‫ت عصر مدرن درآ ار ادوارد هاپر با تحلیل موردی‬

‫بیگانگیِ ارتباطا ِ‬
‫دو تابلوی «فیلم نیویورک» و «اداره نیویورک»‬

‫حمید بکتاش‬
‫عضو هیأت علمی موسسه آموزش عالی سپ ر دانش م اصر اصف ان‬
‫‪hamidbaktash@yahoo.com‬‬
‫چکیده‬

‫ادوارد هاپر از هنرمندان اواخر قرن ‪ ۱۹‬و اوایل قرن ‪ 2۰‬و مکتب رئالیسم از مکاتب هنری‬
‫عصر مدرن و نتیجه انقالب صن تی بود‪ .‬تغییر رویکرد هنر در عصر شکلگیری جام ه‬
‫متوسطه ب د از انقالب ای سیاسی و اجتماعی بزرگ از کارکرد تزئینی و آئینی به کارکرد‬
‫رسانهای و اجتماعی یکی از دغدغه های شکلگیری واق یتگرایی در هنر بود‪ .‬تغییر‬
‫موضوعی و پرداخت انتقادی به موضوع های روزمره قشر متوسط در هنر ب د از گذر از‬
‫نوسانات اجتماعی اواخر قرن ‪ ۱8‬و اوایل قرن ‪ ۱۹‬و به دنبال گسترش علمی و شکلگیری‬
‫نظریات زیست شناسی‪ ،‬روانشاسی و جام ه شناسی به انتقاد از تحوالت روحی انسان از‬
‫جمله بیگانگی انسان رسید‪ .‬بیگانگی که نتیجه جام ه مدرن برشمرده شده است‪ .‬دغدغه‬
‫بسیاری از هنرمندان مانند هاپر گردیده است که در آثار آن ا نمود واق ی یافته است‪.‬‬
‫شکلگیری هنر عکاسی و سینما و تأثیر پذیری و تأثیرگذاری آن ا از و بر هنرهای دیگر‬
‫نمی توانیم نادیده بگیرم‪ .‬با مرور انتقادی از وجود بیگانگی انسان در اندیشمندان مدرن‬
‫مانند اریک فروم به تأثیر این نظریه انقادی و رابطه سینما بر آثار هاپر با مرور موردی‬
‫دو اثر نقاشی «فیلم نیویورکی» ‪ ۱۹۳۹‬و «دفتر کار»‪ ۱۹6۰‬از دوران شکوفایی هنرمند‬
‫به تأثیر موضوع بیگانگی در اثار او و تأثیر رسانه سینما بر نقاشی های او می رسیم‪.‬‬
‫کلمات کلیدی‪ :‬هاپر‪ ،‬رئالیسم‪ ،‬بیگانگی‪ ،‬مدرنیسم‪ ،‬هنر‬

‫تاریخ پذیرش‪۱۴۰۰/6/2۷ :‬‬ ‫تاریخ دریافت‪۱۴۰۰/۴/2۰ :‬‬

‫صفحات‪67-90 :‬‬ ‫‪67‬‬

‫جامعه شناسی روابط عمومی‪ /‬سال اول‪ /‬شماره چهارم‪ /‬تابستان ‪1400‬‬
‫‪JSC, Summer 2021, Vol.1, No.4‬‬
 ‫مقدمه‬
‫‪۱‬‬
‫ادوارد هاپر یکی از هنرمندان آغاز دوران طالیی هنر نیمه اول قرن ‪ 2۰‬با گرایش رئالیسم‬
‫‪F2‬‬

‫در آمریکا شناخته میشود‪ .‬شکلهای متنوعی هنری ازگرایشهای مختلف انتزاعی ‪،2‬‬
‫‪F23‬‬

‫ذهنی و مف ومی که در دوران مدرن رواج داشتند‪ ،‬رئالیسم (واقعگرایی) با وجود سابقه‬
‫طوالنی و خواستگاه تاریخی‪ ،‬جایگاه ویژهای نمایش عینیت ب د از انقالبهای سیاسی و‬
‫صن تی در جام ه هنری‪ ،‬این گرایش را در تاریخ ادبیات و هنر دو صده اخیر قابل ت مل‬
‫و متنوع کرده است‪ ،‬هاپر و همراهان هم دورهایهای او(جنبش زبالهدان ‪ ۳‬و یا جنبش‬
‫‪F 24‬‬

‫صحنههای آمریکایی ‪ ) ۴‬شیوه بازنمایی از واق یت را در پیش گرفتند و در شکست‬ ‫‪F 25‬‬

‫محوریت اروپا در هنر آمریکا و بویژه گرایش رئالیست بسیار تأثیرگذار بودند‪ ،‬اما در کتب‬
‫تاریخ هنر و گرایشها و هیجانهای تاریخی آن دوران شکلی گم شده و کمرنگ‬
‫یافتهاند‪( ،‬حداقل درکتب رایج تاریخ هنر و ترجمه شده و رفرنس این مقاله‪ :‬مانند هنر‬
‫در گذر زمان‪ -‬هلن گاردنر ‪ ،۵‬تاریخ هنر مدرن‪ -‬ارسنون ‪ 6‬و هنر مدرنیسم ‪ -‬ساندرا بوکال ‪)۷‬‬
‫‪F28‬‬ ‫‪F27‬‬ ‫‪F 26‬‬

‫اگر نامی هم از هاپر برده شده صرفاً اشاره به نام و سبک او بوده است‪ .‬غالبا رئالیسم را‬
‫مت لق به قرن ‪ ۱۹‬وهنرمندانی مانند انوره دومیه ‪ 8‬یا گوستاو کوربه ‪ ۹‬میدانند و کمتر از‬
‫‪F 30‬‬ ‫‪F29‬‬

‫هنرمندان این گرایش در آغاز و میانه قرن‪ 2۰‬سخن گفته میشود‪ .‬هنرمندانی ماننده‬
‫هاپر که تأثیر بسیار زیادی بر هنرمندان گرایش غیر تجسمی مانند سینما گذاشت و‬
‫رابطه بسیار خوبی میان تحلیلگران و مقالههای بینرشتهای با آثار او ایجاد شده است‬
‫و البته فیلمسازان بسیاری مانند هیچکاک از تابلوهای او استفاده و در فیلمهایشان به‬
‫اثار هاپر ارجاع دادهاند‪ .‬هاپر از جمله هنرمندانی که مستقل از گرایشهای آوانگاردی و‬
‫شبه آوانگاردی آن دوران اما همراه و متأثر از آن ا بر هنر مستقل و نگاه رئالیستی هنر‬

‫‪1‬‬
‫‪Realism‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Abstraction‬‬
‫‪۳‬‬
‫‪Ashcan School‬‬
‫مکتبی در نقاشی که تمرکز آن بر روی موضوعات م مولی و روزمره بود‪ .‬بنیانگذار آن رابرت هنری بود و‬
‫ویلیام گالکِنز و جان اسالون در آن جای داشتند‬
‫‪4‬‬
‫جنبش رئالیسم آمریکایی در اواخر دهه ‪ 2۰‬تا ‪American Scene: ۱۹۴۵‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Art through the Ages- Helen Gardner's‬‬
‫‪6‬‬
‫‪A History of Modern Art – Arnason, Hjorardur Harvard‬‬
‫‪7‬‬
‫‪The art of modernism: Art; culture and Society from Goya to the present -‬‬
‫‪Bocola Sandro‬‬
‫‪8‬‬
‫)‪Honoré Daumier(1808-1897‬‬
‫‪9‬‬
‫)‪Jean Désiré Gustave Courbet (1877-1819‬‬

‫‪68‬‬
‫جامعه شناسی روابط عمومی‪ /‬سال اول‪ /‬شماره چهارم‪ /‬تابستان ‪1400‬‬
‫‪JSC, Summer 2021, Vol.1, No.4‬‬
‫خود تأکید دارد‪« .‬چنانچه از زاویه محدود به هنر مدرن نگاه کنیم می توانیم بگوییم‬
‫هنری است که فقط با نوآوریهای تکنیکی عصر ما سر و کار دارد اما اگر از زوایه باز به‬
‫نظر من غیر قابل انکار به آن نگاه کنیم هنر مدرن هنری است مربوط به تمام عصار»‬
‫(هاپر‪ )۱۳8۱ ،‬این گرایش فردی به رئالیسم و استفادهای که او از این شیوه هنری در‬
‫برداشت درونی و م نایی میکند بسیار حائز اهمیت است‪ .‬بیگانگی یکی از دغدغههای‬
‫فراگیری دو قرن اخیر بوده و که از تفکر سوسیالیستی تا اگزیستانسیالیستی به نقد ان‬
‫پرداخته و روانشناسان و جام ه شناسان و به تحلیل آن پرداختند هنرمندان بسیاری‬
‫درشکل های مختلف آن را موضوع آثار خود قرار دادهاند‪ .‬انسان تن ا و بیگانگی یکی از‬
‫شاخصه های اصلی آثار هاپر است هرچند مقاله های بسیاری در وصف تأثیر پذیری هاپر‬
‫از نوشته شده در زیبایی شناسی با واژگان چشم چرانی آثار از آثار او نام برده شده اما‬
‫کمتر به مقوله بیگانگی در آثار او توجه ونقد شده در با نگاه به البته که بسیاری آثار‬
‫شاخصی میان آثار او وجود دارد که میتوان با مطال ه موردی آن ا به آشنایی کلی با‬
‫تفکر و سبک هنرمند آشنا شد‪ .‬در این مقال با مرور تحوالت اجتماعی در شکل و جایگاه‬
‫رئالیسم و ت ریف بیگانگی از نگاه روانشناسی و جام هشناسی به بررسی مؤلفههای هاپر‬
‫به تحلیل موردی دو اثر از آثار دو دهه انت ایی و دوران شکوفایی حرفه او و موضوع‬
‫بیگانگی در آن دو اثر خواهیم پرداخت‪ .‬ج ت بررسی و مقایسه راحتر مؤلفه های هنرمند‬
‫کلیه آثار مورد بحث در متن و همچینین دو اثر انتخابی برای تحلیل در انت ای مقاله و‬
‫در کنار هم گذاشته شده است‪.‬‬
‫زندگی ادوراد هاپر‬
‫ادوارد هاپر مردی آرام و گوشهگیر بود که به یکی از مش ورترین هنرمندان قرن بیستم‬
‫آمریکا تبدیل شد سبک او «رئالیسم» (واق گرایی) نام داشت او در ‪ 22‬ژوییه ‪ ۱882‬در‬
‫نیاک‪ ،‬ش ر کوچکی نزدیکی رودخانه هادسون ‪ ۱‬ایالت نیویورک به دنیا آمد‪ .‬پدرش تاجر‬
‫‪F 31‬‬

‫و مادرش از مذهبیون م تقد به جدایی دین از سیاست بودگرایشی از مسیحیت که‬

‫بابتیست ‪ 2‬نامیده میشد‪ ،‬گرایشی م تقد به عدم سلسله مراتب مذهب و آزادگی‬ ‫‪F‬‬ ‫‪32‬‬

‫کلیساهای محلی بود‪« .‬چیزی که او را از دیگران جدا می کرد قد او بود»(فوئا‪:۱۳88،‬‬

‫‪ .)6‬در سن ‪ ۱2‬سالگی با قدی حدود ‪ ۱8۰‬سانتیمتر بچه غول نامیده میشد‪ .‬همین حس‬
‫تن ایی باعث شده بود که او در ادامه زندگی به شاهدِ خاموش تبدیل گردد « هاپر دوست‬

