Volume 13, Issue 38
Our Words
Weekly Issue
“ N E W
Letër të hapur At Gjergj Fishtës: At’ thirre një meshë mëshire dhe kujdesi për të
SPECIAL
POINTS OF Letër të hapur At Gjergj Fishtës: At’ thirre
INTEREST: një meshë mëshire dhe kujdesi për të gjithë
ne që çdo ditë përdorim ABC-në që krijuat
 Gjergj Fishta Letter ju! – Nga PËRPARIM KABO
At, jam i mrekulluar krenarisht për ju, dhe i
 No Sided articles frigum nga situata e sotme!
and no restriction At, më ndje, sepse ndoshta zemrën do të ta
thyej, por ka gati dy dekada që shumë shqip-
for our members, tarë kanë marrë dhenë në kurbet e të shumtit
our guest and our janë në Greqi e në Itali. Fëmijët e tyre nuk e
mësojnë shqipen, por greqishten dhe italisht-
friends. en; bile edhe emrat i vënë jo më si të shqip-
tarëve. Kjo pjesë e breznive të reja të kombit
 Latest needs for our po lëviz pa bosht dhe, dihet: rrota pa bosht të
shpie atje ku s’duhet.
community and the At Gjergj Fishta, të falem që pranove të
latest resolutions bisedonim në këtë ditë Feste Kombëtare (jo
zyrtarisht), dhe më fal se vite më parë na
 Our Free Voice kishin mbyllur sy e vesh për të mos fol me
ty! Aq sa njerëz të letrave, që u besonim
through our words. sinqerisht, na impononin një deformim të
frikshëm të gjenisë tënde. Ndaj, të lutem,
sot, kur edhe eshtrat t’i kanë hudh’ në lumë
e lundrojë oqeaneve, si ADN-europianizmi,
thirre një meshë mëshire dhe kujdesi për të
gjithë ne që çdo ditë përdorim ABC-në që
I N S I D E T H I S krijuat ju, vetëm për një qëllim: lartësimin e
I S S U E : atdheut e të kombit, se veç dashurisë për ta
Ju nuk kishit gja tjetër më të shenjtë!
Faqe
RËNDËSIA E LIRISË SË SHTYPIT PËR DEMOKRACINË DHE PAQËN – Nga
Letter 1
RËNDËSIA E LIRISË SË SHTYPIT PËR
Faqe DEMOKRACINË DHE PAQËN – Nga
Rendesia 1 Frank Shkreli
Mbrojtja e lirisë së shtypit mbron demo-
kracinë!
15 shtatori 2022 shënoi 15-vjetorin e Ditës
Faqe Ndërkombëtare të Demokracisë, e përcaktuar
Andi 5-7 si e tillë qysh në vitin 2007, me anë të një
9, 12 rezolute nga Asamblea e Përgjithëshme e
Kombeve të Bashkuara, (OKB) me qëllim që
të promovohen dhe të zbatohen parimet e
Faqe demokracisë dhe të lirisë. Në këtë ditë,
njëherazi, u kërkohet shteteve anëtare të OKB-
6-7
Raimonda moisiu 7,-9,
së që të shënojnë këtë ditë, në mënyra sa më të
përshtatshme, duke promovuar vlerat dhe
10-14 parimet e demokracisë dhe të lirisë, në vendet
e tyre. Sipas OKB-së, Dita Ndërkombëtare e
Demokracisë ofron një mundësi për të shqyrtu-
Declasified, Agim ar gjendjen e demokracisë në botë dhe poër të
Hamiti, Janulla promovuar vlerat demokratike, lirinë dhe të
drejtat e njeriut anë e mbanë botës. Demokra-
rrapi cia është po aq proces sa edhe një qëllim dhe
vetëm me pjesëmarrjen dhe mbështetjen e
plotë, nga bashkësia ndërkombëtare, organiz-
Adresa Faqe mat qeverisëse kombëtare, shoqëria civile dhe
individët, mund të realizohet ideali i demo-
Anetaresimi 36 kracisë dhe lirisë, për të gjithë dhe kudo, pa
dallim, thuhet në njoftimin e OKB-së. Si temë
e e këtij viti për të shënuar 15-vjetorin e Ditës
Ndërkombëtare të Demokracisë është zgjedhur
Liria e Shtypit dhe Demokracia. Liria e shpre-
L I F E ” J E T A E
Qëndroj përballë veprës tuaj At i nderuar
dhe i ranë në gjunjë të falem, sepse çdo
ditë që e shkruaj e lexoj e prek shpirtin
tënd! Shkronjat që përdorim sot janë latine
dhe ato, falë Kongresit të Manastirit të
vjeshtës së dytë të 1908-s.
At Gjergji, ndoshta të shtiva në kujtime të
thella e të vyera, por për ne sot veprat
tuaja janë memorie historike, nga edhe ku
orientohesh për hartën e rrugës.
E shihje gjuhën dhe kulturën si pjesë të
qytetërimit europian, ndaj gjykove dhe
këshillove si
Gjergj Fishta
shkencëtari i parë europian, yni At
Gjergji! Në Europë shkohej me libra e me
September 19, 2022
R E
dokumentacion; pra, me kulturë e me institu-
cionalizëm parashikove, o mëndje horizon-
tesh!
Qëndroj përballë veprës tuaj At i nderuar dhe
i ranë në gjunjë të falem, sepse çdo ditë që e
shkruaj e lexoj e prek shpirtin tënd! Shkronjat
që përdorim sot janë latine dhe ato, falë
Kongresit të Manastirit të vjeshtës së dytë të
1908-s. Në manastire shkojnë e ndryhen vajza
e dëlira, si nën porosi të Apolonit, dhe djemtë
që nuk duan me provu maskulitetin e tyre.
Por ja që në historinë tonë kombëtare emri
Manastir na kujton dishepujt e kombëtarisë,
ata që nuk lejuan të çnatyroheshim pas 500-
vjetëve robëri për t’u larguar përfundimisht
nga rrjedhat historike të qytetërimit evropian.
Ju u mblodhët atje në një tubim mba-
rëkombëtar, sepse përfaqësuesit erdhën nga të
gjithë trevat: nga Shkodra, Korça, Elbasani,
Vlora, Berati, Durrësi, Gjirokastra, Janinë,
Shkupi, Manastiri, Kolonja, Leskoviku,
Dishnica, Resnja, Ohri, Mati, Dibra, Follo-
rina, Starja, Kërçova, Prizreni.
Kongresi që ju mbajtët ishte edhe mbarëdi-
asporik, sepse pati delegatë që përfaqësuan
shqiptarët e Italisë, të Bullgarisë, Rumanisë
(Bukureshtit, Konstancës), Amerikës,
Egjiptit. Por, mbi të gjitha ju i dhatë atij
karakterin e një kongresi shkencor mba-
rëkombëtar, me qëllim hedhjen e themelit të
hjes është njëra nga të drejtat themelore të
njeriut, e mbrojtur nga neni 19 i Deklaratës
Universale të të Drejtave të Njeriut.
Në deklaratën e OKB-ës në këtë përvjetor
thuhet se ndërkohë që kriza e COVID-19 ka
shkaktuar sfida të mëdha globale, një krizë e
re në Evropë na kujton se parimet tona demo-
kratike gjënden përballë kërcënimeve të
ndryshme, anë e mbanë botës. OKB-ja para-
lajmëron me këtë rast se, sot më shumë se
kurrë, Demokracia po tkurret, hapësira për
debat shoqëror po ngushtohet, mosbesimi dhe
keq-informimi po shtohen, ndërkohë që
kërcënimet, kundër lirisë së gazetarëve dhe
punonjësve të tjerë të medias vijnë duke u
shtuar, nga ditë në ditë. Prandaj, si përfundim
i kërcënimeve ndaj lirisë së medias në botë,
OKB-ja ka vendosur që në këtë 15-vjetor të
Ditës Ndërkombëtare të Demokracisë të
përqendrohet mbi rëndësinë dhe rolin që luan
liria e shtypit në zhvillimet demokratike dhe
në sigurimin e paqës në botë. Media e lirë, e
pavarur dhe pluraliste, e aftë për të informuar
shoqërinë mbi çeshtje të interesit publik,
është një pjesë përbërse e Demokracisë së
mirëfilltë. OKB-ja thekson me këtë rast se,
gjithnjë e më shumë, vihet re se gazetarët, anë
e mbanë botës, përballen me pengesa të
llojllojshme ndaj lirisë së tyre për të kryer
detyrën si gazetarë – gjë që ka pasoja të rënda
për të drejtat e njeriut dhe për zhvillimet
demokratike kudo.
 P a g e 2 O u r W o r d s

Letër të hapur At Gjergj Fishtës: At’ thirre një meshë mëshire dhe kujdesi për të gjithë ne që çdo ditë
ngritjes së kombit e shtetit kombëtar.
Në thelb të qytetërimeve janë besimet
fetare, por edhe gjuha. Tek elementi i parë
nuk mund të gjendej uniteti, sepse religjio-
ni ynë ishte një mozaik besimesh. Për
shkak të pushtimi të gjatë dhe mbijetesës,
ishte bërë devijimi i thellë.
Por, nën petkun mysliman, katolik,
ortodoks apo bektashi, besimtari ynë
kishte mbetur shqiptar; as ishte turqizuar,
siç edhe paragjykoi Kongresi i Berlinit i
1878-s, as ishte greqizuar, siç edhe pre-
tendonin “Gjitonët e sëmurur” me “I
Megali Ide”-në e Jan Koletit, por as edhe
ishte italianizuar.
Kishin ruajtur gjuhën e nënës, të bukur, të
pastër, konservatore dhe gati, në saje të
fanatizmit, me trajta arkaike. Ky përrua
ekzistencial na kishte mbajtur të pa për-
çudnuar. Vinte nga mugëtira e fillimjetës
At, nga pellazgia jetëshpërgënj, kur nisi të
ngrihej njerëzimi.
Siç shkruan George Von Hahn, patre: “…
Lidhjet në mes shqipes dhe emnave më të
vjetër të perëndive të Greqisë së zbuluem
janë dëshmia ma e fortë që shqiptarët e pjesën më të ishte një kongres shkencor me karakter gjuhësor, filologjik dhe arsimor,
sotëm janë pellazgë”. Ajo nuk kishte madhe të por edhe në ndihmë të një kleri me fytyrë kombëtare, sepse liturgjia
humbur, sepse ishte brenda gjokseve të dobësueme, jashtë gjuhës amtare dhe e shprehur në gjuhë të tjera, në jo pak, por në
shqiptarëve, ishte në mendjet e në ëndrrat mbajnë si- tre, do ta fragmentizonte tragjikisht antropologjinë tonë.
e tyre, të cilat nuk mund të vidheshin, të doqoftë aty- Ndaj, në këtë këndshikim, ju realizuat edhe një lloj protestantizmi civil,
religjionoheshin apo visheshin ushtare për këtu të pastër duke i hapur rrugë një kleri dhe liturgjie kombëtare.
nizam. formë e Kongresi ishte shkencor edhe për një arsye tjetër, sepse delegatët e
Gaboi rëndë Kongresi i Berlinit Pater, kur fuqishme zgjedhur vinin nga shoqata dhe organizata patriotike në qëllimin e tyre,
tha se atje ka vetëm “shqiptarë të turqi- fillestare.” por tërësisht të diturisë, të shkencës, të akademizmit dhe të letrave – në
zuar”, dhe se Shqipëria është veçse një Patët përmbajtjen e tyre dhe në aktivitetin e deriatëhershëm gjithë po aq.
shprehje gjeografike. E ju ishit atëherë një përgjegjësi të Këtej buroi klima e mirëkuptimit, sjellja e tolerancës, marrëdhënia e
vocërrak 8-vjeçar, por një shqiptari i rrallë dyfishtë At dialogut jopërjashtues, fryma e ekzigjencës shkencore dhe e orientimit
për nga vlerat që do t’ju sillnin bash pas tri Gjergji: edhe vizionar evropian të Kongresit të bekuar të Manastirit.
dekadash në atë lartësi, ku dhe ju shpuri kombëtare, Ndërgjegjja shkencore akademike u shpërfaq si autoriteti vendimmarrës;
mendja dhe vepra, penda dhe krijimtaria por edhe ndaj dasitë antropo-kulturore, të folmet dialektore, apo arritjet e deri asaj
që shpalosët në Kongresin e Manastirit e globale, sepse dite nuk prodhuan dot pengesa dhe nuk u gjykuan si të tilla.
më tej gjithë jetën tuaj. kjo gjuha jonë Ylli polar ishte atdheu dhe atij Ju i ishit falë.
“…Gjuha e popujve të pakulturuem mund e vjetër është Zgjidhjet që vijnë nga shkenca dhe nga dishepujt e saj janë të tilla që
të rrudhet dhe të degradohet, format e tyre edhe rrënjë e reflektojnë pjekuri, ushqejnë vetëpërmbajtje dhe dritojnë largpamësi.
të mendimit dhe të jetës të mbeten në thellë e Ato ngrihen mbi folklorizmin, patriotizmin kallp vetëizolues dhe
mijëvjeçarë statik. Kjo dëshmohet bukur qytetërimit vetëcopëtimin e frikshëm pseudopatriot, që shpie verbazi në pështjellime,
qartë në gjuhën shqipe, në të cilën çiftëzo- parahelen dhe ku njëra pjesë t’i bjerë tjetres, në interes të një triumfi separatist që defor-
hen forma gramatikore tejet të degradue- atij romak. mon gjithë procesin.
me, me fonetikën më të pasur dhe rrënjët e Kongresi juaj Vetëm përfaqësues të tillë shkencor mund të gëzojnë edhe tagrin e përfa-
lashta të fjalëve, të cilat, edhe pse në i Manastirit qësimit të bashkëkombësve jashtë dhe larg kufijve të trugut dhe

Many shadow accounts in UK islands have been used since the 70’s for Albanian dictators...

Albanians from Cha-

meria speak out for
the genocide in the
Balkans...
Organized labor keeps cost of With the right support everything is
living fair, otherwise the oli- While possible
many think
in America….True
otherwise Albanianscommonare
garchs win with slavery... here due to American
Americanleadership
fighters...in a time
when US was not a superpower
yet...Osmani and Biden meet up

Who is stopping this to be available to

southern Europe and power it for good?
Which Oligarch in Greece or Albania ?
Ismail Qemali vlora Maybe Kosovo Albanian Land can start A hero in the ground!!!
Po su bashkuan kokat sbashkoen toakt it better and run the high voltage wire
across... Why are locals stopped?
Si behen levizjet neper rruge pa godi-
na...

Reçensë mbi vëllimin me poezi “Ishulli i fjalëve” të autorit Nikollë Loka

Reçensë mbi vëllimin me
poezi “Ishulli i fjalëve”
të autorit Nikollë Loka
shqiptar: “…tri
herë kishte ba festë Ball-
kani / tri herë kishte ba
mort!”.
Me sa pak fjalë na rrëfen
për ngjarje të përsh-
kallëzuara të
cilat popullit të tij i kanë
peshuar mbi shpinë. Kjo
ngarkesë
kohërash, shekujsh, që
zgjat e zgjat pambarim-
isht, e kthyer
në përjetësi me anë të
këngëve me lahutë, nuk
është gjë
tjetër veçse gjurma e
gjakut të patharë në
memorien e secilit.
Dramaciteti, pavarësisht
dhembjes poetike, nuk
shfaqet në
nivele dramatike, pasi
autori sikur dëshiron më
shumë të
vërë në pah efektin e
madhështisë: “…Në
humnera fatesh
madhnisht jemi ngritë, /
nan tinguj lahute jemi
rrit”.
Gjithë ky cikël i refero-
het një areali komu-
nikues me
shekujt: rrapi dardan,
truall dhé, vajtohet
Rozafa vllaznisht,
në Ilirik luhet fati tragjik
etj., me synimin për të thënë të
vërtetën ndryshe nga mitet e
legjendat, ndryshe nga ç’jemi
mësuar t’i trajtojmë në libra e
teorira. Tendenca e autorit
për t’iu referuar ndryshe këtyre
temave e bën poezinë e tij
të mos jetë ajo e konsumuara e
temës atdhetare e patriotike,
por përkundrazi e lexueshme qartë
nën një projeksion të ri.
Cikli i dytë “Ma jep pak borë” sjell
një tjetër
dimension shpirtëror, tashmë me
fokusime më personale,
ku janë ngritur dhe shembur shumë
ura, ku poeti ngatërrohet
mes rrezesh, e ku lirika arrin kulmi-
nacionin në poezinë
që i ka dhënë titullin ciklit: “Ma fal
pak borë që s’di të
shkrijë, / që s’di të bëhet
tokë…”. Është i qartë
emocioni
dhe cytja shtensionuese në
kërkesën për të pasur atë
që në
Ishulli i fjalëve 5
fakt metaforizohet me
konceptin antitezë të
lëndës. Veprimi
dhe gjendja tangentojnë të
njëjtën ide në arritjen e
dëshirës
e cila vjen si synim dhe si
urim.
Në disa raste, qasja po-
etike shfaqet me fillesën
e vargut me anë të foljeve:
“Nisem pa kohë, /
kthehem pa kohë, / endem
pa mend, / gjendem pa
mend...”. Të gjitha poezitë e këtij cikli janë
Efekti është i qartë: lirikë
veprimi dhe gjendja e e shprehur me një varg të
janë në të njëjtën shkurtër dhe poezi pakvargëshe.
shtjellë dhe kjo bën të Duket qartazi se emocioni këtu ka
duket qartë vlimi i fronin e mbizotërimit.
ndjenjave. “A thue asht vegim ere?!” titullo-
Konkretja dhe ab- het cikli i tretë
straktja jo rrallë herë ku miksohen brenda së njëjtës
na shfaqen pa lëndë lule, erëra, ngjyra e
kufinj mes tyre: aroma, reflekse, shikime e ëndrra.
“Kishte shumë dritë Poetit nuk i duhet shumë
edhe shumë mall, / punë, ndjenjat janë ato që tashmë
kishte shumë shpirt e tërheqin atë ta ndjekë.
dhe një këngë të Dhe ai, i dorëzuar tërësisht në
pakënduar”. Krijimi duart e tyre, ndjehet më i
të lirshëm se kurrë: “Në sytë e tu hyj
kujton s poeti është fillikat i vetëm, / si dallgë
në gjendje të shohë që heq dorë nga deti…”. Janë
më shumë edhe aty vargje që na rrëfejnë se ai
ku asgjë nuk duket. bashkëjeton me një realitet të
 V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 8 P a g e 3

Shqiptaret ne Kosove nga te tere anet per te mbrojtur te drejtat e tyre

Is AADF/ taken over by those that want to sell Albanian Lands and sea rights, MOB ? Dismantle now

