Prof. dr hab.

Anna Kostrzewska
Zakład Biofizyki

Podręczniki:

1. Biofizyka, red. F. Jaroszyk

2. Wybrane zagadnienia z biofizyki,

red. St. Miękisz i A. Hendrich
3. Elementy fizyki, biofizyki i agrofizyki,
St. Przestalski
 Podstawowe
pojęcia i prawa
Wykład 1 termodynamiki
Układ jest to wyodrębniony z otaczającego nas
świata obiekt, który chcemy badać, i który
traktujemy jako jednolitą całość.

otoczenie

Układ

To co do układu nie należy nazywamy

otoczeniem układu.
Układy zamknięte 1. Układ izolowany: nie wymienia z otoczeniem ani
energii ani materii

2. Układ adiabatyczny: nie wymienia z otoczeniem

ciepła i materii

3. Układ diatermiczny: nie wymienia z otoczeniem

materii
4. Układ otwarty:
wymienia z otoczeniem zarówno
materię jak i energię
 patm F patm
F
S2

pgas
S1
pgas
Pgas

Brak równowagi Równowaga

mechaniczna
Układ znajduje się w stanie równowagi,
jeżeli nie występują w nim żadne przepływy,
a wszystkie wewnętrzne parametry stanu
mają stałe, niezależne od czasu wartości tak
długo, jak długo warunki zewnętrzne
pozostają niezmienione.
 I zasada termodynamiki

ΔU = Q + L
Q - ciepło
L - praca
U – energia wewnętrzna
ΔU = Uk - Up
Energia wewnętrzna

Energia wewnętrzna – energia związana

z przemieszczaniem się, rotacją i wibracją
atomów, elektronów i jąder atomowych
 Właściwości energii
wewnętrznej
1. Zmiana energii wewnętrznej,
przy przejściu układu ze stanu A
do B nie zależy od procesu
prowadzącego do zmiany stanu.
2. Całkowita energia wewnętrzna
układu jest równa sumie energii
wewnętrznej jego części składowych
(podukładów).
P i
Pi

L L = F⋅s
Pf f
L = P⋅ΔV
Vi Vf V
P i P i
Pi Pi

f f
Pf Pf L
L
Vi Vf V Vi Vf V
Energia wewnętrzna (U) jest funkcją stanu.
stanu

Praca i ciepło to jedynie sposoby przekazywania

energii pomiędzy układem i otoczeniem
Entropia - definicja Clausiusa

Zmiana entropii (ΔS) przy przejściu

układu pomiędzy dwoma stanami
równowagi jest równa stosunkowi ciepła
wymienionego z otoczeniem w procesie
odwracalnym do (Qr) temperatury (T)
układu .
Q
ΔS= T r
Proces termodynamiczny nazywamy
odwracalnym jeżeli kierunek jego przebiegu
można odwrócić w każdej chwili nie powodując
zmian w otoczeniu.

B
 Właściwości entropii

1. Zmiana entropii przy przejściu

układu ze stanu A do B nie zależy
od procesu prowadzącego do
zmiany stanu.
2. Całkowita entropia układu jest
równa sumie entropii jego części
składowych (podukładów).
 II zasada termodynamiki

W układach izolowanych, we wszystkich

procesach nieodwracalnych entropia
wzrasta, a w procesach odwracalnych nie
ulega zmianie.

ΔS ≥ 0
Spontanicznie zachodzące procesy zwiększają stopień
nieuporządkowania układu.
Spontanicznie zachodzące procesy przeprowadzają
uklad do stanu, który w istniejących warunkach jest
stanem bardziej prawdopodobnym.

?
Stan prawdopodobny Stan nieprawdopodobny
 Liczba możliwych realizacji 4:0 W=1
4:0

W=4
3:1

2:2 W=6
Entropia

Definicja Boltzmana:

S = k⋅lnW

k – stała Boltzmana

W – prawdopodobieństwo termodynamiczne
Całkowita entropia układu jest równa sumie entropii
jego części składowych (podukładów).

S = S1+ S2····
S= f(W)
W = W1· W2

ln a = x a = ex
e = 2,718
ln a·b = ln a + ln b
S= f(lnW) = f(lnW1) + f(lnW2)