Ch­¬ng VI

1- C«ng dông, ph©n lo¹i vµ th«ng sè h×nh häc cña dao phay
1.1. C«ng dông vµ ®Æc ®iÓm
Ph­¬ng ph¸p phay dïng ®Ó gia c«ng mÆt ph¼ng, bÒ mÆt ®Þnh h×nh phøc t¹p, r·nh
then, c¾t ®øt, gia c«ng mÆt trßn xoay, trôc then hoa, b¸nh r¨ng... Phay ®­îc thùc hiÖn
trªn m¸y phay ngang, m¸y phay ®øng, m¸y phay gi­êng, m¸y phay chuyªn dïng, ...
Qu¸ tr×nh phay ngoµi nh÷ng ®Æc ®iÓm chung cña qu¸ tr×nh c¾t kim lo¹i, cßn cã
nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng sau:
- Khi phay, chuyÓn ®éng c¾t chÝnh lµ chuyÓn ®éng quay trßn cña dao, chuyÓn
®éng ch¹y dao lµ chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn cña bµn m¸y mang ph«i.
- Phay th­êng ®¹t ®­îc ®é nh½n bÒ mÆt cÊp 5, cÊp 6 vµ ®é chÝnh x¸c cÊp 8, 9.
- Dao phay cã mét sè l­ìi c¾t cïng lµm viÖc nªn n¨ng suÊt gia c«ng cao.
- Do l­ìi c¾t lµm viÖc kh«ng liªn tôc vµ cïng víi khèi l­îng th©n dao lín nªn
kh¶ n¨ng truyÒn nhiÖt lín.
- LÑo dao Ýt x¶y ra do l­ìi c¾t lµm viÖc gi¸n ®o¹n.
- DiÖn tÝch khi phay thay ®æi, lµm lùc c¾t thay ®æi, g©y rung ®éng trong qu¸ tr×nh
c¾t, ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng bÒ mÆt gia c«ng.
1.2. Ph©n lo¹i
Dao phay lµ lo¹i dông cô c¾t cã nhiÒu kiÓu, nhiÒu d¹ng nhÊt trong tÊt c¶ c¸c lo¹i
dông cô c¾t. Cã thÓ ph©n lo¹i nh­ sau:
- Theo kÕt cÊu cña r¨ng: Dao phay r¨ng nhän, dao phay hít l­ng.
- Theo c¸ch ph©n bè cña r¨ng dao so víi trôc dao: dao phay trô, dao phay gãc,
dao phay mÆt ®Çu, dao phay ®Þnh h×nh.
- Theo d¹ng r¨ng: dao phay r¨ng th¼ng, dao phay r¨ng nghiªng, dao phay r¨ng
cong, dao phay r¨ng xo¾n, dao phay gãc.
- Theo pr«fin r¨ng: dao phay ren, dao phay ®Üa m«®uyn, dao phay vÊu m«®uyn,
dao phay l¨n r¨ng, dao phay r·nh.
- Theo kÕt cÊu dao: dao phay r¨ng liÒn, dao phay r¨ng ch¾p.

2. Th«ng sè h×nh häc cña dao phay.

1
 a. Dao phay trô r¨ng xo¾n

H×nh 1:Dao phay trô r¨ng xo¾n

(MÆt tr­íc 1; mÆt sau 2; c¹nh viÒn 3; l­ng r¨ng 4; l­ìi c¾t xo¾n 5)
+ §Æc ®iÓm kÕt cÊu: l­ìi c¾t xo¾n 5 nghiªng víi trôc dao mét gãc .
 .D
B­íc vßng: Tv 
Z
 .D
B­íc chiÒu trôc: Tt  . cot g
Z
 .D
B­íc ph¸p tuyÕn: Tn  . cos 
Z
360 0
Gãc gi÷a hai r¨ng liªn tiÕp:  
Z
Trong ®ã: Z - sè r¨ng dao phay.
Gãc ®é cña dao phay trô r¨ng xo¾n ®­îc kh¶o s¸t trong hai tiÕt diÖn. Th«ng sè
gãc trong tiÕt diÖn ph¸p N-N lµ th«ng sè vËt lý, v× nã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn hiÖn
t­îng vËt lý x¶y ra khi phay, nh­ tho¸t phoi, ma s¸t, biÕn d¹ng…
Th«ng sè gãc trong tiÕt diÖn mÆt ®Çu B-B cã thÓ gäi lµ th«ng sè c«ng nghÖ, v× khi
®o kiÓm tra còng nh­ ®iÒu chØnh ®Ó mµi s¾c ph¶i dïng ®Õn nã.
+ Gãc tr­íc : §­îc xÐt trong tiÕt diÖn chÝnh N-N.
TrÞ sè gãc tr­íc phô thuéc vµo vËt liÖu lµm dao, vËt liÖu gia c«ng. Th­êng lÊy: 
= 10  30o hoÆc tra trong sæ tay.
o

Gãc tr­íc 1 ®o trong tiÕt diÖn mÆt ®Çu ®uîc tÝnh theo c«ng thøc:

2
 tg
tg 1 
cos 

y N
R R-R
P

y


D y
 c

N N-N

R
x
c

z


H×nh 5-1: Dao phay trô r¨ng xo¾n

Chøng minh (*):
Theo h×nh vÏ trªn cã:

N = i.tg - k

P =j
 
D = C - k.tg  = icos + jsin - k.ctg  y

C¸c vect¬ trªn ®Òu cïng n»m trong mét mÆt ph¼ng nªn tÝch tæng hîp cña chóng b»ng
kh«ng, nghÜa lµ:
  
N .P.D  0

tg 0 1
  
T­¬ng ®­¬ng: N .P.D  0 1 =0  tg = tgy .cos.
cos sin  ctg y

Gãc sau : Gãc sau cña dao phay ®­îc qui ­íc ®o trong tiÕt diÖn mÆt ®Çu.
Th­êng lÊy:  = 6o  30o hoÆc tra trong sæ tay.
Gãc sau n ®o trong tiÕt diÖn chÝnh ®­îc tÝnh theo c«ng thøc:
tg
tg n 
cos 
+ Gãc xo¾n : lµ gãc nghiªng cña r¨ng so víi trôc dao phay, ®Æc tr­ng cho
ph­¬ng r¨ng. Th­êng lÊy:  = 20o  60o.

b) Dao phay mÆt ®Çu.

