‫مقدمه‬

‫هنر زمین و یا خاک‪ ،‬به عنوان گرایشی جدید در پی جریان های هنری کمینه گرا و مفهومی در دهه‬
‫‪ 1960‬میالدی شکل گرفت‪ .‬همان نام آشنایی که در نهاد خود‪ ،‬در جستجوی خلق آثاری متفاوت از گذشته‬
‫و در عین حال دستیابی به وحدت طبیعت بود؛ هنری که هنرمند را در تعاملی متعالی با سرشت و درونیات‬
‫خود‪ ،‬که بنا به فطرت در پی دستیابی به ماهیت وجودی در طبیعت است‪ ،‬قرار می داد‪ .‬اما بسیاری از آثار‬
‫هنر زمین با ورود به دهه ‪ 70‬دچار تغیراتی شد که ریشه در آئین های بدوی و شرقی داشت‪ .‬این هنر ابتدا‬
‫در امریکا اعالم موجودیت نمود و سپس در دهه های ‪ 80‬و ‪ 90‬میالدی در اروپا نیز توسعه یافت‪ .‬خاصیت‬
‫ذاتی این هنر در آنی و گذرا بودن آن بود که شاید اشاره ای مفهومی به ناپایداری عالم مادیات داشته است‬
‫و ثبت این آثار تنها از طریق فیلم و عکس ممکن می نمود‪ .‬آثاری هنری‪ ،‬که پهنه زمین را چون بوم نقاشی‬
‫قرار داده تا ما را با چیزی فراتر از قبل رو به رو سازد و به این واسطه پهنه عملی هنر را رشد دهد؛ در‬
‫اینجا دیگر از آن همه ابزار متنوع و رنگ خبری نیست؛ دیگر خلق یک اثر هنری در گرو و قید وبند ماده‬
‫نیست؛ تنها و تنها با ابزاری ساده به دنبال مفهوم می گردد‪.‬‬

‫وابست گی به مکان‪ ،‬خصوصیت بارز هنر زمین است‪ .‬هنرمندان در ذهن خود آثار را برای فضای‬
‫خاصی در نظر می گیرند و سپس آنها را بر روی زمین خلق می کنند‪ .‬به این ترتیب‪ ،‬آنها ظاهر‪ ،‬ساختار‬
‫و مواد موجود در فضاها را تغییر می دهند و نام خود را در تاریخ آنها ثبت می کنند‪ .‬این آثار اصالتا غیر‬
‫قابل جابه جایی هستند‪.‬‬

‫‪1‬‬
 ‫هنر زمینی (‪)Land Art‬‬

‫هنر زمینی هنری است که در آن از زمین یا محیط طبیعی نه به عنوان جایگاه اجرایی اثر هنری‪،‬‬
‫بلکه به عنوان خود هنر استفاده می گردد‪ .‬در سال ‪ 1970‬جنبش هنر زمینی یا لند آرت به منظور اجرای‬
‫مستقیم کار هنری بروی طبیعت در امریکا پا گرفت‪ .‬هدف این جنبش به عنوان یکی از گرایشهای کانسپچوال‬
‫آرت آن است که وحدتی در زمینه اجرای اثر هنری با آثار طبیعی ایجاد کند‪ .‬در این راستا هنرمندان با‬
‫کمک گرفتن از تغیر و تحوالتی که در اثر دگردیسی زمین‪ ،‬صخره‪ ،‬کوه‪ ،‬دشت‪ ،‬دریاچه و رودخانه ایجاد‬
‫می شوند توانستند آثاری در ابعاد و اندازه های بسیار بزرگ به وجود آوردند‪ .‬این آثار در دید عادی و‬
‫معمولی انسان قابل بررسی و ارزیابی نیست و بیشتر به وسیله گرفتن عکس‪ ،‬فیلم و یا پرواز درآسمان قابل‬
‫رویت و درک میباشد‪ ،‬و از این جهت آثار هنری این سبک قابل ارایه در نمایشگاهها یا موزه های متعارف‬
‫َ‬
‫و عادی نمی باشد‪.‬‬

