Ôn tập học kỳ II môn TLH

1. Khái quát chung

- Khái niệm TLH: là một khoa học nghiên cứu những hiện tượng tinh thần nảy sinh trong đầu óc con
người, gắn liền và điều hành mọi hoạt động của con người
Nói ngắn gọn: Tâm lý học là khoa học nghiên cứu về các hiện tượng tâm lý
- Đặc điểm:
+ Các hiện tượng tâm lý của con người vô cùng đa dạng, phức tạp và phong phú
+ Các hiện tượng tâm lý trong cùng một chủ thể luôn có sự tương tác lẫn nhau
+ Có sức mạnh vô cùng to lớn, chi phối hoạt động của con người
Tâm lý: + Là hiện tượng tinh thần
+ Tồn tại chủ quan trong đầu
+ Định hướng, điều khiển, điều chỉnh hoạt động
+ Không thể xác định bằng lượng
+ Nghiên cứu qua các biểu hiện bên ngoài
- Phân loại hiện tượng tâm lý:
Dựa vào chủ thể: Tâm lý cá nhân, tâm lý xã hội
Dựa vào sự tồn tại và quá trình phát triển: quá trình tâm lý, trạng thái tâm lý, thuộc tính tâm lý
Dựa vào sự tham gia của ý thức: vô thức, tiềm thức, ý thức, siêu thức
- Bản chất TLH theo quan điểm Macxit:
+ TLH phản ánh hiện thực khách quan thông qua hoạt động của mỗi người
+ Là kinh nghiệm lịch sử- xã hội loài người đã biến thành kinh nghiệm của mỗi người thông qua hoạt
động của chính họ
+ Tâm lý là chức năng của não
- Các trường phái tâm lý học:
1. Tâm lý học hành vi
2. Tâm lý học ( TLH Phorot)
3. Tâm lý học Ghenstalt ( tâm lý học cấu trúc)
4. Tâm lý học nhân văn
5. Tâm lý học nhận thức
6. Tâm lý học hoạt động
- Các nguyên tắc:
1. Nguyên tắc quyết định luật duy vật biện chứng
2. Nguyên tắc thống nhất tâm lý, ý thức, nhân cách với hoạt động
3. Phải nghiên cứu các hiện tượng tâm lí trong mối liên hệ giữa chúng với nhau và trong trong mối
liên hệ giữa chúng với các loại hiện tượng khác
4. Phải nghiên cứu tâm lí của một con người cụ thể, của một nhóm người cụ thể
- Các phương pháp nghiên cứu:
1. Phương pháp quan sát:
- Là phương pháp mà nhà nghiên cứu sử dụng các cơ quan cảm giác của mình nhằm tri giác sự biểu hiện
ra ngoài một cách thường xuyên các đặc điểm tâm lý bên trong của đối tượng để thu thập thông tin cần
thiết phục vụ cho mục đích nghiên cứu
- Các hình thức quan sát:
+ Kín- mở
+ Toàn diện- bộ phận
+ Có trọng điểm- không có trọng điểm
+ Chiến lược- chiên thuật
+ Tiêu chuẩn hóa- không tiêu chuẩn hóa
- Ưu và nhược điểm
+ Dễ tiến hành, tư liệu phong phú
+ Tiết kiệm
 + Tuy nhiên thường bị phụ thuộc, tư liệu thường là cảm tính, trực quan, độ tin cậy không cao, tốn
nhiều thời gian và đôi khi không đạt được mục đích
- Yêu cầu:
Khi tiến hành nghiên cứu cần phải
+ Xác định rõ mục đích nghiên cứu, xây dựng kế hoạch và nội dung cụ thể
+ Chuẩn bị chu đáo về mọi mặt
+ Tiến hành quan sát một cách cẩn thận và có hệ thống
+ Ghi chép và phân tích dữ liệu một cách đầy đủ, trung thực, khách quan
+ Cần phải kết hợp với các phương pháp khác trong nghiên cứu
- Cách quan sát
+ Dùng các cơ quan cảm giác như: mắt, tai, mũi, lưỡi, da. Trong đó mắt và tai là sử dụng thường xuyên
hơn
Những đặc điểm động như: dáng( đi, đứng, ngồi, nằm,…); đầu, chi,…
 Dùng mắt để nhìn:
Những đặc điểm tĩnh như: hình dáng, mặt( trán, chân mày, mắt, mũi, gò má, miệng, cằm, tai,…); trang
phục (đông phục, màu sắc,…)

 Dùng tai để nghe: chý ý đến từ ngữ, ngữ điệu, nội dung
 Cần kết hợp các cơ quan cảm giác khi quan sát

2. Phương pháp thực nghiệm

Thực nghiệm là phương pháp chủ động tác động vào đối tượng trong điều kiện đã được khống chế
để gây ra ở đối tượng những biểu hiện về mối quan hệ nhân quả, tính quy luật, cơ chế,… của các
hiện tượng tâm lý
- Ưu và nhược điểm: rất chủ động, tài liệu tương đối tin cậy và và có thể định tính và định lượng được;
có thể lặp đi lặp lại nhằm kiểm tra. Tuy nhiên không hoàn toàn có thể khống chế những yếu tố chi phối
đến kết quả nghiên cứu; và có thể tốn kém về mặt kinh tế
- Có 2 loại thực nghiệm cơ bản:
+ Thực nghiệm tự nhiên được tiến hành trong các điều kiện hoạt động bình thường của đối tượng thực
nghiệm
 Thực nghiệm có 2 loại: Thực hiện nhận định: là loại thực nghiệm nhằm xác định tình trạng những
vấn đề tâm lý ở đối tượng thực nghiệm. Thực nghiệm hình thành: nhằm hình thành một phẩm chất
tâm lý nào đó ở đối tượng thực nghiệm dưới tác động của nhà nghiên cứu
 Thực nghiệm trong phòng thí nghiệm là loại thực nghiệm được tiến hành trong điều kiện khống
chế một cách nghiêm ngặt các tác động chi phối, ảnh hưởng từ bên ngoài