RËNDËSIA E LIRISË SË SHTYPIT PËR DEMOKRACINË DHE PAQËN – Nga Frank Shkreli
zgjidhur sfidat më të ndërsa përpiqemi për
Ndërkombëtare të Demokracisë – mëdha me të cilat përbal- një botë më
Në mesazhin e tij kushtuar Ditës Ndërkombëtare të një ditë kjo për të treguar mbështet- let bota”sot, ndërsa gjithëpërfshirëse, më
Demokracisë, Sekretari i Përgjithshëm i Kombeve të jen tonë të përbashkët për qeverisje përmendi “luftën brutale të barabartë dhe më
Bashkuara, Antonio Guterres shprehet se “Demokracia përfaqsuese, transparente; për të dhe të pajustifikueshme të paqësore. Siç ka
nuk mund të mbijetojë pa lirinë e shtypit dhe pa lirinë e reflektuar mbi barazinë, respektin Rusisë kundër Ukrainës”, theksuar edhe Presi-
të shprehurit.” Kjo është edhe arsyeja që mbrojtja e për të të drejtat e njeriut dhe din- si një nga ato sfida. denti Bajden, shtoi
lirisë së medias konsiderohet si një pjesë përbërse — jitetin njerëzor dhe për shtetin e të diplomati lartë ameri-
kritike — për ndërtimin e një demokracie të shëndosh, drejtës”, tha ndër të tjera, Presidenti Ndërsa Sekretari Ameri- kan, “… ne duhet të
ka thënë ai. “Pa lirinë e shtypit, demokracia nuk mund Biden. Udhëheqsi amerikan pranoi kan i Shtetit, Antony fillojmë me diplo-
të mbijetojë. Pa lirinë e të shprehurit, nuk ka as liri të se vitet e fundit, “demokracia anë e Blinken, në një deklaratë macinë e rrënjosur në
tjera”, theksoi udhëheqsi i organizatës botërore, ndërsa mbanë botës ka pësuar disa sfida të të tijën nga Departamenti i vlerat demokratike
u bëri thirrje qeverive të mbarë botës që të “sigurohet dukshme”, ndërsa ai fajësoi ata që i Shtetit, kushtuar Ditës më të dashura dhe më
liria dhe të mbrohen të drejtat e të gjithë njerëzve, pa quajti “autokratë dhe forca të tjera, Ndërkombëtare të Demo- të shtrenjta të
dallim dhe kudo në botë”. International Day of Democ- të cilat bëjnë trysni ndaj atyre që kracisë — Commemorat- Amerikës, e që janë:
racy | Messages | United Nations. luftojnë në mbrojtje të të drejtave të ing the International Day mbrojtja e lirisë,
njeriut dhe të lirive themelore.” Në of Democracy – United mbështetja e
Edhe Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Joe Biden bëri 15-vjetorin e shpalaljes së Ditës States Department of State mundësive të
një deklaratë me rastin e Ditës Ndërkombëtare të Ndërkombëtare të Demokracisë nga — u shpreh se në “Këtë barabarta për të
Demokracisë — Statement by President Joseph R. OKB-ja, Presidenti Biden shtoi se, Ditë Ndërkombëtare të gjithë, respektimi i të
Biden, Jr. on the International Day of Democracy – “Shtetet e Bashkuara po bash- Demokracisë, ne drejtave universale,
The White House — “15-vjet më parë, shtetet anë e kpunojnë me shtetet e tjera demo- theksojmë angazhimin respektimi ndaj
mbanë botës janë bashkuar për të deklaruar Ditën kratike në mbarë botën për të tonë ndaj demokracisë sundimit të ligjit dhe
trajtimi me dinjitet i çdo personi… Duke
vendosur të drejtat e njeriut në zemër të
politikës sonë të jashtme, Shtetet e
Bashkuara avancojnë respektin për liritë
themelore, edhe në nivel global. Ne e
dimë se respekti, për të drejtat dhe
dinjitetin e njeriut, është thelbësor për
paqën e qëndrueshme dhe begatinë e
vazhdueshme në botë. Ky respekt ba-
zohet në përvojën tonë si shtet demo-
kratik, ndonëse jo i përsosur, por, va-
zhdimisht, duke punuar për një shoqëri
më të drejtë dhe më të barabartë”, për të
gjithë, është shprehur, ndër të tjera,
Kryediplomati amerikan Antony Blink-
en me rastin e Ditës Ndërkombëtare të
Demokracisë, me 15 shtator, 2022.
Dita Ndërkombëtare e Demokracisë e
Kombeve të Bashkuara (OKB) shënohet
çdo vit më 15 shtator me qëllim për të
rritur ndërgjegjësimin publik vlerave të
demokracisë dhe lirive të njeriut, në
 P a g e 4 O u r
Letër të hapur At Gjergj Fishtës: At’ thirre një meshë mëshire dhe kujdesi për të gjithë ne që çdo ditë
kombëtar.
Dituria nuk matet me kufijtë, por me
progres. At i respektuar me emrin e
bukur Gjergj, dëshiroj të të them se, nga
largësia e njëqind viteve kur ju e mbajtët
e atë tubim, sot mund të kumtojmë që
Kongresi i Manastirit, me vendimet që
more e me hapësirat që çeli është i pari
kongres shkencor mbarëshqiptar, dedi-
kur elementit palcor të identitetit histor-
ik, gjuhës së nënës, që ishte gjuha
shqipe.
Njëherësh, kongresi ka kontribute uni-
versale, sepse, duke e mbajtur këtë vlerë
unikale në strukturë të shkronjave latine
e ruajti për të mos i humbur tiparet
themelore. E gjithë kjo, që të mos
këputej filli historik, kontinuiteti epokal
Letër të hapur At Gjergj Fishtës: At’ thirre një meshë mëshire dhe kujdesi për të gjithë ne që çdo ditë
Objektivin e parë At Gjergji e patët të
vështirë, se reformatorët e Portës së
Lartë ju prenë në besë, ju përndoqën e
arrestuan kudo, në Tiranë, Korçë,
Vlorë e gjetiu. Por patriotët dhe
mësimdashësit e shqipes, klubet kul-
turore të mendimit, nuk u thyen, nuk u
trembën, nuk u tërhoqën. Edhe objek-
tivin e dytë e bëtë realitet, sepse në
vitin 1909 u mblodh Kongresi i Arsimit
në Elbasan, çka solli edhe të parën
shkollë normale për të përgatitur
mësues. Po mbaronte periudha e gjatë e
medreseve, ku përgatiteshin hoxhë, dhe
po fillonte një erë e re e një protesta-
nizmi civil laik, e dijes dhe e shkencës.
Në vitin 1879, At i respektuar, pra fill
një vit pasi u shpall Lidhja e Prizrenit,
që hodhi themelet e shtetit kombëtar, u
krijua Alfabeti i Stambollit (që në
Toskëri njihej si alfabeti i
Frashërllinjve), por që barti mençurinë
e krijuesve, si të Sami Frashërit, nga
Dangëllia –drita e diturisë përpara le të
na shpjerë; të Vaso Pashë Shkodranit
nga Shkodër Locja se – feja e shqiptarit
është shqiptaria; të Kostandin Kristo-
foridhit nga Elbasani, që më 1872-shin
përktheu në shqip Biblën; të Jani
Vretos nga Postenani; të Tahsim Hox-
hës nga Filati, aq pranë Dodonës,
qendrës së pellazgëve, rektori i parë i
Universitetit të Stambollit, dijetar i
hapësirave nga “raca e keplerianëve”.
At Gjergj Fishta, jam i mrekulluar
krenarisht për ju, dhe i frigum nga
situata e sotme, kur sjell në mendje se
sa bukur e administruat Ju kongresin, si
një forum institucional. Zgjodhët një
president, të nderuarin Mit’hat Frashëri
- megjithëse ende ai nuk kishte mbërri-
tur- sepse vlerësuat kontributet, emrin e
Frashërllinjve dhe mendjen e tij të
thellë. Të gjithë njëzëri u gjendët në një
mendje e në një fjalë. Dolët e pritët në
stacion kur mbërriti në mbrëmje dhe ia
lavdëruat Frashërin dhe kontributet e
bijve të tij, për shërbimet e tyre ndaj
atdheut. E Mit’hat beu, delegatit nga
dhe vijueshmëria e qytetërimeve që sot
pranohet gjerësist si qytetërimi parahelen,
i cili nuk mund të ishte as memec as pa
identitet.
Ruajtët Atë atë që një studues i sotëm nga
treva e Matit njohës i shkëlqyer i
egjiptologjisë, i mitologjisë greke e
romake, i historisë dhe i liturgjisë, e quan
shterueshëm dhe me formë aksiomatike:
shqipja, kjo “fosile e gjallë” e pellazgjisht-
es. Sikur për një moment të mendojmë që
të ndodhte deformimi si edhe jua kërkoj
në kongres me letrën e tij të gjatë greku D.
Kurilius ose Kuterius – ata që kanë
zbardhur dokumentacionet shënojnë se
nuk i dallohet mirë emri, por kjo pak
rëndësi ka; mund ta quajmë antishqiptari –
do të humbte jo thjesht gjuha jonë e bukur,
Biggest Heist on private land continues to
happen in Albania...How can they, the Alba-
nian politicians sell someone else’s land??
Shkodra që ia tha ato fjalë zemre, iu
përgjigj se “shërbimet që Shkodra i ka bërë
shqipes janë të panumërta, sepse kur shqip-
ja qe e ndaluar kudo gjetiu, Shkodra pati
privilegjin të vazhdonte ta përdorte dhe të
punonte për përparimin e saj”.
E çelët Kongresin si një tubim të hapur
edhe me njerëz të tjerë, e nxënësit e
shkollës së mesme (idadijes) kënduan
këngë patriotike, por, si europian nga
qytetërimi, ju zgjodhët për mbarëvajtjen e
tij një presidencë. Pas presidentit qëndronin
si nënpresident zoti Gjergj D. Qiriazi dhe
ziti Luigj Gurakuqi, ndërsa për sekretarë
Nyzhet bej Vrioni nga Berati për gjuhën
turqisht dhe Hil Mosi e Thoma Avrami për
gjuhën shqipe.
Mënyra si operuat ju At Fishta më mre-
kullon për funksionalizmin dhe procedurat ,
sepse kongresi, për të kapërcyer situatën e
alfabeteve që vepronin, për të mos u pen-
guar nga dasitë dialektore dhe krahinore
dhe për të mos e vënë fenë mbi kombin, e
gjeti të udhës të krijonte një komision me
11 veta, që e kryesuat ju At Gjergj Fishta,
dhe ku presidenti i Kongresit ishte anëtar.
Ju dhatë besën se, pa përfunduar, nuk do të
informonit asnjë delegat të kongresit, i cili
ju kishte mandatuar, dhe kishte vendosur
unanimisht që përfundimet e komisionit do
të ishin të pakontestueshme. Puna juaj nuk
ishte e lehtë dhe e thjeshtë, sepse aso kohe
kishte rreth gjashtë-shtatë alfabete të
ndryshme, nga të cilat katër ishin më të
përhapurat.
“Alfabeti i Stambollit që përdorej në
Toskëri. Atë e përdorte Shkolla Shqipe e
Vajzave në Korçë dhe shumë libra shkollo-
rë ishin shtypur me të. Në Shkodër dhe në
Shqipërinë e Veriut përdoreshin tri alfabete,
njëri syresh njihet si Alfabeti i Jezuitëve; i
dyti si Alfabeti i Bahkimit dhe i treti si
Alfabeti i Agimit. Me Alfabetin e Jezuitëve
kishin shtypur vetëm disa libra kishtarë dhe
ndonjë revistë mujore. Ky alfabet është
përdorur për 300 vjet. Dy të tjerët qenë
përdorur në shkollat katolike në Shkodër
dhe në fshatrat rreth e përqark këtij qyteti.”
Logjika gjithëplanësore, mbi të cilën arsye-
por një pasuri universale unikale, shenjëzi-
mi kuptimor i gjenezës evropiane, mi-
tokracia pellazge, kjo formë e parë e dijes
globale.
Nuk ndodhi, falë jush, njerëzve të mençur,
që pikërëndesat e historisë i mbajtët në
ekuilibra prej filigrani dhe patët si motive
të jetës e të aktivitetit tuaj atdheun,
popullin, kombin dhe dinjitetin e tij.
Ndërsa Kongresi i Manastirit hodhi
themelet e pavarësisë kombëtare. Pas
betejës së Sedanit të shtatorit 1870 dhe
fitores mbi francezët, Bismarku, themel-
uesi i shtetit modern gjerman, i bashkoi
protestantët dhe katolikët në shtetin mod-
ern, duke e filluar këtë njësim me Kon-
gresin mbi Arsimin dhe duke iu dhënë
organizatorëve leksionin e radhës, se
toi kongresi, ishte se pasja e shumë afa-
beteve shpinte te fragmentizmi, dhe jo te
bashkimi, sepse nuk mund të lexoheshin
nga të gjithë ato që shkruheshin e që boto-
heshin. Ishte humbur shumë energji dhe
pengohej përparimi kombëtar drejt
pavarësisë kombëtare dhe shtetit kombëtar
të pavarur, “për të mos përmendur këtu
pengesën e madhe prej qeverisë (turke), e
madhe sa askush nuk guxonte të thoshte se
ishte shqiptar”.
At Gjergji, ndoshta të shtiva në kujtime të
thella e të vyera, por për ne sot veprat tuaja
janë memorie historike, nga edhe ku ori-
entohesh për hartën e rrugës.
Ditën e tretë të kongresit, të hënën në
mëngjes, e mori fjalën prifti katolik nga
Durrësi Dom Nikollë Kaçori. Përtej iden-
titetit fetar, ai u shpreh qartazi se “do të
adaptonim me gëzimin më të madh të
përdornim atë alfabet që do të caktohet”.
Kjo nënkuptonte se shqipja e shkruar do të
ishte tash e tutje edhe gjuhë liturgjike.
Përpjekjet kishin filluar qysh më 1907-n, si
nga shqiptarët e Amerikës ashtu edhe nga
një prift amerikan në Korçë, i cili kishte
ndikuar thekshëm që të kishte një bilingui-
zëm në liturgji, herë greqisht e herë shqip.
Nëse të gjithë shqiptarët, pavarësisht nga
feja, si gjuhë të saj do të kishin po gjuhën
amtare, tanimë edhe të shkruar e me një
alfabet standard latin, kjo do të thoshte se
bashkëjetesa fetare dhe harmonia fetare
kishin gjetur një mjet komunikimi universal
të njëjtë. Shoqëria fetare nuk do të vinte më
ndesh me shoqërinë laike, për shkak të
komunikimit në gjuhë të ndryshme. Vetë
njeriu ynë po futej në një udhë ku brenda
arsyes nuk gjente pengesa komunikimi mes
formave të tij të ndërgjegjes.
Hej At Gjergj Fishta, më ndalet fryma kur
citoj ato fjalë që thatë Ju pas zotit Kaçorri:
“Unë nuk kam ardhur të mbroj ndonjërin
nga këto alfabete, por kam ardhur të bash-
kohem me ju dhe të adaptoj atë alfabet, të
cilin Kongresi do ta vendosë si alfabetin më
të dobishëm për ngritjen e popullit”. Ju
kumtuat At se shqiptarët kishin humbur
shumë në lëmin e qytetërimit dhe të arsimit,
W o r d s
“ndryshimi në arsim nuk fillon nga universite-
tet, por nga arsimi elementar”.
Edhe ju At i donit shkronjat dhe ABC-në
latine, sepse, paçka se vijonte sundimi xhon-
turk, brenda asaj hapësire që lejonte kushtetuta
e tyre kishit qëllim që në shkollat turke dhe në
ato greke të futej edhe shqipja dhe, krahas
kësaj, të hapeshin edhe shkollat shqipe, unë
ndihem i turpëruar para Jush sot, por dua t’ju
bëj me dije se kemi aq shumë shkolla turke e
greke në Shqipëri pas 100 vjetëve të kongresit,
dhe ju bëjmë aq lavdërime dhe temena – duke i
quajtur, deri edhe siç ndodhi para ndocakohe,
kur një shkollë e huaj ku flitet edhe pak shqip u
quajt më e mira në vend – saqë Ju, themeluesit
e kombit, do duhet të rimblidheshit për ta
vendosur shoqërinë në udhë të drejtë dhe
shqiptarizmin në binarë.
për shkak të mungesës së një alfabeti të për-
bashkët. Kulmimi juaj ishte klithmë lirie,
dinjiteti ekzistence e prosperiteti historik, kur e
mbyllët fjalën tuaj: “Armiqtë që e kanë rrethuar
Shqipërinë janë shumë dhe secili prej tyre
përpiqet të rrëmbejë për vete ndonjë copë. Por
ne, edhe po të mos mundim ta mbrojmë
atdheun me fuqinë morale që kemi, do ta
mbrojmë atë me armë në dorë dhe nuk do t’i
lëmë armiqtë tanë të marrin qoftë edhe një
pëllëmbë tokë shqiptare!”.
E kuptoj At, atë që po shkruan asokohe Gjergj
Qiriazi për këto fjalë: “Unë nuk do jem i zoti t’i
shkruaj në letër gjithë këshillat e vlefshme të
Patër Fishtës, me të cilat secili nga ne u impre-
sionua; ai na i preku zemrat aq shumë, saqë
myslimanë e të krishterë nuk mundëm t’i
mbanim lotët. Kur Patër Fishta po zbriste nga
platform, Hafëz Ibrahim Efendi Hoxha nga
Shkupi u sul drejt tij, e përqafoi me sytë
mbushur me lot dhe e puthi. Kjo skemë, në
praninë e treqind-katërqind njerëzve, nga të
cilët tre të katërtat ishin myslimanë, la një
përshtypje të madhe”.
Delegimi prej kongresit i kompetencave për
hartimin e vendimeve nga një komision i
mirëfilltë specialistësh prej 11 vetash, me në
krye At Gjergj Fishtën, i cili nuk kishte të
drejtë të merrte vendime me më pak se tetë
veta, është tregues se Kongresi i Manastirit
operoi me një Asamble të Gjerë Shkencore
vendimmarrëse, bazuar tek autoriteti i di-
jetarëve të mirëfilltë. Ju e hapët mbledhjen e
komisionit Patër Gjergji me fjalët e gdhendura
dhe të arsyetuara për atë kohë dhe për këtë
tonën: “Kjo detyrë që kombi na ka ngarkuar
është një detyrë e madhe, sepse alfabeti, mbi të
cilin do të vendosim, është boshti i kombit dhe
i vetmi mjet, me të cilin kombi do të përparo-
jë”.
At, më ndje, sepse ndoshta zemrën do të ta
thyej, por ka gati dy dekada që shumë shqiptarë
kanë marrë dhenë në kubet e të shumtit janë në
Greqi e në Itali. Fëmijët e tyre nuk e mësojnë
shqipen, por greqishten dhe italishten; bile edhe
emrat i vënë jo më si të shqiptarëve. Kjo pjesë
e breznive të reja të kombit po lëviz pa bosht
dhe, dihet: rrota pa bosht të shpie atje ku
s’duhet.
 V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 8 P a g e 5