3
 H×nh 2: Dao phay mÆt ®Çu
Dao phay mÆt ®Çu cã thÓ chÕ t¹o nguyªn c¶ con hoÆc d­íi d¹ng r¨ng ch¾p, mçi
r¨ng dao cã kÕt cÊu nh­ mét con dao tiÖn.
- Gãc tr­íc : §­îc xÐt trong tiÕt diÖn chÝnh. Th­êng lÊy:  = 10o  20o hoÆc tra
trong sæ tay.
Gãc tr­íc 1 ®o trong tiÕt diÖn mÆt ®Çu ®­îc tÝnh theo c«ng thøc:
tg  tg. cos 
tg 1 
sin 
Gãc tr­íc 2 ®o trong tiÕt diÖn chiÒu trôc cã gi¸ trÞ ®óng b»ng gãc nghiªng  cña
r¨ng dao. 2 = .
- Gãc sau : §­îc quy ­íc ®o trong tiÕt diÖn mÆt ®Çu. Th­êng lÊy:  = 15o  25o
hoÆc tra trong sæ tay.
Gãc sau n ®o trong tiÕt diÖn chÝnh ®­îc tÝnh theo c«ng thøc:
tg . sin 
tg n 
cos 
- Gãc nghiªng chÝnh : Th­êng lÊy  = 10o  30o hoÆc tra trong sæ tay.
- Gãc nghiªng phô 1: Th­êng lÊy 1 = 2o  10o hoÆc tra trong sæ tay.
4
 - Gãc n©ng : Th­êng lÊy  = 0o  15o hoÆc tra trong sæ tay.
- Gãc nghiªng cña r¨ng dao : Th­êng lÊy  = 25o  30o hoÆc tra trong sæ tay.

2- KÕt cÊu dao phay

Theo d¹ng l­ng r¨ng, c¸c lo¹i dao phay ®­îc chia ra dao phay r¨ng nhän vµ dao
phay hít l­ng.

H×nh 3: Dao phay r¨ng nhän vµ dao phay hít l­ng

1. Dao phay r¨ng nhän

a) §Æc ®iÓm: MÆt sau lµ mÆt ph¼ng, lµm víi mÆt

tr­íc cña dao mét gãc nhän.
Dao phay r¨ng nhän cã ­u ®iÓm:
- ChÕ t¹o dÔ dµng (do h×nh d¸ng bÒ mÆt sau lµ mÆt
ph¼ng), cã thÓ chÕ t¹o nguyªn hoÆc ch¾p.
- Khi dao mßn ®­îc mµi l¹i theo mÆt sau, sè lÇn mµi
l¹i cho phÐp lín.
H×nh 4: KÕt cÊu dao phay r¨ng nhän

- Tuæi bÒn lín h¬n so víi dao phay hít l­ng tõ 1,5  3 lÇn.
- DÔ mµi mÆt sau nªn khö bá ®­îc líp tho¸t cacbon sau khi nhiÖt luyÖn, ®ång
thêi t¨ng ®é nh½n bÒ mÆt. Do ®ã võa t¨ng ®é bÒn cho r¨ng dao võa b¶o ®¶m chÊt
l­îng bÒ mÆt gia c«ng cao.
Nh­îc ®iÓm: Khã b¶o ®¶m sù ®ång nhÊt biªn d¹ng r¨ng sau nh÷ng lÇn mµi l¹i.
b) Thµnh phÇn kÕt cÊu chung
+ §­êng kÝnh ngoµi:
T¨ng ®­êng kÝnh ngoµi D sÏ cho phÐp chän trôc g¸ dao lín h¬n, dao c÷ng v÷ng
h¬n. Cã thÓ t¨ng ®­îc sè r¨ng hoÆc chän ®­îc h×nh d¹ng r¨ng vµ r·nh r¨ng hîp lý.
T¨ng sù dÉn nhiÖt, t¨ng l­îng ch¹y dao phót. Nh­ vËy khi t¨ng D cã t¸c dông tèt cho
dao khi lµm viÖc, nhiÖt luyÖn vµ t¨ng n¨ng suÊt c¾t. Tuy nhiªn khi D lín qu¸ sÏ tèn vËt
liÖu lµm dao vµ lµm t¨ng c«ng suÊt c¾t.
§­êng kÝnh ngoµi D ®­îc tÝnh theo c«ng thøc:
D = d + 2m + 2H
Trong ®ã: d - ®­êng kÝnh lç g¸, mm.
m - chiÒu dµy th©n dao, mm.
H - chiÒu cao r¨ng dao, mm.
Khi chän D cÇn b¶o ®¶m ®ñ chiÒu dµy th©n dao m ®Ó tr¸nh nøt khi nhiÖt luyÖn.
5
Muèn vËy, ph¶i lÊy: m = (0,4  0,75)d.
§­êng kÝnh ngoµi D vµ ®­êng kÝnh lç g¸ d cã thÓ chän theo c¸c kÝch th­íc tiªu
chuÈn tra trong c¸c sæ tay.
+ Sè r¨ng Z:
Sè r¨ng phô thuéc vµo ®­êng kÝnh ngoµi, d¹ng r¨ng, kÝch th­íc r¨ng vµ r·nh
r¨ng, tÝnh chÊt gia c«ng (th« hay tinh), ®iÒu kiÖn chøa phoi, t¨ng sè lÇn mµi l¹i vµ nh­
vËy chän sè r¨ng Z cµng Ýt cµng tèt. Nh­ng ®Ó b¶o ®¶m qu¸ tr×nh phay ®­îc ªm, víi
dao phay trô r¨ng th¼ng sè r¨ng ®ång thêi tham gia c¾t ph¶i lín h¬n 2. NghÜa lµ:

K

Trong ®ã: K - hÖ sè c©n b»ng.
 - gãc tiÕp xóc, rad.
 - gãc gi÷a hai r¨ng liªn tiÕp, rad.
2
V× : 
Z
2 2K
Nªn: Z 
 
+ D¹ng r¨ng vµ r·nh phoi
f
f f




'


h
h

h
r

 

r

  

a) b) c)
H×nh 5: D¹ng r¨ng vµ r·nh phoi cña dao phay r¨ng nhän.
- D¹ng a:
¦u ®iÓm: ChÕ t¹o ®¬n gi¶n (phay mét lÇn b»ng dao phay gãc).
Nh­îc ®iÓm: §é bÒn uèn cña r¨ng kh«ng ®Òu.
Th­êng sö dông khi phay tinh vµ cho dao r¨ng nhá. Khi mµi l¹i chiÒu cao r¨ng vµ
chiÒu s©u r·nh gi¶m, chiÒu réng r¨ng t¨ng. §Ó tr¸nh nøt khi nhiÖt luyÖn, ®¸y r·nh
®­îc vª trßn theo b¸n kÝnh r = 0,5  2 mm. C¸c kÝch th­íc:
f = 0,5  2mm
 = 60o  65o
= 47o  52o
- D¹ng b:
L­ng r¨ng ®­îc chÕ t¹o theo d¹ng cung trßn víi b¸n kÝnh R = ( 0,3  0,45)D vµ
®­îc chän sao cho tiÕp tuyÕn víi cung trßn t¹i ®iÓm chuyÓn tiÕp tõ cung R ®Õn c¹nh
viÒn f t¹o ra gãc 1 =  + (10o  15o) ®Ó khi mµi l¹i chiÒu réng f kh«ng ®æi. Th­êng
lÊy:
f = 0,5 mm
6
 r = (0,4  0,75) H
H = (0,3  0,45) Tv
¦u ®iÓm: - §¶m b¶o ®é bÒn ®Òu cho r¨ng dao.
- KÕt cÊu r·nh phoi nhá gän mµ vÉn ®ñ kh«ng gian chøa phoi.
- §iÒu kiÖn c¾t Ýt thay ®æi khi mµi l¹i.
Nh­îc ®iÓm: ChÕ t¹o phøc t¹p (phay b»ng dao phay r·nh ®Þnh h×nh). ChØ sö dông
khi thËt cÇn thiÕt (ë dao phay ngãn ch¼ng h¹n).
- D¹ng c:
§­îc t¹o thµnh b»ng c¸ch phay hai lÇn b»ng dao phay trô vµ dao phay gãc. ë
®Ønh r¨ng cã hai gãc: gãc sau  vµ gãc v¸t l­ng 1 = 20o  30o.
¦u ®iÓm: ChÕ t¹o ®¬n gi¶n, ®¶m b¶o ®é bÒn cho r¨ng dao.
D¹ng nµy ®­îc sö dông phæ biÕn h¬n hai d¹ng trªn. C¸c trÞ sè kÕt cÊu gièng nh­
d¹ng b.
2. Dao phay hít l­ng
C


