TuyÓn tËp Héi nghÞ khoa häc toµn quèc vÒ C¬ häc kü thuËt

Hµ néi 12- 13/10/2001

TÝnh to¸n tèi −u tØ sè truyÒn

cho hép gi¶m tèc b¸nh r¨ng c«n - trô hai cÊp
Th. s Vò ngäc Pi
Khoa C¬ khÝ, §¹i häc Kü thuËt C«ng nghiÖp Th¸i nguyªn

Tãm t¾t. Trªn c¬ së lêi gi¶i cña bµi to¸n tèi −u ®a môc tiªu, bµi b¸o nµy tr×nh bÇy
kÕt qu¶ ph©n phèi tèi −u tØ sè truyÒn cña hép gi¶m tèc c«n - trô hai cÊp. §Æc biÖt,
t¸c gi¶ ®· ®−a ra ®−îc c«ng thøc cho phÐp x¸c ®Þnh nhanh vµ chÝnh x¸c tØ sè truyÒn
c¸c cÊp cña hép gi¶m tèc nµy.

I-§Æt vÊn ®Ò
Trong viÖc thiÕt kÕ tèi −u hép gi¶m tèc (HGT) th× bµi to¸n ph©n phèi tØ sè truyÒn
lµ bµi to¸n cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu trong vµ ngoµi n−íc ®Òu
kh¼ng ®Þnh r»ng, tØ sè truyÒn c¸c cÊp cã ¶nh h−ëng quyÕt ®Þnh ®Õn khèi l−îng, khu«n
khæ kÝch th−íc vµ gi¸ thµnh cña hép.
Víi HGT c«n - trô hai cÊp, ®· cã mét sè c«ng tr×nh trong vµ ngoµi n−íc tËp trung
vÒ vÊn ®Ò nµy [2], [3], [4]. Tuy nhiªn, c¸c c«ng tr×nh nµy ®Òu tËp trung vµo hµm ®¬n
môc tiªu: KÝch th−íc tiÕt diÖn ngang cña hép lµ nhá nhÊt [2], [3]; tØ sè dae2/aw hîp lý nhÊt
[4].
D−íi ®©y sÏ tr×nh bÇy mét ph−¬ng ph¸p ph©n phèi tèi −u tØ sè truyÒn cña HGT
c«n - trô trªn c¬ së kÕt qu¶ cña bµi to¸n tèi −u ®¬n vµ ®a môc tiªu.
II- Ph©n phèi tèi −u tØ sè truyÒn cho hGT b¸nh r¨ng c«n - trô hai cÊp theo ®¬n vµ
®a môc tiªu
§Ó gi¶i bµi to¸n ph©n phèi tØ sè truyÒn, ë ®©y ®· tiÕn hµnh:
- Ngiªn cøu lùa chän c¸c hµm môc tiªu: C¸c hµm ®¬n môc tiªu ®· chän lµ: Khèi
l−îng c¸c b¸nh r¨ng (cã kÓ ®Õn phÇn thÓ tÝch bÞ khoÐt rçng) lµ nhá nhÊt; KÝch th−íc tiÕt
diÖn ngang cña hép lµ nhá nhÊt (khi ®¹t chØ tiªu nµy th× ®ång thêi c¸c hµm chiÒu cao cña
HGT nhá nhÊt vµ b«i tr¬n ng©m dÇu c¸c bé truyÒn trong hép hîp lý nhÊt còng ®¹t ®−îc)
vµ m« men qu¸n tÝnh khèi l−îng thu gän cña c¸c bé truyÒn lµ nhá nhÊt.
- ThiÕt lËp c¸c rµng buéc vÒ ®é bÒn .
- Lùa chän ph−¬ng ph¸p gi¶i: §Ó gi¶i bµi to¸n ®¬n môc tiªu, ë ®©y sö dông
ph−¬ng ph¸p t×m kiÕm trùc tiÕp (Hooke R., Jeeves T.); víi bµi to¸n ®a môc tiªu sö dông
ph−¬ng ph¸p nh−îng bé dÇn.
Ch−¬ng tr×nh gi¶i bµi to¸n ®¬n vµ ®a môc tiªu ®· ®−îc lËp b»ng ng«n ng÷ Turbo
Pascal. Bµi to¸n ®a môc tiªu ®−îc lËp víi c¸c chØ tiªu s¾p xÕp theo thø tù −u tiªn gi¶m
dÇn: Khèi l−îng - kÝch th−íc tiÕt diÖn ngang - m« men qu¸n tÝnh. Gi¸ trÞ nh−îng bé
t−¬ng øng víi c¸c hµm lµ: 1 - 2 - 7%.C¸c sè liÖu sö dông trong ch−¬ng tr×nh: hÖ sè ®iÒn
®Çy b¸nh r¨ng chñ ®éng e1i=1; b¸nh bÞ ®éng e2i=0,6; hÖ sè chiÒu réng vµnh r¨ng c«n
kbe=0,3; hÖ sè chiÒu réng b¸nh r¨ng trô ψ ba =0,4.
KÕt qu¶ ch¹y ch−¬ng tr×nh nh− sau:
- KÕt qu¶ ph©n phèi tèi −u c¸c hµm ®¬n môc tiªu cho trªn H×nh 1: C¸c ®−êng u1k,
u2k, u1d, u2d, u1m, u2m t−¬ng øng chØ tØ sè truyÒn cÊp nhanh vµ cÊp chËm khi ph©n phèi tØ sè
truyÒn chung uh theo hµm khèi l−îng, diÖn tÝch tiÐt diÖn ngang vµ m« men qu¸n tÝnh
khèi l−îng thu gän.
- KÕt qu¶ ph©n phèi tèi −u cña hµm ®a môc tiªu cho trªn H×nh 2: C¸c ®−êng
u1, u2 chØ tØ sè truyÒn cÊp nhanh vµ cÊp chËm khi ph©n phèi theo hµm ®a môc tiªu.
 Víi ®é chÝnh x¸c kh¸ cao, cã thÓ thay viÖc tra ®å thÞ b»ng viÖc sö dông c¸c c«ng
thøc nh− sau:
- Khi ph©n phèi theo hµm khèi l−îng c¸c bé truyÒn:
u1 ≈ 0,61.u 0,721 (Sai sè so víi kÕt qu¶ ch¹y ch−¬ng tr×nh ≤ 1,88 %)
h
- Khi ph©n phèi theo hµm diÖn tÝch tiÕt diÖn ngang cña hép:
u 2 ≈ 1,29.3 u (Sai sè so víi kÕt qu¶ ch¹y ch−¬ng tr×nh ≤ 0,29 %)
h
- Khi ph©n phèi theo hµm m« men qu¸n tÝnh khèi l−îng thu gän cña c¸c bé
truyÒn:

9 U1k
8 U1d
7
U2m
6
U1m
5 U2d
U2k
4
3
2
1
0
0 5 10 15 20 25 30 35 U 40

H×nh 1

9
8 U1
7
6
5
U2
4
3
2
1
0
0 5 10 15 20 25 30 35 Uh 40
H×nh 2
 u1 ≈ 1,3.u 0,421 (Sai sè so víi kÕt qu¶ ch¹y ch−¬ng tr×nh ≤ 0,9 %)
h
- Khi ph©n phèi theo hµm ®a môc tiªu:
u1 ≈ 0,71.u 0,672 (Sai sè so víi kÕt qu¶ ch¹y ch−¬ng tr×nh ≤ 0,29 %)
h

Tµi liÖu tham kh¶o

[1] TrÞnh ChÊt , Lª v¨n UyÓn. TÝnh to¸n vµ thiÕt kÕ hÖ thèng dÉn ®éng c¬ khÝ TËp 1. Nhµ xuÊt b¶n gi¸o
dôc (1998 ).
[2] V. N. Kudriavsev , Iu.A.Gierzaves , E.G.Glukharev. Konstrucksi i rastriet zubtratux reduktorov.
Leningrad Masinoxtroenhie, 1971 .
[3] Vu ngoc Pi A new and effective method for optimal calculation of total transmission ratio of two step
bevel - helical gearboxes. International colloquium in mechanics of solids, fluids, structures and
interactions, Nha Trang (2000).
[4] G.Milou, G.Dobre... Optimal Design of Two Step Gear Units, regarding the Main Parameters. VDI
Berichte No 1230, 1996.

optimal calculation of total transmission ratio

of two step bevel - helical gearboxes

Abstract. Basing on the solution of optimized multi-object problem, this article

expresses the result of dividing optimally transmission ratio of two step bevel-helical
gearboxes. In particular, the author have built a formula to find out rapidly and
exactly the optimal transmission ratios of the gearboxes.