DY FJALË MBI VEPRËN E SHKRIMTARIT MUÇ XHEPA dhe një dëshmi-tregim i tij, "LAJNË MËKATET",
përqendruar. Lluka është ndjekës me bindje dhe publik. Gazetarët nuk kanë asnjë rol në Whatsapp apo Telegrami.
DY FJALË MBI VEPRËN E
njohuri të thella ndaj Krishterimit. Në antijetë, gjatë “hakerimin” e dokumenteve.
SHKRIMTARIT MUÇ XHEPA
sundimin të “Neronit”, ishte ithtar i heshtur i Krish- HISTORIA PREKESE E SOPRANOS
dhe një dëshmi-tregim i tij,
tit duke e lejuar ta udhëhiqte, me anë të Shpirtit, në Ka plot pyetje legjitime që ende dhe sot nuk SHQIPTARE:"KAM FOLUR KUNDER
"LAJNË MËKATET", me në
botën e 'të marrëve'. kanë përgjigje? PUSHTETIT POPULLOR , POR NUK
qendër dy njerëz të mëdhenj të
Ashtu siç e parashikoi Lluka, i ngjitemi një grupi JAM SPIUNE
botës shqiptare, PETRO ZHEJI e
LLUKA QAFOKU turistësh gjermanë, të moshuar. Udhërrëfyesi, një Pse SPAK në fillim, dhe më pas Prokuroria
djalë i ri, me zë kumbues, tregon plot elokuencë. e Tiranës, nuk kanë mbyllur ende hetimet Në qytetin e Korçës, nuk do të dëgjohej kurrë
Njëri më i bukur se tjetri janë këto - Është katedrale amerikane e kishës Episkopale. për “rrjedhjen e të dhënave”? Kanë kaluar më kënga e saj. Në radio Tirana gjithashtu, nuk
Struktura neo-gotike është modeluar në stilin gotik 18 muaj dhe çështja është komplekse, por do të ishte më, as ajo e as kënga e saj, nuk do të
tregime të shkrimtarit Muç Xhepa!
anglez të fundit të shekullit katërmbëdhjetë. tejet e thjeshtë. Dhe këtu nuk kemi patur shfaqej më në sheshxhirime, atje ku kishte qenë
Asnjërin nuk mund ta lësh në mes,
Lluka fotografon kubenë, që duket sikur ka arritur hakerim. Hetim për të cilin mjaftojnë 18 e para grua shqiptare, në të parin film shqiptar,
pa i shkuar deri në fund me ku-
Perëndinë lart në qiell. orë. Si përfunduan të dhënat që grumbull- për të spikatur edhe si aktore.
reshtje, dhembje e kënaqësi. Stil i
veçantë, eliptizëm, gërshetime - Mbi një çerek milioni njerëz e vizitojnë çdo vit. ohen vetëm nga AKSH-i në duar të patrona-
Ndërtimi filloi më 29 shtator 1907. Gurin e themelit zhistëve? Vetëm kësaj pyetje i duhet dhënë Ylli që u shua
faktesh e ndodhish analogjike,
e vendosi presidenti Theodor Rusvelti dhe përfun- përgjigje! Merita Sokoli ishte vetëm 14 vjeç, kur nisi të
empati gjenuine për shpirtëroren,
doi 83 vjet më vonë. Në prani të presidentit Xhorxh këndonte në skenat shqiptare. Këndoi në skenat
vuajtjen, të bukurën, të drejtën, të
Bush. 1990. Pas publikimit të pagave, u premtua zyrtar- e Tiranës e Korçës. Ajo shoqërohej në piano,
mirën, virtytin dhe damkosje
Afrohemi pranë varrit të presidentit Uillson. isht se do të forcohet sistemi mbrojtës dhe nga muzikantët e njohur të asaj kohe, pianistët
përfundimtare, pa bërtimë, për të
ligën. Kryesorja sa i takon aspektit - Katedralja është vendi i shërbesave funerale dhe do të investohet më shumë për sigurinë. Pjetër Dungu e Tonin Guraziu.
etiko-artistik: Aftësia, më saktë përkujtimore e pothuajse të të gjithë presidentëve,
që nga viti 1893. Në 6 shkurt 1924, shërbimi funeral Çfarë po ndodh me sistemin TIM-s? Një Në vitin 1939, Merita nisi studimet në Itali, në
mjeshtëria për të gjetur natyrshëm
për presidentin Udrou Uillson... në vitin 1961, sistem i mbyllur që edhe sipas ekspertëve Akademine Nacionale të Santa Cecilia në
kurdoherë fillin e hollë që bashkon
funerali për ish-Zonjën e parë Edith Bolling Galt është shumë i vështirë hakerimi? Romë, institucion në të cilin kanë studiuar edhe
dy botë-në-një: faktiken (si dëshmi)
dhe estetiken (si art). Por ky fill Uillson. Funerali i vetëm i një zonje të parë që është të famshmit Beniamino Gigli, Maria
bërë në katedrale. Zonja Uillson është varrosur me Në qindra mijëra dokumente të hakeruara Cherogiorgou-Sigara, Ennio Morricone, Franco
bashkues është njëherazi kufi
ndarës, pasi, duke siguruar njësinë, të shoqin në Gjirin Uillson të Katedrales. mund të ketë dokumente që cenojnë sig- Donatoni, Preng Jakova etj.
pa të cilën vepra e mirë letrare nuk Lluka vendos dorën mbi mermerin e bardhë dhe urinë kombëtare, por pa diskutim ka doku-
kërkon t’i bëj një foto. mente që kanë interes publik. Madje edhe Studimet e saj përfunduan në gusht të vitit
mund të ekzistojë, ai (filli bashkues)
- Ky president e shpëtoi Shqipërinë nga dhëmbët e ato të sistemit TIMS. Nëse gazetarët, për 1944, me pedagogun Ricardo Stracati. E sapo
ka dhe aftësinë të ruajë të pacënuar
fuqive evropiane. Duhet t’i jemi mirënjohës përjetë. shembull, me këto dokumente vërtetojnë kthyer nga Roma, në vitin 1944, Merita Sokoli
autonominë e secilës prej botëve. E
Bën shenjë të mos ndjekim grupin që nuk resht së hyrje daljet e personave në kërkim (p.sh nisi të këndonte në Radio Tirana, së bashku me
kjo, kam bindjen, nuk është diçka e
marri fotografi dhe ulet në shkallën pranë varrit. rasti inceneratorëve) a është ky interes sopranot Tefta Tashkon, Marie Krajën por edhe
lehtë të realizohet, përkundrazi.
Prova: e gjejmë rrallë jo vetëm në - Kur isha me Petron, këtu mbahej një përshpirtje - publik apo “cenim i sigurisë kombëtare”? Viktori Xhaçkën.
letërsinë shqipe. [Shënim hyrës në them unë. - Mesha jepej për të përkujtuar një poli-
tikan, që për njërën pjesë të politikës kishte qenë i Nëse gazetarët ngrenë pyetjen: si është e “Takim në liqen” Në vitin 1945, nisi të ak-
vëllimin: Muç Xhepa "Në sirtar",
tregime, 2020] rëndësishëm, ndërsa për tjetrën i urryer. Katedralja mundur që policia ka qenë e informuar që tivizohet edhe në Teatrin Popullor. Atje gjeti
ishte mbushur me personalitete të kohës. Petro, i persona shumë të kërkuar kanë qenë në dashamirësinë e artistëve të mëdhenj Naim
---------------
përqendruar, ndiqte cermoninë nga shkalla e qendër të Tiranës dhe nuk ka vepruar? Kjo Frashëri, Lazër Filipi, Prokop Mima, Liza
LAJNË MËKATET
mermertë, ku je tani ti. Ulur ashtu si te Bazilika e pyetje është me interes publik apo cenon Vorfit, etj. Merita e kishte një përvojë të
Nga Muç Xhepa
Shën Pjetrit në Vatikan, Tempulli i shenjtë i sigurinë kombëtare? rëndësishme si aktore, sepse kishte qenë aktore
Dielli lind nga thellësitë e oqeanit.
Krishterimit në botë. Në duar mbante shtrënguar ne filmin e parë shqiptar, që titullohej, “Takim
Mëngjes. Ajri i freskët, cicërima e
çantën e vjetëruar. Brenda dorëshkrimi i veprës Nëse nga email-et drejtuar kryeministrit në Liqen”. Ishte në rol protagonist, së bashku
zogjve, peizazhi që nëna natyrë, si
madhore “Shqipja dhe sanskritishtja”. Te Bazilika i (edhe këto të hakeruara) gazetarët zbulojnë me Kristaq Antoniun, në filmin e parë shqiptar
një piktore impresioniste, e ka
kishte bërë përshtypje ndërtesa madhështore e ta zëmë një denoncim për aferë korruptive, me metrazh të shkurtër. Xhirimet u realizuan
punuar me ngjyra mjalti, karameleje,
çokollate... na ngre gjendjen mermertë, këtu pompoziteti i katedrales. është kjo çështje me interes publik apo në Shkodër dhe në Manastirin e Shën Naumit
- Biri i Zotit s’kishte saraje... cenim i sigurisë kombëtare? në Pogradec, në vitin 1942. Filmi u shfaq
shpirtërore. Ndihemi të gëzuar.
E tha pa i hequr sytë nga Rev. ... që vazhdonte vetëm një herë, në Itali. Një fotografi nga
- “... Vjeshta është më shumë stina e
meshën. Kur Rev. ... kërkoi ta imitonin: Në bazë të ligjit për të drejtën e informimit sheshi i xhirimeve, vjen si kontribut i të birit të
shpirtit sesa e natyrës”,- citon Frie-
“Le të kthehemi te Zoti, sepse Ai do të ketë dhemb- gazetarët mund të kërkojnë kopje të email- Merita Sokolit, Diti Tezha. Ai e ruan si një
drich Nietzsche-n miku im, fizikani
shuri. Dhe te Perëndia ynë, sepse Ai do të na i falë eve të çdo zyrtari të lartë dhe këtu nuk kemi ndër gjërat më të rëndësishme fotografinë e
Lluka Qafoku, që ka ardhur në
me bollëk mëkatet...”. as cenim rendi, as cenim të sigurisë nënës së tij, aktorja e parë shqiptare. Në maj të
Ushington të marrë pjesë në një
konferencë shkencore. Petros i doli nga kraharori: kombëtare dhe madje as cenim të vitit 1947, Merita Sokoli dhe i fejuari i saj Tika
- Të lahen që të ndyhen sërish... privatësisë. Tezha, u arrestuan të akuzuar “për agjitacion e
- Katedralja do të jetë e mbushur me
Lluka ngrihet në këmbë dhe bën kryqin. propagandë kundër pushtetit popullor”.
turistë. E diel.
- Na jep mundësinë të ndjekim - Petro Zheji ishte gjigand. Krishtin e kishte në gjak.Ka një dyshim të bazuar qoftë te serioziteti
ndonjë guidë turistike. Ishim me fat që e patëm mik. hetimit qoftë edhe te angazhimi i auto- Procesverbali i Sigurimit të Shtetit
riteteve. Sepse janë tallur me rrjedhjen e të “Merita Sokoli, e bija e Ramadanit dhe
- "Kisha e Shën Pjetrit dhe Shën
Detyra e gazetarit është të publikojë sekretet dhe dhënave personale dhe në vijimësi kanë Qerimes, vjeç 23, lindur në Korçë dhe banuese
Palit" ka udhërrëfyesit e saj. Gjith-
jo t’i ruajë gënjyer duke thënë: “të dhënat janë të në Tiranë në klagjen Abdulla Bej, rruga Dajti,
një është një person në hyrje që
LYTFI DERVISHI sigurta”, “Nuk kanë marrë ndonjë gjë me nr 277, me profesion këngëtare, me arsim të
ofron ndihmë, informacion.
Katedralja Kombëtare e Uashing- Nëse policia, prokuroria dhe gjykata do të trajtonin rëndësi” etj, etj. lartë, ka kryer studimet në Romë. Gjatë kohës
çështjen e të “dhënave personale” të shqiptarëve, të së okupacionit, nuk ka marrë pjesë në Ballin
tonit është e ngritur në kryqëzimin e
bëra publik në prill të 2021, me po atë seriozitet që Gazetarët dhe media kanë të drejtë të Kombëtar ose me Legalitetin. Me shtetësi
avenysë “Massachusetts” me atë të
trajtuan ndërtimin pa leje të një koteci pulash nga mbledhin dhe të përpunojnë informacion që shqiptare, në gjendje ekonomike jo të mirë, nuk
“Wisconsit”. Veriperëndim i Uash-
një zonjë 82-vjeçare në Nartë të Vlorës, sot nuk do tashmë është publik. Por në rastin konkret ka njeri të arratisur, ka të burgosur të fejuarin e
ingtonit. Parkojmë në anën lindore
të ishte nevoja që prokuroria dhe policia të kërkonin duke treguar kujdes për të ruajtur sigurinë e saj, të burgosur ka edhe të vëllanë e saj, e
të saj. Te hyrja, turistë të shumtë
ndalimin e publikimit të materialeve të hakuara. individëve. Jo çdo gjë mund të publikohet, padënuar ndonjëherë, e arrestuar në datën
bëjnë fotografi me basorelievin
por nuk ka dyshim se ka plot lëndë me 16/05/1947.
gjigand në sfond: përshkrimi i
lindjes së njerëzimit nga Hart. Kjo Prokuroria ende nuk ka gjetur fajtorët e bërjes interes për publikun. Një përzgjedhje e
punë magjepsëse konsiderohet si një publike të të dhënave të 900 mijë shqiptarëve- mirë, një konsultim me juristë dhe një Pasi iu këndua akuza e prokurorit, e pandehura
fajtorë që i dinë të gjithë- me përjashtim të prokuro- kujdes i shtuar do të ishin një shërbim i u mor në pyetje: Merita Sokoli tha: akuza që
nga më të rëndësishmet e skulpturës
fetare të shekullit të 20-të. Timpani, rëve. madh që i bëhet publikut. më bëhet, e pranoj pjesërisht. Unë nuk kam
qenë në ndonjë lidhje me të misionit anglez.
hapësira trekëndore, vertikale, e
Njoftimi për ndalimin e publikimit nuk ka shumë Nuk është detyrë e gazetarëve të ruajnë Nuk kam pasur lidhje me Nexhmide Tarakun.
zhytur që formon qendrën e pedi-
vlerë praktike. Ky njoftim nuk ka fuqi jashtë terri- “sekrete”, por t’i publikojnë ato. Mbi përgjigjen e prokurorit, e pandehura tha
mentit, e dekoruar në mënyrë tipike,
torit të Shqipërisë dhe është më shumë goditje ndaj se: unë pranoj atë që kam bërë. Unë prej ameri-
mbi derën qendrore, paraqet figura
lirisë së medias sesa akt që ruan “sigurinë Sa i përket autoriteteve, gazetarët mund të kanëve, kam njoftë Thoma Stefene, me të, nuk
gjysmë të formuara të burrave dhe
kombëtare”. Siguria kombëtare cenohet nga krimi i kenë më shumë besim te policia dhe proku- kam pasur lidhje. Kam shkuar dy herë te UN-
grave që dalin nga zbrazëtia. Poshtë
organizuar dhe korrupsioni, nga zyrtarë të paaftë roria nëse (e përsëris) për “rrjedhjen e të RA, për të marrë qeratë e shtëpive.
qëndron figura e Adamit me sy ende
dhe të papërgjegjshëm dhe jo nga gazetarët. Media dhënave personale”, tregojnë të njëjtin zell
të pahapur dhe trup të paçliruar
plotësisht nga guri rrethues. Tim- dhe gazetarët nuk janë përshirë në aktin e hakerimit. siç treguan për zonjën 82-vjeçare nga Narta. Procesverbalin nuk e pranoj, nuk është e vër-
Nuk kanë asnjë rol në këtë histori. Krimi është kryer tetë që unë të kem qenë spiune. E pandehura
panumi verior përshkruan “Krijimin
e Ditës”, ndërsa i jugut “Krijimin e nga të tjerë. P.S. Njoftimi i prokurorisë për ndalimin nuk mohon që t’ju përgjigjet pyetjeve të kryetarit…
Natës”. Lluka ngjit shkallën e parë. gjendet as në faqen zyrtare të prokurorisë as Unë pranoj se kam folur kundra pushtetit
Materialet e hakeruara që mund t’i aksesojë kushdo te faqja zyrtare e policisë. Për momentin popullor”, ishte kjo, akuza e vetme që Merita
- Largohu edhe ca që ta marrësh të
dhe kudo mund të shërbejnë si informacione me gjendet vetëm në faqen e Facebook-ut të Sokoli pranoi, kur u përball me egërsinë e
plotë hyrjen.
Shkrep disa foto. I sheh i shumë vlerë për median dhe mund të kenë interes policisë. Ndoshta është edhe në ndonjë grup Sigurimit të Shtetit, në maj të vitit 1947.
 P a g e 6 O u r W o r d s

Gjithçka sheshit, si e rrëzuan hakerat Policinë e Shtetit

Gjithçka sheshit, si e u mbrojtën, në fakt minimin fizik të Prek Kodra. Kreu hetim të vitit nga Maqedonia e informohej me tejet të rëndësishme të Policisë
rrëzuan hakerat Policinë rezulton e pavërtetë. kryeministrit të i Policisë së 2017 për 3 perso- Veriut, me detyre email ish-drejtori së Shtetit, si ADAMS dhe
e Shtetit Posta elektronike e Kosovës, Albin Shtetit informohej na të cilët dysho- punonjës i Poli- i Policisë së MEMEX. Këto sisteme që
Gledis Nanos kishte Kurti. Në vitin se ai ka aftësi të hen se po për- cisë. Shtetit, Gledis aktualisht nuk janë rivënë në
sulm kibernetik, shteti të dhëna sensistive 2021, autoritetet e mira në përdo- gatisnin një Nano. punë, kanë gjithë kartelat
dixhital, hakerat për punën e Policisë Antiterrorit në rimin e snaj- atentat ndaj ish- Në emailet e kriminale të shumë ngjarjeve
Publikimi i të dhënave së Shtetit, funksion- Kosovë Albin perëve dhe kreut të PD, Gledis Nanos Hakerat duket se dhe personave në këto 3
personale dhe i postës in e tij, si dhe të Kurtit ku pjesë e dyshohet se është Lulzim Basha. mësojmë nuk kanë në dorë dedaka në vendin tonë.
elektronike të ish kreut të dhëna le të themi planit sipas një përfshirë në disa gjithashtu se i vetëm të dhënat e Hakerat duket se e kanë dhënë
Policisë së Shtetit, janë banale, sic ishte rasti informacioni të vrasje në Kosovë Personat e shumëkërkuari TIMS, ndërsa sot sot sinjalin e parë teksa pub-
akti i dytë i rrëzimit të i sherrit verbal në mbërritur me dhe Mal të Zi. dyshuar për Talo Çela vijonte publikuan gjithë likuan listën e personave të
shtetit dixhital të Edi zyrën e drejtorit të email-in e planin e ekze- të shëtiste i lirë në lëvizjet e Gledis shpallur në kërkim nga Drejto-
Ramës. Ajo që kryeminis- Tiranës, Lorenc drejtorit të Polic- Tjetër rast i rëndë kutimit identif- një qendër treg- Nanos jashtë ria Vendore e Policisë Durrës.
tri Edi Rama na siguroi Panganika. inë e Shtetit është se përmes ikohen si Fatmir tare në Tiranë vendit. Ata
edhe në bashkëbisedimin Gledis Nano ishte këtij informacioni Gurgurrovci, edhe pse ishte i dyshohet se kanë LEXO EDHE: Si u shpërbë
e fundit online ditën e Rast flagrant është edhe një shtetas të bërë publik nga Arben Ymeri nga shpallur në hyrë akoma më shteti dixhital nga piratët e
shtunë, se sistemet tona gjithashtu zbulimi i nga Shqipëria i hakerat mësojmë Kosova dhe kërkim. Për këtë thellë, edhe në “Homeland Justice”
rezistuan dhe se të dhënat një plani për ele- identifikuar si gjithashtu një Afrim Morina rast skandaloz sisteme të tjera

MIHO GJINI ARTISTË TË DRITËS Picasso dhe Gjon Mili ynë në një libër të Qerim Vrionit.
MIHO GJINI dritën si mjet”. lëvizjes mekanike e fotografisë , Mili i bëri si dy
ARTISTË TË DRITËS vinte emrin edhe së bukurës... konte syri i Pikasso ngelën Mili kishte foto- të rrugës të një motra, karshi njëra tjetrës),
Picasso dhe Gjon Mili bijës Ndërsa miku i tij, fiksonte objektivi miq për gjithë mbetet gjithashtu, si njera
ynë në një libër të Qerim DRITA=PALOMA Shqiptari Fotograf i aparatit foto- jetën”, Studjuesi prej kryeveprave të tij, e
Vrionit. në Spanjisht! Në Jani Milishti, grafik. Në një ynë nga Vlora cila pushtoi vëndin kryesor
jetën e tij prej Bohe- kishte Qerim Vrioni, i të revistës amerikane
Është fjala për një libër të mi, duke punuar lindur në mërguar në “TIME” në vitin 2013, ku
rrallë dhe për një ngjarje gjithmonë natën Korçë, Amerike qysh 30 emri i aristitshqiptaro-
të jashtzakonshme, ky (edhe dimrave të në vitin vite më parë, amarikan shënohet përbri
takim fatlum i artistit acartë, kur i duhej 1904, autor i disa emrave të famshëm të
fotograf shqptar Gjon Mili hera-herës edhe të mërguar librave për foto- kulturës botërore: Luis
me gjeniun e artit pamor, digjte veprat e veta fëmijë në grafinë si art Amstrong, Marilyn Mon-
Spanjollin Pablo Pikasso, për tu ngrohur!), ky Rumani pamor, ka si roe, The Beales, Fran
pra, për dy nga autorët pioner i kubizmit me objekt kryesor të Sinatra, Elisabet Taylor,
dhe aktorët e “fotografisë krijoi mbi 15.000 familjen , si edhe këndvështrim këtij libri, grafuar me këtë burimi drite në Jonesko dhe Rolling Stones.
me dritë”, që janë person- piktura me vlerë e më mbrapa në estetik Bardh e pikërisht këtë teknikë origjinale errësrë”, sikundër Në njerën prej ekspozitave të
azhet kryesorë të kësaj hapi shumë ek- Sh.B.A miqësi edhe sportisten e tij në Paris ,
historie të njohur nga spozita personale, në te i artistësh të re patinatore veprat e tij
BOTA, të shkruar nga një admirim kolosal ungji mëdhenj, që Carol Lynne, ku tërheqin
studjuesi shqiptar, Foto- e njohjesh të veçanta në lindën edhe duket me qartësi vëmëndjen e
grafi Qerim Vrioni që në me personalitete të Bostën, vizatmet e paratë ndritëshme filozofit Jean-
vitin 2016. Në New York, larta të politikës, të ku me dritë, figura e spor- Paul-Sartre, i
ma zanafillë që nga viti artit e letersisë, po sudjon filluar me tistes, bashkë me cili do të shpre-
1949, kur emigranti nga edhe me gra të rralla për veprën trajektoren e hej se: “Mili iu
Korça trokiti në “Centauri” që lëvizjes së kurbu- vë tërësisht në
shtëpinë e piktorit u botua men- ar të patinave të grackë. Në
të madh si Foto- jëherë në saj në pistën e fotografitë e tij
Rereporter i revistën pres- akullit dhe në gjëndemi në
revistës Inginjeri Elektrike Zi. I njohur edhe tigjioze ameri- ajër, me vija të luftë me vetvet-
Nyjorkeze Ndriçimi, po që iu si regjisor në kane, si një bardha e të en,-si të zën në
“LIFE”, duke lakuara që kri- kurth!”
realizuar fo- jonin dritëzat. “Gjatë vizitës së
tograginë më Veçantia e tij si dytë te piktori,
famoze, si një artist fotograf e këtë herë në
vizatim me dritë, afron Milin me Francë-shkruan
që do të bëhej dramaturgun më Qerim Vrioni,-
foto e shekullit e në zë të Mili realizoi
do të krijonte Amerikës, realizon edhe edhe një dokumentar të
edhe miqësinë sikundër ishte veprën e piktorit shkurtër kinematografik për
midis dy Arthur Miler e me Marel Duchamp: Pikason (rreth 5 minuta) të
“artistëve të Irlandezin Sean “Nudo duke titulluar “Homazh për Pika-
dritës”. përkushtua më Hollywood për “formë e re, duke O’Casey.Ky artist zbritur nga son”.....ku Mli luan të gjitha
Pablo Picasso, i lindur në pastajë pasionit filmin dokumen- vizatuar në ajër, energjik, me shkallët”, Me po rolet kryesore:të regjisorit,
Malaga të Spanjës në vitin e sensuale, si edhe amator të Foto- tar-muzikor me dritë”, sugje- trupin e hollë e të këtë teknikë ai e skenaristit, operatorit dhe të
1881, një talent gjenial (i me një jetë rozë të grafit, për ta “Jemmin’the ruar nga Mili e gjatë, që mbante fotografon Pika- drejtorit të fotografisë”.
pashkollë), i formuar pandërprerë sa e pati “tradhëtuar” Blues” të no- realizuar me dritë mustaqe të zeza son pas 18 vitesh, Përsëri një kryevepër arti!
vetiu si piktor, skulptor e jetën..Dhe një vënd profesionin e minuar për çmi- në dorë në elegante dhe që tani përbri Notre- Mirëpo këtij artisti të madh,
qeramist, madje edhe si të rëndësishm në parë, porsa e min Oscar për erësirë, me fan- pinte duhan Dame-de-Vie të që qarkullonte nëpër Amerikë
letrar, që e kaloi pjesën jetën e veprimtarinë tërheq si talent vitin1944. I tazinë e Pikasos, parreshtur , aq sa qytetit Muogins e kudo në botë me një emër
më të madhe të jetës së tij e tij artistike, do të origjinal revista e vlerësuar si në trajtën e qënies i digjeshin buzët e të Francës, në Shqiptar:GJON, të pan-
në Francë, njihet nga e luanin edhe dy njohur Amerikane “Artist i mitike të centau- i shuante cigaret vilën e Pikasos, dryshuar kurrë, i mbyllen
gjithë bota për ve- artistat e mërguar të “LIFE”, duke u Popullit”(pas rit! Fotografia e me gishtrinjtë e rrethuar me dyert e kthimit në Shqipëri
prat :”Zonjushat e vëndit tone, përmëndur edhe vdekjes) në Milit me Pikason zverdhur nga ullinjë dhe dhe vdes i brengosur më 14
Avinjonit”, “Guernika” sikundër qe Foto- në Enciklopedinë Shqipërine e vitve është fiksuar disa nikotina, ka qeparisa të vjetër. shkurt të vitit 1984 në Stam-
dhe “Gruaja që qan”, si grafi Gjon Mili dhe Amerikane si 1990. ditë pas realizimit fotografuar bukur E veçanta foto- fordl Connecticut të Sh.B. A.
edhe për vizatimin në piktori Ibrahim fotograf dhe “Episodi me të kësaj vepre me piktorin e njohur grafi e realizuar Sipas kuratorit dhe studjuesit
litografi të “Pëllumbit të Kodra. E që do ta shpikës, autori i Pikason,-shkruan imazhin e demit francez Henri nga Gjon Mili me të njohuramerikan, Eduard
bardhë” që shërbeu si jepte frrymën e vepës origjinale studjuesi ameri- mitologjik, jo i “ Matisse, po me titullin “Dy Steicthen, shef i Departa-
poster i Kongresit Botëror fundit 50 vite më “Picasso duke kan David vizatuar me laps,- atë teknikë të femra” (kur mentit të Fotografise në New
të Paqes, njëherësh edhe parë, në “Ditën e vizatuar me dritë” Duogllas Duncan, vëren Vrioni,- fiksuar më vonë Pikaso kishte York, ekspozita e fotografisë
për t’i vën emrin vajzës së Shën Valentinit”, i në vitin 1949. -tregoi in- madje as në letër si “fiziogramë”,e krijuar vetëm një me vepra të Milit ”kontribuon
tij Paloma në vitin 1949. dashuruar nga Edhe ky njeri i pa teligjencën e a sipërfaqe tjetër që ”përbën fiksi- figurë femre me për ndriçimin e jetëshkrimit të
Se DRITË sillnin veprat e miliona njerëz, si shkollë. Një talent veçantë të Milit. fizike, por në min në fotografi linja estetizante njeriut PIKASSO, i cili për më
tij e s’kishte pse mos t’ia estetizant i së i rrallë. Ç’i shi- Të dy: Mili dhe hapësirë dhe me të trajektores së dhe , me teknikën se 40 vite ka qënë në mënyrë
 V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 8 P a g e 7

Gjithçka sheshit, si e rrëzuan hakerat Policinë e Shtetit

Njësoj sic bëri në rastin e dosjes së
Nuredin Dumanit, ku në mënyrë
skandaloze Prokuroria e bërë njësh
me qeverinë e Edi Ramës ndaloi
nominalisht gazetarin Elton Qyno
që të publikonte pjesë nga fashikujt
në të kundërt rrezikonte burgun,
edhe sot pasdite pati një njoftim të
beftë nga Policia e Shtetit. Në fakt
ishte njoftim që shpërndahej nga
Policia, për llogari të Prokurorisë,
ku ndaohej publikimi i cdo të dhëne
që hakerat e nxjerrin në llogarinë e
tyre në Telegram.
“Prokuroria ka vendosur që asnjë e
dhënë e botuar nga autorët e sulmit
kibernetik të mos publikohet nga
mediat audiovizive, të shkruara,
online, në rrjete sociale apo në çdo
formë të publikimit apo transferimit
të të dhënave që postohen nga
autorët e këtij sulmi kibernetik mbi
sistemin TIMS të Policisë së
Shtetit. Prokuroria ka ngarkuar
Njësinë C për Hetimin e Krimit
Kibernetik në Policinë e Shtetit,
Autoritetin e Mediave Audiovizive
(AMA) dhe Autoritetin e Komu-
nikimeve Elektronike dhe Postare
(AKEP), që të grumbullojnë të
gjithë informacionin e deritanishëm
dhe të ardhshëm të të dhënave
objekt sekuestrimi. Në rast patronazhistëve.
të shkeljes së këtij vendi-
mi nga cilido, Njësia C Gjithcka po ndodh së fundi
për Hetimin e Krimit me sulmin në e-Albania dhe
Kibernetik në Policinë e sistemet e Policisë së Shtetit
Shtetit do të nisë men- tregon gjithashtu se më
jëherë hetimin në kuadër shumë është investuar në
të procedimit penal propagandë për shtetin dix-
Nr.5430/2022, për ven- hital sesa në sistemet mbro-
dosjen përpara jtëse kundër sulmeve kiber-
përgjegjësisë ligjore të netike, që në kohët e sotme
personave përgjegjës”, duhet thënë se janë të pash-
thuhet në njoftimin e mangshme. Në sistemet e
Prokurorisë. Policisë së Shtetit ishte
investuar shumë pak për të
Pra, jemi në kushtet kur siguruar mbrojtjen e tyre.
qeveria paaftësinë e saj Janë të shumtë ata që punojnë
për të ruajtur të dhënat vetë brenda kësaj organizate
sensitive dhe për të mbro- që e pohojnë këtë fakt. Serv-
jtur sistemet dixhitale, era e pajisje të ndryshme i
tenton ta mbulojë me përkasin gati 2 dekadave më
presionin e Prokurorisë, parë, nuk janë përditësuar dhe
institucion që dëshmon mirëmbajtur sipas proto-
edhe njëherë se nuk është i kolleve përkatëse të sigurisë
pavarur, por ngjan me një duke qenë kështu lehtësisht të
shtojcë të partisë në ekspozuara ndaj sulmeve
pushtet. Shteti dixhital i kibernetike. Këto të fundit sic
Edi Ramës është rrëzuar edhe vetë Edi Rama e ka
me kohë qysh në pranverë pohuar, pritet që të vijojnë në
të vitit të shkuar kur të ardhmen nga Irani.
rrodhën masivisht të
dhënat private të
qytetarëve nga sistemi i

Dead in kavaja Albania

Erion Veliaj responsible for the death of Ardit

gjoklajt

What has been done in 2022 for them?