3. Phương pháp đàm thoại

- Nội dung: là phương pháp sử dụng lời nói giao tiếp với đối tượng nghiên cứu nhằm thu thập
những thông tin cần thiết. Có nhiều cách trao đổi, đàm thoại với đối tượng: đặt ra các nội dung
trao đổi; đặt ra những câu hỏi trực tiếp, gián tiếp...
- Ưu và nhược điểm: dễ nghiên cứu; kinh tế; chủ động. Tuy nhiên tư liệu thu được dễ bị đối tượng
ngụy trang; phụ thuộc nhiều vào tâm trạng của đối tượng.
- Yêu cầu:
+ Phải có sự chuẩn bị chu đáo về nội dung câu hỏi cần đàm thoại.
+ Cần phải khéo léo ghi chép tỉ mỉ.
+ Cần phải có nghệ thuật trong việc định hướng đàm thoại.
+ Cần phải phối hợp chặt chẽ với phương pháp quan sát.
4. Phương pháp điều tra
Nội dung: là phương pháp sử dụng một hệ thống câu hỏi được trình bày bằng văn bản thông qua
việc trả lời của đối tượng nghiên cứu để thu thập những thông tin cần thiết.
 - Ưu và nhược điểm: dễ nghiên cứu; thông tin thu thập được trên một loạt đối tượng, dễ xử lý bằng
toán thống kê. Tuy nhiên các ý kiến thường mang tính chủ quan, đối tượng dễ trả lời giả tạo.
- Yêu cầu:
+ Câu hỏi soạn thảo phải rõ ràng, dễ hiểu, phù hợp với đối tượng.
+ Cách trả lời câu hỏi phải được nhà nghiên cứu hướng dẫn cụ thể.
5. Phương pháp nghiên cứu hồ sơ, tài liệu
Nội dung: là phương pháp nghiên cứu lịch sử về quá trình hoạt động của cá nhân đối tượng nghiên
cứu, trên cơ sở đó có những đánh giá, nhận định về vấn đề nghiên cứu.
- Yêu cầu:
+ Cần phải nhìn nhận đánh giá các vấn đề tâm lý trong tính lịch sử, cụ thể và phát triển.
+ Tránh thành kiến, áp đặt chủ quan.
+ Kết hợp với phương pháp khác trong nghiên cứu.
6. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động
Nội dung: là phương pháp dựa vào sản phẩm vật chất và tinh thần của đối tượng để nghiên cứu về
các đặc điểm tâm lý của đối tượng đó.
- Yêu cầu:
+ Cần phải cẩn trọng trong nghiên cứu, đánh giá.
+ Phải đặt trong điều kiện hoàn cảnh cụ thể để nghiên cứu, đánh giá.
7. Phương pháp trắc nghiệm
- Nội dung: “Test” là một phép thử đã được chuẩn hoá dùng đề đo lường một phẩm chất tâm lý
nào đó ở đối tượng nghiên cứu.
- Cấu tạo của “Test” gồm 4 phần: Văn bản “Test”; quy trình tiến hành; khoá “test”; Bản đánh giá.
– Ưu, nhược điểm: dễ tiến hành; có thể do nhiều đối tượng; tính mục đích trong nghiên cứu cao.
Tuy nhiên khó soạn thảo.

2. Cơ sở tự nhiên và xã hội
- Các yếu tố ảnh hưởng tới sự hình thành và phát triển tâm lý học
Cơ sở tự nhiên: hệ nội tiết, di truyền, hệ thần kinh và tâm lý (tế bào thần kinh, não, hoạt động của hoạt
động của hệ thần kinh, các quy luật hoạt động của hệ thần kinh), hệ thống tín hiệu thứ I và hệ thống tín
hiệu thứ II
Cơ sở xã hội:
- Sự hình thành và phát triển tâm lý, ý thức:
3. Hoạt động nhận thức
CẢM GIÁC
- Khái niệm: Cảm giác là một quá trình nhận thức phản ánh một cách riêng lẻ từng thuộc tính bề ngoài
của sự vật và hiện tượng, những trạng thái bên trong của cơ thể khi chúng đang trực tiếp tác động vào
các cơ quan cảm giác tương ứng của chúng ta.
- Đặc điểm:
Cảm giác là một quá trình tâm lý: có mở đầu, diễn biến và kết thúc
Nội dung phan ánh: phản ánh riêng lẻ các thuộc tính bề ngoài của sv và ht, các trạng thái cơ thể
Phương thức phản ánh: phản ánh trực tiếp
Sản phẩm phản ánh: cho ta các cảm giác thành phần
- Vai trò: định hướng, cung cấp nguyên liệu, giúp não trở lại hoạt động bình thường, con đường nhận
thức của người khuyết tật
- Các quy luật cơ bản:
1. Quy luật về sức ỳ và quán tính
Khoảng thời gian từ khi kích bắt đầu tác động đến khi xuất hiện cảm giác được gọi là khoảng thời
gian trước cảm giác hay sức ỳ của cảm giác
Khoảng thời gian từ khi kích ngừng tác động đến khi mất hẳn cảm giác được gọi là khoảng thời
gian sau cảm giác hay quán tính của cảm giá
2. Quy luật bù trừ
 Khi một cảm giác nào đó bị yếu đi hay mất hẳn thì độ nhạy cảm của một số cơ quan cảm giác
khác tăng lên rõ rệt
3. Quy luật về ngưỡng cảm giác và độ nhạy cảm
Khái niệm: Là giới hạn mà ở đó cường độ kích thích có thể giây ra được cảm giác.
• CÁC LOẠI Ngưỡng:
- Ngưỡng tuyệt đối:
+ Ngưỡng tuyệt đối dưới : Cường độ kích thích tối thiểu đủ để gây ra cảm giác.
+ Ngưỡng tuyệt đối trên : Cường độ kích thính tối đa còn có thể gây ra cảm giác.
- Ngưỡng sai biệt: Khả năng phân biệt được sự khác biệt nhỏ nhất (về cường độ và tính chất) giữa
hai kích thích thuộc cùng một loại.
- Vùng phản ánh tối ưu: là vùng mà ở đó cường độ kích thích có thể tạo ra cảm giác rõ ràng nhất
- Độ nhạy cảm của cảm giác:
+ Là khả năng cảm nhận nhanh chóng, chính xác
+ Độ nhạy cảm phụ thuộc vào: giới tính, lứa tuổi, nghề nghiệp, sự rèn luyện

4. Quy luật về sự thích ứng của cảm giác.

• Sự thích ứng của cảm giác là sự thay đổi độ nhạy cảm của cảm giác cho phù hợp với sự thay đổi
của cường độ kích thích.
• Kích thích tăng thì độ nhạy cảm giảm và kích thích giảm thì độ nhạy cảm tăng.
• Mất cảm giác khi cường độ kích thích mạnh, kéo dài, không đổi.
• Khả năng thích ứng của mỗi loại cảm giác khác nhau là khác nhau

5. Quy luật về sự tác động qua lại giữa các cảm giác
- Sự thay đổi độ nhạy cảm của một cảm giác dưới ảnh hưởng của một kích thích vào các cơ quan
cảm giác khác thì gọi là sự tác động qua lại giữa các cảm giác.
- Một kích thích yếu lên cơ quan cảm giác này làm xuất hiện hoặc tăng độ nhạy cảm của cơ quan
cảm giác khác; ngược lại, một kích thích mạnh lên cơ quan cảm giác này làm mất đi hoặc giảm độ
nhạy cảm của cơ quan cảm giác khác

6. Quy luật tương phản của cảm giác.

• Là sự tác động qua lại giữa các cảm giác thuộc cùng một loại.
• Có hai loại tương phản:
- Tương phản đồng thời
- Tương phản nối tiếp.