‫‪1‬‬
‫‪Hudson River‬‬
‫‪2‬‬
‫شاخهای از مسیحیت که به پیروان آن ت میدیون گفته میشود ‪Baptists:‬‬

‫‪69‬‬
‫جامعه شناسی روابط عمومی‪ /‬سال اول‪ /‬شماره چهارم‪ /‬تابستان ‪1400‬‬
‫‪JSC, Summer 2021, Vol.1, No.4‬‬
‫داشت مردم را تماشا کند‪ ...‬ساعتها وقت خود را در کافهها‪ ،‬رستورانها و غذاخوریها‬
‫میگذراند و در سکوت به مشاهده میپرداخت»(فوئا‪ .)22 :۱۳88،‬خصوصیت نگاه و حس‬
‫تن ایی هاپر باعث شکلگیری شخصیتهای تن ا در آثارش نیز گردید‪ .‬محیطهایی واق ی‬
‫رستوران ا‪ ،‬کافه ها و سالنهای سینما با مشتریان تک افتاده و انسانهایی تن ا همه از‬
‫موضوعهای نقاشی او شدند‪ .‬که البته در عدم رویکرد ایدئولوژی در هر شکل آن (تأیید‬
‫یا رد) در شکلگیری نگاه بیگانگی در آثارش قابل تأمل است که به آن خواهیم پرداخت‪.‬‬
‫هاپر ب د از تحصیل در مدرسه هنر نیویورک به کار تبلیغاتی میپردازد و سپس به پاریس‬
‫که در آن زمان حکم پایتخت هنری ج ان را داشت سفر میکند و از نزدیک به مطال ه‬
‫مکتب رئالیسم فرانسه و آثار کوربه میپردازد آنجا با امپرسیونیستها ‪ ۱‬آشنا میشود یکی‬
‫‪F3‬‬

‫از موضوعهای نقاشی امپرسونیستها کافهها و اماکن عمومی بودند همانچیزی که هاپر‬
‫بسیار به آن مکانها پرداخته است او شیفته پاریس و جو هنری آنجا میشود «گمان‬
‫نمیکنم روی زمین ش ر دیگری به زیبایی پاریس وجود داشته باشد»(فوئا‪.)۹ :۱۳88،‬‬
‫در بازگشت از پاریس به جنبشهای آمریکایی که مخالف سلطه هنر فرانسه بر هنرآمریکا‬
‫بودند پیوست‪ ،‬در بیانیهای ضمن تقدیر از هنر فرانسه گفت‪« :‬گر چه ذائقه زیباشناسانۀ‬
‫رومیها‪ ،‬حساس و پرورده نبود‪ .‬اما استیالی تفکر روشنفکرانۀ یونانیها بر آنان‪ ،‬ویژگی‪-‬‬
‫های قومیشان را از بین نبرد با این وجود چه کسی میتواند ادعا کند که رومیها قادر‬
‫به تولید آثار هنری اصیل و زنده نبودند؟‪ ...‬باید پذیرفت که ما فرانسوی نیستیم و هیچگاه‬
‫نیز نخواهیم شد هرگونه تالش برای فرانسوی شدن تالش برای انکار میراث خود و‬
‫تحمیل نمودن ویژگی است که شبیه یک پوشش است»(هاپر‪.)۹۳ :۱۳8۳،‬‬
‫در پاریس و در بازگشت به نیویورک ‪ ۱۹۱۰‬به کار تبلیغات ادامه داد درخالل جنگ‬
‫ج انی اول روی به حرفه دیگری آورد و توسط دوستش چاپ اچینگ ‪ 2‬را آموخت‪ ،‬این‬
‫‪F34‬‬

‫سبک چاپی به او در تصویرسازی و ایجاد تضادهای درون تصویری و بازی با خطوط و‬

‫شکلدهی ساده تصاویر ایدههای جدیدی داد‪ .‬هاپر اولین اثر رسمی خودش را در ‪۱۹۱۴‬‬
‫با نام شب آبی ‪( ۳‬تصویر شماره‪ )۱‬در کلوپ مک داول نیویورک ‪۴‬به نمایش میگذارد با‬
‫‪F36‬‬ ‫‪F35‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Impressionnisme‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Etching:‬‬
‫شکلی از چاپ که از خراشیدن تصویر بر روی صفحه فلزی پوشیده از مس و خوردگی اسید استفاده‬
‫میگردد‬
‫‪3‬‬
‫‪Soir Bleu‬‬
‫‪4‬‬
‫‪MacDowell Club of New York‬‬

‫‪70‬‬
‫جامعه شناسی روابط عمومی‪ /‬سال اول‪ /‬شماره چهارم‪ /‬تابستان ‪1400‬‬
‫‪JSC, Summer 2021, Vol.1, No.4‬‬
‫وجود آنکه آن تابلو را در آن دوره ب نوان یک تقلید ض یف سمبولیستی نامیدند اما آنچه‬
‫در این تابلو نمود بیشتری یافت سردی فضای حاکم بر کافه‪ ،‬دلقکی تن ا در حال سیگار‬
‫کشیدن‪ ،‬خانمی مغرور و زوج هایی فاقد ارتباط که نقد آن آثار با عنوان آدم ای تن ا و‬
‫کسانی که در حرفه خودشان نیستند نام برده شد(هاپر‪.)۱۱ :۱۳8۳،‬‬
‫نوامبر ‪ ۱۹2۴‬آن سال را برای هاپر تبدیل به یک تولدی دیگر کرد‪ .‬فروش یازده اثر آبرنگ‬
‫به نمایش گذاشته شده در گالری فرانک کی‪ .‬ام رِن در نیویورک به همراه پنج اثر دیگر‬
‫او را به یک رویداد هنری تبدیل کرد هاپر که تا آن روزگار به اجبار سرگرم کارهای‬
‫تبلیغاتی بود‪ .‬با ایجاد امنیت مالی و م روفیت خبری دست از کارهای متفرقه برداشت و‬
‫بصورت حرفهای به نقاشی پرداخت زمانی نگذشت که اتفاق بزرگ دیگری در زندگی او‬
‫شکل گرفت و آن ازدواج موفقش با جو ورستیل نویزان بود که گفته میشود از تابلوی‬
‫یازده صبح مدل تمام کارهای پس از آن بوده است و با دقت تمام گزارش شکلگیری‬
‫تابلوهای هاپر را می نویسد(هاپر‪.)۱۴ :۱۳8۳،‬‬
‫بیگانگی درجامعه صنعتی و مدرن‬
‫انسان در دوران قبل از انقالب صن تی بخش جدیدی را در شکلدهی اجتماعی ایجاد‬
‫میکند که در میان دو قشری که جام ه سنتی را شکل داده بودند جای میگیرد‪ .‬بشر‬
‫از زمان انباشت تولیدات کشاورزی ی نی عصر مفرق و ش ر نشینی تا انقالب صن تی به‬
‫دو قشر پادشاهان و کشاورز تقسیم میشد غالباً بجز دریافت مالیات رابطه میان این دو‬
‫قشر اجتماعی خیلی زیاد نبود و تحوالت پادشاهی م موالً با جنگ ا شکل میگرفت‪.‬‬
‫انقالب صن تی باعث تولید و اَنباشت بیش از گذشته و شکل گیری جام ه سرمایهداری‬
‫گردید‪ ،‬و در ادامه جام ه متخصص و کارگری شکل گرفت که میان دو قشر سنتی جای‬
‫داشت نه در تولید مستقیم کشاورزی بود و نه در حاکمیت‪ .‬اولین نظریه بیگانگی توسط‬
‫مارکس برای جام ه کارگری به سبب فقدان کنترل مادی کارگران بر محیط کارشان‬
‫بیان گردید‪ « :‬به این ترتیب کار ارضای یک نیاز نیست‪ ،‬بلکه تن ا وسیلهای برای ارضای‬
‫نیازهای دیگر است‪ .‬ماهیت بیگانه آن آشکارا با این واق یت نشان داده میشود که به‬
‫محض ان که هیچ گونه اجبار فیزیکی یا اجبار دیگری در کار نباشد مانند طاعون از آن‬
‫دوری جسته میشود‪ ...‬انسان احساس میکند تن ا از نظر کارکردهای حیوانیاش ‪-‬‬
‫خوردن و نوشیدن و زاد و ولد کردن‪ -‬یا حداکثر از نظر مسکن و آرایش شخصیاش‬
‫دارای اختیار است‪ ،‬در حالیکه از نظر کارکردهای انسانیاش به سطح یک حیوان تنزل‬
‫یافته است»( گیدنز‪ .)۵۰2 :۱۳8۱ ،‬این واخوردگی به دو شکل انتزاعی و رئالیستی در‬

‫‪71‬‬
‫جامعه شناسی روابط عمومی‪ /‬سال اول‪ /‬شماره چهارم‪ /‬تابستان ‪1400‬‬
‫‪JSC, Summer 2021, Vol.1, No.4‬‬
‫جام ه هنری نمود پیدا کرد‪« .‬بیشتر رئالیست ا‪ ،‬جم وری خواهانی ثابت قدم و همراه با‬
‫رفقای شاعر و نویسندشان در خدمت تحقق نظم اجتماعی نو بر پایۀ عدالتخواهی برای‬
‫طبقه کارگر بودند‪ .‬هنرمندان سیاستمداران‪ ،‬اقتصاددانان‪ ،‬منتقدان‪ ،‬و فیلسوفان در‪...‬‬
‫آندلر کلر که «م بد رآلیسم» ش ره بود گرد می آمدند و به تبادل افکار‬
‫میپرداختند»(هارت‪ )۹۰2 :۱۳82،‬به سبب این تبادالت اندیشه و تحوالت علوم مختلفی‬
‫از جمله علوم ارتباطاتی و روانشناسی‪ ،‬جام ه شناسی و‪ ...‬و آگاهی انسان از خود و‬
‫محیطش اومانیسم گسترش یافت تا جایی که موجودیت و لزوم قشر مذهبی وپادشاهی‬
‫زیر سئوال رفت انقالبهای مت ددی شکل گرفت‪.‬‬
‫این تحوالت هرچند در ظاهر شکل آزاد بخشی را داشت اما جام ه صن تی و کارفرمایی‬
‫باعث ایجاد شکلگیری جام ه سرمایه داری گردید انسان در حوزه اقتصادی دیگر «م یار‬
‫سنجش همه چیز» نبود‪ ،‬م مترین پدیده در سرمایه داری قرن نوزدهم در درجه اول‬
‫ب رهکشی بیرحمانه از کارگر بود‪« .‬در این روند قانون اقتصادی که خارج از قدرت انسان‬
‫عمل میکند مردم را ناچار به انجام کار بدون داشتن آزادی و اختیار مینماید‪( ».‬فروم‪،‬‬
‫‪ )۱۱۱ :۱۳68‬شکل فرمانبرداری از فئودالی به سرمایهداری تغییر شکل داد نوعی اقتدار‬
‫بازدارنده برای قشر کارگر که نمی تواند با سرمایهدار برابر باشد‪ ،‬در نتیجه این‬
‫فرمانبرداری شکلی از اطاعت و افسردگی برای انسان شکل گرفت ناشی از غرور اجتماعی‬
‫امانیسم و انف ال که اصطالحاً از آن به عنوان «بیگانگی» نام بردند و آن را ثمره جام ه‬
‫صن تی و البته مدرن که در پی آن آمد میدانستند‪ « .‬بشر خود را از خرافات قرون‬
‫وسطی رهانیده و حتی یک دوران یکصد ساله صلح و آرامش از ‪ ۱8۱۴‬تا ‪ ،۱۹۱۵‬که تا‬
‫آن موقع در تاریخ بشر سابقه نداشت‪ ،‬بوجود آمده بود» (فروم‪ .)۱2۴ :۱۳68 ،‬جنگ‬
‫ج انی اول و دوم باعث فروریختن غرور حاصل از تمدن جدید شد و تقریباً در نیمه اول‬
‫قرن بیستم انسان با از دست دادن باورها و غرورش چیزی برایش باقی نماند‪ .‬جز‬
‫سرخوردگی و بیگانگی با روحیه انسانی که در گذشته ساخته بود‪.‬‬
‫رئالیسم‬
‫جام های که واق یت موجودِ خودش را میخواست نه آرمان ایی که ازگذشته به او رسیده‪،‬‬
‫یا ریشه در متافیزیک داشتند ثمره تحوالت اجتماعی بود که به دنبال انقالب صن تی‬
‫ایجاد شد؛کوربه با بیانیه رئالیستی خودش آب پاکی را بر رو تمام سبکهای قبل از‬
‫خودش میریزد‪« :‬رئالیسم نوعی دستاورد بشری است که نیروهای بشری را علیه بت‬
‫پرستی‪ ،‬هنر یونان‪-‬رومی‪ ،‬هنر رنسانس‪ ،‬ت صب کاتولیکی‪ ،‬اعتقاد به خدایان و شبه‬