RËNDËSIA E LIRISË SË SHTYPIT PËR DEMOKRACINË DHE PAQËN – Nga Frank Shkreli
përgjithësi. Veprimtari të ndryshme të
sponsorizuara nga ente qeveritare dhe ente
jo-qeveritare zhvillohen anembanë botës
për të promovuar demokracinë në këtë ditë
dhe gjatë gjithë vitit. Udhëheqës shtetesh si
Presidentët e Amerikës dhe të tjerë anë e
mbanë botës, si dhe Sekretari i Përgjith-
shëm i OKB-së, e shënojnë këtë ditë me
deklarata në mbështetje të demokracisë dhe
lirive bazë të njeriut.
Ashtu ndodhi edhe sivjet. Por m’u duk se
përjashtim këtë vit, ashtu si në të kaluarën,
Shqipëria dhe Kosova, bënin pjesë me
vendet që nuk e shënuan Ditën Ndërk-
ombëtare të Demokracisë, zyrtarisht, dhe jo
me vendet demokratike si Shtetet e Bash-
kuara, ku kjo ditë u shënua nga udhëheqsit
më të lartë të shtetit dhe qeverisë. Ndërsa
Sekretari Amerikan i Shtetit, në deklaratën
e tij pranoi se megjithë përvojën e gjatë
demokratike – megjithëse jo të përsosur
— është e nevojshme që edhe Amerika ta
kujtojë Ditën Ndërkomëtare të Demo-
kracisë, si një angazhim i përherëshëm
ndaj vlerave demokratike, përfshir promo-
vimin e të drejtave të njeriut, përfshir
lirinë e shtypit dhe lirinë e të shprehurit
për individët.
Fatkeqsisht, më duket se, në këtë tranzi-
cion tepër të zgjatur prej 32- vitesh, dielli i kracisë, përfshir lirinë e shtypit. Por një
demokracisë së vërtetë shqiptare, të ketë
humbur rrugën në vranësirat e jetës kon-
fliktuale politike të korruptuar shqiptare.
Ose të pakën të ketë devijuar shumë keq
nga rruga që duhej të ndiqte në zhvillimin
e demokracisë dhe lirive bazë të
njeriut, në tranzicionin e pafund “post-
komunist” në Shqipëri, e deri diku edhe në
Kosovë. Për fat të keq, paralajmërimi im
jo aq i kahershëm se, “Demokracia Nuk
Pret”, vazhdon të jetë aktual sot e kësaj
dite, kur bota shënon 15-vjetorin e Ditës
Ndërkombëtare të Demokracisë dhe lirisë
së shtypit, në Shqipëri as nuk përmendet
fjala Demokraci. Në vend të Demokracisë
së vërtetë, kemi autoritarizëm, jo
përmirësim të vlerave të lirisë e demo-
përkeqësim të tyre – ashtu siç reflektohet
në shumë raporte ndërkombëtare të të
drejtave të njeriut — ndoshta më keq se
kurdoherë në këto tre dekada “post-
komunizëm. Kapja e drejtësisë Në 15-vjetorin e Ditës
Ndërkombëtare të Demokracisë, jo vetëm që
“Demokracia Nuk Pret”, por sipas vlerësimeve të
analistëve të brendëshm dhe të jashtëm, demokracia
— sidomos në Shqipëri — është në rrezik. Kapja e
drejtësisë nga qeveria, nepëmjet një “reforme” që
mbështetet dhe financohet nga ndërkombëtarët, nuk i
shërben thellimit të demokracisë as mbrojtjes së
vlerave të lirisë e demokracisë dhe të drejtave të
njeriut për të gjithë shqiptarët, padallim.
“Demokracia nuk mund të mbijetojë pa lirinë e
shtypit dhe pa lirinë e të shprehurit”, porositi Sekreta-
ri i Përgjithëshpëm i Kombeve të Bashkuara, Antonio
Guterres, në Ditën Ndërkombëtare të Demokracisë,
15 shtator, 2022. Demokracia Nuk Pret!
 P a g e 8 O u r W o r d s

Lektor : Halil Xani

Lektor :
Halil Xani
Kopertinën dizajnoi
Autori
Thyerja kompjuterike
Autori
PËRKUSHTIM
PËRMBYTJE NË FESTË
Kush do të më urojë festat
që vijnë e nuk kanë të ndalur,
kush do të shuaj gjithë atë zjarr Atë dolli që do e ngreja me
zemrën që flakë më ka kallur.
Kush këtë zemër shkretën
do arrijë të zbus e qetësojë,
kush mund të ëmbëlsojë
jetën
të cilën tashmë nuk e jetoj.
Unë kisha fatin e të mjerëve
ndaj nuk kam si të festoj,
festat nuk ua prish dot të
tjerëve
ndonëse në vete qaj e vajtoj.
ty
të helmuar do të ngre unë
sot,
të betohem për këta dy sytë
e mi
për ty do të vuaj për jetë e
mot.
Oooj krijesë hyjnore e të
Madhit Zot
mbi shtatë palë qiej zoti qe
të lartësoi!
fshij babushit tënd këta lot
botën të mos e përmbyt e
përvëlojë.
Ah diellzusha ime e
dashur!
të puth në dorë e në ballë,
shuaj zjarrin kësaj zemre
të plasur
botën do e kaplojë po
s’pati kush e ndalë.
LULJA E PËRJETËSISË
Ah, çfarë luleje unë kisha,
më të mirën në këtë botë,
më fatbardhi që unë isha
ajo lumturi, ku më treti
sot?!
Aroma që ajo kishte
këndshëm kundërmonte,
si ilaç zemrash që ishte
gjithë shpirtrat qetësonte.
Nektarin si një lulebore
të tërin na e shpërndante,
ëmbëlsinë e saj shpirtërore
për vete nuk e mbante.
Në kopshtin tim me lule plot
fletët kur i lëshonte,
bukuroshe nuk kishte në botë
ajo që nuk ia kalonte.
Në vazot e shkollës fillore
gjithë shoqeve ua shkonte
s’kishte kënd as
mësonjëtore
që nuk e zbukuronte.
Kur muzgu mbi tokë binte
shndërrohej në yll,
askush nuk mund të dinte
a është hënë a diell.
Bëhej yll mbi yje
se vet ishte hyjneshë,
si shqiponjë lartë mbi pyje

Ku eshte sherbetori tani te fusi keto dy llume neper burgje per krimet e tyre apo ka neoje per ndonje shtytje dhune
si ne kohen e diktatures se 1945….a mjere ai popull dhe per ato njerez atje...
Ina Rama—-Adriatik Llalla Nga nje e pa-afte tek nje sherbetor shkon Prokuroria e Shqiperise….presim nqs ka
ndryshim...filloi dhe llalla nga shkelja ligjit tek Marku , qe I thone njerezve qe nuk duam tja dijme per ASNJE.
Veglat e mafies ne Shqiperi

Nikollë Loka ISHULLI I FJALËVE

VANGJUSH ZIKO
DY FLJALË MBI
TRADITAT E HAR-
RUARA TË SERENA-
TËS KORÇARE
apo ato kanë filluar t'i
këndojnë serenatat në vitet
'50-të të shekullit të
njëzetë!?
Tradita është e shenjtë dhe
nuk duhet kurrë ta harro-
jmë.
Duhet të mburremi me
qytetin tonë, që e krijoi i
pari këtë traditë kaq të
bukur të muzikës shqip-
tare nën ndikimin e sere-
natës evropiane.
Duhet të krenohemi me
brezat e parë të serena-
tistëve korçarë, që guxuan
dhe sollën këtë emancipim
shpirtëror, jo vetëm artis-
tik, por edhe shoqëror në
jetën shqiptare.
Vangjush Ziko
Nikollë Loka
ISHULLI I FJALËVE
Poezi
mbi nji lahutë
që shpreh nga një dhimtë
për çdo njeri.
Me tinguj lahute rikrijuem
veten,
siç krijohen shkreptimat
mbas nji reje,
rilindi në kangë Muji e
Halili,
kur ia merrte Oso Kuka
mbas beteje.
O At, ti na e ngjalle Epos-
in e Jutbinën,
na e ktheve pamjen me
dritë,
na e solle të bardhën,
me Lahutën tande t’Malcis
na jemi rritë.
Ishulli i fjalëve 17
Ta duash një fjalë prej
guri
Mali mbi Pejë
thikë e pikë me perënditë.
Ma thuaj një fjalë prej guri,
- më tha Sizifi plak,
ma thuaj një fjalë prej burri
e ta ngjis në majë
atje lart,
nëse guri rrokulliset,
bëhet varg e vjen te ti,
se guri në qoftë shkrelan
do të bëhet poezi,
Sizifi s’do të jem unë,
por do të jesh ti,
nëse e lë një fjalë në Pejë
që t’mbahet mend,
nëse e lë një fjalë në gur,
një poezi!
18 Nikollë Loka
U bëre njëmbëdhjetë vjeçe
burrneshë!
(Meditim në pavarësinë e
Kosovës)
U bëre njëmbëdhjetë vjeçe
burrneshë,
e s’po di si të quaj:
Mis apo luaneshë!
Shumëkujt si mis ia kishte
ënda,
dhe emrin tënd “Liri”
ta zgjedhë dhuratë për vajza.
Si luaneshë
ti vjen me pamje tjetër,
Mbretëreshë Teutë,
burrneshë e egër.
Në këtë Ballkan që fle mbi
gjëmba,
ende Liri ti thyen pranga.
Ishulli i fjalëve 19
Një burrë që flet...
Një rrap dardan, një lis që
s’than,
një burrë që flet, kur bie
tërmet.
Ti Bacë ke lind një ditë që
s’erret,
në Trojën e Dytë, që kurrë
nuk bjerret.
Në Trojën e dytë, në
mijëvjeçarin e tretë,
në shekullin dardan,
me gur në shpirt,
Ti gurin e rëndë prometean
lart e ngrite te qiejt!
20 Nikollë Loka prej vllazënve, Bjerrje kohe, asgjë më me dëshirën
Një truall dhé ta ndigjojnë të paktën një tepër, për t’u mbledhur sërish,
Harrohet në ujë, ndjesë. mbi truallin tonë s’e njohu për të mos thënë:
kujtohet ndër dallgë, Ishulli i fjalëve 23 qeni të zonë, A po të kujtohem!
një truall dhé fillikat, Nën kalanë e Rozafës na coptuan shqeh edhe E për pak
djep që përkundet Shkuan vajtojcat nën kala të grekër! për pak,
në dëshira kalimtare qajnë, Më shumë kohë s’u desh, për ta rikthyer kohën,
të pafat. ringjallen dy shpirtra, që të kthehemi në shesh, atë kohën që ish.
Tokë që vetë flë nënë e djalë, në Ilirik, Ishulli i fjalëve 29
e të lë zgjuar, ndërron Shkodra, ku luhet fati ynë tragjik: Po të më shfaqesh
tokë e premtuar del prej një ëndrre të gjatë, Të jesh a të mos jesh! Po të më shfaqesh si e
kur s’e ke, gruaja nusëron, Ma fal pak borë! nesërme,
në det i biri burrërohet në çast. Ishulli i fjalëve 27 do të jem e sotmja që të
një truall dhé. Ringjallet miti: Semiramis ndjek nga pas…
Ishulli i fjalëve 21 hija e Shkodrës mbi Bunë, Semiramis, Të shoh nga larg e të
Mallkimi i Rozafës Rozafa pyet: nën një qiparis, ngatërroj në mes rrezesh,
Kohën na e ndau Rozafa A më njihni, dikur t’kam parë, deri në muzgun e pafat.
pa dashjen e saj, prej legjendës vij unë! në Kopështet e varura të Në muzgun tim je ag i
në periudhën para murimit 24 Nikollë Loka Babilonisë, bukur,
e pastaj, Troja mbrojtur prej syve lak- edhe kur terri nxin e të
në tmerrin e mosrrëfimit... Kudo që të jetë Troja, mitarë, djeg.
S’menduam për tokën as qiellin, ka mbetur gurë, dhé e e s’fshiheshe dot, E ndjej se akoma të
s’dalluam hënën as diellin, rrënoja, veç zhdukeshin para teje ngatërroj në mes rrezesh,
kur dy lumenj dhimbje, Troja e Parë, e Dytë e Tretë, hijeshitë që vijnë nga një tjetër
kalasë i rrëshqitën përskaj. njërës i bie të jetë e vërtetë. e hënës magjiplotë. qiell.
U rrudhëm rreth kalasë që po Trojën e parë e rrënuan për Po vjen një ditë, 30 Nikollë Loka
shembej, Helenën, e të gjitha lulet Ma fal pak borë!
mezi e mbajtëm më këmbë, Trojën e dytë s’di përse e marrin tjetër ngjyrë, Ma fal pak borë që s’di të
po na ikën Malet e Zeza, shembën! ti po ajo shkrijë,
na u tjetërsuan njerëzit, Mbeti Troja e Tretë, e pamoshë.... që s’di të bëhet tokë,
bash vëllezërit! në Rozafë s’e mbajti ajo Sot ndër bashkëmoshatare ma fal pak borë ta kthej te
Ndajmë me ta ujin dhe gjakun, kodër, nuk të njoh. ti
e tash i themi ish vëllaut e zbriti poshtë në Shkodër. 28 Nikollë Loka urim të ngrohtë!
ai tjetri, Tash thonë se është në tjetër Për ta rikthyer kohën Në atë borë që vjen e s’di
kurrë me ty nuk jam pa, vend, (Takim pas 35 vjetësh) të shkrijë,
or shkja! në trojet që na i morën ç Që atëherë urimin peng kam lënë,
22 Nikollë Loka (akejt), kanë rrjedhur shumë ujëra, e ndër frulliza me ujë kroj,
Tash tremijë vjet... ndër ne mbeti miti “Trojë”, ka ardhur kam shkruar emrin tënd.
Rozafa u rrëzua tri herë, na e shqipton një orakull në dhe ikur shumë jetë, Ishulli i fjalëve 31
deri sa rrënimi u ndal, gjuhën tonë. janë ngritur Ka ndodh të jem
lindi miti Bota e dëgjon e s’di çfarë dhe shembur shumë ura, përmend...
i flijimit me të pabesë, thotë, ka hyrë në mes Mbramja s’ka gjumë n’kët
tash tremije vjet po presin Buna ne po e kuptojmë e derdhim përditshmëria, muzg të gjatë,
dhe Drini lotë! kujtesa është bërë më e jam hallakatë
prej vllazënve, Ishulli i fjalëve 25 lehtë. rrugëve ndërmend,
ta ndigjojnë të paktën një ndjesë. Të jesh a të mos jesh! Për sot e s’e kam ditë asht ditë,
Mbi mitin e Rozafës vajtohet Errësira vonoi të ikte dhe nuk ka ikur koha, asht natë,
vllaznisht, një shekull se gjendemi të mbledhur veç kur kam pa n’qiell
o vllazën mëkatarë, gjilpërat majë për majë... bashkë, yllin tand,
për Rozafën e vrarë! Luftuan dritëdashësit me me më të bukurat urime ka ndodh të jem
Lotët nuk po sjellin pendesë, lakuriqtë e natës, për jetën, përmend....
tash tremijë vjet po presin Buna fushëbetejash për të fituar me respektin për njëri- S’kishe qenë larg,
dhe Drini mendjet. tjetrin, s’kishe qenë pranë,
 V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 8 P a g e 9

Mentor Lutolli ADEM ZAPLUZHA

Eliksirin e jetës
Mentor Lutolli Kemi me bollëk Të ëndrrave lakmitare Në lotin e trishtimit
ADEM ZAPLUZHA Tashti një komshi tjetër V
HIJET E NDRYSHKURA I mbledh duqet e cigareve Si nuk ia mbajti Asnjëherë nuk të pyeta pse
POEZI Nëpër taketuket e mejhaneve Lindëm dje Adashit tim Nuk më shkoi ndër mend
Ku të shkojmë sot Të vdiste shqiptarçe Të të akuzoj
TI DALLGË E VJETËR Ejani sa më parë S’ do të ikim Për çështjen shqiptare Ti mbete me njollë
Ne të dy Si mysafir të paftuar Or danjoll
Ty nuk të lëndon I kemi shkundur mollët KËTU VARRET BËJNË
As nuk të vret kujtesa Nuk dihet me saktësi Ju thashë Për një tramak
Si bryma zambakun Fundi i udhëtimit tonë Se kemi ende shumë kohë Mos pandehni Edhe për më pak
Moj e Bukura e Dheut Për t’i shkundur stinët Se kur të ktheheni Shite shpirtin
NE KEMI ENDE KOHË Si mollët Do të mund Fis e bajrak
S’ të vret dhembja e nënës Në përparësen e nuses Të mbillni lule
Për luftëtarin Ne tok sërish Në vazot e kristalta Ti djall i mallkimit
E rënë në kufi Do të ngrihemi në këmbë Kemi ende dhembje Që depërton
Nuk do të shkojmë Sa të mashtrojmë Fjalët i përtypët Nëpër ndeshtrashat
Ty asgjë nuk të plagos Në varre lotin dhe vitet Në sofrën tuaj të kurvërisë E kremteve të zeza
Fashitja ime Si elefanti i bardhë Që urinojnë Fara e keqe
Asgjë s’ ta vret hijen e thyer Në jorganin e ndërgjegjes Mbiu në degët e urrejtjes KUR VARROSEN IMAZHET
Ende kemi nevojë
Parakalon Për ta vjelë kohën GJENEALOGJIA E Mos pandehni Mbrëmë u ndezën
Nëpër udhën e fshatit Me mollët e krimbët PLISIT Të riktheheni Të gjitha llambat
Si errësira nëpër tehun e thikës Me urnën e vjedhur Lagjja notonte
Ti dallgë e vjetër Shikoni se si Në cilën fije të barit Ikonat e njohin Në tehun e dhembjes
Ti dhembje lozonjare Pas çdo tuneli Kapërceve lumin Vrasësin e kujtesës
Vezullon drita O Idriz i Xhemë Ulajt Askund asnjë dritë
PO VDESIM NGA PAK Akoma edhe sot Asnjë qeshje tinëzare
Ju kurrë Heshtjen e pate mik Në muret e gjakosura Kuja përkulet
Ejani djem Mos i vilni lulet e papjekura E përtej mikut Të kishës Mes kësaj mugëtire
Të na vizitoni As në degët e blinit Në grevën e urisë Së Shën Trinisë
Na për çdo ditë Mos i vilni me hamendje Kur kositësit e Ka mbetur gjëma Vaji i mëhallëve
Po vdesim nga pak Shamitë e kujtimeve gënjeshtrave E babait tim të verbuar Trokëlliu nëpër dyer
E humbën kujtesën në Vetëm mjaullimat
Jemi në fund të udhës II aheng Mos pandehni të ktheheni Përsëriten në tymnajë
Mos i merrni në sy Sërish në çmendurinë tuaj
Hallet e dynjasë Po ju them Në ecjen tënde vertikale Sepse tani e tutje Ky shteg i mëkatit
E di Ende kemi kohë Horizontalisht Këtu varret bëjnë roje... Vdes në honet e eposit
Shpirti ju tmerrohet Për të vjelat e bardha Hulumtove prejardhjen e II Varrosen imazhet
Keni shumë dhembje Nuk jemi barit Në qerpikun e enigmave
Në udhën tuaj Prej atyre njerëzve Mos po hamendeni
Që ligështohen Edhe atëherë Ta shkulni lumin e kujtesës NË LOTIN E ZHURIT
Pse nuk na shkruani Pas çdo shtrëngate Kur në sytë e malësores Rrebeshe dhembjesh
As në letrat e dërguara Mbolle zëbesën e fisit Sa ora zgjohen (kur përmbysen anijet)
Nuk po marrim përgjigje Ne prapëseprapë Ti bisedoje me gojfilin
Çka u bë me ju Do të ngrihemi Dhe hulumtoje Si pandehni ju Sa këlthitje e kuisje
Që mbetët pa kujtesë Si feniksi i blertë Nëpër lumenj Të na i ktheni Ka kjo pasthirrmë
Në memorien tuaj Gjenealogjinë e plisit Arkivolet e boshatisura Në cepin e brymës
II Dhe sa herë mendoni Mjegulla verboi syrin
III II Të na e vritni memorien
Akoma në sirtarin e vjetër Sa dhembje e piskama
E ruajmë fëmijërinë Ju thashë Në trojet e Ulajve Vuthja- Mos pandehni Sa britma të trishtuara
Dhe lodrat e blera Se kemi ende shumë kohë në Se përroi e harron Në kalimin e lumit
Diku në Perëndim Për qeshjet tona Kurrë nuk kullotën derrat Krrokëritjet e shpendkeqit I përpiu anija e mallkimeve
Te vetmet gjëra Misterioze Nën thonjtë e paprera
Që kanë mbetur Besa edhe për gëzim-vaje Motra mbolli lulen e parë Ulërin gjëma e kufomave Sa gjëma sa britma
Me djersën E klithma të këlthitjeve Në zemrën e abetares Në zhgjëndrrën e këlthitjes
E aromës suaj Pastaj NJERËZIT E DHELPËROSUR Sa ëndrra rinore u tkurrën
Shikoni Një mijë lloj barishtesh Në gjirin e lumit Tisa
Ju kujtohet automatiku Se si po shtrihen Plagosën Janë tharë kullotat
Që e humbët dikur Nyjat e dritës Kërthizën e urrejtjes Në shuplakat e çobaneshave Sa lot nënash
Tani vonë Në pykat e eshtrave Në sytë e Vuthjanëve Sytë e brymtë Sa puthje nusesh
Na e ka sjellë Kur ëndrrat e gozhduara Ku vallet e përmotshme Eshkosen në shtrojerë Sa gërvishtje fytyrash
Një mik i juaj i fëmijërisë Thyejnë prizmat Nuk u ndalën asnjëherë Në lotin e zhurit
Dhe me lot në sy Në tejqyrën e ujit Edhe atëherë Kush i lëndoi stinët
Kërkoi ndjesë Kur e këputje barin me Kaq herët në mëngjes NË SOFRËN E PAFTUAR
IV dhëmb Do të na mallkojnë
III Për librin tënd- Për së gjalli pinjollët Ky mall që përvëlon
Kemi ende zgjidhje testament...! Në përmasa të trishtuara
Ejani lisat e mi Për t’i zgjuar Në sy vaji Rri ulur
Ne na duhet Pranverat e fjetura Dhembjet pikojnë heshtje Në prehrin e ikonave
Që pa përtesë Në qepallat e trishtimit Kur ëndrrat zhbëhen në ag
Ti shkundim mollët Njerëzit dhelpërisht Nëpër kujtesën horizontale
E memories Agimit t’ia mbathim III Përbuzin njëri-tjetrin Vertikalisht parakalojmë
Të mos i harrojmë rrënjët Thundrat Përballë krismave
Në sytë e njëri-tjetrit Le të vrapojë Rrallëkush Në vend të skuqjes E dhembjeve apokaliptike
Deri në fund të vetëdijes E kapërceu lumin Turpërimit i mërrolen rrudhat
Unë nuk jam lazëm vertikalisht Baladat shtangen Harresën e kam mëri
Për asgjë Me thonjtë e palara Vetëm ty Me imazhet e papara Kur në urnën e kujtesës
As Sutës Le të kruaj Të shkoi për dore Kërkojmë monologun
Nuk i duhen shallvaret Shpinën e gjakosur Ta zësh peshkun e artë EDHE PËR MË PAK E zërit të humbur
E nënës së Jesenjinit Të nuses
Për asgjë Si nuk ia mbajti Për një koçan misri Ulemi këmbëkryq
Nuk kemi skamje Ne kemi ende kohë Emnakut tim Hajnisht më dorëzove Në sofrën e paftuar
Jemi mësuar të kënaqemi T’i rikujtojmë dhembjet Të vdiste malësorçe Hyzmeqarëve të djallit Errësira ziliqare
Me gjëra të vogla Nëse duhet Dhe të qeshte me vdekjen Ku edhe ti Na bënë gosti
Do ta puthim edhe gjarprin Si me zogjtë e argjilët Ende sot i dëgjon
Çdo gjë Për ta mësuar sa më mirë Në çatinë e pallatit Ato gjëmat NUK NXEHET ZEMRA
 P a g e 1 0 O u r W o r d s