TRI GIÁC
- Khái niệm: là một quá trình nhận thức phản ánh một cách trọn vẹn các thuộc tính bề ngoài của sự vật
và hiện tượng khi chúng đang trực tiếp tác động vào các cơ quan cảm giác tương ứng của chúng ta
- Đặc điểm: tri giác là một quá trình nhận thức
Nội dung phản anh: Phản ánh thuộc tính bề ngoài của sự vật và hiện tượng
Phương thức phản anh: Phản ánh trực tiếp và trọn vẹn các thuộc tính
Sản phẩm: Một hình ảnh trọn vẹn về sự vật, hiện tượng cụ thể
- Vai trò:
Tri giác định hướng cho hoạt động của con người
Cung cấp tài liệu cho quá trình nhận thức cao hơn
“ Tất cả các hiểu biết của con người đều bắt nguồn từ kinh nghiệm, từ cảm giác, tri giác”- V.L.Lê-nin
- Các quy luật cơ bản:
1. Tính đối tượng của tri giác
• Khi tri giác sự vật và hiện tượng, trong óc của chúng ta có hình ảnh của sv và ht, hình ảnh đó là
do các thuộc tính của sv và ht tác động vào cơ quan cảm giác chúng ta tạo nên trong não.
• Quy luật này cho phép con người định hướng hành vi và hoạt động.
 • Quy luật này phủ nhận các quan điểm sai lầm của CN duy tâm chủ quan hoặc cho rằng có một
“genstalt” (cấu trúc) có sẵn tạo nên.
2. Tính trọn vẹn của tri giác
• Tri giác phản ánh sự vật, hiện tượng một cách trọn vẹn, tức là nó đem lại cho ta một hình ảnh
hoàn chỉnh về sự vật, hiện tượng.
• Tính trọn vẹn có được là nhờ 2 yếu tố:
- Bản thân các sự vật, hiện tượng có cấu trúc trọn vẹn
- Quy luật hoạt động theo hệ thống của hệ thần kinh cấp cao
3. Tính lựa chọn của tri giác
• Khả năng của tri giác cho phép tách một số dấu hiệu hoặc đối tượng ra khỏi bối cảnh để phản
ánh tốt hơn.
• QL này rất có ý nghĩa trong trang trí, hội hoạ, hoá trang, nguỵ trang...
• Tính lựa chọn phụ thuộc vào:
- Nhu cầu, hứng thú của chủ thể tri giác.
- Trong tri giác ngôn ngữ giúp con người có khả năng nhận biết nhanh chóng sự vật
4. Tính ý nghĩa của tri giác
• Khi tri giác sự vật và hiện tượng khả năng của tri giác cho phép con người nhận biết được cái
chúng ta đang tri giác, gọi tên và xếp chúng vào một nhóm đối tượng cùng loại.
• Sở dĩ như vậy bởi tri giác gắn chặt với tư duy, ngôn ngữ, kinh nghiệm của cá nhân
5. Tính ổn định của tri giác
• Tính không thay đổi khi tri giác đối tượng trong sự thay đổi các điều kiện tri giác.
• Tính ổn định cho phép con người hoạt động linh hoạt, hiệu quả trong điều kiện môi trường hoạt
động luôn thay đổi
6. Tổng giác
• Sự phụ thuộc của hình ảnh tri giác vào kinh nghiệm, vào đời sống tâm lý, nhân cách của chủ thể
tri giác gọi là tổng giác.
• Tổng giác làm cho tri giác mang tính chủ thể rõ nét.
• Để tri giác tốt đòi hỏi con người phải phải rèn luyện khả năng tri giác, tích lũy kinh nghiệm, hình
thành thái độ tích cực..
7. Ảo ảnh
• Là sự phản ánh sai lệch về đối tượng tri giác một cách khách quan.
Các nguyên nhân:
• Nguyên nhân vật lý
• Nguyên nhân sinh lý, não tổn thương
• Nguyên nhân tâm lý: mệt mỏi

TƯ DUY
- Khái niệm: Tư duy là một quá trình nhận thức phản ánh những thuộc tính bên trong thuộc về bản chất,
những mối liên hệ và quan hệ có tính quy luật mà trước đó ta chưa biết.
• Tư duy của con người mang bản chất xã hội:
- Mọi hành động tư duy đều dựa vào kinh nghiệm.
- Quá trình tư duy được thúc đẩy bởi nhu cầu xã hội.
- Tư duy mang tính tập thể
- Đặc điểm:
• Tính “có vấn đề của tư duy”
• Tính trừu tượng và khái quát của tư duy
• Tính gián tiếp của tư duy
• Tư duy gắn liền với ngôn ngữ
• Tư duy quan hệ mật thiết với nhận thức cảm tính
1. Tính có vấn đề của tư duy
Tư duy chỉ nảy sinh khi gặp những hoàn cảnh, những tình huống mà bằng vốn hiểu biết cũ, những
phương pháp hành động cũ đã có, con người không đủ để giải quyết.
 • “Tình huống có vấn đề” phải được chủ thể tư duy nhận thức đầy đủ và chuyển nhiệm vụ tư duy.
• “Tình huống có vấn đề” phải vừa sức đối với chủ thể: Khộng quá khó và cũng không quá dễ
2. Tính trừu tượng và khái quát của tư duy
- Tính trừu tượng của tư duy Là khả trừu xuất (gạt bỏ) khỏi đối tượng những thuộc tính, những dấu hiệu
cụ thể, cá biệt không cần thiết đối với nhiệm vụ mà chỉ để lại những thuộc tính bản chất, quy luật cần
thiết cho quá trình tư duy.
- Tính khái quát của tư duy Khả năng của tư duy cho phép con người bao quát chung những thuộc tính
bản chất, những quy luật, những đặc điểm... của một loạt đối tượng

3. Tính gián tiếp của tư duy

• Thể hiện trước hết ở việc con người sử dụng ngôn ngữ để tư duy
• Sử dụng những công cụ, phương tiện (như đồng hồ, nhiệt kế, máy móc…) để nhận thức những
đối tượng khi không thể tri giác trực tiếp.

4. Tính tư duy gắn liền với ngôn ngữ

Tư duy của con người gắn liền với ngôn ngữ. Chúng thống nhất nhưng không đồng nhất, cũng
không tách rời nhau.
5. Tư duy quan hệ mật thiết với nhận thức cảm tính

• Nhận thức cảm tính là nguồn cung cấp tư liệu cho tư duy.
• Tư duy lại ảnh hưởng đến nhận thức cảm tính.:
- Nhờ tư duy mà con người tri giác nhanh chóng, chính xác hơn.
- Tư duy ảnh hưởng tới sự lựa chọn, tính ổn định, tính có ý nghĩa của tri giác.