‫‪72‬‬
‫جامعه شناسی روابط عمومی‪ /‬سال اول‪ /‬شماره چهارم‪ /‬تابستان ‪1400‬‬
‫‪JSC, Summer 2021, Vol.1, No.4‬‬
‫خدایان‪ ،‬و کوتاه سخن علیه هر نوع آرمان م ود به کار انداخته است»(فروم‪:۱۳68 ،‬‬
‫‪ )۹۰۳‬تحوالت انقالبی مانند انقالب انگلستان‪ ،‬فرانسه و روسیه و توسط همین قشر‬
‫شکل میگیرند و به جوامع دیگر گسترش مییابند‪ ،‬در این تحوالت اجتماعی بازگشت‬
‫به مفاهیم هنری ایجاد گردید اما با یک تفکر متفاوت و آن تغییر موضوعیت آثار بود که‬
‫اینبار آرمانگرایی نئوکالسیک و رئالیستی بجای موضوعهای مرتبط با کتاب مقدس‪،‬‬
‫یونان و روم باستان رهبران انقالبی و محیط اجتماعی قشر متوسط را سوژه آثار خود‬
‫قرار میدادند‪.‬‬
‫بازآفرینی از واق یت یا شکلدهی حقیقت از دل واق یت به شکل کمالگرایی از گذشته‬
‫دور و هنر کالسیک با نگرش تقلیدی ارسطویی « مشاهده تصاویری که شبیه اصل باشند‬
‫موجب خوشآیندی میشود زیرا ما از مشاهده این تصاویر اطالع و م رفت به احوال اصل‬
‫آن صورتها پیدا میکنیم و آنچه را در آن صورتها بدان داللت هست در مییابیم»‬
‫(ارسطو‪ .)۱۱۷ :۱۳6۹،‬چنین نگرشی تا هنر آکادمیکی ‪ ۱‬قرن ‪ ۱8‬و ‪ ۱۹‬در ادوار مختلف‬
‫‪F37‬‬

‫حضور پررنگی را در هنر داشته نقاشی دارد‪،‬اما در دوران جدید بازآفرینی عینی و بر‬
‫خالف اهمیت در بازآفرینی عینیت سوژه به بازآفرینی موضوع و شرایط اجتماعی حاکم‬
‫بر موضوع تغییر ج ت میدهد این بازآفرینی موضوع اهمیت فراوانی در بازآفرینی هاپر‬
‫پیدا میکند بگونه که در آثار او سوژه موجود است اما محیط و م ماری ش ری نیز که‬
‫محیط برکارکتر شده است به همان اندازه اهمیت پیدا میکند‪.‬‬
‫دهه اول قرن بیستم زائیده دوران صن تی و مغرور از صد روشنگری پشت سر با‬
‫نگرشهای متفاوت شکل گرفته دوران اوج مدرنیسم است‪« .‬هدفم در نقاشی همواره‬
‫انجام دقیقترین نسخهبرداری ممکن از روی شخصیترین برداشتهایم از طبی ت بوده‬
‫است‪ .‬اگر این مقصود‪ ،‬به نظر‪ ،‬دست نیافتنی باشد پس باید گفت که رسیدن به کمال‪،‬‬
‫چه در نقاشی و چه در دیگر ف الیتهای انسانی نیز باید دست نیافتنی باشد‪ .‬به نظر‬
‫میرسد که برخی از جنبشهای هنری م اصر اهمیت این آرمان را نفی میکنند که به‬
‫نظر من این مسأله منجر به شکلگیری یک مف وم صرفا تزئینی از نقاشی‬
‫میشود»(هارپر‪ .)۹۳ :۱۳8۱،‬م مترین تفاوت شکلی در برداشت از واق یت آن شکلی‬
‫است که سارتر میپرسد‪«:‬هنر چیزی است تخیلی‪(،‬پس) واق یت آن کدام است»(سارتر‪،‬‬
‫‪ )۳8 :۱۳۴۰‬و خود با طرح این مسئله که آیا رابطهای میان واق یت و غیر واق یت وجود‬
‫دارد؟ و آیا واق یتی میان واق یت کوچک که واقعگرایی در هنر مینامند با واق یت بزرگتر‬

‫‪1‬‬
‫‪Academic art‬‬

‫‪73‬‬
‫جامعه شناسی روابط عمومی‪ /‬سال اول‪ /‬شماره چهارم‪ /‬تابستان ‪1400‬‬
‫‪JSC, Summer 2021, Vol.1, No.4‬‬
‫وجود دارد یا نه میگوید «انسان همیشه بوسیله چیزی ت ریف میشود که فاقد آنست‪.‬‬
‫چرا کار را از منفی شروع نکنیم حال که انسان در آن قراردارد‪...‬؟»(سارتر‪.)۳۹ :۱۳۴۰ ،‬‬
‫همان عدم وجودی که نقصان آن در قرون گذشته به شکل کمالگرایی ‪ ۱‬مطرح میگردید‬
‫‪F38‬‬

‫در عص ِر صن تی با موضوع بیگانگی و گمگشتگی مطرح میگردد‪ .‬اما دلیل این چرخش‬
‫شکایتگونه از نقصان فردی به نقصان اجتماعی به این مسئله برمیگشت که «ماهیت‬
‫نقاشی ژورنالیستی [نقاشی تاریخی در] سدة نوزدهم‪ ،‬آن را از انواع قبلیاش متمایز‬
‫میکرد»(بکوال‪« )6۷ :۱۳8۷ ،‬در اینجا هنرمند حقیقت را بهعنوان موضوع و تجسم‬
‫بصری حقیقت را به عنوان روشِ خویش بر میگزیند» (گاردنر‪ )۵۹۰ :۱۳86‬همان شکلی‬
‫که دومیه به عنوان یکی از سردمداران رئالیسم مدرن در اعتراض به «کشتار خیابان‬
‫ترانسنونن» ‪2‬به تصویرسازی خشونت عریانی پرداخت و یا گوستاو کوربه در تابلوی‬ ‫‪F 39‬‬

‫«مراسم تدفین در اورنان» ‪ ،۳‬مراسم تشییع یک جنازه را در منظرهای بیروح نشان میدهد‬
‫‪F 40‬‬

‫‪۴‬‬
‫که مردمی ناشناس و بیاهمیت از نوع اشخاص داستانهای رئالیستی اُنوره دو بالزاک‬
‫‪F41‬‬

‫و گوستاوفلوبر ‪ ۵‬در آن حضور دارند‪ .‬ت ریف خود کوربه شاید ب ترین تفاوت و رویکرد‬
‫‪F42‬‬

‫رئالیستی را در قرن ‪ ۱۹‬نسبت با دوران کالسیک ‪ 6‬و یا شکل رئالیسمی باشد که سردمدار‬
‫‪F43‬‬

‫نقاشی رئالیستی قرن ‪ ۱۹‬کوربه بیان میکند‪« .‬هدفم این بوده است که بتوانم رسوم‪،‬‬
‫اندیشهها‪ ،‬و ظواهر را آنچنان که به چشم میبینم شبیهسازی کنم»(گاردنر‪ .)۱۳86‬در‬
‫ادامه فرایند رئالیستی قرن ‪ ۱۹‬این تفاوت اساسی را میتوانیم در این گرایش مطرح کنیم‬
‫که نگاه رئالیستی بیشتر نگاه تکنیکی و سبکی باشد یک نحله فکری است‪ .‬یک نگرش‬
‫تجربی و عملی است « نگرش تجربی یا رئالیستی که میکوشد واق یت مش ود و بیرونی‬
‫را دریابد تا از این طریق جنبههای ذاتی آن را تشخیص دهد و به تملک خود درآورد‬
‫ی نی آن ا را از خیال باز آفریند‪(».‬بکال‪.)۱۹ :۱۳8۷ ،‬‬
‫تفکر رئالیستی صرفاً گرایش تجسمی نبود‪ ،‬رئالیسم در ادبیات و تئاتر نیز تأثیر بسیار‬
‫زیادی در رواج این جریان گذاشت قدرت جریان رئالیستی در ادبیات داستانی و نمایشی‬
‫بگونه ای بود که بسیاری از تاریخ نویسان آثار تجسمی را تصویری از هنرمندان داستانی‬

‫‪1‬‬
‫)‪Ideal (ethics‬‬
‫‪2‬‬
‫)‪Rue Transnonain (1834‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Un enterrement à Ornans‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Honoré de Balzac‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Gustave Flaubert‬‬
‫‪6‬‬
‫‪Classic‬‬

‫‪74‬‬
‫جامعه شناسی روابط عمومی‪ /‬سال اول‪ /‬شماره چهارم‪ /‬تابستان ‪1400‬‬
‫‪JSC, Summer 2021, Vol.1, No.4‬‬
‫میدانستند‪ ،‬تفکر رئالیستی در ادبیات نمایشی با تأثیرپذیری از نظریه زیستشناسی‬
‫داروین‪ ،‬مبنی بر تکامل تدریجی و امر تصادف در شکلگیری انسان و نظریههای پزشکی‬
‫و روانشناسی فروید مبنی بر عقدههای روانی در تحلیل بحرانهای اجتماعی و خانوادگی‬
‫با موضوع قرار دادن طبقه متوسط تبدیل به انقالبی در ادبیات نمایشی شد این تفکر‬
‫فقط در نقاشی شکل نگرفته بود و بسیار فراگیرتر بود بگونهای که در داستان و ادبیات‬
‫نمایشی دوران طالیی آن با هنرمندانی مانند هنریک یوهان ایبسن ‪ ۱‬نروژی (خانه‬
‫‪F4‬‬

‫عروسک ‪ ،)2‬آنتوان چخوف ‪ ۳‬روسی (باغ آلبالوی ‪ )۴‬مانند الکساندر دوما ‪ ،۵‬امیل اوژیه ‪6‬و‬
‫‪F49‬‬ ‫‪F48‬‬ ‫‪F 47‬‬ ‫‪F 46‬‬ ‫‪F 45‬‬

