‫مرجع مهندسی عمران | ‪https://telegram.

me/civil_arch‬‬

‫زندگینامه کارل فون ترزاقی و ویژگی های اصلی ترزاقی‬

‫زندگینامه کارل فون ترزاقی (‪ ۲‬اکتبر ‪ ۲۵ – ۱۸۸۳‬اکتبر ‪ )۱۹۶۳‬مهندس عمران و زمینشناس اتریشی است که‬
‫پدر مکانیک خاک نامیده میشود‪ .‬کارل فون ترزاقی در شهر پراگ در جمهوری چک‪ ،‬زاده شد‪ .‬او نخست‬
‫زادهٔ نایب سرهنگ ارتش‪ ،‬آنتون فون ترزاقی و آمالیا ابرل بود‪ .‬پس از بازنشستگی آنتون ترزاقی از ارتش‪،‬‬
‫خانوادهاش به شهر گراتس در اتریش نقل مکان کردند‪ .‬در ده سالگی‪ ،‬ترزاقی به مدرسهٔ شبانهروزی نظامی‬
‫فرستاده شد‪ .‬او به نجوم و جغرافیا عالقهمند شد‪ .‬در سن چهارده سالگی ترزاقی وارد یک مدرسهٔ نظامی دیگر‬
‫در شهر هرانیس‪ ،‬جمهوری چک شد‪ .‬او بهویژه در هندسه و ریاضیات دانش آموزی ممتاز بود و با سربلندی در‬
‫سن هفده سالگی فارغالتحصیل شد‪ ]۱[.‬در سال ‪ ۱۹۰۰‬ترزاقی وارد دانشگاه فنی گراتس شد و به دانشجوی‬
‫رشتهٔ مهندسی مکانیک شد‪ .‬او به مکانیک نظری گرایش پیدا نمود ولی در برحهای داشت کم و بیش کارش‬
‫به اخراج میکشید‪ ]۲[.‬در سال ‪ ۱۹۰۴‬با سربلندی فارغالتحصیل شد‪ .‬سپس حدود یک سال خدمت سربازی‬
‫اجباری را بهپایان رساند‪ .‬مادام خدمت وظیفه‪ ،‬ترزاقی یک آئیننامهٔ شناختهشدهٔ زمینشناسی کارگاهی را‬
‫از زبان انگلیسی به آلمانی برگردان و به تفصیل تفسیر نمود‪ .‬پس از آن برای یک سال به دانشگاه بازگشت و به‬
‫مطالعهٔ دروس زمینشناسی و ترکیب آن با دورههایی چون راهسازی و مهندسی راهآهن پرداخت‪ .‬اندکی‬
‫بعد‪ ،‬او نخستین مقالهٔ علمی خود را با موضوع زمینشناسی زمینهای تخت جنوب ستیریا ارائه کرد‪ ]۳[.‬آغاز‬
‫سالهای کار حرفهای نخستین کار او در شرکت ادول بارون پیتل در وین در سمت یک مهندس طراح نوپا‬
‫بود‪ .‬شرکت بیشتر درگیر زمینهٔ کاری کمابیش تازهٔ تولید نیروی برقآبی بود و کارل درگیر مسائل‬
‫زمینشناسی که شرکت با آنها روبهرو بود‪ ،‬شد‪ .‬مسؤولیتهای او به تندی رو به فزونی رفتند و در سال ‪،۱۹۰۸‬‬
‫او گردانندهٔ یک کارگاه ساختمانی طراحی و ساخت سازههای مسلح با فوالد و سرپرست کل کارگران آن‬
‫شده بود‪ .‬او پروژهای جاهطلبانه و پر چالش‪ ،‬یعنی برپایی سدّی در کرواسی را به دوش گرفت‪ .‬وی در ادامه‬
‫کامیابیهای بزرگتری در یک پروژهٔ بهمراتب آشفتهتر در سن پترزبورگ یافت‪ .‬در مدت شش ماه در‬
‫روسیه‪ ،‬او روشهای ترسیمی بدیعی جهت طرح مخازن صنعتی را بهکار گرفت که آنها را به عنوان تز دکترای‬
‫خود در دانشگاه ارائه نمود‪ .‬سیاههٔ دستآوردهای روزافزون او بختهای بیشتری را فراروی او‬
‫میگذاردند‪ .‬او برآن شد تا در سال ‪ ۱۹۱۲‬به ایاالت متحده آمریکا برود‪ .‬در ایاالت متحده‪ ،‬به تنهایی به‬