h
H
D

r
m

H×nh 6: KÕt cÊu dao phay hít l­ng

a) §Æc ®iÓm: Biªn d¹ng mÆt sau cña r¨ng dao ®­îc hít l­ng theo ®­êng cong nµo
®ã, th­êng lµ ®­êng xo¾n AcximÐt.
¦u ®iÓm:
- H×nh d¸ng vµ kÝch th­íc r¨ng dao kh«ng thay ®æi khi mµi l¹i, do ®ã b¶o ®¶m sù
®ång nhÊt vÒ h×nh d¸ng kÝch th­íc cña chi tiÕt gia c«ng.
- Mµi s¾c l¹i ®¬n gi¶n v× tiÕn hµnh mµi theo mÆt tr­íc.
- TrÞ sè gãc sau rÊt Ýt thay ®æi sau nh÷ng lÇn mµi s¾c l¹i.
- Sè lÇn mµi l¹i lín,
Nh­îc ®iÓm:
- Tuæi bÒn thÊp.
- Sè r¨ng z kh«ng thÓ chän lín.
- §é ®¶o ®Ønh r¨ng kh¸ lín.
Do nh÷ng nh­îc ®iÓm trªn, ë d¹ng s¶n xuÊt hµng lo¹t lín hoÆc hµng khèi nÕu
cã thÓ ®­îc nªn thay thÕ dao phay hít l­ng b»ng dao phay r¨ng nhän hoÆc sö dông
dao phay hít l­ng cã mµi mÆt sau.
b) §­êng cong hít l­ng
R¨ng dao ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu sau:
- H×nh d¸ng kh«ng ®­îc thay ®æi hoÆc thay ®æi rÊt Ýt sau khi mµi s¾c l¹i.
- TrÞ sè gãc sau ®¸p øng ®­îc qu¸ tr×nh c¾t.
- ChÕ t¹o vµ sö dông ®¬n gi¶n.
7
 §Ó ®¶m b¶o gãc sau kh«ng thay ®æi t¹i c¸c tiÕt diÖn th× r¨ng dao ph¶i ®­îc hít
l­ng theo ®­êng cong Logarit, cã ph­¬ng tr×nh trong hÖ to¹ ®é cùc lµ:   R.e m . Tuy
nhiªn trong thùc tÕ kh«ng sö dông lo¹i ®­êng cong nµy v×:
- øng víi mét dao phay hít l­ng ph¶i cã mét cam hít l­ng riªng.
- Ph­¬ng tr×nh trªn lµ hµm mò, do ®ã ®Ó chÕ t¹o ®­êng cong nµy, m¸y ph¶i cã
mét gia tèc nµo ®ã, ®iÒu nµy kh«ng phï hîp víi c¸c m¸y hiÖn cã.
Thùc tÕ mÆt sau r¨ng dao ®­îc hít l­ng theo ®­êng xo¾n Acsimet, cã ph­¬ng
tr×nh trong hÖ to¹ ®é cùc lµ:   a.
Khi hít l­ng r¨ng dao theo ®­êng xo¾n Acsimet th× l­îng hít l­ng K – l­îng
n©ng cña ®­êng xo¾n øng víi mét r¨ng dao ®­îc tÝnh theo c«ng thøc:
 .D
K tg b - víi b lµ gãc sau ë ®Ønh r¨ng
Z
c) Quan hÖ gi÷a l­îng hít l­ng K víi l­îng n©ng cña cam
2
Trong qu¸ tr×nh hít l­ng: Khi dao quay mét gãc b»ng gãc gi÷a hai r¨ng  
Z
th× cam quay ®­îc mét vßng c = 2.
B¸n kÝnh vÐct¬ cña ®iÓm tiÕp xóc gi÷a cam vµ dao tiÖn hít l­ng c ®­îc tÝnh theo
K
c«ng thøc:  c  rc  . c
2
C«ng thøc nµy cho thÊy cam ®Ó hít l­ng theo ®­êng xo¾n Acsimet cã trÞ sè
l­îng n©ng cña nã sau mét vßng b»ng trÞ sè l­îng hít l­ng cña dao vµ kh«ng phô
thuéc vµo ®­êng kÝnh dao phay mµ phô thuéc trÞ sè hít l­ng K.
C¸c cam nµy cã tÝnh v¹n n¨ng, tøc lµ cã thÓ dïng hít l­ng c¸c lo¹i dao phay
miÔn lµ ®¶m b¶o cã cïng l­îng hít l­ng K.

H×nh 7: Quan hÖ gi÷a l­îng n©ng cña cam vµ l­îng hít l­ng K cña dao phay
d) KÕt cÊu cña dao phay hít l­ng

8
 + §­êng kÝnh ngoµi D:
§­êng kÝnh ngoµi D ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:
D = D1 + 2H
Trong ®ã: D1 - ®­êng kÝnh vßng ch©n r¨ng (mm)
Th­êng lÊy D1 = (1,6  2) d.
H - chiÒu cao toµn phÇn cña r¨ng. §­îc tÝnh b»ng: H = h + K + r.
h - chiÒu cao pr«fin r¨ng dao.
K - l­îng hít l­ng.
r - b¸n kÝnh cung trßn ®¸y r·nh.
+ §­êng kÝnh lç d:
§­êng kÝnh lç ®­îc tra trong sæ tay theo ®­êng kÝnh ngoµi D trªn c¬ së b¶o ®¶m
®é bÒn vµ ®é cøng v÷ng cña trôc g¸.
+ Sè r¨ng Z:
Chän sè r¨ng Z cã liªn quan ®Õn ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña dao phay.
Víi dao phay r¨ng nhän, sè r¨ng cµng lín, n¨ng suÊt cµng cao, ®é nh½n bÒ mÆt
gia c«ng cµng cao. V× vËy víi dao phay r¨ng nhän, khi ®­êng kÝnh ngoµi D cµng t¨ng,
sè r¨ng Z ®­îc chän cµng t¨ng.
Víi dao phay hít l­ng, ®Ó b¶o ®¶m bÒn cho r¨ng vµ ®ñ kh«ng gian hít l­ng cÇn
chän sè r¨ng Z gi¶m khi ®­êng kÝnh ngoµi D t¨ng.
Khi chän sè r¨ng Z ph¶i b¶o ®¶m chiÒu réng cña r¨ng cÇn thiÕt ®Ó cã ®ñ ®é bÒn
vµ sè lÇn mµi l¹i cho phÐp lín. Muèn vËy ph¶i lÊy:
B = (0,8  1) H
+ Th«ng sè h×nh häc r¨ng dao:
Gãc tr­íc: - Víi dao thÐp giã:  = 10o
- Víi dao hîp kim cøng:  = (-5o)  5o
Gãc sau: Th­êng chän  = 12o
Gãc r·nh r¨ng  : §­îc tiªu chuÈn ho¸ theo d·y kÝch th­íc: 180, 22o, 25o, 30o.
Cã thÓ tÝch  theo c«ng thøc:
360 0