- Các thao tác:

• Phân tích và tổng hợp
- Phân tích: là thao tác trí tuệ dùng để tách đối tượng ra thành từng mặt, từng bộ phận khác nhau nhằm
xem xét chúng một cách cụ thể, rõ ràng hơn.
- Tổng hợp: Là thao tác trí tuệ dùng để hợp nhất các bộ phận vừa mới được phân tích nhằm xem xét
đối tượng một cách khái quát hơn.
• So sánh: Là thao tác trí tuệ dùng để xác định sự giống nhau hay không giống nhau, bằng nhau hay
không bằng nhau, đồng nhất hay không đồng nhất giữa các bộ phận của một sự vật, hiện tượng hoặc
giữa sự vật hiện tượng này với sự vật hiện tượng khác.
* Trừu tượng hóa và khái quát hóa.
- Trừu tượng hóa là thao tác trí tuệ dùng để gạt bỏ những mặt, những thuộc tính, những liên hệ, quan
hệ thứ yếu để giữ lại những yếu tố cần thiết cho tư duy.
- Khái quát hóa là thao tác trí tuệ dùng để hợp nhất nhiều đối tượng khác nhau nhưng có chung những
thuộc tính, liên hệ, quan hệ nhất định thành một nhóm, một loại, một phạm trù nào đó.
• Cụ thể hóa: Là thao tác trí tuệ dùng để đưa những cái chung, cái trừu tượng về các trường hợp cụ thể
- Các giai đoạn:

* Giai đoạn nhận thức vấn đề: Khi gặp hoàn cảnh có vấn đề, chủ thể tư duy nhận thức nó và đặt ra vấn đề
cần giải quyết, trên cơ sở đó đề ra nhiện vụ của quá trình tư duy.

- Giai đoạn xuất hiện các liên tưởng: Đây là giai đoạn huy động vốn tri thức, kinh nghiệm có liên quan đến
vấn đề làm xuất hiện trong đầu chủ thể tư duy những mối liên tưởng xung quanh vấn đề cần giải quyết.

- Giai đoạn sàng lọc các liên tưởng và hình thành giả thuyết: Trong giai đoạn này, chủ thể tư duy gạt bỏ
những liên tưởng không cần thiết, đưa ra những phương án giải quyết có thể có đối với nhiệm vụ tư duy.

- Giai đoạn kiểm tra giả thuyết: Kết quả của việc kiểm tra sẽ dẫn đến sự khẳng định, phủ định hay chính
xác hóa giả thuyết. Nếu tất cả các giả thuyết đều bị phủ định thì một quá trình tư duy mới lại bắt đầu từ đầu.
* Giai đoạn giải quyết nhiệm vụ: Khi giả thuyết (tức là cách giải quyết nhiệm vụ có thể có) đã được khẳng
định thì nó sẽ được thực hiện, nghĩa là đi đến câu trả lời cho vấn đề được đặt ra

Nhận thức vấn đề

Xuất hiện các liên tưởng

Sàng lọc liên tưởng và hình thành giả thuyết

kiểm tra giả thuyết

khẳng định Chính xác hóa phủ định

giải quyết vấn đề Hành động tư duy mới

- Các sản phẩm cá nhân của tư duy:

KHÁI NIỆM: Là tri thức đã được khái quát về toàn bộ một nhóm, một loại sự vật hiện tượng cùng có
chung những dấu hiệu và bản chất nhất định.
PHÁN ĐOÁN: Thường là một sự nhận định, một sự khẳng định về một cái gì đó.
SUY LÝ: Là một phán đoán được rút ra từ một hoặc nhiều phán đoán khác.
Có hai loại suy lý:
- Suy lý quy nạp.
- Suy lý diễn dịch.

NHẬN THỨC CẢM TÍNH

Nhận thức cảm tính là mức độ nhận thức đầu tiên của con người, trong đó chúng ta chỉ phản ánh được
những đặc điểm bên ngoài của những sự vật, hiện tượng riêng lẻ khi chúng trực tiếp tác động vào các
giác quan của ta. Nhận thức cảm tính là nhận thức bằng các giác quan và một cách trực tiếp. Nhận thức
cảm tính chưa cho ta biết được bản chất, quy luật, những thuộc tính bên trong của các sự vật và hiện
tượng, vì vậy mà nó phản ánh còn hời hợt, chưa sâu sắc và còn sai lầm. Nhận thức cảm tính có 2 quá
trình cơ bản, đó là cảm giác và tri giác

NHẬN THỨC LÝ TÍNH

Là giai đoạn nhận thức cao hơn so với nhận thức cảm tính, nó cho ta biết cái bên trong, cái bản chất,
cái quy luật của sự vật và hiện tượng. Nhận thức lý tính bao gồm hai quá trình là tư duy và tưởng
tượng

SO SÁNG CẢM GIÁC VÀ TRI GIÁC

Điểm giống nhau

+ Cả 2 đều là những hiện tượng tâm lý của con người.
 + Cả 2 xảy ra theo quá trình diễn biến tâm lý.

+ Là hiện tượng phản án trực tiếp.

+ 2 hiện tượng sẽ xuất phát và chịu sự kiểm nghiệm, đánh giá của thực tiễn.

Điểm khác nhau

+ 2 hiện tượng là 2 mức độ cao thấp khác nhau.

+ Cảm giác phản ánh riêng lẻ từng thuộc tính bề ngoài khi chúng tác động trực tiếp đến con người.

+ Tri giác lại là phản ánh trong một cấu trúc trọn vẹn của sự vật hiện tượng tác động trực tiếp lên con
người.

+ Cảm giác có sự kết hợp các giác quan với nhau, Tri giác là sự phối hợp các giác quan theo một hệ
thống nhất định.

+ Cảm giác chính là cơ sở cho Tri giác.