‫هنرمندان این جنبش اکثرا ً تغیر دادن یا جا به جا کردن و یا حذف عناصری از طبیعت و بندرت با‬
‫افزودن به آن‪ ،‬به هدف خود دست می یافتند‪ .‬آنها با خاک برداری‪ ،‬تراشیدن‪ ،‬بریدن و کوتاه کردن عناصر‬
‫طبیعی به اهداف خود نایل می شدند‪ .‬از برجسته ترین هنرمندان لند آرت می توان از رابرت اسمیتسن‬
‫)‪ (Robert Smithson‬نام برد‪ .‬او در سال ‪ 1970‬در دریاچه نمک بزرگ یوتا اسکله ای حلزونی‬
‫ساخت که در آن زمان کاری عظیم و نو آورانه بود‪ .‬رابرت اسمیتس ن "هنر خود را به منزله شکل از دانش‬
‫تخصــصـی جهان می بیند‪ .‬نظامهای محیطی‪ ،‬باستان شناسی‪ ،‬زمین شناسی‪ ،‬تکامل و روندهای آلی در‬
‫کنار این هنرمند [‪ ]...‬گنجانیده شده است‪ .‬کار های زمینی او تمایالتی بودند درباره نقش دگرگون کننده ای‬
‫که هنر می تواند در درک محیط خود ایفا کند ]‪ . [...‬برداشتهای او از هنر‪ ،‬نقش نوینی برای بیننده نیز‬
‫دربر داشت‪ .‬تجربه مستقیم زمین و تاٌمل بر چشم انداز معاصر‪ ،‬ناخرسندی اسمیتسن از نظام گالریها و نوع‬
‫هنر به نمایش در آمده در آنها‪ ،‬یکی از عوامل محرکی بود که به درگیر شدنش در هنر زمینی منجر‬
‫شده(اسماگوال‪ ،1381 ،‬ص ‪.)405‬‬

‫اسمیتسن که در ابتدای حرفه هنری اش نمایشگاهای از محفظه های شیشه ای انباشته از خاک و شن‬
‫و سنگ را به عنوان جهان واقع به نمایش گذاشته بود‪ ،‬پس از آن به کمانهای واقعی روی آورد که دریاچه‬
‫نمک یوتا یکی از آنها بود‪ .‬او نگاهش را از موزه ها و نگار خانه ها بر گرفت و از سطح زمین و دریاچه‬
‫به عنوان بوم نقاشی (سطح اجرای اثر هنری) ایستفاده کرد‪ .‬اسمیتسن می دانست که با خلق اثر زمینی‬
‫اثری ماندگار و پابرجا از خود بجای نمی گذارد و طبیعت بزودی اثر او را دگرگون خواهد کرد‪ .‬ولی می‬
‫‪2‬‬
‫دانست بدین وسیله سنتی نوین در هنر از خود به جا می گذارد‪ .‬تصویر ‪" 90‬اسکله حلزونی یوتا" است که‬
‫اسمیتسن آن را به سال ‪ 1970‬اجرا کرده است‪.‬‬

‫تصویر(‪ )1‬اسکله حلزونی‪ ،1970 ،‬برکه بزرگ نمک‪ ،‬یوتا‪،‬امریکا‬

‫ضرورت یافتن مکانی دور از موزه ها و گالری ها‪ ،‬برای آفرینش آثار هنری آزاد از همه شرایط‬
‫اقتصادی‪ ،‬سیاسی و اجتماعی‪ ،‬هنرمندان را به جستجو در جهت یافتن فضاهای تازه ای سوق داد که در آن‬
‫ها اصالت‪ ،‬آزادی‪ ،‬حقیقت هنر و ذات هستی امکان تحقق یابند‪ .‬طبق نظر هنرمندان خاکی‪ ،‬هنر آمریکایی‪،‬‬
‫به ویژه هنر پاپ با تصاویر سرد خود و هنر مینیمال با دقت مفهومی و ارتباط آشکار با صنعت‪ ،‬به انبوه‬
‫پرسشهای مطرح شده از سوی هنرمندان‪ ،‬پاسخ رضایت بخشی نداده بودند‪ .‬از نظر آن ها‪ ،‬درهای حیطه‬
‫هنر باید به روی تمامی جریان های هستی و همه حواس و تمامی مواد موجود در جهان و رابطه با فرم ها‬
‫و تجربه های واقعی گشوده باشد‪ .‬این جنبش قصد بازگشت به ناتورالیسمی که پیشتر دوران آن به سر آمده‬
‫بود را نداشت‪ ،‬بلکه تنها در جستجوی زبانی هنری بود که در آن طبیعت ابزاری شود که بیشتر با آفرینش‬
‫ریخت شناس اثر مطابق است؛ و عناصر مکانیکی و صنعتی (ماشین خاک برداری‪ ،‬بولدوزر‪ ،‬کامیون یا‬
‫موتورسیکلت) را که به لحاظ تکنیکی اجرای اثر را ممکن می ساختند‪ ،‬گرد هم آورد بی آن که تعارضی‬
‫میان آن ها وجود داشته باشد‪ .‬در آثار این دسته از هنرمندان دنیای مصنوعی و دنیای طبیعی با هم روبرو‬
‫می شدند و تعامل می کردند تا رویدادی زیبا شناختی پدید آید که به جریانی پیوسته از حواس‪ ،‬احساسات و‬
‫هستی تبدیل شود‪ .‬جریان های جدید نظیر هنر در طبیعت که بیشتر بر مفاهیم مربوط به زیست شناسی و‬
‫حفاظت از محیط زیست تأکید داشتند‪ ،‬برگرفته از همین درون مایه ها بودند‪( .‬پارمزانی‪.)158 :1393 ،‬‬

