcm solo pavimcnti, cor ejus
guinis proscculi sunt. jacto tclo transfixit; animam vero ejus, cum ipse
CAPUT XXI. orationis murmurillo, angcli intulcrc coelo.
De intcrfcctionc S. Lambcrti sociorumquc ejus. Pretiosus ergo saccrdos Domini Lambcrlus, qul
Acies liostium jam quasi ad procincluin parata liic fucrat particeps omnium custodientium mandata
appropinquabat, excubitor domus inclamat dor- Dei(PsaLcxvui,63 , fruiturillicgaudens ci exsnltans,
mienles, quibua ipse jam circumstans exercitus omniuin saiuioriim conlubcrnio. Cum continciililnis
nuntius horroris essfl poterat. ci virginibus redimilur scrto castitatis; confessor
Testis Christi Lambertus , attonitus gravedine cum confessoribus, ante Dcutn, bibit sanctum cali-
soinni cl rci acccrbilali', discalccalis pedibus surgil, cem confessionis ; monachus eum monacbis, acci>
ei arri|)it gladium, quasi m Buosque defensurus. pit centuplum eBlernsa recompensationis; apostolus
Scd ad Be reversus, sc temeritatis damnavii, etquia c.um a|)oslolis, in sedc jadiciarss potestalis sedet,
 VITA PRIOR S. LAMBERTI. 778

propheta cum prophetis spe gaudet; patriarcha cum \ rei ipsius veritatem scrutarcnlur. Et
cum apponereru
postremo marlyr cum mar-
patriarchis fide fulget ;
omnem mentis
aurium diligentiam, videbatur eis
el

tyrihus, calicem solutarts accipiens, nomen Domini (ex qualitate vocis sancti Lamberli bene sibi nota)

majusnon habuit quod

invocat (Psal. cxv, 13), quia quod ipse sanctus, cum aliis qui secum occubuerant
Domino relribueret, pro omnibus quae retribuit sibi. divinae majestati dulcem melodiam canlaret. Si quis
Inter novem etiam ordines angelorum habet in quo eahora vellet adire basilicam, prae horrore non po-
singulis, promerilo officii sui, participet. Ita factus terat introire, et quanto quis se proprius ingereret,
omnium particeps, allectus est in aeterna curia,mu- tanto minus angelicas voces admittebat, retusis au-
niceps, ubi obtinet palmam perennis gloriae et sto- ribus. Cum autem elongabalur, angelica ampliusite-

lam jucunditatis aeternae. rabatur melodia.

CAPUT XXII ineffabilis, Christe, tua potentia! Quis com-

De exsequhs sancti Lamberti. penset tua magnalia ? Eccc, palam facis quod tuo ore
Pauci ex satellitio S. martyris, qui evaserunt dixisti: xYo« est Deus mortuorum, sed vivorum (Marc.
mortis periculum, tegentes vili tegmine corpus, ro- xn, 27), omnes enim tibi vivunt, qui vivis et regnas
seo cruore perfusum, quantocius navigio Trajectum in sancula saeculorum.
I)
transvexerunt. Volat fama per populos, pavore .et
CAPUT XXIV.
horrore universos concutiens. Pavcnt omnes, pro of-
Devindicta Dei in Dodonem et complices ejus.
fensa principis, horrent omnes, pro indebita nece
praesulis. Deflent Trajectensis se amisisse pii Patris Miles Christi gloriosus Lambertus, quantus apud
benevolentiam, nectamen salis audent debitam tanto Regem regum in coelis esset, caepit statim in terris

Patri reverentia exhibere. Vix charos lugere, vix patefacere, per hoc multo beatior, quod per eum,
reos vacat odisse. etiam post mortem, nomen Domini benedicebatur in

Exposito ad portum sancto corpore, concurrit populis.

populus sine nomine et numero, et, quanti apud om- Apparens enim nocte thesaurario, nomine Amal-
nes aeslimatus fuerit, ex confusis omnium planctibus olim suo, blando eum alloquio com-
gisilo, judici

sestimari poterat. pellabat Qui, de causa adventus sui ab eodem viro

Impositus feretro, defertur sanctus ad basilicam

diiigenter inquisitus , Romam , inquit, ivimus ,

Sancti Petri, cum debito honorc. Clerus cum psalmis Roma ecce redimus, visitaturi Dodonem et compli-
et canticis prosequitur; populus complodit manus, ces ejus ; sanguis cnim innocenlium, qui mecum
cum Christ0 su )Cr terram cffusus est jamjamque
lamentis. Populus pernoctat solemniter; clerus l

p . ... r
«--' Den
Deo npp
vinrliptnm nec
P\nr>tif vindictam,
expctit snam Deus
suam oh
Hpiic ab
>

o!c «
rite
. .

frequentat excubias. Juvat

i •

omnes adlambere ve- eis gra-

stigia pii Patris magna tiam elongavit. His dictis, disparui, sed quia visio
; se putat suffragia meruisse
cui contingebat sanclis membris infigere oscula.
non fuit phanlastica, rerum cxitus docuit.

Delectabile et pium erat videre ovcs pastori suo de-

Dodo nempe sancti antistitis inlerfeclor, statim

pendere pignus amoris. incurrit iram divinae ultionis, et omnia inlralia pu-
Sed miserabile et mirum erat circa erraticas
trefacla et fetida, per os suum projiciens, osten-
oves iram pii pastoris advertere. Traditur cnim a
dit omnibus infelicitatem suam, per miserabilem
majoribus, quia, cum omnibus sanctum exosculandi vitae exiturn, et qui hic pompa
saeculi abusus est,
deputatus est in infernoigni inexslinguibili, elvermi
liber aditus qua pellex se ingerebat, ad
pateret, si

corpus martyris osculandum, quasi quodam rotata non morienti [Isa. lxvi, 24). Fertur etiam quod
turbine, retrocedebal. Per pellicum crgo repulsam, propter intolerantiam nimii fetoris, corpus ejus in
clarebat nimis Deo et sancto martyri pellicem illam
fluvium Mosam projectum, sit vcrmibus et tabe
odiosam fuisse, quae duplici crimine Franciam infa- corruptum; nec aliam sepulturam meiuerit, qui
maverat etsanctam conturbarat Ecclesiam. miserabilem tanti criminis acquisivit memoriam.
Tanlus autem timor Trajectenses pro hujus rei D Dodoni in crimine aequandus ille, qui sanctum
acerbitatc incesserat ut necmausoleumdighum tanti
Dei suis manibus peremit fratri suo miser bello
nominis viro auderent praeparare. Ideo aperta tumba congreditur, et fratrem perimens, mutuo a fralre
Apri, patris mane perimitur.
|
ipsius S. Lamberti, facto, cum
;
ossibus patris sui corpus sanclissimi filii tumula- Ut paucis omnia concludam, infra anni ipsius

|
runt. spatium, vix aliquis evasit, qui in ncce sancti mar-
CAPUT XXIII. tyris reus fuit, et si quis supcrfuit, in tantum se,

De obsequio angclico ad tumulum S. Lamberti. aut sensu perdoluit annullari, ut illos felices duxc-
Exanimcs artus non liquit ccelica virtus ; rit esse, qui cilala, quamvis miserabili , morte
Monstravit populis, quantse fuerit bonitatis.
consumpti sunt.
Ncc ehim tcrrerentur populi humano tcrrore quo- At Christi marlyr coronatus triumphat, ct victo-
minus S. Domini Lambertum digno honore vcnera- riae palmam tenens, in sinu Abrahce exsultat. Sic,
rentur; coepit ad tumulum ejus noctu et interdiu Christe, in sanclis tuis, de inimicis triumphas,
)
audiri chorus angelicus psallentium, quotics ibi esse diligentes te diligens (Prov. vni, 17), honoriftcas ho-
I humanum silentium videbatur. Nec defuerunt qui norantes tc (I Reg. u, 29
Patrol. CLX« 25
779 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 800
CAPUT XXV. A picnte sestimari poterunt quam alicujus ore vel stylo
De miraculis Legicc ostensis in loco passio^iis narrari.
S. Lamberti.
Habes, Legia, tuum gaudium; ecce, tenes tuum
Logia, quae illustrari meruit palroni 'sui marty- speciale patrocinium ; hinc ccepil tui provcctus ini-
rio, quamvis corpore ejus se ad tempus doluerit tium ;
pcr hunc, in urbem exaltata, proveheris de j

viduatam esse, lamen miraculorum ejus immunis filia in matrem ;

per hunc, in episcopalem sedem
non fuit. promola, in omnom profecisti honestatem; aliis urbi-
In cubiculo namque marlyrii illius conscio, lu- bus in senium quodammodo vcrgentibus ; tu per
minaria divinitus accensa, saepius resplondebant, hunc effloruisti in pulchrae juventae statum. Protegat
ut tota domus quasi solis radiis refulgeret, ut lu- te in a;vum, suis sanctus martyr suffragiis, qui te
cem illam vix humanus ferret oculus. ad hoc provexit ut inter urbes, nomine et merilo
Haec famae primordia veriticabat sequens gratia magnificeris.
miraculorum, quorum hic summa capitulanda est. Ex tunc, in reliquum tempus, non est modus vel
Theoduinum quemdam, vir sanctus, semel ac numerus miraculorum, cum omnibus per Lamberti
bis, pervisum monuit ut pectinem suum oplimum nomen ibi Deum invocantibus in veritate, semper
redderct, qK uxore
mAi]r*rn\ al) iiTArn ojus
f»inc sibi nrsJrnnfnm Tcrtio
cilii praereptum. nAn
Tnrlin non ** i :* „_*: j* • :
•
i- _ t-» . >n< - .

patueritostium divinae misericordiae. Erat illic vidore

parenlis sibi, pectus affecit insanabili ictu, sicque compeditorum vincula, debilium sustentacula, in
suum ab invito recepit. argumentum virtutisDeiappensa.Quicunque veniebal
Baldigisilus, jussus per visum excubare ad locum fidei tenax, nunquam redibat inefficax.
ejus martyrii, et alter quidam Raginfridus, eumdem
CAPUT XXVII.
locum emundare monitus ambo lumen oculorum,
quo carobant, rcccperunt, ia suo quisque lempore. De Grimoaldo ante altare S. Lamberti interfccto.

Veniebat cum fidc ad hunc locum virgo Oda, et Hic sanctus martyr, sicut piis et iidclibus pius ct
ipsa caeca, et loco proxima, ut nomen invocavit opportunus adjutor erat, ita, erat contra impios, aut
sancti martyris, quod volebat accepit. His augoba- severus correptor, aut justus ultor.
tur reccns veneratio novi patroui, et accensa po- Post paucos annos translationis ejus, aegrotanle
puli devotio, basilicam sancto aedificabat tanto citius saepe nominato Pippino majore domus, ibat ad eum
quanto dcvotius. Lectus etiam sancti a fidclibus fa- visitandum, filius ejus Grimoaldus, qui devotus
brefactus, in illo loco positus est, ubi sanctus telo
sancto Lamberto (ideo forte amplius, ^uia occu-
iniqui transfixus fuit.
buerat, pro defenso matris ejus
C Plectrudis matri-
CAPUT XXVI. monioj divertit Legiam, ct ad tumulum sancli, ora- <

Dt translatione sancti Lamberti, et miraculis in eo turus accessit. Inter orandum, exccptus ibidem anle
ostensis. alUre sancti Lamberti, perimilur a quodam satel-

Haec Legiensium devotio adeo Domino placuitut

lite Rabbodonis, duci Fresionum, cujus filia?, a patre

jam crebro, multis Dci fidelibus, ccelitus visio ap- suo Pippino connubium exspccta-
sibi desponsatae,

parerct, ut sanctus martyr, relatus Trajccto mar- bat. Sed Rabbodo

impunc non tulit, cujus inl
id

Sanctus Hubertus, sancli stinctu, innocens occubuit Grimoaldus. Nam non

tyrii loco reslitueretur.
et successor, non contraibat multo post, idem Rabbodo mirabilitcr a da^mone
Lambcrti discipulus,
luditicatus, periit subita, et aelernali morte.
Dei et martyris voluntati.
Anno ergo episcopalus suidccimo tertio, tumbam Quia longum et Ucdiosum est singula sancti Lam-
sancti apericns, corpus ojus solidum cl illibatum, et berli miracula, particulariter enarrare ; Deiper oum
miro odorerespersum, invonit, mutavit vcstimenta, operanlis potentiam laudenius universaliter.

et priora pro dandis pignoribus servanda sigillavit. CAPUT XXVIII.

Claruit in transforondo hoc bcne placitum fuisse
Domino. In villa quippe Nivella requiescente populo, D Epilogus.

paupcrcaecusdilatusestredditosibiofliciooculorum. Vitam S. Lamberti primus, jussu Agifridi epi-

Nec multo post, in villa Harmala; cunctis rcquic scopi, scripsit Godcschalcus diaconus, ipsiuscongre-

relevantibus laborem, paralyticus ibidem adduclus, gationis clericus, qui fuit temporo Pippini et Caroli

solidata compage mem- Magni, et gesta quidom ojus veraciter prosecutus,

in conspcclu sancli fcretri,
brorum sibi rodditus ost. de causa martyrii parum libero ore locutus cst.

In singulis his locis, statim basilica. in honore Quod hac dc causa fecisse creditur, ne sui temporis
sancti marlyris, lundal)antur. regibus culpam majorum suorum vidcrctur exprfl

Cum tali tripudio appropinquabatur tuo, o Logia, brare. Ex illicito quippe Pippini ct Alpaidis conju-

municipio. Quanta et qualis tuerit processio cleri et gio, natus est Carolus Martellus; de Carolo Pip-

po|iuli, quanta et qualis exsultatio undique concur- pinus tortius, qui ox principe, in regem Francorunj
rentium. quantaomnium liberalitas in dandis sancto promotus est; de Pipi>ino C.arolus Magnus, quo
muneribus, quanta fuQpt fidelibus orandi et vota nemo anle eum, vel post eum, inter Francoram rel
vovendi puritas, hsec et hujusmodi, facilius a sa- ges, fuit major, de quo dubitari potcst fortior an
 781 VITA ALTERA S. LAMDERTl. 782

felicior esset, potentior in republica, an religiosior \ corum Hildeberto, Theodorici regis filio, a quo

in ecclesiastica disciplina. Theodorico reges Francorum solo nomine regna-

. Passus est S. Lambertus xv Kalend. Octobris, bant, penes majores domus potenlia regni consti-

anno episcopalus sui quadragesimo, sub rege Fran- tuta usque ad Pippinum tertium.

SANCTI LAMBERTI VITA ALTERA

AUCTORE SIGEBERTO
(Bolland., Sept. t. V, p. 689 ex ms. Rubeae-Vallis et Hagiologio Brabant.)

CAPUT PRIMUM. B 2. Regnum autem Francorum tunc temporis re-

lllustres sancti parentes: institutio apud SS. Lan-
gebat post Lotharium medianum filius ejus Dago-
doaldum et Theodardum ; corporis et animi dotes ; bertus (99-1), qui regnans in Neustria, rcgnum Au-
corpus S. Theodardi trunslatum Leodium. strasiorum filio suo Sigeberto (995) commiserat, et
i. Gloriosus vir Lantbertus, aeterno regi martyr qui adhuc puero tutores dederat Cunibertum Colo-
acceptus, etvero sacerdoli sacerdos dilectus, insigni niensem episcopum (996), ct majorem domusPippi-
cx prosapia Trajectensis oppidi vico exstitit oriun- num primum palrem sanctarum Gertrudis et
,

dus et bonis ac religiosis parentibus nalus, etiam Beggae (997). Qualis hic puer in mundo foret, ab
per bonos et religiosos viros in Christo est renatus. incunabilis Dei dispcnsatio prsemonstrabat: quaeque
Fuit siquidem Remacli, postea episcopi Trajecten- enim bonae indolis rudimenla, quaeque lineamenta
sis, spiritualis in baptismate fdius (993). Hujus pulchritudinis in bonae spei puero solet praeformare
pueri, majorumque ejus in Ecclesia Dei multa re- natura, vcl, quod verius est, ipsius Auctor naturae,
fulsit gratia, multa in regno Francorurn praeminuit haecomnia jam in ejus infantia apparebant; quia
gloria : nam inconcussa Christianitatis fides eis in- jam et membris formosus, et pro aetate inter cogna-
llerorthodoxos augebat revereniiam, et carnis nobi- tos et famulos vultu et affectu benignus csse vide-
litas et opulentiam rerum pariebat dignitatcm sae- batur, ac pcr hoc omnium dilectione dignus. Unde
culi, et inter proceres regni multam potestatem. pater ejus non ingralus Deo, qui tantum sibi de fdio
Hanc generis claritatem, ad se de longinquo deri- promitlebat, divinte volunlali suam conlemperat
vatam, pater et mater ipsius illustrabant de proxi- voluntatem et filium divino mancipat servitio, ad
mo. Matrem ejus, inter Francorum nobiles praeno- quod eum jam quodammodo videbat aspirare. Et
bilem, accepit a patribus posteritas vocatam fuisse quiadoctrina vim promovet insitam, rectique cullus
Hcrisplindem. Pater vero, Aper nominalus, cum pectora roborant, sanctum sancto filio magistrum
esset de primo ordine senatorum, qui vocantur viri elegit, ne simplicem oculum discipuli tenebraret
illustres, et qui in curia regis anteponuntur secundo aliqua culpa magistri.
et terno ordini senatorum, qui vocantur viri respe- 3. Iniliandum ergo studio litterali submisit cum
ctabiles et viri clarissimi, inter ipsos primos excel- Landoaldo (998), viro satis spcctalo sapientia et
lebat. scientia sanclilate et induslria. Hic Landoaldus

(993) De S. Bemaclo episcopo Trajeclensi acf)
deinde abbate Stabulensi egimus ad diem 3 hujus
mensis Septembris. Sed S. Lamberlum ab eo bapti-
zalum vel c baptismatc susceptum fuisse, parum
probabilc esse videlur.
(994) Fuilis Dagobcrtus I, Chlolarii II filius.
(995 Judicat S Sigebertum Austrasise regem, cu-
jus gesta elucidata sunt in Opere nostro ad diem 1
Februarii.
(996) Dc S. Cuniberlo Coloniensi episcopo agen
dum erit ad 12 Novembris, quo colitur.
(997) B. Pippini de Landis Acta illustrala suntad
dicm 21 Fcbruarii, S Gertrudis ahbatissae Nivel-
lensis in Brabantiaad 17 Mariii, S. Beggae denique
danda venienl ad 17 Decembris.
(998) Vita S. Landoaldi archipresbyteri, cx qua
ista hausit Sigcbertus, dala apud nos est ad dicm
19 Martii.
783 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 78 i

sanctae Romanae Ecclesiae presbyter fuit, et a Mar- A promissionis intrarc non meruerunt: isti vero in
tino papa (999) Romanorum Amando episcopo Tra- fide roborati, Deum coram omnibus sanctificave-
jectensium ad auxilium exercendae praedicationis runt.

depulatus ad Gallias venit, et ordinatus Trajecten- 6. Jussus aliquando sanctus pucr a magistro ad

sis Ecclesioe archipresbyter, ibidem Deo mililabat. usus suos ignem afferre, cum non esset, in quo illum
Et quia idem episcopus pro studio praedicandi se deferret, et non parere magislro nefas duceret, in
cxpedierat episcopali sarcina, ipse vices episcopi di- veste positum ignem miranti magistro attulit. Ex
ligenter cl opporlune supplebat, etpernovem annos ille, qui tres pueros, in fornace Chaldaeorum cum
rexit ecclesiam, episcopo vacantem, doncc Rcma- vcstimenlis suis detrusos,
ita servavit, ut nec vesti-

clus catbedramTrajectensis Ecclesiae suscepit (1000). mentaeorumimmutataessent,hujusetiamvestemilIae-

Landoaldus ergo teneros annos sancti pueri paterno sam servavit, ut claresceret, quiaigne Sancti Spiritus,

sinu suscipiens, adnormam sanctae vitae informabat quo interius ardebat, ignem materialem superaverit.
primaevae aetatis mores. Requievit olim spiritus Eliae Et puer quidem strenuus jam tunc nitens totis vi-
super Eliseurr. : nec hoc suffecit Eliseo : sed rem ribus fieri vir perfectus, quantum sub ferula sancti

difficilem, tamen Deo possibilem petiit, ut spiritus magistri proteccrit, quam puro pectore adhibueril
Eliae duplex fieret in se: sic et nunc spiritus Lan- pietatis ac scientiae verba, oliosum est hic inculcare

doaldi requievit super Lanlbertum, ct credo, quia verhis, cum fruclum tam proficui laboris adhuc
spiritus magistri duplex factus est in Lantberto, hodie passim exuberare videamus. Sub Landoaldo
cujus gratia supcr gratiam magistri excrevit in felix adolescens non leniter exercitatus, ad genito-

mundo. rem regressus est; nec est facile dictu, quo uterque
A. Vir illustris Aper, ut filium suum Lanlberlum affcctus sit gaudio, dum et filius pro paterno affe-
faceret tenaciorem propositi, fundum suse proprie- ctu, et pater pro filii profectu gratulabatur.
tatis, vocabulo Wcntreshovum (1001), jure perpetuo 7. Sancto Theodardo Trajectensium episco-
delegavit illi illiusque tutori Landoaldo, ut ecclcsia po (1002) substituto, commendatur etiam huic
ibi constructa, tanto instantius vacarent, ille do- Lantbertus a suo patre, ut ad- ejus exemplar eru-

cendi, ille discendi desidcrio, quanto remotius de- diatur, qui in ecclesia et in curia mullam videbatur
gerent a s?eculi vanitate. Ubi dum insistcrelur in suspiciendus. Ex cujus viri latere adeo profecit, ut
aedificanda ecclcsia.artifices super pcnuria potabilis in cunctis negotiis non tantum exemplo, sed etiam
aquse conquerebantur; quia aqua ibi ex palustri miraculo esset omnibus. Erat enim vere dignus,
colluvie collccta eos bibentes magis torquebat ama- aspeotu amabilis, colloquio affabilis in recta con-
ritudine, quam aliqua suavitate refocillabat. San- vcrsatione, et omnibus conformis, vix ullis imita-

ctus magister, sanctiorque magistro discipulus, bilis. Parvi pendebat praesentia, veluti devoverat in
fidem habentes in eum, qui amaris aquis de Mara pueritia, aastimans pro nihilo omnia, praeter quod
dulccdinem indidit, communicato voto, pariter exo- erat aeternae salutis gralia, ccelestibus animo inhae-
rant pietatem Omnipotenlis. rens, sese in holocaustum Domino mactabat. Hic
5. Invocato ergo sanct?e Trinitatis nomine, baculo videor mihi videre Josue ministrum Moysi, qui,
designatur locus in modum sanctae crucis: res Moyse in monte Sina cum Deo remorante, excubani
mira, sed fidei non inusilala! fons ibi statim ema- ad radiccs montis, conviviis et lusibus peccatorum
navit limpidissimus, qui et aperuit, quantum sancti non lnlcrerat, ct Moysc in castra revertenle, non
apud Deum posscnt, ct incolis cx tunc et niodo recedebat dc tabcrnaculo foederis; et ideo, impo-
omni usu habilis fuit. Cujus beneficii memoriam, nente Moyse manus suas super eum, meruit Moysi
dum Palres, gencratim narrando, transmitlunt ad successor fieri.

filios, mcrita sanctorum accumulant, quia pcr eos 8. Sed quid opus est hinc indc quaesitis laudatio-
nomcn Domini bcncdici faciunt. Ila Lantherto et num fucis illum colorare, quem sapientia ipsis colo-
Landoaldo diligcntihus Dcum omnia coopcrantur in J) ravit virtulibus?
Superfluum est extra quaerere ma-
l)oiium, (pii ut esscnt sancti, secundum propositum teriam laudis cum cum Crcator ad tanlam formave-
Dei vocati sunt. Rcnovatur hic antiquitatis histo- ril gratiam, ut in toto corpore ejus vix subrcpscrit
ria:Moyscs et Aaron penuriam siticnlium llobnr-o- aliqua naturae menda, inanimo vcro cjus vix aliqua
rum relcvare a Deo jussi, bis virga silicem percu- nociva macula apparuerit. Quia lamen oportet cum
tienlcs, aquas largas cicverunt. Sed illi ab Inspe- laudare, ul ex vero eum laudemus, decet. Is, qui

ctore cordium rcdarguli incredulilalis, Terram rc- liabiludincm corporis cjus aut novit, aut abhis, qui

(999) fuit S. Martinus Papa ejua nominis I.

Is dus Wendclinus in Natali solo lcgum Salicarum,
(U)hii FaUa esse, quse Trajectensi sede uo- * 1 c^ pag. 104, ubi locum hunc non alium statuit, qtiani
vem annos vacante el per s. Landoaldum admini- Windogasti, unius ox quatuor logum conditonbus,
strala narral, probatum jain est in S. Amainln totn domiciliiiin, Windoheim sivc \Vi/u/i7joi'e appella-
l Pebruarii pag 833, el in S. Remaclo tom. I. Se- lum.
ptembi is, pag. 61 i (1002 Quae <h S. Lamberti per S. Theodardum
i

winterhoven pHgus est Belgii inler civitates

(Ki(tl) institutione hicnarrat, ea cx Godcschalco cl Steplu-
Hasletum et Tungros. De eodem meminii c.ottcfri- do deprompsit.
 r88 VITA ALTERA S. LAMBERTI. 786

eum novcrunt, didicit (1003), scripsit eum fuisse \ quisquam, quod Dei cst, putct homini deberi. Porro
fortem, velocem, multum agilem, iirmum in bello, in aula regis non lsevis erat ;cslimatio de Lantberli
forma praecipuum, statura procerum, facie decora, nomine, quem et rcgalis celsitudo et procerum
caesaric formosa, inclytis oculis, manibus honcstis, multitudo revercbatur. Theodardo prasulc per in-
digitis longis, carne candida; utaplanta pedis usque nocentiae viam ad gloriam martyrum perdu-
ad verticem capitis esset irreprehensibilis. Et ut cto (1006), Vangioncs (1007), in quorum territorio
vcniamus ad bona animi, erat charitate plenus, mortem oppetierat non credebant hoc fortuitu ac-

castitate prsecinctus, fundatus in humilitalc, op- cidisse, scd Dei suaviter omnia disponentis nutu
portune orationi, opportune lectioni, opportunc prpesens novi martyris tutamen sibi procnratum esse
negotio sseculari, vel rei familiari intenlus. Eccc, sperabant ; ideoque non patiebantur corpus ejus
vides hominemadeo donisgratiae, adeo bonis naturae asportari a sua parochia cujus prassentia optabant
ditatum, ut dicas,eum in virum perfectum formatum aeternaliter gloriari.
a Deo. Ecce, inquam, habes hominem cuivis per- 11. Hsec acerbitai rei nimium perculerat Traje-
sonai habilem conformari, in quo si attendas ea, ctenses, et Lanlberti mentem, plus credo omnibus,
quae sunt laici, quid de laico ei defuisse dicas? Si consternaverat. Sed ipse temperans dolori (quippc
qu;eras, quaa sunt clcrici, totum clericum invenias. B in quo post Deum tota urbs inclinata recumbebat)
9. Quis jam miretur pulchritudinem et bonam in- ad repetendum prasulis corpus se accinxit. Et
dolem legislatoris Moysi, quem prae elegantia ejus primo non destitit, sed toto animo ct
frustratus
Thermuth fdia Pbaraonis aluit, et in filium adopta- sensu suo ad explendum opcram usus, rem effecit
vit, in quo tam excellens gratia dccoris fuisse legi- ex senlentia. Relalum itaque sancti corpus in villa
tur, ut quoties per plaleas bajulabatur, vel gradie- publica Lcggia tumulavit (1008), praesciens, quod
batur, omncs visa ejus pulchriludine haerentes, ea, eam divinilas suo etiam sanguine et nomine specia-
in quibus studium habebant, desererent, cl Moysi liter consecrandam praevidebat, et ad ampliandam

specie potius dclectarentur. Moyses in manibus martyrum gloriam parabat in urbcm ampliare (1009).
Pharaonis a filia positus, et a rege sibi blandiente Talis apparuit pietas Joseph erga Jacob patrem
dcdignatuscapiti suoregni diadcmaimponi,diadema suum iEgypto defunctum: lalis quoque fuit dili-

in tcrram projecit, et pedibus conculcavit (100i): gentia Moysi erga requirenda Joseph patriarchae
Lanlbcrlus seque principem mundi male sibi blan- ossa, in .Egypto sepulti, ut uterque eorum rcferre-
dientcm aspernatus, diadema superbiaa ejus humili- tur ad sepulluram patrum suorum.
late sua dejccit et conculcavit. Moysen contra CAPLT II.
/Ethiopes forliter ct sapienter bellantem Tarbis filia ^ Sancti cpiscopatus Trajectensis, Ecclesm et rcn.no
regis/Ethiopum admirata adamavit, ejusque amorcm utilis: cpiscopi et abbatcs ipsi synchroni: expulso

saluti patris et palriae praferens, amplexibus ejus e sede sua vita monastica Stabuleti.
:

adhsesit (1005); Lanlberlum sancta Ecclesia, qui 12. Quis Trajectcnsium ecclesiae subslitui deberet
/Elhiopes mundi viriliter debellabat, sponsum sibi cpiscopus, multum delibcrabatur inecclcsia, multum
elegit. supcr hoc in aula rcgis Hildrici (1010) tractabatur,
10. His causis facile comparalum crat, ut Lant- qui morluo palruo suo Sigebcrto (1041), regnum
berlus omni honore omnique amore dignus judica- Austrasira a patrc suo Clodoveo accepcrat (1012).
retur. Propter hoc itaque Theodardo cpiscopo erat Jamquc paulatim sermo de palaiio ad ecclesiam, ab
cordi, ut pra-optaret eum sibi eligere successo- ecclesia ad populi frequenliam discurrebat, nullum
rem nisi sciret apostolica auctorilate decrelum, Lantberto meliorcm csse, ac per hoc nullum episco-
ne saccrdotcs audeant alios designatis nominibus patuTrajectensium esse digniorem : ei competere ex
sibi subrogarc, nc cpiscopatus non divinum manus, canonica auctoritate, ut in ecclcsia sua fructum
sed haercditarium putetur csse compendium ; et ne militiag sua? percipcret. Cum palatio concordat Ec-

(1003) Godcschalcum indical, cujus vcrbis mox £) fusius narranlur, qua; in

Commcntario pravio num-
utitur 40 et sequenlibus inde recensuimus. Eamdem trans-
(1004) Ista omnia hausil Sigebcrtus ex Flavio Jo- lationem idem Sigebertus narrat in Vila S Thco-
sepho. dardi. ad prsecitalum diem Seplembris tcrtio loco
(10i5)Snnt et hpec ex ejusdem Josephi fabulis, excusa.
num. ot sequcntibus.
.')'{
(10091 Ista cx Sigeberti conjectura dicla accipio :

(1006) Occisus cst S. Theodardus probabilius anno ncquccnimGodcschalchusautStcphanuslradiderunt,

669, dic 10 Septembris, apud Nemetes in Gcrma- S Lambcrtum dc martyrio suo jam lunc cdoctum
nia, ut alibi diximus. fuissc.
(i007) Germaniae populus, cujus caput cst civitas, (1010) Id cst Childcrici 11, lum regis Austrasioe,
nunc Wormatio appellata. ul supra diximus.
(1008) Oc repctilo, translatoquc S. Thcodardi pcr il Sigeberto Austrasiorum rege, fratre
S.