Lektor , Halil Xani Autori

vështirë tjetrën të gjesh. Unë jetoj me zemër të vrarë,
ai që isha tashmë kurrë nuk
Zoti e solli në këtë botë jam
si një mrekulli, qe kur e kur nuk të kam
por, pa të nuk i bëhej dot parë
si engjëlli më i dashur i tij. Oh-aaa-ah! Diellzë moj, ku
të kam?!!!
Tash s’është më lule e tokës,
është lulja e përjetësisë, EDHE YJET TË KANË
reze e dritë i jep gjithë botës ZILI
ka bekimin e perëndisë.
Porsi një yll drite që
Në mëngjes kur unë gdhihem ndonjëherë është parë,
në shpirt kam një mangësi si lulja në kopsht u rrite
duar e zemër nisin më dridhen s’kishe çifte të gjallë.
kafenë që ti më sillje, kur filloj ta pi.
Ishe shtatselvi, kishe zë
Jo, unë për këtë s’dua të jem fajtor bilbili,
sepse kështu ti vet më mësove, e tëra ishe e bukur si lule
çdo sekondë pa ty më është orë trëndafili.
o shpirt! pse kaq keq ma punove?!
Bukuri kishte gjithë rruga
Ti ike pa më thënë lamtumirë, kur ti e përshkoje,
shumë shpejt u ngrite në lartësi, bukuri merrte dhe shkolla
ndonëse zemrën më ke ngrirë në të cilën ti mësoje.
yll mbi yje tash je në gjithësi.
Kur vije nga shkolla me
librat në dorë,
shtëpinë e zbukuroje me
faqet kuq si mollë.
Vjershat e babushit me
ëndje i lexoje,
sa çil e mbyll sytë
përmendësh i mësoje.
Me at zë bilbili kur i
deklamoje,
të gjithëve na magjepsje
sa bukur ia thoje.
Me zgjuarsinë që kishe do
të mahnitje botën,
shoqja jote e dytë vështirë
të shkelë më tokën.
Ti na e shtoje forcën, jetës
i jepje kuptim,
ti ishe burim kënaqësie, ti
ishe ilaç për shpirtin tim.
Edhe hëna kur ndriçonte
nga qielli plot kaltërsi,
për bukurinë që ti kishe
edhe ajo të kishte lakmi.
Yjet e qiellit të kanë zili se ti
dritën po ua merr,
vdekja jote kaq e hershme,
neve të gjithëve na la në terr.
Sytë e mi qofshin verbuar
vajza të bukura të mos shi-
kojnë,
nuk kam forcë për të për-
balluar atë që zemra nuk
duron.
IKA E KERUBIMIT
Çdo vit pëlqeja shumë data
që ndërronin pa mbarim,
shumë prej tyre më sillnin
dhurata
i prisja me shumë kënaqësi e
gëzim.
Dhuratat më të çmuara
që ndonjëherë janë parë,
më vinin porsi fluturat
kur fluturojnë mbi arë.
Mirëpo, jeta ishte arenë
lufte
dhe një labirinth në vete,
kishte edhe të tilla humbje
si fundosjet kur ndodhin
nëpër dete.
Ajo nuk ishte pa mbarime
por kishte edhe përfundim,
më pak kishte gëzime
më shumë kishte hidhërim.
Në fund të muajit qershor
më datën njëzetetetë,
jeta më mori jetën
fare pa u përshëndetë.
Këtë ditë aq të hidhur
me forcë do ta mallkoj,
Kerubimi* atë ditë më ka
ikur
e mua për jetë më la të
vajtoj.
Atë do të kujtoj me
dhimbje,

Skerdilajd Konomi, the face of Hope in Albania...( never will he be forgotten)

Shkrime nga Nafi Cegrani

NAFI ÇEGRANI pasi është më mirë të dish presë në maksimumin e Ky ish-punonjës i gazetarit që vëren dhe inter- Ç’bën autori: kryen detyrën
SFIDË PRANGAVE TË UDB- edhe të vërtetat e hidhura se mirëkuptimit edhe në qoftë shërbimit sekret jugosllav preton dhe i pasqyruesit të qytetare, kënaq kapriçon,
Së sa t’u largohesh atyre. Kur se do të ndeshen me gjëra në librin që i ka paraqitur punëve të fshehta për t’u apo vazhdon një kombi-
isha deputet në vitin 1991 që do t’i duken të dyshimta. lexuesit nuk ka bërë vetëm kthyer në gjurmues dhe nacion të shërbimit sekret?
që janë mësuar të përgjojnë në Shqipëri jam shprehur pa Kur shkruaja këta rreshta punë të ngushtë profesion- studiues të ngjarjeve histori- Në librin e ish-punonjësit të
nëpër qoshet e errëta të labi- nguruar për hapjen e më erdhi në ndihmë rasti ale, me përmbledhje ke. Në këto raste ai i ka UDB-së gjejmë njeriun
rinteve të intrigës që të lësho- dosjeve të shërbimit sekret. kur doli në dritë libri i të raportesh. Ai ka bërë dhënë librit të vet edhe fëmijë, familjar, punonjësin
jnë pastaj insinuata për “lidhje Në përputhje me këtë ndjerit Petro Marko me letërsi. Ky libër radhitet drejtime jo aq të nevojshme. e shërbimit sekret gazetarin
udbashe”, që në të shumtën e qëndrim, tashmë të mbajtur, titull “Retë dhe shumë mirë në literaturën Në libër gjejmë edhe his- dhe letrarin. Ai ka dhënë atë
rasteve porositen nga shërbëto- nuk mund të isha ndryshe gurët” (Intervistë me vetvet- e kujtimeve. Kur ka torinë e tij familjare, jetën e që ka menduar që ka ndjerë
rë të UDB-së. në rastin e veprimit të Nafi en). Këtë intervistë shkrim- shkruar këtë libër, ai më tij në familjen e gjyshit, deri tani dhe kërkon
Por vendosa të mos i largohem Çegranit, pavarësisht se do tari i njohur, i vuajtur edhe shumë është vënë në rolin babait dhe të vetën, gjejmë mirëkuptimin e lexuesve. Ai
kërkesës për të dhënë mendi- të ketë spekulime sidomos në burgje dhe kampe e gazetarit, për të cilin ka kënaqësitë e vegjëlisë dhe të nuk e fsheh thyerjen që ka
min që e kërkoi një njeri, i cili për autorin. Si shkrues i përqendrimi, e nis pikërisht pasur pasion gjithmonë, se rinisë dhe tmerret e përjetuara ndodhur në jetën e tij, por ai
përpiqet t’i transmetojë bash- parathënies së një libri të me këto fjalë: “Ç’janë sa profesionistit të UDB- në peripecitë e mëvonshme. kërkon që ajo të merret
këkombësve të vet diçka të tillë nuk mund të marr kujtimet? - jeta e jetuar nga së. Duke shkruar me Edhe këto kanë shumë vlera ashtu siç është.
vështirë dhe ngacmuese nga përsipër të them asgjë për emocionet me të gjitha pasionin dhe ndjesitë e për lexuesin, sepse japin një Nafi Çegrani e bëri të tijën.
jeta e tij. Dilema e Nafi saktësinë e përmbajtjes, armët që e mbajnë gjallë, gazetarit, ai ka arritur të tablo të jetës familjare shqip- Ai u paraqit para lexuesve
Çegranit “Hall me heshtë dhe sepse përmbajtja e këtij libri me të gjitha normat që ka mos shfaqet aq i zymtë sa tare. më i hapur se çdoherë tjetër.
gjyq me fol”, (ta botoj apo të vjen nga punë të fshehta, krijuar kuvendi i shekujve... një punonjës i shërbimit As autori, as unë që shkruaj Kjo është meritë e librit.
mos e botoj) nuk është vetëm nga qoshe të panjohura të Ç’mbetet në kujtesë, ka sekret. Në të njëjtën kohë parathënien, as lexuesi i Nga kjo përfiton më tepër e
personale. Ajo merr përmasë botës shpirtërore individ- kaluar nëpër shoshën e ai ka shkruar edhe siç vëmendshëm nuk mund të vërteta.
problemi parimor kombëtar uale të autorit, nga zyra viteve të shqetësimeve dhe shkruajnë ata që përjetojnë mënjanojë mundësinë që nga
dhe njerëzor, prandaj vendosa shërbimesh sekrete, nga të ëndrrave dhe të realitetit burgjet e rënda, por edhe leximi i këtij libri të lindin Dr. Abdi BALETA
që të jap pa lëkundje mendimin mbresa të krijuara nën terror lakuriq dhe të gjurmëve te këtu është ndier dora e shumë pyetje. Duhet të ketë
se ky libër duhej botuar, sepse e gjyqe të dënimit me emocioneve...”. Pikërisht gazetarit. Nganjëherë me siguri edhe pyetje therëse 5 prill 2000
më e rëndësishme nga të gjitha vdekje, prandaj detyra e çdo kështu ndodh edhe me librin është larguar nga pozicio- ç’është ky libër? Pse botohet PËRSE E SHKRUAJTA
është të zbulohen të vërtetat, lexuesi është që librin ta e Nafi Çegranit. ni i kronistit të ngjarjeve, i ky libër? KËTË LIBËR?
 V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 8 P a g e 1 1

Lektor , Halil Xani Autori

me vaj e me shumë lot, të gjithë më kishin lakmi. një minutë dhe ai t’ia falte. Tash si gjysh t’shkruaj për shumë të veçanta që në ty mbështetëm çdo shpresë.
e kisha pjesë të zemrës sime përkujtimin kishim
si një engjëll në krah te të madhit Kjo qenie e përkryer Sikur lumi të kuptonte për këtë shpirt të shpirtit të gjithë përreth na lakmon- Ishte e nëntëdhjetepesta
zot. që s’imagjinohej dot, se ka ndodhur kjo fatkeqësi, tim, in. me skamje e varfëri,
ishte engjëll i shkëlqyer uji i Drinit do ndalonte është më shumë se thikë në ti rriteshe si princesha
Tash mua mos më fajësoni e vetmja në këtë botë. nuk do ecte rrjedhës së tij. zemër Se mund të vinte kjo ditë të gjithë të kishin lakmi.
në këtë datë pse nuk gëzoj, vërtetë kjo s’ka asnjë kup- të më ikje pa pardon,
gëzimin dhe hidhërimin mendoni Shpesh herë i thosha vetës Të gjithë zogjtë këngën do të tim. këtë kurrë nuk e kam pritë Ishe e mprehtë nga mendja
vallë, mund bashkë t’i përbal- atë që nuk mund t’i them ndalnin, kësaj, vërtetë nuk di çka i si fëmijë pakmujor,
loj?! sot: së kënduari do të pushonin, them. puthjen në ballë ta kishte ëndja
“ty të kam kënaqësi të një ditë zi për të do të mbanin, IKA PA PARDON si një mbretëreshë me kurorë.
Le të gëzojë e gjithë njerëzia, jetës, në vend të këngës do të va- Tash shpirtin e kam të
zemrën në dysh që s’e kanë të një premi nga i madhi jtonin. Të gjata më janë netët, vrarë, Me bukurinë tënde mahnitëse
ndarë, zot”. gjithë ditët më shkojnë kot, zemra më është bërë miss-botës ti ia shkoje,
unë bashkëjetoj me dhimbjet e Të gjitha lulet kësaj pranverë- dhimbja sa vije e shtohet shkrumb, me zërin tënd të ëmbël
mia Por, një ditë shumë i vere ndarjen nuk e imagjinoja që kur e kur nuk të kam bilbilit ia kaloje.
përgjatë gjithë jetës që nuk kanë papritur rrëke lotësh do të derdhin në dot. parë
të ndalë. në zemrën time si një tokë, për mua, nuk dije ç’të bëje Ishe ndryshe nga të tjerët
* Kerubimi = engjëlli që ndodhet shigjetë, edhe ato do të qajnë kësaj here, Pse dallgët e jetës mi më shumë?! për shumë e shumë veçanti,
në krah të Zotit vije një lajm më shumë se edhe ato do të mbajnë zi sot. shove? ç’të bëjmë tash ne të mjerët
i hidhur pse dritën e jetës ma fike? përherë të jetojmë në zi?!
se ajo, s’është më në jetë! E unë s’do të qaj vetëm n’ditë rrugëve të jetës kahet ua FJALË TË FUNDIT
PREMIA të sodit ndërrove, Ti ishe mrekulli në vete
Këtë lajm të zi po të por do të vuaj der’ sa të jem në drejtim të kundërt, përse Atë dite, aq shumë që iu që pak jetove në tokë,
Rreth njëmbëdhjetë vite me merrte dielli gjallë, më ike?! gëzuam më e dashura ishe dhe mbete
radhë për një çast dritën do e sepse mbytja e Diellzës sime si sot e mbajmë në kujtesë, për shoqe dhe shokë.
që shkuan si të ishte një, ndalte, shpirt e zemër m’i ka kallë. Dy trupa e një shpirt ishim Diellzë ty atëbotë të
kisha një pëllumbeshë të bardhë obligim kish ndaj këtij ylli njëri pa tjetrin nuk rronim, pagëzuam Kurrë nënën as babin

Albania heading toward a

new Dictatorship where the
parliament commits fraud
the president follows and
the premier orders it….
(we’ll See what’ll happen to
freedom in 2016-2018) If
the past is forgotten than DEAD
it’ll be repeated!! A look into the past shadows
Youth’s energy while AKZ robbed
it!!!

LUTFI ALIA IMZOT “SHËN MËHILLI” NJOFTON

s’kishe zanë vend... na midis tokës e qiellit, gurit dhe njeriut. mjegullën, a thue asht vegim andrre,
Nisem pa kohë, edhe nji andërr, Fryn fllad pa fjalë për gjithkënd, shpërndahesh me erën nëpër shi, më thuej!
kthehem pa kohë, dielli i rrxon rrezet përgjysë, por vetëm për njërin bien tingujt. i dehur bredh rrugëve nën një çadër, 40 Nikollë Loka
endem pa mend, në gjysë të udhës nji perde qielli Ishulli i fjalëve 35 krejt bota esëll, të dehur unë e ti. Ndjenjat që mbyten
gjendem pa mend... u kthye e ra përmbys... Nji gotë për shëndetin tand Vjen drejt meje e çadra zvogëlohet, Reflekse ujë të kalojnë nëpër sy,
Veç kur kam pa n’qiell Hajt pra...! Piva nji gotë për shëndetin tand, veç për një trup e për një shpirt, aq sa të zgjat ëndrra...
yllin tand, Në anën tjetër rrin e djeshmja, pastaj piva nji tjetër. kur mbi supin tim e mbështet kokën, Një shqisë e gjashtë lind në ty,
ka ndodh të jem me ne takohet te nji urë, Në gotën e tretë s’të mbajta mend, një ujvarë ndizet flakë e dritë. sa ta ndjesh se dhe ujë ka ndjenja!
përmend.... po të ketë dritë në bregun tjetër, në të katërtën harrova dhe veten. Me sytë e tu kapërcej mbi mjegulla, Edhe ujë skuqet para një vajze të bukur,
32 Nikollë Loka ai kapërcim Në gotën e pestë për shëndetin tand retë shpërndahen si rreze nëpër qiell, në një çast dobësie që kapet lehtë.
Në sheshin“Skënderbej” do të jetë një aventurë. u bana esëll. nën strehën e çadrës përtërihet bota, Si ta kuptosh pse skuqesh pa faj
Ti më pyet, Hajt pra u nis me ardhë te na 36 Nikollë Loka bota lumturohet në shi me diell. në sy të kthjelltë,
unë s’të marr vesh, edhe nji andërr, Sa shumë flet! A thue asht vegim ere?! e me një shikim sy ndër sy
dhe vendos e na iu kthyem me fytyrë, Poet, Ishulli i fjalëve 39 të merren mendtë!
një simbol në kalendar. na bie në sy nji rreze dielli, sa shumë flet për sytë e bukur, Më thuej! Nuk ke si të jesh poet,
Unë s’mbaj ditar. për nji amshim, sy që të mbysin ndër dallgë, Kanë çel mimozat, po nuk të prekën ndjenjat në ujë,
Gjithçka që ti sheh, mbramjes i falemi me dëshirë. për sy të qielltë e të largët. a thue asht vegim ere, ndjenjat që mbyten në sytë tuaj.
në qiell ma fsheh Hajt pra u nis me ardhë te na Poet më thuej: Ishulli i fjalëve 41
një re e bardhë. edhe nji mbramje! pse heshtja flet në vendin tuaj, Pranvera po kthehet me ftyrë! Ujëvarë...
Unë të pyes, 34 Nikollë Loka e ti je ujëvarë që zbret, E tash s’po di, Vështrimin hedh mbi një ujëvarë që fle
e s’të kam pranë: Fryn një fllad pa fjalë... sapo të mbytesh në sy të huaj, a ndodh si herët e tjera, dhe ujit ia heq gjumin,
A është largësia plagë, Erdh një zë i largët dhe ra mbi ngjan si një copë qiell në det! me të dashtë, prej agut ëndrrimtar në sytë e tu,
a peshon rëndë! pentagram, Pa sytë e tu, a me t’urrye! shkoj rrjedhës së kaltër të një lumi...
Largësia ç’fsheh, po frynte një fllad pa e kuptuar... si do ta kuptoje ngjyrën blu, Nëse të due petlat t’i sjell era, Në sytë e tu hyj fillikat i vetëm,
kur botën sheh, Kishte shumë dritë edhe shumë heshtjen e bën fjalë që vdes në sy, si një parfum, si dallgë që heq dorë nga deti,
në sheshin “Skënderbej”, mall, e kthen në varg, aromë të sjell e verdha, le të më thonë pelegrin i vonuar,
në Tiranë. kishte shumë shpirt dhe një e thur në poezi. me të urrye s’po mund. veç ta jetoj atë fllad mëngjesi,
Ishulli i fjalëve 33 këngë të pakënduar. Ishulli i fjalëve 37 Kanë çel mimozat, e të zbres ujëvarash,
Hajt pra…! Një këngë e pakënduar mbetur Bota e lumturuar a thue asht vegim ere, ku flasin e përflasin orakuj,
Hajt pra u nis me ardhë te pezull, Me syzet e mia të ngatërroj me më thuej, fjalë zemrash,
 P a g e 1 2 O u r W o r d s

Letër të hapur At Gjergj Fishtës: At’ thirre një meshë mëshire dhe kujdesi për të gjithë ne që çdo ditë
Po du me Ju sjell në mendje atyre
dhe njerëzve që paguhen për me
zgjidh këto çështje jetike do rreshta
nga shkrimi yt Patër, “Gjuha
shqype”, e shkurtit të 1917-s. “Ma e
para punë pra qi lypet n’interese
t’mbatunit t’gjuhës shqype asht kjo
qi gjuha shqype të mbahet gjuhë
msimi nder t’gjitha shkollat filles-
tare t’Shqypnis…Ata prind qi fmive
t’vet nuk jau apin msimet e para
n’kët gjuhë, ata, mas mendimit
tonë, punojnë drejtpërdrejt kundra
intereseve t’Shqypnis”.
At Gjergj Fishta, më lejo të kthe-
hemi edhe njëherë të Kongresi i
Manastirit dhe te puna e komisionit
që ju drejtuat. Vendimi primordial
që “të adaptohej alfabeti latin si
bazë dhe pastaj të vendosej së çfarë
tingulli t’i jepej çdo shenje. Dhe, sa
për shenjat e tingullit, e gjetur në
alfabetin latin, do të pranohej
çdo lloj shenje që do të caktonte
komisioni, sipas nevojës së
tingujve që kërkon gjuha
shqipe”.
Kjo ishte përgjegjësia dhe sfida
juaj, ku edhe u sendërtua ka-
paciteti juaj shkencor dhe ai
europian. Ju e gjetët mirëkupti-
min edhe kur pranuat të
përdoreshin të dyja alfabetet,
edhe ai i Stambollit (Frashëri),
por edhe ai latin. Veçse kamba-
na e arsyes erdhi nga fjalët tuaja
At i nderuar Fishta!
Ju e drejtuat kongresit-kur në
sallë ishte edhe dërrasa e zezë
ku ishin shkruar shkronjat, të
cilat i solli Luigj Gurakuqi-me
këto fjalë epokale që shihnin
nga një e ardhme europiane e
atdheut: “Alfabeti i Stambollit
është i mjaftë për t’iu
përgjigjur nevojës së kombit,
porse, që të mund të
shtypeshin libra përjashta
Shqipërisë dhe për të dërguar
telegrame jashtë, kemi nevojë
të zotërojmë një alfabet me
shkronja krejt latine”. Dhe
fjala juaj u mbyll me du-
artrokitjet e brohoritjet
“Rroftë Alfabeti!”.
E shihje gjuhën dhe kulturën
si pjesë të qytetërimit europi-
an, ndaj gjykove dhe
këshillove si shkencëtari i
parë europian, yni At Gjergji!
Në Europë shkohej me libra e
me dokumentacion; pra, me
kulturë e me institucional-
izëm parashikove, o mëndje
horizontesh!
At Gjergj Fishta, të falem që
pranove të bisedonim në këtë
ditë Feste Kombëtare (jo
zyrtarisht), dhe më fal se vite
më parë na kishin mbyllur sy
e vesh për të mos fol me ty!
Aq sa njerëz të letrave, që u
besonim sinqerisht, na impo-
nonin një deformim të frik-
shëm të gjenisë tënde. Ndaj,
të lutem, sot, kur edhe eshtrat
t’i kanë hudh’ në lumë e
lundrojë oqeaneve, si ADN-
europianizmi, thirre një
meshë mëshire dhe kujdesi
për të gjithë ne që çdo ditë
përdorim ABC-në që krijuat
ju, vetëm për një qëllim:
lartësimin e atdheut e të
kombit, se veç dashurisë për
ta Ju nuk kishit gja tjetër më
të shenjtë!
Amen!