‫‪3‬‬
‫از دیگر هنرمندان بنامی که اگرچه به صورت مستقیم روی زمین کار نمی کرد ولی می توان نام او را‬
‫به عنوان یکی از هنرمندان زمینی عنوان داشت یاواچف کرستیو )‪ (Javacheff Christo‬هنرمند‬
‫مجارستانی است‪ .‬آثار هنری او از ویژه گی خاصی برخوردارند‪ .‬او شهرت خود را به واسطه خالقیتش‬
‫در طرحهایی به دست آورد که از طریق لفاف کردن و پوشاندن بناهای عمومی و استتار مناظر طبیعی‬
‫اجرا کرده است‪ .‬آثار او به مانند مجسمه ها و یا بناهایی است که توسط کارگران برای پاره امور یا تعمیرات‬
‫پوشانده می شوند‪ .‬از آثار کریستو به علت محدود بودن زمان اجرای اثر جز عکس و فیلم و یا طرحهای‬
‫خطی چیزی به جای نمی ماند(قزوینی‪.)180-179 :1394 ،‬‬

‫« کرستیو اصرار می ورزد که از طریق درگیر ساختن شمار فروانی از مردمان به گوناگون ترین‬
‫روش ممکن هنر را همگانی سازد‪ .‬این طرحها که تالش های جمعی بسیاری از مردم را سبب می شود‪،‬‬
‫بر مساــٌلی که به همه ما ارتباط دارد متمرکز است‪ :‬نقش فرد در جهانی پیچیده که جوامع آن به هم وابسته‬
‫است‪ ،‬حدود مراقبتهای فناوری و اثرات قانون دولت بر زنده گی ما»‪.‬‬

‫طرحهای کریستو برای استتار و پنهان کردن معماری و یا فضایی طبیعی از اواخر دهه شصت‬
‫گسترش یافت و توجه بسیاری را به خود جلب کرد‪ .‬در حقیقت هنرمند بدین وسیله سعی در بازگو کردن‬
‫این امر داشت که چون مردم به امور کامالً عادی و روزمره‪ ،‬واکنش نمی دهند‪ ،‬از این طریق به اذهان‬
‫سوال می شود از حالت نگاه روزمره و عادی خود بیرون می آیند و به پیرامون خود دقت‬
‫افراد طرح ٌ‬
‫موفق او بسته بندی موزه هنر های معاصر شیکاگو به سال ‪1969‬‬
‫بیشتری خواهند کرد‪ .‬از اولین کار های ً‬
‫بود و پس از آن به کار مستقیم در طبعیت پرداخت‪ .‬کریستو پروژه های بسیار زیادی را در زمینه انجام‬
‫داده است که "حصاری ممتد در کالیفرنیا" (‪ )1976‬و "بسته بندی پارلمان برلین" (‪ )1997‬از جمله آنها‬
‫هستند‪ .‬پروژه های بسته بندی کریستو به علت پرهزینه و کم دوام بودن اعتراضات بسیاری را در بر داشته‬
‫است ولی کریستو توانسته است با حمایتهای مالی و دولتی دولتهای سرمایه دار به اجرایی پروژه های خود‬
‫دست زند‪ .‬تطویر ‪ 2‬نمونه دیگری از آثار بسته بندی شده کریستو می باشد‪ .‬در این طرح کریستو اجرای‬
‫"بسته بندی ساختمان مجلس حکومت (رایش سوم) برلین" را به سال ‪ 1994‬پیشنهاد می کند‪ .‬این طرح با‬
‫اعتراضات زیاد مردم اروپا به خصوصا ً المان رو به رو شد ولی علی رغم همه اعتراضات زیاد دولت‬
‫وقت المان ‪ 1996‬در برلین اجرا گردید‪ .‬اجرای این اثر میلیونها بازدید کننده را از سراسر جهان به برلین‬
‫کشاند و تبلیغات سیاسی خوبی برای دولت المان ایجاد کرد و عالوه بر درآمد زایی و توسعه فرهنگ‬
‫توریسم‪ ،‬دولت وقت آلمان را دولت هنر دوست و پیشرو معرفی کرد(قزوینی‪.)181-180 :1394 ،‬‬