+ Tri giác cho phép và quy định chiều hướng lựa chọn cảm giác thành phần, mức độ và tính chất của
cảm giác thành phần.
SO SÁNH TƯ DUY VÀ TƯỞNG TƯỢNG
Giống:
- Tư duy và tưởng tượng đều là quá trình bên trong của con người
- Tư duy và tưởng tượng của mỗi người khác nhau và không ai giống ai. Trí tưởng tượng là thể hiện khả
năng nhận thức của bản thân với thể giới xung quanh bằng những gì mà bạn cảm nhận được qua các
giác quan
- Tư duy và tưởng tượng của con người cũng không có những giới hạn cụ thể nào
Khác:

Tư duy Tưởng tượng

Tư duy - Dựa vào những
kinh nghiệm của
bản thân đã được
tích lũy từ những
điều đã trải qua
- Phải sử dụng
những ngôn ngữ
do thế hệ trước tạo
ra
- Bản chất của quá
trình tư duy được
thúc đẩy do nhu
cầu của xã hội và
mang tính tập thể
- Có tính chất chung
của loài người vì
nó được sử dụng
để giải quyết
những nhiệm vụ
khác nhau
- Về nội dụng của
tưởng tượng phản
ánh cái mới, những
cái chưa có trong
kinh nghiệm của
cá nhân và xã hội
- Về phương thức
phản ánh, tưởng
tượng tạo ra những
hình ảnh mới, biểu
tượng mới dựa trên
những hình ảnh và
biểu tượng đã biết
nhờ các phương
thức hành động
chắp ghép, nhấn
mạnh, điển hình
hóa, loại suy,…
- Về phương diện
kết quả phản ánh
 của tưởng tượng là
những biểu tượng
liên quan đến hình
ảnh mới do con
người tạo ra trên
cơ sở những biểu
tượng của trí nhớ
Đặc điểm Mang các đặc điểm cụ thể như: Mang các đặc điểm cụ thể như:
+ Tính có vấn đề + Tính gián tiếp và khái quát
+ Tính gián tiếp hơn so với trí nhớ
+ Tính trừu tượng và khái quát + Liên hệ chặt chẽ với nhận thức
+ Liên hệ chặt chẽ với ngôn ngữ cảm tính
+ Quan hệ mật thiết với ngôn
ngữ cảm tính
Vai trò - Mở rộng những - Hướng con người
giới hạn của nhận về tương lai
thức - Kích thích con
- Cải tạo thông tin người hoạt động
của nhận thức cảm ảnh hưởng đến
tính, làm chúng có việc học tập, giáo
ý nghĩa hơn trong dục đạo đức, phát
cuộc sống của con triển nhân cách
người
- Giải quyết được cả
những nhiệm vụ ở
hiện tại và cả
tương lai

ĐIỀU KIỆN ĐỂ XUẤT HIỆN NHẬN THỨC LÝ TÍNH

4. Hoạt động tình cảm và ý chí

TÌNH CẢM
- Khái niệm: xúc cảm, tình cảm là thái độ của cá nhân đối với hiện thực khách quan có liên quan đến sự
thỏa mãn hay không thỏa mãn nhu cầu của cá nhân dưới hình thức những rung cảm
- Đặc điểm:
Xúc cảm, tình cảm là thái độ cá nhân. Thực chất, đó là những rung động bên trong trước biến cố hoàn
cảnh cũng như trạng thái cơ thể
Do hiện thực khách quan tác động
Chỉ những đối tượng nào liên quan đến việc thỏa mãn hay không thỏa mãn nhu cầu con người mới tạo
nên xúc cảm, tình cảm
- Các mức độ của đời sống tình cảm:
1. Màu sắc xúc cảm của cảm giác: là mức độ thấp nhất, thường đi kèm với cảm giác.
Ví dụ: màu đỏ cho ta cảm thấy rạo rực
2. Xúc cảm: là những rung cảm xảy ra nhanh, mạnh, rõ rệt, ngắn, nhất thời, hay thay đổi, không ổn
định
Các loại xúc cảm:
+ Xúc động: là một dạng của xúc cảm có cường độ rất mạnh, xảy ra trong một thời gian ngắn và
xâm chiếm toàn bộ hoạt động của con người một cách nhanh chóng
+ Tâm trạng: là một dạng khác của xúc cảm có cường độ vừa phải hoặc tương đối yếu, tồn tại
trong khoảng thời gian tương đối dài, chi phối hành vi của con người trong suốt thời gian tồn tại
tâm trạng đó.
- Các quy luật của đời sống tình cảm:
 1. Quy luật về tính hai mặt của đời sống tình cảm: Khi thỏa mãn một nhu cầu nào đó thì một số nhu
cầu khác bị kìm hãm ức chế. Điều đó tạo ra hai thái cực trong đời sống tình cảm con người. Đó là
tính hai mặt của đời sống tình cảm
2. Quy luật “ lây lan”: Xúc cảm, tình cảm có thể lây lan có thể truyền từ người này sang người khác
3. Quy luật “thích ứng”: Một xúc cảm, tình cảm nào đó được lặp đi lặp lại nhiều lần một cách không
đổi, thì cuối cùng sẽ bị suy yếu, bị lắng xuống. Đó là sự “chai sạn” của tình cảm
4. Quy luật “tương phản”: một xúc cảm, tình cảm nào đó có thể làm tăng cường hoặc suy yếu một
xúc cảm, tình cảm khác đối cực với nó.
5. Quy luật “di chuyển”: Xúc cảm, tình cảm của con người có thể lay lan truyền từ đối tượng này
sang đối tượng khác
6. Quy luật “pha trộn”: ở một con người, trong cùng một thời điểm và đối với cùng một đối tượng có
thể cùng tồn tại hai hay nhiều cảm xúc khác nhau, thậm chí đối lập nhau. Chúng không loại trừ
nhau mà quy định lẫn nhau
7. Quy luật về sự hình thành tình cảm: tình cảm được hình thành từ những xúc cảm do quá trình tổng
hợp hóa, động hình hoá, khái quát hóa mà thành
Ý CHÍ
- Khái niệm: ý chí là mặt năng động của ý thức, thể hiện ở khả năng thực hiện những hành động có mục
đích, đòi hỏi phải có sự nỗ lực, cố gắng để khác phục những khó khăn, trở ngại
- Các phẩm chất:
1. Tính mục đích
- Kỹ năng đề ra cho hoạt động và cuộc sống những mục đích gần và xa và điều khiển hành vi của mình
phục tùng các mục đích ấy
2. Tính độc lập: khả năng quyết định và thực hiện hành động đã dự định mà không chịu ảnh hưởng
của một ai
3. Tính quyết đoán
- Khả năng quyết định kịp thời và cứng rắn mà không có sự dao động không cần thiết
4. Tính kiến trì
- Kỹ năng đạt được mục đích đề ra dù cho con đường đạt tới chúng cos lâu dài và gian khổ
5. Tính tự chủ
- Khả năng làm chủ được bản thân ( cả những suy nghĩ bên trong và hành vi bên ngoài)
- Mối quan hệ giữa nhận thức, tình cảm, ý chí
Ý chí là mặt năng động của ý thức, biểu hiện ở năng lực thực hiện những hành động có mục đích,
đòi hỏi phải có sự nỗ lực khắc phục khó khăn.
+ Cũng chính từ khái niệm trên chúng ta phần nào hiểu được ý chí là một thuộc tính tâm lí cá nhân, nó
không có sẵn trong mỗi con người mà được hình thành, tôi luyện trong quá trình nhận thức và tìm cách
vượt qua khó khăn. Vì thế chúng ta khoogn thể phủ nhận mối quan hệ chặt chẽ giữa ý chí và nhận
thức, cũng như giữa ý chí và xúc cảm - tình cảm.
+ Ý chí có mối quan hệ chặt chẽ với nhận thức. Trên con đường nhận thức và tìm hiểu thế giới xung
quanh gặp không ít những khó khăn, thử thách, và ý chí là một người bạn tuyệt vời giúp chúng ta chinh
phục, vượt qua những khó khăn đó để đi tới đỉnh cao của sự thành công trong các lĩnh vực của đời
sống. Ngay như sinh viên chúng ta, một khi bạn có ý chí vươn lên trong học tập thì bạn sẽ có được
thành công và ngược lại, khi bạn không đủ ý chí để vượt qua khó khăn trong sự nghiệp học hành của
mình thì chắc chắn bạn sẽ là một người thất bại.
+ Nhận thức và ý chí có sự tác động qua laị lẫn nhau, khi ý chí tác động lên nhận thức thì nhận thức
cũng có tác động trở lại lên ý chí, làm cho ý chí hướng đúng đối tượng giúp con người biết nỗ lực đúng
lúc đúng chỗ.
+ Tuy nhiên không phải lúc nào ý chí và nhận thức cũng có sự thống nhất Có những người nhận thức
đúng đắn, sáng suốt nhưng lại không đủ ý chí để thực hiện công việc nhưng cũng có những người dùng
ý chí sắt đá của mình vào những mục đích không tốt đẹp như trả thù hay làm hại người khác.
+ Ý chí cũng có mối quan hệ chặt chẽ với xúc cảm - tình cảm. Ta có thể nhận thấy rằng ý chí và xúc
cảm - tình cảm đều là động lực của hành động, thúc đẩy hoặc kìm hãm hành động. Khi xúc cảm - cảm
xúc ủng hộ cho quyết định của ý chí thì nó sẽ làm tăng sức mạnh của ý chí, điều đó làm cho chúng ta
 dễ dẫn đến thành công, dễ dàng đạt được mục tiêu mình đã đề ra. Nhưng một khi xúc cảm - tình cảm đi
ngược lại ý chí thì nó sẽ kìm hãm, làm cản trở hành động của chủ thể thì chúng ta cần phải dùng ý chí
để kìm chế sự ảnh hưởng của xúc cảm -tình cảm, hạn chế tối đa ảnh hưởng tiêu cực của nó đối với
hành động.