( 4  6) Z

 16 0  22 0 
Trong ®ã: Z - sè r¨ng dao. Sau ®ã, hiÖu chØnh trÞ sè  tÝnh ®­îc theo d·y kÝch
th­íc tiªu chuÈn.

3- C¸c yÕu tè c¾t khi phay

9
 H×nh 8: C¸c yÕu tè c¾t khi phay.

1. ChiÒu s©u c¾t to: Lµ kho¶ng c¸ch gi÷a bÒ mÆt ®· gia c«ng víi bÒ mÆt ch­a gia
c«ng ®o theo ph­¬ng vu«ng gãc víi bÒ mÆt ®· gia c«ng sau mét lÇn c¾t.
2. L­îng ch¹y dao S: Khi phay, l­îng ch¹y dao ®­îc ph©n thµnh 3 lo¹i:

H×nh 9: C¸c l­îng ch¹y dao khi phay

- L­îng ch¹y dao r¨ng Sz: lµ l­îng ch¹y dao x¸c ®Þnh sau khi dao quay ®­îc mét
gãc gi÷a hai r¨ng . KÝ hiÖu: Sz [mm/r¨ng].
- L­îng ch¹y dao vßng SV: lµ l­îng ch¹y dao x¸c ®Þnh sau khi dao quay ®­îc
mét vßng. KÝ hiÖu: Sv [mm/vg].
- L­îng ch¹y dao phót Sph: lµ l­îng ch¹y dao x¸c ®Þnh sau mét phót. KÝ hiÖu: Sph
[mm/ph].
Gi÷a chóng cã quan hÖ sau:
SV = Z . Sz
Sph = n . Sv = n . Z . Sz

3. Tèc ®é c¾t V:

10
 Khi phay, do cã chuyÓn ®éng ch¹y dao nªn quü ®¹o chuyÓn ®éng c¾t t­¬ng ®èi
cña mét ®iÓm trªn l­ìi c¾t so

víi

ph«i lµ ®­êng Xicl«it kÐo dµi. Tèc ®é c¾t ®­îc x¸c
®Þnh bëi ph­¬ng tr×nh: Vc  Vn  Vs
Trong ®ã: - Vc lµ vÐct¬ tèc ®é c¾t.
- Vn lµ vÐct¬ tèc ®é c¾t chÝnh.
- Vs lµ vÐct¬ tèc ®é chuyÓn ®éng ch¹y dao.
Thùc tÕ tèc ®é chuyÓn ®éng ch¹y dao cã trÞ sè rÊt nhá so víi tèc ®é chuyÓn ®éng
c¾t chÝnh. V× vËy khi tÝnh chÕ ®é c¾t th­êng bá qua VS . NghÜa lµ, mét c¸ch gÇn ®óng,
coi quü ®¹o chuyÓn ®éng c¾t t­¬ng ®èi khi phay lµ ®­êng trßn. Do ®ã, tèc ®é c¾t ®­îc
tÝnh b»ng:
 .D.n
Vc  Vn  (m/p)
1000
Trong ®ã: D - ®­êng kÝnh dao phay.
n - sè vßng quay cña dao trong mét phót.
4. ChiÒu s©u phay t: Lµ kÝch th­íc líp kim lo¹i ®­îc c¾t ®o theo ph­¬ng vu«ng
gãc víi trôc dao, øng víi gãc tiÕp xóc .
Gãc tiÕp xóc : Lµ gãc ë t©m cña dao ch¾n cung tiÕp xóc gi÷a dao vµ chi tiÕt.
5. ChiÒu réng phay B: Lµ kÝch th­íc líp kim lo¹i ®­îc c¾t ®o theo ph­¬ng
chiÒu trôc cña dao.
Khi phay b»ng dao phay trô, chiÒu réng phay b»ng chiÒu réng chi tiÕt.
Khi phay r·nh b»ng dao phay ®Üa, chiÒu réng phay b»ng chiÒu réng r·nh.
Khi phay r·nh b»ng dao phay ngãn, chiÒu réng phay b»ng chiÒu s©u r·nh.
Khi phay mÆt ph¼ng b»ng dao phay mÆt ®Çu, chiÒu réng phay b»ng chiÒu s©u c¾t
to.
7. ChiÒu dµy c¾t a
ChiÒu dµy c¾t khi phay lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng cña qu¸ tr×nh phay.
ChiÒu dµy c¾t khi phay lµ kho¶ng c¸ch gi÷a hai vÞ trÝ liªn tiÕp cña quü ®¹o chuyÓn
®éng c¾t t­¬ng ®èi cña mét ®iÓm trªn l­ìi c¾t øng víi l­îng ch¹y dao r¨ng Sz . Coi gÇn
®óng quü ®¹o chuyÓn ®éng t­¬ng ®èi cña l­ìi c¾t lµ ®­êng trßn, do ®ã ChiÒu dµy c¾t a
®­îc ®o theo ph­¬ng h­íng kÝnh cña dao.
a) ChiÒu dµy c¾t khi phay b»ng dao phay trô r¨ng th¼ng vµ r¨ng xo¾n:

H×nh 10: ChiÒu dµy c¾t cña dao phay trô

ChiÒu dµy c¾t t¹i ®iÓm C: aC = AC

11
 GÇn ®óng, coi ACB vu«ng t¹i C, ta cã AC = aC = SZ.sin. Do gãc  thay ®æi tï 0
®Õn  nªn aC còng thay ®æi theo :
Víi  = 0o cã a = amin = 0.
Víi  =  cã amax = SZ . sin
V× chiÒu dµy c¾t a thay ®æi tõ a=0 ®Õn amax = Sz sin nªn diÖn tÝch c¾t vµ lùc c¾t
còng bÞ thay ®æi theo. Do ®ã ®Ó x¸c ®Þnh ®­îc lùc c¾t vµ c«ng suÊt c¾t trung b×nh cÇn
ph¶i x¸c ®Þnh chiÒu dµy c¾t trung b×nh atb.