‫‪4‬‬
 ‫تصویر(‪ )2‬کریستو‪ ،‬بسته بندی ساختمان مجلس برلین‪ ،1996 ،‬آلمان‬

‫هنر زمینی در امریکا‬

‫هنر زمینی یک عنصر امریکایی است‪ .‬مخصوصا امریکای میانه و غرب یعنی بیشتر این آثار نیز‬
‫در طبیعت وحشی و فراخ قسمت میانه و غرب آمریکا می توانید مشاهده کنید‪ .‬بیشتر آثار در مناطق نِوادا‪،‬‬
‫آریزونا‪ ،‬نیو مکزیکو و یوتاپ شکل گرفت‪ .‬ابعاد آثار در این مناطق بزرگ معنا می دهد اما در اروپا چنین‬
‫فضایی نداریم‪ .‬بر خالف تصور که هنر باید در شهرهای بزرگ نیویورک یا لس ان جلس شکل بگیرد‪ ،‬اما‬
‫لند آرت از فضای شهری و مراکز فرهنگ و هنر گریزان است‪ .‬یکی از دالیل به خاطر بحران های‬
‫اجتماعی است که رخ می دهد‪ .‬هنرمند خسته از جنبش های دانشجویی‪ ،‬جنگ ویتنام و …راه حل را در‬
‫گریز می داند‪ .‬پناه بردن به یک بستر امن که در طبیعت وجود دارد‪.‬‬

‫هنر زمین جنبه ای از گرایشی کلی در میان هنرمندان جوان است تا به کمک آن از ساختن اشیای‬
‫هنری به نفع خلق تجربه های هنری مربوط به یک فضای مادی دست بکشند‪ .‬می توان گفت مهمترین‬
‫مسئله برای هنرمند این است که به آن قطعه از زمین که اثر خود را در آن بوجود آورده تحقق بخشد‪ ،‬نه‬
‫اینکه صرفا آن اثر مکان ویژه را ثبت کند و یا بفروشد‪ ،‬بی شک اگر چنین گرایشی فراگیر شود‪ ،‬سرانجام‬
‫میتواند کل ساختار دنیای هنر را دگرگون کند‪.‬‬
‫‪5‬‬
‫در هنر زمین از تجهیزات بزرگ خاکبرداری و توده های عظیم خاک و سنننننگ های جابه جا شننننده‬
‫اسننننننتفاده می کردند‪ .‬بدین ترتیب‪ ،‬کار هنرمندان خاکی‪ ،‬نه تقلید از طبیعت فیزیکی اسننننننت نه گریز از آن؛‬
‫ب لکننننه تننننایینننندی اسننننننننننت بر وحنننندت واقعیننننت فیزیکی جهننننان کننننه هنرمننننند نیز در آن سننننننننهمی‬
‫دارد(گاردنر‪،1385،‬ص‪.)663‬‬

‫در هنر زمینی‪ ،‬پروژه ها اغلب موقتی است و با گذشت زمان در معرض فرسایش عناصر طبیعی‪،‬‬
‫از بین رفته یا تغییر می کند و هنرمند از راه عکس برداری پروژه را ماندگار می کند‪ .‬برخالف آثار هنری‬
‫قبل‪ ،‬پروژه های لند آرت در سایت (فضای اجرا شده) مشخص خود‪ ،‬غیر قابل جا به جایی هستند‪ .‬در این‬
‫هنر تأکید بر سادگی فرم و تمرکز بر روی مواد تشکیل دهنده (متلایر) و حس و مفهوم است‪.‬‬