S. Lambertum corpore nihil prorsus legitur apud Chlodovei cx Dagoberto I, sed ex alia matre. Ge-
II

Godeschalcum et Stephanum. At Sigebertus ea di- sta ejus illuslrata sunl ad dicm Februarii. 1

scere potuil cx Vitae S. Theodardi auctore anonymo (1012) Errat Sigebcrtus, dum Childericum \usiia-
pervetusto, data apud nos ad diem 10 Seplembris, siis regem praefectum essescribil a patre suo Cblo-
pag. 588 et sequenlibus, in qua capile ~2 eadcm doveo, qucm constai paucis annis antc obiissc.
 :

TS7 SIGEBERTl GEMBLACENSIS

clesia, eonsentit clerus cum populo, unum optant A ratum fore, nisi etiam Lantberti approbatum esset
omnium corda, millia populi uno ore acclamant. Se consilio (1013). Ipsi sane Francorum reges Theo-
ille onen negat esse parem, ac per hoc magis cogi doricus et Hildricus, quamvis pro simplicitate mi-
morelur. Quam unanimis olim fervor Isracl et .lu- nus per .«e saperent, in hoc tamen sapiebant, quia
dain inspiravit ad eligendum sibi in regem David, audiebant sapientes. Primus enim sapientiae gradus
quem Dominus invenerat secundum cor suum, tam cst sapere, secundus audire sapientem. Undc quia
favorabilis erat consensus cleri et populi in eligendo Lantberti tam sancti et tam prudentis viri, aliorum-
Lantbertum, quem et ipsuna invenerat Dominus se- que sanctorum cpiscoporum consilio disponebantur
cundum corsuum, qui facerct omnes voluntatcs Dei. regni negotia, erat in utroque regno rerum facies
Et cum unum esset cor omnium, prie caeleris tamcn pulchra, et prosperabatur fides Ecclesiae. Erant
credas dixisse Trajcctenses ad Lanlbertum, quod quippe tunc lemporis sancti episcopi, qui scientia
viri Juda ad David contribulem suum dicebant: « Os praediti et sapientia, sancte et juste secundas partes
tuum sumus et caro tua; heri quoque et nudius- regni adjuvabant. In bis praeeminebant Audoenus
tertius tu eras, qui educebas et reducebas Israel Bothomagensis (1014) , Austrigisilus Biturigen-
libi enim dixit Dominus Deus tuus: Tu pasccs po- n sis(1015), Eligius Noviomensis (1016), Vindicia-
e

pulum meum Israel;et: Tu eris princeps super nus Camcracensis (1017), Audomarus Tarwanen-
'

nos. » sis (1018, Leodegarius Augustodunensis (1019),

13. Tandem vir ditatus honoribus sanctimoniae, Faro Meldensis (1020).
illustratus commerciis parcimoniae, annuit unus om- 15. Inler hos eminebat Lantbertus, aureum sidus
nibus morigerari, ut omnes de se uno in Christo Ecclesiae, velut inter ignes luna minores emicat.
gloriari possent. Adeptus culmen rcligionis perpetua Hos Lanlbertus suspicicbat ul patres et natu majo-
studuit pictatis augere opera, qui pontiiicali auctus res,eosque imitando, a singuliseorumaliquid gratiae
omni die holocaustum Domino,
erat infula. Maetabat hauricbat. Porro illi Lantbertum precordialiter
non ex pecore alieno, sed ex corpore proprio. Con- amabant ut lilium, jam de flore aetatis fructus emit-
silium ct opus suum semper ad Deum convcrtebat, tentem, eique post se quasi ex haereditaria succes-
cor et pedes dirigebat ad evangelizandam pacem. sioneregimen ecclesiae competere gaudebant, quem
Septem quippc dona Spiritus sancti, qua; Christo justum ante Dcum et homines videbant sine que-
substantialiter insunl, huic quoque pro captu hu- rela in omnibus incedere, et ire indies de virtule in

mano accidentaliter aderant. Spiritus consilii in eo virtutem. Erant praeterea etiam abbates, et tunc et

vigebat cgrogie, ct quidquid agebat, spiritu sapien- nunc nominabiles sanctitate, Bertinus (1021), Phi-

ti;v modcrabatur. Rex vero Hildricus videns eum Clibertus (1022), Wandregisilus (1023); Ursmarus
cunctis priestare, pluris eum habebat cunctis regni Lobiensis (1024) in lyronem Christi adolescebat. Hi

primoribus, ejusque episcopis, cique apud animum erant Lantberti eontemporales, tales erant ejus

suum, apud aures et ossuum dabat primum locum, contubcrnales, Hi, ut Cherubim, virtutum suarum
et cujus cor crcdebal Spiritus sancli oraculum esse, alas concutiebant alter ad alterum, et in laudein
cujusque linguam habebat pro veritatis organo, ei Dci orbem terrae commovcbant
ullro dcderat amicitiae sua? summam, cumquc sibi 16. Hi aliique, qui in ea iviatc, ut stellae in fir-

a secretis fecerat, qui, ut fertur, erat ejus etiam a mamcnto coeli luccbant, quasi triginta sex forles

commentariis. Undc a cordc et ab ore illius omnis regis David pcr sequalitatem quadrati uumeri tinni-

Auslrasia pcndcbat, eumquc tota rcgalis curia re- tatem fidei pnusignanles, cum nostro David, Lant-
verebatur. berlo scilicct, manu forti Christi mundum sapientia

14. Fratcr quoquc Hildrici regis Theodericus, qui et fortitudine illustrabant, el in manibus eorum
io parle Francia.1 , quai Neustria dicitur, rcgnabat, bclla advcrsum hostes Dei prosperabantur, lnter

praesenliam appetebat Lantberti, et inter proccreset quos Lantbertus, ut altcr David, a Dco datus ad
amicos suos ci scrvabal gratiae copiam Et si quid i\ Ecclesiae regimen, ut tilius saltus excrcsccns ad

in regno suo auctorizandum erat, non putabat salis pcrfcclionis culmcn, ut tcnerrimus ligni vermiculus

(1013) Parum vcrisimilia sunl ha?c omnia qutt (1018) Dc S. Audomaro actum est ad diem 9 Se-
de Thodorico III, lum Neuslriae regc, postea mo- ptembris.
oarcba, hic scribit Sigebertus. (1019) Hujus sancti gcsta clucidand;i venient dfl
(1014) Hujus Acta illustrata sunt ad diem 21 Au- 2 Octobris.
gusli. 1020) S. Faro colitur 28 Octobris.
(1015) Austregisili Bituriccnsis Vita data cst ad 1021) De S. Bertino abbate Sithivensi actum est

dicm 20 Maii verum is multis annos obicrat, an-

; dic 5 Septembris.
tequam S. Lambertus episcopus crearelur, imo an- (1022) IndicatS. Pilibertum vcl Philibcrtum, ab-
tequam aasceretur. batem in Herio Galliae insula, de quo vide Oj)us no-
luli; De s. Eligio agendum eril die Decem- 1 strum ad diem 20 Augusti.
lnis ; Dec hic usquo ad
sed s. Lamberti episcopa- 1023) Fuit is abbas Fontanellensis. cujus gcsta
Iiiiii siipnvixil. » in Opere nostro exposita sunl die 22 Julii: sed ante
1017; llujus Vilam halios
( in Opcrc nostro die xi S. Lamberli episcopatum vivere dcsiit.
Marlii. (1024) Dc eo videad dicin 18 Aprilis.
789 VITA ALTERA S LAMBERTL 790

humilitatis virtule dura et fortia demoliens, ut po- \ Faramundum ad episcopatum Trajectensem contra
limitarius (1025) variis virtutibus et ipse ornatus, et jus et fas passus esl promovcri (1029).
alios ornans, ad tres primos virtutum gradus per- 19. Miser ergo Faramundus, quia abiit in concilio

paucis ascensu faciles pervenit, sapientia thronum ipsorum, in cathedra pestilentiae sedit, de quo quid
Ecclesiae gubernans, humilitate vestigia sequendi aliud poterat dici, quam quod Veritas dicit: « Qui
Christum praesignans, fortitudine adversitates Deo non intrat per ostium in ovileovium, sed ascendit
debellans. Horum meritis diu tranquillata est Eccle- aliunde, ille fur est et latro: qui autem intrat per
sia Dei, diuque status regni prosperatus est. Post- ostium, pastor est ovium. Fur non venit, nisi ut
modum propter populi torporem dormiente Jesu in furetur et mactet, et perdat. » Lantbertus pastor
navi sanctse Ecclesiae, ecce motus magnus factus est bonus, exemplo Pastoris essentialiter boni, paratus
in mari hujus mundi. Facile est causam tanti motus dare animam suam pro ovibus suis, non ut merce-
ediscere. narius fugit, sed declinavit procellosum domesticae
17. Theodericus et Hildricus fratres bipartitum persecutionis naufragium, et clementer ferens cun-
Franciae regnum regebant; sed quia Theodericus cta, praesulatus liquit sceptrum, commendans curam
habetioris ingenii erat, Ebroinus major domus sim- ^ ovium ei, quilavit baptismate ac redemit sanguine,
plicilate ejus abusus, commovit in regem odia to- Habebat sane vir patiens exsilii sui ducem David
tius populi. Franci enim alienam invidiam in Theo- regem, qui instinctu filii sui Absalon suis contra se
dericum retorquentes, dejiciunt eum regno, et fra- conspirantibus, assumpsit scutum patientife; et ne
trem ejus Hildricum ex Austria invitantes, eum sibi esset causa ruinae in Israel, flens operto capite et
regem praeficiunt: quos quandiu habuit Hildricus nudis pedibus fugit, Deo causam justitiee suse com-
moderate (1026), potenter utrique regno prsefuit. mittens.
Llbi et ipse modum excessit, insolentius agens, diu 20. Expetens ergo Stabulaus monasterium a Sige-
contra torrentem brachia tendere non potuit Nam berto rege fundatum ante aliquot annos, et fervore

quia severior justo quemdam nobilem Francorum, sanctye religionis nominatum, monasticae
ubique
nomine Bodilonem, contra legem csedi fecit ad sti- quietis portum elegit, ibique per septem annos an-
pitem ligatum, ab eodem Bodilone in venando ex- gelicam ducens vitam, habitavit secum. At ex omni
ceptus periit. Theodericus totum regnum recipit; ecclesiaslicse famili<s numero duo tantum pueri ejus
recrudescit malitia Ebroini, quoscunque compcriunt obsequio adhseserunt, quorum Theodoenus nomine
favisse pertinacius partibus Hildrici, hos pessum- illi, qui primus scripsit Vitam sancti viri, relator
dant, trucidant, privant honoribus, multant pro- verax et testis idoneus operum ejus fuit (1030).
scriptione, releganl exsiliis. C Ecce habemus virum ad cxemplar virtutum omni-
18. Quia Hildrico nullus fidelior vel amicior fuit, bus propositum, qui sciens, quid solum summus
quam Lantbcrlus, totum pondus tribulationis super Magister a se discere mandarat, in humilitate cordis,
cum incubuit. Videbatur enim nihil actum fuisse et m patientia sua quserebat requiem anirme suee.

morte Hildrici, si intimus Hildrici Lantbertus impu- Iu obedientia vero se cohseredi suo Christo confor-

nitusabiret, de quo certum tenebant, quia nunquam mabat, qui obedivit Patri usque ad mortem. Quale
factioni iniquitatis suse assenliretur. Ideo consilio rogo, erat videre virum nobilem natu, nominabilem
Ebroini a rege Theoderico convocata ad synodum sanctitate, prassulem officio, rebus olim potentem,
episcoporum turba, qui quasi canes muti non vale- in tantillo temporis agentem jam probatum mona-
bant (1027) latrarc contra falsitatis testimonium, chum, quod vix quilibet alter posset assequi multa
alios episcopos exordinant, alios geminata injustitia annorum quantitate ?
ordinant. Et ne quis in rcgno vel Ecclesia restaret, 21. Re vcra non eum plus nimio res delectavere
qui pro veritatis defensione clypeum tidei auderet secundse, quem mutatae non quassaverunt: nun-
erigere exemplo vel instinctu Lantberti, qui prae quam enim amittitur sine dolore, quod cum amore
caeteris et pro caeteris liberius injustithe adversari Dpossidctur. Qui cupit, ille etiam metuit: qui metuit
audebat, omnes diaboli complices insurgunt in nunquam libcr vel securus vivit (1031). Lanlbertus
Lantbertum, veritatis amicum, et concinnatis inju- noster nihilmundi doluit perdere, quia nihilconcu-
stitiai causis, eum ab episcopatu deponunt (1028). pivit; ac per hocscmper securus sui fuit, et libcr in
Ferlur Colonicnsis episcopus conspirasse huic pra- Christo. Amotus ab episcopatu per injusliliam ,
vorum factioni ;
qui etiam clericum ecclesise suae quando cxpostulavit de irrogata sibi injuria? Quam

(1025) Videtur patriarcham Joseph designare, de demnatus fuit aliquot annis serius, dum sanctus
quo in Genesicap. xxxvn, f 3 lcgitur: Fccitque (pater) noster Stabuleti jam exsularet, habitam essc, dixi-
ei tunicam polymitmn. mus.
(1020) Hanc vocem sic restitui, cum in ms. nostro (1029) Faramundum in sancti episcopi sedem
tantum legeretur : modera, omisso deinde duabus inique intrusum fuisse, docenl etiam Godeschalcus
aut Iribuslittcris spalio vacuo. et Stephanus; sed neuter eorum aliqucm Colonien-
(1027) Pro valebant in contextu dclelo, in margine sem archiepiscopum ejus scelcris rcum facit.

alianianu ascriptum csl volenti s. (1030) Ita ipse ex Vita prima num. 6.
(1028) Itam pscudosynodum, in (jua S. Leode- (1031) ln margine ms. nostri pro vivit, alia manu
garius Augustoduncnsis cpiscopus ini(|uissime con- notalur erit.
791 SIGEBERTI gemblacensis. 792

appellavit personam ? Ad audientiam

cujus se ad- \ Dei? » solito citius cantum dabant galli. Fratres
dixit? Cui jurisperito suam commisitcausam ? Nul- surgunt ad prsescripta vigiliarum munia, et post
lum rcgno scandalum concitavit, susr:
vel Ecclesia? hasc domum ignem copiosum.
introgressi, accendunt
ruinae nullius voluit miscere ruinam. Soli Deo cau- Inter calofaciendum abbas inquirit, ubinam sit Lant-
sam suam revelans, dicebat, quod Filius Dei ad bertus, qui fratrum conventui desit. Unus fratrum
Patrem dicebat per Prophetam « Exsurge, Domine, : dixit, Lantbertum csse, qui regulari judicio per in-

et intcnde judicio meo, Deus meus et Dominus tcmpestam noctcm ad crucem sit addictus.
meus, in causam meam. » Jam nunc videamus in 24. Abbas expavescit, et ire fratres ad eum rc-
uno testimonio obedientiae, quam aeslimala sit Lant- vocandum urget. Eunt, eumque canentem offen-
berti cuMiobialis conversatio. Tendens semper ad dunt (1035): Cor contrilum el humilialum Deus
«

perfectionem, augebat aliquid ad sme servilulis sen- non spernit. Eo revocato, advolvilur ejus genibus
»

sum, sciens, quidquid supererogarct, a vero Sama- abbas et omnis congregatio. Abbas se incusat et
ritano sibi reddendum esse. Unde noctibus canoni- culpam excusans, ver.iam de ignorantia vol intem-
cas vigilias prasveniens, solvebat Deo privatas excu- pcrantia postulat. Lanthertus accusator sui impulat
bias. sibi culpam, nihil esse dicens, quod eis ignoscat.
p
22. Ad hoc una noctium dormitorio volens egrcdi, Fratres benevolentiae ejus recompensant gratiam, et
inquictavit fratrcs dormientes, altero sandalio a ma- balncumilli parantes, vestimenta ejus mutant. Inde
nu sibi elapso qui scicns, quod ex censura Reguke
: manus ejus pedosquc exosculantes, gratantur ei
deberet adire crucem, qui tratrum quietem turbas- unauimes dicentos, hoc factum esse pro ejus au-
set, slatim ad nutum indignantis abbatis (1032) le- genda gloria. Egregius vcro prasul, expansis in
cto exsilivit, et sandalia, et quae habebatin manibus coelum manibus, fratres sic benedixit:

relinqucns, uno tanlum aspero cilicio indulus, nu- Deus omnipotens, coeleslia luminc complcns,
dis pedibus discalciatus, et pene nudus crucem ad- Qui ccelum, torras, polum ditione gubernas,
ivit. Ihec crux lapidca inter oralorium et dormito- Ut sint cuncla tuis in tempore subdila votis v

rium crat statula. Filii Israel in deserto ob leedium Hos, exposco, luos bencdic per ssecula servos,
longi itineris ac laboris murmurantes, at pro hac Protego ab insidiis, serva virtutibus almis,
noxa percussione ignitorum serpentium pereuntes, Donec te vidcant, et cceli regna prehendant,
sanabanlurab aspectu amei scrpentis, in figura cru- Te tribuente, Deus, qui nunc et semper in oavum
cifigendi Filii hominis Moysc pro signo exaltati.
a In triplici virtute tui benedictus haberis (1036).

Ad hunc modum credibilc est, hanc quoque crucem p CAPUT III.

prosigno positam fuisse, ut ad aspectum illius hi, Sanctiin scdcm suam restitutio, et cura pastoralis :

qui crant Christi, carnem suam crucifigerent cum Taxandri ab idolisad Christum adducti S. Lan- :

dradce scpullura pcr ipsummiraculo claro.

vitiis ct concupiscentiis; et si qui pertresi longi la-
boris in via Dci laccsserent, ad aspcctum crucis ex 2j. Evoluto seplcnnio, tandcm Altissimo placcbat,
morte Christi longanimilatem spei resumercnt, et ut posl horridam et diutinam teinpcstatem cceli fa-

sic ignila anliqui serpentis vcnena effugcrent. ciem serenaret. Pippinus secundus, Angisisii et

eadem eadcm obe- Beggaj (1037j filius ubi cunctos, qui inter se con-
2o. Lantbertus crgo patientia,

qua Cliristus obedivit Patn usque ad mor- certando Franciam discindebant, viriliter vicil, solus
dientia,
crucem ad quam sub Theoderico rege principatum totius Franciffi
tem crucis (1033,1, adiit, addicti
quis graviusculis culpis oblinuit, et perturbalum regni ct Eccleske slatum
regulariter poonitcbant, si

delinquebant ibiquc psalmis ct hymnis intcntus disposuitmeliorarc. Cui inter alia lucc laudis mate-
;

pcrnoclabat immobilis. Frigus noctis illius gclu exa- rics occurrit: Trajectcnsis mercenarius Faramun-
sperabatur, ct aix cum larga deflucret, non tamen dus landom jusla clcri el populi abdicatus sentenlia,

ultra talos pra^sulis ascendebat (1034). Tota prorsus non lantum ab Ecelesia Trajcctensi, sed etiain ox

hiemalis facies nimis horrebat : scd ille mitissimus, D tota provinoia expellitur (1038). Illico omnium ad
quia ardebat plane interius Qamma Paracleti Spiri- coolum tollilur oratio, omnium ad principem Pippi-
lus, ideirco cxlerius frigoris non scnsit crucialus. nuni logalio dirigitur, nc amplius Trajedlenses pii

c.irlini] ejus patuil precibus, ct oratio ad supernos patris Lantberti careant solatio. Punito divinftua

pervenil auditus. Ipso intcrim canente vcrsum Absalon invasore paterni regni, quanla superhoc
psalmi » Quando vcniam et apparebo antc faciem 1'uil exsultatio in Israol populo Dei; tanta tunc erat

(1032) Godeschalcus, qui id ex Theodoeno audire (1036) Hos vcrsus mutualus est ex Vita secunda
potuit diserte aii, abbatem, qui ignorabat, a quo nuiii.22.
strepitus ille editusesset, hocita imperasse. (1037) S. Bogga, Pippini Landensis tilia, Ansigisi,
1033 Id esl Christi exemplum, quantum potuit, Ansegisi vel Ansigili uxor. et Pippini Heristalli ma-
iiinlatiis. ter, coliturdie xvn Decembris.
quod nivis prodigium, <lo (|uo noc
(1034) Nescio, 1038J Faramundi expulsionem sanctique I.am-
Godeschalcus aec Stephaous meminit, hic indicare berti in Bedem suam restitutionem, ad annum <>si
volueril Sigebertus. vel <ist>, quotempore Pippinus solius Austrasiajma-
1035 In margine ms. pro offendunt, alia denuo joratum domusgerebat, referendam esse ostendimus
inaiiu notalur attendunt. in Commentario @ 6, quem consule.
793 VITA ALTERA S. LAMBERTI. 794

laetitia populo Dei pro repulsa invasoris Faramundi ; \

l
28. Homo es, quia de limo (1040) plasmatus es,
et tantum isti gesticbant pro revocando Lantberto animal rationale et mortalees, medius inter pecora et

ad episcopatum, quantum illi laboraverant pro angelos. Per rationem es pecore melior, permorta-
reducendo David in regnum. Placet justa pe- litatem angelo inferior. Qualis vero creatus sis,
titio principi, et edicit pastorem ovibus suis re- ostendit corporis tui habitus. Cur solus homo crca-

slitui. tus est ori sublimi, crecto pectore et rectis manibus?

26. Ita miles emeritus permaxima tribulatione Nimirum ut corpore et corde et actu semper coelo
purgatus, ovium suarum vocibus attollitur, et in ca- intendat. Vis scire qualis futurus sis ? Terra es, et
thedraTrajectensium decenter relocatur. Et merito, in terram reverteris. Si tamen (1041) salutcm ani-
quia in corde illius erat sinceritaset legis plenitudo, mae quaesieris, immortalitatem cousequeris. Ad hoc
in ore illius veritas erat et pulchritudo. Quanta su- consequendum necesse est ut sciat homo quis vel

per ejus reditu fuit exsultalio omni ordini, aetati et quid sit Deus Sit nescit quis vcl quid sit Deus, sciat

sexui! qualiter omnes, in sua unusquisquc causa, saltem quis vel quid non sit Deus. Vis scire, quid

jucundali sunt, ille novit, qui solus omnium affe- sitDeus? Deus est, qui omnia ex nihilo creavit, qui
ctus discernit. Regressus igitur vir apostolicus ad omnia regit, qui semper vivit sine initio, sine fine,
propriam urbem, depravatam a pseudo christianis sine circumscriptione loci et temporis, sine mutabi-
ecclesiasticae normam. Et ut
institutionis rcparavit litate substanliae. Audile etiam quid sil Deus. Deus
David dicebat: Non ignoro me hodie regem factum est aeternus et ipsa aeternitas, sapiens et sapicntia;

super Israel, et ipse credens, se nunc primum epi- et quidquid virtutis alicui adest per accidens, hoc
scopum factum, ea, quae retro sunt, oblitus, in an- soli Deo inest substantialiter. Quis autem Deus non
teriora se extendebat. Malens ergo esse, quam diei sit, quishominem nescit? Homo, lapis, lignum, vcl
episcopus, superinlendebat instanlius sibi et uni- aliquid tale, non est Deus : poslremo nulla creatura
verso gregi, non subterfugiens, quo minus omne Deus est. Non (1042) est Deus aliquid eorum quae
consilium Dei annuntiaret omnibus; timensque servi per privationem aut contrarietatem jboni dicuntur;
mali et pigri notam, qui reposuit in sudario pecu- ut sitinjustus, malus, vel aliquid tale. Qui homo est,
niam domini sui, nihil remissi faciebat cordi et cor- hasc solius naturae magisterio discet, et inspecta
pori suo ; sed urbes et municipia lustrabat, et per creatura, Creatorem intelliget.
corda, ligonibus verbi exculta, semen vitae in tem- 29. Deus creavit coelum et lerram, et ultimum
pore jaciebat. omnium creaturarum plasmavit hominem, dans ei
27. Aliquando etiam limites suae dioecesis exce arbitrii liberlatem, ut per voluntarium boni appeti-
dcbat, ne a Domino diceretur servus inutilis, quod ^ tum (1043) mereretur etiam boni praemium talem
id solum fecerit, quod facere debuerat. Erat in eum condens, ut, si non peccaret, immortalis essct
proximo provincia Tessandrorum (1039), ubi adhuc si peccaret, mortalis fieret. Qui diabolo magis quam
vigebat idololatria; et dolens fortis Christi athleta. Deo credens; in mortem cum omni genere suo cor-
hostes Christiani nominis dc tam contiguo adversari ruit, quod in tantam malitiam erupit, ut pceniteret
regno regis sui, armisfidei accingitur, et calorevir- Deum fecisse hominem, et per diluvium deleret de
tutis iuflammatus, crebris eos assultibus lacessebat, sub coelo omnem carnem, solas octo animas peran-
et oblata eis pacc Dominica, tentabat omnimodis, si num integrum in arca reservans. Horum posteri

quo modo super filios pacis pax sua requiescerct. contra Deum volentes habere refngium, dum turrim
Illi cum fremerent utbarbari, et cum discerpere cu- usque in coelum erigerent, Deus superbiam filiorum
perent, ipse ultrose ingerensbello, templa etsimula- Adam ponens super corsuum, lingua humana, quae
cra eorum destruebat, aliquando vero eos verbi dul- una omnibus erat, divisain septuaginla duabus lin-

cedine demulcens, sermocinabatur eis. Ut vos, in- guis, eos a se divisit. Omni malo gravior excrevit
quit, fratres, dc vera salute moneam, me et mea et idololatria, quam quia solus pene Abraham ab-
vestra utilitas monet ; ut et vos salvemini, et ego de
D horruit, bcnedictionem a Deo meruit et promissio-
vobis fructum laboris habeam. Nihil est hominiuti- nem, quod in semine ejus, qui est Christus, bene-
lius, quamsalutem quaerere: sed quis salutem qua3- dicerentur omnes gentes. Hic de Virgine natus,
rat, nisi sciat quid sit salus ? Quomodo quaerat, si verus Deus et verus homo in una sua persona fa-

nesciat unde expctenda sit? Qui aliunde, quam a ciens opera divina ct humanae naturae, quidquid cst
Deo, qui ipsa salus est, quaerit, nihil agit. Si homo, hominis absque pcccato, in homine egitet pertulit:
neglecta anima, corpori tantum consulat, nihil distat elclarens verbis et signis, quod Dei est, non abscon-
a pecude, quae sccundum corporis sui habitum ter- dit.

ram inspiciens, soli corpori intendit. Quia ille est 30. Sed ut uno calore solis cera mollescit, et li-

homo, qui seipsum agnoscit; agnosce homo, quis mus durescit, sic ad calorem verbi divini boni ad
sis, qualis creatus sis, quis futurissis. fidem emolliti sunt, mali contra fideir obduruerunt

(1039) Taxandria regio a Trajectensi oppido mil- (1042) In margine. non quid.
libus n distat. (1043) ln ms. noslro haec vox luxata, sic habetur
(1040) In margine legitur humo. oppe-.
(1041) In margine notatur sed cum.
793 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 796
Ut ergo Deus operaretur opus suum, ut hominem A idololatriae fetorem (10-4-4) removens , spargebat
scilicet salvaret, opus peregrinum et alienum adeo ubique Christi bonum odorem. Illi tamen humani-
operatus est, ut ipse, qui est vita omnium, in ho- tatis respectw adducli, attendebant virtutem etpicta-
mine pro homine gustaret mortem, et mortem cru- tem sancli viri, qui quod ore praedicabat, opere
cis. Qui, spoliato inlcrno, a mortuis tertia die re- explebat; eteum imitari volentes, patiebantur se ab
surgens, et ad ccelos ascendens, et Spiritum san- eo in fide Christi confirmari. Nec anle destitit Signi-
ctum miltens discipulis cum scientia omnium lin- ferChristi, quam omnem illam gentem, de regno
guarum, misit eos in mundum pnedicare, et bapti- diaboli abactam, ad regnum (10-io) Regis regum
zare in nomine sanct;e Trinitatis. Hinc in omnem transduxit. H;ec est, Christe, tua gratia: haec est
terram cxivit sonus apostolorum et apostolicorum boni militis tui constantia, qui opus apostolicum
virorum. Hic sonus tandem ad vos usque pcrvenit. aggressus, ad castra tua insignem adduxit trium-
Dnde pro vobis, fratres, doleo usque ad animam, phum. Ecce Thessandriae apostolum, merito apo-
quia repellentes verbum Dei, judicatis vos indignos stolis et apostolicis viris conferendum. Cum enim
esse aeterna vita. Fugite charissimi, ab idololatria ad judicandum venerit Princepspastorum, etquisque
Sapientibus loquor; vos ipsi judicate quod dico .. pastorum ei repraescntaverit, quotam partem mundi
Quid prodest coli simulacra, quibus non esl anima, sua praxlicatione adduxerit ad tidem, hic Pastor
neque vila? Fugile inquam, ab idololatria, quia nosler intcr pastores non inanis apparebit; sed
nulla major hac est injuria in Deum, qui dicit per etiam ipse multos suo labore ab idololatria vel ma-
prophetam: « Gloriam meam alteri non dabo. » Fu- litia retraclos post se trahet, et accipiet multiplicem
gite a tenebris, qui lucem naturalis rationis habe- gloriao coronam.
tis. 33. Quam gloriosus sit Deus in seipso, nullo niodo
31. Jam pene totus mundus credidit. Ut sol tres deprehenderetur ab hominibus, nisi aliqua mirabili-
mundi carclines, Orientem, Meridiem, Occidentem, ter in sanctis suis operarctur, per qiue a nobis in-
sua praesentia attingit: Septentrionalem vero cardi- telligatur vere esse mirabilis. Francis Pippino prin-
nem jactis radiis a longe illustrat,- sic Sol mundi cipante, construxit ccenobium in villa Belisia S. Lan-
Christus Orientem nascendo sacravit, Meridiem in drada virgo (1046), per omnia S. Lantberti consilio
.Egyptum fugiens invisit, nec reliquit Occidentem, animata et usa auxilio; quae imminente die sui exi-
ubi apostolos misit, per quos jam capul mundi Ro- tus, ut parata ad nuptias Sponsi sui intraret cum
ma inflexit cervicem. Quartus hic cardo, quem in- accensa bonorum operum lampade, accersivit fami-
colitis, quamvis propler solis absentiam tardius lu- eumdem S. Lantbcrtum, ut ab eo Vitajviati-
p liariter
cem admitlat,lamen a longe illuminatos videt, el si cum aeciperet. Accclerante viam sancto viro, illa

pnescnlia solis caret, solaris tamen lucis usu non intcrim soluta est carnis ei'gastulo; sed Deus, cui
minus eget. Hoc modo, charissimi, si ipsum Chri- nihil gratius fratcrna charitate, nec illum, nec illam
stum, si Christi aposlolos non vidislis. beati estis, passus cst privari fructu mutuae amicitise. Nam in
si creditis in eum que.m non vidistis. Si in ipsum eundo jucunda Pnvsuli apparuit visio. Ante oculos
solem non potestis acicm infigere, intendite oculos jacentis, ct quasi pcr extasim semivigilantis stabat
ad montes a sole illustratos. Per hos montes, per clara videri ipsa virgo Christi Landrada, eumque
apostolicos scilicet viros, longe lateque fidei luce amicabili vultus et oris gralia compcllans. Unde,
transmissa, jam credidit Hispania, triparlita Gallia, inquit, tibi, o mi amice, haec incolita mei incuria,
Germania, ct remotae sub alio orbcBritannia et Sco- ut tc ad me visitandam tanla tenuerit mora?
tia. Francia de proximo vos arguit obstinatae incre- 31. Lantberlus, prsetendens affectum familiarila-
dulilalis. Cum misericordia Domini plena sit terra, tis, reddebat h;ec vcrba excusalionis Me nec incu- :

quare super vos, tanquam super filios incredulitatis riae nec morae incusare habes, quem ad tc venire
manet ira Dei? Currite ad luccm, credite in Deum maturantera prsevenit ocior mortis tu« neoessilas.
Palrem, et in Jesum Christum Filium ejus, et in rjEceo, quia adsum, ct tu jam intrasii in gaudium
Spiritum sanctum. Credite futuram carnis rcsur- Domini tuijusla tibi solvam e\ debito; lu, quseso,
rectionem, limcle ultimum judicii diem, in quo ha- mihi iiulica, quo in loco corpusculum ex tuo placitO
bebimus omnes judicari; mali, ut eant in suppli- sepeliam. Et illa: Suspice, inquit, coelum, et dili-

cium aetcrnum; boni, ul habcant vitam BStemam genter illum interris locum notato, in quo vidcris
cum angelig, non in angelicam mutati naluram, sed modo pcr micantem lucem coelitus apparcrc sancta'
pro meritorum varietate in variis angelorum ordini- crucis signum. Lantbertus eam monstrantem se-
bus ad angelicam provecti gloriam. qucns oculis et mente, ecce vidct locum in lorris
32. Hiset lalibus Prssdicator Christi paulatim abo- coelesti luce designari in inodum sanctae crucis, ct

lensab corum cordibus barbariem gentilitatis, inc- ab ore collo<|ucntis sibi virginis hsec ultima verba
Bcabat <:ob ad Christianitatis mansuetudinem, et accipit ; Hunc locum, Lantberte libi, insinuatum

[1044margine est, fervorem.

ln sancti esl
margine pro^gmm habetur mterni:
(104.'),' I n (1046) S, Landradse virginis et primss abbatissae
unde conscquenter mox pro regum legendum esaet Belisiensis. Vita data esl ad vm Julii. auclore
* I i
«
• 1 1 1

regnum. Caeterum totus illc scrmo Sigeberli, non Theodorico abbate Trudonopolilano»
 ,

r97 VITA ALTERA S. LAMBERTl. 798

coelitus, scias ohm delegatum a Deo meae sepulturae, A Wentreshovum curritur, qui mente et oculis rele-

Hac vice sermonum sancta virgine coelo recepta, vir gens ccelestis signi ostensa sibi vestigia, ostendit

sanctus somno solutus, applaudebat sibi de coelestis locum beneplacitum sanctae virgini. rem novam I

visionis oraculo. Locus autem, qui ccelestis lucis Ibi sancti corporis glebam, cum ipso sarcophago
signo irradiabatar , Wenlreshovum (1047) erat transportatam inveniunt, tam compositc tamque
quem ipse S. Lantbertus, a S. Landoaldo inibi nu- decenter relocatam, ut nulli esset dubium, an-
tritus, prima sui tyrocinii indole insigniverat. gelico ministerio sanclam virginem illuc translatam
35. Lantbertus tanto quidem properantius matu- fuisse.
rabat viam, quanto sciebat hoc Deo et sponsae ejus 37. Et quid mirum, si ille, qui martyri suo Cle-
foregratius; et veniens Belisiam tardius voto, quarn menti habitaculum in modum templi marmorei
pcdibus (animo enim cupienti nihil satis festinatur), praeparavit in mari angelicis manibus (1048), hujus
visionem omnibus pandit, eosque ad illam exse- quoque virginis corpus per angelos, mysteriorum
qucndam nititur flectere, quam potest blandius ac Dei administros, tam competenter transtulit (1049)?
facundius. Omnes contra unum reclamant, omnes Huic miraculo tanquam inusitato si quis discredit,
uno ore
„.„ tumultuando —
conclamant:
„ Absit,, Lant
_ moveat eum _._... argumcntuma
saltem „. fe
„ .. Quippe
contrano. „. rr
berte, absit, o praesul beate ! Hic ipsa sancla virgo 1J
cum sciat multorum corpora in sanctis locis m-
a te Deo consecrata fuit: haec ecclesia ejusopera et dignc sepulta, per angclos malos longe projecta esse,
impensis constructa, a te per eam est dedicata: hic non diffidat sanctos angelos ad nutum Dei sanctae
omnia ejus per te ab ea Deo delegata sunl : hic Deo virgini suam impendisse operam, et voto verbisque

famulantium turba per eam et per te adulta est; ct S. Lantberti fidem fccisse. Attollunt ergo cuncli Dei
ubi dignius ossa ejus quiescent, quam hic, ubi prae- virtutem, super omnia praedicant iidem ct merilum
seutialiter tot bonorum ejus operum apparent testi- gloriosi Lantberli, cujus convcrsalio jam in coelis

monia? Et haec quidem omnia etiam tuae sanctitatis erat,quamvis corpore adhuc tcnerelur in tcrris, in
merita, Lantberte, accumulant, dum per tuae pasto- quo videbant impleri iltam Domini vocem: « Omnia
ralitatis studium hic et merito et numero aucto fide- possibiliasunt credenti » virum dignum Deo, cui
lium populo, fidei et virlulis exubcrant dona. Lant- niliil deest ad perfectionis cumulum, paratum etiam
bertus offensus omnium. Gratum est
pervicacia asccndere ad :
llam charitatem, qua majorem nemo
inquit, praeesse civibus; sed grave esl omnibus pla- habet, ul animam suam ponerct pro amicis suis!
cere. Ecce, quia sermo Dei et meus non capit in Quam enim majorem daret rex suo emcrito militi,
vobis, vos omnes invitus sequar certus sum ta- : quam ut coronatum martyrio donarct rude ,

men, quiaccelestis oraculi non deerit effectus. ^ aeternae quietis. Nos ut extremam manum operi im-
36. Lantbcrtus igitur, sepulta sancta virgine ma- ponamus, jam nunc passionis ejus vexillum eriga-
gis ex populi, quam ex suo placito, animo fluctua- mus.
bat, hinc de coelesti oraculo certus, illinc incertus CAPLT IV.

de sepulto virginis eorpusculo. Ob hoc omni orandi Pippinus ob ductam Alpaidem pellicem correptus :

modo se addiccns, quaerebat rcm ab eo, cui nihil pellicis odium et insidioz: sancti, illa instigante,

impossibile esse sciebat. Sic exacto triduo, convo- martyrium.

cato populo ait, virgincm Christi pridem defunctam, 38. Pippinus, ut praediximus, principabatur egre-

vestro etiam judicio magni dico fuisse meriti; et gie super omnes principes Francorum, cujus glo-
idco non leve esse duco, quod ab ore ejus jam cum riam augebant crebri victoriarum tituli, quem ad
Christo regnantis mihi teneo indicatum. Ideo ne virtutem incitarc potcrant saltem deducla ab ulro-

gravemini, quod precor, ut aperta virginis tumba, que parente nobilitatis et sanctitalis monumenta.
rcm ipsam oculis cxperiamur. Obeditur ei ab omni- Lt enim sileam de sanctitatc Gerdrudis materte-
bus tumba aperitur; sed nihil rcperitur de sancto
; raa (1050) ejus vel Clodulei (1081) Mettcnsis epi-
ibi sepulto corpore , cum ipso sarcophago alias D scopi, qui fuit patrinus ipsius; quis S. Beggae ma-
transposito. Expallet vultus omnium ; solus Lant- tris ejus vitam non miretur! Quis ncsciat sanctimo-
bertusgaudet, et attonitos palerne demulcens. Quia, niam palerni avi ejus Arnulphi (1052), qui primo
inquit. diffidentiam vestram experti estis, jam nunc major domus regis, post Mettensis episcopus, et in

Dei mirificentiam cxperiamur, et in loco mihi dcsi- vita ct in morte mirabilis mundo fuit? Jam vero
gnato sancti corporis glebam quaeramus. Eo duce etiam filiorum ejus potentia vigebat in rcgno, c qui_

(1047) Videadnotata ad cap. i, litt. i. giso Pippinus II natus est.