TÝnh gÇn ®óng chiÒu dµy c¾t trung b×nh t¹i vÞ trÝ cña ®iÓm C øng víi gãc cã:
2

atb = SZ . sin
2
 t
V× Sin =
2 D
t
Nªn atb = SZ .
D
X¸c ®Þnh chÝnh x¸c biÓu thøc tÝnh atb nh­ sau: v× a lµ mét hµm sè cña gãc  mµ
 biÕn thiªn trong kho¶ng  =0 ®Õn  = nªn:

1
S Z . sin  .d .
 0
atb 

2t 2.t.S Z
Chó ý cos  1  , tÝnh ®­îc: atb 
D D.
b) ChiÒu dµy c¾t khi phay b»ng dao phay mÆt ®Çu
Khi bµn m¸y dÞch chuyÓn 1 l­îng Sz th× quü ®¹o cña l­ìi c¾t chuyÓn tõ vÞ trÝ 1
sang vÞ trÝ 2. ChiÒu dµy t¹i ®iÓm M ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: GÇn ®óng, coi CMN
vu«ng t¹i M, cã aM = MC.sin. Mµ MC = NC.sin = SZ.sin.
Do ®ã: aM = SZ.sin.cos
Trªn h×nh vÏ: t¹i tiÕt diÖn A-A gãc  =0; phÝa tr¸i A-A øng víi gi¸ trÞ d­¬ng vµ
phÝa ph¶i A-A gi¸ trÞ cña  ©m. Víi chiÒu quay cña dao nh­ h×nh vÏ, mçi r¨ng dao lÇn

l­ît vµo tham gia c¾t ë tiÕt diÖn B-B, øng víi  = , theo sù chuyÓn ®éng cña l­ìi c¾t,
2

gãc  gi¶m dÇn ®Õn  =0 ë tiÕt diÖn A-A, l¹i t¨ng dÇn ®Õn  = khi r¨ng dao tho¸t ra
2
khái vïng tiÕp xóc víi chi tiÕt ë C-C. Theo c«ng thøc aM = SZ.sin.cos th× chiÒu dµy
c¾t aM sÏ thay ®æi liªn tôc trong qu¸ tr×nh c¾t tõ gi¸ trÞ amin ë B-B ®Õn amax ë A-A l¹i
gi¶m xuèng amin ë C-C.

T¹i tiÕt diÖn B-B víi  = th×:
2

amin= Sz.sin  cos
2
T¹i tiÕt diÖn A-A víi  =0 th×:
amin= Sz.sin 
12
 
T¹i tiÕt diÖn C-C víi  = - th×:
2

amin= Sz.sin  cos
2
V× chiÒu dÇy c¾t biÕn ®éng nh­ vËy nªn cÇn biÕt gi¸ trÞ trung b×nh cña nã.

GÇn ®óng, cã thÓ coi chiÒu dµy c¾t trung b×nh t¹i vÞ trÝ øng víi   cña cung
4
tiÕp xóc:


atb= Sz.sin  cos
4
hoÆc cã thÓ tÝnh chÝnh x¸c nh­ sau:
- Tr­êng hîp phay ®èi xøng:


2 2
atb   S Z .sin  . cos .d
 0
B


b
aM

?
?
? /2 /2

t
Sz
f

b
B
a

H×nh 11: ChiÒu dµy c¾t khi phay b»ng dao phay mÆt ®Çu.
8. ChiÒu réng líp c¾t b
a) §èi víi dao phay mÆt ®Çu
Khi phay b»ng dao phay mÆt ®Çu, chiÒu réng líp c¾t lµ mét ®¹i l­îng kh«ng ®æi.
B t
Tr­êng hîp gãc n©ng  = 0: b  0
sin  sin 
B t0
Tr­êng hîp gãc n©ng   0: b 
sin  . cos  sin  . cos 
b) §èi víi dao phay trô r¨ng th¼ng
Khi phay b»ng dao phay trô r¨ng th¼ng, chiÒu réng líp c¾t lµ mét ®¹i l­îng
kh«ng ®æi vµ ®­îc tÝnh b»ng:
b=B

c) §èi víi dao phay trô r¨ng xo¾n

13
 n Sz

t
C2 C1


b1
C0

b2
d2 d1

H×nh 12: ChiÒu réng c¾t khi phay b»ng dao phay trô r¨ng xo¾n
Tr¶i tÊt c¶ ®­êng ®Ønh r¨ng cña dao trªn mÆt ph¼ng th× trªn h×nh chiÕu b»ng sÏ
thÊy sù thay ®æi cña b. H×nh 12, toµn bé r¨ng thø nhÊt víi chiÒu dµi b1 n»m trong vïng
tiÕp xóc, nghÜa lµ chiÒu réng c¾t ®èi víi r¨ng nµy lµ b1 (kh«ng ®æi). Trong khi ®ã, r¨ng
thø 2 cã chiÒu dµi lµ c2®2 th× chØ míi cã mét ®o¹n r¨ng víi chiÒu dµi b2=c0®2 ®i vµo
vïng tiÕp xóc, vµ t­¬ng øng víi chiÒu réng líp c¾t lµ b2.
Nh­ vËy, theo chiÒu quay nh­ h×nh vÏ, mçi r¨ng c¾t khi ®i vµo vïng tiÕp xóc ®Ó
c¾t kim lo¹i kh«ng ph¶i toµn chiÒu dµi r¨ng cïng vµo c¾t mét lóc nh­ ë dao phay trô
r¨ng th¼ng, mµ vµo dÇn tõng ®iÓm mét. NghÜa lµ, chiÒu réng c¾t b2 còng sÏ t¨ng dÇn
cho ®Õn khi b»ng b1.
ChiÒu réng líp c¾t do r¨ng thø nhÊt vµ r¨ng th­ 2 c¾t ®­îc tÝnh nh­ sau:

 
D  d1   c1
b1 
2 sin 
 
D  d 2   c0 D  d2
b2  ; v× C0 = 0 nªn: b2 
2 sin  2 sin 

Trong ®ã:  - gãc nghiªng cña r¨ng dao phay, ®é.

®1 - gãc tiÕp xóc tøc thêi øng víi ®Çu r¨ng thø nhÊt.
C1 - gãc tiÕp xóc tøc thêi øng víi cuèi r¨ng thø nhÊt.
®2 - gãc tiÕp xóc tøc thêi øng víi ®Çu r¨ng thø hai.
9. DiÖn tÝch c¾t khi phay
a) Khi phay b»ng dao phay trô r¨ng th¼ng
Trong cung tiÕp xóc, tuú theo kÕt cÊu dao, kÝch th­íc líp c¾t mµ sè r¨ng dao

®ång thêi tham gia c¾t cã thÓ lµ 1,2,...n r¨ng (n= .Z ).
360
XÐt diÖn tÝch c¾t fi do mét r¨ng thø i nµo ®ã c¾t ra ®­îc tÝnh b»ng:
fi = ai . bi
V× : bi = B vµ ai = Sz . sin i
Nªn: fi = SZ . B . sin i
DiÖn tÝch c¾t tæng céng do n r¨ng ®ång thêi tham gia c¾t ®­îc tÝnh b»ng:

14
 n
F  S Z .B. sin  i
i 1

DiÖn tÝch c¾t trung b×nh ®­îc tÝnh b»ng:

B.t.S Z .Z
Ftb 
 .D
b) Khi phay b»ng dao phay trô r¨ng nghiªng
Gi¶ sö trong cung tiÕp xóc cã mét r¨ng thø i nµo ®ã ®ang c¾t. ChiÒu dµy c¾t ai
®­îc tÝnh b»ng ai = SZ. sini. DiÖn tÝch ph©n tè phoi c¾t cã chiÒu dµi ai vµ chiÒu réng
dbi lµ: dfi = ai.dbi.