‫این جنبش در واقع تظاهرات اعتراض آمیزی بود علیه استثمار انسان و منابع طبیعی‪ ،‬علیه شتاب‬
‫گرفتن ساختن های سریع و ویران کردن های سریع تر (که از ویژگیهای شهر قرن بیستم است)‪.‬‬

‫به همین دلیل می توان صرف هزینه های گزاف برای لند آرت را با اهداف این جنبش‪ -‬که همانا یک‬
‫جنبش اعتراضی بر ضد مصرف گرایی و تخریب و اسراف منابع جهانی بود‪ -‬توجیه کرد‪ .‬در واقع قصد‬
‫هنرمندان این جنبش به هیچ عنوان اجرای هنر فاخر نبود‪ ،‬بلکه برعکس در جهت نقد زندگی تجمالتی‪،‬‬
‫استثمار انسانی و جامعه صنعتی بود و هنرمندان به دنبال نشان دادن و بازنمود تخریب‪ ،‬عدم ماندگاری و‬
‫گذرا بودن زندگی انسانی هستند‪.‬‬

‫به همین دلیل برای اجرا و نمایش آثار خود‪ ،‬نه گالری بلکه محیط های بکر طبیعی را انتخاب می‬
‫کردند و نه تنها به دنبال اجرای اثری یونیک (منحصر به فرد) نبودند‪ ،‬بلکه حتی به دنبال فروش اثر (یعنی‬
‫صرفه ی اقتصادی) و جا به جایی اثر (برای نمایش و معروفیت جهانی) نیز نبودند‪ .‬به همین دلیل در دل‬
‫طبیعت و با متلایر های اغلب ارگانیک و طبیعی به تولید اثر می پرداختند‪ .‬در واقع سطحی که در آن می‬
‫خواستند هنرنمایی کنند‪ :‬مرغزارها‪ ،‬دره های عمیق‪ ،‬دریاچه های نمکی‪ ،‬کوه های صخره ای‪ ،‬بیابان های‬
‫بی انتها و‪.) http://www.3shvideoart.blogfa/post/48)...‬‬

‫‪6‬‬
 ‫عناصر کلی لند آرت‬

‫‪ -1‬ابعاد بزرگ آثار هنری‬

‫‪-2‬توجه به آیین ها‬

‫‪ -3‬لند آرت‪ ،‬یک گام دیگر برای تحلیل لیت مدرن‬

‫‪ -1‬اصلی ترین نکته ای که در این آثار می توان مشاهده کرد بزرگی ابعاد است که به مفهوم هنر‬
‫مدرن برمی گردد‪ .‬بزرگی مقیاس یک عنصر بسیار کلیدی در درک آثار هنرمندان لند آرت که سابقه اش‬
‫بر می گردد به قدرت آیینی که قرار است این آثار داشته باشند‪.‬‬

‫‪ -2‬توجه به آیین ها و احیا کردن برخی سنت های باستانی و ارائه متفاوت آن توسط هنرمندان با لحن‬
‫تازه در یک رویداد تازه مورد استفاده قرار می گرفت‪ .‬به عنوان مثال شمنیزم یوزف بویز یا گروه گوتای‪.‬‬

‫‪ -3‬هنر آرت زیر مجموعه لیت مدرن است چون یکی از بهترین نمونه هایی است که وجه رمانیک‬
‫مدرنیزم را نشان می دهد‪ .‬در سبک رمانتیک هنرمند از طبیعت نقاشی میکند‪ ،‬اما در لند آرت در‬
‫طبیعت می رود و با طبیعت کار می کند)‪.)http://www.3shvideoart.blogfa/post/48‬‬