HISTORIA PREKESE E SOPRANOS SHQIPTARE:"KAM FOLUR KUNDER PUSHTETIT POPULLOR ,

Edhe pse e e pafajshme, Merita Sokoli u
dënua me 5 vite burg. Torturat dhe
mundimet në burgjet e diktaturës, i kaloi
së bashku me zonjat Sabiha Kasimati,
Rita Koci, Musine Kokalari, Diti Biçaku.
mushkërisë. Pak muaj më parë, Merita Sokoli
Tezha u shpall “Qyetare nderi e Kavajës”.
Kujto.al është duke punuar për të përgatitur
një dokumentar që i kushtohet jetës së saj
artsitike dhe kalvarin e vuajtjeve gjatë diktat-
urës komuniste

Internimi
Pasi u lirua nga burgu, Merita Sokoli dhe
bashkëshorti i saj Tika Tezha, u internuan
në Kavajë. “Merita jetoi me qera në
lagjen nr 5 dhe punoi në Ndërmarjen
Komunale Kavajë. Në Kavajë, ajo ndero-
hej nga të gjithë, e njohën mirë, prandaj e
deshën aq shumë. Merita jetoi në Kavajë,
deri në vitin 1993, kohë kur emigroi në
Amerikë me të birin dhe familjen e tij,
por vuante nga tronditje mendore, që ja
shkaktonin zhurma e makinave dhe sirena
e policisë, zhurmë e cila e bënte gjith-
monë të rijetonte momentin e arrestimit”,
rrëfen Dorieta Dhonato, familjare e Meri-
ta Sokolit.

Merita Sokoli Tezha, vdiq më 4 Nëntor

2007. Ndërroi jetë e sëmurë nga kanceri i
 V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 8 P a g e 1 3

Një libër për Arbërit SKËNDER BRAKA

Një libër për Arbërit ashtu siç dëshiron atë
SKËNDER BRAKA Buzuku, duhet ta jap
inkuizicioni. Po,
tuaj nesër. po. Kam bindjen se ai dhe
Arqidhjaku nxorri nga sirtari i tavolines një libër vetëm ai ka të drejtën ta
të hollë dhe e vuri mbi suprinën e saj. Ishte indeksi i bejë këtë
Arqipeshkopit të Milanos, i botuar nja një vit më parë, gjë, - ndërhyri Ferdinandi
ku gjendeshin të indeksuar të gjithë librat e ndaluar prej që gjer në ato çaste vetëm
kishës. Dhe pse ishte i bindur se do të kërkonte kot, ai nisi sa e
ta shfletonte atë qetë-qetë, si një njeri që më tepër kërkon të kishte ndjekur në heshtje
shtyjë kohën, sesa i interesuar për të nxjerrë prej tij ndonjë të bisedën e tyre.
dhënë të rëndësishme. - Nesër?! Ju e dini mirë,
- Druaj, hirësi, se miratimin për të shkruar një libër, hirësi, se për të ardhur deri
këtu më është dashur të bëj udhë
të gjatë.
Zëri i Buzukut kumboi aq i qetë e
i vendosur, sa që
arqidhjaku nuk e pati të vështirë të
kuptonte pakënaqsinë që
kishin shkaktuar fjalët e tij si dhe
zemërimin e madh që po
shpërthente brenda Buzukut. E
kishte provokuar disa herë që
nga çasti që ai kishte ardhur aty
dhe, tani së fundmi, priste
që famullitari i Shalës të humbiste
durimin. Veprime të tilla
ishin në natyrën e tij dhe këtë ai Skënder Braka
e quante “kurë nervash” që edhe një herë t’ia
u bënte të tjerëve. Por për parashtronte
habinë e tij famullitari i Shalës, vështirësinë që i
si shkaktone një
askush tjetër nuk e humbi as vonesë qoftë edhe
kësaj radhe qetësinë. Me pak disa orëshe, por pas
fjalë, kundër natyrës së tij në kësaj qetësie apos-
kësi rrethanash, atë Buzuku, me tolike
tonin e vendosur të zërit të tij të Buzukut, tani ishte
prej njeriu gjakftohtë, u mundua vetë aqidhjaku që po
250 provonte atë “kurë

Një libër për Arbërit SKËNDER BRAKA

nervash”.
- Nëse ju e kini ven-
dosur, unë e pranoj
vullnetin
tuaj, - u shpreh së fundi
Buzuku duke i çliruar
rrudhat e
thelluara të ballit.
Arqidhjaku u ngrit në
këmbë.
- Kam frikë se një ditë do
të ndiheni i zhgënjyer
prej
kësaj krenarie prej
kokëforti,- tha.
Dukej sheshit që mezi po
e përmbante veten dhe
se ende nuk po u besonte
tashmë jo vetëm fjalëve
të Gjon
Buzukut, që ishte shpre-
hur ashtu pa pikën e
drojes dhe të
frikës se kërkonte të
shkruante një libër në
gjuhën shqipe, por
as vetvetes. Pastaj u
kthye dhe u ul përsëri në
poltronin e tij.
Mbylli qetësisht kodikun
dhe i kredhur i tëri në të,
u pështet
rehat tek shpinorja e lartë
që i dilte mbi kokë.Tek
rrinte ashtu,
treti vështrimin tej dritar-
es. Grupi i protestuesve
të kripores e
kishin boshatisur tashmë
sheshin përpara bashkisë,
por kishin
lënë aty nëpër të si
dëshmi të gjithë asaj që
kishte ndodhur
mes tyre dhe gardës së
sigurisë së qytetit një
mori gurësh,
copëza dërrasash dhe aty
- këtu ca plazma gjaku të
mpiksura.
Një valë herë të gjatë, sa
një jehonë këmbane, në
kabinet
sundoi një heshtje e
rëndë, mbytëse dhe
provokuese gjatë së
cilës arqidhjaku va-
zhdonte duke bluajtur
pavendosmërinë
e tij të vështronte tej
dritares, ndërsa atë
Buzuku, në pritje,
mendonte se ç’vendim
do të merrte hirësia e tij.
A do ta
firmoste ai letrën, apo do
ta shpallte krejt të
pavlerë gjithë
mundin dhe punën e tij?
E nëse do të ndodhte
kështu, ai do të
dinte t’i jepte vetë një zgjidhje,
ashtu si do ta mendonte, që në
fund të fundit donte të thoshte; ta
botonte librin tek ndonjë i
njohur i sigurtë qoftë edhe duke
paguar diçka më shumë. Po
i dukej sikur kjo heshtje nuk do
të kishte kurrë të mbaruar.
251
Një libër për Arbërit
Kjo, sipas mendimit të tij, donte
të thoshte se tashmë biseda e
tyre kishte mbaruar. Balli i
ngrysur dhe rrathët e kuq në sytë
e tij nuk po i jepnin asnjë fije
shprese atë Buzukut se ai mund
të ndërronte mendim. Por edhe
arqidhjaku vetë, tani nuk
donte të lëshonte pe. Ishte i
vendosur në atë që kishte marrë
përsipër të bënte. U ngrit nga
kolltuku ku kishte qenë ulur.
“Ja ç`do të thotë kur ta dikton
ofiqin arroganca,” -
tha me vete dhe bëri të dilte
jashtë. Qetësia me të cilën ai
po hidhte hapat dhe ajo heshtje e
akullt, po e tërbonin më
tepër kryepeshkopin, se sa
përmbajtja e letrës që duhet të
vuloste. Para se të dilte, atë
Buzuku ia nguli edhe një herë
sytë kryepeshkopit. Bëri një
përulje të lehtë të trupit përpara
dhe më pas doli duke tërhequr
derën prapa krahëve. Si kaloi
portën duke u dhënë një
përshëndetje të lehtë me kokë
rojeve që qëndronin më këmbë,
ndjeu se i hipi një zjarrmi e
madhe në trup aq sa mend men-
doi se po digjej i gjithi ashtu
siç ishte prej së gjalli. Kur men-
doi se pati qenë i shtrënguar t’i
dëgjonte gojëkyçur gjepurat
qortuese të këtij njeriu që hiqej
aq i virtytshëm, i erdhi neveri.
Me të dalë në krye të portës,
qëndroi duke hetuar me një
shikim të shpejtë vendin rreth e
rrotull dhe aty për aty, vendosi
që të hynte në bibliotekën e
qytetit për të shtyrë disa orë të
asaj dite dhe më pas të kthehej
në han për të bujtur. Biblioteka e
Tivarit nuk ishte ndonjë
bibliotekë kushedi se çfarë, por
gjithsesi, në të mund të gjeje
libra që prej Greqisë së lashtë e
një pjesë të mirë të periudhës
së Bizantit. Ajo numëronte rreth
gjashtë mijë tituj librash.
Teksa vështroi masën e reve të
hirta, të rënda, që tani
po pushtonin gjithë qytetin, së
pari me pika të imta, por që
dalëngadalë ato zunë të zmadho-
heshin, sa më pas shiu nisi të
binte me vrull. Atë Buzuku bëri
kryqin dhe mendoi të
priste
edhe ca aty në mjediset e
bibliotekës, derisa shiu, në
mos të
pushonte, të paktën të
rrallohej ca. U kthye dhe u
ul. Mori
nga rafti i parë një libër,
pa i kushtuar kurrëfarë
rëndësie
252
Skënder Braka
si titullit, ashtu edhe
përmasave të tij volumi-
noze dhe u ul
duke e shfletuar librin pa
ndonjë lloj interesi. Donte
vetëm të
shtynte kohën. Pothuajse
po të njëjtën gjë, po bënte
edhe një
tjetër murg që ishte ulur
në një tavolinë më tej, të
cilit nuk po
i ndihej fare zëri.
Të nesërmen atë Buzuku
hyri në portën e kryepesh-
kopatës porsa rrezet e para
të diellit kishin rënë mbi
majën
e zverdhme të këmbanores
së kishës dhe e priti në
këmbë
ardhjen e arqidhjakut, i
cili si e përshëndeti ftohtë
me një
përulje të lehtë të kokës,
ngjiti plot elegancë
shkallët për të
hyrë në kabinetin e tij.
Një mend atë Buzuku
mendoi t’i shkonte pas,
por aty
për aty, ndrroi mendim.
Natyrisht, hirësia e tij i
dha të kuptuar
se diçka kishte vendosur
të bënte në përmbushjen e
kërkesës
së tij dhe, nisur prej këtij
fakti, famullitari mendoi
se ai nuk
kishte përse ta vononte
dhe ta linte aty të priste
më gjatë
- Gjon, dua tu pyes sinqer-
isht dhe, po sinqerisht
kërkoi
një përgjigje prej jush:
Përse i kini shpallur luftë
Sinjorisë?
- Nuk e di nga ç’arsye e
kini krijuar këtë bindje
hirësi.
-Ju duhet ta dini mirë se
Papati gjithnjë është
mjaftuar
me sigurimin e disa
pikëmbështjetjeve të forta
këtu dhe ato,
në fund të fundit, nuk kanë patur
veçse një qëllim strategjik.
Ju e dini mirë se, edhe nëse
sinjoria ka vënë dorë në to, të jeni
I sigurtë se ka patur thjesht vetëm
një karakter kontraktues.
-Duke kapërcyer në të shumtën e
herës mbi ato çka
vetë ka nënshkruar? Fisnikët tanë,
hirësi gjithnjë kanë qenë
për një aleancë të mirë me
Venedikun, por, mjerisht jo të
gjithë dhe gjithmonë i janë
përgjigjur ndershmërisht vullnetit
të tyre.
-E kini gabim, dom Gjon. Sinjoria
nuk ka shkelur
asnjëherë mbi kontratat e
nënshkruara. Por fisnikët tuaj,
duke
qenë përherë të paqartë ndaj kohës
dhe shpesh si njerëz pa një
vizion për të ardhmen, jo vetëm
për vetën e tyre, por edhe të
253
Një libër për Arbërit
kombit që përfaqësojnë, kanë ditur
mirë të luajnë me dy porta.
Ndonëse kokën e kanë patur
kurdoherë nga ne, këmbët i kanë
ngulur thellë në Anadoll. Megjithë
për sa më thatë më sipër,
më duhet të kujtoj se tokat dhe të
ardhurat në më të shumtën
e rasteve, Sinjoria ua ka lënë
përsëri në duar zotëruesve të tyre
arbër, apo nuk është kështu?
Madje do të thoja se Republika
jonë u ka siguruar atyre autonomi
administrative edhe gjyqsore
siç është edhe rasti i Shalës suaj,
ku ju shërbeni me vullnetin e
të madhit zot. Ne duhet të siguro-
jmë tani vetëm vijën tonë.
- Dhe pikërisht, për nevojat e
sigurimit të kësaj vije, ju
doni të kini në zotërim të plotë
gjithë “ Golfin e Venedikut”?
Megjithatë, hirësi, kjo është një
bisedë që nuk na përket neve ta
diskutojmë.
- Jeni interesant ju arbërit. E
hidhni gurin në lumë
dhe tërhiqeni me mendimin për t’i
lënë të tjerët të mbyten në
thellësitë e tij. Që ta mbyllim këtu
këtë bisedë, miku im Gjon,
unë ua kam vulosur letrën, sepse e
kuptoj mjaft mirë jo vetëm
dëshirën dhe pasionin tuaj, por
edhe interesat dhe synimet
tuaja madhore për të qenë faktor
përcaktues në jetën politike
të arbërve. Urdhëroni!
Si mori në duar letrën e vulosur,
atë Buzuku e
përshëndeti miqësisht dhe u largua
gojëkyçur, po ashtu sikurse
kishte hyrë.
Atij mëngjesi, dita ishte aq e
vrenjtur sa ç’ishte dhe
shpiti i tij, veç diku larg, mbi
shpatet e maleve, mes qiellit
plot
re, po fillonte te zbardhte një
njollëz e ndritur. Ati e kuptoi
se ishin ato të pakta rreze të atij
dielli të zymtë dhe të vakët,
që po mundoheshin të çanin atë
vorbull resh të zeza.
254
Skënder Braka
xxx
Ndërsa aty nga buzmbrëmja,
ujërat e purpurta të
limanit të Ulqinit u trazuan nga
valët e një anijeje të madhe
të tipit “Karaka.” Velat e saj,
tepër të kushtueshme prej taftaje
të sjellë nga Singapori, ishin
hapur plotësisht dhe nga kjo,
nëpër anësoret e tyre dukeshin
qartë qëndismat me fije ari
si dhe stema e Trinitetit Papal.
Në krye të direkut të parë, të
përforcuar me kollume dhe
kivarte, veç shportës së vrojtimit
dallohej që larg kryqi i madh i
punuar mjeshtërisht me trupin
e Jezusit të kryqëzuar. Skafi i
anijes ishte i rrumbullakët, por i
mprehtë në bash, ndërsa në
bord, aty ku lidheshin
shpangotat,
binin në sy statuja të bukura
shenjtorësh të gdhenduar në dru.
Si u shkëput nga skela, anija
bëri një gjysmë rrotullimi në
ujrat
e qeta e, papritur, ndali.
Ndërkohë valët filluan të shuhen
njëra
pas tjetrës dhe deti mori përsëri
pamjen e tij të qetë. Në kuvertë
gjithë ekuipazhi, i vendosur
secili në vendin e tij, priste
vetëm
urdhra, por kapiteni, si e pa që
njeriu që priste, po vonohej, u
dha urdhër marinarëve të mer-
reshin me punët e anijes.
Gjiri i detit shkëlqente nga
larmia e ngjyrave të tij të
gjalla. Anije ulqinakase, greke,
madje dhe spanjolle e qipriote
kishin hedhur aty ankorën dhe
prisnin kapedanët e tyre të
përfundonin punët e tregtisë.
Deti dergjej tej e tej me gjithë
madhështinë e tij dhe pse dukej
si ngahera i ashpër, verbues
dhe fortë. Jo vetëm për detarët,
dokerët dhe peshkatarët, por
për pjesën më të madhe të
ulqinakasve, ai ishte kthyer në
një simbol të kënaqësisë, për-
jetësisë dhe mbijetesës jo vetëm
për detarët e pesh-
katarët e shumtë, por
edhe për dokerët
dhe tregtarët e
mallërave me shu-
micë, si edhe për
gjithë ata
ulqinakas që ditën
rraskapiteshin nëpër
punët e lodhshme, pa
e larguar vëmendjen
prej oshëtimës së
dallgëve dhe valëve
të
tij të freskëta e plot
kripësi.
- Kapedan, në qoftë
se duam të mbrrijmë
shëndoshë e
255
Një libër për Arbërit
mirë në brigjet tona,
duhet të shpejtojmë,
se Borosko po jep
shenjë, - foli nostro-
mo duke ia kaluar
tejqyren kapitenit, që
porsa kishte dalë nga
kamarina e tij që
gjendej në kiç pranë
urës
komanduese dhe
timonit. Nostromo, si
të donte të tërhiqte
vëmendjen e kapiten-
it, hodhi vështrimin
tutje horizontit, ku
mezi shquheshin ca
re puplore, fijeholla
si mëndafsh .
- Si thoni ju, Kolar? –
pyeti kapiteni pilotin
që
qëndronte gati in-
diferent pranë shtizës
së flamurit si të ishte
prej mermeri. Ky me
të dëgjuar kapitenin,
vështroi një herë
tutje horizontit dhe
tha me një ton të
qetë:
- E ka për nga lindja
drejtimin kapidan.
Piloti ishte një burrë
mbi dyzet vjeç.
Kishte një fytyrë
të zeshkët, që kishte
filluar të merrte ato
rrudhat e para të
shkaktuara jo më
tepër prej moshës se
sa prej erërave të
detit.
Mjekrra e kishte të
dendur e të thinjur,
ndërsa prej syve të
mëdhenj që
shprehnin gjithnjë një
egërsi të çuditshme
 P a g e 1 4 O u r W o r d s

Kosova dhe Çamëria – përmes dëshmive rrënqethëse Nga Hyqmet ZANE

Kosova dhe Çamëria – përmes Hakiu dhe një i krishterë tjetër veçanti në kazanë e Filatit. djegien që iu bë Qeramicës shpeguar të vërtetën. Kërkojmë ndjesë se e
dëshmive rrënqethëse shkojnë drejt tek Tagmatari. Ai Marrëdhëniet ndërmjet mus- dhe Camadait para një viti. shkelëm zakonin. Këtu afër janë shumë të
zbriti menjëherë nga kali dhe i limanëve dhe të krishterëve Lili Feçi ndërhyri dhe i krishterë që banojnë prej kohësh në Filat dhe i
Nga dha dorën Myftiut, Dhespotit kanë qenë shumë të mira”. shpejgoi se “ato dy fshatra dinë mirë marrëdhëniet tona. Le t’ua
dhe të gjithë të tjerëve. “Qirje Pasi heshti pak, tha, - “Ky patën dëme, por për ato dëme shpjegojnë më mirë ata”. Andartët filluan të
Hyqmet ZANE Dhespoti dhe ju zoti Myfti, - fshat këtu, - dhe i tregoi kanë qenë shkaktuar vetë, bërtasin dhe të kërcënojnë se nuk do të qëndro-
tha Rexhua, - ju i dëgjuat se Finiqin, - banohet nga të sepse u morën bagëtitë të jnë duarkryq, hakun do ta marrin se s’bën, tha
Dy fjalë zemre për librin çfarë i thanë komandantit këta krishterët. Ai atje, - dhe i zotërve, vranë gjashtë njeri prej tyre. Kur e pa turmën e andartëve të
zotëri. Ju takon juve t’ia tregoi Galbaqin, - banohet xhandarë dhe luftuan me kanosej për hakmarrje, iu kthye atyre : “Mato
rradhitur në një krah muslimanët që shpjegoni se si qëndron e vër- nga muslimanë. Dallohet pushkë, duke dorëzuar Stavro, Mato Stavro, për kryq, për kryq,
përbënin shumicën e demonstruesve teta”. Menjëherë e mori fjalën ndonjë ndryshim ? Tripo- bagëtitë e grabitura. Nuk u (kështu betohen në shumicën e rasteve kur
me Myftinë në krye dhe në krahun Dhespoti i cili filloi t’i jorgua i vërejti me kujdes të dogj i gjithë fshati, siç thonë inatosen) do të jap urdhër që t’ju arrestojnë dhe
tjetër pakica e krishtere me Dhes- shpjegonte se ato që iu thanë dy fshatart. “Nuk kanë asnjë këta zotërinj, por disa shtëpi t’ju shpien të lidhur në Janinë, po nuk u
potin në ballë. Rexho Hamiti e Tagmatarit, nuk qëndrojnë. dallim, të paktën nga larg”, - që kishin hak”. zhdukët menjëherë prej këndej. Andartët ikën
kuptoi se andartët kërkonin që të “Qirje Dhespoti, - i tha Tripo- tha ai. “Le të thonë këta Myftiu e rimori fjalën dhe, menjëherë. Të gjithë u rreshtuan në të dy
bënin ndonjë mënxyrë. I propozoi jorgua, - nuk do ta marrësh për zotëri se kush është vrarë nga ashtu urtë e butë, tha : “Do të krahët, siç thamë më sipër.
Dhespotit dhe Myftiut të shkonin keq që t’i shpjegoj Myftiut, pasi të krishterët, a ka patur ishte mirë që ta fillonim Tirpojorgua iu drejtua palës muslimane jo
edhe ata në bisedën që po zhvillohej për atë palë janë akuzat”. Muftiu ndonjëherë plaçkitje ndër ato bisedën me mirëseardhjen vetëm se përbënin shumicën, por edhe për
ndërmjet komandantit të ushtrisë e mori fjalën, duke i folur fshatra, shtëpia e kujt është tuaj, ashtu siç e do zakoni i mirësjellje, duke i zënë të gjithë nga dora,
dhe andartëve. rrjedhshëm greqisht. “Në të djegur dhe çfarë padrejtësie u vendit, por kur pamë se po pastaj të njejtën gjë bëri edhe me të krishterët.
U bënë 6 vetë, Myftiu përpara, gjithë Çamërinë nuk ka pasur është bërë ?”. Ndërhyri njeri kërkohej gjakderdhje të Vizitën e parë e bëri në xhami, pastaj vajti në
pastaj Dhespoti, Lili Feçi, Rexhua, vëllavrasje asnjëherë, por në nga andartët dhe tha për pafajshme, ndërhyra për të kishë. Atë natë u pritën të gjithë ushtarët më së