‫‪۹‬‬
‫‪F‬‬ ‫دنیس دیدرو ‪ ۷‬فرانسوی گوت ولد افرایم لسینگ ‪ 8‬آلمانی یا اگوست استریندبرگ‬
‫‪52‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪51‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪50‬‬

‫سوئدی‪ ،‬جرج برناردشاو ‪ ۱۰‬ایرلندی – انگلیسی و نویسندگان بزرگ دیگری که ادبیات‬

‫‪F53‬‬

‫داستانی و نمایشی مدرن را شکل دادند‪ .‬البته مقاالت امیل زوال را هم در شکلدهی آن‬
‫بسیار مؤثر میدانند‪ .‬این رویکرد رئالیستی به یک عامل م م بیرونی برای ثبت واق یت‬
‫همراه شد و آن اختراع دوربین عکاسی و سینما روایتگر تصویری بود‪ .‬استقبال عمومی‬
‫از این دو وسیله برای ضبط واق یت آن ا را بسیار سریع فراگیر کرد در نتیجه هنرمندان‬
‫تجسمی مانند هاپر گرایش سینمایی و روایی را برای آثار خود ت ریف کردند‪.‬‬
‫عکاسی و سینما‬
‫یکی از دستاوردهای قرن ‪ ۱۹‬عکاسی بود که خود عکاسی صرف ًا بهعنوان یک وسیله‪،‬‬
‫رسانه و یا هنر مبتنی بر واقی ت بود مسیری که از عکاسی به سمت اختراع سینما‬
‫کشیده شد‪ .‬اما آنچه اهمیت داشت شکل رقابتی میان نقاشی با عکاسی و سینما و‬
‫تأثیرپذیری و تأثیرگذاری آن ا بر یک دیگر بودند در ابتدا این تأثیر را عکاسی که با‬
‫استقبال بسیار جام ه روبرو شده بود‪ .‬چرا که بسیار با هدف واقعگرایی که انسان در‬
‫ایجاد آن در نقاشی داشت‪ ،‬و البته عکاسی نیز به نقاشی نزدیک بود و فرمی تجسمی‬
‫داشت‪« .‬امپرسیونیستها قصد داشتند‪ ،‬همانند عکاسی‪ ،‬بیان زودگذر و آنی را نشان‬

‫‪1‬‬
‫‪Henrik Johan Ibsen‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Doll's House‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Anton Pavlovich Chekhov‬‬
‫‪4‬‬
‫‪The Cherry Orchard‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Alexandre Dumas, père‬‬
‫‪6‬‬
‫‪Émile Augier‬‬
‫‪7‬‬
‫‪Denis Diderot‬‬
‫‪8‬‬
‫‪Gotthold Ephraim Lessing‬‬
‫‪9‬‬
‫‪Johan August Strindberg‬‬
‫‪10‬‬
‫‪George Bernard Shaw‬‬

‫‪75‬‬
‫جامعه شناسی روابط عمومی‪ /‬سال اول‪ /‬شماره چهارم‪ /‬تابستان ‪1400‬‬
‫‪JSC, Summer 2021, Vol.1, No.4‬‬
‫دهند مجبور بودند روش خود را آسان کنند تا بتوانند در مدتی کوتاه یک نقاشی را کامل‬
‫نمایند؛ از این رو آنان با ضربات ممتد قلممو نقاشی می کردند‪ ،‬طوری که جزئیات غیر‬
‫واضح میشد‪ .‬امپرسیونیستها به کمک دوربین تغییرات حالت نور را در طبی ت مطال ه‬
‫میکردند‪ .‬بدین ترتیب موفق میشدند حاالت دقیق موق یتهای جوی را در نقاشیهای‬
‫خود نشان دهند»(تاسک‪ .)۷2 :۱۳۷۷ ،‬البته این رقابت شامل حال عکاسان هم میشد‬
‫که صرفا نمیخواستند صرفاً صن تگرانی مردمپسند باشند و در جستجوی جایگاه هنری‬
‫نیز بودند‪ .‬این ت امل و شکل هنری گرفتن عکاسی باعث تأثیر گذاری دوسویه عکاسی و‬
‫نقاشی شد‪ .‬هر چند رئالیست حاکم بر تفکر هنر آن دوره را نمیتوانیم صرفا تأثیر اختراع‬
‫عکاسی بدانیم اما نمیتوانیم از تأثیر زیاد آن در دو شکل هنری رئالیسم و امپرسیونیسم‬
‫در نقاشی چشمپوشی کنیم یکی از تأثیرها همان سرعت عمل نقاشان نسبت به ثبت‬
‫واق یت بود که امپرسیونیستها با ب رهگیری از سر قلمها و ثبت تصویر از واق یت سریع‬
‫تر از انچه که رایج بود روی آوردند‪.‬‬
‫«دگا عکاسی موفق نیز بود و نخستین نقاشی بود که توانست عکاسی را به عنوان وسیلۀ‬
‫تحول دیدی اصیل و تازه از ج ان به کار بگیرد ‪ :‬تماشای رقص باله از یک غرفۀ مخصوص‬
‫قط ه عکاسی شدهایست که به نقش و نگاری رنگین بدل شده است»(آرناسون‪:۱۳8۳،‬‬
‫‪ .)۳۳‬عکاس نقاشان بسیاری مانند دگا را در تاریخ عکاسی و نقاشی میتوانیم نام ببریم‬
‫که تأثیر بسیاری هر یک از هنرهایشان بر دیگری داشته است‪ .‬که م مترین آن ا تنوع‬
‫زاویه دید در نگاه به سوژه در هنر رئالسیتی و همچنین شکلگیری نوعی جدید از‬
‫موضوعات در نقاشیها بود‪ .‬این تأثیرگذاری از اهمیت ثبت لحظه توسط نقاشی و ثبت‬
‫حرکت و بازتاب طبی ت در گرایشهای رئالیستی و امپرسیونیستی ایجاد گردید‪ .‬همین‬
‫امر را آغاز قرن ‪ 2۰‬سینما بر هنرهای دیگر داشت و تأثیر بسیاری را بر نقاشی گذاشت‬
‫و از نقاشی نیز تأثیر بسیاری پذیرفت‪ .‬گرایش اکسپرسیونیستی و گرایش امپرسیونیستی‬
‫سینما از نمونههای تأثیرگذاری این دو رشته بر یکدیگر هستند‪ .‬همین امر را در تأثیر‬
‫گذاری کادر سینما و سکون تصویری آن بر نقاشان رئالیستی آغاز قرن ‪ 2۰‬را نمیتوانیم‬
‫نادیده بگیرم‪ ،‬از سویی دغدغه خبری رسانهای نقاشی به ع ده عکاسی و سینمای مستند‬
‫گذاشته شد و رئالیسم در آغاز قرن‪ 2۰‬توسط افرادی مانند هوپر و البته نقاشیهای هاپر‬
‫و دیگر همسلفان او از این دست نقاشیها صرفاً نمایشی نبودند و شکل تحلیلی خبری‬
‫داشتند‪ .‬در ترکیببندی آثار و مضومن ای آثار آن ا تفاوت رئالیست به تصویر کشیده‬
‫شده توسط آن ا نسبت به رئالیست قرون گذشته رامیبینیم‪ ،‬بسیاری از سینماگران‬

‫‪76‬‬
‫جامعه شناسی روابط عمومی‪ /‬سال اول‪ /‬شماره چهارم‪ /‬تابستان ‪1400‬‬
‫‪JSC, Summer 2021, Vol.1, No.4‬‬
‫مانند آلفرد هیچکاک و وین وندرس به ترکیببندیها و آثار نقاشیهای این هنرمندان‬
‫و به ویژه خود هاپر ارجاع دادهاند‪.‬‬
‫تغییر در نگاه تحلیلی هنر نقاشی ب د از گذر از نیمه قرن ‪ ۱۹‬در مواج ه با هنرمندان‬
‫کشورهای مختلف شکل متفاوتی گرفت گروهی به نفی همه دستاوردهایی که تا آن‬
‫روزگار ثمرهاش جنگ اول ج انی شده بود روی آوردند و گروهی به تقدیر صن ت به‬
‫دنبال تمدن جدیدی بودند اما گروهی از هنرمندان بخصوص در آمریکا به رئالیسم‬
‫انتقادی جام ه صن تی رسیدند‪ .‬انتقاد از تغییر روحیه و سبک زندگی که صن ت عامل‬
‫آن بود‪ .‬همان نگاه بیگانگی مارکسیستی به شکل جدید در قالب جام ه آمریکایی در‬
‫بیگانگی انسان نسبت به ت ریف اجتماعی گذشتهاش که جام ه مدرن صن تی برای او به‬
‫ارمغان آورده بود‪« .‬فرد انسان که تا آن وقت خود را بخش جدا نشدنی از نظام کلی و‬
‫ج ان شمول میدانست که همۀ موجودیت مادی و م نوی وی را در بر گرفته بود‪،‬‬
‫متوجه شد که ریشهکن شده و از مسکن و مأوای ماوراءالطبی هی خود که او را در‬
‫روزگارانی یقین مذهبی استوارش در پناه خود گرفته بود به دور افتاده است»(پاپن ایم‪،‬‬
‫‪ )۵۴ :۱۳۹۹‬و گرایشهای متفاوت هنری در جوامع صن تی اروپا و آمریکا شکل گرفتند‪.‬‬
‫یکی از این گرایشها به گرایش مکتب زبالهدان یا ظرف آتشدان مطرح گردیدکه یکی‬
‫از مدرسان آن گرایش در مدرسه هنر نیویورک جان فرنچ اسلون ‪ ۱‬از نقاشان مطرح این‬
‫‪F 54‬‬

‫گرایش رئالیستی بود ادوارد هاپر در ‪ ۱۷‬سالگی بصورت مکاتبهای و یکسال ب د بصورت‬
‫حضوری شاگرد او شد‪ .‬جان اسلون به طراحی صحنههای روزمره از زندگی عادی مردم‬
‫میپرداخت‪ .‬مکتبی با عنوان « صحنه آمریکایی» که هاپر خود را از آن جنبش نمی‪-‬‬
‫دانست اما کارها و بیانیه جان اسلوان سردمدار آن را میستود( لوئیس‪.)۱۹ :۱۳۹۹ ،‬‬
‫بیگانگی‬
‫طبق فرهنگ عمید بیگانگی به م نای ناآشنایی؛ ناشناس بودن ترجمه شده است‪ .‬اریک‬
‫فروم این خصوصیت را غالباً مختص جام ه مدرن انسانی میداند « زمانی که اصطالحاتی‬
‫نظیر عقلیت‪ ،‬کمیت‪ ،‬تجرید‪ ،‬و مادیت یا جسمیت – ویژگی ای جام ۀ صن تی نوین‪-‬‬
‫بج ای اشیاء در مورد آدمیان بکار رود‪ ،‬دیگر نه اصول حیات بلکه اصول مکانیک خواهد‬
‫بود مردمانی که در چنین نظامی بسر میبرند نسبت به زندگانی‪ ،‬اعتنا و حتی شیفتۀ‬
‫‪2‬‬
‫مرگ میشودند(فروم‪ .) 6۵ :۱۳66،‬فروم وانمودی بیگانگی انسان را در انسان منف ل‬
‫‪F5‬‬