(1048) S. Clemens papa et martyr, qucm hic in- (1051) S. Clodulphum seu Chlodulphum Metten-
dical, colitur xxiu Novembr., quo die. haec exami- sem episcopum indicare voluit, cujus gesta exposita
nari poterunt. suni ad diem 8 Junii quo colitur.
(1049) Eadem leguntur in Vita S. Landrada±, unde (1052) S. Arnulfus, additum episcopalum in
.

ea discere potuit Sigebertus. saeculo uxoratus, S. Chlodulphurn, cujus mox me-

1050) lndicat S. Gerlrudem virginem, abbatissam minimus, et Angesisum procreavit, ex quo cl S.
Nivcllcnscm in Brabantia, cujus gesta elucidata sunt Begga Pippinus, ut diximus, genitus cst. S. Ar-
ad diem 17 Martii. Erat haec Pippini I, cognomento nulphi res geatas vide ad diem 18 Julii.
Landensis, filia, et soror S. Beggae, ex qua et Anse-
799 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 800

bus Drogo (1053) dux erat Campancnsium, at Gri- \ suum martyrio devovit ; tertius duorum Lantl)crtus
moaklus (1054) haereditarium patris principatum se quoque dignum exhibuit ad bibendum calicem
exspectabat. Hos illi genuerat legitima sua conjux Domini.
Plictrudis. Et cum Pippino nihil gloria?, nihil poten- 41. Pellex rem ad fratrem suum Dodonem refert,
tiae, nihil felicitatis deesset, nunquam ei super in- eique omne consilium suum dcfcrcns, precabatur
dustriam fortuna fuit. ut ejus ope aboleaturopprobrium generis sui, quod
39. nihil unquam tutum apud diabolum! Vir nimis invalesceret, per Lantberti censuram eon-
si

lam victoriosus de seipso non potuit triumphare, tingeret suum a principe divortium. Ille causam
ct ferreum peclus suum passus perforari molli telo suam ct sororis cum valentioribus sui generis com-
libidinis, puellam nobilem et elegantem, nomine municans, per se et per eos episcopum compescere
Alpaidem, superduxit legitimae conjugi,su<e Plictrudi ab increpatione principis laborat; quem quia inve-
ex qua etiam suscepit tilium Karolum, cui postea nit inflexibilem, nec faciem alicujuscontra justitiam
propter] indomilam bellandi fortitudinem Tudetes, revereri sensit, proximis et amicis suis protnittit de
sivc Martellus, agnomen fuit. Ihec soror erat Do- causa sororis ultionem. Hinc duo fratres, Gallus et

donis (1053), qui domesticus Pippini principis erat, n Rioldus, consanguinei Dodonis (1058), neptis suse
R
vir plenus opibus genere clarus, par amicos et co- Alpaidis miserantes vicem, lacessendi episcopum
gnatos, et multos sibi obscquentes pueros, multam opportunilatem quserunt, et insurgentes cum omni-
potenliam assecutus in regno. Cum autcm nullus bus suis in ecclesia? Trajcctensis familiam omnem,
esset episcoporum, qui staret ex adverso et oppo- qualicunque arte contra cos calumniam concinnant,
neret se murum pro domo Israel, ut staret in bello nullam, quam cis inferre possunt, molestiam pra-

in die Domini, Lantbcrtus opportune, importunear- tcrmittunt; si quo modo posscnt per hoc sententiam
guebat principem, ct alterum se Eham vel Joannem praesulis inflectere, ut saltem causa suorum a redar-
exhibebat, et quorum imitabatur zelum, ad eorum gutione principis desisteret. Sed res aliter ac rali

quoque tendebat meritum, ut quibus per erat in erant, cessil. Justus nempe, ut leo confidens, clipeo

certando constantia, par foret in vincendo gloria. patientiae contra omnes se protexit incursus, ct

Elias Aab (1056) ... regcm Isracl hostem pertulit gladio Spiritus, quod est verbum Dei, contra minas
et vicit, et eum ad hoc arguendo attraxit, ut inten- terrenae potestatis se accinxit, ct galeam salulis in-

tatam Dci iram a se differret, quam forte ex toto dutus agebat indubitanter rem veritalis. El primo
eflugisset, nisi eum Jezabel uxor sua, conlra Deum quidem blande compellebat eos, ct quibus modis
concitans, sub peccato vendidisset. r> pietas Patris, ct censura prtesulis potcrat, eos ab
40. Joanncm llerodes se arguentem metuebat, et injusla deterrebat violcnlia.

pro eo multa faciebat; sed eum quoque Herodias 42. Sed quia in ventum fundebat verba, se quam
uxor per lasciviam saltantis filia? ad jusjurandum, familiaritcr in Deum rejiciens, diccbat: Exsurge, Do-
etpcr hocad nccem Sancti perpulit. Tertius Elias, mine, et judica causam mcam ; memor esto oppro-
vcl alter Johannes noster scilicet Lantbertus, in spi- brii servorum tuoruin. t Atiilii Belial acriusDei tide-
ritu et virtute Eli;e ct Joannis. etiam ipse directus les impetebant, ct omni generc nocendi tribulabant
pararc viam Domino, arguebat libere Pippinum innocentes. Illi, quibus res crat pro anima, et quibus
principem, nec secundse Ilerodiadis timebat rabiem. tota spes in sola innocentia pendebat, inconsullo
Nam quod animi habebat llerodias, cum Herodes episcopo armis obviam irc parant, ut aut ulciscan-
Joanni, eum pro adultcrio arguenti, libenler accom- tur suas injurias, aut nc moriantur inulti. Concur.
modabat aurem; hoc animi habebat etiam Alpais sum cst, pugnatum
Pugnant illi pro temerilate,
cst.

(1857 cum Pippinus Lantberto, eum pro pclicatu

, rcpugnant isli pro salule: Gallum et Rioldum, con-
suo arguenti, obediebat. Equidem viralias laudabi- sanguincos Dodonis, locat supcrbia in prima fronte
lia et rcligiosus, hoc cxccpto, multum Lantberti ju- belli, Petrum ct Audolecum, consanguincos prsesU'
cundabatur consiliis, et monitis flectebatur qui si
" lis, ex adverso in prima acic opponil justitia. Galli
amantom [)elliccm fallere potuissct, nimirum lucrose cl Bioldi dcgcneres animos limor arguil; Petri el

audisset se merito increpantem praesulem. Elias in Audoleci dexteras ad vinutem erigit innocentia.
coelum raptus exspeclat adhuc per Antichristi gla- Virtus innocentiss favit, victoria ccssit parli cccle.
dium victorijn palmam; Johannes pro vcritate caput siasticse: Qallus ac Rioldus, factionis iniqua* prin-

(1053) Drogo CampaniiC dux, Pippini ct lcgilima (1050) Lege Achab. Hicinms. nostro deinde vox
uxorc suaPlectrude lilius, in vanis Annalibus apud una aut altera ezcidit, ut locus vacuus indicat.
Cointium obiisse notatur anno 708. 057) Inms. nostro mendose hic lcgitur Alpaidis.
(1
(1084 ini hic alter legitimus Pippini lilius,
I
qui, Porro hic incipit Sigebertus contra Godeschalci ac
dum anno 714 in ecclesia S. Lamberti LegUe pro Stephani fidem novam martyrii S. Lamberti cau-
mtis patris sui incolumitate orarel, intcrfe-
'

sain comminisci.
ctus est. (1058) Gallum el Rioldum Dodonis consanguineos
(1055) Dodonem Pippini domesticum ac poten- fuisse el Trajccteusem ecclesiam rapinissuia gravi-
lem virum Fnisse, testantur etiam Godeschalcus et ter afflixisse, didicil ex Godeschalco el Stephano :

Stephanus; sed eumdem Aipaidis fratrem fuisse, viMum hi nullam affligendi causam assignant, oec
primus, quem novi, scripsil anwiymus, cujusverba Alpaidisunqnam meminerunt.
recitavimus iu Gommcntario nuin l-JX.
sOl VITA ALTERA S. LAMBERTI. 802

cipes, caesi oppetunt; Petrus atque Audolecus, Ec- \ Vesperi parenteredireepiscopo,ei per suggestionem
clesiae vindices, referunt vexillum victoriae (1059)- pellicis a principe jubetur, ne abeat insalutata sua

Confusi sunt impii, nec erubuerunt; victi sunt, sed conjuge.

defatigati non cesserunt : Dodo enim, qui fuerat in- 45. Episcopus, loquente in se Spiritu veritatis,
centor omnium malorum jam et ipse efficitur belli, Testor, ait, o maxime princeps, testor vere Jesum,
auctor, el vilipendens, quod de sacerdotibus dicitur spem vitee nostrae, me nunquam fornicariae commu-
ex;ore Dei : « Qui tangit vos, tangil pupillam oculi nicaturum; quia mandavit nobis Paulus « Ne com- :

mei ; » grassatur in ipsum caput sancti episcopi, misceamini fornicariis. » Testor, inquam, Deum, me
devovet eum morti, in eum solum retorquet nepo- nunquam eam salutaturum; quia scio dixisse ami-
tum suorum ultionem. cum Dei Joannem « Si quis non permanet in do-
:

43. Pippinus princeps illis diebus Jopiliam (1060) ctrina Christi, non eum recipiatis, nec ave ei dixe-
venerat, ad villam Leggiae contiguam, ubi vir san- ritis: qui enim dicit illi ave, communicat operibus
ctus, quasi pro regni negotio ad ejus curiam invita- illius malignis. » Te ei communicare nimis doleo,
tus, suam praesentiam non negavit. Princeps et te nolle resipiscere aegre fero; propter hoc Dei iram
principis pellex vultum serenant contra eum ; alii r> tibi timeo. Pellex igitur videns,causae suae nihil esse
iram dissimulant, simulant alii laetitiam, multi pro reliqui, jamjamque, si diu advivat Lantberlus, ti-
suo quisque habitum cordis variant. Tra-
arbitrio mens sibi imminere divortium, rem totam seriatim
ctabat autem pellex opportune aliquem parare sibi fratri furioso mandat, et oleum camino addens, ob-
precatorem, per cujus interventum posset sibi con- testatur, ut quantocius agat de occidendo episcopo.
cjliare animum episcopi, vel saltem ab importuna Dolorem, quem Dodo habebat de nece nepotum suo-
reprehensione principis inpraesentiarum mitigare. rum, exaggerabat geminatus de repulsa sororis suae
Convivium apparatur; invitatur episcopus ;
jucun- dolor; jamque in hoc totus erat, ut sibi et sorori
datur prorsus omnis curialis frequentia. Princeps suae satisfaceret.
oblatum sibi a pincerna poculum innuit afferendum 46. Praeco veritatis Lantbertus, jam lendens ad
esse episcopo, ducens benedictionis vice, si de con- bravium supernae vocationis, venerat Leodium; Dodo
secrata sancti episcopi manu poculum acciperet, vero ad vicum Auridum secesserat, satis Leodio
quod olim a Marlino, Turonensi episcopo, sciebat contiguum: parat arma, socios aggregat, a domo
quaesisse Maximum imperatorem (1061). Sed Pippi- etiam regia, suo vel sororis suae nomine compiratos
nus majorem benedictionem a Lantberto percepis- evocat auxiliarios. Dilationis moras odit, iras colligit
set, quam Maximus imperator a Martino percepit, r> diftcrendo, irascendo stimulos furoris ad cotem du-
si talem gratiam apud Lantbertum uvor Pippini me- rissimi cordis acuit. Lantbertus interim praescius
ruisset qualem apud Martinum uxor Maximi prome- instare suum agonem , noctem illam insomnem
ruil (1062). duxit, non quia terrerent eum aliqua insomnia
44. Martinus Maximo imperatore aesti-
melioris mortis sed quia spe praeoccupabat futura quietis
mavit presbyterum suum, cui poculum porrexit, gaudia. In ipso namqueconticinio noctis surgens ad
ante regem Lanlbertus nullum Pippino praetulit.
; confitendum Domino, angelico se in terris obsequio
Exemplum principis secuti minores proceres, omnes exercebat. Hora celebrandae nocturnae synaxis (1064)
a sancla manu sancti episcopi poculum sibi porrigi excitatis discipulis, ait: Surgite ocius, promisit Deus
efflagitant. Dum ad hoc omnes mistim irruunt, et se coronam vigilantibus. Officio expleto, caeteri se lecto

confuse ingerunt, ut alter alterum praeveniat; ecce reddunt; ipse praastat [fortc perstat] boni operis
pcllex sua manu clanculum manibus aliorum inter- cursum consummando. Circa crepusculum cor-
mista, satagebat vel sic de manu episcopi praeripere pore corruptivo aggravante animam, coepit exem-
poculum. Ille ante et retro oculatus, praecavit femi- plo Domini euntis ad passionem taaderc, el ocu-
neas insidias callenti animo, et ad principem con- lis gravatis somno, captabat dormiens modicum
versus, de nimietate femineae praesumptionis con-p. quielis.
queritur, quae callida arte quaesisset inurere sibi no- 47. Tunc ecce, eirca auroram rarescentibus tene-
tam non placitae Deo communionis. Inde se aula bris, hostilem exercitum cuneatim incedere videt et
proripuit, etomnem illam principalisconvivii immi- nuntiat excubitor episcopalis domus, nomine Baldo-
nuit jucunditatem (1063). Nec sic quievit versutia veus; et quamvis nebula mane ascendens liberum
femineae , nihil volentis relinquere inexpertum. intuitum retunderet, facile erat rem dcprehendere

(1059) Totum bellum hoc Sigebertus pro suo in- (1061) niistoriam hanc refert Severus Sulpicius
gcnio exornavit, cum Godeschalcus et Slephanus tan- cap. 23 Vitae S. Martini, qui colitur die xi Novem-
tum dicant, Gallum ac Rioldum a Petro et Audolc- bris
co, qui ecclesiasticarum rerum praedationcs ultra (1062) Adi Dialogos ejusdem Severi Sulpicii lib. n,
ferre non poierant, occisos fuissc. cap. 7.
(1060) Jopilia, Jopila, Jopilum, Jupila, Jobii-villa, (1063) Et hoc quoque totum convivium antiquo-
\u\goJupille, vicus est in ripa Mosae propae Leodium, ribus omnibus ignotum primus confinxit Sigeber-
ubi Pippinus villam habuit, in qua etiam obiisse tus atquc ita retulit, quasi ipsc cidem interfuisset.
creditur. (1064) Id est officii nocturni.
 :

803 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 804

vel ex visa multitudine virorum, vel ex audita colli- \ tatis damnavil, et quia illicite saltem attentaverat
sione armorum. Micabant lorica?, proeminebanl cas- arma. se ante Deum |congruenti addixit poeniten-
sides in capite; levae tegebanlur clypeis, dexterae tiae (1068) Te, inquit, bone Jesu, qui dixisti

armabantur spatis et lanceis ;

praeibant fundibularii a Mihi vindictam, et ego retribuam, » te precor, ne
cum sagittariis. Audito rem mirabilem, divinae pie- perdam victoriam meam, quia salius est mihi mori
talis indicem! Ut enim clareret, Lantbertum in in te, quam super inimicos meos bellando mittere

nullo gloriari, nisi in cruce Domini nostri Jesu manus. Tu bellator fortis, apprehendc arma et scu-
Christi, per quem ei mundus crucifixus erat, et ipse tum, et exsurge in adjutorium mihi. Jam irruplis

mundo, eique jam a terra in coelum per virtutem portis, jam effractis foribus, ipsos domus parietes
crucisascensum in coelis parari, quidam sequentes impingebant lanceis ; aliqui etiam introgressi, ignem
exercitum, videntsignum admirabile stupentes supra intentabant. Petrus et Audolecus inlrogressos elimi-
domum, in qua erat pontifex, instar Dominicae cru- nabant, et tam multis tam paucorum viribus frustra
cis clarius omni metallo, a terra usque ad ccelum conabantur resistere; quos sanctus pro tempore
rutilare. Constat quibusdam, qui spe pactae merce- consolans. Si, inquit, me, fratres, vicarie amastis,
dis, non aviditate fundendi sanguinis, et tantum ad r> Christum, sicut ego diligo, diligite: vestra Jesu
augendum numerum militum, non ad patrandum peccata confitemini, et orate pro invicem, ut salve-
scelus Dodonem sequebantur sanctam crucem , mini. Me oportetjam dissolvi, et cum Christo vi-
fuisse conspicuam ; illis econtra occultabatur objo- vere.
ctu nebulae, qui cupiditate rapinae et expectatione
50. Scitis vos, o nepotes mei, reos et noxios fuisse
praemii spirabant in perniciem sancti pontificis
in crimine isto (1069), quo modo ultio ex-
de
(1065).
petitur; quod tunc injuste egistismodo, precor,
48. Primo Constantino imperatori ad bellum juste ac patienter luite. Non juJicabit Deus bis in id
aemuli signum in crucis igneo fulgore rutilum in coelo ipsum nec consurget duplex tribulalio. Ne, quaeso,
apparuit, quo inscriptum videbatur: Toutw vi-/.a,quod peccatum vestrum ante Deum inundet, nec per ma-
cst, ln hoc signo vinces (1066). Lantberto quoque nus vestras sanguis sanguinem tangat. Non timea-
in procinelu belli slante, signum crucis apparuit mus saevitiam persecutorum, quia illis crit in vin-

super domum ejus, plane portendens illi, qui stig- dictam gladius ct ignis, qui manducabit carnes illo-

mata crucis Christi in corde et corpore suo pertu- rum usque ad mcdullam. Vos tantum maous vestras
lerat, jam a Deo victoriam et coronam parari. Dile- servate innoxias, ut et spiritus vester in aeternum
cto quoque Domini Benedicto via palliis strata et ^ sitsalvus: vestras etiam carnes date illis ad dilace
lampadibus a terra usque ad coelum parata esse, randum. His ultimis monitis jam in ago-
Patris sui,

per quam ad cailum ascenderet, quibusdam appa- nis constituti, animati sunt omnes ad occumben-
ruit (1067): Lantberto vero quam Benedicto glorio- dum pro justitia et innocentia. Ipsc arrepto Psalte-
sior via parata est, qui per ipsam crucem, a terra rio, primum psalmi versum,
et qui occurrit, pro
usque ad ccelum rutilantem, ccelos ascendit. Lant- praesagio accipiens: « Quoniam requiret Dominus
bertus quoque felicior fuit ipso Elia : Elias enim sanguincm servorum suornm; » hoc subjunxit ulti-

ignco curru in coelum raplus, morte dilata, longam mum : Videat Dominus, el requirat. Et egressis om-
spem vitae aeternae adhuc tencl: Lanlbertus, morle nibus extra cubiculum, et quasi agnis in medio fu-
obita, in ccelum ductus per crucem igneae lucis, in rientium [I. furentiumi cxpositis, ipsc extcnsis ma-
aeterna vita gaudet cum Christo. nibus, terrae in modum crucis prostcrnitur, et orans
cum lacrymis, in manus Domini animam suam
49. Acios hostium jam quasi ad praecinctum ap-
commcndavil, ut nemo unquam affcctuosus sc Deo
propinquabat: excubitor domus inclamat dormien-
tes, quibus ipsejam circumstans exercilus esse po- commcndaverit.
terat nuncius horroris. Testis Christi LantbcrtusD 51. Carnifices interea Pctrum et Audolecum per-
attonitus gravedine somni et rei acerbilatc, discal- emcrunt, ct quotquot ccclcsiastica; clientehv ibidem
ciatis pedibus surgit, ct arripit gladiam, quasi se invencrunt. Unus caeteris truculcntior, ascenso tecti
suosque defensurus: sed ad se reversus, se temeri- culmine, eumque vidcns lnvrcnlem solo pavimenti,

(1065) Quibus ca crux visa fucrit, quibus occul- auctorc L. Gregorio Magno, data cst dic 21 Martii,
tata, Sigebertus ex sola conjcctura dixisse videtur, ubi cap. fi ista visio refertur.
iiam antiquiores biographi tantum dicunt, cam oon- (1068) Sanctum abjecto mox gladio, quem somno
nnllis de ipso exorcilu, vcl exercitum scqucnlibus gravis primo menlis impetu ad sui defensionem ar-
iia apparuisse. ripuerat, muiassc sententiam, aiunt etiam Godes-
ini.i, 8, Constantini imperatoria gesta illusLrata chalcus ct Stephanus; sod de indicta Bibi propter-
snnl ad diem *JI piaii, ibique de prodigiosa cruce, ea poeniteniia aeuter meminit. Poeta annonymus,
quam adversui Maxentinm moturus vidit, actum est niim. 171 relatus, ex rumore fabulatus est, eum
cap. Voces Gnecaa restiluij cum in ms. nostro
:j.
septennio poenitere, si viverel Btatuisse.
legeretur viliose Duthoyca. "» (1069) In ciede scilicet Galli ct Hioldi.
(10i;7j Vita S. Benedictt, Ordinis sui lundatoris,
805 VITA ALTERA S. LAMBERTI. 806

cor ejus jacto telo transfixit (1070!; animam vero ^ sanctis membris infigere oscula. Delectabileac pium
ejus cum murmurio angeli intulere
ipso orationis erat videre omnes pastori suo impendere pignus
coelo. Pretiosus ego sacerdos Domini Lantbertus, amoris; sed miserabile ac mirum erat circa errati-
qui hic fuerat particeps omnium custodientium cas oves iram pii pastoris advertere Tradilur enim
mandata Dei fruitur illic gaudens et exsultans, om- a majoribus, quia, cum omnibus sanctum exoscu-
nium sanctorum contubernio. Cum continentibus landi liber aditus paleret, si qua pellex se ingerebat
et virginibus redimitus serto castilalis, confessor ad corpus martyris osculandum, quasi quodam tur-
cum confessoribus, ante Deum bibit secundum cali- bine rotata, retrocedebat (1072). Per pellicum ergo
cem confessionis ; monachus cum monachis accipit repulsam clarebat nimis, Deo etsancto martyri pelli-
cenluplum aetemae recompensationis ; apostolus cem (1073) illam odiosam fuisse, quae duplici cri-
cum Apostolis in sede judiciariae potestatis sedet; mine Franciam infamaverat, et sanctam conlurba-
propheta cum cum
prophetis spe gaudet, patriarcha verat Ecclesiam. Tantus autem timor Trajectenses
patriarchis fide fulget; postremo martyr cum mar- pro hujus rei acerbitate incesserat, ut nec mauso-
tyribus calicem salutaris accipiens, nomen Domini leum dignum tanti nominis viro auderent praepa-
invocat, quia majus non habuit quod Domino re- rare : idcirco aperta tumba Apri patris ipsius
tribueret pro omnibus, quae retribuit sibi. Inter no- '

S. Lantberti, mane facto cum ossibus patris sui cor-

vem etiam locum ordines angelorum habet, in quo pus sanctissimi filii ejus usque ad tempus tumulan-
singulis pro merito officii sui participet. Itaque fa- dum decreverunt.
ctus omnium particeps, electus est in aeterna curia
54. Exanimes artus non liquit ccelica virtus, et
municeps, ubi obtinet palmam perennis gloriae, et Monstravit popidis quantoz fuerint bo^iitatis.
stolam jucunditatis aeternae. Ne enim terrerentur populi humano terrore, quo

CAPUT V.
minus sanctum domini Lantbertum digno honore ve-
nerarentur, coepit ad tumulum ejus noctu et interdum
Corporis sepultura Trajecti : Dodonis et sociorum
indie audiri angelicumconticinium psallentium, quo-
poma: miracula Leodii facta, et ecclesia ibi sedi-
ficata corpus eo translatum
: Grimoaldi aedes :
ties ibi humanum silentium esse videbatur. Nec de-
dirinitus punita Northmanni a sacro corpore re-
: fuerunt, qui rei ipsius veritatem scrutabantur, et
pulsi : auctoris observatio tempus martyrii. :
cum apponerent omnem mentis et aurium diligcn-
52. Pauci ex satel litio sancti martyris. qui eva- tiam, videbatur eis [ex qualitate vocis S. Lantberti
serunt mortis periculum, tegentes vili tegmine cor- bene sibinota(!07i ], quodipsesanctus cumaliis, qui
pus roseo cruore perfusum, quantocius navigio Tra- s> secum occubuerant, divinae majestati dulcem melo-
jectum transvexerunt. Volat fama per populos, pa diam caneret Si quis ea hora vellet adire basilicam,
vore et horrore universos concutiens : pavent omnes prae horrore non poterat introire, et quanto quis sc
pro offensa principis (1071), horrent omnes pro in- propius ingereret, tanto minus angelicas voces ad-
debita necc praesulis, deflent Trajectenses, se ami- mittebat retusis auribus : cum autem clongabatur,
sisse pii patris benevolentiam, nec tamen satis au- angelica melodia amplius iterabalur. ineffabilis

dent debitam tanto palri reverentiam exhibere. Vix potentia tua, Chrisle ! Quis compenset tua magna-
caros lugere, vix reos vacat odisse. Exposito ad lia? Ecce, palam facis, qnod ore tuo dixisti: « Non
portum sancto corpore, occurrit populus sine no- est Deus mortuorum, sed vivorum. » Omnes enim
mine et numero, et quanti apud omnes S. Lantber- tibi vivunt, qui vivis et regnas in saecula saeculo-
tus aestimatus sit, ex confusis omnium planctibus rum.
aestimari poterat. Impositus feretro defertur sanctus 55 Miles Christi gloriosus Lantbertus, quantus
martyr ad basilicam S. Petri cum honore dcbito; apud Regem regum in ccelis esset, ccepit slatim in
clerus cum psalmis et canticis prosequitur, po- terris patefaccre, per hoc rnulto beatior. quod per
pulus complodit manus cum lamentis : populus p. eum etiam post mortem nomen Domini benediceba-
pernoctat solemniter, clerus rite frequentat excu- tur in populis. Apparens enim nocte thesaurario,
bias. nomine Amalgiso (1075); judici quondam suo, eum
53. Juvat omnes allambere vestigia pii patris ; blando compellabat alloquio: qui de causa adven-
magna se putat suffragia meruisse, cui contingebat tussuiab eodem viro diligenter inquisitus : Romam,

(1070) Primus Sigebertus scripsit S. Lamberti (1072) Hanc mirabilem pellicum repulsam Sige-
cor transfixum fuisse, Godeschalcus ait: bertus primus e biographis tradidit.
ln ictu teli jaculavit eum :
(1073) Alpaidem designat, quam S. Lamberli ne-
cis ream fuisse non crcdimus.
Stephanus : (107-i) Quae uncis
inclusa sunt, restituimus ex

Percussit telo victurum in scecida Cfwisto :

Yiia hreviori ab eodem
Sigeberto, conscripta, ct
Reinoro pcrperam attribula. In ms. enim nostro hic
Pocta annonymus : luxato ita legitur: Videbatur eis vocis sibi notae
unde S. Lamberli, quod ipse sanctus, ctc.
Hunc telo figens, auxit sibi vulnera culpce.
1075] A Godeschalco Amalgisilus vocatur, atque
1071 1 Imo Dodonis, ut alibi saepe dictum est. ita etiam legitur in Vita breviori mox citata.
 ;

so7 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 808

mquit, ivimus; Roma, ecce, redimus, visitaturi \ cubare ad Iocum martyrii cjus, et alter quidam Ra-
Dodonem ct complices ejus; sanguis euim innocen ginfriduseumdem locum emundare monitus, ambo
tium, qui mecum pro Christo super terram effusus lumen oculorum, quo carebant, receperunt, in suo
est, jamjamque expetit ab eo vindictam, nec suam quisque tempore.
Deus ab eis gratiam elongabit. His dictis, dispa- 58. Veniebat cum fide ad hunc locum virgo Oda,
ruit Sed quia visio non fuit fantastica, rerum ex- et ipsa caeca ; et loco prpxima ut nomen invocavit
itus docuit. Dodo nempe sanctis antistitis inlerfeclor sancti martyris, quod volebat accepit (1082 . His
statim incurrit iram divinae ultionis: nam omnia augebatur recens veneratio novi palroni, et accensa
vitalia putrefacta et fetida per os suum projiciens, populi devotio sancto basilicarn sedificat, tanto ci-

ostendit omnibus infelicitatem suam per miserabi- tius, quanto devotius. Lectus eliam sancti a fideli-

lem vitae exitum ; et qui hic pompa saeculi abusus bus fabricatus, in illo loco positus est, ubi sanctus
est, deputatus est in inferno jam [igni] inexstingui- telo iniqui transfixus fuit. Haec Legiensium devotio
bili, et vermi non morienti. adeo Domino placuit, ut jam crebro multis fidelibus
50. Fertur etiam, quod propter intolerantiam ni- ccelitus viso appareret, ut sanctus Marlyr relatus a
mii feloris corpus ejus in fluvium Mosam projectum Trajecto martyrii sui loco restitueretur. Sanctus
sit, vermibus corruptum (1076); ncc aliam
et tabe
D Hubertus, sanctissimi Lantberti discipulus et suc-
sepulluram meruit, qui miserabilem tanti criminis cessor, non contraibat Dei et martyris voluntati.
sibi memoriam acquisivit. Dodoni in crimine Anno igitur episcopatus sui xiii (1083) tumulum
aequandus ille, qui sanctum Domini suis manibus sancti aperiens, corpus ejus solidum illibatum ac
peremit, fratri suo miser bello congreditur, et fra- miro odore respersum invenit: mutavit vestimenta,
trem perimens, mutuo a fratre perimitur. Ut aiunt, et priora pro dandis pignoribus (I08i) servanda si-

paucis omnia concludam : infra anni ipsius spalium gillavit.

vix aliquis evasit, qui in nece sancti martyris reus 59. Claruit vel transferendo , hoc beneplaci-
fuit: et si quis superfuit , in tantum se aut lum fuisse Domino: in villa quippe Nuella (1085)
sensu (1077) perdoluit annullari, ut illos felices requicscente populo, pauper et caecus, ditatus est
duxerit esse, qui citata, quamvis miserabili, morte reddito sibi officio oculorum. Nec multo post in
consumpti sunt. Al Christi martyr coronatus triurn- villa Hermala (1086) cunctis rcquie relevantibus la-

phat, et victoriaa palmam (1078) tenens, in sinu borem paralyticus (1087) ibidemadductus in aspectu
Abrahae exsultat. Sic, Chrisle, in sanctis tuis de ini- sancti feretri solidata compage mcmbrorum, sibi
micis triumphas, etdiligentes tediligens,honorificas redditus est In singulis his locis statim basilicae in
honorantes te. C honorem sancti martyris fundabantur. Cum tali

57. Legia, quae illustrari meruit patroni sui mar- tripudio appropinquabatur tuo, o Legia, munici-
tyrio,quamvis corpore ipsius se ad tempus doluerit pio(1088)! Quanta et qualis fuerit proccssio clcri
vidualam essc, tamen miraculorum ejus immunis et populi, quanta et qualis exsultatio undique con-
non fuit. In cubiculo namque martyrii illius conscio currentium, quanta omnium liberalitas in dandis
luminaria, divinitus accensa, ssepius resplendebant sancto muneribus, quanta fuerit fidelium oiandicl
ut tota domus, quasi solus radius, refulgeret [ut lu- vota solvendi puritas ; haec et hujusmodi facilius

cem illam vix humanus ferret (1079)], oculus. Haec a sapiente sestimari poterunt, quam alicujus ore vcl

famae primordia vorificabal sequcns gratia miracu- slylo narrari.

lorum, quorum hic summa capitulanda est. Theodi- 60. Habes, Legia, tuum gaudium; ecce, tenes
mum (1080) qucmdam vir sanctus semel per visum luum speciale patrocinium. Hinc ccepit tui profe-
monuit, ut pectinem suum optimum reddcret, ab ctus [al. provectus] initium, pcr hunc in urbem cxal-
ejus uxore sibi prsereptum : tertio (1081) non pa- tata, proveheris de iilia in matrem (1089) per hunc :

rentis sibi pcctus ailecit insanabili ictu,sicquc suum in episcopalem sedem promota, in omncm profeci-
ab invito rccepit. Baldigisilus jussus pcr visum ex~ sti honestatcm. Aliis urbibus in senium quodam-

(1070) De corpo e in Mosam projecto nihil lcgilur deschalcus cap. 3, cx quo, uti et qurc de ecclesia
apud Godcschalcum. Leodii erecla subdit, ca didicit Sigebertus.
(1077) In ms. nostro censu legilur: Forte tamen (1083) Hunc annum, quem in Christi 721 vol 1±2
legendum sensum. incidisse ostendimus, deprompsit ex biographo S.
(1078) Ms. noslrum habet: Victoriam palmffij Huberti apud Surium.
quod ex oadem Vita breviori corrcxi. [1084 iii esl pro scaris reliquiis diatribuenda.
(1079) Uncis inclusa cx laudatavita breviori de- (1085) In Viia breviori legitur Nivella.
nuo reslitui, cum in ms noslro posl vcrbum rcful- (1086) ln eadem Vita breviori est Harmala.
geret, oinissis caaleris, tantum sequeretur, oculus. (losT)A Godeschalco contractua dicitur.
1080 Theoduinum habel Vita brevior, Godeschal- (1088) Legia sive Leodium, vivente s. Lamberlo,
cus, Theodoenvm. villa tantum fuerat: sed verisimile tamen est, eam
(1081) Godescbalcua tantum bia Banctum ipsi ap- ob locum martyrii illius, miraculia et ecclesia illu-
paruissc lestatur; tertiam ucem adjunxit Sijreber- Btratum, jam tum incrementa cepiase
tus. (108!)) Matrom reslitui ox Vila breviori; nam in
(1082) De hisce trihus hiiiiinc ilonatis agit Go- ms. nostro perperam legitur, martyrem.
809 VITA ALTERA S. LAMBERTI. 810
modo vergentibus, tu pcr hunc clfloruisli in pul- \ Deinde ad locum in quo sanclv.m corpus vcneraba-
chrae juvenlutis statum. Protegat tc in sevutn suis tur, barbarica praesumptione volentes accederc, et
sanctis martyr suffragiis, qui te ad hoc provexil, ut oplima, quaeque invenirent, diripcre, divinitus in-
in terra merito nomine magnificeris. Ex tunc in
et cussa formidine rcsilicm'.es aufugerunt; qui fugien-
reliquum tempus non est modus vel numerus mira- tes hoc modo fugam suam consolabantur, dicentes
culorum ; cum omnibns per Lantberli notncn ibi sibi dispendium evenisse, quod solam et nunc adeo
Deum invocantibus in veritatc scmper patuerit prctiosam circa Marlyris corpus ita micantem fabri-
ostium divinae misericordiae. Erat illic videre com- cam non abstulissent (IU93). Quia longum est et
peditorum vincula, debilium sustentacula, in argu- taediosum singula S. Lantbcrti miracula parliculari-
mentum virtutis Dei appcnsa. Quicunque vcniebat ter enarrare, Dei per eum operantis potenliam lau-
tidei tenax, nunquam redibat inefficax. demus universaliter.
61. Hic quoquc sanctus martyr, sicul piis el fide- 63. Vitam S. Lanlberti primitus jussu Agilfridi
libus pius et opportunus adjutor crat, ita erat con- episcopi scripsit Godcscalcus, diaconus ipsius con-
tra impios aut severus correptor aut justus ultor. gregationis, qui fuit tempore Pippini tertii et Caroli
Post paucos enim annos translationis ejus (1090) Magni (1094); quam licet pro simplicitate scnsus
R
aegrotante sspe nominato Pippino majore domus, mullis barbarismi ct stylocismi vitiis expresse-
ibat ad eum visitandum filius ejus Grimoaldus, qui rit (1094), eam tamen lotam ad honorem sancli
devotus S. Lanlberto, ideo forte amplius quia oc- marlyris ipse aurigraphus aureis lilteris scripsit, et
cubuerat pro defenso malris ejus Plictrudis matri- gestaquidem ejus veraciler prosecutus, de causa
monio, divertit Legiam, et ad tumulum sancti ora- parum libero ore est locutus. Quod
martyrii (109o)
turus accessit. Inter orandum cxccplus ibidem ante hac de causa fecissc creditur, ne sui temporis rcgi-
allare S. Lantbcrti perimitur a quodam salcllite bus culpam majorum suorum videretur exprobrare.
Rabbodonis ducis Frisonis, cujus filke a patre suo Ex illicito quippe Pippini (1096) et Alpaidisconjugio
Pippino sibi desponsatae connubium exspecla- natus cst Carolus Martellus, ex Carolo Pippinus ter*4
bat (1891). Sed Rabbodo id impunenon lulit, cujus tius, regem Francorum promo-
qui ex principe in
instinctu innocens occubuit Grimoaldus: nam non tus est; de Pippino Carolus Magnus, quo nemo
mullo post idem Rabbodo mirabililer a damione lu- ante ipsum vel post ipsum fuit major; de quo du-
dificalus, subita periit ct aeternali morte (1092). bitari potest fortior an felicior esset, potentior in
62. Post decessum S. Lantberli gcnsNorlhmannica republica, an religiosior in ecclesiastica disciplina.
bcluina feritate spirans, Leodium, id est Legiam, r Passus est autem S. Lantberlus xv Kalendas Octo-
violentcr irrupit, ct municipiis cffractis atque com- bris, anno episcopatus sui xl, sub rege Francorum
bustis, civibus ctiam immoderata caede fusis, et Hildeberto Theodorici regis a quo Thcodorico
filio,

substantiis direptis, ad ultimum ec^lesiam S. Lant- reges Francorum solo nomine regnabant, penes
bcrti igne consumpserunt, et cam solo cosequantes, majores-domus potenlia regni constituta, usque ad
sola ruinae et combustionis vesligia reliquerant. Pippinum tertium in regem promotum.