Víi r¨ng xo¾n, t¹i thêi ®iÓm ®ang xÐt, chiÒu dµy c¾t ai thay ®æi tõ ®Çu ®Õn cuèi
r¨ng phô thuéc vµo gãc i. Mµ gãc i thay ®æi trong ph¹m vi ci vµ ®i.
 di

DiÖn tÝch cña líp c¾t do toµn chiÒu dµi r¨ng thø i c¾t ra lµ: f i   ai .dbi
 ci

Trong ®ã:
x D .d
dbi   2
sin  sin 
 di
D
2
VËy: fi   .S Z .sin  i .d
 sin 
ci

D.S Z
KÕt qu¶ tÝnh ®­îc: f i  cosci  cos di 
2. sin 
NÕu trong cung tiÕp xóc cã n r¨ng cïng tham gia c¾t th×:
n
D.S Z n
F   fi 
i 1
 cosci  cos di 
2 sin  i 1
DiÖn tÝch c¾t trung b×nh ®­îc tÝnh b»ng tû sè gi÷a thÓ tÝch líp kim lo¹i ®­îc c¾t
ra trong mét phót vµ tèc ®é c¾t.
W
Ftb  , mm2
V
Trong ®ã:
W - thÓ tÝch líp kim lo¹i ®­îc c¾t ra trong mét phót, mm3/ph.
V - tèc ®é c¾t, mm/ph.
Ta cã: W = BtSph = B. t. Sz . Z . n , mm3/ph
V =  Dn, mm/ph
B.t.S Z .Z
Nªn: Ftb 
 .D

15
 n

d

t
c

X
d

B
 i
db

H×nh 13: DiÖn tÝch c¾t khi phay b»ng dao phay trô r¨ng xo¾n
c) Khi phay b»ng dao phay mÆt ®Çu
DiÖn tÝch c¾t do r¨ng thø i c¾t ra ®­îc tÝnh b»ng: fi = aibi
Trong ®ã: ai = Sz.sin.cosi
B
bi 
sin 
VËy: fi = B.Sz.cos i
DiÖn tÝch c¾t tæng céng do n r¨ng ®ång thêi tham gia c¾t ®­îc tÝnh b»ng:
n
F  B.S Z  cos i
i 1

§èi víi dao phay mÆt ®Çu, diÖn tÝch c¾t trung b×nh cã thÓ tÝnh theo ph­¬ng ph¸p
nh­ ®èi víi dao phay trô r¨ng th¼ng hoÆc r¨ng xo¾n.
Tøc lµ: Ftb = atb . b . n
W
HoÆc: Ftb 
V

B.t.S Z .Z
KÕt qu¶ ®Òu tÝnh ®­îc: Ftb 
 .D
NhËn xÐt: Khi phay b»ng dao phay trô r¨ng th¼ng, r¨ng xo¾n, dao phay mÆt ®Çu,
c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch c¾t trung b×nh ®Òu nh­ nhau.

4- Phay c©n b»ng

C¸c c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch c¾t khi phay cho thÊy diÖn tÝch c¾t lµ mét ®¹i l­îng
thay ®æi phô thuéc vµo gãc i. DÉn tíi lùc c¾t thay ®æi vµ g©y rung ®éng trong qu¸
tr×nh phay. KÕt qu¶ lµm gi¶m ®é nh½n bÒ mÆt gia c«ng, tuæi bÒn cña dao vµ n¨ng suÊt
gia c«ng.
16
 d
d1
c1d2
c2d3 C1 d2
c3=
0
C3 C2 d3

d3 d2 d1

C3

Ttr
B
C2 C1

Hinh 14: S¬ ®å vÞ trÝ c¸c r¨ng dao phay r¨ng xo¾n khi phay c©n b»ng

§Ó h¹n chÕ ¶nh h­ëng nãi trªn, cÇn nghiªn cøu c¸c yÕu tè vÒ kÕt cÊu cña dao
phay vµ c¸c ®iÒu kiÖn c¾t kh¸c ®Ó diÖn tÝch c¾t khi phay kh«ng ®æi. Qu¸ tr×nh phay cã
tæng diÖn tÝch c¾t kh«ng ®æi ®­îc gäi lµ phay c©n b»ng.
Khi phay b»ng dao phay trô r¨ng th¼ng hoÆc dao phay mÆt ®Çu, kh«ng thÓ t¹o ra
qu¸ tr×nh phay c©n b»ng.
Khi phay b»ng dao phay trô r¨ng xo¾n, cã thÓ nghiªn cøu vÞ trÝ, kÝch th­íc r¨ng
dao phï hîp víi kÝch th­íc bÒ mÆt gia c«ng ®Ó F = const vµ nhËn ®­îc qu¸ tr×nh phay
c©n b»ng.
Khai triÓn mÆt trô cña dao phay trô r¨ng xo¾n cã b­íc chiÒu trôc b»ng chiÒu réng
phay (Tt = B). Trªn mÆt ph¼ng n»m ngang, ta thÊy ®iÓm cuèi cña r¨ng thø n-1 vµ ®iÓm ®Çu
cña r¨ng thø n n»m trªn cïng mét ®­êng sinh cña mÆt trô dao phay:
C1 = ®2 , C2 = ®3 , ... , Cn-1 = ®n .
Tæng diÖn tÝch líp c¾t ®­îc tÝnh b»ng:
D.S Z n
F  cosci  cosdi 
2.sin  i 1
V× cosc1 = cosd2; cosc2 = cosd3; cosc3 = cosd4; … nªn:
D.S Z
F coscn  cos d1 
2. sin 
Mµ cn = 0 vµ d1 =  nªn: coscn = 1 vµ cosd1 = cos = 1 – 2t/D.
2
 
Do ®ã: F 
D.S Z
1  cos   D.S Z 2 sin 2   D.S Z  t   t.S Z
2. sin  2. sin  2 sin   D  sin 
Trong qu¸ tr×nh phay, t, Sz vµ  ®Òu kh«ng ®æi nªn F = const. Cã thÓ më réng:
ChiÒu réng phay lµ béi nguyªn cña b­íc chiÒu trôc, B = KTt , trong ®ã K lµ sè tù
nhiªn. B»ng chøng minh t­¬ng tù sÏ nhËn ®­îc F = const.
VËy ®iÒu kiÖn ®Ó t¹o ra qu¸ tr×nh phay c©n b»ng lµ sö dông dao phay trô r¨ng
xo¾n b¶o ®¶m kÝch thuøc B = KTt .