‫مسافرت مهندسی ساخت سدهای بزرگ برجسته در غرب رفت‪ .‬این سفری پیش پاافتاده نبود‪ ،‬اما برای‬
‫ترزاقی فرصتی بود تا پیش از بازگشت به اتریش در دسامبر سال ‪ ۱۹۱۳‬گزارشها و دانش دستاولی از‬
‫مشکالت بسیاری از طرحهای گوناگون را گردآوری کرده و تا جایی که میشد آنان را بهکار بندد‪ .‬وقتی‬
‫جنگ جهانی اول درگرفت‪ ،‬او به خدمت فراخوانده شد و در سمت یک افسر ارتش‪ ،‬گردانی ‪ ۲۵۰‬نفری را‬
‫فرماندهی میکرد‪ .‬مسؤولیتهای او بار دیگر افزوده شد و به فرماندهی ‪ ۱۰۰۰‬نفر رسید و او در صربستان‬
‫شاهد نبرد و سقوط بلگراد شد‪ ]۴[.‬پس از چندی مدیریت یک فرودگاه‪ ،‬او استاد کالج مهندسی پادشاهی‬
‫عثمانی در استانبول (دانشگاه فنی استانبول فعلی) گردید‪ .‬آنجا دورانی بسیار سازنده و شاد را در زندگی خود‬
‫آغاز کرد که در طی آن‪ ،‬کار مادامالعمر پدیدآوری دریافت مهندسی راستینی از خاک بهعنوان مصالحی‬
‫مهندسی که ویژگیهای آن میتواند از روشهای استاندارد سنجیده شود‪ ،‬را پیگرفت‪ .‬او تنها با به‬
 ‫مرجع مهندسی عمران | ‪https://telegram.me/civil_arch‬‬

‫کارگیری تجهیزات ابتدایی‪ ،‬آزمایشگاهی برپا ساخت و انقالبش را آغاز کرد‪ .‬اندازهگیری و تحلیل نیروهای‬
‫وارده به دیوارهای حائل نخستین بار به زبان انگلیسی در سال ‪ ۱۹۱۹‬منتشر شد و بی درنگ با نام پیشکش نوین‬
‫ارزندهای برای درک علمی رفتار بنیادین خاکها به رسمیت رسید‪ ]۵[.‬در پایان جنگ‪ ،‬او ناچار به کنارهگیری‬
‫از سمت خود در دانشگاه شد‪ ،‬اما به یافتن شغلی در رابرت کالج در شهر استانبول نایل آمد‪ .‬آنجا زبان‬
‫آموزشش را از فرانسوی به انگلیسی تغییر داد و دوباره آزمایشگاهی از سادهترین تجهیزات بنا کرد‪ .‬این بار به‬
‫پژوهش در رابطه باجنبههای مختلف کمی و تجربی نفوذپذیری آب در خاک پرداخت و توانست نظریاتی‬
‫در توجیه مشاهداتش ارائه دهد‪ .‬او دستگاه کامالً تازهای برای اندازهگیری این میزان تراوش پدیدآورد و‬
‫روزهای کاری بسیاری را صرف آزمونهای خودش کرد‪ .‬در سال ‪ ۱۹۲۴‬بسیاری از این نتایج را دراثر بزرگش‬
‫با نام ‪( Erdbaumechanik‬مکانیک خاک) منتشر ساخت‪ ،‬که انقالبی بزرگ در این رشته برپا نمود و مورد‬
‫ستایش فراوان قرار گرفت‪ ]۶[.‬این امر منجر به پیشنهاد کار از مؤسسهٔ فناوری ماساچوست (ام آی تی) شد که‬
‫او بیدرنگ پذیرفت‪ .‬سالهای پس از آن یکی از نخستین بایستگیهای او در آمریکا را آگاهسازی رویکرد‬
‫مهندسین به کارش‪ ،‬دربر میگرفت‪ .‬وی این امر را با نوشتن سلسله مقاالتی در بایگانی اخبار مهندسی‪ ،‬که در‬
‫زمستان سال ‪ ۱۹۲۵‬و سپس به عنوان یک کتاب کوچک در سال ‪ ۱۹۲۶‬چاپ و منتشر شدند‪ ،‬محقق ساخت‪ .‬او‬