(1090) Quae hic narrat, anno Christi 714 conti- set, ut apud eumdem Cointium ad annum Christi
gissc probavimus in Commentario praevio num. 118 716 num. 1 videre est. Quod de ludificatione da mo- i

etsequentibus; ideoque erravit Sigcbei tus, dum ea- nis ait, consule At S. Wlfranni episcopi Scnoncn-
dem aliquot annis post delatum eo sancti corpus sis tom. III Martii, a pag. 1 ifi in Appcndicc.
conligisse asscruit. (1093) De hac irruplione Norlhmannica consule
HO'.M Errat Sigebertus Cointius cnim ad annum
; Commentarium praevium§ 1, ubi ex vetusliori ano-
1

Chrreti 711, num. 7 ex Annalibus Melensibus et nymo ostcndit, minimc verisimilia esse qua3 de eo
Geslis regum 1-rancorum probat, Teutsindam vcl L) metu ad S. Lamberti corpus Northmannis incusso
Theodosindam, Radbodi Frisonum ducis tiliam, narrat .Egidius Aureae-Vallis ; sed ibidem non ob-
Grimoaklo rcipsa nuptam fuisse, anno scilieet 71 i servavcram, ^Egidio hac in parte Sigcbertum prae-
secundum citalos Annalcs. luxisse. Anonymo tamen standum putamus.
(1092) Fabulatur hicdcnuo Sigebertus, dum Rad- (1094) In Ms. nostro perperam lcgitur: repres-
bodum non multo post Grimoaldi caedem, in cujus serit.
suspicionem ipse revera venit, ludificalum a dsemo- (1095) Ita correxit ex Vita edita nomine Reineri ;

ne obiisse ait. Constat cnim ex Annalibus a Cointio nam Ms. nostrum vitiose habet: et cum martyrii.
ad annum Christi 719, num. 14 citatis, ipsum pri- (1096 Pox Pippini cx Ms. noslro cxciderat quam :

mum praedicto anno 719 vila functum esse, cum jam ex mox laudata Vila restitui.
aote Carolum Marlellum cum excrcitu suo cecidis-

Patrol. CLX. 26
 SlGEBERTl GEMBLACENSIS. 812
811

SIGEBERTI
k.
DE SANCTA LUGIA
(Meurisse, Hist. de Metz p. 320.)

incursionibus ad hoc redacta est, ul qualis vel

Tempore quo Constantinopoli Justinianus secun- \
imperavit, apud Fran- quanta fuerit olim, modo solis parietinarum indi-
dus, et postcum Philippicus
Ansigisi, et post ciis monstrari possit.
cos vero Pippinus senior, filius

Carolus Martellus principatum administravit

Post multam annorum evolutioncm, cum multae
eum
magnrcque tempestates a quatuor ventis coeli longe
regni, Longobardorum regnum Aripertus strenue
et post eum filius cjus Liutbrandus regnavit. lateque diu multumque concussissent orbem lerra-
rexit,

Sub his, Ariperlo scilicet et Liutbrando, inler duces rum, tandem divinae miserationis oculus respexit

Longobardorum dux Spoletinorum Faroaldus, filius super filios hominum, dum ad regendum reipublicae

Trasamundi, forlissimi ducis, potentia ct fortitudine stalum, invenil virum secundum corsuum, primum
Ottonem, fortem, sapientem, et religiosum
domi militiaeque clarcbat. Et non solum fines suos scilicct

viriliter ab aliis tuebatur, verum ctiani finitimos regem. Hic, inspirante Deo bonre voluntati ejus,

ct potentia postquam intcstina et domestica bella fortitudine et

suos hostili excursione crebro turbabat,
Romanae Ecclesiae erat nimis industria sua extinxit funditus, barbarasque gontes
suaabusus ipsi sanctse

infensus. Hic etiam trans maris littora laxans prin- ab invasis imperii exturbavit finibus, ad componen-

cipatus sui habenas, devenit Siciliae Syracusas;

in- dum imperii statum totus incubuit. Pro Ecclesiae
auferens venerabilis Luciae sacrum corpus, quoque pace et religione reformanda non minor ei
deque
transtulil illud in Italiam, ad Corfinum, urbem sui cura fuit. caput imperii adiens Romam, impe-
Qui

principatus. Agebat hoc sanc mira Dei dispensatio, rialem accepit coronam,et per triennium peragrans

ut scilicel lucerna tanti luminis accensa

in mundo, Italiam, ab omni tyrannorum vexatione liberavit il-
lam. In hac triennali expeditione, individuus ei ad-
inarcto brevisinsulae, quae paulo lalius quam sexa-
sed pa- Deodericus gloriosae memoriae Metensium
ginta millibus dilatatur, non Iaterel angulo;
hfesit ,

mundum longc lateque quadragesimus sextus episcopus, qui ipsius impera-

lam candelabro supcrposita,
contra loris consobrinus, nobilitatis gloria et sapientiae 1

multiplicis jubaris illustraret gralia.

Porro
eum- gratia praeemincbat palatinis omnibus. Per hunc
Faroaldum filius cjus Trasamundus insurrexit,
tractabantur cuncta imperii negotia; per hunc me-
que principatu privatum, in clericum tonsuravil.
liorabantur ecclesiastica; pcr hunc placebat qui-|
Attcndamus ct hic Dei ordinationem, et sanctae vir-
devotum sibi ducem Quia hu- cunquc impcratori placebat; per hunc quisque quae
ginis pietatem crga
oblinenda crant, obtinebat. Jam mira dilectione et
jusmodi ducis )>onos aclus offuscabat negligentiae
quiatamen erga Dei familiaritate impcralori conjunctus, et divinte reli-
maculis saecularis occupatio;
gionis cultui dcditus, quaecunque ad honorem et de-
famulam affcctuosa fuit ejus dcvolio, credibile est £
quod meritissanctae virginis in praesenti saeculo pec- corem seu munimentum suae sanctae sedis, Meten-
ct spatio sium scilicet Ecclesia;, erant certatim exquirebal,
catis illius a Deo fueril retaliatum, et loco
animae ejus in futuro et ut eflicaciter votis ejus cuncta suppelerent, cor-
pcenitendi a Deo sibi indulto,
(Trasamundus autem, qui cdiclum porum sauctorum maximam copiamex diversis lta-
sit consultum.
tuum, locis, divina sc gratia adjuvante collegit, et di-
Dei contcmpsit dicentis: Honora patrcm
itt liae

gniori cullu atquc honorc alibi praestantius vene-

lonywvus supcr terram, non cffugit Dei vindictam.
sis
randa eidcm suae sanctae scdi Melensi invehi studuit,
Nam rebcllans contra regcm Liutbrandum, ducatum
ct in cle- et in ccclcsia, in honore sancti Vinccntii ievitae et
quem patri prseripuerat tandem perdidit,
martyris a se ia insula Metensi fundato honoritice
ricum tonsiiiatus, senlentiani quam patri SUO in-
el ipse excepil. Civitas vcro Corlinus quod rccondidil. Et inler caelcra sanctorum pignora quae
flixerat
fueritantiquitus valida iiiuris, ct plcna divitiis, et laudabili cupiditate undecunque sibi congcssil, lan-

dcm magna et universalis Ecclesise cclebritale me-

ex pociarum carmine, et ex hisloriarum lide discere
lector potcrit. Cujus aobilitatem adauxit satia dux morabilifl virgo ct martyr Lucia Syracusa ad avidis-

dum in eain sanctc virginis Lucise simam cjus dcvotionem pcrvenil. Eam praedicti prae-
Faroaldus ,

transtulit corpus. Cujus beato pignore per annos " sulis preflbyter Uvigericus, vir satis lutae fidei, tunc
cantoris, post custodis ecclesiae beali Stephani offi-
circitcr ducentos gavisa.e*st, donec el ipsa, peccatis
harbaroniin ciuni gcrcns, ab urbc Corlini dctulil, qui ca sacra
exigontibus, ciiin aliis llalia- iirbibus,
813 EPIST. I)E QUATUOR TEMPORIBLS 8U
ossa, ab ipsa, quae non levi munimine arctabalur, \ nis eminentiam congruebat. Quamvis exterioribus
urna, manibus extulit. Quod quia pra> magnitudine imperii negotiis sollicite invigilabat Conra^us, ta-
rei incredibile videbatur, ipse episcopus loci, manu mcn quaj Kegis rcgum eranl, non in secundis habe-
sancto Evangelio apposita, jurejurando conlirmavil bat; unde inter caelera, in parochia Spirensis Ec-
hanc ipsam Syracusanam esse Luciam, de qua re- clesise, m loco qui dicilur Lindiburch, in honore
sponsoria et antiphonae cum missa ubique in Eccle- sanctae Dei Genilricis Mariae ca'noi)ium fundavit mu-
sia canuntur. Translatum est auteni hujus sanctte nificcnlia regali, Gisla bonae memoriae conjugc sua
virginis corpus anno nongeniesimo septuagesimo cooperante sibi. Sed mors aequo pede pulsans re-
Dominicae Incarnationis, et cum mirifico utriusque gum lurres et labernas pauperum, impedivit ejus
ordinis applausu locatum in ecclesia Sancti Vin- desiderium, ne ad tinem perduccret opus incceptum.
centii marlyris et levitae. Operata cst et hic dispcn- Bono patri bonus succedens filius, Ileinricus scili-

sative incomprehensibilis Dei sapientia, ut nomen cet, hujus nominis imperator tertius, opus fundati
et meritum sanctae virginis etiam Alpium transiret a parentibus coenobii, quasi ex jure hrereditario,
in via ;
etquam jam olim tota praedicabat Italia non ad setraxit, regaliter aediticavit, nobiliter consum-
ignoraretet jam triparlita Gallia. Quanlo enim fre- p mavit; et cui nulla terrenae substantiae dcerat af

quention tran»latione recentior erat sanctae virgims fluentia, inlendit animum ad contrahenda undecun-
memoria, tanto fiebal celebrior ubique tanti nomi- que sanctorum pignora, ut eorum prompta sibi in
nis reverentia. Quia ergo animo festinanti nil satis necessitatibus adessent suffragia, quorum praesen-
festinatur, Deodericus praesul, in obsequium Luciae tialiter frequentabatur die nocteque memoria. Nec
virginis ex toto pronus, praeoccupavit stalim con- tamen credidit votis suis satisfactum esse, nisi etiam

struere oratorium in quo decenter reponeret datum pignora sanctae virginis Lucire mereretur habere,
sibi divinitus thesaurum pretiosum super aurum et cujus in Ecclesiacelebre nomenhabebatur, cujusque
topazion. Quo opere laudabililer consummato dedi- per Gallias suffragium fideli devotione ab omnibus
cavit solemnitcr ipsam basilicam in honore gloriosae expetebalur. Mettensi Ecclesiae, quae specialitcr cor-
virginis Luciae octavo Idus Augusti, anno nono epi- pore sanctie virginis laetabatur, Deodericus junior
scopatus sui, anno vero Dominicte Incarnationis quadr.gesimus octavus episcopus praeerat, qui et
nongentesimo septuagesimo secundo, praesenlibus propter nobilitatem generis in saeculo multae poten-
et cooperantibus sibi suis consuffraganeis episcopis, tiae et propter sapientioe dignitatcm magnae in Ec-
Gerardo Tullensi et Winolrido Virdunensi, qui olim clesia erat reverenlue. Ab hoc Heinricus impcrator
aula imperatoris familiari contubernio sibi ad- brachium saoctae
in
p Luciae sibi dari expetiit; et quam-
haeserant, et modo eis exsequendis ecclesiasticae re- vis difficulter, tamen impetravit. Idem ipsc ergo
ligionis officiis, unanimi devotione sibi invicem ob- praesul brachium sanctum ad votum imperatoris, ad
temperabant. coenobium Lindiburgense detulit, quo nihil gratius
Anno post haec quinquagesimo secuudo, electus esse imperatori potuit. Translatum est autcm anno
ad imperium Conradus secundus, quod sibi pro- regni ejus terlio, Dominicae aulcm lacnrnationisanno
pter haereditariam regalis prosapiae successioncm millesimo quadragesimosecundo.
competebat, et magis proptersapientiae et forlitudi-

SIGEBERTI GEMBLAGE\ SIS ]

EPISTOLA DUPLEX
DE DIFFERENTIA QUATUOR TEMPORUAI
Trevirensibus clericis, sub nomine Leodiensium, scripla,

(Mahtene, Thes. Anecd., I, 294.

(1097) QuaerentibusnobisutrumnamstaliminprimoD sententia, et maxime cx auctorali Ecclesiae vcstra

Sabbato Marlii sit jejunandum, etiamsi idcm meusis consueludine rcscripsistis diffinite, quod absque
quinta, sexta vel septima feria incipiat, an in aliud ulla refragatione semper primi mcnsis feria debet
Sabbatum propter quartam feriam sit differendum, cxspectari. quoniam idem jejunium quod quarta
VOS ex scripta sanctorum atque antiquorum Palrum fcria incipiturct Sabbalo finitur, nequaquam Februa-

(1097) Hujus epistolae auctorem Sigebertum Gem- alteracpistolaquam nomine clericorum Lcodiensium
blacensem monachum docetnos codcx manuscriptus Trevircnsibus scripsit De regula Bernonis.
Gemblacensis, ubi eam vidimus, constatque ex
«si;, SIGEBERTI GEMBLACENSIS KKi

rio, scd Martio totum deputalur, ca videlicet J^ scnlit, quae jejunium primi el jejunium quarli et
ratione ut in eo mcnse pnmum jejumum nostrum jejunium decimi, et non jejunium duodccimi csse
Domino consecretur, in quo principium anni, ac ostendit quod nullo modo ita essc polorit rcfragari,
ipsa crcatio coepit mundi. Qui quaerebamus de una si praefatum primi mensisjejunium quarta vel scxta
quaestione pcr vos cerliticari, multiplici dubietate feria Februarii congruat celebrari »

involvimur. Salva ergo gratia vestra, liceatvobiscum Si nos nosler super bis intellectus non fallit, lios

adliuc conferre ea dc quibus dubitamus. Non enim quatuor menscs ita accepisse videmini, ut jejunium
leviter accipimus, quod a vobis tam gravibus ct tam primi mensis dcputctis Martio; jejunium quarti
doctis viris definilur. Juuio, qui est quartus a Martio; jejunium seplimi
Quod vitiose et abusivc dicitur, lioc otiose tralii- Septembri, qui est septimus a Martio, jejunium
turadexemplum verilatis. Martium, quem Komulus decimi Decembri, qui est decimus a Martio. Quod
vitiose posuit in primo anni mense nos etiam vos intcllcxissc ut intclligamus addidistis, et non
abusive primum anni menscm dicimus, nec tamcn duodecimi, qui est Februarius duodccimus a Martio.
ita esse credimus, quia ab ipsius Dei ore didicimus Quid in tantum dcrogatis Februario, cujus saltem
qui sit primus mensis. Mensis, inquit, iste princi- unum diem ad primum jejunium non admitlitis, ut
pium mcnsium primus erit vobis in mcnsibus anni
u quodam modo timere videamini, nc fortc jcjunium
Exod. xhi, 2). Martium vero mensem quis nescit decimi mensis ad eum aliquo modo transferatur.
pro duodccimo mensc in lege et prophelis compu- Si hoc prophetaj capituium in vestris exemplaribus
tari? A Moyse omnis divina Scriptura pendct. Hinc ita habeatur: ut vos posuistis, vos videritis. Nos
innituntur omnes qui de divina Scriptura tractant. dicimus quia nec in LXX Interpretum editionc,
Nos nisi recta via incedamus, semper discentcs, qua vcteres Graeci et Lalini utebantur, hoc ita scri-

nunquam ad scicntiam veritatis perveniemus. Quia ptum habetur, nec in edilionc qua modo Ecclesia
ergomenseMartio, secundum positionem gentilium, utitur, quam Hieronymus de Hebraeo in Latinum

mediato, primus dics saeculi praefigitur in xvm cjus- transtulit, et eamdcm exposuit. In LXX ita habetur:
dem mensis dic, qui cst xv Kalendas Aprilis, num Jejunium quartum, ct jcjunium quintum, el jcjunium
idcirco primam partemMartii pro primo anni mcnse septimum, et jejunium decimum erunt Domini, et

accipiemus? Prima pars Martii magis fini quam reliqua (Zach. vm, 19). In cditione vero Hieronymi
principio anni congruit. Si re vera xv Kalendas ila habetur: Jejunium quarti, ct jejunium quinti,
Aprilis fuit primus dies sneculi, ibi initium erit ct jcjunium scptimi, et jejunium decimierunt Domini,

primi anni, ac proinde omnium annorum steculi, ct reliqua.

rein Ubi mentio hic primi in primo mense
in quo mense est primus dies saeculi, ille men- ^ quo vos nobis p;.trocinamini? i pro-
jejunii super
phctaprimi mensis hic posuisset, non alium primum
sis debet primus haberi, ac per lioc faccsset

illa Romuli institutio de suo primoMartio, et Numac

mensem quam Aprilem significassct, et ab Aprili

At quis dixerit a parte totum ordinem aliorum mcnsium dcduxisset Ordincm

de suo Januario. si

posse accipi, ut ab ullima sui parte totus Marlius

mcnsium ct causas jcjuniorum Hieronymus ita

exponit: « Jejunium, inquit, quarti (subauditur

pro primo anni mcnse aecipiatur, ncc ipsc, ut ita
dixcrim, vobis Martius annuet, ut idem sit primus
ct uHimus anni mensis, praesertim cum ncc vos
mensis) qui est Julius, ab Aprili quartus, est scptima
dccima die cjusdem mensis, quando Moyses dcsccn-
ei

duos dics, vel unam saltem dcns dc monte, tabulas lcgis confregit quo cliam ;

annualis; ut tres vel

mense Nabuchodonosor Jerusalem primus cepit.
fcriam mutuclur a Februario, ut a parte sit totum
Jejunium quinti, mensis quintus ab Aprili, qui est
cjus jejunium, quod ei soli deputatis totum. Porro
apud nos Auguslus, crat die x cjusdcm mcnsis, pro
scrvala posilione gentilium de ordine mensium cum
eo quod per speculatorcs dc inspecta lerra rcpromis-
quodam intcllectuali modo ultimam Martii partem
sionis revcrsos orla est sedilio; propter quam omnes
referamua ad mundi principium, quod non Martio
etiam hoc intellectuali modo Dpraeterduos eremo perierunt. Quo
per xi annos in
sedAprili ascribitur, si

scd etiam mcnsc Nabuzardan, princeps coquonnn regis

initium Martii non ponamus in Kalendis ejus,
xv Kalendas Nabuchodonosor, muros captae antea Jerusalem
sursum vcrsus numerantes, v g. a
cvcrlit, et templum inccndit, ct mullo post mense
Marlii, ibi inlelligamus csse inilium Martii ut qua-

quos a suo (inc crcalio lollit eodem anno, a Tito Caesare Domini tcmplum ever-
luordecim dies ci

suas Kalendas restauretis. Sic

sum ct cxaralum est. Jejunium septimi mensis ab
mundi, hos ei ante
Aprili, qui cst apud nos Octobcr, pro co quod eo
forteoblinebimus, ut non invidealis jejunio nostro
mcnsc occisus csl Godolias, qui victis Juda'is a
quartam vel sextam feriam, quae licet in Februario
Nabuchodonosorpraelalus erat, etreliquiae Judeorum
pronuntientur, Martii tamen cssn intelligantur.
ad internecionemdeletaesunt.Jejuniumdecimi mensis
Tali divinae et humanse scripturae bivio intercepli,
ab Aprili, qui cstapud nos Januuiius, pro eo quod
haeremus sub intelligendi ambiguo, et dum neuter
Ezechiel prophela et alii caplivi in Babylone, cogno-
neutri crcdit quae via sit direclior, ad id quod
scentes boc mense templum Domini fuiase deatru-
volumus non Bine labore lendimus et utinam sine
ciiiiu, fecerunt planctum, el indixerunt jejunium. »>

errore perveniamus.
Dictis: « Cui Bententiae lectio prophetica con- Haec Hieronymus: Ne ergo vos molestel videro quam
 ;

81" EPIST. DE QUATUOR TEMPORIBUS. 818

parum vestraa sententite Iectio prophelica conveniat,
4 P us » hiemem, nono Kalendas Decembris, ver octavo
qu;e cum nec de ordine mensium,
nec de causa Kalendas Martii; pestatem nono Kalendas Junii;
je.juniorum provobis agat, ad hoc tantum hic valet, autumnum decimo Kalendas habere Septembris
ul exemplo Judaiorum ad celebranda quatuor anni exortum dicit. Gr<eci autem
Romani, quorumct
jejuma nos incitet. potius in hoc auctoritas sequenda est, hiemem vn
Dicitis : « Jejunium quod a quarta feria incipitur, Idus Novembris, ver vn ldus Februarii, a?statem vn
et Sabbato finilur, nequaquam Februario, sed totum Idus Maii, autumnum vn Idus Augusti inchoare
Martio deputatur: ea videlicet rationc, ut in eo decernunt ; hiemisvidelicet etsstatis initia signantes
mense primum jejunium nostrum Domino con- matutino, vel vespcrtino ortu, vel occasu Vergilia-
secretur, in quo principium anni ac ipsa crcatio rum, qu;e etiam Pleiades vocantur; item veris et
ccepit mundi. » autumni ponentes ingressum, cum Vergiliae medio
Jlanc vcstram sententiam non proterve refellimus, fere die vel nocte oriunlur aut occidunt. » Et, ut
quippe qui paratiores sumus discere quam docore ; ostendat Beda qme ex ratione Graeci vel Romani
sed est ratio quae nos dehortatur, ne vobis in hoc temporum initia ita prrefigant, adnectit verba sancti
asscntiamus, de qua judicare habebit sincera vestrse et docti, et antiqui viri Anatolii, Laodiciae episcopi,
R
dilectionissententia. Calixtus papa, a Petro apostolo de eequinoctiis et solstitiis ita disputantis: « Hoc,
XMI decrevit fieri ter in anno jejuniuni in die inquit, non ignores, quot ipsa temporum confinia,
Sabbati pro frumento, vino et oleo. Quo decreto in duo scilicet tequinoctia, et duo solstitia, licet men-
mclius mutato, decrevit fieri triduanum per quatuor sium sequentium Kalendis approximantur, unum-
anni tempora jejunium, ita scribens Benedicto quodque eorum medium temporis teneat, et non
opiscopo: « Jejunium quod ter in anno celebrari exinde principia temporum inchoantur, unde men-
apudnos replemur frumento, vino
didicisti, ut sicut sium Kalendae initiantur. Sic itaque unumquodquc
et oleo ad alenda corpora. sic repleamur jejunio, ad lempus inchoandum est, ut a prima die vcris tem-
alcndas animas; nunc convenientius per quatuor P us dividat tequinoclium vm Kal. Aprilis et sestatis,
anni tcmpora fieri dccernimus, ut sicut annus per m edium teneat solstitium vm Kalendas Julii ct
quatuor volvitur tempora, nos autumni, et autumni medium teneat sequinoctium
sic et quaternum
solemne agamus jejunium per quatuor anni tem- vin ^alendas Octobris et hiemis, medium lcncat
pora, ut intercaetera ex verbis Domini, ait Zacharias solstitium vin Kalendas Januarii. » Secundum

propheta: Jejunium quarti et jejunium quinti et beati (1098) Anatolii verba, si ab vm Kalendas Apri-
jejunium septimi jejunium decimi lis numeraveritis sursum versus usque ad vn Idus
et erunt domui p
Juda in gaudium ct Mitiam ct in solemnilates proe- Februarii, habebis dies xlvi, quod est verni medium
elaras. Yeritatem tantum
pacem diligite dicit et lemporis, cl per hanc Anatolii auctoritatcm ponunt
Dominus. In hoc ergo nos unanimcs oporlet csse Graeci et Romani initium veris vn Idus Februarii
utsccundumapostolicamdoctrinam.idipsumdicamus abhinc usque ad Kalendas Februarii , reliquis
omncs, ct non sint in nobis schismata, simus aulcm dicbus sex ad hicmem pertincntibus , et hoc
perfecti in codem sensu et in eadem scicntia. » secundum anliquos qui ponebant sequinoctia ct
Haec Calixtus papa pr;esago, credo, spiritu prae- solslitia in vin Kalendas. At nos jejuniores, qui
vidcnsdissensiones Ecclesiie futuras pro hoc jcjunio seeundura decretum Nicten<esynodi, ponimus sequi-
a sc institato. Ex his Calixti verbis patres nostri noclia ct solstitia in xn Kalendas, si, posito, aequi-
inslitutisunt et nos instituerunt, ut quot annustem- noctio ct dimidio verai temporis in xn Kalendas
pora, tot habeat et jejunia; et quot menses unum- Aprilis, abhinc sursum vcrsus numeremus dics xlvi.
quodque tempus habet, tot jejuniorum dies habcat qui ver dimidiant, inveniemus initium veris in in
et dum singulis quatuor temporum jejuniis tcrni Nonas Fcbruarii. Hoc modo quatuor, vel duobus
deputantur dics, quarta et sexta feria et Sab- tantum diebus Februarii ad hicmcm spectantibus,
batum singuli dies pro singulis mensibus dcputen- D obtinct vcr totum Fcbruarium. Secundum hoc vidc-
tur:ut quidquid in toto mense deliquimus, jejunato relur Februarius dcbere esse veris primus mensis,
uno mensis die, fial nobis vcnialc, et ut ad usus et in eo debcre cclebrari jcjunium
primi tcmpo-
nostros bonam
salubrem acris temperiem Deus
ct ris, et quidem Sed ne contentiosis dare-
justc.
singulis temporibu^, mensibus et dicbus atlribuat. tur ansa calumniandi jejunium primi lcmporis,
QniaergohocQuatuorTemporum jejunium distinguit conlingeret cnim aliquot dies ultimi temporis,
rata ratio tcmporum, a sanclis et doctis, et antiquis quod est hiemis, conveuienliiis in sequentem
Patribus intellectact disposita, si cl de multis pauca. mcnscm Marlium diflfertur vcris jejunium. Ncc
et dc
duobus ccrtiora eligamus Beda in libro De tamen ideo totum Martio deputatur, quia licet
temporibus dicit: « Initia Quatuor Temporum trium jcjuniorum dics in una hcbdomada unius
diversi divcrsc ponunt. Isidorus, Hispalensis episco- mcnsis continentur, propter myslcriorum conlinua-

'
i|n is Atiatol us
'

,ji- magvitudinem de volumine quod super Pascha com-

scopus, subProboel Caro impet iloribus floruit, mira posuit, ei libris de arithmctica instituHo-
aoctriMBvir futtin arithmetica, yeometria, nibus, inteUigere possumus, inquit Hieronymus, lib.
tnxa, grammatica, rhetorica, dialectica, cujus ingenii
D<- script. eccles.
819 SlGEBERTl GEMBLACENSIS. 820

tioncni, singuli lamenjejuniorumdiessingulismensi- A auctoriiatem invenimus, quod initium vcris et Martii

busdeputanturiv feria Februario,viMartio, vnAprili. ipso Ivalendaium die simul concurrant. In Kalendis
Quando crgo Martius iniliatur, v, vi, vcl vn feria Marlii initium veris ponentibus repugnat auctoritas
quae inconvenientia est praevenire initium Martii jc- Analolii et aliorum Patrum: repugnat etiam coelum
junando in anlepenultimo et ultimo die Februarii, cuolum quoniam philosophi deprehenderunt
et terra;

qui dies etsi non sunt Marlii, sunt tanicn ve- iniliatemporum per orlus et occasus stellarum,
ris, cujus est hoc totum jejunium per partcs quas Deus fecit in signa et in lempora, in menses
ejusdem per menses distributum ? Quid, inquam, ct in annos : terra vero, nisi aliqua inaequalitas ae-

disconvenit jejunare quartam in Februario feriam» ris interturbet, ortum veris in rore arborum vel her-

praesertim cum ipsa jejunetur pro impetranda bona barum longe ante initium Martii ostendit.
ct salubri temperie Februarii? Quid disconvenit Mar- Regula Anatolii, qui ncgat initia temporum in

tio, quod scxta in Februano feria pro ipso Martio Kalendis mensium, et ubi initiari debeanlita verbis
jejunatur ? Non merebiturAprilisbonam etsalubrem ostendit, ut etiam oculis possit ostendi. Ostendat
aeris temperiem, quod jejunium sabbati sibi prae- adhuc pcr initium aestatis ubi debeat celebrari jeju-
occupctur in Martio? Per hoc ratum esse dico, quod nium scstalis. Posito solslitio testivali et aestatis me-
,}
dixi quartam et sextam feriam esse obsecutrices el dio sccundumantiquos in vin Kalendas Julii, si nu-
quasdam praeparationes ad ipsum sabbatum Martii, meres sursum versus xlvi dies, invcnies lnitium
et cas ejusdem esse conditionis cujusest Sabbatum, ;estatis in vi Idus Maii, et abhinc usque ad Kalen-

cui ofticium sive servitium exhibent praeparationis, das Maii oclo tantum diebus ad tempus veris spe-
nimirum jejunio tertia? et sexta? feriae sc praeparan- ctantibus, lotus pene Maius deputabitur aestati. Nec
tibus illis, qui vel suscipiunt, vel celebrant mysteria desunt aliqui modernorum quanto juniores tanto
ad sabbati dicm pertinentia, ncc esse opus, ut ad perspicaciores, qui ascensum vel descensum solis in
id, vel numero dierum dilatetur, vcl
Februarius solslitiis oculis et digitis notantes, contendunt
Marlius abbrcvietur, quandoquidem feriae Februarii aequinoctia et solstitia rectius esse ponenda in quinto
et Martii per hoc unius sunt conditionis, quod unius decimo Kalendas. Quod si fuerit probatum, quis
sunt tcmporis. Si quis non recipit hanc dislinctionem contradicet vcritati, quin totum Fcbruarium sibi
jcjuniorum pcr dislinctionem mensium, saltem in vindicet. Cum ergo pcr hoc jejunium veris dies Fe-
commune accipiet totum pro tempore jejunium. bruarii, ad jejunium aestatis dies Maii licenter ad-
Sed quia hoc quod cst divisum in multis, non est ali- mitti debcat, quando Junius initiatur in quinta vel
cujustotum; ct quod cst commune multis, non est sexta feria, quae inconvenientia vetat in secundo ,

alicujus proprium, jejunium veris lotum ^ ejus Sabbato vel secunda hebdomada celebrari se
non crit
1

Martii, quod tribus ajquo deputatur mensibus Non cundum jcjunium, quod totum aestati debetur, a vo-
erit, inquam, Martii proprium quod tribus est com- bisvcro soli Junio tanlum deputalur? In veris jeju-
munc mensibus. nio videtur impedire quod quarta ct sexta feriee je-

junioium in una hebdomada concurrunt, quid cau-

Ad haec non otiose vel mcndosc scriptum lcgi- sa? est quod diffcrtis jejunium in ulteriorcm hebdo-
mus, quod saricti papae Romani Simplicius, Gela- madam? Quid tantum inhaeremus occidenli litterae,
Symmachus et Felix feccrunt ordinaliones per
sius, ut devicmus a spiritu vivificante? Quid tantum in-
mensem Februarium, sive enim vm Kalcndas Mar- haeremus in quaerendo primo mensium Sabbato?
tiisecundum llispanos, sive vu Idus Februarii se- Semper laborando quaerimus et semel tantum inve-
cundum anliquos Gnccos ct Uomanos, sive secun- nimus Si enim numero dierum compenselur Sab-
dum Nicaeam synodum m Nonas Februarii ver oria- batum, tale Sabbalum tenemus illis solis annis, qui-
tur, crcdcndum est quod apostolicae dignitatis viri bus menses Junius, Marlius, Septcmber ct Decem-
non excluscrunt a jcjunio Kalendarum Martii quar- ber in prima feria initiantur. Caetcris vero annis
tam et scxtam feriam Februarii, quae erant verni sempcr imperfectae hebdomadae sabbatum tenemus.
tcmporis; forte ctiam integram Fcbruarii hebdo- [) Vos quippe qui jcjunium tcmporis, quod cst com
madam rcccperunt ad explendum vcris jcjunium, et munc iribus mcnsibus, dcputatis soli mcdio trium
ad celebranda mysleria illi jcjunio congruentia In mensium mensi, quando v, vi, vel vn feria initian-

communibus enim annis ssepe Fcbruarius aliquot tur menscs jcjuniorum, semper pro primo Sabbato
Quadragesimae hebdomadas obtinet. secundum, pro secundo lcrtium, pro tcrtio quar-
Perpendit ergo vestra dilectio cur jejunium veris tuni habetis, quia expleta primi mensis hebdoraada,
nontotum Martio deputetur, quia scilicel diesvcrni in tertio vel secundo secundae hcbdomadae die Sab-
lemporiB agunt pro Februario, ne cxcludalur a ve- batura Porro nos qui jejunium temporan
locatis.
ns jcjunio. Quod si ratio ct ordo temporis cviccrit; ac< ipiinus sccundum noincn suum, ct dics lcmporis
quod ver ipsis Kalendis Martii oriatur, verbum non indifferenter admittimus ad jejunium temporis, pri-
ampliua addam, quin excludantur a jejunio quaria mum Sabbatum quod occurrit in mense jejunioram
1
1 Bexta iii Februario ferwej si cum mcnse suo fue- pro i)iimo habcnius, relerente8 illud non ad mcn-
rint pcnitus alienae a verno tempore. Sed praeter Bem, scd ad hebdomadam, ad cujos qualibet feria
riidcin Romuli inslitulioncm, nusquam BCripturarum inilialur ille mensis, qui a.l celebrandum temporis
 821 EPIST. DE QUATUOR TEMPORIBUS. 822

jejunium et jejunii mysterium aptior esse vi- ^ stimoniis confirmata -nostraa ecclesiae consuetudo,
detur. non debet jejunium veris ante Quadragcsimam ce-
Putct aliquis illorum qui nobis ex adverso sunt, lebrari, non debet vobis miraculo esse, nisi habea-
esse has contentiones et quaestiones et pugnas legis, tis aliquos, quorum auctoritas his prseponderet.
quasut vanas et inutiles Paulus Tito et per eum no- Dicitis: « Cujus antequadragesimalis, ut ita di-

bis devitandas esse scribit. Qui recipiet quae diximus ctum sit, jejunii, ut salva vestra gratia loquamur,
ad consequentia temporum veris et sestatis, adver- videturprimi sabbati sedem de loco pellere »
tet facile consequentiam autumni et hiemis per re- quod Nabuzardan expugnat adhuc muros Jerusa-
gulam Anatolii, et videbit quod jejunium veris non lem.
sit totum deputandum Martio , sed etiam Fe- Salva nostri gratia, accipimus quidquid loquimi-
bruario. vostri gratia, accipiatis quod loqui-
ni, ut et salva

Dicitis Quando primum Sabbati jejunium ante

: « mur. Nihil enim ex contentione, sed totum quaeri-
Quadragesimam evenerit, ex consuetudine Eccle- mus ex charitate. Scrupulum injecistis nobis, cum
siae vestrae in secundum vel tertium Martii Sabba- dicitis nobis sedem primi Sabbati de loco pelli. Vos

tum nobis mirum videtur observari. » in hoc falli non credimus, sed nos tarditalis argui-