HÀNH ĐỘNG Ý CHÍ

- Khái niệm: là hành động được hướng vào những mục đích đã định mà việc đạt tới chúng đòi hỏi phải
có sự khắc phục khó khăn, trở ngại, do đó phải có sự hoạt động tích cực của tư duy
- Cấu trúc của hành động ý chí điển hình:
Giai đoạn chuẩn bị:
+ Xác định mục đích, hình thành động cơ.
+ Thu thập và xử lý các thông tin có liên quan đến mục đích của hành động đã được xác định. Xác
định các điều kiện, các phương tiện, các biện pháp để thực hiện hành động.
+ Lập các kế hoạch để hành động.
+ Quyết định hành động.
- Giai đoạn thực hiện.
+ Tổ chức thực hiện theo kế hoạch đã lựa chọn
+ Khắc phục những khó khăn, trở ngại. Đây là giai đoạn khó khăn và phức tạp hơn nhiều. Những khó
khăn chủ quan bên trong và khó khăn từ bên ngoài đưa đến đòi hỏi chủ thể phải có sự nỗ lực ý chí để
vượt qua.
- Giai đoạn đánh giá kết quả của hành động:
Sau khi hành động ý chí được thực hiện, con người bao giờ cũng đánh giá các kết quả hành động đã
đạt được và chưa đạt được nhằm mục đích rút kinh nghiệm cho những hành động lần sau.

NHÂN CÁCH
- Khái niệm: là tổ hợp những thuộc tính tâm lý của một cá nhân, biểu hiện ở bản sắc và giá trị xã hội của
cá nhân ấy
- Đặc điểm:
+ Tính thống nhất của nhân cách: Các thành tố cấu thành của nhân cách nằm trong một hệ thống thống
nhất, trong đó mỗi thành tố mang một ý nghĩa nào đó phụ thuộc vào sự kết hợp, vào mối liên hệ với
các thành tố khác trong hệ thống thống nhất đó.
+ Tính ổn định của nhân cách: Nhân cách là tổ hợp các thuộc tính tâm lý tương đối ổn định, bền vững
của cá nhân. Nó thể hiện giá trị đạo đức, giá trị xã hội của cá nhân đó. Tuy vậy, nhân cách tương đối
ổn định chứ không bất biến
+ Tính tích cực của nhân cách: Nhân cách là chủ thể của hoạt động và giao tiếp, vì thế nhân cách mang
tính tích cực. Giá trị đích thực của nhân cách, chức năng xã hội và cốt cách làm người của cá nhân thể
hiện rõ nét ở tính tích cực của nhân cách.
+ Tính giao tiếp của nhân cách: Nhân cách chỉ có thể hình thành và phát triển, tồn tại và thể hiện trong
giao tiếp với những nhân cách khác. Thông qua giao tiếp cá nhân mới lĩnh hội được tri thức, kinh
nghiệm xã hội, chuẩn mực đạo đức và hệ thống giá trị xã hội để tự phát triển.
- Cấu trúc của nhân cách:
Có 2 cách để xác định cấu trúc của nhân cách
Cách 1: Nhân cách được tạo ra từ các thành tố: xu hướng, năng lực, tính cách, khí chất.
- Xu hướng: nói lên phương hướng, chiều phát triển của con người, xác định người đó “đi” theo hướng
nào, từ đâu …
- Năng lực: nói lên người đó có thể làm được gì, làm đến mức nào, chất lượng ra sao. - Tính cách: bao
gồm một hệ thống thái độ đối với xã hội, đối với bản thân, đối với lao động, các phẩm chất ý chí và
cung cách hành vi.
- Khí chất: biểu hiện ở tốc độ, nhịp độ và cường độ của các động tác cấu thành hành động và hoạt
động, tạo nên bức tranh hành vi của mỗi người.
 Cách 2: Xem nhân cách gồm tổ hợp thuộc tính tâm lý của cá nhân trên hai mặt thống nhất với nhau
gọi là phẩm chất và năng lực:

Đức ( phẩm chất) Tài ( năng lực)