‫‪1‬‬
‫‪John French Sloan‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Passive‬‬

‫‪77‬‬
‫جامعه شناسی روابط عمومی‪ /‬سال اول‪ /‬شماره چهارم‪ /‬تابستان ‪1400‬‬
‫‪JSC, Summer 2021, Vol.1, No.4‬‬
‫میداند‪« :‬کسی(که) «منف ل» است‪ ،‬منظورمان این نیست که ساکت در گوشهای‬
‫مینشیند‪ ،‬در عالم تفکّرو تأمل فرو میرود و یا چشماندازی را تماشا میکند‪ ،‬بلکه‬
‫میخواهیم بگوییم که او با نیروهائی بهجلو رانده میشود که در اختیار وی نیستند‪ ،‬به‬
‫سخن دیگر واکنش نشان میدهد نه کُنش(فروم‪ .)2۰ :۱۳6۷،‬در ادامه او‪ ،‬روانشناسی‬
‫رفتاری که با مطال ه کنشرفتاری انسان شکل میگیرد را نفی میکند و حتی حضور‬
‫یک چنین علمی را نتیجه نگاه بیگانهگر جام ه صن تی به انسان میداند‪« .‬روانشناسی‬
‫رفتار یک دانش است اما دانش مرتبط به انسان نیست‪ ،‬بلکه دانش انسان از خود بیگانه‬
‫است که با روش ای بیگانه شده به وسیلۀ پژوهشگران ار خود بیگانه‪ ،‬رهبری می‬
‫شود»(فروم‪.)2۱ :۱۳6۷،‬‬
‫یگی ‪ )۱۳۹۵( ۱‬در برسی ت اریف بیگانگی در عصر مدرن به ت ریف ن ایی میرسد؛‬ ‫‪F 56‬‬

‫«بیگانگی به م نی بیتفاوتی و چندپارگی درون ‪ 2‬و در عین حال‪ ،‬بی قدرتی و بیرابطگی‬
‫‪F57‬‬

‫با خود و با ج انی است که فرد خود را به آن بیتفاوت و با آن بیگانه میبیند»(‪:۱۳۹۵‬‬

‫‪.)2۱‬‬
‫‪۳‬‬
‫زمیل بیگانگی را نشان دهنده ترس انسان امروز «از اینکه فردیتاش در م رض نابودی‬
‫‪F58‬‬

‫قرار گرفته است و این که تحت شرایطی زندگی میکند که مجبور است با خودش بیگانه‬
‫باشد( پاپن ایم‪.)۴۰ :۱۳۹۷،‬‬
‫ادالی استیونسن در سخنرانی سال ‪ ۱۹۵۴‬خود در دانشگاه کلمبیا گفت‪« :‬دیگر خطر‬
‫برده شدن ما را ت دید نمیکند بلکه ترس از این است که بصورت آدمکی کوکی در‬
‫میآئیم‪ .‬شخصاً به کسی تسلیم نمیشویم و با مقامات مسئول درگیری و اختالف نداریم‪،‬‬
‫ولی خود هم عقیدهای نداریم واحساس فردیت خود بودن از بین رفته‬
‫است»(فروم‪.)۱2۹ :۱۳68،‬‬
‫انف ال انسان در عصر مدرن و چرایی آن در بیگانگی انسان ت ریف میشود و همانگونه‬
‫که اشاره شد مسبب عامل بیگانگی را تغییر شیوه زندگی انسانی و تغییر شکل اشتغال‬
‫و کار او میدانند‪ .‬عوامل مت ددی و نظریههای متنوعی برای انف ال انسان بیان گردیده‬
‫است‪.‬اکثر صاحب نظران عرصه اجتماعی تغییر در قالب های انسانی مانند «قانون‪،‬‬
‫تکنولوژی‪ ،‬علم و مذهب» را نیز دلیل تغییر شکل زندگی در عصر مدرن و ایجاد بیگانگی‬

‫‪1‬‬
‫‪jaeggi Rahel‬‬
‫‪2‬‬
‫‪internal division‬‬
‫‪3‬‬
‫‪georg Simmel‬‬

‫‪78‬‬
‫جامعه شناسی روابط عمومی‪ /‬سال اول‪ /‬شماره چهارم‪ /‬تابستان ‪1400‬‬
‫‪JSC, Summer 2021, Vol.1, No.4‬‬
‫انسان میدانندکه جام ه ماشین زده مدرن‪ ،‬از انباشت تولید‪ ،‬تخصصگرایی و شکل‬
‫گیری اومانیسم شکل یافته است‪.‬‬
‫پاپن ایم نظریه زمیل را برای اولین عامل مطرح میکند که م تقد است‪« :‬بیگانگی از‬
‫آنجا شروع شده است که انسان با صورتها به طور کلی و اصل و مبدأ آن در ستیز‬
‫است»(فروم‪ .)۳۷ :۱۳68،‬راهل یگی رویکردی که جام ه مدرن به خصوص در قشر میانه‬
‫اجتماع ایجاد کرده را بیان میکند‪« :‬از دست دادن کلیت انسانی‪ ...‬محدود شدن ف الیت‬
‫ها به علت تقسیم کار و تخصصی شدن همراه با شکست در تحقق ظرفیتهای انسان و‬
‫امکانات ابراز این قابلیتها است که خود از تقسیم کار سرچشمه میگیرد(یگی‪:۱۳۹۵،‬‬
‫‪ .)2۳‬همانگونه که در ن ایت پاپن ایم «باور به عظمت و بزرگی انسان‪ ،‬نامحدود بودن‬
‫پیشرفت و حاکمیت فرد ی نی ویژگی قرن هجده و نوزده»(‪ )۳6 :۱۳۹۷‬را عامل اصلی‬
‫میداند‪ ،‬اما اریک فروم این عوامل را رد نکرده ولی تمدنهای شکل گرفته و تکنولوژی‬
‫را عامل اصلی این غرور و انف ال و بیگانگی میداند که ب د از انقالب کشاورزی در انسان‬
‫بیشترین عامل بیگانگی و انف ال در انقالب صن تی ‪ ۱‬شکل گرفته است‪« .‬ناگ ان انرژی‬
‫‪F59‬‬

‫مکانیکی جای انرژی طبی ی را گرفت‪ ...‬بدنبال انقالب نخستین‪ ،‬انقالب دیگری رخ داد‬
‫که انقالب صن تی نامیده شد‪ .‬در این انقالب ماشین نه تن ا جانشین انرژی بلکه جایگزین‬
‫فکر انسان نیز شد»( فروم‪.)۳2 :۱۳6۷ ،‬‬
‫عامل دیگری که فروم برای علل از بیگانگی میگوید عدم تخلیه انرژی است‪« :‬انسان‬
‫هنگامی خودش است که نیروهای درونی خود را به کارگیرد؛ و اگر زندگیش به جای‬
‫بودن در داشتن و مصرف خالصه شود به پستی خواهد گرائید‪ ،‬تبدیل به شیء خواهد و‬
‫روزگاری رنج آور و خالی از لطف و صفا خواهد داشت شادی حقیقی با ف الیت حقیقی‬
‫بدست میآید؛ و ف الیت حقیقی ی نی پرورش و به کار بردند نیروهای‬
‫انسانی»(فروم‪ .)2۹ :۱۳6۷،‬انف ال گفته شده در بیگانگی و شکل تن ایی و ناتوانی‬
‫انسان ای درگیر جام ه مدرن و ظواهر ش رنشینی مدرن‪ ،‬عدم ف الیت و ناتوان در برقراری‬
‫ارتباط همان چیزی است که در تحلیل بیگانگی از آن سخن گفته شد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Industrial revolution:‬‬
‫در بازه زمانی سال ‪ ۱۷6۰‬تا سال ‪ ۱8۴۰‬میالدی رخ داد‪ .‬ابتدا در انگلستان آغاز شد و سپس به اروپا و‬
‫آمریکا راه یافت‪.‬‬

‫‪79‬‬
‫جامعه شناسی روابط عمومی‪ /‬سال اول‪ /‬شماره چهارم‪ /‬تابستان ‪1400‬‬
‫‪JSC, Summer 2021, Vol.1, No.4‬‬
 ‫مولفه های آ ار هاپر‬
‫پنجره موتیفی برای نشان مرز میان داخل و خارج همانجایی که انسان به مانند یک‬
‫آرزو بر لبه پنجرهای پناه به خارج از محیط خودش میبرد و در بیرون از محیط به دنبال‬
‫چیزی می گردد‪ .‬یک نوع ارجاع به درون و برون انسانی همان مرزی که در آثار هاپر از‬
‫بیرون به درون انسان نیز ت اجم وارد میشود پنچرههای و شیشهها در م ماری مدرن‬
‫که انسان منف ل در کنترل آن است یک جور ناتوانی انسانی در کنترل محیطی‪ .‬سوژهها‬
‫را در فضاهای داخلی محسور میکند و آن ا را به توصیف پنجره گره میزند ‪.‬پنجره یک‬
‫آستانه است که میتواند نقطۀ اتصالی به عرصه خارجی باشد یا اینکه نقطه اتصالی که‬
‫به وسیلۀ آن میتوان از ج ان خارج دور و ایمن ماند‪ .‬پنجره ذاتاً مانع است‪ ،‬ایجاد‬
‫امنیت میکند اما شفافیتش این امنیت را مورد ت دید قرار میدهد از سویی دیگر نور‬
‫بیرون(خورشید) در آثار هاپر عالوه بر عامل روشنی نشانهای از بیرون دارد که م موالً به‬
‫درون وارد شده و شخصیت به گونهای خیره و منف ل در حال انتظار به محل ورود نور‪،‬‬
‫کنار پنجره نشسته است‪ ،‬نور سایههایی را در مرز داخل با کنتراست بسیار ایجاد میکند‪.‬‬
‫در ب ضی از آثار هاپر شب و تاریکی مرز بیرون را از داخل پر میکند و این همان روی‬
‫تاریک شخصیت تابلوها را در بر میگیرد‪ .‬از خصوصیتهای اصلی نورهای هاپر در آثارش‬
‫نورهای سرد در آثارش میباشد‪ .‬ت اجم نوری و فضاهای رنگی سرد از نقاشیها فضایی‬
‫دگرج انی میسازند‪ .‬در ب ضی دیگر از تابلوها مانند «پمپ بنزین ‪ ( »۱‬تصویر شماره ‪)2‬‬
‫‪F60‬‬

‫مرز میان درون و برون با مرز ساختمان و جنگل شکل میگیرد در آن تابلو کارگر پمپ‬
‫بنزین میان نور مت اجم داخل ساختمان و تاریکی و اب ام جنگل پشت سرش بیگانه‬
‫تن ا به حرفه و کارش مشغول است کارکترها آن قدر به بیگانگی خو گرفته که در مرز‬
‫میان داخل و خارج گیر افتاده و اغلب از پنجره خیره به بیرون می نگرند‪ ،‬کارکترها حتی‬
‫اگر خارج شب و تاریک باشد به سیاهیها خیره گردیده اند‪.‬‬
‫افراد ساکت از مشخصههای م م و حس قالب آثار هاپر‪ ،‬ناشی از بیگانگی افراد با خود و‬
‫محیط است که مانند تابلوی «پمپ بنزین» محیط بر آن ا غالب است و از سویی طراحی‬
‫محیطی مانند تابلوی «اتاق کنار دریا ‪ »2‬م موال ًخالی از اشیاء و پرداخت جزئیات است‪.‬‬
‫‪F61‬‬