17
 5- Lùc c¾t khi phay
1. Dao phay trô r¨ng th¼ng
Khi phay b»ng dao phay trô r¨ng th¼ng, trªn r¨ng dao chÞu t¸c dông bëi hai lùc: Pz
vµ Pr. Hîp lùc cña chóng t¹o thµnh lùc c¾t R.
Lùc c¾t R th­êng ®­îc kh¶o s¸t theo hai thµnh phÇn: P® vµ Pn . Ta cã:
 
R  PZ  Pr V
  
R  Pd  Pn

Pr
Pn
Pd
R
Pz

H×nh 15: Lùc c¾t khi phay b»ng dao phay trô r¨ng th¼ng
Trong ®ã:
Pz - lùc vßng hay lùc tiÕp tuyÕn. Lùc vßng Pz t¹o ra m«men c¾t vµ g©y uèn trôc
dao. Dùa vµo Pz ®Ó thiÕt kÕ, tÝnh to¸n ®éng lùc häc cña m¸y phay.
Pr - lùc h­íng kÝnh. Lùc Pr g©y uèn trôc dao, ®ång thêi t¹o ra ¸p lùc trªn c¸c æ
trôc chÝnh, g©y ra m«men ma s¸t phô trªn æ. Dùa vµo Pr ®Ó tÝnh bÒn cho trôc g¸ dao vµ
tÝnh æ trôc chÝnh cña m¸y phay.
P® - thµnh phÇn lùc th¼ng ®øng, cã t¸c dông nÐn chi tiÕt xuèng hoÆc n©ng chi tiÕt
lªn tuú theo phay thuËn hoÆc phay nghÞch. Dùa vµo P® ®Ó tÝnh kÕt cÊu ®å g¸ kÑp chi
tiÕt vµ tÝnh ¸p lùc trªn bÒ mÆt sèng tr­ît bµn m¸y phay.
Pn - thµnh phÇn lùc n»m ngang hay cßn gäi lµ lùc ch¹y dao, chiÒu ng­îc hoÆc
cïng chiÒu chuyÓn ®éng ch¹y dao tuú theo phay thuËn hoÆc phay nghÞch. Dùa vµo Pn
®Ó tÝnh to¸n c¬ cÊu ch¹y dao còng nh­ ®å g¸ kÑp chi tiÕt.
§èi víi dao phay trô r¨ng th¼ng vµ r¨ng xo¾n, trong ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn, c¸c
thµnh phÇn lùc trªn cã mèi quan hÖ gÇn ®óng nh­ sau:
Khi phay thuËn: Pr = (0,6  0,8) Pz
Pn = ( 0,8  0,9) Pz
P® = ( 0,7  0,9) Pz
Khi phay nghÞch: Pr = (0,6  0,8) Pz
Pn = ( 1  1,2 ) Pz
P® = ( 0,2 0,3) Pz

2. Dao phay trô r¨ng xo¾n

Khi phay b»ng dao phay trô r¨ng xo¾n ngoµi c¸c thµnh phÇn lùc gièng nh­ ë dao
phay trô r¨ng th¼ng, cßn cã lùc chiÒu trôc Po vµ lùc ma s¸t däc theo l­ìi c¾t Ps.
NÕu gäi Q lµ lùc tæng hîp t¸c dông lªn r¨ng xo¾n, ta cã:
  
Q  R  Po

18
   
Q  PN  PS

Ps Ps
Pr
P0 P0


R
Q
PN
R
Pz
H×nh 16: Lùc t¸c dông lªn r¨ng dao phay trô r¨ng xo¾n
Trong ®ã:
R - thµnh phÇn lùc t¸c dông trong
 
mÆt ph¼ng vu«ng gãc víi trôc dao.
R  Pz  Pr
Po - lùc chiÒu trôc, cã ph­¬ng song song víi trôc chÝnh, chiÒu phô thuéc vµo
ph­¬ng cña r·nh xo¾n.
PN - thµnh phÇn lùc cã ph­¬ng vu«ng gãc víi l­ìi c¾t.
PS - thµnh phÇn lùc ma s¸t däc theo l­ìi c¾t, cã chiÒu phô thuéc vµo ph­¬ng cña
r·nh xo¾n. Lùc PS ®uîc t¹o nªn do ma s¸t cña phoi khi tr­ît trªn mÆt tr­íc theo
ph­¬ng xo¾n vÝt cña r¨ng. Do ®ã g©y ra sù co rót phoi theo chiÒu réng líp c¾t.
C¸c thµnh phÇn lùc trªn phô thuéc vµo gãc xo¾n  vµ ph­¬ng r¨ng dao gi÷a
chóng cã mèi quan hÖ sau:
Po = 0,28 Pz . tg
PS = 0,72 Pz . sin
3. Dao phay mÆt ®Çu
Khi phay b»ng dao phay mÆt ®Çu, trªn r¨ng c¾t còng chÞu t¸c dông bëi c¸c thµnh
phÇn lùc Pz, Pr . P® , Pn vµ Po . VÞ trÝ t­¬ng quan gi÷a dao vµ chi tiÕt cã ¶nh h­ëng ®Õn
tû lÖ gi÷a c¸c lùc thµnh phÇn. §iÒu ®ã ®­îc biÓu thÞ bëi c¸c biÓu thøc sau:
+ Khi phay ®èi xøng: Pn = (0,3  0,4) Pz
P® = (0,85  0,95) Pz
Po = (0,5  0,55) Pz
PO

V
t

Pr
B

Pn
B

Pd
Pr R
Pn Pz
Pd
R
Pz
H×nh 17: Lùc c¾t khi phay b»ng dao phay mÆt ®Çu.
a) Phay ®èi xøng. b) Phay kh«ng ®èi xøng.
19
 Khi phay kh«ng ®èi xøng theo d¹ng phay nghÞch:
Pn = ( 0,6  0,9) Pz
P® = (0,45  0,7) Pz
Po = (0,5  0,55) Pz
Khi phay kh«ng ®èi xøng theo d¹ng phay thuËn:
Pn = (0,15  0,3) Pz
P® = (0,9  1 ) Pz
Po = (0,5  0,55 ) Pz
Khi biÕt trÞ sè cña Pz, Pn vµ P® cã thÓ dÔ dµng tÝnh ®­îc Pr.
Khi phay b»ng dao phay trô, dao phay ®Üa, dao phay ngãn, dao phay mÆt ®Çu...
(trõ dao phay ®Þnh h×nh), lùc c¾t chÝnh ®­îc tÝnh theo c«ng thøc sau:
Pz = Cp toxp S zyp Bzp Dqp ZKvK , n
C¸c hÖ sè, sè mò vµ hÖ sè ®iÒu chØnh ®­îc tra trong sæ tay.