- Các phẩm chất xã hội (hay đạo đức-
chính trị): thế giới quan, niềm tin, lý
tưởng, lập trường, quan điểm, thái độ
chính trị, thái độ lao động… đặc biệt là
biểu giá trị xã hội (hay biểu định hướng
giá trị).
- Các phẩm chất cá nhân (hay đạo đức-
tư cách): các tính (tâm tính, tính nết, tính
tình) , các thói, các “thú” (ham muốn)…
- Các phẩm chất ý chí của cá nhân: tính
mục đích, tính quyết đoán, kiên trì, chịu
đựng… (hoặc trái lại).
- Các cung cách ứng xử hay tác phong
- Năng lực xã hội hóa: thích nghi, sáng
tạo, cơ động, mền dẻo…
- Năng lực chủ thể hoá: biểu hiện tính
độc đáo, đặc sắc, cái riêng, cái “bản
lĩnh” của cá nhân.
- Năng lực hành động: hành động có
mục đích, có điều kiển, chủ động, tích
cực.
- Năng lực giao lưu: thiết lập và duy trì
quan hệ.
- Năng lực chuyên biệt (hay chuyên
môn), thiết kế, tính toán, ngoại ngữ,
nghệ thuật, năng lực nghề nghiệp …

- Mối quan hệ giữa các thành tố cấu thành trong cấu trúc của nhân cách

- Các yếu tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển nhân cách
* Vai trò của yếu tố bẩm sinh di truyền:
Bẩm sinh – di truyền chỉ đóng vai trò tiền đề thể chất, không có tính quyết định đến
sự hình thành và phát triển nhân cách.
* Vai trò của hoàn cảnh sống. Hoàn cảnh sống có vai trò rất quan trọng trong sự hình
thành và phát triển nhân cách. Nhưng nhân cách con người không phải do hoàn cảnh
quyết định (Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn).
* Giáo dục là tổ chức và hướng dẫn mọi hoạt động của con người. Giáo dục đóng vai
trò chủ đạo đối với sự hình thành và phát triển nhân cách cá nhân.
* Hoạt động quyết định trực tiếp đối với sự hình thành và phát triển nhân cách. Hoạt
động đề ra cho con người những yêu cầu nhất định, đòi hỏi ở con người những phẩm
chất tâm lý nhất định.
* Giao tiếp là lĩnh hội những kinh nghiệm xã hội lịch sử của các thế hệ trước; lĩnh hội
các tiêu chuẩn đạo đức, nguyên tắc hành vi để vận dụng vào cách ứng xử cá nhân, tạo
nên những nguyên tắc đạo đức hành vi cho mình.
- Xu hướng
Khái niệm: là những đặc điểm tâm lý hướng con người tới một mục tiêu nào đó, là hệ
thống những nhân tố thúc đẩy bên trong quy định tính tích cực của cá nhân.
Xu hướng tồn tại trong trong từng giai đoạn phát triển của cá nhân, ít ổn định nhất
trong các thuộc tính của nhân các
- Cấu trúc của xu hướng:
* Nhu cầu, động cơ
Nhu cầu
- Nhu cầu là biểu hiện của xu hướng về mặt nguyện vọng, ước muốn.
- Nhu cầu là những gì con người cần được thỏa mãn để sống, để hoạt động.
- Các loại nhu cầu:
+ Nhu cầu tự nhiên (nhu cầu sinh lý, nhu cầu vật chất): Chủ yếu do bản năng sinh ra;
có cả ở người và vật; có giới hạn về lượng và có tính chu kỳ rõ rệt.
+ Nhu cầu xã hội (nhu cầu tinh thần). Chủ yếu là do tâm lý tạo nên, thể hiện bản chất
xã hội của con người (lao động, giao tiếp, nhu cầu tình cảm, nhu cầu học tập …); khó
đo lường, không có giới hạn; thường sâu và bền.

* Động cơ
- Là yếu tố lôi kéo, thúc đẩy hoạt động của con người ngả theo chiều hướng nhất
định, là nguyên nhân của hành động, chúng thức tỉnh và duy trì hành động, định
hướng hành vi chung của cá nhân.
- Động cơ của một hành động được tạo ra bắt đầu từ giai đoạn căng thẳng của một
nhu cầu chưa được thỏa mãn và tồn tại cho đến khi nhu cầu đó đã được thỏa mãn đến
chừng mưc nhất định.
- Khi nhu cầu được thỏa mãn, mức độ căng thẳng của nó giảm xuống, nhu cầu khác
lại trở nên căng thẳng hơn và thúc đẩy con người hành động để thỏa mãn.

* HỨNG THÚ
- Là thái độ đặc thù của cá nhân đối với đối tượng nào đó mà đối tượng đó vừa có ý
nghĩa quan trọng trong đời sống, vừa hấp dẫn về mặt tình cảm đối với cá nhân đó.
- Muốn có hứng thú phải có hai điều kiện:
+ Cái gây ra hứng thú phải được cá nhân ý thức, hiểu rõ ý nghĩa của nó đối với đời
sống riêng của mình.
+ Cái đó phải gây ra ở cá nhân một cảm tình đặc biệt
* Hứng thú có hai mức độ biểu hiện như sau:
- Hứng thú bị động: Tích cực tìm hiểu nó, thưởng thức vẻ đẹp của nó, chứ không
muốn hoạt động trong lĩnh vực đó như một nghề.
- Hứng thú tích cực: là hứng thú một cái gì đó trực tiếp dẫn đến một hoạt động tương
ứng với nó.

Vai trò:
- Hướng hoạt động của con người vào đối tượng, kích thích họ làm việc có sáng tạo,
có hiệu quả.
- Tăng hiệu quả của qúa trình nhận thức làm nảy sinh khát vọng hành động và hoạt
động sáng tạo.
- Tác động mạnh mẽ tới sự hình thành các nét tính cách, đặc biệt là tới sự phát triển
năng lực

* LÝ TƯỞNG
- Là mục tiêu cao đẹp, mẫu mực, hoàn chỉnh mà con người vươn tới.
- Lý tưởng là biểu hiện tập trung nhất, cao nhất của xu hướng. Mỗi người đều có lý
tưởng của mình và hành động theo lý tưởng đó
 - Lý tưởng tạo nên động cơ mạnh mẽ thúc đẩy con người hoạt động. Nó chi phối sự
hình thành và phát triển nhân cách.

* THẾ GIỚI QUAN

- Là hệ thống quan điểm của con người về tự nhiên, xã hội và bản thân, xác định
phương châm hành động của người đó.
- Thế giới quan quyết định thái độ của con người đối với thế giới xung quanh, quyết
định những phẩm chất và phương hướng phát triển nhân cách

- Chức năng của thế giới quan:

+ Là nền tảng của toàn bộ đời sống tâm lý cá nhân, chi phối mọi phẩm chất tâm lý
khác của con người.
+ Là cơ sở để định hướng thái, hành động của cá nhân.