Kosova dhe Çamëria – përmes dëshmive rrënqethëse Nga Hyqmet ZANE

miri nëpër shtëpitë e agallarëve.
Komandanti kërkoi që të flinte menjëherë,
se ishte shumë i lodhur. Kishte udhëtuar
gjithë natën e mëparshme. Të nesërmen u
krijua këshilli i ri i qytetit i kryesuar nga
persona që kishte caktuar Janina. Në
këshill bënin pjesë edhe shumë mulsima-
në. Jeta filloi me një qetësi që nuk prtej.
Kjo gjendje zgjati pak, se filluan pa-
drejtësitë. Muslimanëve u kërkonin armët.
Këto u dorëzuan menjëherë, por kërkesat
vinin duke u rritur. Duheshin armë të
tjera. Në qytet nuk u përdor dajaku, por
shtërngesa të ndryshme kishte. Muslima-
nët u mënjanuan nga këshilli. Në fshatra
rriheshin burrat pa shkak dhe
këmbëngulej që të dorëzoheshin armët.
Pas dorëzimit të tyre këmbëngulej për të
tjera dhe u kërkohej flori për të shpëtuar
nga rrahja. Ankesat binin në vesh të
shurdhët. Këshilli i Filatit pak nga pak u
shndërrua në një përbërje ekstremistësh
që kërkonin me çdo kusht ta mërzisnin
palën muslimane. Pasuritë e zotëruesve
çamë që ndodheshin në fshatrat, ku bano-
heshin nga grekërit, u sekuestruan. Kjo
ndodhi vetëm në Çamëri dhe në asnjë vend jep opinionet e tij në lidhje blerë ose duke friksuar klerin egërsinë
tjetër të Greqisë. Taksat për palën muslimane me këtë periudhë musliman “këshillat miqësore
u shtuan haptaz etj. Duke pranuar se qyteti i “Do të përshkruaj me aq të organizuara me kujdes dhe Dinakërinë,
Filatit pati më pak padrejtësi nga fshatart sa kam dëgjuar nga Baba shkathtësi” etj.etj. Kaçamitro Greqinë.
përreth, si edhe nga kazatë e tjera si Para- Sinua, nga babai im, ishte . . . ( ? ) i Janinës, ishte Të parët thirri Musa Demin
mithia, Margëlliçi dhe Gumenica, kjo në saje Qamil Izeti, Xho Shuaipi, një njohës i mirë i çështjes nga Filati dhe Mazar Dinon
të marrëdhënieve të mira që kishte popullsia Fejzo Beqiri dhe shumë shqiptare, një politikan i zoti nga Paramithia. Musanë e
prej kohësh dhe të mbrojtjes këmbëngulëse që pleq të tjerë lidhur me dhe i vendosur për çështjen kishte të tijin, me të kishte
bëhej shumë nga të krishterët filaqotë. marrëveshjen turko-greke helenike. I ruante shumë bashkëpunuar edhe herë të
për shkëmbimin e popujve marrëdhëniet me parinë e tjera, të dytin e dinte që
PERIUDHA NGA OKUPIMI GREK MË (turqëve që banonin në Çamërisë dhe shpesh herë u ishte i gatshëm për t’u
1912 – 1923 Greqi dhe grekëve që zgjidhte shumë nga pa- larguar për të shpëtuar nga
banonin në Turqi) që mori drejtësitë që u bëheshin thonjtë e Greqisë. Musai
Kjo periudhë nga 1912 e deri në vitin 1923 emrin çamëve. Mik në dukje, për të shkoi më përpara. Kaçami-
ishte luftë sistematike e qeverisë greke për t’i “Andallaija” (shkëmbimi). zgjidhur çështje të dorës së trua i vuri përpara një çek të
mërzitur çamët autoktonë me çdo mjet. Qëlli- Megjithëse ne nuk ishim dytë dhe i vendosur për t’i bardhë dhe i thotë :
mi ishte largimi i çamëve nga trojet turq, Greqia u mundua me shpërngulur nga rrënjët të “Plotësoje vetë shumën,
stërgjyshore dhe helenizimi i vendit. Këtu në të gjitha mënyrat për të na gjithë shqiptarët mulimanë. qirje Musa. Nga ti kërkohet
rrethin e Elbasanit në Shqipëri ka shumë shkulur edhe nga trojet I që muslimanët e Çamërisë
çamër të moshuar, sidomos nga fshatrat tona, duke na dërguar në mirë në dukje të shpërngulen në Turqi.
Galbaq e Vërselë që i kanë parë me sytë e tyre Turqi. Nuk la mjet pa Juve ju beson populli dhe
bëmat greke ose i dinë mirë nga tregimet e më përdorur, si : rryshfet për Thikë në shpinë këtë detyrë nuk do ta keshë
të moshuarve dhe të afërmëve të tyre. udhëheqësit tanë, të vështirë për ta realizuar.
Mehmet Izeti, i biri i Qamil Izetit nga Fialti i kërcënim dhe me pasoja Dinte ta përdorë Kuptohet që neve na ke në
Çamërisë, me profesion ekonomist dhe i shumë të mëdha në rast se miqësinë krah për çdo gjë”.
dalluar në këtë fushë, tashmë në moshën 77 nuk largoheshim, propo- Musai u mendua pak dhe
vjeçare, përmes një kujtese të lavdërueshme gandën fetare islame, duke Pabesinë dhe pastaj tha :”Ju e dini se unë
 V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 8 P a g e 1 5

Kosova dhe Çamëria – përmes dëshmive rrënqethëse Nga Hyqmet ZANE

jam nevojtar dhe, kur më është dhënë rasti për të marrë më shumë. Sepse çamërit, zbritur shkallët e pallatit, Musai për ata që tregoheshin
shpërblime, nuk i kam lënë që të më ikin nga dora. Këtë duke qenë fetarë të mirë, u takon Mazarin që shkon në thirr- kokëngjeshur. Përveç kësaj në fjala, jepnin mendi-
detyrë nuk mundem ta plotësoj se nuk ka se si të dalë unë besojnë shumë atyre”. jen tek Kaçamitrua. “Çfarë të Çamëri nuk mbeti mik personal min e ndërgjegjes
t’ju them që të largohen për në Turqi, pasi deri më sot u kam I kënaqur nga këshilla e kërkoi ?, - e pyeti Mazari Musanë. i ndonjërit pa ardhur me pretek- dhe jo të porosisë.
folur në emër të shqiptarizmës. Po të kërkoj një gjë të tillë, jo mirë që i dha Musai, “Shko e do ta ma-rrësh vesh, - i ste të ndryshme. Të gjithë ishin Vetkuptohet që kjo
vetëm që nuk do të më besojnë, por ka rrezik që të më rrahin Kaçamitrua i mbushi tha Musai dhe iku gjithë gëzim që parapërgëtitur nga guzhina e fjalë nuk dilte, sepse
edhe me dru. Po të më lejoni të flas hapur do t’ju bëj një çekun për 50 mijë i mori të 50 mijë dhrahmitë dhe asfalisë greke dhe kishin një ishte dhënë besa
vërejtje dhe njëkohesisht do t’ju jepja një këshillë për t’ia dhrahmi. Duke ia dhënë diti t’i rrëshqasë për bukuri këtij qëllim : “Çamërit duhej me shqiptare. Ata më të
arritur më lehtë qëllimit”. çekun, i tha : “Efkaristo, problemi. doemos të shkonin në Turqi, zellshmit nuk ngu-
“Po të dëgjoj qirje Musa, fol pa frikë”. Dhe Musai vazhdoi : qirje Musa (të faleminderit U thirrën në Janinë myftilerët dhe sepse këtu nuk do të kishte një ronin t’ju tregonin
“Mos e kërkoni këtë punë nga njerëzit që nuk kanë influencë zoti Musa), më dhe një një pjesë e hoxhallarëve. Iu shtrua mundësi jete për ta”. Ndërmjet “miqëve” se po mos
kombëtare tek çamërit, por aktivizoni klerin musliman. Këta këshillë të vlefshme. Meri plani i përgatitur dhe nuk u tyre kishte edhe njerëz të mirë të reagonin do ta
e kanë më të lehtë për ta kryer këtë punë dhe populli i dëgjon këto se i ke hak”. Duke kursyen si kulaçet dhe kërbaçet, që, kur kishin besim, nuk i dilte kishin punën pisk me

Kosova dhe Çamëria – përmes dëshmive rrënqethëse Nga Hyqmet ZANE

andartikonë që kishte
filluar të zbriste herë pas
here nëpër fshatra në
mënyrë të maskuar.
Filloi një diskutim i gjerë
në popull. Ishin të
shumtë ata që u frikësuan
dhe kërkonin largimin
një orë e më parë për të
shpëtuar nga mortja
greke. Flitnin mbarë e
mbrapsht kundër grekut
dhe askush nuk ndërhyn-
te për t’i ndaluar, bile
tregojnë se një ditë shkoi
në korofillaqi një që
kishte dëgjuar sharje nga
më të ndryshme kundër
Elladhës dhe atje e kishin
përcjellë me të qeshura.
Në fund një oficer i
kishte thënë “A mendon
se rrezikohet Elladha nga
këto fjalë ? Ik dhe mos
na sheqtëso më për të
tilla gjëra”. Ky i shkreti,
duke menduar se kryente
detyrën për mbrojtjen e
mëmës Greqi, u ankua
tek prokurori i qytetit.
Kur edhe ky nuk mori
parasysh kërkesën, filloi
të fliste me gojë plotë se
këtu kishte tradhëti.
Kleri në përgjithësi ishte
për shpërnguljen. Një
pjesë e tyre kshte pranuar
llokmën që u kishte
afruar dhe ishin të
detyruar të zbatonin
urdhërat e dhëna. Pjesa
që nuk kishte pranuar të
merrte dhuratën e dhënë,
ishin friksuar me mjete
nga më të ndryshmet.
Këta kishin arritur në
përfundimin që të largo-
heshin sa më parë nga
skëterrat greke, përn-
dryshe do ta pësonin.
Kishte ndërmjet tyre që
nuk ishin friksuar dhe
qëndronin burrërisht, por
edhe ata e shikonin
largimin si shpëtim të
fëmijëve dhe familjeve të
tyre. Këta ishin midis dy
zjarreve : dhimbjes së
vatanit, nga njera anë dhe
mizorisë greke, nga ana
tjetër. Tregohet si fjalë e
urtë që kishte thënë në
Mazrek, Tahir Metja :
“Në qoftë se vajtëm në
Turqi, ne do të vuajmë.
Fëmijët tanë do të jenë
mirë, por do të turqizo-
hen. Po vajtëm në
Shqipëri fati ynë nuk
dihet. Fëmijët do të
jetojnë në fukarallëk, se vendi
atje është i varfër po të flasësh
shqip. Po mbetëm në Çamëri
jemi të humbur të dy palët. U
vendos të mos largoheshin, t’ia
lëmë Allahut në dorë këtë punë.
Të bëhet si të dojë ai, nuk ikim”.
Gjithmonë Filati kishte ndikuar
në vendimet që ishin marrë në të
gjithë Çamërinë, prandaj ky
vendim pritej me padurim.
Kundërshtimi ishte i fortë.
Shumica e Çamërisë e ngriti
zërin deri në Lidhjen e
Kombeve. Për këtë u formua
komisioni ndërkombëtar për ta
vendosur gjendjen në vend. Sapo
erdhën anëtarët e komisonit në
Filat, shkuan dhe u ndanë kara-
mele fëmijëve, njeri prej tyre
hodhi dhrahmi mbi kokën e tyre
për të dëgjuar se çfarë gjuhe do
të përdorej nga fëmijët. Nuk u
dëgjua përveçse shqipes dhe
shumica e krishterëve që ishin
fëmijë të jevgjëve, flisnin shqip.
Komisioni atë natë kërkoi që të
mos e shqetësojë njeri. Ishin të
lodhur. U krijuan kushtet e
duhura dhe i lanë të qetë. Në
mbrëmje u mblodhën në shtëpi
të Shuaip Metes. Nga ana e tij,
Mit’hat Beu, përfaqësues shqip-
tar, nuk fjeti, por erdhi në
mbledhjen e burrave të Filatit. I
pari e mori fjalën Myftiu i cili
dha mendimin se duhej të
shpërmguleshin në Turqi. Jetesa
këndej e prapa me grekun është e
pamundur. Rastin nuk duhet ta
lëmë të na ikë nga duart. Atje do
të jetojmë me njerëzit e fesë sonë
dhe do të jemi të barabartë me të
tjerët.
Kurse Shuaip Metja u detyrua të
thotë : “Këtu kemi lindur ne dhe
të parët tanë. Këtu kemi varret e
tyre, në këtë vend kemi gjithçka
që ka të bëjë me jetën tonë, a
duhet t’i braktisim të gjitha dhe
të shkojmë në një vend të huaj ?
Unë për vehte nuk kam për t’u
larguar”.
Haki Musai duke iu drejtuar
Myftiut : “Si është e mundur
Mehmet Efendi që zotrote shqip-
tar e bir shqiptari, që kur linde
nëna të tha “biri im”, të foli
shqip, të këndoi këngën e djepit
po me këtë gjuhë, që je i
ndërgjegjshëm që nuk je turk, të
kërkosh të ikësh nga vendi ku ke
varrosur të parët e tu”?
Por nga ana e tij, Myftiu tha :
“Të gjitha ato që the zotrote
Hakiả janë të vërteta. Këtu kam
me mijëra fije që lidhin jetën
time dhe nga kjo anë unë jam i
gabuar, por halli im është këtu : -
ne të dy kemi arat ngjitur, djemtë
tanë do të punojnë në to
secili në arën e tij. Greku
do të vëri njerin dhe tjetrin
nga këta që të vriten, të
nesërmen do t’i dalin tre
jallan shahit që të thonë se
këta u vranë me njeri-
tjetrin. Djali i njerit do të
vritet; i tjetrit do të kalbet
në burg. Kësaj si do t’ia
bëjmë ? Zotrote e di mirë
që unë nuk e mohoj
kombësinë, jam dhe do të
vdes shqiptar, si këtu edhe
në Anadoll. Atje do të më
tharrasin “arnaut” dhe kjo
fjalë do të më rëndojë, por
nga të dy të këqijat, njeriu
duhet të zgjedhë atë më të
lehtën”.
Adem Brahua : “Jam
plotësisht dakord me ato
që tha Mehmet Efendiu.
Greku ka në program që
do të na zbojë prej këndej.
Kjo duket sot dhe është
dukur që në ditët e para të
robërimit. Greku është
shumë më i fortë se ne. Ai
ka forcën, zgjuarsinë,
dinakërinë dhe të gjitha
mjetet që i duhen.
Këmbënguljes së tij do t’i
vëmë shqiptarizmën. Nuk
do të përkulemi, nuk
largohemi”.
Mbledhja zgjati deri afër
mëngjesit. Mit’hat Beu e
mori fjalën nga fundi dhe
tha me pak fjalë : “Ju nuk
latë gjë për të thënë unë.
Shqiptari ka kaluar shpesh
herë vështirësi nga më të
ndryshmet, por nuk është
përkulur. Ju vendosni si
t’ju duket më së miri.
Edhe Myftiu u kthye me të
tjerët, pasi shumica është e
mendimit që të mos
shpërngulemi. “Unë
bashkohem me të
shumtën. Le të bëhet ajo
që dëshiron. Zoti na sjelltë
së mbari”, - u shpreh ai.
Vendimi i Filatit pati efekt
për të gjithë Çamërinë.
Kështu që vaporët e
ardhur në Prevezë për këtë
qëllim (të merrnin çamërit
për në Anadoll) ikën bosh.
Të nesërmen u bë
mbledhja në xhaminë e
madhe ku anëtarët e
komisionit e shtruan
zyrtarisht kërkesën. Atyre
iu dha përgjigja se u
vendos që të mos shpërn-
gulemi se ne nuk jemi
turq, por shqiptarë.
Marrëveshja greko-turke
nuk ka të bëjë me ne. Në mbrëmje
Fuat Beu, kryetari i delegacionit
turk fjeti tek Shuaip Metja. Pasi u
larguan miqtë në orët e vona të
natës, Shuaipi e pyeti : “Sikur ju të
ishit filaqot, si do të vepronit ?”.
Fuat Beu u përgjigj : “Unë mund
t’ju them se çfarë mund të gar-
antoj në Anadoll. Jam kryetar i
komisionit të strehimit për të
gjithë muhexhirët, kam mundësinë
për t’ju marrë përsipër që t’ju
siguroj që të jeni të gjithë së
bashku, kështu siç jeni këtu. Do
t’ju jap tokë dhe gjë të gjallë, aq sa
do të lini. Do t’ju krijoj kushtet që
të keni të njejtat zakone, të njejtat
lidhje farefisnore etj, bile mund
t’u jap edhe më shumë nga sa keni
këtu. Përsa i përket asaj se çfarë
do të bëja unë po të isha filaqot, e
kam të vështirë të përgjigjem,
sepse përveç pasurisë njeriu ka
edhe mallin për vendin e tij. Ka
edhe shumë rrethana të tjera që
nuk mund t’i di e t’i mësoj për dy
ditë që kam këtu. Ju bëni si të
doni”.
Në një bisedë që Shuaip Metja
pati me Sami Malkon dhe që
banon në fshatin në Zhamë të
Lushnjes, pas shumë vitesh, kur
çamët ishin vendosur në Shqipëri,
i tha : “Unë kam një gjynah të
madh mbi shpinë. Këto fjalë të
Fuat Beut nuk ua thashë të gjithë
filaqotëve se mos u prishej mendja
dhe ngulnin këmbë për të ikur.
Biseduam tre-katër vetë për këtë
punë dhe bashkërisht vendosëm të
mos ua themi. Nuk ma merrte
mendja që greku do të arrinte deri
në këtë pikë”.
Edhe disa shënime si ngjarje të
shkëputura, por pjesë të së tërës
nga Mehmeti i Qamil Izeti nga
Filati
Pas luftës politike që u bë nga
qeveria greke për të shpërngulur
çamërit për në Turqi dhe
këmbënguljes së çamëve muslima-
në për të mos pranuar të shpërn-
guleshin nga trojet e tyre, Filati
gjeti një farë qetësie, kur në krye
të qeverisë greke erdhi Pangallos.
U dukën ndryshime të rëndësish-
me. Drejtësia mbizotëroi në
përgjithësi përpara ligjit. Bëheshin
padrejtësira, por nga individë ose
shovinistë të veçantë, por jo nga
qeveria.
Pas Pangallosit, hypi në fuqi
Venizellua. Ky ndoqi një politikë
të drejtë në problemet e thjeshta,
por gjithmonë panhelenizimin e
kishte në plan të parë të detyrave
të tij. Sidoqoftë para ligjit, kishte
drejtësi. Agallarëve të Filatit u
ishin marrë tokat që kishin në
fshatrat e banuara nga të krisht-
erët, qofshin këta greqishtfolës
apo shqipfolës. Kjo ishte një
vepër që binte në kundërshtim
me ligjet bazë të Greqisë. Prona
private mbrohej nga kushtetuta
greke dhe, si e tillë, nuk mund të
merrej pa dëshirën e të zotit. Në
asnjë vend të Greqisë nuk kishte
ndodhur një gjë e tillë, përveç
në Çamëri.
Në Shkallë të Zorianit, në
fshatrat Dolan, Picar etj. të zotët
e tokës (çamërit muslimanë) nuk
i lejuan ata që shkuan t’u mer-
rnin tokën me forcë, sipas
“reformës agrare” që ua kishte
caktuar qeveria greke. U përdor
forca për t’i mbrojtur tokat e
tyre. Kur bujqit e rinj të krisht-
erë kërkuan ndihmë e qeverisë
për t’i ndihmuar në vendosjen e
tyre në pronat që u ishin cak-
tuar, shkoi vetëm i plotfuqishmi
i zonës dhe bëri kërcënime.
Pronarët e zonës ishin informuar
nga miqtë e tyre, se, në bazë të
ligjit, nuk do të përdorej forca,
prandaj të mos tërhiqeshin nga e
drejta e tyre. Kështu u bë. Atje,
ku u rezistua, “reforma agrare”
nuk u zbatua.
Kishte kaluar një kohë e gjatë
nga Pollotriosi (marrja e tokave
më forcë) dhe nuk u ishte dhënë
asnjë shpërblim pronarëve.
Pas shumë përpjekjesh u arrit që
të bëhej një takim me ministrin
e bujqësisë në Athinë. Nga ana e
çamërive shkoi një komision i
përbërë nga Haki Musai, Musa
Hamiti, Shuaip Metja etj. Bal-
lafaqimi me ministrin e bu-
jqësisë nuk dha rezultat. Këta
kërkuan me këmbëngulje që t’i
priste kryeministri, që në atë
kohë ishte Venizellua. Me
ndihmën e deputetit të
Çamërisë, ia arritën qëllimit.
Venizellua, si politikan që ishte,
i priti me respekt dhe u mundua
të përdorte fjalë të bukura, por
që në thelb ishin një mohim i të
drejtës.
Haki Musai u ngrit në këmbë,
hoqi pallton dhe iu duk këmisha
e grisur. “Shikoni zoti kryemi-
nitër, unë jam një nga zotëruesit
e tokave që na janë marrë.
Kostumin që kam veshur ia kam
marrë hua një shokut tim, që
është grek dhe ndodhet në Filat.
Ju mund ta vërtetoni këtë.
Këmishën, siç e shikoni, ështe e
grisur. Fëmijët dhe familjen e
kam në ditë të hallit. Fati im e
solli që më morën të gjithë tokat
që kisha, s’kam asnjë mjet
jetese, a është e drejtë kjo ? Ju
keni vepruar në
kundërshtim me
kushtetutën tuaj, që
është ligji themelor i
çdo shtei. A duhet që
ju si kryeministër ta
lejoni këtë gjë ?”.
Venizellua, pasi u
mendua pak, tha :
“Sa është vlera e të
gjithë pasurisë që
është marrë ?”. – Mbi
30 milion dhrahmi, -
ishte përgjigja. “Pasi
shteti grek është me
një ekonomi të
theksuar, do të jepet
gjysma e vlerës”, -
tha Venizellua.
Menjëherë mori në
telefon kryetarin e
gjykatës së larte dhe,
në praninë e tyre, i
dha porosinë dhe
kërkesën e tyre për
t’u dhënë gjysmën e
vlerës së mallit. Ranë
dakord për këtë gjë.
Ishin fjalët e fundit të
kryeministrit.
Filloi gjyqi, gjysma u
përgjysmua përsëri.
Pa pikë turpi, kryetari
i gjykatës tha se kjo
ishte porosia e
kryeministrit. Vlera
zbriti në 7 milion e
500 mijë dhrahmi.
Pagesa do të bëhej
me Molloje (letra me
vlerë që do të
paguheshin me afate
të ndryshme dhe që
shumica e tyre nuk u
pagua më). Vendimi
do të jepej pasdite.
Të shtërnguar nga
halli dhe, duke mos
pasur mundësi se ku
të kërkonin të
drejtën, sepse orvat-
jet e tyre për ta
takuar rishtaz kryem-
inistrin, nuk dha
asnjë rezultat, pranu-
an.
Çuditërisht vendimi
nuk u dha për 7
milion e 500 mijë
dhrahmi, por për 5
milion. Protestuan
këta, por u pyet Musa
Hamiti nga kryetari i
gjyqit “për sa u
vendos qirje Musa,
për 7 milion e 500
mijë apo për 5 mil-
ion”. “Për 5 milion”
ishte përgjigjia. Kjo
ishte një bombë, që u
P a g e 1 6 O u r W o r d s

Dead Albanians due to Current Dictatorship in Albania will they get a resolution? (not done yet)

Lirak Bejko Dead

I vdekur nga Diktatori dhe
vjedhjet e familjes se tij,
Berisha

One last dictator

in Albania Left to
be judged!!!
Not done Yet!!
BURG
V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 8 P a g e 1 7

A truth and a crime that Albanian Ismail Kadare did to this young man & no one is held accountable
P a g e 1 8 O u r W o r d s

Vrasjet e pazgjidhura ne Shqiperi ——presim rezultatet shpejt….