‫شخصتها لب ایشان تکان نمیخورد‪ ،‬افراد در تابلوها به ندرت به بیش از یک نفر میرسد‬
‫و م موال عاری از هر ارتباط حسی هستند‪ ،‬هرکدام کار خودش را میکنند و ج ت‬

‫‪1‬‬
‫)‪Gas Station(1940‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Rooms by the sea‬‬

‫‪80‬‬
‫جامعه شناسی روابط عمومی‪ /‬سال اول‪ /‬شماره چهارم‪ /‬تابستان ‪1400‬‬
‫‪JSC, Summer 2021, Vol.1, No.4‬‬
‫نگاهی متفاوتی را با دیگری دارند نزدیکترین ت بیر را جوستین اسپرینگ ‪۱‬برای آثار او‬
‫‪F 62‬‬

‫گفته است‪« :‬انسانهایی که او نقاشی میکند در نوعی از خیالپردازیهای مج ول عاری‬

‫از حس در حال زجر کشیدن هستند‪ ،‬انگار که در تن ایی مطلق هستند»‬
‫(اسپرینگ‪ .)88 :۱۳8۱،‬این سکوت‪ ،‬تن ایی و زجر افراد به شکلی با هندسه ساده تشکیل‬
‫شده از فرمهای اصلی هندسی شدت میگیرند‪.‬بندرت جزئیاتی را دربارة آن چیزی که‬
‫در نقاشیهایش در حال رخ دادن است ارائه میدهد این امر باعث نوعی نارضایتی توأم‬
‫با کنجاوی را در مخاطب ایجاب میکند مانند تابلوی «هتل غربی ‪ »2‬زن بگونهای ساکت‬
‫‪F 63‬‬

‫و در انزوا نشسته که انگار متنظر کسی است ؟ اما چه کسی ؟ این سئوال و چرایی زجرآور‬
‫بی پاسخی به آن که نسبت به سکوت افراد در تابلوها ایجاد شده حاکم است نوعی انتظار‬
‫را ایجاد میکند و نوعی شباهت انجماد تصویری ‪ ۳‬تکنیکی در سینما که از جمله تأثیر‬
‫‪F 64‬‬

‫پذیری هاپر از سینماست نمونه بارز این دسته آثار هاپر«اداره در شب ‪ »۴‬است سکونی‬
‫‪F 65‬‬

‫از یک لحظه و انتظار از اینکه سکوت و انتظار کارکترهای به چه سرانجامی خواهد‬

‫انجامید‪ ،‬مانند نمونه بارز این دسته آثار تابلو «شبگرد ‪ »۵‬است به مثال یک فریم سینمایی‬
‫‪F6‬‬

‫تصویری ثابت شده از یک روایت زندگی‪.‬‬

‫رنگ ا در آثار هاپر م موالً مختصر هستند یک رنگ یا تم رنگی در کل اثر غالب و رنگ‬
‫دیگر م موالً در میان تن است رنگی که غالبا ت ریف کننده کارکتر می باشد نمونه بارز‬
‫آن را در اولین تابلوی هاپر شب آبی و یا در دو اثری که در ادامه به تحلیل آن خواهیم‬
‫پرداخت می بینم‪ .‬سوژههای او م موالً خانم هستند(در اغلب موارد برای مدل آن ا از‬
‫همسرش جو استفاده می کند)‪ .‬رنگ سیاه بخصوص در م ماری ش ری با روشناییهای‬
‫نارنجی رنگ در دل آن سیاهی از نمونه های قابل توجه در اکثر تابلوهای هاپر میباشد‬
‫و از سویی استفاده از پ نای یک رنگ که آن نیز از مشخصههای آثار هاپر است بر شدت‬
‫این سکوت می افزاید‪ .‬افراد در این هندسه و پ ناهای رنگی م موال گیر افتاده اند و غالب ًا‬
‫همان پنجره مرز آن سکوت را با بیرون شکل می دهد‪ .‬گاهاً کارکترها درمیان جمع در‬
‫سکوتی غرق در افکار خود هستند‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Justin Spring‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Western Motel‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Freez- frame‬‬
‫‪4‬‬
‫)‪Office-At-Night (1940‬‬
‫‪5‬‬
‫)‪Nighthawks (1942‬‬

‫‪81‬‬
‫جامعه شناسی روابط عمومی‪ /‬سال اول‪ /‬شماره چهارم‪ /‬تابستان ‪1400‬‬
‫‪JSC, Summer 2021, Vol.1, No.4‬‬
 ‫نقطه گریز ‪1‬در آ ار هاپر‬
‫‪F 67‬‬

‫پرسپکتیو «تم ید مبتنی بر ادراکات و مفروضات هنرمند ‪ /‬بیننده از مفاهیم خاصی نظیر‬
‫قیاس‪ ،‬و تناسب‪ ،‬مکانیابی و غیره است‪ .‬استفاده از آن مستلزم به کارگیری عالیمی‬
‫فضایی است نظیر اندازه‪ ،‬موق یت و خطوط موازی همگرا» علت توجه به پرسپکتیو توجه‬
‫دوباره به ادبیات‪ ،‬فلسفه و هنر یونان و روم باستان است که در دوره رنسانس یکی از‬
‫ارکان م م دوران کالسیک در شکل دهی زاویه دید و بازنمایی واق یت و یا بازنمایی‬
‫طبی ت بود‪« .‬خطوط اصلی و افقی طرح که تقریباً بدون برخورد با هیچ مان ی تا لبههای‬
‫کار امتداد دارند برای ایجاد تقویت همین ذهنیت به کار گرفته شده اند تا بیننده فضاها‬
‫و عوامل ورای محدودة صحنه را احساس کند»(هاپر ‪ .)۹۴ :۱۳8۱،‬توجه به پرسپکتیو از‬
‫ارکان م م شکلدهی نقطهدید و نظر هنرمند به باز آفرینی واق یت بود و تحلیل آن به‬
‫نزدیک شدن شناخت ما از نقطه نظر خلق کمک میکند سه نظام عمده پرسپکتیو‬
‫خطی وجود دارد‪ .‬نقطهگریز‪ ،‬تراز چشم و شکل دهی خط افق‪ ،‬مرز میان بخش باال و‬
‫پایین و سطح زمین و آسمان را مشخص میکند چیزی شبیه پنجره را شکل میدهدکه‬
‫اصطالح بوم – پنجره دارد‪ .‬در بازنمایهای کالسیک شکلگیری پرسپکتیو و نگاه‬
‫پنجرهای به باتیستا آلبرتی ‪ 2‬منتسب است‪ .‬او در کتاب درباره نقاشی(‪ )۱۴۳۵‬شکلدهی‬
‫‪F 68‬‬

‫پرسپکتیو را اینگونه بیان میکند‪ ...« :‬روی سطحی که میخواهم بر آن نقاشی بکشیم‬
‫مستطیلی به اب اد دلخواه رسم میکنم و همان تبدیل میشود به پنجرهای گشوده که‬
‫سوژهی نقاشیام از درون آن دیده میشود»(شدویک‪.)2۳ :۱۳۹۹ ،‬‬
‫هاپر به پیروی از آثار کالسیک از میان سه نظام پرسپکتیوی ‪ ۳‬یک نقطهای ‪ ،‬دو نقطهای‬
‫‪۴‬‬
‫‪F70‬‬ ‫‪F 69‬‬

‫و سه نقطهای غالباً پرسپکتیو دو نقطهای را انتخاب میکند‪ .‬پرسپکتیو دو نقطهای م مو ًال‬

‫هنگامی استفاده میشود که هنرمند برای یک سطح یا حجم بخواهد ب د ایجاد کند از‬
‫این نقطه دید استفاده میکند‪ .‬دوری یا نزدیکی و ارتفاع نقطه در ایجاد ب د یا تختی اثر‬
‫تأثیر بسیاری داد‪ .‬هاپر در غالب اثارش به نوعی فضای تخلیی و بی زمانی را در واق یت‬
‫بیرونی توسط پرسپکتیو دو نقطهای ایجاد میکند‪.‬که بوم خود تبدیل به یک پنجره‬
‫میشود که در نقطه گریزهایی در خارج از این پنجره ما به سوژه نگاه میکنیم این نقطه‬
‫گریزها م موال در یک سمت تابلو نقطه گریز نسبت به مرکز تابلو نزدیکر و حرکت و‬

‫‪1‬‬
‫‪vanishing point‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Leon Battista Alberti‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Perspective‬‬
‫‪4‬‬
‫‪perspective‬‬

‫‪82‬‬
‫جامعه شناسی روابط عمومی‪ /‬سال اول‪ /‬شماره چهارم‪ /‬تابستان ‪1400‬‬
‫‪JSC, Summer 2021, Vol.1, No.4‬‬
 ‫ریتم بیشتری را نسبت به سمت دیگر تابلو که م موالً کارکتر در آن قرار دارد ایجاد‬
‫میکند‪ ،‬نوعی تناقض میان حرکت و ایستایی کارکتر که این تناقض خود نوعی بیگانگی‬
‫را در تابلو باعث می گردد‪ .‬آن دسته از تابلوهایی که م موالً در فضای داخلی همراه‬
‫کارکتر می شویم با یک نقطه گریزهای خطی همراه هستیم در ب ضی از اثار ش ری او‬
‫که بانویی را در خانه در حال اُمورات روزانه نشانه میدهد نوعی حس دید زنی را در قاب‬
‫ایجاد میکند که ما نه بانوی در پشت پنجره بلکه با تابلوی هنرمند در حال دید زدن ما‬
‫به زن پشت پنجره نگاه می کنیم‬
‫‪1‬‬
‫‪F71‬‬‫تحلیل تابلوی فیلم نیویورک‬
‫این تابلو(تصویر شماره ‪ )۳‬برخالف عنوانش درباره یک فیلم سینمایی نیست‪ .‬تمرکز‬
‫اصلی نقاش بر روی راهنمای سالن است‪ .‬چ ار منبع نوری برای او در سالن تاریک سینما‬
‫در نظر گرفته شده است‪ .‬در تناقض میان موضوع و نام اثر برای ورود به با اثر و نزدیک‬
‫شدن به تفکر نقاش دو مسئله را میتوانیم برشماریم اولین مسئله این است که سینما‬
‫هنری مدرن است و انتخاب مکانی آن در اثر ارجاع به مدرنیته دارد مکانهای سینمایی‬
‫مکانیهایی به هدف غوطهوری در تخیالتی جدای از واق یت اجتماعی‪ ،‬هنر صن ت‬
‫جدایافتگی با تجربه نشانههای عینی در میان تجربیات عینی جام ه است‪ .‬فضای سرگرم‬
‫کننده سینما با توجه به نام فیلم و تخصیص نیمی از تابلو به اثر نشان تأکید غالب مکانی‬
‫را دارد زن راهنما از آن نیمه تابلو ی نی واق یت لحظه جدا کننده واق یت زمانی جدا‬
‫شده و خود به سوژه تابلو تبدیل گردیده است‪ .‬بیگانه شده از واق یت لحظه و کارکرد‬
‫مکانی سینما‪ ،‬ارجاء به بیگانگی انسان عصر سینما حتی از عنصر جدایافتگی سینما دارد‬
‫اما اشاره به مسئله دوم برای کمک گرفتن از نام فیلم برای برخود خود خالق با محتوای‬
‫این اثر آن است که همانگونه که بیان گردید در عصر مدرنیته تأثیر بین رشتهای بسیاری‬
‫میان سینما‪ ،‬عکاسی و هنرهای دیگر میتوان یافت‪ ،‬نام «فیلم نیویورک» و رئالیست‪،‬‬
‫ترکیب بندی‪ ،‬مکان شکل دهی تابلو (سینما) و تابلو و خود ارجاع مناسبی به تأثیر و‬
‫رابطه هاپر با سینما دارد رابطه ای بیش از انچه که در تحلیل کلیت آثار هاپر گفته شده‬
‫ارجاء به سینما کلیت این اثر را شکل می دهد‪ .‬شکل دهی مف ومی و زمانی اثر‪ :‬در شکل‬
‫زمانی تابلو اشاره به عصری دارد که سینما نماینده آن می باشد اما از نظر مف ومی‪ ،‬به‬
‫انسانی اشاره دارد که به سبب ساختارهای اجتماعی عصری که سینما از آن می آید به‬
‫بیگانگی واداشته شده است‪ .‬هر چند تابلو به مانند دیگر آثار هاپر همانگونه که به آن‬