Vai trò:
- Tác động lớn đến nhu cầu của cá nhân, đóng vai trò điều chỉnh nhu cầu cá nhân.
- Định hướng, xác định vị trí và vai trò của cá nhân trong sự phát triển của xã hội

* NIỀM TIN
- Niềm tin là một hệ thống nhu cầu mà con người nhận thức được qua hiện thực để
xem xét cuộc đời, để định hướng hành động, hành vi của mình. - Niềm tin là bộ phận
cao nhất và phức tạp nhất của thế giới quan, là sự hoà quyện giữa nhận thức, tình cảm
và ý chí của cá nhân.
- Con người có nhiều loại niềm tin: niềm tin khoa học, niềm tin vào pháp luật, niềm
tin vào chính trị, vào tôn giáo, vào số phận … nhờ đó mới làm cho con người có sự
cân bằng
- Niềm tin giữ vai trò là kim chỉ nam cho cuộc sống của con người. Khi con người tin
vào ai, tin vào cái gì, thì họ phục vụ, phụng sự hết lòng vì người đó, vì điều đó.
- Năng lực
- Năng lực là tổ hợp các thuộc tính tâm lý độc đáo của cá nhân, phù hợp với yêu cầu
đặc trưng của một hoạt động nhất định, nhằm đảm bảo cho hoạt động đó đạt kết quả
cao.
- Năng lực được hình thành, thể hiện và phát triển trong hoạt động. Nó chỉ tồn tại
trong mối quan hệ với một hoạt động nhất định,
- Các mức độ của năng lực
+ Tư chất: Đặc điểm về thể chất làm điều kiện, tiền đề cho việc hình thành một loại
năng lực nào đó. (chiều cao, sức khỏe,…)
Thiên hướng:Tư chất gặp điều kiện thuận lợi thì có thể phát triển thành thiên hướng.
+ Năng khiếu:giải quyết nhiệm vụ một cách hiệu quả hơn (tốn ít thời gian, sức lực, trí
tuệ…).
 + Tài năng: làm biến đổi một sản phẩm nào đó có giá trị hơn, tiện ích hơn…(sáng
kiến). Thiên tài: làm biến đổi hoặc tạo ra một bước ngoặc trong cả một lĩnh vực nào
đó. (các phát minh)

- Tính cách
Tính cách là sự kết hợp độc đáo các đặc điểm tâm lý ổn định của con người, những
đặc điểm này quy định phương thức hành vi điển hình của người đó trong những điều
kiện, hoàn cảnh nhất định, thể hiện thái độ của họ đối với thế giới xung quanh và bản
thân

- Các kiểu người theo tính cách

Kiểu 1: Nội dung tốt – hình thức tốt:

- Là người toàn diện, vừa có bản chất tốt, thái độ tốt, vừa có hành vi, cử chỉ, cách ăn
nói cũng tốt.
- Có trình độ, có hiểu biết, có kinh nghiệm sống và được sự tín nhiệm, tin tưởng.
Kiểu 2: Nội dung tốt – hình thức chưa tốt:
- Có bản chất tốt, nhưng chưa từng trải.
- Vụng về trong giao tiếp, trong quan hệ vì vậy họ đôi khi bị hiểu lầm là người không
tốt.
- Nếu được huấn luyện, giáo dục sẽ trở thành loại người kiểu 1. Kiểu 3: Nội dung xấu
- hình thức tốt
- Là những người cơ hội, thủ đoạn, thiếu trung thực, lọc lõi, hiểu đời, nhưng bản chất
không tốt. - Thường dùng những hành vi, cử chỉ, lời nói để nịnh hót, tâng bốc người
khác nhằm mục đích trục lợi cho riêng mình.
- Cần phải cảnh giác, để nhận ra “chân tướng” của họ nhưng khơng dễ.
Kiểu 4: Nội dung xấu
– hình thức cũng xấu: Là loại người xấu toàn diện, xấu cả bản chất, thái độ, và hành
vi, cử chỉ, cách nói năng

- Khí chất
Khí chất là đặc trưng chung nhất về cường độ, tốc độ và nhịp độ của các hoạt động
tâm lý, thể hiện sắc thái riêng về hành vi và cử chỉ của người đó

- Các loại khí chất

- Khí chất linh hoạt:
Nhận thức nhanh, nhưng hời hợt, chủ quan.
Hoạt bát, vui vẻ, dễ tiếp xúc, giao tiếp rộng.
Dễ thích nghi với mọi điều kiện.
Giàu sáng kiến, nhiều mưu mẹo.
Nhiệt tình, tích cực trong mọi công tác, nhưng thiếu kiên trì, chóng chán.
Cảm xúc bộc lộ phong phú, sôi động nhưng tình cảm không bền vững, hay đổi thay.
Thích hợp với những công việc có tính chất đổi mới, có nội dung hoạt động sôi nổi,
linh hoạt.
Không Thích hợp với những công việc có tính đơn điệu, kém thú vị, địi hỏi sự kiên
trì, cẩn thận
- Khí chất bình thản (điềm tĩnh).
Ung dung, bình thản.
Có thể kiềm chế được cảm xúc, xúc động.
Quan hệ thường đúng mực, hơi kín đáo và tỏ ra thờ ơ, thiếu nhiệt tình với người
xung quanh.
Nhận thức hơi chậm, nhưng sâu sắc và chín chắn.
Trong hoạt động có sự đều đặn, cân bằng, có tính kế hoạch, tính nguyên tắc, không
thích mạo hiểm.
Thích hợp với công tác kế hoạch, tổ chức, nhân sự, những công việc đòi hỏi tính cẩn
thận và tính nguyên tắc.
- Khí chất nóng.
 Có sức sống dồi dào, biểu hiện tâm lý bộc lộ mạnh mẽ.
 Vội vàng, hấp tấp, làm việc sôi động, phung phí sức lực.
Trong quan hệ họ thường nóng nảy, cục cằn, thô bạo, dễ bị kích động, không để
bụng lâu.
 Nhanh chóng say sưa với công việc, nhưng cũng nhanh chán.
 Ít có khả năng làm chủ bản thân trong trường hợp bất thường, ít có khả năng đánh
giá hành động của người khác một cách khách quan.
Không thích hợp với công việc mang tính tổ chức, nhân sự, những công việc cần sự
tỷ mỷ, cẩn thận.
Thích hợp với công việc địi hỏi dũng cảm, xông xáo.
- Khí chất ưu tư.
 Dáng vẻ chậm chạp, dễ xúc động.
 Sống trầm lặng, kín đáo, ngại va chạm.
 Đắn đo, suy nghĩ chi tiết, thận trọng trong công việc sắp làm.
 Có tính kiên trì, chịu khó trong công việc đơn điệu.
 Tuy họ ít cởi mở nhưng tình cảm sâu sắc, bền vững và tế nhị.
 Là những người tốt, có tinh thần trách nhiệm cao, có ý thức tổ chức, kỷ luật cao.
 Cần có sự khuyến khích, động viên, tin tưởng giao việc cho họ.
 Không nên phê bình, góp ý một cách trực tiế