6- Sù mµi mßn vµ tuæi bÒn cña dao phay

Tuú theo ®iÒu kiÖn c¾t mµ dao phay cã thÓ bÞ mßn theo mÆt sau hoÆc mßn ®ång
thêi c¶ mÆt sau vµ mÆt tr­íc.
Dao phay trô, dao phay ®Üa, dao phay ®Þnh h×nh, dao phay ngãn, dao phay r·nh
th­êng c¾t phoi máng, nªn chñ yÕu bÞ mßn theo mÆt sau.
Dao phay mÆt ®Çu th­êng c¾t phoi cã chiÒu dµy lín, chiÒu dµi cung tiÕp xóc
th­êng lín nªn thêi gian phoi tr­ît trªn mÆt tr­íc l©u h¬n, ¸p lùc cña phoi lªn mÆt
tr­íc lín h¬n nªn th­êng bÞ mßn ®ång thêi c¶ mÆt sau lÉn mÆt tr­íc.
§é mßn theo mÆt sau ®­îc lÊy lµm tiªu chuÈn mµi mßn. §é mµi mßn cho phÐp
cña dao phay ®­îc tra trong sæ tay.
Tuæi bÒn cña dao phay ®­îc chän theo vËt liÖu phÇn c¾t, kiÓu dao. TrÞ sè tuæi bÒn
®­îc tra trong c¸c sæ tay.

20
 7- ChÕ ®é c¾t khi phay
1. Chän kiÓu dao vµ vËt liÖu lµm dao
Tuú theo ®iÒu kiÖn c¾t cô thÓ, vËt liÖu gia c«ng, yªu cÇu cña bÒ mÆt gia c«ng mµ
chän kiÓu dao vµ vËt liÖu lµm dao cô thÓ.
KÝch th­íc kÕt cÊu vµ th«ng sè h×nh häc cña dao phay ®­îc tra trong sæ tay.
2. Chän chiÒu s©u c¾t to
ViÖc chän chiÒu s©u c¾t phô thuéc vµo l­îng d­ gia c«ng. NÕu yªu cÇu cña bÒ
mÆt gia c«ng, ®é cøng v÷ng cña hÖ thèng c«ng nghÖ vµ c«ng suÊt m¸y cho phÐp, còng
nh­ ®é bÒn cña dao cho phÐp, nªn chän chiÒu s©u c¾t to b»ng l­îng d­ gia c«ng h.
3. Chän l­îng ch¹y dao SZ
L­îng ch¹y dao khi phay phô thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè nh­ vËt liÖu gia c«ng,
vËt liÖu dao, ®é bÒn cña dao, ®é cøng v÷ng cña hÖ thèng c«ng nghÖ, tuæi bÒn dao
phay, ®é bÒn c¬ cÊu ch¹y dao, c«ng suÊt m¸y, yªu cÇu kü thuËt cña bÒ mÆt gia c«ng.
Trong thùc tÕ, Sz th­êng ®­îc chän trong sæ tay.
Khi phay tinh, l­îng ch¹y dao ®­îc chän lµ l­îng ch¹y dao vßng v× ®é nhÊp nh«
bÒ mÆt khi phay do l­îng ch¹y dao vßng quyÕt ®Þnh. Khi cã l­îng ch¹y dao vßng sÏ
tÝnh ®­îc l­îng ch¹y dao r¨ng vµ l­îng ch¹y dao phót.
4. TÝnh tèc ®é c¾t
Tèc ®é c¾t khi phay ®­îc tÝnh theo c«ng thøc:
Cv .D qv . pv
V , m/ph
T m .S zxv .toyv .B rv .Z uv
C¸c hÖ sè, sè mò vµ hÖ sè ®iÒu chØnh ®­îc tra trong sæ tay. TÝnh ®­îc tèc ®é c¾t
V sÏ tÝnh ®­îc sè vßng quay n cña dao:
1000.V
n , vg/ph
 .D
HiÖu chØnh theo b¶ng sè vßng quay cña m¸y, ®­îc trÞ sè vßng quay thùc nm vµ
tÝnh l¹i tèc ®é c¾t thùc. Sau ®ã tÝnh l­îng ch¹y dao phót:
Sph = Z . Sz . nm
§em hiÖu chØnh theo b¶ng l­îng ch¹y dao phót cña m¸y, lÊy trÞ sè nhá gÇn nhÊt
vµ tÝnh l¹i l­îng ch¹y dao r¨ng thùc:
S pm
S Zm 
nm .Z
TrÞ sè SZm dïng ®Ó tÝnh lùc c¾t vµ c«ng suÊt c¾t.
5. TÝnh lùc c¾t vµ c«ng suÊt c¾t
Lùc c¾t khi phay ®­îc tÝnh theo c«ng thøc:
Pz  C P .t0xp .S Zyp .B zp .D qp .Z .KV .K  , N
C«ng suÊt c¾t khi phay ®­îc tÝnh theo c«ng thøc:
N C  C N .t0xn .S Zyn .B zn .D qn .K N , KW
C¸c hÖ sè, sè mò vµ hÖ sè ®iÒu chØnh ®­îc tra trong sæ tay.
TÝnh ®­îc Pz cã thÓ tÝnh c«ng suÊt c¾t theo c«ng thøc:
21
 PZ .V
NC  , KW
60.10 3

6. KiÓm nghiÖm chÕ ®é c¾t

ChÕ ®é c¾t x¸c ®Þnh trªn ph¶i b¶o ®¶m ba ®iÒu kiÖn sau:
- Theo ®é bÒn c¬ cÊu ch¹y dao: Pn  [ P ]
PZ .D
- Theo m«men xo¾n: Mx   M 
2
- Theo c«ng suÊt c¾t: Nc  N®c . 
Trong ®ã:
[P] - lùc cùc ®¹i cho phÐp t¸c dông lªn c¬ cÊu ch¹y dao, N.
[Mx] - m«men xo¾n cho phÐp trªn trôc chÝnh cña m¸y, N.mm.
N®c - c«ng suÊt ®éng c¬ ®iÖn cña m¸y, KW.
 - hiÖu suÊt cña m¸y.
7. TÝnh thêi gian m¸y

H×nh18: S¬ ®å x¸c ®Þnh thêi gian m¸y khi phay

l l l
T  1 2 3 .i ; ph
S Z .n.Z
Trong ®ã:
l1 - chiÒu dµi bÒ mÆt gia c«ng, mm.
l2 - l­îng v­ît qu¸ cña dao, mm. Th­êng lÊy: l2 = 1  5mm.
l3 - l­îng ¨n tíi cña dao, mm.
Khi gia c«ng b»ng dao phay trô:
l3  t  D  t  , mm
Khi phay ®èi xøng b»ng dao phay mÆt ®Çu:

 
l3  0,5 D  D 2  t 2 , mm
Khi phay kh«ng ®èi xøng b»ng dao phay mÆt ®Çu:
l3  t  D  t  , mm
Sz - l­îng ch¹y dao r¨ng cña m¸y, mm/r¨ng.
n - sè vßng quay trong mét phót cña dao, vg/ph.

22
Z - sè r¨ng cña dao phay.
i - sè lÇn chuyÓn dao ®Ó c¾t hÕt l­îng d­.

23