Miramur de vobis cur super hoc miremini de no- B mus, qui veslra bene forsan dicta non bene capi-
bis. Nunquid hoc facimus sine auctoritate Patrum mus. Quamvis Sabbatum a causa, non a numero
antiquorum vel juniorum? Siquidem non longo ab- dicatur, et per hoc aliquando non ad numerum, sed
hinc tempore, jussu Conradi imperatoris apud Tri- ad causam referatur; quia tamen illud de quo agi-
burias habito generali conventu et concilio episco- mus Sabbatum semper sedet in numero, in feria
porum, episcopi inter caatera voluerunt decernere scilicet qufe a numero denominatur septima, nemo

hoc capitulum « Ut si quando jejunium primi

: melius vobis novit sedem Sabbati sic esse immobi-
mensis evenerit infra hebdomadam qua caput jeju- lem, ut est immobilis numerus, qui sedem Sabbato
nii in feria iv constat, amborum jejuniorum cele- fundavit. Nullum enim diem hcbdomadae praeterse-

britas unius officii expletionc compleretur. » Sed ptimum vocamus sabbatum, sed ad Sabbaio omnes
huic multorum decreto pauci noslratium refragan- dies vocantur, id est prima, secunda, vel tertia Sab-
tes, saniori consilio obtinuerunt, ut jejunium primi bati. Si quod causa. aut nsus addicit Sab-
vero id

mensis in altera hebdomada qua habetur officium

in bato, non ideo surgit
pellitur aiiquoties de loco;

celebraretur juxta antiquorum consuetudinem. sabbatum de sua sede. Jejunium ergo quod primo
Hanc jejuniorum instructionem confirmat auc o- Martii ascribitur, si aliqua causa vcl neccssitate pel-
p
^
ritas. latur a praascripto sibi loco: quomodo perhoc sedes
Gelasius enim papa, secutus sententiam Zozimi Sabbati de loco suo pcllatur, a vobis audire velle-
papae, ordinationes, inquit, presbyterorum, aut mus. Si cnim Sabbati sedes posset a loco suo mo-
diaconorum, non debent, nisi certis temporibus veri, ct Sabbatum, ut ita dicam, posset sequi diem
exerceri, id est iv, et vn, ct x mensis jejunio, sed e* jejuniide loco sue pulsi, semper ipsum Sabbatum
quadragesimalis initii, ac medianse Quadragesimaa essetprimum. nec pateretur ut socundum Sabba-
die sabbato jejunio circa vesperum novcrint esse tum incubaret primo loco. Quid ergo gravamini ita
celebrandas. » Haec Gelasius. Quom quis non videat motum primi jcjunii, non quidem scmper nccessa-
praevidisse per Spiritum sanctum contcntiosam po- rium, sed aliquando opportunum, cur negatur pri-
sterorum super hoc jejunio discordiam, dum lacito mo jejunio qu: jejuniis conce-
primi mcnsis nomine, et neglecto primo Sabbato, dilur, quibus licet opporl .uveri.
tempus causae congruum notavit ad jejunandum, Ecce de hiemalis temporis jejunio nulla est querela,
scilicet in initio, vel in medio quadragesiniae. Prie- quod do hebdomada in hebdo de Sabbato
cavit enim quia paschalis varielatis ratio nos invol in Sabbatum, transduxit Doi tivitas. Et
veret, hoc quo nunc tenemur ambiguo. D gralias vobis, quod mutationem autumu; lis .jejunii

Quod Gelasii capitulum ne cujus contentio iniir- concedilis nostne fcstivitati. Et quia fortc non ti-

mare audeat, confirmatum est cliam quinto episco- metis, quod Nabuzardan expugnare debeat muros
porum concilio, jussu Caroli Magni impcratoris ha- noslraj Jerusaiein, dicitis quodam modo nobis cum
bito. « Decernimus de presbyteris et diaconibus, Esdra: Comedite pingui i, et < ibite mulsum, et mii-
non nisi certis temporibus ordinandis, sicut conti- tite partcs eis (fi >ictus

netur in decretis Zozimi et Gelasii » In horum enim dies Domini cst : nolite contristari. giiudium
sententiam se pedibus ire testantur sancti et apo- et>nim Domini est fortitudo vestra (17 Esd. vni,
stolici viri, quos pro idoneis aucloribus habet Ec- 10). Quod nobis conccditur, concedit potest eliam
clesia; de quibus solius lsidori Hispaniensis vcrba cuilibet Ecclesiae, ut si inquolibct temporum je.unio
ponamus: « Sunt, inquit, quatuor Sabbata, inqui- intercurral specialis festivitas, jejunii scdes transmu-
bus sunt statuta jejunia et officia lectionum et ora- telur, autSabhaluma-stivalis jejunii.si concurratSab-
tionum majora, id cst mense Martio Sabbalo pri- bato Pentecostes, quae ulraque Sabbala pnenolantur
mo juita observationem Quadragesimse, vernoque titulo \n lectionum difFerlur jcjunium in hebdo-
tempore, ct reliqua. » Tam idoncis Lestibus el te- mada Peutccostes, quia non possunl cxplcri una ce-
 -

823 .IGEBERTl GEMBLACENSIS nn

lebritale duo authentica offieia, et duo mysteria: \ quadruplicatur, qualuor hcbdomadas excurrit, ultra
unum baptizandi, ct unum ordinandi. Quamvis quinquaginta duas anni hebdomadas. Cujus, intel-
Doslra pene memona tres archiepiscopales sedes, lcctuali tilo non audemus pedem innecterc, uisi de-
vos seilicet Trevirenses, Colonienses et Magun- siliamus in arlum, possimus licenter pedem retra-
lienses volucrint haec duo mysteria duplicis jc- here aut protcndere. Quidam super hoc lineari nu-
junii tnnc unius dici otticio compleri, sed ea mero hebdomadarum disputans, Si, inquit, aliquis <•

causa, ncc ad consensum omnium, nec ad usum numerus debuisset limilari haec qualuor jejuniorum
Ecclesiae potuit pervenire. Quid, inquam, adco interstitia, nullus ad lioc aptior numerus esset,
gravamini solius primi jejunii mutatione, ut dicalis quam qualuordccim, qui quadruplicalus reddat
quod Nabuzardan, princeps coquorum Nabuchodo- quinquagintaduas anni hcbdom.idas. Per hoc enim,
nosor, vel diaboli, expugnet adhuc muros Jerusa- modo usus admitleret, semper
si in primo Sabbalo
lcm, si lioc jejunium transferalur in quadragesi- mcnsis jejunio deputali occurreret jejunium cu-
mam! Ultimo Pascha, quod vn Kalcndas Maii, est
jusque temporis per hujus numeri lineam. » Hoc
initiatur Martius in secunda Sexagesimae feria; in
ille quamvis vcrum tamen frustra dixit, quia e.xtra
penultimo Pascha, quod est vm Kalendas Maii, in
D usum scns it Berno, a cujus orc vos pendetis, cujus
tertia fena; in antepenultimo Pascha, quod est i.x verba sunt vobis pro regula, qui vestrum sacramcn-
Kal. Maii, initiatur Martius in quarla Sexagesimae torum librum suo excmplari allitulat, nobis quoque
feria. Quia ergo his annis in Quadragesimae hebdo- placet, hunc nos magni habcmus, qnia quod pro vi-
mada trcs feriae, quarta, et sexta, et septima con- rili portione potuit in tabernacnle Dci obtulit. Sed
currunl ad jejuniuin vernalis et ordinum mysteria praecipit Apostolusomnia probare, quod bonum est
ceiebranda, vestro relinquimus judicio, si convc- tenere, ab omni spccie mala nos abstinere. Species
nienter jejunelur ct ordinetur in Sexagesimae Sab- niala est discordia Ecclesi;e, pro qua omnes quoti-
bato. Moderatiores fucrunt in hoc papse Zozimus die oramus, ut in primis eam dignetur Deus pacifi
ct Gelasius, qui hoc jejunium et mysteria jejunio caiy d adunare totoorbe terrarum, nec tamen unam
congruentia dcputavcrunt, Quadragesimae. Kt ut ali- eam adunari patimur, dum per dissonantiam ec-
quid ctiam a nobis dicamus, solct aliquando a clesiaslici ritus ab invieem dividimur. Vos veslros-
sanctis ct bcne moderalis viris differri hoc jejunium que ritus non improbamus, sed quod ex antiqua
in ultimum Martii Sabbatum, vel in penultimam Patrum traditione tcncmus, utruni rectc tencamus,
Quadragesimse hebdomadam, ut paratiores sint, et , bonorum judicio cominittimus.
qui ordinant, et qui ordinantur, si forte (quod absil) Dc temporibus initiandis prae omnibus Anato-
adhue Nabuzardan expugnarit muros Jcrusalcm, illa lium sequimur, qui quanti debeat esse, nobis tcsta-
i[ui dc captivitale Babylonis redibunt, peenitentia la- tur Euscbius in ccclcsiaslica Historia, et Hicro-
borabunt muris suae Jerusalcm, una
in restruendis nymus in libro illuslrium virorum. i Anatolius, in-
manu laeientes opus oralionum, ct altera manu lc- quit, Alexandrinus Laodiciae SyriaB episcopus sub
nenles gladium jejunii. Probo et Gaio rcparatoribus tloruit, vir miree doctri-

Delectat etiam nos allcgorizare super numero nae in arithmelica, gramma-

geometria, astronomia;
hnbdomadarum qua3 distinguunl jejunia temporum. lica, rhetorica, dialeclica. modernos ve-
» El si ad

Scd quia, ut ait Origenes, in campis allegorjae est niendum csl, sequimur noslros Waterhonem (J0U9)
libera evagandi licenlia, haec libertas debet habere nostrse urbis episcopum, ct Oibertum Gemblacensis
modum coenobii aldialem, qui in gencratione sua justi et
progrediendi. Tres generationum Christi
ordines tribus, jejuniorum ordinibus allegorice rc- docti fuerunt, justis et doclis viris sui el noslri

spondent, quid conferetur quarto jej"unio, quod temporis conferendi aut ctiam prteferendi Hi fue-
etiam hebdomadarum mutiialur numero ? Placet haec runt contemporales Aribonis ct Bernonis. Hi Berno-
allcgoria, scd non ita, ut pro certa figatur je- -p. nis scripta, co monstrautc, lcgcrunt; sed multa lc-

juniorum regiila. Placet et Bernonis regula, quae vos gentes et omnia probantcs, juxia quod Dominus
quodam intellecluali linearis numeri lilo a primo prsecipit praedicatoribus, non transibant de domo in
j'cjunioadsecundum, a secundoad tertium, a terlio domum, id esl de sententia istius ad sententiam il-

adquarlum jejunium ducit, et utinam sine errore. lius; sed regiam patrum viam gradicntcs, non ad
Et mullo plus placerct, si eliam per xim a quarto dcxtram, nec ad sinislram declinabant. Hi jejunia
jejunio ad primum >recurreret. Sed ul cum pacc el Quatuor Temporum secundum rationem temporum
gratia vestra loquamur, haac ejus linea, quia aon accipientes, dies temporis anle Kalendas Martii non
asqualiter dividit anni hebdomadas per Quatuor excludebanl a jejunio verni temporis, sed in primo
Temporum jejunia, videlur quibusdam non esse satis stalim Sabbato, imo in primo aliquando inensia
jejunii historiam cxplebant. Ilos
direcla. Si enim per quatuordecim triplicalur a dic jejunium el

usqiie ad primi aliosquc sanctos et doctos viroa in hoc sequimur,

quarto jejunio recursum, restant
decem lantum hebdomadae. Si per quatuordecim non quia sancti el docti fuorunt, Bed quia veritatia

1099) Vulgo dicitur Vatho seu cliam Vazo Leo- inlibroDegestisabbatumGemblacensiam, abietiam
dicnsis cpiscopus, obiitque anno 1048 uti legimus plura de Olberto abbato.
823 EFIST. DE QUATUOR TEMPORIBl S. 826

asserlorcs csso probantur. Sic enim docct nos Au- \ scensus quadraginta duarum hebdomadarum rospon-

gustinus scribens Hieronymo. <• Solis, inquit, scri- deat quadraginta duabus generationibus Christi,

pturis qute appellantur canonicae hunc honorem at- quod putamus intendisso Amularium, qui ct pri-

que tenorem rlclero, ut nullnm earum auctorem er- mam Martii hebdomadam acccpit in figura primae

rasse aliquid firmissime credam. Alios vero sic logo, generationis, quse est Abraham, et ultimam Decem-
ut quantalibet sanctilatc ot scientia pnepolleant, bris in figura ullimae generationis, qua^ est Christus

non idco verum esse putem quia ipsi ita scnserunt, et trcs consccrationcs jejuniorum tres appellavit

sed quia mihi per illos canonicos auctores vcl pro- tcsserescedccadas hcbdomadarum, quse sunt in-
babili ratione quod a vero non haberat, persuadere tcrslilia eorum. Cur ergo dicitis de quarto qui fiet?
potuerunt. i Hoc Augustini cxemplo multorum scri- Dubitalionem vobis ostendimus. Valete.
pta legimus; sed non omnibus credere habemus, et
quos magis scqui dcbeamus quyrentes, haec vobis RESCRIPTUM DOM.M SIGEBEBTI.
scribimns non ex pertinacia, quia r.ec vos credimus PRO LEODIENSIBUS CLERICIS.
scripsisse cx perlinacia, qui epislolam vestram tam Quia, ut ait quidam, littera sola res esl quae cos
delectabili conclusislis epilogo, quod et nos mutua- r» qui sunt absentos facit esse pra-scntes, juvat nos
tum remittimus vobis. Si ex ralionc catholica est datis et accoptis litteris alloqui et audire vos quos
vobiscertum nobis aliquid melius oslendere, prom- diligimus, pra?sertim, dicente Hicronymo, quia ma-
ptum cst nobis intellcclui vestro cedere, quam no- gnum desiderii solamen habet amicus, cum lilleras
strae pertinacia ulterius inulililcr deservire. amici accipit. Dubilationem vestram nobis ostendi-
Scd et hoc adjiciendum est quod anno millesimo stis; scilicel an juste necne arguatur regula Berno-
nonagesimo quinto Dominicae Incarnationis tota nis modo crescere modo decrescere, ct cur dixcri-
pene Ecclesia recepit a sede Romanae Ecclesiae de- mus dequarto quid fiet?
crelum apostolicae auctorilatis, ut semper in prima De posteriori interrogatione primum dico (1101)
Quadragesima: hebdomada jejunium veris, semper- mc non dixisse, de quarto quid tiet?sed dixisse quid
que in ipsaPenlecostes hebdomada jejunium gestaiis conferelur quarto jejunio: de qua re merilo quae-
celebretur. Cum ergo Februarius saepe unam, ssepe sistis ;
quia dum eam subintelligendam reliqui, re-
duas, aliquando, in primo scilicel Pascha, tres Qaa- mansit sub ambiguo quod subintelligi volebam. Di-
dragesimye obtineat hcbdomadas; eodemque modo ccns enim tres gcnerationum Christi ordines tribus
Maius saepe una, saepe duabus, aliquando in primo jejuniorum ordinibus allegorice respondent, subin-
scilicct Pascha tribus hebdomadibus ultra Domini-
p tuli, quid, subaudis allegoriae, conferelur quarto je-
cam Pentecostes excurrat. Conslat totum jejunium 'junio?Quod quaesivi quaero adhucavestra pruden-
veris in Februo ab illis celebrari; jejunium vero tia, quid possil conferri illis decem hebdomadis,
aestatis non solum a secunda Junii hebdomada, sed quae a quarto jejunio rcslant usque ad primum, et
etiam ab inilio Junii longe removeri. Nulla certe omnibus anni htbdomadis sua respondeat allegoria.
est controversia apud istos de spectanda quarta vel Si cnim a vobis primo hoc subintellcctum fuisset,

sexta fcria ante Kalcndas Martii, Junii vel Septem- viderelur vobis his decem hebdomadis possc con-
bris, quippc qui non ad certos menscs, sed ad ferri illas generaliones, quae decem a Noe usque ad

rationem temporis, refertur jejunium temporis. Va- Abraham secundum Hebraicam veritatem numcran-
lete. numeri aplior causa possit con-
tur, si nulladenarii
ferri.Has enim consequens gencratio Abrahae obti-
ltcm cpistolu nebit congruc primam Martii hebdomadam
Trevinnsium ad Lcodienses, cur regu-
lam (1 100) Bernonis modo crcscere, modo decrescere Porro regula Dernonis utrum modo crcscal, mo-
anjuant. do decrescat, vcl si juste necnc possit argui, scit
Cum bene et decentcr responsum a vobis vidca- eam terit prudcnlia. Quid veslra interest
vestra quae
tur esse in caeleris; hoc unum dubitamus, ulrum D eam arguere diximus et dicimus. Sit Bcrnoni sua
juste argualur reguia Bernonis modo cresccre, mo- sibi regula, quia nolumus ea coarctari, qui juxta
do decrescere tanquam non ille considerasset, quod compelenliam rei ac temporis ponimus liberc inter-
ab ullimo jejunio usque ad recursum primi, decem stitia quatuor jejuniorum, sivc per quatuordecim,
tanlummodo sinl hebdomadae tribus tcsserescede- sive per quindccim. Atvero quia vos eam nobis por-
cadis pcr intervalla jejuniorum depulatis. Ille enim rigilis ad videndum, vobiseam ex una parte tenen-
videtur lincam suam protendere a primo jcjunio tibus, communiter videamus qualis sit. Et haec
usque ad quartum, de tempore quod est ab ulti- quidem est ejus regula.
mo usque ad primi rccursum non agere, ut sic de- « A Sabbalo, inquit, vernalis jejunii velut in-

De hac regula h;ec habei Sigebertus in libro

(11 00] sineconsideraiione tempontm wmjejwumX nisi guarta
!»' scriptoribus eccles. Scripsr de jejuniis Quatuor
: etsexta feria jejunii ctun ipso Sabbato in Hmtio vel
Temporum, </< quibus celebrandis est inter muUos Junio, vel Oclobri proveniant. Et takm jejunandi rir-
dissonantia, dum ulii Secundum considerationem tem- i.um auclorizant multi, maxime Teutones
porum ad yjunium quartae ei sextce feria accipiunt (llol Ex bie verbis constat Sigobertum supcrioris
dies Februarii, vel Maii, vcl Septembris, et Sabbato ad Trcvirense* epistolee csse auclorem.
in Kahndis provenicntetermhiant jejunium; alii vero
887 SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 828

tellectualiquodam filo rectissime linea regulae per 4 vos talia semicinctia offerre illi, cui cum Magis au-
xiv hebdomadas usque in Junii mensis secundum rum, thus et myrrkam obtulistis.
ducatur Sabbatum, indcque per alias xiv hebdo- Qnod dicimus, per annorum consequentiam pro-
madas ad tertium Scptembris Sabbatum, ilemque bemus. Anno quo Marlius initiatur in prima feria,
sive per xiv, sive per xm ad illum proximum ante incipit Berno numerare hebdomadas a Sabbato je-
Natale Domini Sabbatum, ut absque errore termini junii vernalis posito in Nonis Martii, uno die tan-
eorum Sabbatorum possint interveniri. » tum relicto Abrahae, eoque tantum anno Christus
Ha±c rectissima linea cur a xiv lecurrit ad xiii ? habet plenam hebdomadam. Sequenti anno, posito
Nimirum ideo quod necesse sit ei sequi competen- jejunii Sabbato in primo die Nonas, terlio anno in
tiam temporis. His in hebdomadis numerandis sibi tertio Nonas, quarto anno in quarto Nonas, quinto
quidem satisfecit, ncscio si et vobis satisfecerit. anno in quinto Nonas, per hos sex vel quinque an-
Vos quippe intendere videmini, ut hebdomadae qua- nos intercurrente bissexto reddit Berno sex subtra-
draginta, duae sic respondeant quadraginta, dua- ctos dies; et secundum variationem Nonarum Mar-
bus generationibus Christi, ut prima gcneratio, tii, linea ejus crescere, aut decrescere videtur in
quae est Abraham, teneat primam Martii hebdoma- t> utramlibet partem. Secundum vos autem, longius
dam; ultima vero generatio, quse est Christus, posito jejunii Sabbato, amplius linea variatur. Quid
respondeat ultimae Decembrishebdomadae. Vos recte quod aliquando perlineam Bernonis plus juste ex-

in hoc sapitis, si linea Bernonis vos ad hoc posset crescentem exturbatur. Nascens extra quadragesi-
dirigere; sed nascente Christo in^ultima Decembris mam secundam hcbdomadam et generationem ?

hebdomada, quomodo primam Mar-

dabitis Abrahas Quia enim Berno a Sabbato hebdomadas et gene-
lii hebdomadam? Linea Bernonis Abraham ab ea rationes inchoat, in sexta feria eas semper con-»

excludit, quia si eam obtineret Abraham, ultima summat.

Decembris hebdomada non responderet ultimae ge- Anno ergo quo initiatur Martius in secunda fe-

nerationi Quia ergo, ut ait Tullius, prima causa ria, consummantur xlii hebdomadae et generationes
victoriae est diligenter ediscere causam pro qua di- ix Kalendas Januarii, id est in vigilia Natalis Do-
cturisumus causam hujus difficultatis communiter mini, quae eo anno occurrit Jin sexta feria, ullra

quaeramus, ut communi labore difficultatem ipsam quam non debet protrahi Bernonis regula. Per hoc

vel videre queamus. initiante quadragesima tertia hebdomada, in se-

A Kalendis Martii usque ad vm Kalendas Janua- quenti Sabbato nascitur Christus, in eo quasi in
rii, sunt hebdomadae xlii et dies vi. Hos sex dies alieno, quia non est ei hoc anno locus in Bernonis
subtrahens Bcrno a numero hebdomadarum, eas diversorio. Confidimus tamen de vobis in Domino,
non a Kalendis Martii, sed a Sabbato venalisjeju- quod ipse qui nascitur magni consilii Angelus in-
nii incipit numerare. Per hoc quidem cavit sibi, ut spirabit vobis et aspirabit, ut habeat etiam hoc
linca sua in numero hebdomadarum nequc crescat, anno locum in vestrae sapientiae diversorio. Velit
neque decrescat, non tamen per hoc se omni scan- forte aliquis excusarc Bernonem, per hoc quod in
dalo absolvit. Proptcr hos scx dies subtractos dis- vmKalendas Januarii incipit ultima Decembris heb-
convenit inter nos ct vos aliquando, intei Abraham domada, quae debet rcspondere Christi generalioni.
vero et nascentem Christum nullo anno convenit. Possct quidcm per hoc cxcu^ari, si etiam hoc anno
Abraham enim nolcns quodam modo decedere a dilfcrretur jejunium in sccundum Martii Sabbatum.
praescripta sibi prima Martii hebdomada, subtra- Scd ci via hunc evadcndi pnccluditur, quia posito
ctos sibi sex dies semper repetit, et sir.gulis Sabbato jcjunii in 11 Abraham obtinente
Nonas, et

annis singulos dies recipiens, videtur arguere rcgu- plus quam secundam hebdomadam, Chri-
Martii
lam Bernonis, modo cresccre, modo decrescere ; stus nec penultimam Decembris lebdomadam liabct.
quia quot dies suae hebdomadae recipit, tot Cliristus Hajcjuste nccnedixcrim dcrcgula Bcrnonis, vide-
suse hebdomadie dics amittit. Abraham quanto lon- D bit vestrffi diligentiae oculus ; ct si quid incaute
gius a sua hebdomada clongatur, lanto plurcs dies nobis dictum est, nos simplicitas oculi nostri cxcu-
sibi usurpat, ut aliquando plusquam unam hebdo- sabit, et voniam impctrabit. Non cnim Bernoni in
madam, aliquando plusquam duas obtineat tribus aliquo derogamus, quam ut sanctum ct sapicnlem
scilicct annis, quibus vos ponitis Sabbatum jcjunii ccnsemus numcrandum in numero illustrium viro-
circa vi Idus Martii. At pucr cujus est nomcn Do- rum, quia quod a Deo habuit ad profcctum postc-
minus justus noslcr, ad suam partcm recresccntc rorum obtulit, cl inde id ipsum quod obtulit, a
linea suos, tantum dies annuatim recepit, el niliil Dco probandum fuit. Obtulit aurum sanclilatis et
plus sua jusla parte cxigit. Ita vos nunquam, nisi sapicnlia'. Tanquam aurum in iornace probat elc-
excepto uno anno datis nascenti Chrislo integram clos Dominus, obtulil argcntum eloquentiffi. Quidde
hcbdomadam, nisi forte subtraclos in Martio diea tali viro suggcrit vobis sapientia per Salomonem 1

assuatis dccurtata: Chrisli liobdomadie, ut vel sic Aufcr, inquit, rubiginem de argento, ct egredictur

detis quodam modo pauperi Chrislo camisiolam de vas purissimum. Optarem in domo Dei ambultre
conscigsis panniculis rcconsutam, cujus inconsiili- cum conscnsii lalis viri; scd ail Amos propheta:

lem tunicam nec inimici ejus scidcrunl. Non dccct tfunquiid ambulabuntduo Btmui, niti cis conomerU ?
829 FRAGM. RHYTHMI DE S. LUCIA. 830

(Amos, ni, 3 ) Putabamus nobis et Bernoni conve- A " l tollatur a vobis ;;ota inconvenientiae, quam prio-
nire in recipienda allegorica generationem conso- res vestrae litterfe imposuerunt nobis. Quod intrante
nantia; sed dissonantia primae Martii et ultimae De- Martio in vi vel vn feria uno anno jejunium Junii,

cembris hebdomadae nos ab illa convenientia advo- altero anno jejunium Septembris in xv hebdoma-
cat. At de numero xiv hebdomadarum nobis et dam celebramus. Ut salva gratia vestra dicamus,
Bernoni convenit, quos etiam nos recipientes, am- nos secundum tenorem vestrae, non nostrae regulae
bulamus quidem simul eadem via, sed Jnon ubique vestro praejudicio urgentes. Ec«e videtis quae sit

per eadem vestigia. Bernone enim sex diebus prae- causa mutme dissonantiae, sex scilicet dies a Ber-
currente, non a Sabbato jejunii cum eo, sed sem- none Martio subtracti, et quia tropum synecdoche
per a Kalendis Martii ingredimur viam numerandi vel dies temporum in jejuniis temporum non admit-
xlii hebdomadas, easque ut et vos distinguimus titis, quis nescit in quantis locis Scriptura \acillet,
per tres tesserescedecades; sed in prima tesse- nisi a tropo synecdoche sustentetur? Non surrexit
rescedecadarum stalutis jejuniorum hebdomadis Christus a mortuis, nisi tropum synecdoche reci-
prima scilicet Martii secunda Junii, tertia Septem- piamus. Vos qui gratia Dei divites estis, in illo, in
bris, quarta Decembris. Sex autem dies qui super- omni verbo, et in omni scientia, confirmet Deus
sunt, nihil ad distinguenda jejuniorum interstitia t> usque ad fincm sine crimine. Valete.
obsunt. Hoc extra interrogationem vestram adjeci,

SIGEBERTI
EPISTOLA AD LEODIENSES
(Marten. A. C I, 587.)

Boberto, Flandriae comiti, exbello sacro anno 1101 reverso, Paschalis papa litteras scripsit quibus illum
hortatur ut Leodienses schismaticos, Henrico imperatoris adhaerentes, ab Ecclesia expellat. Senlentiam
pontificiam impugnat Sigebertus in epistolaad Leodienses missa, quam, propter infensionem, quo in san-
ctam sedem, invehitur, animum, dare supersedimus. Exstat in tomis Conciliorum Labbei (X, 630), sine
auctoris nomine, cum hoc titulo: « Responsoria Declamatio acerrima Leodiensium schismaticorum, qui,
more suorum comparum in schismate Donatistarum adversus principes resilientium, el catholicum nomen
affectantium, suam Declamationem sic inscripserunt: Epistola Leodiensium adversus Paschalem pa-
pam. » Editor Patrologi^:.

SIGEBERTI
EPISTOLA ADVERSUS LAICORUM IN PRESBYTEHOS CONJUGATOS CALUMNIAM.
(Marten., Thes. I, 230.)

Htecepistola scripta videtur occasione censurae Gregorii VII papae, qui ut incontinentes sacerdotes ad
sanam mentem revocaret, vetuit ne quis fidelium eorum missas audirct, mullo minus ne ecclesiastica
sacramentareciperet. Quam sententiam dum impugnare conatur noster, non uno in loco minus recte sen-
tit. Et hoc quoque opusculum omittendum duximus. Edit.

SIGEBEKTl
Responsio ad epistolam Hildebrandi quam scripsil ad Herimannum Metensem in poteslatis
regiae calumniam
Vide supra, in Prolegomenis, col. 16, notam 40.

FRAGMENTUM RHYTHMI DE S. LUGIA

AUCTORE SIGEBERTO
(Apud Mabill. Annal. Bened., tom. IV, pag. 372.)

Ad monasterium Linthurgense, in dicecesi Spirensi, anno 1041 translatae sunt sanctae Luciae virginis et
martyris reliquiae, Hcinrico imperatori, Conradi Salici filio, dono datae a Theodorico Mcttensi episcopo,
 ;

831 SMiEBERTI GEMBLACENSIS FRAGMENTUM DE S. LULLO. 832

qui eas Sancti Vincenlii monasterio accepit, uti nos docent Lintburgonsium monachorum hac <le rc lit-
c.\

terae, lioc loco referre non pigebit: Cccnobitis beati

quas VincenKi et Sanctoe Lucice, vinece scilicet B
ctcB. Lintburgensis easnobii grex pusillus, dignos Dco facere fructus. Pignus reliquiarum sanetat martyris
Luciaz noverit vestru fraternitas nos omni pretiosa margarita amabilius possidere; sed quo modo et aquibus
personis adnos translatum sit, ccrta vobisratio pro nostra experientia patebit. Divce memoriae domnus Con-
radus imperator, cum conjuge suaGista, devotissimus nostri loci exstitit fundator atque constructor; quo
ivihuc vivatte, cripta et qucedam monasterii altaria sunt dedicata. Eo autem ex hac luce tnigrante, cum fiiius
ijus Heinricus euiwlem locum nonminus studiose reparaverit.plerisque sanctorum rcliyuiis longelateque con-
gregatis, etiam sanetx Luciac brachium a Theodetico, secundo Mettensis Ecclesicc pontifice, petivit et impe-
travit. Quo adnos, ipso prxsule deferente, translato, ferunt ad comprobationem, si Lucia Siciliensis esset,
cntn id a Domino precibus qucereretur, sijnorum indiciis declaratum. Sed et hactenus per ejus opitulationes
multitriim fiunt infirmitutitmcurationes. Uujus additavencratione, nostrumtemplum in honore sanctCB crucis et
sunctas Marioe semper virginis, ct sancti ioannis evangelistce cst dedicatum. De cujus gestis nonsuait nobis
atii sermones, excepta illius sub Paschasio proconsule passione. Quam, utspopondistis, metrice compositam no
bis transmitte >e dignemini, ut illius proeclari participemur opusculi, cujus una wbiscum pretiosi composses-
sores siimus corpusculi. Valete in Domino,fratres dilectissimi, sanctce Lucice et omnium sanctorum precilus
adjuti. » Haclenus epistola Lintburgensium, ex codice Sancti Vincentii a nobis eruta. Scripta est post ini-
liinn saeculi duodecimi, quo tempore Sigeberlus, Gemblacensis monachus, qui lilteras apud Sanctum Vin-
centium docuit, rhylmum de sancta Lucia composuil, cujus copiom lnc cpislola poslulanl Lintburgcnses.
Huc spectat Sigeberli versus rhvthmici qui sequuntur.

Pro tam beatce pignore virginis

Sc gloriantur participes fore
In lauclibus Christo canendis
Ecclesix parochi Spirensis.
Tc dico Lintburch nomine nobilis,
Fundata summi scrvitio Patris,
Manu Cuunradi imperantis,
Ipsius et Gisilce jugalis
Cum mutla comant ccdesice decus,
Quce larga rcgum contulerat manus
Nil tam pium, nil tam decorum
Inler opima tencs bonorum,
Quam sancta sanctce pignora virginis,
Quam laude nobiscum celebricolis :

Vos brachio Lucia solo,

Corpore nos sacrat ipsa loto.

Yobishoc Henrichjunior cUUdit,

jSobis Dcodrich junior abstulit
Augustus Henrich yloriosus,
Dcodrichque stola dccorus.
Et in tine auclor
Lucia, martyr fortis et inclijta,

Lucia, viryo nobilis ctpia

Me mc misellum Siyebcrtum
Extrahe ab ignibus infcrorum.

FRAGMENTUM DE S. LULLO
Apud Madill. Acta SS. Ord. S Bened., tom. IV, pag. :*!)2, in Elogio S. Lulli.)

de jurisdictione monasterii Fuldensis Lidlum inter et Sturmium abbatem intercessisse, nec cententio-
Liii in
tii bilcm defuisse, ut fit in similibus causis, pronum esi credere. Ei dum 'Sturmius jura monaslerii sui tto-
manis pontiflcibus concessa, regum yuoloritate munita, strenue propugnat,exortaintersesuosqui dissensione,
pars Lullo mctropolitano blandiri, crimina Sturmio afflngere. Qmr ille dum nimis credulus (quodvitium in
homines commotos facilecadit) ad regem defert, invidice notam apud Sturmii amicos el laudatores retulit, ct
forsitan ob hanc causam maleaudiii apud Adrianum papam, Verum longe aliter de hoc facto sensit anony-
ttiiis Qemmi lacensis, VUcs Lullance scriptor, quem Sigebertum, ejus loci monachum, esse suspicor, qui exposi-
tn translatione corporis S. Bonifacii in Fuldense monasterium, hcec subdit :

llis rebua behe e* senlcntla jjeslis, archicpiscopus omnem in locum ipsurn intendit. Verum
operam suam
ea ldnge aliter quam ipsc spe conccperat, cessere. Nam Sturmio quidam nomine lunc prieeral monasterio
833 CHRONIC/E POLONORUM. — PROLEGOMENA. 83i

vir cxcollenlis ingcnii ac pradicandae sanctilatis, sed vehemenlis nimium ac fcrocis naturse. Is animum
fratrum sollicitabat, commonons hanc ponlificis Lulli circa segratiam aliorsum spectaro quam ipsi opina-
rentur. Ilis hujusmodi sermonibus a bcato Lullo animos fratrum alienavil, et nihil suspicanti non
atque
mediocrem invidiam conflavit. Praelerea non mediocri toedio jam viri Dei aflicicbalur animus, cum viderct
tot tantosque labores suos incassum efflucre, beneticiis invidiam non exstingui; exlremac vero demontias

esse, huic loco tantas rerum impensas sine fructu insumere, quibus alio in loco perenne devotionis suaa
monumentum possit exslruere. Locus autem erat in silva Buchoniae, nomen indidit poste-
cui Hcrollofelt
ritas, habitationi monachorum peropportunus. In hoc abbas Sturmio, tempore quo primo ad solitariam
silvemtresque vitam cum fervore spiritus praecipitem agcbat, consederat, ac erutis arbutis parvas sihi fra-
tribusque cellulas opere impolito construxerat, novcmque annos jam ibi evolverat. Sed bcatum Bonifacium,
licel amoenus loci silus alliceret et aquae opportunitas, offendit tamen latus contiguum Saxonibus, qui ad-
huc paganis ritibus lenebanlur, et plerumque in Christiana loca c;edcs hominum et depopulationes agro-
rum non modieas dabant. Ut igilur hanc incommoditatcm evaderent, allius in Bochoniam tendentem lo-
cum, quo nunc Fuldense monasterium conspicitur, occupaverunt. Locus autem Hcrvcldensis tradente
bcato Bonifacio in proprium cessit sancto Lullo, qui jam tunc forsitan construendi illic monasterii dosido-
riuni animo conccperat. In hunc ergo locum omnes copias suas dedit, ac opere egit succisis profusius
ar-
buslis, ut ampliorismonastcrii fratribus laxans spatium, ipsumque cultoribus aedificiis cxslruere aggrcssus
sit, brovique tempore Herveldense nomen in immensum gloriae ac magnitudinis culmen evasit. Cum aulem
beatus Lullus ab exordio jacli fundamenli ecclesiam monasterii beatis aposlolis Simoni et Thadaao atlilu-
lassot, angelica in somnis voce est admonitus, ut corpus beati Wicberti eo transferret.

ANNO DOMINI MCXII.

CHRONIG^E POLONORUM EDIDERUNT

J. SZLACHTOWSRI ET R. ROEPRE PH. DD.

(Apud Pkutz, Monumenta Germanice Iristorica, Script. t. IX, p. 418.)