‫امکانات موجود در امآیتی را دستوپا گیر و کاربردناپذیر یافت‪ .‬پس این تنگناها را کنار زد و بار دیگر یک‬
‫آزمایشگاه تازهٔ مجهز به دستگاههای اندازهگیری در خاکها با ابزارهایی به اختراع خودش‪ ،‬راهاندازی کرد‪.‬‬
‫او وارد مرحلهٔ جدید پر حاصلی از نشر روزافزون و کاروباری پرسود در سمت یک مهندس مشاور در بسیاری‬
‫از پروژههای مقیاس‪-‬بزرگ شد‪ .‬در سال ‪ ،۱۹۲۷‬آورلیا اسکوبر پالت‪ ،‬که بعدها مادر شاعر نامدار سیلویا پالت‬
‫شد‪ ،‬بهعنوان منشی برای ترزاقی کار میکرد‪ .‬او اتریشی تبار بود و ترزاقی برگردان یک دستنویس آلمانی‬
‫دربارهٔ بنیادهای نوین مکانیک خاک را به وی سپرده بود‪ .‬به گفتهٔ او بینش ترزاقی و سخنانش دگرگونی‬
‫شگرفی در زندگیاش پدید آورد‪ ]۷[.‬از سال ‪ ۱۹۲۶‬تا سال ‪ ،۱۹۳۲‬آرتور کاساگرانده‪ ،‬دیگر پیشرو مهندسی‬
‫مکانیک خاک و ژئوتکنیک‪ ،‬در امآیتی برای ترزاقی بهعنوان دستیار ویژه کار میکرد‪ .‬خوشبیانی‪،‬‬
‫توانمندی آشکار و گیرایی چهرهٔ ترزاقی‪ ،‬توجه زنان بسیاری را به او جلب میکرد‪ .‬او در سال ‪ ۱۹۲۸‬با‬
‫دانشجوی جوان دورهٔ دکترای رشتهٔ زمینشناسی دانشگاه هاروارد‪ ،‬خانم روث داگت‪ ،‬دیدار کرد و سخت‬
‫عاشق او شد‪ .‬در سال ‪ ،۱۹۲۸‬سرانجام ترزاقی از امآیتی و رئیس دانشگاهش دلزده شد و برآن شد تا به اروپا‬
‫بازگردد‪ .‬سپس در زمستان سال ‪ ،۱۹۲۹‬کرسی استادی دانشگاه فنی در وین را پذیرفت‪ .‬او روث را به همسری‬
‫برگزید‪ ،‬که ویراستار و همکارش نیز شد‪ .‬پیش از پذیرش سمت‪ ،‬سفری کوتاه جهت ارائه خدمات مشاوره به‬
‫روسیه داشت که او را سخت هراسان کرد و به ناسازگاری با نظام کمونیستی بهعنوان رژیم سرآمد خشونت و‬
‫هرجومرج پرداخت‪ ]۸[.‬با برگزیدن اتریش بهعنوان پایگاه‪ ،‬او به مسافرتهای پیدرپی به سراسر اروپا جهت‬
‫مشاوره‪ ،‬ایراد سخنرانی و همکاریها و پیوندهای حرفهای تازه پرداخت‪ .‬بار تدریسش کم و بیش سبک بود‪،‬‬
‫پس پژوهشهای تجربیاش را ادامه داد و بهویژه گرایش به مسائلی در پیوند با نشست پی و مالتها یافت‪ .‬او‬
‫شروع به نوشتن مطالبی برای نسخهای بس گستردهتر و بهروز تر از مکانیک خاک‪ ،‬اینبار برای دو جلد نمود‪.‬‬
‫اگرچه‪ ،‬آشوبهای سیاسی در اتریش آغازگر درهم ریختگیهای کاریاش شد تا برآن شود طی سالهای ‪۱۹۳۵‬‬
‫تا ‪ ۱۹۳۶‬وین را ترک نماید‪ .‬او مسافرت پژوهشی دانشگاهیاش را با سفری کوتاه به آلمان جهت مشاوره با‬
‫تشکیالت تات و معماران گزینشی برای برنامههای جاهطلبانهٔ مربوط به ساختمانهای عظیم سایت همایش‬
 ‫مرجع مهندسی عمران | ‪https://telegram.me/civil_arch‬‬

‫نورنبرگ حزب نازی‪ ،‬آغاز کرد‪ .‬سرآخر‪ ،‬کشمکشی پیرامون «بهترین راه ساخت یک شالودهٔ ایمن»‬