‫تفاوت هنر زمین با هنر محیطی‬

‫هنر زمینی را در ابعاد و حوزه های بسیار متنوعی می توان برسی نمود‪ .‬اما اگر بخواهم بی مقدمه اشاره‬
‫ایی کلی به این تفاوت داشته باشم شاخص ترین تفاوت این دو شاخه از هنر جدید با همه وجه اشتراک‬
‫هایشان در عظیم بودن آثار هنر زمین است که در اثار هنر محیطی بر خالف آن تا حد مینیمالیستی هم پیش‬
‫میرود و دیگر مورد اینکه در اثار هنر محیطی وجه زیست محیطی بودن اثر بسیار مهمتر و بنیادین تر‬
‫دیده شده تا در اثار هنر زمین‪ .‬با این حال هنر زمینی در تداومی که از پیش داشته است حاال به دلیل بحران‬
‫های زیست محیطی توجه خاصی به محیط زیست دارد‪ .‬ویژگی هنر زمینی استفاده از زمین و اجزای آن‬
‫(شن‪،‬سنگ وچوب) در مکان های طبیعی است پس از آن تبدیل به اجزای سازنده پیکره یا حتی گاهی خود‬
‫پیکره می شود‪ .‬بسیاری از هنرمندان کار خود را تحت عنوان هنر زمین توصیف می کنند‪ .‬به نظر می‬

‫‪7‬‬
‫رسد که این شاخه در خارج از امریکا معمول تر است‪ .‬در مقایسه با هنر محیطی می توان گفت هنر زمین‬
‫(‪ )Land Art‬اصطالح قدیمی تری است از اواخر دهه ‪ 60‬و اوایل دهۀ ‪ 70‬که برای هنر زمین و در‬
‫فضای باز به کار می رود‪ .‬نو آورران پیشین از قبیل ریچاردالنگ و دنیس اوپنهایم خطوط ساده و اشکال‬
‫هندسی را توسط راه رفتن به جلو و عقب روی زمین ایجاد کردند و آن را هنر زمین محسوب کردند‪ .‬برای‬
‫مثال در اثار ریچارد النگ تقابل عناصری از طبیعت در موزه ها رویکردی مفهوم گرا را در خود دارد‪،‬‬
‫اما اینکه این نوع از آثار این هنرمند هنر زمینی را در کدام شاخه هنر جدید باید دید جای بحث است‪ ،‬هنر‬
‫محیطی یا هنر زمین؟ دیگر سوال اینکه آیا اثری میتواند در محیط موزه یا گالری ارائه شود و جزو اثار‬
‫هنر زمین محسوب گردد؟ ولی در برخی دیگر از آثار این هنرمند که در طبیعت قدم زده و خطوطی را‬
‫درطبیعت به طول مایلها مسافت ایجاد نموده میتوان جزو هنر زمین محسوب کرد‪ .‬به طور مثال کراپ‬
‫آرت که تصـاویر بسیار بزرگی در مزارع کشـاورزی به وجود می آورد و تنها از باال قابل دیدن است‬
‫شکلی از هنر زمین است‪ .‬همچنین پیکره های بسیار عظیم مانند کار جیمز تورن در این گروه گسترده‬
‫قرار می گیرند‪ .‬زمانی اصطالح هنر زمین را برای در برگرفتن حیطه ی وسیعی از اصطالحاتی از قبیل‪:‬‬
‫هنر زیست محیطی‪ ،‬هنر محیطی و هنر زمین استفاده می کنند‪.‬‬

‫" ‪" Earth works‬و"‪ "Earth Art‬به طور گسترده ای فرم خاصی از ‪ Land Art‬محسوب می‬
‫شوند‪ .‬به نظر می رسد اولین کار ‪ Earth work‬اثری در فضای آزاد بود که توسط هربرت بایر در‬
‫‪1955‬انجام شد اما ایده ی شکل دادن زمین به شیوه های زیبا شناختی به قدمت وجود انسان است‪ .‬این‬
‫اصطالح در ‪ 1969‬رایج شد همچنانکه بخشی از نمایشگاه گالری دلون در نیویورک بود‪Earth works .‬‬
‫بسیاری از کارهایی از این دست را در بر می گیرد‪ :‬خاک را از محیط بیرونی به فضای درون می آورند‪،‬‬
‫اشکال بزرگی در مکانهای دوردست در زمین حفر می کنند و سرانجام برپایی سازه های دست ساز سیمانی‬
‫در بیابان که در اصل خود زمین را به عنوان صحنه‪ ،‬مواد و بوم برای ایده های هنری مفهومی استفاده‬
‫می کنند‪ .‬والتر د ماریا‪ ،‬نانسی هولت‪ ،‬مایکل هیزر و رابرت اسمیتسون چهره های ارشد در این صحنه‬
‫بودند اگر چه بسیاری از دیگر گروهها در حال جستجوی موضوعات مشابه بودند‪Earth ".‬‬
‫‪"works‬و"‪ "Earth Art‬اغلب زیر مجموعه های هنر زمینی محسوب می شوند‪ .‬بسیاری از کارهای‬
‫هنری در طبیعت در مقیاس بزرگ (توسط معماران و نیز هنرمندان) همچنان در حال خلق شدن هستند و‬
‫معموالً به عنوان لندآرت شناخته می شوند‪.‬‬