PROLEGOMENA
Aatehos centum annos Godofredus Lcngnich Chro-
nicon Polonorum primusin lucem cmisit, qucd Mar-
tino cuidamGallo vindicandum csse sibi persuadebat.
Ncque alitcr videbatur editori posteriori I. V. Bandt-
kio, qui idcm Chronicon ex locupletiore codice nost?'0
\ Martini Gallici nomcn (I), scd, dolcndum sane tst,
quce laudat verba illius, in nostris codicibus non le-
guntur. Quis ve.ro tali auctoritate innitatur? Cum
igitur codices nostri neque unwn nequc alterum illud
nomen exhibeant, rcjicienda sunt ambo nequc Galli ;

so3culo publici juris fecit; postque cos idem nomen ab
omnibus viris doctis rcpetitum cst, qui Polonorumres
antiquissimas illustrandas sibi sumpserunt. Sed non
scme jure. Nam neque Martini nequc Galli nomcn
starc po est, cuma reccntioribus scriptoribus tradxta,
f
omnibus quibus fidcs habenda est auctoritatibus ca-
reant. Re enim paulo accuratius examinata, unum
tantum invenies praesidium, idque hoc loco in sum-
mam dubitationem merito vocandum, quo hanc scn-
tentiam nonnulli tucri possc sibi videbantur est hoc
nomen retincndum videbalur ob pauca illa verba, re-
centiore manu exarata, quse in codicc Ileilsbergcnsi
jam dcperdito legebantur (2), neque ob mcntionem
apud alios Polonorum scriptores ante Lengnichium
factam (3) Nam illo altero nomine sine dubio aucto-
rispatriam indicarc volucrunt. Sedha>c ctiam de pa-
tria quozstio non minus est obscura quam de nominc
illa. In ipso enim libro tenebris vix dispellcndis nu-
ctor videtur se texisse ; nusquam quis fuerit, vel ubi
; terrarumnatus sit, aperlis vcrbis tradidit Vnumvero .

Llugossi, rerum Polonicarum scriptoris sceculi decimi est quod nullis dubitationibus convelli potest, Potonus
quintiftestimonium. Verum est, legitur apud hunc non erat, quod ipse verbis probavit luce clarioribus in

Nom
(1) Dlugoss. Polon ed. Lips., I, 36: Du-
Hist. , g cutum esse. Aliis Martinus ille Gallicus non auctor
cem eorum Lech superasse Martinus Gallicus auctor noslri Chronici, scd alius quidam videbatur esse.
est. I, (i'i Nonnutti assermt hunc Leskonem inprw-
: (2) Teste Lengnichio in frontc Heilshergonsis co-
lio cum Cwsarc Karolo Magno inito victum et occisum dicis haoc legebantur: Gallus hanc histoham scri-
csse; ita enim rejpperi Martinum Gallicumdcco scri- pSit,monaehus utopinor ali>/uis. ut exproo^miis con-
psissc. Semler in animadversionum ad anliquioros jieere liccl, qui Boieslai tertii t< rupore vixit.. Et in
rerum Polonicarum speciraioe in Actis sociclalis tino :llwusque.Gallus.
Jablonoviame dc SlavisLecho Czechoque Lips. 1772, (3) l>. Paprocki in libro Herby rveerztwa Pols-
l>.
:;o sqq., observavit vcrba quae a Dlugosso affo- kiego Krakau 1584 sub voce Onel edidit carmen de
runlur cx Ekkehardo 805 esse dcscripla, et Dlu- morte Bolcslai I, 16, et cantilcnam in Bolcslaum
gossum intcrpolatum quemdam Martini codicem se- tertium III, 11, 13, 14, quorum auctorest ci anony-
835 CHRONIC^ POLONORUM.
epistola ad capellanos ducales ante terlium librum
Tantum opus non ideo coepi ut —
patriam vel pa
rentes exsul (4) apud vos et peregrinos exaltarem,
sed ut aliquem fructum mei laboris ad locum mea3
professionis reportarem. —
Hunc laborem suscepi
— ul otium evitarem, et dictandi consuetudinem
conservarem, et ne frustra panem Poloniae mandu-
carem (5). Legine possunt quce clariora sint? Auctor
apud Polonos exsul, non ut suam patriam vel suos
parentes laudibus effeiret opus suum aggressus est,
sed ut Polonorum rebus scribendis hospitalitati eo-
rum gratiam rependeret, sibique fructum aliquem (6)
ad illud monasterium, ubi se monachum professus
erat, aliquando rcversurus reportaret. Nam ita locum
illum professionis intclligendum esse credimus (7).
Neque huic quam proposuimus sentcntice illi obstant
loci, quibns Poloniam patriam appcllat (8), neque
Polonicce hnguce scientia, quam sine ullo dubio te-
nebat, eum Polonum fuisse evincit (9). Ex occiden-
talis Europoz partibus advena in Polonia sedem
fixit (10),camque consuetudine sibi alteram patriam
fecit. Sed ubi tandem primam lucem vidit ? Gallum
eum fuisse alii, Germanum alii voluerunt (H) ; sed
ex neutropopulo originem duxit, Italus videturfuisse.
Quod una potissimum qua usus est, voce vastaldio-
nes (12) confirmatur, quce ni fallimur cadem est ac
Langobardorum gastaldiones. Quce vox apud solos
Italorum scriptarcs occurrit, neque sane perspici po-
test quomodo monachus Polonus vel Germanus in ta-
lem vocem, quce ad percgrinorum aurcs vixpervenerit,
incidere potuerit. Et hoc videtur Itali esse, quod Ger-
manos in universum vocat Alemannos (13), quod
Germanos saltem auctores nunquam fccisse omnes
sciunt. Accedit denique quod apud hominem septen-
trionulem illorum tcmporum frustra quaeras, quod
uno loco apparet, cum pingendi artis faisse haud im-
peritum, vel tabulas pictas cum soepius inspexisse(ii)
Nescimus an conjccturce justo plus indulgeamus, si
hunc Italum monachum non modo in Boleslai tcrtii
ducis aulam venisse sed etiam inter capellanos du-
mus. Cromeius Polonia Col. 1589, p. 46, scribit:
Gallus quidam qui non multo ita post hcec tempora
Boleslai tertii ct supcriorum regum Polonicercs gcstas
libris tribus complexus est. Sarnicius ann. Poloniae,
edit. Lips., Dlugossi II, 894: Gallus et Cadlubcus
fere synchroni regi Crivoustio. Cf. p. 1056. Herbur-
tus, qui Chronicon nostrum edilurus^erat, in prse-
fatione ad Kadlubkonem appellat eum Gallum ano-
nymum. At in Chronico principum Polon. saec. xiv
Stenzel Script. rer. Siles. I., nostri aucloris liber
simplici nomine Cronica laudatur. Cf. p. 60,66.
(i) Miro modo hoc loco se torquel Bandtkie p.
xxv, qui ut auctorem Polonum faciat subintelligere
vnlt vocem tanquam.
(5) Hoc Polonismum esse probavit Bandtkie p.
xxiv, Chleb Polski iesdz.
(6)Se aliquam laboris merccdem exspectasse in-
dicat III, epist.
(7) Quod etiam videtur Bandtkio p. xxn
Senten-
I)
tia Kownackii et Lelewelii eum in monte Cselio Ho-
mano Benedictinum monachum. Cf. Osso-
fuisse
linski Vincent Kadlubek aus dem Polnischen von
Linde. Warschau 1822, p. 375, 600, una cum lalsa
lectione editionis Gedanensis in I epistola supra
montem S. Gregorii rejecta cst.
(8) Quos accurate coliegit Bandlkie p. XXIH. Sae-
pius auctori patria idcm est quod terra, rcgio; e.
prouem., 12, 20. Scnsu proprio verbo usus est
I.
?.,
, 7; 15, II; 33, 35. 45; IH, ep. 1, 5, 7, qui omnefl
loci ad auctoris patriani nihil laciunt. Al in epistola
anle librum tertium opus suuin honori patrias haud
inutile fore opinatur, idqu<od lawlm principumei
pairise nostra cxaratum esse in cpistola lib. II
vcrba supralaudata hoc loco nihil aliud
iur. Si tenes
jQdicavtt quam quod Polonia altera sit palria. Eo-
836
: \ cales receptum esse dicamus. In libri tertii enim de
dicationc adcapellanos ducales scripta aliosque bonos
per Poloniam clcricos, hos fratres charissimos appel-
lat. Vidit etiam Boleslaum ducem ob Sbigneum fra-
trem ccecatum jejunantem, cinere et cilicio humi
pervolutum, lacrymis irrigatum, ab humano consor-
tio separatum (15). Facile itaque credas auctorem
ex paucissimis illis fuisse, quibus ducis secretum ad
S. JSgidii monasterium in Ungaria iter notum fuerit,
eumque unum ex ducis comitibus fuisse; ita accurate
ejus pcenitentiam ejusque iter in Ungariam et ad
sancti Adalbcrti scpulcrum perscripsit. Quibuscum
hoc etiam conjungas, quod, ctsi non atrox crimen in
Sbigneum comrnissum, tamen Boleslaum excusareco-
natur, impsumqtie facinus cujus ducem pxnitebat,non
aperte indicavit, sed cautius et obscurius tantum in-
nuit (16). Quod minime mireris, si finem consider-es
quem sibi in libro componendo auctor proposuit, ut
Boleslaum tertium potius laudibus suis celebraret,
|J quam Polonorum res gestas posteritati traderet, Quoi
consilium in prosemio libri primi disertis his verbis
proposuit Est autem intentio nostrade Polonia et
:
duce principaliter Bolezlao describere, ejusque gra-
tia qmedam gesla prsedecessorum digna memoria re-
citare. Quod aliis quoquc libri locis non minus aperte
profitetur (17). Satisque constanter hunc finem m toto
libro intuitus est, nam haud raro dcleas, quod obhoc
consilium paucissimis verbis res absvlvit, quas sine
dubio copiosiore sermone narrarc potuisset. Itaque
omnium priorum ducum Polonice res gestas uno libro
primo comprehendit, Boleslai vei'o Vitam usque ad
vicesimum octavum setatis annum, i e. usque ad an-
num 1H3 dux 1139) duobus alteris libris uber-
(obiit
rima narratione exposuit Attamen non uno tenore li-
brum pcrscripsit, sed, ut ipseprobat, in fine libri se-
cundi aliquantisper quievit (18). Duos enim libros
priorcs composuit anno 1109 vel 1110, quos, ut aliis
i nonnullis cpiscopis, Paido episcopo Crusvicensi et
'
Mauro Grdcoviensi dedicavit, quorum ille H10 diem
supremum obiit (19), alter anno 1 109 consecratu s
fiOTJE.
dem fere sensuPolonos II, 33, vocavit nostros. Aliis
locis peregrinus incolarum invidiam veretur II, 12 :
cxaulis per non omnia complacebo; quibus adde
quod I, ep. II, ep. de detrcctatoribus et odio dixit.
(9) Polonismi sunt Gnczen Sclavonice nidusl, 1;
cebri, i. e. silulse I, 2. Lapis (castrum) Kamin, Ka-
mien, i. e. lapis II, 37; in vacuum na prozno I, 16.
se quinto solummodo II, 33, i e, ipse cum qualuor
sociis, Polonice samopiat.
(10) Ex occidentali Europa scepius advenas
in Po-
loniam commigrasse, probari videtur Galli castro,
cujus mentio facta est II, 38, 39.
(H) Pneter Lengnichium Francogallus auctor vi-
debatur Bentkowskio et Lelewelio, cf. Ossolinski
p. 373, 606; Germanus Semlero I. I., p. 47, qui in
laudata commentatione corruptam Lengnichii edi-
tionem bene castigavit Germanus Transrhenanus,
:
eodem fere sensu quo Galli apud Lambertum oc-
currunt, Saimicli Bandtkio in Dzieie Krolestwa Pols-
kiego Wroclaw 1820, I, 345; Polonus Kownacio Os-
solinski cd. Lindc p. 377 et 1, V, Bandtkio p. xix.
Huc mininie esse referenda verba II, epilog. tot tcr-
ras iransivimus scd metaphorice ca esse intelligenda
observavit Bandtkie
(12) I, 12, legitur vastandiones,; II, 1 , vastaldio-
ncset comitcs. Italum prodere videtur I, 12, vox po-
tissandu.
(13) II, 37. III, 1, impetuosi Alananni; III, im-
petus Alcmannorum; 111, 3.
14) 11, epist.
15)111,25.
16) Locr», laudato.
testa- (17) I, epilog. 30; II, 45.
(18) II, 50.
(19) lla Dlugoss in Vitis episcoporum (.rusvicen •

837
est (20). Tertium librum paulo post Boleslai ad
JSgidiwm iter, fortasse ipso anno 1113, conscripsisse
videtur. Fautores vero et adjutores hujus o\ eris quin-
que illos habuit episcopos, quibus librum primum de-
dicavit, quorum auctoritate et opitulatione fretus,
scribendi munus in se suscepit, quorumque benignitas
certas ei metas interius aperuit (21). Vix enirn du-
bitesquin illi auctori scribendi subsidia adminislra-
verint, et ante omnes Michael cancellarius , quem
coepit laboris opificem suumque cooperatorem vo-
cat (22).
Praesidia quibus usus est, pene omnia ita erant pa-
rata, ut ea tantum posteritati traderet quoe aut ex
aliorum narrationibus hauserat, aut ipse testis vide-
rat. Ex libris unarn tantum sancti Adalberti passio-
nem laudavit (23). Litteroe quas inseruit potius ab
ipso auctore videntur scriptce, quam ab illis quibus
tribuuntur (2-i . qui noverant inquisi-
Res ab illis
vit (25), et in Polonorum fabellis antiquissimis nar-
randis secutus est seniores antiquos, quas vero cum
ex paganismi temporibus originem ducerent, oblivioni
potius quam memoriaj tradere voluit (26). Alio loco
. tum etlitteris iratialibus cinnabari pictis, a\ fol. 1-20
majorum relationem laudat 27). Nequecarminapopu-
laria Polonorum rejecit, ut probat illa cantilena in
honorem Boleslai composita (28). Num vero alterum
illud carmen a Ger manis in laudem Boleslai factum
x
revera ex populi ore an ex auctoris ingenio originem
traxerit i2V), haud immerito dubitet aliquis. Cau-
tiusque atque modestius omnia quoe ob antiquitatem
dubia videbantur, vel quce non satis perspecta et co-
gnita erant, voce fertur vel alio quodam modo nota-
vit (30J, alia denique se nescire aperte professus est
(31). Neque rninus laudavit testes qui rebus interfu-
erant (32). Ut veritatem historise teneat. (33) quasi
normam atque legem sibi proposuit, quam ab eo in
universum satis accurate observatam esse minime
neges, etsi cautius de Boleslao tertio et de morte
sancti Stanislai scripsit (34). Haud dubie auctor vir
erat eruditus, litteris antiquis satis imbutus, ut illis
locis probavit quibus antiquorum populorum rerurn
gestarum memoriam protu^it (35).
ribus prx Sallustium (36), ex poetis Lu-
ceteris legit
canum(31). Scribendi genus longe abhorret a nativa
venustate illa, quce apud alios illorum temporum
scriptores animum allicit ; cst tumidum atque imagi-
nibus et metaphoris audax, ita ut non uno loco haesi-
tes, utrurn quas legn sensu proprio an metaphorico
sint intelligenda. Accedit quod totum pozne tibrum
sium m ms. bibliothecae Ossolinskii. 4,XVIII,
chart x f. i.lOl vers. ln editione Lipsiensi Dlugossi 1,
191, errore typographi Paulus appellafur Paulinus
episcopus Cracoviensis codices quos inspexit Szla-
; (35) III epist.
«htowskius recte habent Crusvicensis
20) Cf. notas ad initium epistolse dedicatoriae
lib. I. De Syroslao 1, qui in Chron. princ. Polon.
Stenzel I, 158, legitur sedisse a. 1112-1120, in ca-
talogoepp. Wratishiv. ibid. 11,132, anno 1111-1120.
Cf. ibid.
(21) I. epist.
(22)Loco laudato II, epist.
(23) I, 6. Neque Joannis Canaparii
nonis ep. Vitam S. Adalberti ante oculos habebat,
sed miracula videntur fuisse vetustiora illius ge-
neris ut leguntur M G. SS. IV, 613 (Patrolog.
t. CXXXVII, col. 889), in quo libello nostri Chro-
nicon exscriptum est.
(24) I, 30; 111,2. 13, 14.
(25j II, epilog.
(26) I, 3.
(27) II, 42.
^28) II, 28.
(29; III. 11.
(30) t, 2, 7, 18, 21, 27, 28, 29;
22, 23, 24, 49.
(31) I. 18; II, 7, 16, 33.
.
PROLEGOMENA. 838
S. /^ versibus composuit, qui apud sceculi duodecimi
illis
scriptores scepissime leguntur. Ex quibus illos tantum
servavimus, quipaulo accuratius confecti, rhythmum
habent aure facile percipiendum.
Ex posteriorum temporum scriptoribus nostrum
auctorem in suum usum verterunt Kadlubek (38),
compdator apud Lengnichium (39), auctor Chronici
ducum Polonioz (40), annales Poloni (41), Dlugossut
'42), et Sarnicius (43).
(
Ad textum nostra? editionis constituendum duos
illos codices, quorum hodie exstat notitia, in auxilium
vocavimus ; pluribus tamen locis, curn illi neque ve-
tusti neque optimoe sint notai, conjecturis tantum me-
dela potuit afferri. Conjecturas Pertzii P., adnota-
tiones Szlachtowskii S., Kopkii, qui et chronologiam
constituere conatus est, K littera signavimus.
1) Codex Varsoviensis bibliothecos comitum Zamai-
sciorum, rnembranaceus, sosculo xiv rnedio confectus,
97 foliorum signatorum continet proeter Chr$nicon
B nostrum in duabus columnis a fol. ZQvers. ad. fol. 54
vers. nitido charactere scriptum, inscriptionibus capi-
Vitam Alexandri M. b) a fol. 55 recto ad 74. Vitarn
;
sancti Stanislai, quam I V. Bandtkie una cum Chro-
nicoGalli vulgavit (4i). In calce hujus folii est ini-
tium c) annalium Polonorum Thraskoe, a duce Me-
schone usque ad a. 1341 fol. ad 89 vers. continuato-
rum ; d) fol 90-96 vers. Chronicon Hungarorum
misturn et Polonorum
(45) ; e) folio 96 et ultimo 97
recto consignatoe sunt varioe soec. xvi res gestxe, verso
autem invenitur carmen idiomate Polonico scriptum,
de nece comitis de Tencxyn, eodem tempore patrata,
Cujus codicis pnestantissimi lectiones ex ipso codice
Varsovhe sumrno studio a se exscriptas, benigne no-
biscum cornmunicavit v. d. Augustinus Bielowski.
2J Codex Clodaviensis, postea Pulaviensis Santko-
nisdeCzechel, chartaceus, soecula xv exeunte paratus,
paginis 945 serioremanu consignatis (p 25 bis signa-
ta } et duobus foliis ultimis membran. constans, Clo-
^ daviensi beati .Egidii monasterio a prceposito ejusdem
Ex rerum scripto- Santkone de Czechel donatus est, ut probal hasc in-
scriptio i6) p. 1; Chronica Polonorum et alia quse
dicitur Flores tcmporum, de summis pontificibus et
imperatoribus, in fine inventarium omnium orna-
tuum ecclcsiae Gneznensis,"ex dono fratris Santconis
pro monasterio beali ^Egidii Clodavensi. Deinde co-
dex adecclesiam Cneznensempervenit, unde inbiblio-
thecam Joannis Zamoiscii migravit, qui eum, ut
N0T7E.
n. (32)111. 1.
(33)11, 31.
(34) III, 25, I, 27.
(36) I, prooem, 3, 6, 7 ; II, 6, 13, 16 ; III, 8.
„
" (37) II. 5
(38) Dlugossi ed. Lips. 11,651, et alias Chronicon
ante oculos videtur habuisse.
(39) Quem S ub Kadlubkonis nomine editum a
Lengnichio Chronicon Miorszi esse voluit Hielowski
in libro Wstep Krytyczny do dzieiow Polski Intro-
ductio.
neque Bru- (40) Stenzel SS. rer. Siles. I. 45 sqq. Quod jam
exposuit Semlerus I. L, p. 36.
(41) Ed. Lengnich, p. 33, qui annales Cracoviensei
si non ex nostro Chronico, ex parte tamen ex alio
fonte fluxerunt, cujus auctor nostrum legit; neque
minus Cosmam ille exscripsit.
(42) Cf.,supra adnol. 1.
(43) Dlugoss ed. Lips. 11,1063.
(44) Exceplis miraculis S. Stanislai, quae non oc-
currunt in cod. Varsoviensi.
(46) Chronicon hoc edidit Varsovias 1823 H. Kow-
nacki ex codice nostro 2, ex qua editione minus ac-
II, 8, 16, 17, curata edidit hoc Chronicon S. Endlicher in Monu-
mentis Arpadianis reg. Hung. S. Galli 1648. I, 60.
(46) A Bandtkio minus recte lecta.
83V3 CIIRONIC/E POLONORUM. 840

inscriptio pag. 1. bibUuthccoz academice ^

testatur ,
minoribus exhibet inscriptionem : Liber magnilici
Zamosccnsis sa'c. xvn
Quibus vero fatis inde
legavit. domini Pctri de Schamotuli, castellani et capitanei
in bibliothecam Thaddcei Czacki pervenerit, crui non Poznaniensis 1471, satis nitide 47) scriptus, multis
potest. Cujus posl obitum codex cum tota bibUotheca vacuis spatiis intcr omnia fcre capita rciictis ad pin-
ab Adumo principe Czartoryscio emptus, in bibliotheca gendas haud dubic litterus eorum initialcs, complciti-
Pulaviensi conservabatur Adhuncqucm Gneznensem tur 279 paginas cx utroque lalcre numcris Arabicis
appcllat codicem I. V. liandtkic cditionem suam a. recentiori manu signatus, ques in duabus cujusvis pa-
1824 paravit. Continet codcx prceter Chronicon gina'. columnis contextum cxhibcnt. Hicquoque c

nostrum pag. 242-307 in duabus columuis scriptum crat ad munus I V. Bandtkii, cum cditionem suam
lilleris initiaUbus capitum cinnabari pictis, inscri- Galli pararct, quem cum cod. 2 ex bibliotheca Pula-
ptionibusvero eorum cinnabari subductis, haud pauca viensi acceperat. Ex hac editionc descriptionem hujus
monumenta ad dilucidandam antiquum 1'olonorum codicis luiusimus, quem in bibliothecis hodie frustra
liistoriam : a) Annales Polonorum Bcncdictinos quasivcris, injuria temporum ablatum Varias le-
Gneinenses, Thraskce p. 14-21, 117, 118, 326-349, ctiones cx Bundtkii cditione recipimus. Erat verocodex
Cracovienses majores ct brcviorcs p. 942, 943, 944, infwm sine dubio notaj ; estenim mutilutus ct inter-
943; b) Chronicon Boguphali, episcopi Poznaniensis, polatus. Desiderantur capita I, 21, II, 9, 16,
et qui hocce continuavit, Basconis custodis Pozna- 20, 27-33, 44-47; III, 16-26 (48). Bcliqua capitu

niensis p. 23-117; c) Chronicon anonymi archidia- pene omnia sunt in compendium rcdacla, orationcs
coni Gneznensis p. 118-224, inlerjectis annalibus Po- ., directce sivpiusrecisce, hinc indc in tcxtu lilteras, etc
lonorum, cumhoc Chronico coinmuniter occurrentibus
•->
; invenies. In textum reccpta sunt ex Yita suncti Sta-
d) Vitam S. Stanislai cum miraculis p. 307-320; e) nislai capita 11, 14-16, 32, et alia quosdam ex Yita
Chronicon Wungarorummistum et Potonorum p. 349- sancti Stephani descripta (49).
359 ; f) .'cgcndas passionales de sancto Wenzeslao Primam editioncm ex codice Heilsbcrgensis paravil
marlyre, de sancto Podven, de sancto Procopio et de G. Lengnich Gcdani 1749 sub hoc titub Vincentius
sancta Ludmilla p. 500-533 g) documenta de con-
: hadluhko ct Marlinus Gallus scriplores historia? Po-
troversiis regum Polonue cum crttcigcris p. 2-1 i et lonia? antiquissimi, p. 50, quam rcpctivit Mizler de
.••:>4-855 h) Martini Poloni Chronicon impcratorum
;
Kolof in Historiarum Poloniai et Lithuanice scripto-
et pontificum p- 904-912; i) Stattttum Casimiri rum magna Collectione, Varsovice 1709 tom. III.
M. Yislicensc p. 858-901 ; fcj 3 epistolas Santkonis de Tertia est I. V. Bandlkii qui eumdem codicem et
Czechel p. 23 i- 237; l) denique foliis duobus ultimis Clodaviensem secutus Martini Galli Clironicon Yarso-
p. 940-949 inventarium ecclesice Gneznensis, seriore vice 1824, 8°, inlegrum primus satis accurate edidit.
tempore codici junctum ct cum co ligatum. - Quem Quibus subsidiis adjuti, tcxtum quantum ficri pote-

codicem contulit Szlachtowskius. Fluxil aut cx uno rat genuinum restituere conatisumus, in verbis tamen
eodemque cum 1 fontc, aut saltem 1, 2, ex codicibus scribendis pro more swculi xu ineuntis diphthongum
qui ex uno /htxerc proveniunl; loci cnim corrupti ct x et syllabam li loco simplicis e et ci quce, in libris soe-
erroneai lcctiones fcre eadem sunt in utroque c.odicc. culi xiv et xv habcntur rcsliluimus.
3.) Codex Szamotuliensis, postea Heilsbergensis, Leopoli et Bcrolini, mensc Dccembr 1 8 1'».
chart., sa>c. xv exeuntis prima pagina auratis Utteris J. Szl.vchtowski et R. Koepke.

INCIPIT EPISTOLA ET QILEDAM PRiEAMBULA TANGENTIA CRONICAS

POLONORUM HOC MODO ».

Domino M. (50) Dei gratia summo ponti/ici, simul- Q vanum lanti p.nderis onus subirem, et cum fragili

que 2
Symoni (51), Paulo (52), Mauro (53), Stjro- lembo'-' periculose 6
tantam 1
(equoris immensitatcm
slao (54), Deo dignis ac vencrandis ponti/icibus Polo- introirem ; sed securus naula polcrit in nuvicula resi-
nice regionis, nec non eliam coopcratori suo, venera- densper undassaevientis fretinavigare, quinauclerum
bili cancellario Michaeli, cwptiquc laboris opifici, sub- habcl pcrilum, qui scit cam 8
ccrtam vmtorum cl sy-

scqucntis scriptor opusculi supn: montem Syon Do- dcrum moderamine gubcrnarc. Nec maluisscm quo-
mini sanctorum 3
gregi commisso * vigilanti studio modo tantoe caribdis naufragium evitarc. ni Ubuis-
speculari, ac dc virtute in virlulum gradiendo Deum setveslrce karitati mcam naviculum vcstri remigii gu-
dcorum fucic ud faciem contcmplari. bcmaculis sublcvare ; necde tanta silvurttm dcnsitatc

Ni veslra auctoritate suffullus, patres vrcetitulati, ignarus via: potuisscm exire, ni vestrce benignitati
vestraquc opitulatione fretus fiercm, meis viribus in placuisset certas tt
mihi melas interius aperirc. Ttm-
VARLE LECTIONKS.
1
Incipit — modo desunt
simul 3. 3
scm 1. sctum 2, *supra montom spondia scti Gregori
2. 3. s

misso, pro super montem —

commisso corruptc cxhibct 3 Iembo habuit et 2. scd delevil ct in marginc ;i

scripsit limbo. ° lembo periculose fragili 3 tanta 1.2. 8

ea 3. cccilas I. sic habuitet 2. scd dclcvit,
"'
'•'

ct in margine posuit certas.

NOT/E.
(47) Sunt verba Randtkii. |) (52) Paulus, episcopus CrusvicensH seu Vladisla-
(48 Capita I, 27, 2X, quffl facile desideres. p. 44, viensis ordinalus 1098, obiit a 1H0. S.
a.
in Lengnichii continuatione Kadlubkonis leguntur, (53) Maurus, episcopus, Cracoviensia, ordin. a.
(49) p. 7;!, 7(i, quodjam monuit Prazmowski ap. 1109, obiita. HIS. S.
OSSOI. p. 3(14. (54) Zyroslaus, episeopua Vratislaviensia ordin.
(50) Martinum archiepiseopum Gneznensem lii- 1091, obiit 1120, Dlugossus llist. Pol. 1. 321. 416.
leram hanc indieare jam Legnieh observavit ed. episcoporum Smogorov. ol Ricinensium,
[n Ilistoria
Ged fol. S Becundum Hist. Polon. Dlugosai Mar-
, Dlugossus Zyroslaum demum anno 1100 con-
aiblii
linns arlcpins 6Sl haac dignilatera a. I(i!l2; ohiil a. secratum fuisse, minime vero annolllS, at habel
1118. S. erronec Rozicius scriptor sasc. xv ; Sommersberg.
(51) Simcon, cpiscopus Ploccnsis ordinatus, sc- script. Rer Silea., r,64, tjuem Becutusesl Bandtkis
cundum Dlugosaura a. ll(»7. olnii ii2'.i s. in sua editionc Galli, pag. 3, not. 3. S,
 ;

841 PRjEAMBULA. 842

10
torum ergo rectorum aminiculis insignitus " por-
A notari, quos divina gratia facitdonis carismatum ip-
tum subibo securus, ventorum turbinibus expeditus sis principibus principari, cibi
; quorum dispensationc
nec dubitabo lippis luminibus viam incognitam li
pal- subditorum quod capacitatibus ccelestis alimonice fi-
pitare,cum cognoverim rectorum oculos proeceden- 13
delibus erogatur, eorundem patrocinii nostrce pusil-
tium luce lucidius choruscare. Et cum talespnemise- lanimitatis opusculum suffragio tueatur 24
Nam quos .

rim causidicos l * defensores, flocipendam, quitquid Deus ordinavit tanto privilegio dignitatis hominibus
musitando i: murmurarent invidiosi detractores. Et
'
ceteris prceminere, oportet eosdem studiosius singulo-
quoniam fortuna voti compos vos fautores obtuleril rum u utilitatibus et necessitatibus prcevidere. Igitur
justas rei, dignum duxi tantos viros inserere quasi ne viles 2G personce videamur vanitatis fimbrias 21 di~
cronim, seriei 16
. Vestro namque tempore vestrisque latare, codicellum non nostro decrevimus, sed vestris
precibus preciosis illustravit Deus Poloniam Bolezlavi
nominibus titulare. Quocirca laudem hujus operis et
tercii gestis memorabilibus et famosis ". Et cum honorem 28
hujus patrice principibus ascribamus, no-
multa magnifica vobis gesta prcetermittam degenti-
st
strum vero laborem laborisque talionem vestrx discre-
bus, quoedam tamen 18 suggerere subsequenter 19
po-thnis arbitrio fiducialiter committamus. Spirilus
sterwrummemormnon dimittam™, sed ad pmsens ^sancti gratia, quce
vos dominiu gregis pastores ordi
vos uno ore, una laude 21 unanimiter unanimes una-
navit, tale suggerat consiliumvestrce menti quatenus
nimus, et quosmdissolubile caritalis vinculum anne-
princeps digna det munera promerenti, unde vobis
ctit, nostns 2 - quoque pmconm adnectamus ™.
Di- honor, sibique ™ gloria proferenti ". Semper gaudete,
gnum est emm, ut rerum etiam gestis institeranl prce- nobis operique favete.

EXPLICIT EPISTOLA.

1NCIPIT EPILOGUS ».

Rolezlavusdux 32
inclitus,
Aurum, argentum, pallia,
Uei dono progenitus.
Donaque mittuntalia,
Hic per preces Egidii
Vestes sacras et aureum
Sumpsit causam exordii.
Calicem satydoneum.
Uualiter istud fueril,
Nec mora, missi properant
Si Deus hic ss 31
annuerit ;
Per terras quas non noverant;
Possumus vobis dicere.
Praetereuntes Galliam
Si placeat adiscere.
Pervenerunt Provinciam.
Relatum est parentibus
Missi munera proferunl.
Successore carentibus,
Monachi grates referunt;
Contlent 35 auri congeriem 39
Causam narrant itineris
Inhumanam effigiem, 3(i

Et qualitatemoperis.
Quam mittant sancto propere 37 .
Tunc monachi continuo 40
Fiat ut eis prospere 38
41
,
Jejunavere triduo;
Votumque Deo voveant, dum
Et agunt jejunium,
Atque firmam spem habeant.
Mater concepit filium
Aurum ilico funditur,
Et pro vero pronunciant 42
,

Effigies efficitur, 43 ut
Quod missi sic inveniant
Quam pro futuro filio Monachi rem recipiunt,
Sancto mittunt Egidio Missi rcdire cupiunt,
VARI/E LECTIONES.
10
igitur 3. " insignius 1. 2. 12 laxis Img. ing. pro 1. v. i. 3 13
cogaonerim 1. u cau-
sidicus lj
3. in usitando 1. 2. sed 2. postea correxit. cronicam scriri pro c. s. " fa-
3.
vosis i.ita et 2. habuit, sed correxit. 18
ty 3. tantum 1.2?
10
subscquentium legit 3. secund. ed. Vars.
obmittam 3. 2I
u. 1. desunt 3. 22
vestris 3. 23
annectam 3. Ita legendum videtur: donis est con-
jectura Pertzu. Dignum est enimut rerum eciam geslis institarunt prenolari, quos divina
gracia facit de
nus carismatum ipsis principibus principari, tibi quorum dispensacione snbdilorum quod
apacitatibus ce-
lestisahmonis fideles erogalur, eorundem patrocinii nostrae pusillanimilatis onusculum suffragio tucalur
1.
Uignum est enim, ut rerum cciam gestis institerim prenotari (in margine addit: vestras dignaciones
prc-
nolemus), quos divina gracia facil de hiis carismatum ipsis principibus principari cibi quorum
dispensa-
cione subditorum quod apacitatibus celestis alimoniis tideles erogalur, eorundem
patrocinii nostre pusilla-
nimitatis opusculum suftragio tueatur 2.Dignum est enim ut rerum eciam gestis instileram
prcnolari, cpios
diviria gracia facit de his carismatum ipsis principibus principari,
libi quorum dispensacione subditorum
quod apicibus celestis alimonie fidelibus errogatur, eorundcm patrocinii noslre pusillanimilatis
opusculu.n
tueatur 3 m stateram pr. — item quorum disp. S5 — apicibus
cctero- celeslis alimoniis fideles Bandthie.
Um "
26
lllter 3 -
-'
2. honore
fibrias preferenti codd
28
cpilogum 1. 2. 32 rex
3.
29
in 3. 30 3I
l S', ^
deest o *•>
hoc loco addunt in margine \
2. Prologus tercii libri « conflant non recte correxitex
.

36
contlent 2. humana 1.2. 31 ppe 2. pape 3.
38
ut eis fiat pro spc pro V. u. e. p. 3. 3»
cassam 2 40
convivio 1. sicet 2. sed postea correctum. 41
jejunare 1.2, 42
et p u'o pnunciant 2. ct pu'o prununciant
- et pro puero pronuncianl 3. 43 ita legendum q cum nota adbreviationis ; nonvero qui, Pertz- 44
fuerant 3.

Patrol. GLX,^ 27
843 CHRONIC/E POLONORUM.
Transcuntes Burgundiam A Genilrix Judilh nomine.
Remearunl Poloniarn. Fatali forsanomine —
4C
Ergo graveni inveniunt Judilli populum
salulavit
Ducissam quando vcniunt. Pcr Holofernis i7 jugulum '•'

Sic puer ille nascitur. Ista *9

pcperit tilium.
Qui Bolezlavus dicitur, Triumphatorem hostium,
Quem Wladislaus genuit De cujus gestis scribere
Dux, sicut *8
Deus voluit. Jam tempus est insistere.