‫‪1‬‬
‫)‪New York Movie (1939‬‬

‫‪83‬‬
‫جامعه شناسی روابط عمومی‪ /‬سال اول‪ /‬شماره چهارم‪ /‬تابستان ‪1400‬‬
‫‪JSC, Summer 2021, Vol.1, No.4‬‬
‫اشاره شد فریمی ثابت شده از یک پالن سینمایی است اما تابلو قرار بر نمایش فیلم ندارد‬
‫در نتیجه اثر در عین شباهت به کادر سینما استفاده ابزاری از مکان برای ایجاد مف وم‬
‫اثر می کند سینما نما عصر است که نشان از عصر خود بیگانگی است‪.‬‬
‫در تفکر تجربهگرا‪ ،‬زندگی مدرن خود فریبی به مثال فیلم است نیویورک مظ ر مدرنیته‬
‫خود فیلمی است که انسانهای از خود بیگانه را به نمایش می گذارد‪« .‬از خود بیگانگی‬
‫ناتوانی برقراری ارتباط با سایر مردم‪ ،‬با اشیاء‪ ،‬با ن ادهای اجتماعی و در نتیجه – بنا به‬
‫نگرش بنیادین نظریه از خودبیگانگی – با خویشتن خویش است‪ .‬یک ج ان بیگانه شده‬
‫خودرا به افراد بی اهمیت و بی م نی می نمایاند‪ ،‬خالی از هر ان طافی یا فقرزده‪ ،‬ج انی‬
‫که به فرد ت لق ندارد‪ ،‬آنچنان که بتوان گفت فرد در این ج ان «در خانه خودش نیست»‬
‫و بر ج ان نفوذ و تأثیری ندارد»(یگی‪.)22 :۱۳۹۵،‬‬
‫اما موتیف همیشگی هاپر پنجره‪ ،‬مرز میان داخل و خارج‪ ،‬در این اثر در دو سوی تابلو‬
‫قرار دارد مرز عبور از بیگانگی شخصی یا فراموشی آن اول خود پرده سینما و دیگری راه‬
‫پله است در این جا سوژه به بیرون خیره نشده اما نوع نوری که از راه پله به داخل آمده‬
‫و نمایش عنصر پله و در خود فرو رفتگی کارکتر‪ ،‬نشان از دور افتادگی کارکتر و در خود‬
‫فرو رفتگی او دارد‪ .‬در این تابلو ما با سه مکان مواجه هستیم مکان فیلمی مکان شخصیت‬
‫و مکان بیرون از و انت ای راه باالیی راه پله همان جایی که نور آن راه پله را روشن کرده‬
‫است‪ .‬نقطه گریزها دقیقا در دو مکان یکی در کنار پرده سینما شکل میگیرد و نقطه‬
‫گریز چپ در داخل تصویر و جایی در حرکت ایجاد عمق کرده این عمق تصویری با ریتم‬
‫روشناییهای سالن شکلی ت اجمی و مق ر گرفته است اما در سمت راست نقطه گریز‬
‫در بیرون تابلو در جایی دور دست در پشت شخصیت راهنمای سالن نوعی حس تختی‬
‫را بر قسمت راست تصویر بر خالف سمت چپ تصویر ایجاد می کند‪ .‬این دوگانگی با‬
‫ستونی که در میان مرز راست و چپ تصویر قرار گرفته همراه با بافتی که بر ستون شکل‬
‫بسته است آن را تبدیل به یک ابر موق یت مکانی القا می کند که خودش و قست چپ‬
‫سالن را بر قسمت راست سالن و کارکتر در انزوا تحمیل می کند این تحملی با سه نور‬
‫نارنجی سمت چپ اقتداری را بر سمت راست پیاده می کند که شخصیت سمت راست‬
‫را بیگانه نسبت به آن محیط و مغلوب آن مکان نشان می دهد که به شکلی محیط دوم‬
‫را مانند یک ابر موق یت مکانی به موازات کاراکتر خود ش را بر کارکتر تحمیل می کند‬
‫ظرافت بکار رفته در محیط زن بسیار بیشتر از ظرافت بکار رفته در محیط اصلی سالن‬

‫‪84‬‬
‫جامعه شناسی روابط عمومی‪ /‬سال اول‪ /‬شماره چهارم‪ /‬تابستان ‪1400‬‬
‫‪JSC, Summer 2021, Vol.1, No.4‬‬
 ‫سینماست برای نمونه چراغ ای روشنایی و ریتم سه تایی آن چگونه شکل اقتداری را‬
‫در سمت چپ تابلو ایجاد کرده است‪.‬‬
‫بازی رنگ در این اثر میان قرمز‪ ،‬زرد و آبی است‪ .‬رنگ آبی همانگونه که گفته شد م رف‬
‫شخصیت و به مانند شخصیت تابلو در میان رنگ قالب قرمز و زرد تن است‪ .‬نور پردازی‬
‫کارکتر با توجیه نوری سالن با روشنایی بیشتر چراغ باالی سر زن و نور از راست و چپ‬
‫کارکتر فضایی را برای سر خمیده کارکتر ایجاد کرده که چ ره کارکتر نسبت به سر و‬
‫دیگر اجزای کارکتر از نور کمتری برخوردار است‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫تحلیل تابلوی اداره نیویورک‬
‫‪F72‬‬

‫این تابلو(تصویر شماره ‪ )۴‬از دسته تابلوهای است که دغدغههای عالقه هاپر را در استفاده‬
‫از پنچره‪ ،‬م ماری ش ری و ثابت کردن یک لحظه روزمره در آن بخوبی مشخص است‪.‬‬
‫شخصیت در داخل و از پشت پنجره به بیرون خیره است تابلو روایتگر نگاهی است در‬
‫خیابان که شاهد زن است هیچ م رف مکانی شکل نمی گیرد بجز نام اثر «اداره نیویورک»‬
‫باعث میگردد که مکان از یک مکان عام به ت ریف مشخصتری برای اثر تغییر شکل‬
‫دهد‪ ،‬نیویورک یکی از ش رهای سمبل جام ه مدرن‪ ،‬لحظه ثابت شده تصویری در واقع‬
‫یک لحظه زمان اشتغال شخصیت در پشت پنجره است که به کارهای روزمره مشغول‬
‫است‪.‬در این تابلو نیز شخصیت با لباس رسمی حالت گذرا و غیرثابتی را دارد و لحظه‬
‫ثابت شده فرد در حال گذر کردن است و نشان دهنده تکرار کارهای روزانه است‪ .‬این‬
‫تابلو از م دود تابلوهای هاپر است که عالوه بر شخصیت اصلی سوژه تابلو شاهد افراد‬
‫دیگری در تابلو هستیم شخصیت اصلی پشت پنجره اثر را به مانند غالب آثار هاپر یک‬
‫خانم انتخاب شده است‪ .‬رنگ لباس او از دیگر فضای تابلو جدا گردیده‪ ،‬افراد در درون و‬
‫سمت داخل پنجره بدون رابطه کالمی با ج تهای مختلف نگاه مشغول به کار روزمره‬
‫هستند‪ .‬تقریبا ما تمام آنچه را که از عناصر ت ریف شده هاپر برای بیگانگی انسان بیان‬
‫گردید را میبینیم‪ .‬در این اثر از مکانهای قبلی آثار هاپر‪ ،‬رستورانها و کافهها کمی‬
‫فاصله میگیریم فضای تابلو دیگر داخل خانه و پشت پنچرهای نیستم‪ ،‬به مانند تابلوی‬
‫شبگردهایش در موق یت جغرافیای ش ری قرار می گیریم‪ .‬این شکل از م ماری تجسم‬
‫فضای مدرن و ساختارهایی با پنجرههایی شیشهای که ضمن جدا کردن فضای داخل از‬
‫خارج مرز نگاهی برای حریم داخلی به حساب نمیآید و ت اجم نگاه خارج و نور خورشید‬

‫‪1‬‬
‫)‪Office New York (1960‬‬

‫‪85‬‬
‫جامعه شناسی روابط عمومی‪ /‬سال اول‪ /‬شماره چهارم‪ /‬تابستان ‪1400‬‬
‫‪JSC, Summer 2021, Vol.1, No.4‬‬
‫را به داخل به خوبی شاهد هستیم‪ .‬پنجرهها در سمت چپ ریتمی تکرار شونده را تشکیل‬
‫دادهاند که احتماال کسانی در پشت آن است چرا که به حالت نیمه باز کشیده شدهاند‪.‬‬
‫بخش بیرونی و ش ری همانگونه که خودش را با نور به داخل تحمیل کرده س ی در‬
‫شکل دهی رئالیسم محیطی است اما بخش دیگر آن نقطه نظر خود نقاش است که دید‬
‫زیر چشمی (چشم چرانی) را نسبت به کارکتر ایجاد و یک سئوال مطرح میکند او در‬
‫حال چه کاری است؟ شاید درگیری کاری زن اهمیتی برای رهگذر بیرون جز زنانگی‬
‫زن ندارد‪ .‬نگاه ثابت شده سینمایی که بر روی این لحظه ثاب شده نیز مانند رهگذری‬
‫میماند که در حال گذر زن داخل اداره نظرش را جلب کرده و با کنجاوی او را دنبال‬
‫میکند‪ .‬نوعی کنجاوی از همان دسته کنجاوی ایی که گفته می شود هاپر از کودکی و‬
‫حتی بزرگسالی به شدت به آن عالقه داشت؛ «هاپر دوست داشت مردم را تماشا کند‪.‬‬
‫اما م متر از آن دوست داشت بدون دیده شدن آن ا را تماشاکند»‪.‬‬
‫فضای این تصویر برخالف تابلوی قبلی فضایی سرد است و به غیر از رنگ زرد پنجرههای‬
‫نیمباز و چراغهای سقفی رنگ لباس کارکتر‪ ،‬سایه با تم آبی و خاکستری و دیوار دفتر با‬
‫ته رنگ آبی هم رنگ لباس شخصیت میباشد فضایی سرد که در راستا و تشدید کننده‬
‫فضای خالی از ارتباط کارکترهااست‪.‬رنگ سیاه را در سویی از پنجره و بخصوص در‬
‫پشت سر کارکتر در فضای داخلی همراه با نورهایی تکرار شوند که در دل همان تاریکی‬
‫تمام می شوند میبینیم‪ .‬به گفته فوئا‪ ،‬برای هاپر «آنچه از زمان م متر بود نور بود‪ .‬هاپر‬
‫کیفیت نور را به حاالت درونی ربط می داد‪ .‬آفتاب تند با روشنایی نافذ و سایههای شدید‬
‫خود برای او امیدواری را تداعی میکرد‪ .‬از طرف دیگر نور صبح و عصر‪ ،‬با رنگ سایههای‬
‫مالیمتر و سایههای سردتر‪ ،‬حال و هوایی رازآمیز و حتی ت دیدگرانه داشت»(فوئا‪:۱۳88 ،‬‬
‫‪.)۱۴‬‬
‫این سیاهی و ناپدیدی نورها در پشت سوژه تابلو نشان از رویکرد زن دارد که در پشت‬
‫مرز شیشهای است و با پرسپکتیو چراغ ا و ناپدید شدن آن ا در قلب سیاهی این مضمون‬
‫رهایی ناپذیر زن که در پشت سرش قرار دارد را تشدید می کند‪ ،‬در آثار هاپر او به یک‬
‫زمان ثابت شدهای میپردازد که برای رویداد ثابت شده درون تصویر و شخصیتهای‬
‫درون آن نوعی بیزمانی است بیزمانی که ناشی از نوعی سکون و رخوت زمانی است‪.‬‬
‫فرد دچار این رخوت شده چرا که طبق همان چیزی که در ت ریف از بیگانگی می شود‬
‫بیگانگی دور افتادن از جوهر خود نیست بلکه وض یتی است که «فرد در جنبههای‬
‫ت یین کنندهای از تملک زندگی خود ناتوان است و خودش بر آنچه در این زندگی انجام‬