Deputeti Fatmir Xhindi

Gentian Zguri….rezultatet???
V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 8 P a g e 1 9

Vrasjet e pazgjidhura ne Shqiperi—-presim rezultatet shpejt...

Isa Copa duke hetuar pronat ne Gjirin e Lalzit te familjes Konomi —— presim rezultatet
 P a g e 2 0 O u r W o r d s

Ngjarjet e pazgjidhura ne Shqiperi——presim burgimin e perjetshem te familjes diktatoriale Berisha!!

Kush e Organizoi Protesten? Ku ishin Organizatoret?

4 Fajtore pa Faj gjenden vdekjen ne 21 Janar 2011

Kush drejton forcat shteterore mbrojtese? Cilat jane procedurat e Policise para se te vrase?

Pronare banke ne Shqiperi, e papune!! Si te behesh Bilionere ne 3 muaj!!! Elvana Hana mbesa e
L.Berisha..Burg
V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 8 P a g e 2 1

Vrasjet e krime te ndryshme te pazgjidhura ne Shqiperi….Burg...

The Blair Connection

Vjedhja e lejuar ne Shqiperi e pronave per tu nder-

tuar rezervat ashtu dhe e mineralit te brendshem ne
Shqiperi.
FLuturime Falas me urdher te
….

Hilja e Investimeve te huaja ne Shqiperi!!! Si pastroen parate nga peshku qe eshte qelbur nga koka!!! Burg

Spitalet e Ndertuara me leke nga Tirana

ne Qipro, Ishujt Keimen nepermjet nje
grup manaxhimi ne New Jersey, USA.
Keshtu jane pastruar shume para te
vjedhura ndaj popullit SHqiptare.

Si mund te pastrosh parate e vjedhura

nga viti 96-2005 nepermjet llogarive pa
emer ne ishujt jasht Shqiperise...
 P a g e 2 2 O u r W o r d s

Disa Ngjarje e pazgjidhura ne Shqiperi nga Prokuroria...Kur vete Ina Rama ka frike per Femijet e saj!!

?
Duet nje Kryeprokuror allcak qe te
zbardhi ceshtjet te pazgjidhura qe nga vi- Perse nuk u pane dokumentat qe verifikonin
tet 1944!! fjalet e Albana Vokshit dhe e dergonin te qeli
ate me bashkepunetoret?

Disa nga ceshtjet qe kane kaluar pa hetuar ne Shqiperi!!

So far in Albania the only way to make it is to keep

your promises and Ilir Meta and spouse is an ex-
ample of it….Will everyone else learn from it or
shatter in the high cliffs….the only victor in the Perse nuk u hetua shkelja e kushtetutes Shqiptare
election battles!!!! nga Prokuroria? A thua ka marr fund drejtesia?

Bilioneret e Rinj te pa Prekur ne Shqiperi qe bejn hesapet me $$$ e popullit me keq se S. Berisha...te shohim
ndryshimin dhe per A. Xhillarin (burg apo jo)

The leader of Opposition before now Premier in Albania

rather spend $$ on luxury vacations in US rather than face
the facts and reality in Albania!! Could it be that he’s so
implicated with the GOV. that he can end up serving life
sentences? Time will tell

Njerezit vdesin ne Shqiperi sepse Sekseri I lejeve

te ndertimit ne tirane Alban Xhillari me E.ramen
nuk cajn koke perhapesira midis ndertesave qe te
kalojn makinat e urgjences. Me ato ne Shqiperi, A pyet njeri ku eshte burimi I
kercenimet dhe blerjet ecin, po jo me ne pertej milionave $$ qe ky njeri eshte
Oqeanit. kukull?
Alban Xhillari Sekseri I
Lejeve te ndertimit tani kush
eshte se E.Rama iku?
V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 8 P a g e 2 3

Vjedhja e Mineraleve, Pergjegjesit!!!!Burg...

Mineralet ne very te shqiperise te

monopolizuara!!! Perse?

Floriri nepermjet mineraleve

Vdesin njerezit per tu pasuruar njerezit e Kryem-

inistrit Shqiptare bashk me Fatos Nanon si sekretar
PD’s ne Washington DC. USA

Fluturime me parate e mineria-

ve te populit Shqiptare...

Hilja e Investimeve te huaja ne Shqiperi!!! Njerezit pergjegjes...Burg...

Stream Oil Albania has a direct connec-

tion to Shkelzen Berisha as well as to his
sister Argita Berisha...te tjeret kane vec
1% si kukull qe jane...

Si mund te vjedhesh token parate e prona- Argita & SHkelzen Berisha Pergjegjes per
rit te tokes me ane te kompanive nafte fan- vjedhjen e naftes nga pronaret….
tazme nderkoh fshiet nga pas vete KM.
 P a g e 2 4 O u r W o r d s

Disa mbikqyrje nga pertej Oqeanit mbi familjen Balliu!!!! BURG

Fahri Balliu I paprekshem ne
abuzime ndaj popullit te el-
basanit!!! Ta kthej koken pas
te shohi rrobat e grisura qe ka
pas...
Henris Balliu Guilty as part of
Gerdec Tragedy as well as be-
ing part of it!!!

A ka burra me ne ate vend???

700 Punetore te firmes Kurum ne
Elbasan ne proteste!

Kush nga keta nuk ka Ilegalisht Perfituar Financiarisht ne kurriz te popullit Shqiptare??? Te tere fajtore!!!

Human Right Violators as an inheritance from the so

called bearded man Tos Nano in Albania!!
V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 8 P a g e 2 5

Lidhja Vokshi—Xheka —-Spahiu—-klani Berisha ...BURG

Albana Vokshi Florentia Xheka Arjan tartari

cfare kane keto te tre te perbashket/?
Jane kukuallat e Klanit Berisha duke mbajtur kompani
ne emer te tyre por qe gjenden Berishat nga pas

Kumbaret qe kane interesa financiare te perbashketa me opoziten e

Rames qe pagoi $$$ Fatos Nanos per postin e kryetarit!!!

Fatos Nano u debua nga posti Kryeministrit nga nderkombetaret Amerikane!!! Burg per vrasjen e Hajdarit

MIHAL DEDJA

Azem Hajdari I
vrare nga bash-
kepunimi Nano- Import Export I Droges ne kohen
Berisha!!! e Fatos Nanon ne Shqiperi ishte ne
kulm te larte te Europes...

Kryengritje
nga njerez Koha kur Ishte Fatos Nano ne pushtet ne
me arme per Shqiperi , kur krimi dhe rrembimi ishte 1
parate e mij perqind lart
vjedhura ne kohen piramidale
& ate qe vijoi me pas me fatosin
 P a g e 2 6 O u r W o r d s

Media, korrupsioni ne Shqiperi nga Berisha tek basha tek rama nuk ndeshkojn asnje ne RAPISCAN Scandal
A do e ndoshkoj njeri Rapis-
can dhe njerezit e tyre ne
shqiperi ne burgjet Ameri-
kane? A jane institucionet
Amerikane ok me korrup-
Sold billions of shares of con- sionin? SEC?
tract of Rapiscan for 50 cents
USD.

Vrasesi ne 21 janar tani ne krah te Edi Rames, vrasesit bashk ne zgjedhje, ai qe I nxorri dhe ai qe I qelloi...
V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 8 P a g e 2 7

Te perziet mafia e naftes dhe tere diplomatet pjese e tyre...

Dritan prifti u Aktivizua per te prishur leket e naftes qe Meta do jepte me

urdher nga kompanite e naftes offshore qe moren urdher nga Berisha.

Urdheri jepet dhe prifti helmoet dhe vdes me pas….kush ka helmin dhe ku
po mbaet qe po vdesin shume me Lukemia...po perdoret stili Putin ne 20
vjetet e fundit ne Shqiperi per te helmuar njerezit…
Patozi pjese e droges me Edi Ramen...

Minatoret e shtypur dhe perse nuk investoet ne fabika ne shqiperi...

Minatoret ne MIHAL DEDJA

Shqiperi vdesin
se Saimir Mane
do te shkeli mbi
kafka njerezisht Droga qe filloi biznesin e pastrimit
per te pastruar te parave ne Shqiperi...perse nuk
parate e mafias... investoet ne fabrika por ne droge?

\
Lavatricja e parave te balkanit…
Escobar 2021
 P a g e 2 8 O u r W o r d s

A Funksionon Kontrolli Shtetit ne Shqiperi

Shembujt e Parave qe vijn

drejt SHBA nga vendi me I
Varfer ne Europe... Perse?
Poverty….

Berisha & Podesta group looses Albanian Americans oust the premier SB Jail & restitution for Podesta

The Albanian Mafia Lobbies

against the rest of Albanian Ameri-
cans!!! The Global War Continues..
Nje vrime ne uje me keshillat Will it escalate into world conflicts?
drejt Shqiperise….zvogelimi I
reputacionit te Podesta
Group per hir te familjes Ber-
isha… SO far no more Prem-
ier...how do you like those
apples?

Same status Quo as before, what’s

Is the money being diverted to the Podesta group
for retaliatory against those that tell the truth
outside of Albania? So far YES...the war goes on..
hiding behind AMB. LU in Alba-
nia? Who is controlling our US em-
bassy since its not our state dept…
Two embassies inside one in Alba-
nia: one that sells everything for a
price and is governed by local mafia
not our state dept, another who
deals in apps current rate 30k USD
a person...Time to clean house in
Albania
V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 8 P a g e 2 9

Kosovo Border giving land to Montenegro, why?

Ghost salaries with foreign corp. in Albania… How EDVIN Rama launders money for the world in 2022
P a g e 3 0 O u r W o r d s

Declassified (continues)
V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 8 P a g e 3 1

Declassified pg2
P a g e 3 2 O u r W o r d s

Declassified 3
V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 8 P a g e 3 3

Declassified 4
 P a g e 3 4 O u r W o r d s

2nd New Pipeline in the hands of the Mafia in the Balkans...Will USAID Fund Mobsters or Freedom?

Sokol Olldashi the opposition inside the GOP in Albania gets assassinated and no one investigates...Suspect one ?
V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 8 P a g e 3 5

Balkans 2 New Pipelines in the hands of the Mafia, Cold War? (land grab ownership Nazi style)

Vjollca Mece & Dritan Shtylla kidnapping/killing children in communism era in Albania now heading NGO!!!
 WE ARE ALSO ON THE WEB
WWW.NEWLIFEAACO.ORG

Non Profit Charitable

Organization

Cdo njeri mund te behet anetare dhe te bashkoet

“ N E W L I F E ” J E T A E R E me misionin tone per te krijuar nje shtet te vogul
ketu ne kete continent te madh. Te ndihmojme
njeri tjetrin qoft dhe me nje keshille te thjeshte.
1774 - 76 street
Suite D3 Kjo eshte nje thirrje per te informuar njeri
Brooklyn, New York tjetrin plus dhe per projekte te ardhshme qe jane
11214
ne pune e siper. Se shpejti nje Shkolle Shqipe
Phone: 718-594-0511
Fax: 201-795-4795
Anglishteje dhe nje vend ku te gjith njerezit te
E-mail: Endri@newlifeaaco.org gjejn nje strehim nga cdo hall apo nevoje. Bash-
kimi ben fuqi dhe Zemra e Vullnetarit nuk ka
cmim.
Building a Future One Person At a Time...

prej
pirati, i shpërthente e kthjellta e
trazuar e tallazeve të detit.
Gjithë jetën e kishte kaluar nëpër dete
dhe e zotëronte mirë
artin e të lundruarit, por kishte tash ca
kohë që nuk po e ndiente
veten mirë në anijen e Trinitatit
papal. Gjithçka kapiteni i kishte
dhënë më parë për të drejtuar punët e
anijes, tani pothuajse
ia kishte marrë duke ia kaluar ato
nostromos. “Ky i mallkuar
duhet larguar një orë e më parë nga
anija, por s`kam se ç’të bëj,
më duhet edhe për ca kohë”, - thoshte
me vete nostromo për
Mal Kolarin, duke ia shprehur
pakënaqësinë e tij kapitenit me
shprehjen e trishtë që i dha fytyrës.
Kapiteni ishte një burrë paksa më i
shkurtër se Mal
Kolari, vinte më i hollë se ai në trup.
Fytyra e hequr sapo
kishte filluar t’i merrte nuancat e
burrërisë së vonë. Shprehja
e saj dhe xixëllimi i syve të tij si të
shqarthit, tregonin qartë se
ai ishte një kapiten dinak e tepër i
zgjuar. Si mori prej duarve
të pilotit tejqyrën, u ngjit në pupenë e
lartë të anijes dhe e
drejtoi shikimin nga perëndimi, pastaj
përshkoi nëpër qiell
një gjysmë harku e, ndërsa qëndroi i
kthyer me fytyrë nga
256
Skënder Braka
lindja, i foli Mal Kolarit.
- Të presim edhe ca.
Piloti kaloi dorën mbi flokë, pastaj
shqiptoi sikur të
fliste me vete:
- Djalli e di se si do të bëjë moti pasi
të nisemi!
Hodhi shikimin nga qielli. Tutje nga
juglindja ishin
shfaqur retë e para të shiut. Dukej
qartë që Mal Kolari e kishte
kuptuar përse kapiteni po e shtynte
nisjen e anijes, ndonëse as
vetë atij nuk i pëlqente të shtynte
minutat aty në mol. Si kapiten
që shërbente prej kaq vitesh në
anijen e papatit, nuk thoshte se
nuk e njihte mirë detin, por gjithsesi
pilotit i besonte shumë
në kësi punësh, ia dëgjonte fjalën e
vetëm falë aftësive të tij, e
mbante gjithnjë pranë, ndonëse e
urrente në kulm faktin që ai
ishte një detar laq i sprovuar ul-
qinakas. Shumë herë, kur ia kishte
dashur puna, tepër i sforcuar, pa
dëshirë, por i imponuar prej
aftësive të Kolenit, ai kishte qenë i
detyruar të merrte mendimin
e tij dhe në asnjë rast nuk i kishte
dalë për keq. Por kjo as që e
kishte shqetësuar ndonjëherë pilotin
e thinjur. Ai donte vetëm
një gjë; Karakës dhe gjithë marina-
reve të imbarkuar në të, të mos
u kanosej asnjëherë rreziku i detit.
Ndërkaq, valët nisën të shkumëzonin
lehtë dhe
kapiteni, si për të hequr çdo
shqetësim, i hodhi sytë tutje
në anën e majtë të limanit, ku varkat
e peshkatarëve kishin
hedhur ankorën dhe peshkatarët po
mblidhnin gjithë ç’kishin
zënë asaj dite. Më pas si me përtim
dhe përçmim u hodhi sytë
anijeve të tjera që rrinin pranë skelës.
Disi i menduar vështroi
tutje udhën e limanit ku shkonin e
vinin hamaj gjithë zhele me
dengje të rëndë mbi shpinë, tregtarë
që ecnin hundëpërpjetë
me vështrimin e tyre tinëzar, gjë që
tregonte se u kishin ecur
Skender Braka
mbarë marifetet e asaj dite, detarë
me fytyra të lodhura, të
përdjegura nga dielli e të përzhitura
nga kripa e detit, kapedanë
të vjetër me mjekra të bardha si
shkumët e dallgëve dhe atë çast
mendoi e tha me vete se ai ishte
kapiteni me i zoti ndër ta, që
257
Një libër për Arbërit
kishte anijen me të bukur që gjendej
në liman, anije të cilën do
ta kishte zili dhe vetë doxhi i
Venedikut. Në krye, si mendoi
kështu, e çoi mendjen tek njeriu që
priste. Dikur nëpërmjet
një të treti, i kishte bërë një shërbim
atij njeriu dhe kishte
marrë prej tij një shpërblim mjaft të
mirë, gjë që shpresonte të
ndodhte përsëri, aq më tepër që këtë
herë ai do të vinte vetë
për ta takuar.
Kapiteni mendoi me vete se tani ai
duhej të kish dalë nga
porti. Dhe me të vërtetë, atë çast
dëgjoi një zë prapa krahëve të
tij që shqiptoi nxitimthi:
- Ja kapiten! - tha nostromo duke
treguar me dorë një
prift që ecte në rrugën e limanit. - Ai
duhet të jetë.
- Doemos ai duhet të jetë, - gjegji
kapiteni i kënaqur
duke u munduar të shquante sa më
mirë siluetën e priftit dhe, si
u bind se ai ishte njeriu që priste,
ngriti tonin e zërit dhe thirri:
- Hej Kolar, hidhni një varkë në det e
shkoni shpejt në
breg për ta marrë. Një njeriu si ai i
duhet bërë një pritje ashtu
siç e meriton.
Marinari që po merrej me pastrimin
e kiçit të anijes, me
të dëgjuar urdhërin e kapitenit, shkoi
me vrap për të hedhur
varkën në ujë. Pas tij në varkë u ho-
dhën dhe dy marinarë të
tjerë.
- Qenka madhështor ky ati ynë,
kapiten! Për këtë
thonë se qenka një San Bartolemeo , i
Arbërisë? Për Shën
Mari nuk paskan gabuar! - foli i çliruar
nga ankthi i pritjes
nostromo dhe i mahnitur prej
madhështisë së figurës së atë
Buzukut që po i afrohej bregut.
- Hapin e paska të qetë si të një
shënjtori, mjekrën të
derdhur si të një kalorësi me famë nga
ata që Spanja e plakur i
ka pasur të shumtë në shekullin e
shkuar. Për perëndi, diç më
kujton portreti i këtij njeriu, kapedan!
A nuk paska tiparet e
arbreshëve të vjetër? Edhe ata kështu
ecin, me trupin drejt e
me gjoksin përpara, thua se janë zotër
të tokës, të detit dhe të
258
Skënder Braka
hapësirës.
Kapiteni ktheu sytë nga nostromo.
- Ç’doni të thoni me këtë, miku im?
- A nuk të duket më e drejtë të thuash
se ky njeri, veç
hijes, ka marrë gjithça nga malet ku
është rritur dhe vazhdon
të jetojë ende? Mua ma ngjall këtë
ndjenjë kapidan. Madje
edhe i aftë për të rrokur shpatën.
Kapedani lëshoi në nënqeshje ironike
dhe i hodhi sytë
përsëri nga bregu i detit.
- Mos të duket çudi, imzot, - shtoi
nostroma të cilit
nuk i pëlqeu kjo ironi e kapedanit. - A
nuk ishte domenikani
Bartolem Epiroti dhe një françeskan
me emrin Pal nga Mati
ata që të bëjnë të kujtosh 27
qershorin e 1477-tës? 34)
Kapitenit i shkoi një
vetëtimë rrufeje në sy.
Fjalët e
nostromos e kishin goditur
atje ku ai nuk mbante,
sidoqë tani
ishte tepër vonë. Zgjati
dorën e bëri të thërriste për
ta kthyer
Mal Kolarin sa më parë në
kuvertë. Ishte penduar që e
kishte
lejuar atë pilot të mallkuar
për të pritur dhe sjellë në
bordin e
anijes atë ulqinakas. Nuk
po ua ndante sytë mari-
narëve që po
remonin.
- Po ju nostrom nga dreqin i
dini gjithë këto? – shqiptoi
kapedani sikur të donte ta
largonte vëmendjen prej
asaj hijeje
dyshimi që i kishte lindur
dhe i sillej ne kokë dhe
përpara syve
për Mal Kolarin. – Kam
vite që vij, këndej kapedan.
Dikur një
tregtar nga Shkodra që
çonte për në Venedik peshk
të thatë,
më ka treguar ashtu siç e ka
parë vetë me sytë e tij. Nuk
e
besova. Herën tjetë që u
takuma më dhuroi një libër
të një
farë Gjergj Merula, i cili
kishte qënë aty së bashku
me Barletin
dhe Boçikemin. Ka bërë një
përshkrim shumë in-