INCIPIUNT CRONICE
ET

GESTA DUCUM SIVE PRINCIPUM POLONORUM

PRIMO M PROHEMIUM
G6
Quoniam "orbis terrarum in universitate spatiosa g vocari, nec gladio jugulationis eorum penitus
a regibus ac ducibus plurimis plurima memoria vipperalis progenies aboleri. Sappe tamen principes
digna 51
geruntur 52
(55), quae fastidiosa negligentia eorum a duce Poloniensi G7 praelio superati, ad
philosophorum 53
, forsilan inopia, silentio conte- baptismum confugerunt itemque colleclis viribus ;

guntur operae pretium duximus quasdam res gestas fidem christianam abneganles, contra christianos
Polonicorum principum, gratia cujusdam gloriosis- bellum denuo paraverunt. Sunt eliam ultra eos et

simi ducis ac victoriosissimi nomine Bolezlavi, stilo infra brachia amphitrionis alia barbarae genlilium
6S
puerili B4 potius exarare, quam ex toto posterum nationes et insulae inhabitabiles, ubi perpetua nix
53 ob
memoriae nichil notabile reservare; hoc est et glacies. Igitur terra Sclavonica ad aquilonem
5G 69
etiam maxime, quodDei dono precibusque sancti hiis regionibus suis partialiter divisuris sive con-
57 70
Egidii natus fuit, per quem, ut credimus, be.ie stituturis existens, a Sarmaticis qui et Getae vocan-
~
"' 2
forlunatus semperque victoriosus extitit. Sed quia tur in Daciam et Saxoniam terminatur , a Tracia
73
regio Polonorum ab itineribus peregrinorum et re- autem per Ungariam. Hunis qui et Ungari dicun-
7;
mota, et nisi transeuntibus in Rusiam 5a
pro merci- tur quondam occupatam 75
, descendendo per Ca-
7G
monio paucis nota, si breviter inde disseratur 59 , rinthiam in Bavariam diffinitur; ad austrum vero
nulli videalur absurdum, et si pro parte descri-
'-'
juxta mare mcditerraneum ab Eppyro derivando per
bendo 60
tolum inducatur, nemo reputet onerosum. Dalmaciam, Crovaciam " et Hystriam 78
finibus
70
Igitur ab aquilone Polonia septentrionalis pars est maris Adriatici tcrminata, ubi Venecia ct

Sclavoniae M ,
quae habet ab oriente Rusiam, ab au- Aquileia 80
consistit, ab Hytalia sequestratur. Quae
stro Ungariam, a subsolano Moraviam etBoiiemiam, regio, quamvis multum sit nemorosa, auro tamcn
8I 82 8S
ab occidente Daciam ct Saxoniam collatoralcs. Ad et argento, pane et carnc, pisce et melle satis
mare autem septenlrionale vel anphitrionale tres G- est copiosa, et iu hoc plurimum aliis praeferenda,
84
liabet 63 aftines barbarorum gontilium ferocissimas quod cum a tot supra dictis gentibus et christia-
nationes, Selenciam (56), Pomeranam Gi
et Pru- nis et genlilibus sit vallata, et a cunctis insimul et

ziamGj
contra quas regiones Po'onorum dux
,
assi- a singulis multoticns impugnala, nunquam tamcn
85
due pugnat, ut cas ad (idem convertat; sed nec ab ullo iuil pcnitus subjugata; patria ubi aor sa-
8G
gladio praedicationis cor eorum a perfidia potuit re- lubris, ager fertilis, silva meUitlua, aqua piscosa,

VARLE LECTIONES.
sic3. 46 Angelum antcponit 2. fortc jugulum quod postca omittit.
45 47
Holofcrni 2 48
deest 2. 49 ita 2.
50
incipiunt —
primo desunfi. 51 deesti.2. " gerunt3. " plurimorum 3. ^omittit, et spatium varuinn re- :;

UnquitW n mutaliilo. 1. 2.3. 56 et jam scepe 2. ecciam semper 3. ll

deesti.i. 58 Russiam semper 3. 5B
deseratur 1. "1. desja ''>. G"
describendo pro parle 3. Gl
Sclavonie 2. sed corrector o ddcvit M v. a. de-
sunt '>. M quoque 2. M Pomoraniam 3. u Prusiam 2. Russiam 3. 6G nisi 2. 67 Polonie 3 M nerpe*
tue3. M divisivis 2. 3. 70
constitulis 2. 3. " Duciam -2" terminanlur 1 2. " hujus 1« 2. 7 con- .
-

dam 2
''•
Hunis— occupalam desunt 3 7e Chorinthiam et
Bavariem 3 "Scrovaciam 1. Stromaciam 3.
78
Istriam 3.
n atriatici l .Sic habuit et 2. sedpostea correxit. M Venacia et Aquilegia 3. * deest i. -2. l

Hi
deest 3. M deest 3. 5*
que eciam cum pro quod cum 3. 85
deest 3. 86
terra3.

NOT/E
(5B) Sall., Catil., Jug., xvn. S. iv ; ciam scu, ut auclor VitSB S. Oltonis habel, I.outi-
(56i Per Selenciain non inielligere auclorem ne- ciam, demonstravit jam S. Girtler in Indiec lectJ
qno. Silesiam nec terram Slesvicensem, sed l.uii- univ. Crac, a. I82:<. s.
 v
8i. J LIBEP, PBIMLS. 846

niililes bellicosi, rustici laboriosi, equi durabiles, \ dam gesla prsedecessorum 8S

digna memoria 3*

boves arabiles, vaccae laclosaj, oves lanosae. Sed ne recitare. Nunc ergo sic ordiri materiam incipia-
digressionem nimium prulixam fecissc videamur, mus, ut per radicem ad ramum arboris ascenda-
ad intenlionis nostra propositum reverlamur. Est mus. Qualiter ergo ducatus honor generationi Imic
fJ0
autem inlentio nostra de Polonia et de duce princi- acciderit, subsequens ordo narrationis inlimabit .

81
paliter Bolezlao describere, ejusque gralia quaa-

LIBER PRIMUS 91

\.Deducc Popelone. Dictas 92

(57) Chosisco 9S . J}
prceparavi, sed quid prodest hoc tantillum? Si li-

Eral namque in civilate Oncznensi, qu?e nidus enim rusticus ille pauper,
beat ebibatis. Decrcverat
interpretatur Sclavonice 9;
, dux nominc Popel, duos quando dominus suus dux pro filiis convivium prae-
lilios babens, qui more genlilitatis ad eorum tonsu- pararet —
nam in alio tempore prae nimia pauper-
ram grande convivium praeparavit 95 ubi plurimos , tate non posset - aliquid obsonii in pro suo ton-
suorum procerum ct amicorum invitavit. Contigit dcndo parvulo prseparare et quosdam amicorum et
autem ex occulto Dei consilio duos illuc hospites pauperum, non ad prandium, sed ad gentaculum
advenisse, qui non solum ad convivium non 96
invi- invilarc, qui etiam porcellum nutiiebat, quem ad
tali, verum etiam a civilatis introitu cum injuria illud servitium reservabat. Mira diclurus sum, sed
118
sunt redacti. Qui statim civium illorum inhumani- quis valct Dei magnalia cogitare? vel quis audet
97
tatem abhorrcntcs et in subuibium descendentes, de divinis beneficiis disputare? qui temporaliter
119
anlc domunculam aratoris praedicti ducis pro filiis pauperis humilitatem aliquotiens cxaltal 12
°, et

convivium facientis fortc fortuna devenerunt. Illo hospitalitatem eliam gentilium remunerare non re-
vero bona; compassionis pauperculus hospites illos 98 cusat. Imperanl ergo eum 12s hospiles 123 securi
121

99
ad suam domunculam invitavit, suamque pauper- cervisiam propinari, quam bene noverant potissando
J ,2;
talem cis benignissime praesentavit. At illi
10 °
pau- non deficere sed augeri; usque adeoenim crevisse
101
peris invitalioni gralanler inclinanles ct hospila- fertur cerevisia, doncc vasa mutuata replerentur
liialis tugurium subeuntes, Bene inquiunt, nos ad- omniaetquaeducisconvivantisinvenere vacua. Praeci-
venisse gaudeatis, et in 102 piunt ct porcellum supradiclum occidit, unde decem
nostro advcntu bonorum
copiam et de sobolc honorcm el gloriam habeatis. situla?. Sclavonice ccbri, mirabile dictu, memoran-
2. 103
De Patz 10; filio Chosischonis 103 . tur adimpleri. Visis ergo 123
Pazt ct Bepca 126
mira-
Erant cnim hospitii 106 domeslici 107 Pazl 108 filius culis quae tiebant, magni praesagii 127 de
aliquid
Chostconis 10 ° et uxor ejus Repca 110 vocabulo nun- puero scntiebant, jamque ducem et convivas invi-
cupati m ,
qui cum magno cordis affcctu pro posse lare cogilabant, sed non audebant, nisi prius pere-
suo hospitum necessitati ministrarc sathagebant, grinos hoc inquiranl. Quid moramur? consilio ila-
112 que hospitum
eorumque prudenliam intucntes, secretum si et exhortalione dominus eorum dux
ll3 128
j
quid cum eorum
crat consilio perficcre dispone- et convivae omnes ipsius ab agricola Pazt invi-
bant Cumque de more resistenlcs 1U colloqueren- lantur, neque ruslico suo dux invitatus 1J9
conde-
tur de plurimis, et peregrini an ibi polus aliquid scendere dedignalur. Nondum enim ducatus Polo-
11S
:
haboalur inquirerent,arator hospitalis respondit: y^ niae erat tanlus, nequc princeps orbis lanto fastu
Est, inquit, michi vasculum cervisia; fcrmentatce,
D
superbiae tumescebat, ncc tot cuncis clienlelye sti-
quam pro casarie filii qucm habeo unici tondenda llG
palus. ita magnitice procedebat 130
. Inito 1!1
demore

VaBI.E LECTIONES
87 88
Boleslao principalitcr 3 praedecessoris 2. 89 memorie 3. 90 intimaverit 3. 9I
deest i. 2. 3. 92 dcs !•
dclus2.dicto 3 dcductus conjccit B. 9:! Choszyslo 3. '* sclavonice 2. scd corrector primum cjtelevit »s prepa-
rabat J.2. 96 deest in codicibus ; addiderunt editores. 97
inhumanilate 3. 98 pradictos 3 "propriam 3.
100 101 ,0*
ille 3. invitacionem 3. hor. kabebat 2. quod corrector dclevit et in margine apposuit honorum
honoris 3. 103
II deest 1. 2.3. 10;
Past. 2 10s
Choszyszkonis 3. Totam inscriptioncm: Capitulum —
Chosischonis 1. in margine sistit, nanationis filv a capite proxedenti non interrupto. I08
hospilio 3 107

domcsticii 2. 108 Pazto crat. 2. sed littera o trasa, ita tamcn, ut clare appareat. 109 Chossistconis 2. Cho-
siszconis3. 110
Bepla2. U1 nuncopaia erat 2. scd ull. a mutatum in i. "-' qui eorum 3. 11{
quod 3.
IU rescicnlos3. 113 117
decst 3. 116 tondendam 1. 3. condondam 2. obsonli 1 obsenli 2. ll8 quid1. quis .

suadetlegere 2. U0 paupcrum 1. 2. 12 °
paupcris humililatem lcmperat aliquocics 3. '-' igitur 2. 3. '"
em mldit i. sedpostea delevit. 12i
hospitas erat 2. sed manus alia tas delevit, et in margine addidit: tibus
ita ut esset hospilibus, quod additum tibus cdil. Vurs. cibus legebat. 12;
prtisando 2 polisando 3. ISB igi-
tur2. 3 126
Bopta 2 3. 1S7
prestigii potest quoque legi'i. 128
deest 3. ,M vo.r hax posita
post verbum
dedignatur 3. 1:so
proccdebanl 1 "' puto errore scribce 3.

NOI.4-2.

laudatus, benodiotus P.
847 CHRONIC/E POLONORIM. 848

convivio.et habundanter omnibus apparatis, hospi- \ sam epulationem et sollempnem celebrabat, et tan-
tcs illi jiuerum totonderunt, eique Semovith voca- lum 158 inter epulas prae caecitate pueri, quasi doloris
bulum ex praesagio futurorum (58) indiderunt. et verecundiae 139
memor latenter ab imo 1G0
pectore

3.
13s
De duce Semovithaii qui dicitur Semovith filio
suspirabat. Aliisequidem exultantibuset palmis ex
Pazt 133
.
consueludine plaudentibus, laetitia alia aliam cumu-
Hiis itaque peractis puer Semovith, filius Pazt lavit, quae visum recepisse caecum puerum indica-
13; 135 ,61 162
Chossistconis viribus et aetate crevit et de die vit . At pater nulli nuntianti hoc credidit,
in augmentum proficere probitatis incepit
diem in donec mater de convivio exurgens ad puerum in-
136
eotenus quod rex regum et dux ducum 137 cum
, troivil, qua 1
patri nodum 163
ambiguitatis amputavit,
Polonite ducem concorditer ordinavit, et de regno cunctisque residentibus ,M videnlem puerum pro-
Pumpil 138 cum sobole radicitus extirpavit Narrant nuntiavit 16S
. Tunc demum cunctis laetitia plena fuit,

etiam seniores antiqui, quod iste 18fl Pumpil U0 a U1 cum puer illos quos nunquam viderat rccognovit,
regno cxpulsus, tantam U2 a muribus perseculionem smeque caecitatis ignominiam in gaudium inexlri-
patiebatur, quod ob hoca suis consequentibus U3 in cabile commutavil. Tunc Semimizl dux seniores et
insulam transportatus, et ab feris pcssimis illuc discretiorcs qui aderant 166
illis subliliter sciscitatur, si

transnalanlibus in turre lignea lamdiu sit defensus, quid prodigii per caecitatem et illuminationem pueri
donec prae foelore pestiferae multitudinis interem- designalur. Ipsi vero per caecitatem Poloniam sic
pt;e ab omnibus derelictus, morte turpissima, mon- antea fuisse quasi caecam indicabant, sed de cetero
stris icorrodenlibus expiravit. Sed istorum gesta per Meschonem illuminandam et exaltandam super
quorum memoriam oblivio vetustatis abolevit, et nationescontiguas prophetisabant 16 ~.
Quia et ila se

quos error et ydolatria dcfoedavit, memorare negli- habuit, el alilertamen interpretari potuit. Vere Po-
gamus, et ad ea recitanda, quae fidelis recordatio lonia ca;ca prius erat, quae nec [culluram veri Dei
meminit, nominando transeamus.
istos succincte necdoctrinam fidci cognoscebat, sedper Meschonem
Semovith vero principatum adeptus, non uv volu- illuminatum est et ipsa illuminata 168
,
quod 169
eo
ptuose vel inepte juventutem suarn excrcuit, sed credente Polonica gens de morte infidelitatis est
usu laboris et militiae probitatis famam et honoris exempta. Ordine 17 °
enim competenti Deus omnipo-
gloriam acquisivit, atque sui principalus fines ulte- tens visum primus Meschoni corporalem restituit, et
rius quam aliquis anlea U5 dilatavit. Cujus loco de- postea 171
spirilalem adhibuit, ut per visibilia ad in-
ccdenlis Lestik iilius ejus subintravit UG ,
qui pater- visibilium agnitionem penetraret, et per rerum no-
naeprobitati et audaciae gestis sese militaribus adte- itiam ad artiticis ommpotentiam suspicaret. Sed
quavit u7 (59), Lestik l *> quoque morienti Semi- ^ cur rota (60) currum praecurrit 173
? Semimizl autem
mizl u9 ejus genitus successit, qui parentum memo- senio confeclus extremum vale 17;
mundo fecit.

130 lsl
riam et genere et dignitate triplieavit . 5. Quomodo Mesco 175
recepit Dobrowcam sibi 176 in

4. De cxcitale Mcschconis m filii

m Zeminizl du-
uxorem 177
.

17a
cis 1K1 . At Mesco ducatum adeptus, ingenium animi
179
Hicautem Semimizl magnum et memorandum coepit et vires corporis exercere, ac nationes per
Meschonem m
progenuit, qui primus nomine voca- circuitum bello sa>pius alemptare. Adhuc tum 18 °
in
181
tus alio 156 scptem annis a nativitate caecus fuit.
,
tanto genlilitalis errore involvebatur ,
quod sua
18 -
Seplimo vcro recurrente nativitatis ejus anniversa- consuetudine septem uxoribus abutebatur. Po-
rio, more solito convocata comitum
paler pueri, slremo 18S
unam christianissimam de Bohemia Du-
18;
aliorumque suorum 157 principum concionc, copio- brovcam nominc in matrimonium requisivit (61)
VARl/E LECTIONES.
132
III decst In codicibus hoc loco et numerus capiluli in omnibus sequentibus omnium trium librorum, in
133
qutbuz <i vox capitulum deest, praiterea capituta penes quoz notavimus solum dcfcctum numeri. de duce
— Pazt desunt 8. 13;
Chossisconis 2. Choszysconis 3. dcest 3. 138
ccpit 3.
139
137
deest 3.
I:!;i 138 Pumpil
u0
erat et 2. sed correclor efformavit Popiel. Popel 3. Popiel Vohnice usitatum. istcm \. 2 deest 3.
us tanto3. u3 conse-
Pumpil erat et 2.-sed iterum a correctore in Popiel mutatum Popel 3. 1;1 dc 3
quacibus 2. persequentibus 3. '** deest 2 3. '** anle ea 3. UG cui successit mortuo Lesthko filius ejus
u7 coequavit 3. U8
pro co, pn> cujus loco— subiniravit 3. hi margine: d< duce Le&lkone ponunt I. 2 v

'*• Szemimisl 3. In margine de ,5 ° IS1

Lesthkoni 3. ducc Zemimizl ponunt 1.2. dcest 3. 8 plicavii 3.
152
Mecheonis 2. Mieszkonis 3. 153 filio 1 2. Zemimizl elc pro ,: '''
d. 3.
I5;i
Meschonem 2. Miesz- '/..

konem 3. ,;o illo3 l87 deest 3. lM lamen 1. :\. vere quoltidie 3, 1G0 m
uno 2. qua vocc canccllata,
corrector in margineposuit intimo l61
ita correxinv.ts; invitavit codd. el edd., P. lM illi 3. 1M nondun
vulnus :{. ia *
resistentibus 2 IM presenlavit 2. I68
adherent 2. I67
prophetabant 2. 68
cst crronce •

repetit corrector 2. IM quia 2. l7

° cum anteposuit sed postea delevii 1.
l71
et prelerea addit 2.
n * dr.
l78
koc sii/imn. quod legi potest dicitur, sistit 2. ita emendavi. P.; precurritur absque interrogationis signa
1.2 edd. Verba. Tunc demum -praecurrit desuni 3 l7 *
poslmodum addit 3. ,78 Mescho2 l78 deesi
ll9
2. 177 Quomodo uxorem desunl 3. ,78
Anno Domini DCCCCLXV Miessko pro At Mesco 3 deestZ.
180
ita edimus; cum I. 2. tamen 3. 1N1
volvebatur3. ,H -
hoc loco ad calcem columna miilit Anno Do- l :

mini DCCCCLXV uxorem accepit. IM Postremum 2. l8 *

Dambrowcam nomine requisivit liliam ducis
Bohemie pro Dubrowcam requisivit 3.
NOT/E.
(58 Cf. Vila s. Ladislai regis flungarise in End- |59) SaIl.,Jug., iv. S.
licher Rerum Hung. mon. Arpadiana, S. Galli 18W, (iii I. e. cur. narralio gestis prsecurrit? P.
I. 236 s. (61) Cf. Cosmas, i, 26. k.
849 LIBER PRIMUS 850

(an. 965) At illa ni pravam consuetudinem illam ,\ longa peregrinatione et a sua rebelli gente Bohemica
dimittat, seseque fieri christianum promittal sibi multas injurias perpessum, ad se venientem cum
186
185 nubere recusavit. Eo ergo collaudante, se magna veneratione suscepit, ejusque praedicationi-
usum 187
illius paganismi dimissurum et 188
fidei bus fideliter m et instutitionibus obedivit. Sanctus

christianae sacramenta suscepturum, illa domina vero martir igne caritatis et zelo prsedicationis ac-
cum magno secularis et ecclesiasticse religionis ap- census, ut aliquantulum jam in Polonia fidem pullu-
paratu Poloniam introivit, necdum tamen thoro sese lasse et sanctam ecclesiam excrevisse conspexit,

maritali foederavit, donec ille paulatim consuetudi- intrepidus Prusiam intravit, ibique martirio suum
203
nem christianitatis et religionem ecclesiasticiordinis agonem consummavit (an. 997). Posteavero cor-
diligenter contemplans, errori gentilium abnegavit pus ipsius ab ipsis Prusis Bolezlavus auri pondere
206
seque gremio matris ecclesise counivit 189
(an. 966). comparavit (§7), el in Gneznensi metropoli con-
20
6. De primo Bolezlavo qui dicebatur Gloriosus seu digno honorecollocavit 207 lllud quoquc memoriae .

Chabri 19 °.
commendandum aestimamus, quod tempore ipsius
209
Primus ergo Polonorum dux Mescho per fidelem Otto Rufus (68) imperator ad sanctum Adalber-
uxorem ad baptismi gratiam pervenit, cui ad lau- tum orationis ac reconciliationis gratia simulque
dem et gloriam satis habundanter sufficit, quod suo tloriosi Bolezlawi cognoscendi fama introivit, sicut
lempore et per eum oricns ex allo regnum Polonise in libro de passione martiris potest propensius in-

visitavit 191
De hac namque benedicta femina glo- veniri (69) Quem Bolezlavus sic honorifice et ma-
riosum Boleslavum generavit 192
,
qui post ipsius 193 gnifice suscepit (!(), ut legem imperatorem Roma-
obitum (an. 992, Mai 25) (62) regnum virililer gu- num ac tanlum hospitem suscipere decensfuit. Nam
bernavit, et in tantam Deo favente virtutem et polen- miracula mirifica Bolezlavus 210 imperatoris adven-
tiam excrevit, quod, ut sic eloquar, sua probitalc tu, acies imprimis
M1 mililum mullimodas, deinde

totam Poloniam deauravil. Quis enim ejus gesta principum in planilie spatiosa quasi choros ordi-
vel certamina contra populos circumqua- 212 213 diver-
fortia navit, singulasque separatim acies
que commissa digne valeat 194
enarrare, nedum sitas indumcntorum discolor variavil. Et non
etiam scriptismemorialibus 19b commendare? Num- quaelibet erat ibi vilis
2I;
varictas ornamenti ,

quid non ipse 196

Moraviam et Bohemiam 197 subju- sed quitquid potcst usquam gentium pretiosius
gavit, et in Praga ducalem sedem obtinuit, suisque reperiri, quippe Bolezlavi tempore quique milites
eam suffraganeis deputavit? (63) (an. 1003.) Num- et quaeque feminae curiales palliis pro lineis, vesti-

quid non ipse Hungaros frequentius in certamine bus vel laneis utebantur, nec pelles quantumlibet
superavit, totamque terram eorum usque Danubium ^ preliosae, licet novae fucrint, in ejus curia sine
suo dominio mancipavit? (64) [an. 999.) Indomitos pallio ,18 et aurifrisio portabantur Aurum enim ejus
vero tanta virtute Saxones m edomuil (6.5), qui 199
tempore commune quasi argentum ab omnibus
in flumine Salae in medio terrae eorum meta ferrea habebatur, argenlum vero viic quasi 21G pro slra-
fines Polonis terminavit (66). Quid ergo 200
esl ne- mine 2n tenebatur. Cujus gloriam et polcntiam et
cesse victorias et triumphos de gentibus incredulis divitias imperator Romanus considerans, admirando
218
nominatim 201
recitasse, quas est conslans 202
eum dixit: Pcr coronam imperiimei majora nint quoe ,

quasi sub pedibus conculcasse? Ipsenamque Selen- video,quam fama percepi; suorumque 219 consultu
ciam, Pomoraniam et Prusiam usque adeo vel in magnatum coram omnibus adjecit: Non est dignum
perfidia resisientes contrivit vel conversas in fide tantum ac virum talem 220 sicut unum de principi- ,

solidavit (an. 995), quod ecclesias ibi multas 203

et bus, ducem aut comitem nominari, scd in regale
cpiscopos per apostolicum, ymmo apostolicus pcr solium gloriantcr rcdimitum dyadcmate sublimari
eum ordinavit Ipsc etiam beatum Adalbertum in (71) (rt/i. 1025). Et accipiens imperiale dyadema ca-
VABLE LECTIONES.
185
quoque addit. 3. igitur 3. ,87
ipsum 3. ,88
sed 3. comunivit I. seque co- 189 —
univit desunt 3. 19 °
De Chabri desunt 2 3.
I91
Nalus cst DCCCCLXVII addit in mar-
gine 1. 192
Anno Domini DCCCCLXVII de hac benedicta femina Dambrowka gloriosus dux Bole-
193 memoralihus 19G
slaus generalur pro Primus ergo— generavit 3. lM palris 3. 19V valuit3. 3. si-
198 tanta virtute Saxones Irans-
glum incertum pro N q. n. i 3. 197 et Behemiam add. in margine corr. 2.
2ft2 203
ponitin: Saxones tanta virtute 3 ,99
quod 3. 20 ° igitur 2. 3. 201 nominali 3 constat 3. nucas
= magnificas3. 204
fideliter prceponit verbo obedivit 3.
20i consionavit consignavit 3. ,06 Gnezna
=
3. s"
scpclivit 3. 208
dignum add 3. anno videlicet Domini m
addit 3. 2,
° Colezlavi 1. 2. 2U M
Bolezlaus in advenlu imperatoris prepandit (pendit) In primis acies pro Bolezlavus imperatoris inpri- —
MB pellio 3. "« qua 3. *" habebalnr addit,
mis 3. t12 singulas quoque 3. 513 separatum 3. 2U deest 3.
scd postea qua superfluum punctis notavitZ.
218
dcest 2. 21 °
suorum 3. 220 virum ac civem pro a. v. t. 3.
NOTiE.
Thietmarum, iv, 37, et Ann Hildcsh.
(62) Cf. (67) Bruno Vita S. Adalb , c 34, et Miracula S.
992, diem v Id. Mai exhibet Kalend. Merseburg. Adalb., c. S. '•).

Vid. Roepell, i, 103. K. (08) Imo lcrlius K.

(63) Cf f.osmas, i, 35. K. (6!» Cf. praefatio. K.

|64j Cf. de his Rocpel, i, 651. K. Ann. Quedlinburg. 1000. K.

(70) Cf.
(65) Annales Polonorum Cracovienscs incdiii, S. (71) Quod demum
a. 1025 factam cst, m probanl
v
66) Cf. Ann Qucdlinburg. 1007, 1012, 1017 K. Ann. Quedlinhurg. Cf. Rtepell, i, I'i2 K.
851 CHRONl&E POLONORUM. sr,2

pitis sui, capiii Dolezlavi in amicitiae foedus impo-A "• Quonwio ierram potenter Bolezlavus Russia;
221 -•" 2;1
suit. et pro vexillo iriumphali clavum ei de cruee intravit .

Domini cum lancca sancti Mauricii dono dcdit. pro lgitur imprimis quam glo-
inserendum est seriei,

quibus illi Bolezlavus sancli Adalberli brachium riose et r.suam injuriam de rege Rutheno-
agnifice
rcdonavit. Et lanta sunt illa die dilectioni couniti rum vindicavit - ,2 qui sibi sororein dare suam iu
,

--, quod imperator eum fralrem et cooperatorem matrimonium denegavit (73,. Quod Boleziavus rex
imperii constituit 223
et populi Romani amicum et indigne ferens cum ingenli 2;s
fortitudine Rutheno-

socium appellavit. Insuper etiam 22;

in ecclesiasticis rum regnum invasit, eosque primum armis resistere
honoribus m quitquid ad, imperium perlinebat in conantes, non ausos committere 2;;
, sicut venlus
regno Polonorum, vel in aliis superalis ab eo vel pulverem, ante suam faciem profugavit. Nec statim
superandis regionibus barbarorum, suae suorumque cum hostili more civitates capiendo vel pecuniam
potestati concessil, cujus paclionis decretum papa congregando suum iter retardavit, sed ad Chyou iiS

Silvestcr 2-G
sanclae Romanae ecclesiae privilegio caput regni, ut arcem regni simul et regem caperet,
2;6
confirmavit. Igilur Bolezlavus in regem ab impera- properavit [an. 1018). At Ruthenorum rex 71
2;T
lore tam gloriose sublimatus, inditam sibi libcralila- .-. simplicitale gentis illius in navicula tunc forte
s;8
lem exercuit 22 ~, cum tribus suae consecrationis 22S cum hamo piscabatur, cum Bolezlavum adesse
diebus convivium regaliter et imperialiter celebra- rcgem ex insperato nuntiant. Quod ille vix credera
9;0
vit, singulisquc diebus vasa omnia et supellectilia potuit, sed taudem aliis et aliis sibi nuntiantibus,
transmulavit, aliaque diversa multoque pretiosiora certiticatus exhorruit. Tunc demum pollicem simu!
pra'senlavit. Finito namque convivio, pincernas ct 2i0
et indicem ori porrigens, hamumque sputo more
dapiferos vasa aurea et argentea, nulla enim lignea piscatorum linicns, in ignominiam suae gentis pro-
ibi habebantur, cyphos videlicet et cuppas, lances verbium protulisse fertur: Quia Bolezlavus huic ->
et scultcllas
2M et cornua de mensis omnibus trium arti non studuit, sed arma militaria bajolarc 2 "' 2
con-
ilierum congregare -
"
praecepit, et imperatori pro
;

suevit, idcirco Deus ad mammejus tradcre civitatcm

lionore, non pro principali munere, praesentavil. A istam regnumque Buthenorum et divitias destinavit.
231 238 Haec dixit, nec plura prosecutus, fugam arripuit. Al
camerariis vero pallia extensa et corlinas ,

tapetia, slrata, mantilia, manutergia, et qua?cumque Bolezlavus, nullo sibi resislente, civitatem magnam
scrvitio praeseulata fuerunt jussit similiter congre- et opulentam ingrediens, et cvaginato gladio in

eare 233
et in cameram imperatoris comportare 23;
.
aurea porta percutiens, risu satis jocoso suis admi
insuper etiam m alia plura dedit vasa, scilicet ranlibus !53
,cur hocfecisset, enodavit. Sicut, inquit,
aurea et argcnlea diversi operis, pallia vcro 236 C in hac hora K* aurea porta civdatisab istoense per-

divcrsi coloris, ornamenta gcncris ignoti, lapides cutitur, sic in nocte sequenti soror regis (75) iynavis-

pretiosos et hujusmodi
2i "
tot et tanta praesentavit, stwi mihi dari prohibita corrumpetur ; nec tamen
Bolezlavo thoro maritali scd concubinuli smgulari
quod imperator tanta munera pro miraculo reputa-
vit. Singulos vero principes ejus ita magniticc mu-
wcfi tantum conjungetur, quatenus hoc facto nostri

quod eos ex amicis "" amicissimos fJ2) generis injuria vindicetw, et Ruthenis ad dedccus ct
neravit,
acquisivit. Sed quis dinumerare jioterit qualia el ad ignominiam imputelur. Sic dixit, dictaquc faclia
!3B
quanla majoribus 239 dona dedit. cum nec unus complevil. Igitur rex Bolezla\us urbe ditissima

quidem inquilinus de tanta mulliludine sine munere regnoque Rutlienorumpotentissimo decemmensibus

non recessit. Impcrator autcm laetus magnis cum potilus ! ", indc pecuniam in Poloniam transniit-

muncribus ad propria remeavit, Bolezlavus vero tendo nunquam extilit oliosus; undecimo vero

regnans in hostes yram velcrem renovavit mense, quia rcgna quamplurima tcnebat, et puerum

VARLE LECTIONES.

121
trmphas 3. »• C0g'ti I. v
2. 99'ti 3. couniti voce sce;« utitur auctoi. m instituit 3.
,ik
et

lam. 2. a. correctore enim i hominibus :t.

in t mutatum
IM Ke.\ Boleslaus tuit
et tam 3. m
"7 exeruit 2. ,M coronalionia 3. n*scutcllas t,
:

tempore Silvealri pape addii in margine 2

"Ocongregari ,31
dmt n * cortinias ^«ongregari 3. comporlan 3. su- m
3.
per pro insuper eliam 3.
3.
»« deest 3. ,37
3
cl hujusmodi desunt 3. limitis ueUimicis cnvn,, :,. m
- nobilioribus oidetur scriptum vei contractionem, sedabsque stoto 2.
2, °
Rusie "2. "' Quomodo— intravil
desunt 3. ,M Nam anno I) MXVIH contra regem Rulhenorum viriliter dimicavil pro Igiiur impnmis-^
iindicavil3. W8 in magna procum ingenli 3. ,u sed non ausospro non ausos commiltere 3, -" th yon
2. Kyow3 deest3 m w
naviculati pro navicula tunc corrupte 3
,w cui 3. " 9 lamen3 HO suu iii

1. et3. in fragmento p.93. M, hujus2 bajolare 3. tn fragm. p. 93 "

ammirantibus 3. inframagm. m
; • etc. additZ. in *"'•
ita emenaavi; quibus codd. ct ead. P.
p, 93 "' deesi 2. fragm p. 93.
'•

NOTK.