‫‪86‬‬
‫جامعه شناسی روابط عمومی‪ /‬سال اول‪ /‬شماره چهارم‪ /‬تابستان ‪1400‬‬
‫‪JSC, Summer 2021, Vol.1, No.4‬‬
‫میدهد فرماندهی ندارد و این وض یت به شفافیت و فرماندهی کامل که الزمه وض یت‬
‫عادی یا آرمانی افراد است مسبوق نیست»(یگی‪ )8۷ :۱۳۹۵ ،‬بیگانگی در این تابلو به‬
‫آن جنبه غیرت یین کننده ای اشاره دارد که پنجره مانع از کنترل رابطه محیطی‬
‫فردنسبت به خودش می شود و از سویی شامل رنگ بندی سردی است که هاپر به کمک‬
‫رنگ لباس و عدم ارتباط رنگ با محیط و خنثی و سردی محیط برای کارکتر ایجاد کرده‬
‫است‪ .‬شخصیت تصویر هاپر همان شخصیت منف ل مُدرنی است که فروم ت ریف می‬
‫کند «اگر به ف الیت کسانی که صرفا واکنش نشان می دهند و یا کردارشان به مقتضای‬
‫اجبار است‪ ،‬و بنابراین در م نای کالسیک مردمانی منف لی هستند(دقت کنیم )در آن ا‬
‫از فردیت خبری نیست نیروی فکری نقشی ندارد‪ ،‬و گویی همه چیز برنامه ریزی شده‬
‫است»(فروم‪.)2۰ :۱۳6۷ ،‬‬
‫نتیجه گیری‬
‫عصر مدرن با توجه به زندگی ماشینی با تمام آسایشی که برای انسان به همراه داشت‬
‫اعتراضاتی نیز به در خلع محتوای ایجاد شده با عنوان بیگانگی به همراه داشت و‬
‫هنرمندان بسیاری همچون اندیشمندان علوم انسانی به نقد و تحلیل شرایط موجود‬
‫پرداختند‪ .‬تغییر شکل زندگی تغییر رویکرد بیشتر هنر را به رسانهای تحلیلگر در خدمت‬
‫جریان انتقادی از شرایط موجود تبدیل کرد‪ .‬یکی از منتقدین شرایط موجود ادوارد هاپر‬
‫در میان دو گرایش انتزاعی و رئالیستی در هنر و بخصوص هنر مدرن با انتخاب گرایش‬
‫رئالیستی توانست ب د از جنگ ج انی دوم به دوران اوج خودش رسیده و عالوه برکمک‬
‫به استقالل هنر آمریکایی‪ ،‬با به کار گرفتن واق گرایی در خدمت بیان شخصی به یکی‬
‫از هنرمندان انتقادی و برجسته تاریخ هنر تجسمی تبدیل گردد‪ .‬رئالیسم تصویری در‬
‫آثار هاپر ب ترین وسیله بر انتقاد اصلی هنرمند از شراط ایجاد شده و حسی هنرمند از‬
‫بیگانگی انسانی بود از این روی هاپر بیش آنکه درصد پرداخت واق یت بیرونی باشد در‬
‫صدد بیان واق یت درونی خود در رئالیسم تصاویر بود از این روی او با شکل دهی مؤلفه‬
‫های مانند پنجره‪ ،‬خال تصویری‪ ،‬م ماری ش ری‪ ،‬شخصیت های تن ا و فضاهای سرد‬
‫تصویری و کمک گیری از ترکیب های سینمایی به زبان شخصی خودش و انتقاد از‬
‫انسان عصر مدرن رسید‪ .‬شخصیت های او به مانند خودش در حال تجربه بیگانگی‬
‫هستند‪.‬‬

‫‪87‬‬
‫جامعه شناسی روابط عمومی‪ /‬سال اول‪ /‬شماره چهارم‪ /‬تابستان ‪1400‬‬
‫‪JSC, Summer 2021, Vol.1, No.4‬‬
 ‫تصویر شماره ‪۱‬‬
‫شب آبی ‪)۱۹2۴( ۱‬‬
‫‪F 73‬‬

‫اولین اثر هاپر عدم ارتباط افراد در فضای سرد رنگ بندی بیگانگی افراد در یک مکان‬
‫عمومی و در جمع و دلقک با رنگبندی متفاوت در وسط و گارسون مغرور‪.‬‬

‫تصویر شماره‪2‬‬
‫(‪ 2)۱۹۴۰‬پمپ بنزین‬
‫‪74‬‬ ‫‪F‬‬

‫تن ایی کارگر پمپ بنزین متفاوت بودن رنگ لباس او در میان جنگل که آن ا را احاطه‬
‫کرده است‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Soir Bleu‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Gas Station‬‬

‫‪88‬‬
‫جامعه شناسی روابط عمومی‪ /‬سال اول‪ /‬شماره چهارم‪ /‬تابستان ‪1400‬‬
‫‪JSC, Summer 2021, Vol.1, No.4‬‬
 ‫تصویر شماره ‪۳‬‬
‫فیلم نیویورک ‪)۱۹۳۹(۱‬‬
‫‪F75‬‬

‫سه ج ت نور شخصیت و رنگ لباس شخصیت بر بیگانگی او در محیط افزوده است‪.‬‬

‫تصویر شماره ‪۴‬‬

‫اداره نیویورک ‪)۱۹6۰(2‬‬
‫‪F76‬‬

‫حضور شخصیت در پشت شیشه و ایجاد فاصله ایجاد شده و بدون حفاظ بودن او در‬
‫برابر نگاه رهگذران و تبدیل تابلو به پنجره که رو به پنجره اداره نیویورک میتواند‬
‫نظارهگر زن باشد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪New York Movie‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Office New York‬‬

‫‪89‬‬
‫جامعه شناسی روابط عمومی‪ /‬سال اول‪ /‬شماره چهارم‪ /‬تابستان ‪1400‬‬
‫‪JSC, Summer 2021, Vol.1, No.4‬‬
 ‫مناب‬
‫اسپرینگ‪ ،‬جوستین(‪ )1381‬مرد آرام‪ .‬ترجمه فرهاد صبوری‪ .‬فصلنامه حرفه هنرمند‪،‬‬
‫ت ران‪.‬‬
‫بُکوال‪ ،‬ساندرو(‪ )۱۳8۷‬هنر مدرنیسم‪ .‬ترجمه رویین پاکباز‪ .‬نشر فرهنگ م اصر‪،‬‬
‫ت ران‪.‬‬

‫پاپن ایم‪ ،‬فریتس(‪ )۱۳۹۷‬از خود بیگانگی انسان مدرن‪ .‬ترجمه مجید مددی‪ .‬چاپ‬
‫سوم‪ .‬ت ران‪ :‬نشر بان‪.‬‬

‫پل سارتر‪ ،‬ژان(‪ )۱۳۴۰‬رئالیسم در ادبیات و هنر‪ .‬هوشنگ طاهری‪ .‬ت ران‪ :‬انتشارات‬
‫پیام‪.‬‬
‫گودریچ‪ ،‬لوید(‪ )۱۳8۱‬ش ر در آثار هاپر‪ .‬ترجمه بتی آواکیان‪ .‬فصلنامه حرفه هنرمند‪.‬‬
‫شدویک‪ ،‬لوئیس(‪ )۱۳۹۹‬پنجره و خالء در نقاشی های ادوارد هاپر‪ .‬ترجمه ساناز‬
‫حائری‪ .‬چاپ دوم‪ ،‬ت ران‪ :‬نشر حرفه هنرمند‪.‬‬
‫گاردنر‪ ،‬هلن(‪ )۱۳8۴‬هنر در گذر زمان‪ .‬ترجمه محمد تقی فرامرزی‪ .‬چاپ ششم‪،‬‬
‫ت ران‪ :‬نشر آگه‪.‬‬

‫گیدنز‪ ،‬آنتونی(‪ )۱۳8۱‬جام ه شناسی‪ .‬ترجمه منوچ ر صبوری‪ .‬چاپ هفتم‪ ،‬ت ران‪:‬‬
‫نشر نی‪.‬‬

‫فروم اریک(‪ )۱۳66‬بنام زندگی‪ .‬ترجمه اکبر تبریزی‪ .‬ت ران ‪ :‬انتشارات مروارید‪.‬‬
‫فروم‪ ،‬اریک(‪ )۱۳66‬دل آدمی و گرایشش به خیر و شر‪ .‬ترجمه گیتی خوشدل‪ .‬چاپ‬
‫سوم‪ ،‬ت ران‪ :‬نشر نو‪.‬‬
‫فروم‪ ،‬اریک(‪ )۱۳68‬جام ه سالم‪ .‬ترجمه اکبر تبریزی‪ .‬ت ران‪ :‬انتشارات ب جت‪.‬‬
‫فوئا‪ ،‬اما(‪ )۱۳88‬ادوارد هاپر‪ .‬ترجمه آرزو احمی‪ .‬ت ران‪ :‬موسسه فرهنگی پژوهشی‬
‫چاپ و نشر نظر‪.‬‬
‫هارت‪ ،‬فردریک(‪ )۱۳82‬تاریخ هنر نقاشی پیکرتراشی‪،‬م ماری‪ .‬ترجمه هرمز ریاحی‪.‬‬
‫ت ران‪ :‬نشر پیکان‪.‬‬
‫یگی‪ ،‬راهل(‪ )۱۳۹۵‬از خود بیگانگی‪ .‬ترجمه احمد تدین‪ .‬ت ران‪ :‬انتشارات دنیای‬
‫اقتصاد‪.‬‬

‫‪90‬‬
‫جامعه شناسی روابط عمومی‪ /‬سال اول‪ /‬شماره چهارم‪ /‬تابستان ‪1400‬‬
‫‪JSC, Summer 2021, Vol.1, No.4‬‬