‫درگرفت که به یک بحث با شخص هیتلر‪ ،‬که عالقهای شدید در تمامی جزئیات معماری نشان میداد‪،‬‬
‫انجامید‪ ]۹[.‬ترزاقی سپس به آمریکا بازگشت که در آنجا سخنرانی جامعی در کنفرانس بینالمللی مکانیک‬
‫خاک در دانشگاه هاروارد ایراد کرد‪ .‬سفرهای آکادمیک بسیاری به دانشگاههای دیگر کرد‪ ،‬ولی چشمانداز‬
‫اشتغال را تیره دید‪ .‬در نوامبر سال ‪ ،۱۹۳۶‬اندکی پس از بهدنیاآمدن نخستین فرزندش اریک‪ ،‬به وین‬
‫بازگشت‪ .‬در وین‪ ،‬به نبرد سیاسی ناشایستی بازگشت‪ ،‬که به سختی توانست بر آن چیره گردد‪ ]۱۱[]۱۰[.‬گفتاری‬
‫به یاد ماندنی از اوست که‪« :‬سرزمین پدری مرا بهنام یک نازی شناساند‪ ،‬نازیها مرا بهنام یک بلشویک و‬
‫بلشویکها مرا بهنام یک محافظهکار آرمانگرا‪ .‬مسلماً تنها یکی از این سه میتوانستند درست باشند‪ ،‬و آن‬
‫بلشویکها بودند»‪ ]۱۲[.‬او غالباً از وین به بهانهٔ مشاوره به پروژههای بزرگ عمرانی با سفرهای طوالنی به‬
‫انگلستان‪ ،‬ایتالیا‪ ،‬فرانسه‪ ،‬الجزایر و لتونی‪ ،‬گریز میزد که در آن سفرها به آزمودههای کاربردی مهندسی خود‬
‫بسیار میافزود‪ .‬در سال ‪ ۱۹۳۸‬ترزاقی به ایاالت متحده مهاجرت کرد و سمتی در دانشگاه هاروارد گرفت‪ .‬تا‬
‫پیش از پایان جنگ‪ ،‬او در شیکاگو مشاور سازمانهای مترو‪ ،‬ساخت جایگاه کشتی سازی در نیوپورت نیوز و‬
‫باالبری کشتی نورماندی و دیگر سازمانها بود‪ .‬او در ماه مارس سال ‪ ۱۹۴۳‬شهروندی آمریکا را پذیرفت‪]۱۳[.‬‬
‫ترزاقی نشان فرانک پ‪ .‬براون را در سال ‪ ۱۹۴۶‬دریافت داشت‪ .‬وی همچنان بهعنوان استاد نیمه‪-‬وقت در‬
‫دانشگاه هاروارد تا بازنشستگی ناچاریاش در سال ‪ ۱۹۵۳‬در سن ‪ ۷۰‬سالگی کار میکرد‪ .‬در ماه ژوئیه سال‬
‫دیگر‪ ،‬او رئیس هیات مدیرهٔ شورای مشاوران در احداث سد بلند آسوان شد‪ .‬او از این سمت در سال ‪۱۹۵۹‬‬
‫پس از درگیری با مهندسین روسی سرپرست پروژه کنارهگیری نمود‪ ،‬ولی همچنان به مشاورههای مختلف در‬
‫پروژههای سدسازی‪ ،‬به ویژه در بریتیش کلمبیا ادامه داد‪ .‬او در سال ‪ ۱۹۶۳‬چشم از جهان فروبست و خاکستر‬
‫او در واترفرد جنوبی‪ ،‬راه اصلی نزدیک بخش بیر دفن گردید‪ .‬میراث انجمن مهندسان عمران آمریکا‬
‫(‪ )ASCE‬در سال ‪ ۱۹۶۰‬جایزهای بنام کارل ترزاقی با موضوع «نویسندهٔ ارمغانهای ارزنده به دانش بشری‬
‫در رشتههای مکانیک خاک‪ ،‬مهندسی خاک شناسی و زیر‪-‬ساختها و احداث ساختارهای خاکی و‬
‫زیرزمینی» بنیان نهاد‪ .‬کتابخانهٔ ترزاقی و پک‪ ،‬که توسط موسسهٔ ژئوتکنیکال نروژ‪ ،‬در اسلو نروژ اداره‬
‫میشود انبوهی از نوشتارهای او را نگهداری میکند‪ .‬سد میشن در بریتیش کلمبیا‪ ،‬کانادا‪ ،‬به افتخار او در سال‬
‫‪ ۱۹۶۵‬به سد ترزاقی تغییر نام داده شد‪.‬‬