(72 Sallustii Juguril:a, x. s>. Wladimiri h

(74) Jarosiaus, filius
Bolczlavi Blia Swalopulko, Glio
(73 Wladimiri, 75) Percdslawa vulgo nominata. K
Kussis principis, aupseral K.
853 LIDER PRIMUS. 80 .

ad regnandum Meschonem adhuc ydoneum non \ quam cum praeda doinum lurpiter 2ti0
intrare respon-
videbat, loco sui quodam ibi Rutheno sui generis in derunt.Tunc vero rex Rolezlavus suorum unum-
dominium constituto (76) cum thezauro residuo quemque nominatim exhortans, in 27 ° hostes con-
S57 258 271
Poloniam remeabat . Illum itaque cum ingenti ferlissimos sicut leo sitiens penetravit. Nec est
259 260 quantas strages
gaudio et pecunia remeantem, jamque Poloniae nostrse facultatis recitare, sibi resi-

finibus propinquantem 261

, rex fugitivus collectis stcntium ibi fecit 272 , neque quisquam valet hostium

viribus ducum Ruthenorum cum Plaucis et Pinci- peremptorum milia numcro computare, quos
certo

niatiris 262 a tergo subsequitur, et ad fluvium Rugam constabat ad praelium sine numcro convenisse, pau-
273
committere certus de vicioria conabatur. Arbilra- cosque superslites fuga lapsos evasisse . Assere-

batur namque Polonos more hominum de tanta bant namque plurimi pro cerlo, quipost multosdies

victoria praeda gloriantes, unumquemque domum pro amicis vel propinquis inveniendis ad locum

suam propinquare, utpote triumphatores teme sme certaminis de longinquis regionibus vcniebant, tan-

finibus propinquantes, et tamdiu extra patriam sine tam ibi cruoris eftusionem fuisse, quod nullus potc-
27V
filiis et uxoribus immorantes. Nec illud sine ratione rat nisi per sanguinem vel super cadavera per
275
cogitabat, quia magna pars jam Polonorum exerci- totam planitiem ambulare, totumque Rugam
tus rege nesciente defluxerat 2G3
. At rex Rolezlavus fluvium plus cruoris speciem quam fluminis reti-

videns suos milites paucos essc, hostes vero quasi nerc Ex co enim tempore Rusia Poloniae vectigalis
S6V 265
centies tantum fere, non sicud ignavus et diu fuil.

timidus, sed ut audax et providus, suos mililes sic 8. De magnificenlia et potentia Bolezlavi Glo-
affalur (77): Non est opus probos et expertos diu riosi 276 .
- 66 sunt majora
milites cohortari ; nec triumphum sese nobis Plura itaque et gesta Rolezlavi,
offerentem retardari, sed est tempus vires corporis quam a nobis possint describi, vel etiam 2 " nudis
animique virtutem exerccndi. Nam quid prodest tot sermonibus enarrari. Nam quis arithmeticus 278
salis

et tantas prius victorias habuisse, vel quid prodest cerlo numero ferratas ejus acies valeat computarc,
tanta regna nostro dominio subjugasse tantasque divi- ncdum etiam dcscribendo victorias et triumphos
279
tias aliorum cumulasse, si fortc nunc subactos nos tantse mullitudinis recitare? De Poznan namquc
contingat haec et nostra perdidisse? Sed de Dei mise- mille treccnti loricati milites cum quatuor milibus
ricordia vestraque probitate comperta confido, quod clipeatorum militum, Gneznen 28 ° mille quin-
de
si viriliter in certamine rcsistatis, si more solito for- genti loricati et quinque milia clipeatorum, de
281
titcrinvadatis, si jactantias promissiones in proedis
et Wladislau octingenti loricati et duo milia
castro
J.--.-J _j
p
vj i~„,,.^ .i„ r.i_™i, t-„~««i; i^-:-„>: «.
dividendis
».-. .j.
et
.-.. .-...•... .•_ l_i.--.-_-
inconviviis mcis hubitas ad memoriam
1 _....__ „1:
clipcatorum, de Gdech 282 i-:o\
(78) trecenti loricati et

reducatis, hodievictorcs finem laboris continuifacictis, duo milia clipeatorum; hii omnes fortissimi et ad
283 28V
et insuper famam perpetuam ac triumphalcm victo- bella doctissimi magni Dolczlavi tempore pro-
. inm acquiretis. Sin vero vicli, quod non credo, ccdebant. De aliis 285 vero civitatibus et castellis et
286
fueritis, cum sitis domini, servi Ruthenorum et vos et nobis longus cl infinitus labor est enarrarc, et
267
filii vestri eritis, et insuper pcenas pro illatis 268 vobis forsitau fastiJiosum fuerit hoc audire. Scd ut
injuriis turpissime rependetis. Haee et hiis similiarege vobis faslidium numerandi prsetermittam, numc-
Dolezlao proloquente, omnes sui milites hastas suas rum vobis sine numero multiludinis anleponam.
unanimiler protulerunt, seque cum triumpho malle Plures namquc habebat rex Dolezlaus milites lori-

VARLE LECTIONES.
257
rcgnoqucRuthenorum potentissimo— remeabat desuntZ.in fragm p 03 in contextu verop 135. ab vcr-
bis. Tuncdemum polliccm usque ad rcmeabat. 3 tali modo narrationem contrahit Tunc Boleslaus civitatem :

magnam ct opulenlam nullo sibi resistente ingrediens, gladio in auream portam pcrcussit. Cumque civilatc
polcntissima, rcgnaque Rulhenorum potircnt, cum magno thezauro in Poloniam rcmeabat. ,6a Al illum pro
illum itaque 3.
262
259
gladio 3. 2G0
ad propria pro et pecunia. 3.
263
,61
jamque propinquantem desunt 3.
2"
—
cuin Plaucis ct Pincinatiris desunt 3. arbitrabatur namquc defluxerat desunt 3. ccncias erat
2. sed corrector a in e transformavit. 265
tum J 2. 266 coartari erut 2. scd transformatum a correctore in
.

I6T 268 S69 d. 270

cohortari. deest 1. .pillatis 2. incuria scribce. l. transponitZ
l . At rex Dolczlavus, vi-
—
dens suos milites paucos in contrahitZ. tali modo ; At rcx D. videns suos mililes paucos esse, hoilcs
271
vero quasi cencies tantum fere, suos militcs confortans et de Dei misericordia contidens. ita corrigit
273
edit. Yars. confortissimos codd. 272
hostium ibi stravit pro strag' ss. r. i f. 3. peremptorum hostium
quanla miliia ibi ceciderint narrare pro hostium perem|)lorum— evasisse 3. ubi etiam vox enarrare
77 278
alia manu addita apparet. 274 cruorem3. 275
lotum3. 27G regiso. - jam 2. dcest 3. arthimeticus i.
arlhimaticus erut 2, sed corrector a poslerius in t mutavit; arismeticus 3 arithmeticus suadet legere
cdit. Yars 279
De magna populatione Gnezn et Pozn. civitatum addit in margine prisca manus 2. 280 Gne-
zna 3. MI Wladislaw 3. M8 Gdeth qnoque legi potesl 2 3. quiac et\ non facUe distinguunlur: Poslerior,
sed prisca manus delevit Gdehc, ct posuit in margine Gdansk 2. 283
de....ssimi 3. w 'te/ 3. 285 deest
1. dcerat el 2. sedin margineeadem manu appositum. M6 deest 3. '

NOTiB,
(76) Suatopulcho genero. K. hanc munitam destruxerunt Doheini a. 1030. Non
77 Sall . Catil., xviii. S. longc a pnedicta urbe [Gdecz] vcnlum eral ad me-
(78| Gdecz, nunc Giecz. in magno ducalu Po/.na- tropolim Gnc/.dcn. Cf. Cosmas, 11, 2. S.
niensi inter Wrzcsnia, Sroda ct Eostrvn. Lrbem
 K
855 CIIRONIC.K POLONORUM.
catos, quam habeat
loniacl!peatos:temporeBolezlavitotidcminPolonia
" noslro 588
^ l0(a Po _
"oeranta
856

rebatur.
fere 289 milites habebantur, quot
homines cujusque 10.
300
De proslio Bolezlai cutn Buthenis.
gencris nostro tempore continentur.
Sed ista memorari subsequenti pagina differa-
9. De virtute ct nobilitate Gloriosi
Bolezlavi. mus, ct quoddam
cjus praelium novitatefacti
Haec erat Bolezlavi regis 29 ° satis
magnificentia milita- memorabile 30t
referamus, ex cujus rei considera-
ris, nec inferior ei erat virtns obedientiae spiritualis tione humilitatem supcrbiae praeferamus.
»'• Episcopos Contigit
quippc suosquecapellanos 301
in tanta namque uno eodemque tempore Bolezlavum
veneratione re-
retinebat, quod eis astantibus sedere gem Busiam, Buthenorum vero regem 303
non praesumebat, ncc eos aliter quam dominos Poloniam,
ap- utroquc de altero 301
nesciente, hostiliter introisse!
pelabat, Deum vero surnma pietatc
colebat, sanctam eosque super fluvium allerius termino alterum in
ecclesiam exaltabat, eamque donis regalibus ador- regionis, interposito flumine, castra
militiae posuisse.
nabat*98 . Habnbat etiam praeterea quiddam
justitiae Cumque nunciatum esset Buthenorum regi, Bolez-
magnum et
..
bumilitatis
,
insigne, ....quod si quando
^
lavum — . ultra jam
u.i.u jani ftuvium
uuviuin transivissc
iiaiisivissc , lnnnp cn
fnque sui
duc v.dehce! ™ vel
conrne querore.ur, quumvis " »
mae-ms negotiis
magnis
esset nppnnoi,,o
npo-ntiis occupatus, i.:
multisque
___
cuneis
— .
,ua„s rex insolsus se quasi feram
cum
M
sua multitudinc conclusisse,
. .

proverbium ei
„
lu •timou
^ethbu
et magnatum et 294 mililum
constipatus, non prius magnae superbi;e capiti suo retorquendum dicitur
se dc loco dimoverat 29s donec causam , ex ordine mandavisse Xoverit se Bolezlaus tanquam suem
:

conquercntis auscultaret, et pro in

illo de quo que- volutabro canibus meis et vcnatoribus
rebalur circumclusum.
camerarium transmandaret; inlcrim vero Ad haec rex Polonicus 307
remandavit: Bene, in-
ipsum conquerentem alicui fideli suo commendabat, 308
quit , suem in volutabro nominasti, quia in
sm-
qui eum procuraret sibique causam adversario
ad- guine ^venatoris canumque 3i0
tuorum, id
veniente suggererot, ct sic ruslicum quasi pater
est ducum
ti- et militum 3ll
,pedes equorum meorum inficiam, et
lium admonebat, ne absentem sine causa
accusarct, terram tuam et civitates ceu 3li 3I3
ferus singularis
et ne injuste conquercndo iram
quam alteri confla- depascam Hiis verbis 314
utrimque renuntiatis, dic
bat sibimet ipsi cumularet. Nec accusalus citissime sequenti sollempnitas imminebat, quam 315
vocatus venirc differebat, rex Bo-
nec diem a rcge constitu- lezlavus celebraturus 3I6
bollum , in diem certum 317
tumqualibet occasione praetcribat. Adveniente vero
committere differebat. Eo namque die animalia in-
principe, pro
™ 96
commotum
bili vultu recipiens,
quomissum
ostendebat, sed
fuerat, non se
alacri
i.Ii

cum
maligne
et affa-
C
uumerabi.ia
tale
, mP „, m regis,
a H mensam
alfi ad „ * L.:k-T1:
PA „ !a cum
nU m^nt^,
omnibus sui principibus
^ S^
.STff
ad mcnsam invitabat, neque ea comessuri 318
more solito
, parabantur. Omnibus
die, sed sequenti vcl terlia causam discutiebat. ilaque cocis, inquilinis, appariloribus 319
parasilis
Sicque diligenter rem pauperis ut
,

alicujus magni exercilus ad carncs et exta purganda animalium

principis perlractabat *«. magna discrctio ma- supcr ripam fluminis congregatis, ex altera ripa Bu-
gnaquc perfeclio Bolezlavi qui personam in
judicio !
thenorum clientes et armigeri clamosis vocibus in-
non servabat, 'qui populum tanta justilia guberna- sultabant, eosque probrosis injuriis ad iracundiam
bat, qui honorem ecclcsiaeac statum terra:
insummo Jacessebant. Illi vero nichil injuria. c contrario rc-
culmine relinebat Justilia nimirum S98
et aMjuitate spondebant sed intestinorum sordcs et inuti.ia con-
- 90
ad hanc Bolezlavus gloriam et dignitatcm
ascen- tra eorum oculos pro injuria jaciebant 3i0 .
dit, quibus virlutibus inilio potentia
Cumque
Bomanorum et Butheni magis eos magisquc conlumcliis incitarent,
imperium cxcrevit. Tanla virlutc, tanta potcntia etiam acrius infeslarcnt, canibus 3ii quos
et sagitis
Lantaque victoria regem Bolcziavum Deus
tens decoravit,
omnipo-
quantam cjus bonitatom ct
3i2
tencbant avibusquc omissis , cum armis
m
mili-
'
' ~.j-«.««™
juslitiam tum
ium m
in menuiana
mcridiana 32i
•«•
7« dormientium fluvio trans-
(79)
or „ n _„ • , ;

erga e ipsum et homu.es recognovit, tan.a

g.oria D nalal0> Bo lezlavi parasitorum cxcrcitus /80) supor
Bolezlavum, lanta rorum copia lantaquo
la-tilia so- tanla Buthonorum multitudino triumphavit. Bolezla.
VARLE LECTIONES
iJLn^f
"W f f^'DW a2'*!d*
CAiV« fiKSi
'mLno.
l fl ' ft
^ ?f
9
w b oorrector notavit tanquam crroneum.
i
3
C
8 '- 3- Fadorabati.
S
">
j,,S " C,a ct Cf[m,as
-

Bo,es,ai addil hoc loco 3

- ss

™Lst i
juxta 3. «9 i

^deel
p. f

reuqua
retiaua huluVca^tuli
nujus capituu. ?* ''
' omittendo
m
-
ita videlur legendum
,
pro mirum. -'•"•'
Ex verbis Justicia in mirum et om.itur-

q hci » M? qn° ddam autem factum

mem rabiW m r J™'!™"' 3
memoria d ignum
g pro Sed ista
-imnai
da
'
S' 3
i.*°8s
o
S„
'
e
'r ns T-
,
-
'"
lillio3 ^*canum
el venatorum pro v. c. 3.
3
""confinieS. «»«predam 3.
31
-

tuorum 3. 312
:

Bolonic 3
ita cmcn-
-

'
*
"'' b« P>'o
,
i

"^
,
h
m tHyemnonrectei.
,
sl
f s.3
,,

ol l s ifl 3 ;
»« solemne immmebat
T m
(

"'"•'•.„„, 3. in diem certum ba repetit 2 3 8

pr0 comestione >

«Cnari o?2
merid e ^
,3'
.
-
»S2iSCSS2?
ua ivni.u, quc
;;;
'

coaa. et eda. p
3
•

P. av«fca """ ,s srnpsit correc

»* itaemendavtmus; commissis codd.
m
ir etedd. P. SM "jret t ,
'

t&l
NOT.K.
v 79]' Scilicel hora, P. ,on\ i «
(oO) l.o. pucri, scrvicnles. P.
 837 UBEK PRIMUS. 858
yus itaque rex el exercilus totus clamore simul et & sionibus cornu ejus in gloria Dominus exaltabat
325
strepitu armorum excitatus ,
quidnam hoc esset (Psal. lxxxviii, 25), et in cunctis semper bene sem-
sciscitantes; cognila rei causa, facta 326 ex industria perque prospere procedebat. Et cum sic esset
327
dubitantes , cum ordinatis aciebus in hostes undi- Bolezlavus religiosus in divinis, multum tamcn ap-
quc fugienles irruerunt ; sicque parasiti nec gloriam parebat gloriosus in humanis.
Si8
victoriae soli, nec sanguinum noxam soli habue- 12. Quonwdo Bolezlavus per suas \terras sine laesione
runl Tanta vero fuit ibi militum flumen transeun- pauperum transiebat.
329
tium mullitudo ,
quod non aqua videbatur ab Ejus namque tempore non solum comites, verum
inferioribus, sed quaedam itineris siccitudo. Hoc etiam quique nobiles torques aureas inmensi pon-
autem tantillum dixisse debellisejus sufficiat, qua- deris bajolabant 344
, tanta superfiuitate pecuniae re-
tenus ejus vitae recordatio ab auditoribus imitata dundabant. Mulieres vero curiales coronis aureis,
proficiat S30 . monilibus, murenulis 345 brachialibus, aurifrisiis ,

11. De dispositione ecclesiarum 3J1

in Polonia et
et gemmis ita honustae procedebant, quod ni sus-
virtute Bolezlavi. tentaretur ab pondus metalli sustinere non
aliis,

Igitur rex Bolezlaus 332

erga divinum cultum 333 valebant Talem etiam graliam ei Deus contulerat,
in ecclesiisconstruendis et episcopatibus ordinandis B et ita visu desirabilis cunctis erat, quod, si forte
beneficiisque conferendis ita devotissimus 334
existe- quemlibet a conspectu suo pro culpa veniali mo-
346
bat,quod suo tempore Polonia quos metropolitanos mentaneo removebat, quamvis ille rerum suique
donec benivolentiae ejus ac 347
cum suis suffraganeis conlinebat. Quibus ipse per libertate frueretur,

omnia et in omnibus ila benivolus et obediens conspectui redderetur, non se vivere sed mori, nec
cxistebat, quod.si forte aliquis 335 348
principum contra esse liberum sed trusum carceri reputabat. Suos
336 3S7 349
quemlibet clericorum vel pontificum 338
litigii quoque rusticos non ut dominus in angariam
causam inchoabat, vel si quitquam de rebus eccle- coercebat, sed ut pius pater quiete eos vivere per-
siasticis usurpabat, ipse cunctis manu silenlium mittebat. Ubi enim suas staliones suumque scrvi-
3B0
indicebat, et sicut patronus et advocatus pontificum tium determinatum habebat, nec libenter in ten-
causam et ecclesiae defendebat. Gentes vero barba- toriis sicut Numida "", vel in campis, sed in civita-
352
rorum in circuitu quas vincebat non ad tributum tibus et castris frequenter habitabat. Et quotiens

pecuniae persolvendum, sed ad verae religionis in- de civitate stationem in aliam transferabat, aliis in

crementum coercebat. Insuper etiam ecclesias ibi confinio dimissis, alios vastandiones et villicos com-
3I3
de proprio construebat 339
, etepiscopos honorifice p mutabat . Nec quisquam eo transeunte vialor-vel
_i-_. ___ _____ • Ij ..-i
l _k_
384 ,i-u_..
i j _:
clericosque canonice cum rebus necessariis apud
. .
operator boves vel ovesabscondebat, sed ei prae-
355
incredulos ordinavit 340
. Talibus ergo virtutibus, tereunti pauper et dives arridebat, eumque cer-
356
justilia et aequitate, timore scilicet 341
et dilectione, nere lota patria properabat .

rex Bolezlavus praecellebat, talique discretione re- 13. De virtute et pietate uxoris Bolezlavi Gloriosi 35T .

gnum remque publicam procurabat. Virtutibus Duces vero suosque comites ac principcs acsi
siquidcm multis ac probilatibus longe lateque Bo- fratrcs vel filios diligebat, eosque salva reverentia,
lezlavus emicuit, tribus 342 sicud sapiens Dominus, honorabat. Conquerentibus
tamen virtutibus, justi-
358
tia, aequitate, pietate specialiter ad tantum culmen enim supcr illis inconsulte non credebat, con-
359 360
magnitudinis ascendit. Justitia, quia sine respectu tra (81) lege condempnatos judicium miseri-
personae causam in judicio discernebat, aequitate, cordia temperabat (82). Saepe namque uxor ejus re-
quia principesetpopulum cum discretione diligebat, gina (83), prudens mulier et discrcta, plures 3C1 pro
pictate, quia Christum ejusque sponsam modis om- culpa morti deditos de manibus lictorum erripuit,
nibus honorabat. Et quia Justitiam exercebat et el ab imminenti mortis periculo liberavil, eosque
omnes 343
aequanimiter diligebat, et matrem eccle- in carcere, quandoque rege nesciente, quandoquc
siam virosquc ecclcsiasticos exaltabat, sanctae ma- D vero dissimulante, sub custodia vitae misericorditer
tris ecclesiae precibus ejusque praelatorum intcrces- reservavit. Habebat autem rex amicos duodecim

VARI/E LECTIONES.
325 326 327 3!8 sanguinem non recte 1. 2.
exercitus 2. factam suadet legere 2. deest 3. cogitantes 3.
329 330 331 33i Boleslalus semper 3. 333 d.
deest 1. 2. 3. addidit edit. Gedan. prof. 3. equitatis 3. e.
337
c. desunt 3. 331
devolissimis 2. 333
deest \ 2. 336 contra principum aliquis pro a. p. c.
.
3. que-
libct 2. 338
amicorum et presbiterorum pro c e. p. 3. 339 construebant 3 3 *°
eosdem ordinabat pro
341 342 344 bajulabant 3. S45
i. o. 3. videlicet 3. vero 2. 343 omnia 3. vox hcec correcta est et lectio
346 347 349 suosquepn. suos quoque 3. 35 ° determinari
incerta 2. et momenlanea 3. et 3. 348
se 3.
.. sic erat _. 2, sed corrector ultimum in um mutavit. 351
domo 3. 35* vel in 3. 35S commutavit 3.
\

** et 3. 355
vel 2. 356
proberabat 2. 357 De virtute Gloriosi desunt 3. 358
illos 2. —
359
legem 1. 2.
360
3. lege suadet legere edit. Vars. cum addit 3. 361 multos 3.
NOT.E.
(81) I. q. erga P. i,238. S.
(82) Contra legem damnatos, cum hoc intelligeret, (83) Quater uxorem duxit Boleziaus; ultima erat
liberavit. Chron. princ. Pol. Stcnzcl, i, 52 Cf. Vita Oda, filia Ekkardi, marchionis Misnensis. K.
S. Ladislai in Endlicher Rer. Hung. monum. Arpad.,
«59 CHHONIC/E POLONORUM «60
consiliarios s « cum quibus corumque 303
uxoribus A 14. De magnalitate 387
mcnseetlargitate Dotezlai.
eum curis et consiliis expeditum 364
convivari mul- Mensam vero suam sic ordinalc, sic bonorificc
totiens et cuonare deleclabatur, et cum eis regni fa- retinebat, quod omni die privato 388
40 mensas
miliarius et consilii misteria pertractabat. Quibus principales exceptis minoribus erigi faciebat, et
epulantibus pariter et exultantibus, et inter alias tamen 389 de alienis, sed de propriis in hiis
nichil
loculioncs in memoriam, ex oceasione forte gene- omnibus expendebat. Habcbat etiam aucupes clve-
ris, illorum dampnatorum incidentibus, rex Ho- natores omnium fere nationum, qui suis ariibus
lezlavus illorurr: morti bonitate parentum condole- capicbant omnc gcnus volalilium et Fcrarum, de
bai, seque pra>cepisse eos perimi poenitebat 3GG
.
quibus singulis, tam quadrupedibus quam pcnna-
Tunc regina venerabilis piuin pectus regis blanda 366 tis, cottidie 39 °
singula apponebanlur fercula suis
manu demulcens, sciscitabatur ab eo, si carum mensis.
el ficret, si quis eos sanctus a morte forsilan 36T 15. De dispositione castrorum et civitatum sui regni
suscitaret. Cui rex respondebat 368 369
, se nicliil lam per Dolezlaum.
pivliosum possidere, quod non daret, si quis eos Solebat quoque magnus Bolezlavus, in finibus
posset ad vitam de funere revocare, eorumque pro- ,y regionum ab hoslibus conservandis 8M (84) mul-
301

geniem ^"ab infomiae macula liberare. H«c audiens toliens occupatus, suis villicis ac viccdominis 393 ,

regina 371
sapiens et tidelis, pii furti se ream et quid de indumentis m feslis annualibus 391
prcpara-
consciam accusabat, ct cum 372
amicis duodecim et tis, quidve de cibis et potibus in singulis civilati-
uxoribus corum ad pedes regis pro sui dampnato- bus, fieret, inlerrogantibus, proverbium postcris
rumque venia prosternebat. Quam rex benigne com- in exemplum commcmorare; sic inquiens 8BB
: Su~
plexans, cum osculo de terra manibus sublevabat, lius el lionestius est hic michi gallince pullum ab ini-
ejusque tidele furtum, ymmo pietatis opera collau- micis conservare, quam in illis vel illis civitatibus
dabat 373 Eadem crgo 37V hora pro captivis illis,
. desidiose convivanti insultantibus miclu [meis liosti-

per mulieris piudentiam vitae rescrvatis, cum equis bus locum dare. Nam pulluni perdere, per virtutcm,
plurimis mittebatur, el euntibus redeundi terminus non pullum reputo, sed castrum vel amittere civita-
poncbatur. Tunc vcro laetitia multiplex illis resi- tem. Et advocans de suis familiaribus 39G quos vole-
deniibus accrescebat, cum regina regis honorem bal, singulos singulis civitatibus vel castellis depu-
acregni utililatem 397
sic sapienter observabat, et rcx tabat ,
qui loco sui castellanis et civitatibus con-
tam cum amicorum consilio de suis pctitionibus vivia celebrarent 398 , ac indumenta 39U
aliaque dona
audiebat. llli autem, pro quibus missum fuerat, n regalia, quae rex dare consucverat, suis fidelibus
37s
.cnientes , non statim regi sed reginae praesenta praesentarcnt. Talibus dictis et factis admirabantur
bantur, qui ab ea 37G 377 v0 ° 401
verbis asperis et lenibus ca- universi prudentiam et ingenium tanti viri,

sligati, ad regis balncum ducebantur. Quos rex Bo- conterentes adinvicem: Hic est vere pater patria
402
lezlavus, sicut patcr filios, secum balniantcs 378 cor- hic defensor, liicest dominus , non alience pecunicB
i igebal eorumque progeniem memorando collauda- dissipator, sed lionestis rei publicce dispensator, qui
bat. Vos, inquit, lanta, vos, tali prosapia exortos, dampnum rustici violenter ab hostibus illatumcastello
talia 379 committere non decebat. /Elate quidem 38 ° reputat vel civitati perdila'- confcrendum Quid multis
provectiores verbis lantum tam per se quam pcr moramur? Si singula facta vel dicta magni Bolczlavi
alios castigabat, in 381 minoribus 382
vero verbcra memoranda v03 carptim 404 volucrimus scriptitare,
cum verbis adhibebat. Sicque paterne commonilos quasi si slilo laboremus guttatim pclagus exsiccare.
ac indumenlis regalibus adornatos, datis muneribus Sed qui nocct oliosis lccloribus hoc audirc, quod
collatisque 383
bonoribus, irc domum cum gaudio v'x m potcst 40G
cum laborc historiographus invc-
dimitlebat 88 *. Talcm ergo m sese rex Bolezlaus crga n re ?
i

populum et principes exhibebat, sic sapientcr et ti- 10. De morte Dolexlai Gloriosi lamentabUi '" 7
.

meii et amari sc a cunctis sibi subditis 38G fa- L) Cum igitur tot ct laulis rex Bolezlavus diviliis
ciebat. probisque •

militibus, ut dicium est, plus quam

VABI.E LECTIONES.
361
consiliatores 2, sed corrector mutavit in consiliarios. MS et corum 3.
M omnibus'
curis el
(•onsiliis rxpeditis pro c. e c. 3.
363
permitebat 2 deest 3. M1 deest 2 8M respondil 3. m
M8 desst
87 °
3. progenie 2. 371 deest 3. :,7,
eciam erat *2 sed corrcctor deletaj voci eeiam snpcrposuit cum. 3 s
"'

commendabat3 374
igitur 3. dee»tB. :i7G
eo 3. 8 "levibus2. m 878
balneanles 2. 3. 8"
tali \."2
M0 vero3. Wi deestZ. 8M moribus 2. M3 muneribus addunti. 2. M *permittebat 3. 8M igituri.3
M8 subjectis :,H7 :,8a M8 tn in margine 2. Ml reg' 3, Ml ob-
3 magnitudine 3. deest 3. '°
deest 3
:,

seryandisS. *M M* «nimalibus 2. 3. MB inquircnr 3. 8B6 nam pullum repulo sed castrum

vicedinis 3.
vel amiltere civitatem et vocans de suis corrupte pro Nam pullum
8M indomita 2. * M ingenium
suis 3. ''''
preferebat 3 8B8
[irepa-
40S
—
rarenl3. ct pro e i. 2 4I "
lalis 3. 4" s
hic est domimis desunt 3.
dcest 3. 4,u
canim I. 2 3.
H
405
virnon recte 2. K ™ deest :i. •"
lauli 2. De morte lamenlabili desunt —
:s. ••"
atqui ::.

nota:
(«i) I. e. in linibus coiiservaudis ah hoslibus K.
 861 LIBEH PRIMUS. 862

rex alios abuntlaret * 09

, quercbatur * 10 lamcn semper, £ exulantem yM et oberrantem, et Itostibus, quos sub
412
quotl '" solis militibus intligeiet. Et quicumque pedibus conculcavi, misericorditcr supplicantem (8o)
probus bospes apul eum in mililia probabalur, non Yideo ctiam de longinquo de lumbis meis procedere
milcs ille sed regis filius vocabatur; et si quando- quasi carbunculum emicantem, qui gladii mei capulo
que, ul assolct corum aliqucm m infelicem in cquis connexus, suo splendore Poloniam totam efftcit
**'

vel in aliis audiebal, inlinita dantlo ci circumslan- relucentem. Tunc vero luctus et mceror ibi astan-
tibus alludebal: Si possem sic hunc probum militem tium et boc audienlium cordis viscera pcnetravit, et

a morte divitiis liberare, sicut possum ejus infortu- prae dolore nimio mcntes omnium slupor veheniens
nium et paupertatem mea copia superare, ipsam occupavit Cumque paulisper dolore comprcsso l4S ?
mortem avidam divitiis honerarem ***, ut hunc flo- Bolezlavum inquircrcnt, quanlo tempore funus ip-
rem 41b tam audacem in militia reservarem ;16 Quo- . sius habitu culluquo lugubri celcbrarcnt, voce veri-
"
41
pirca talem ac lantum virum successores debent dica respondit: Nec mensibus nec annis doloris ter-
virtutibus imitari, ut valcant ad tantam gloriam el minum 443
vobis pono, sed quicumque rne cognovit
polcnliam sublimari. Qui cupit post vitam acqui- meamque gratiam acquisivit, memor mei die cotti-
44V
rere tantam famam, acquirat dum vivil 418 in virtu- die me plorabit. Et non solum qui me novcrunt
tibus lanlam palmam. Si quis captal Doleslao me- meamque benivolenliam habuerunt, me plorabunt 44
\
419
moriali tytulo comparari , elaboret suam vitam sed etium eorum ftlii ftliique ftliorum Boleslavi regis
42 ° 421 obitum
ejus vitae vcnerabili conformari.Tuncerit virtus narrantibus aliis condolebunt. Bolezlavo
4V6
iu geslis militaribus collaudanda '•-, cum fueril vita crgo mundana conversatione descenden-
rege de
447
mililis 423 bonestis moribus atlornata. H.rc erat ma- te (86), irtas in plumbcam 418 est con-
aurea
gni Bolezlavi gloria memoranda, talis virtus recite- versa. Polonia prius regina, auro ^radianle cum
lur 12V
posleriorum memorhe imitanda. Non enim in gemmis coronata, sedel 4V9 in pulverc viduitatis ve-
vacuum Deus illi gratiam super gratiam cumulavit, stibus involuta, in luctum cytbara, plausus v:, ° in

nec sic 42i cum sine causa tot regibus ac ducibus mccrorem, organum 4il
in suspiria convertuntur.
antefecit, sed quia Deum in omnibus et superomnia Illo nimirum anno conlinuo nullus in Polonia m
diligebat, ct quoniam erga suos, sicud pater crga convivium publice celcbravit, nullus nobilis vir vcl
femina vestimenlis se 453
iilios, caritatis visccribus affluebat. Unde cuncli, solempnibus adornavil,
* 26 427
sed spccialitcr iquos vencrabatur cpiscopi , ar- nullus plausus, nullus cythara? sonus audiebalur in
428 429
cbiepiscopi , abbates, monachi, clerici scdulo thabernis, nullacantilena puellaris, nulla vox Isetltisc

cum suis precibus Doniino commendabant ; duccs resonabat 434

in plateis (87). Hoc per annum est a
vero, Jcomites aliique proceres hunc semper victo-
c cunclis [universalitcr observatum, sed viris nobili-
rem, hunc sibi forc superstitem exoptabant. Glorio- bus ct feminis plorare Dolezlavum est cum vilae tcr-

sus itaque Bolezlavus felicem vitam laudabili tine mino lerminatum. Rege itaque Bolezlawo intcr ho-
concludens, cum sciret sc debitum carnis universae mincs exeunte, pax el lcetilia rerumque copiavidrn-
complcturum 430
, tum, 431
omnibus suis ad sc prin- tur simul dc Polonia commcasse. Haclenus |Bolez-

cipibus et amicisundique congregatis, de regni gu- lavi magni laudibus termini metam inponamus,
bernatione ct slatu secrctius ordinavit, eisquemulta ejusquc funus aliquantulum carmine lugubri lugea-
post se mala futura voce prophctica nunliavit 432
;
mus.
utinam, fratres V33
mei, inquit, quos delicate tan-
De morte Bolezlavi carmina.
quam mater ftlios cnutrivi 43v
,
quce positus in agone Omnis setas, omnis sexus, omnisordo, currite!
435
nascituru video, vobis in prospera convertantur, et Bolezlavi rcgis funuscondolentcs cernite,
'
436
utinamque iqncm seditionis accendentes ,37
Deum Atque mortem tanti viri simul mecum plangite!
hominem 438 48S
et vereantur ! Hcu ! heu ! jam quasiper Heu! heu ! Bolczlavn, ubi tuagloria?
spcculum in cenigmate video regalem prosapiam 439 436
Ubi virlus, ubi decus , ubi rerum copia?

VARI/E LECTIONES.
409
habundarct 2. V1 °
querebat "2. 3. 11
quia 2. ll2
quidq'ua 2.
'^

sed penultima per dimi-

dium, ultima vero littera totu sunt deletce. * 18 V1V 4I5
qoamlibet 1. 2. honorarem 2. onerarem 3. ta-
415
lem 1. 2. conscrvarem 3. 417
debcnt succcssorcs tramponit 3. 418 ipse addit 3. 419 aparari -1.2
comparari 3. 4!0 121 V2S
vita 2. autcm 5. geslis est collauda pro in gestis militaribus collautlanda 3.
23 424 4,s
multis 2. fuil vila multis pro fuerit vita militis 3. ut addil 2. recitatur 3. si 1. 2.
426 417 428 4i9 430
et 2. 3. ct addit 2. archiep. cpiscopi pro e. a. 3. presbiteri 3. complelo-
rum 2. 431 cum 2. 3. 43i pronunciavit 3. 133 deest 3. relicto spatio vacuo. *•* innutrivi 3. 433 no-

scitura 1.2.3. 43G 437 433

tuti namquc 1. 2 3. scdiciones accedentes pro sedicionis accendentes 3. bo-
mincs 3. 439 4V0 411
regem talem pro sapiencia pro regalem prosapiam 3. exultantcm 2. 3. cffitiel 3.
442 * 43 144
dolorem et presso pro dolore comprcsso 1. 2. 3. deest 2. nocteque 3. 445
me plorabunl de~
446 147
sunt 3 igilur 3. aureas 1. sic habuit et 2. sed a correctore s delectum. 448
plumbeas 2. 449 se-
dcns 2. 3. 4S0
,0
pallium 1.2. 1. 2. 3. plausus ed Ged. 4M gaudium 3. 4Lil
deest 3. 4S se veslibus pro vesli-
mcnlis sc 3. 4;v
audiebatur 3. eheu, hcu 3. lM tlccor 3.

NOT/E.
(85) PaprockiHerby rycerstwa pol. forte ex co- divisione regni inter lilios Boleslai intclligi posscl,
clice aho orationcm hanc paulo diverso modo pro- magni momenti documentum foret S.
fcrt, dicit cniin: Video regnum in multu variaque (86) Diem mortis vidc apud Cosmam, i, 41. K.
frustra scindi ctc. quod si de Iradita a Tbictmaro '87 Cf. Vita S. Ladislai, etl. Endlicher, i,24I.S.
863 CHRONIC/E POLONORUM. 864

Satis restat ad plorandum, vae michi Polonia !

y\ corrigiis astrictus, quia rex Bolezlavus pater ejus
Sustentate me cadentem prae dolore, comites, similem eis injuriam fecerat 477
(an. 1003) quum 478
Yiduatae micln, quaeso, condolete milites, eorum ducem suumque a^unculum excecaverat
(91)
457
Desolati respondele , Heunobisl hospites! Qui de caplione quidem exivit, sed uxorem ulterius
479
Quantus dolor, quantns luclus erat pontificibus ! non cognovit. Sed de Meschone sileamus, et ad
Nullus vigor, nullus sensus, nulla mens in ducibus. Kazimirum restauratorem Poloniae descendamus 48 °.

458
Heu ! heu ! capellanis, heu sibi omnibus!
18. De successione et dejectionc Kaumiri post mortem
Yos qui torques portabatis in signum militiae,
481
pcitris .

Et qui vestesmutabalis totas cottidie.

Simul omnes resonate, Vce, vce, nobis hodiel (An. 1034) Mortuo igitur Mescone (92), qui posl
Vos matronae, quae coronas gestabatis aureas, obitum regis 482
Bolezlavi parum vixit, Kazimirus
Etquae vestes habebatis totasaurifriseas 459 , cum matre imperiali puer parvulus remansit 483 .

46 °
His exutfe, vestiatis lugubres et laneas. Quae cum libere filium 484 educaret, et pro modo
Heu, heu ! Boleslave, cur nos, pater, deseris? femineo regnum honorifice gubernarel, traditores
Deus lalem virum umquam mori cur permiseris ? eam de regno propter 483 invidiam injecerunt, pue-
H
Cur non prius nobis * S1
unam simul mortem dede- rumque suum secum in regno quasi deceptionis
462
[ris ? obumbraculum tenuerunt (93). Qui cum esset adul-
Tota terra desolalur, 463 rege vidua,
(ali tus aetate et regnare coepisset, malitiosi veriti, ne
Sicut suo possessore facta domus vacua, matris injuriam vindicaret, in eum insurrexerunt
Tua morte lugens, mcrrens, nutans 464
et ambigua. eumque in Ungariam secedere coegerunt. Eo nam-
"
Tanti viri funus mccum, omnis homo, recole, que tempore sanctus Stephanus Ungariam guberna-
Dives, pauper, miles, clerus, insuper agricolae, 486