‫‪8‬‬
‫حال در مقایسه با این نمونه باید گفت‪ ،‬هنر محیطی با رویکردی خاص در تالشی نو برای رسیدن به‬
‫یک تأثیر ژرفتر و طبیعت دوستانه تر معموالً از عناصر بیشتری از طبیعت استفاده می کند (گلبرگ گلها‪،‬‬
‫شاخه های کوچک‪ ،‬سنگها‪ ،‬یخ‪ ،‬برگها و غیره)‪ .‬هنر محیطی از لحاظ تاریخی‪ ،‬فضا‪ ،‬زمان و طبیعت را‬
‫به هم نزدیک می کند و در حقیقت یک بار دیگر ضرورت تماس و نزدیکی دوباره بشر را با طبیعت که‬
‫در جوامع پسا صنعتی به شدت مورد بی توجهی قرار گرفته مطرح می کند‪ .‬هنر محیطی دیدی جدید از‬
‫رابطه ما با طبیعت در برابرمان می گذارد و راهکارهایی نو برای همزیستی با محیط اطراف در اختیارمان‬
‫قرار می دهد‪ .‬آثار هنر محیطی گاه در مسیر احیاء و بازآفرینی محیط های آسیب دیده قرار می گیرد‪.‬‬
‫برای نمونه‪ ،‬زیست بوم های آسیب دیده را به روش ها و میانجی های هنری و زیباشناختی احیاء و‬
‫بازآفرینی می کند‪.‬‬

‫در اینجا الزم است اضافه کنم‪ ،‬برخی از هنرمندان استدالل می کنند که هنر زمینی و هنر در طبییعت‬
‫در باره ی ترمیم کردن‪ ،‬زیست بوم یا عملگرایی مستقیم نیست‪ ،‬آنچه برای گروهی نمود مهم معاصر‬
‫اکوآرت است‪ .‬آنها اغلب در حال استفاده از زمین و طبیعت به عنوان یک وسیله ی بیان برای بیان خود یا‬
‫کشف ایده های هنری و یا زیبایی طبیعت هستند‪.‬‬

‫البته‪ ،‬بسیاری از پروژه های اولیه ی هنر زمینی شامل ترمیم و آرایش زمین در حجم وسیع در مناطق‬
‫معدنی گذشته و غیره هستند‪ .‬به طور کلی هنر زمین بیشتر در باره ی دو باره شکل دادن و تزیین کردن‬
‫چشم اندازها و به طور همزمان ساختن منابع عظیم (تورل‪ ،‬نانسی هولت و غیره) و کمتر درباره ی زیست‬
‫بوم است‪ .‬همچنین تا حدودی دارای پیچیدگی است و مکررا ً با دورنمای اصطالحات هم پوشانی دارد‬
‫(‪.)http://www.memarnet.com/fa/node/3058‬‬

‫‪9‬‬
 ‫تصویر(‪ )4‬کریستو‪ ،‬جزایر احاطه شده‪ ،1983 ،‬آیسلند‬ ‫تصویر(‪ )3‬نیلز اودو‪ ،‬چرخش برگ‪ ،1992 ،‬ایتالیا‬

‫هنرمندان هنر زمینی‬

‫رابرت اسمیتسون‬

‫رابرت اسمیتسون در سال ‪ 1938‬میالدی در شهر پاساییک در نیوجرزی امریکا متولد شد و در سال‬
‫‪ 1973‬میالدی بر اثر سانحه ای هوایی در آماریلوی تگزاس درگذشت‪ .‬در اتحادیه هنر آموزان نیویورک‬
‫به تحصیل هنر پرداخت‪ .‬در ‪ 1966‬در نمایشگاه سازه های ابتدایی در موزۀ یهودیان نیویورک و سپس در‬
‫نمایشگاه های مینیمال آرت کارهای خود را به نمایش در آورد‪ .‬نخستین نمایشگاه انفرادی خود را در سال‬
‫‪ 1959‬در گالری هنرمندان نیویورک بر پا کرد‪ .‬در سالهای ‪ 1970-1966‬مجموعه ای از نمایشگاه های‬
‫تک نفره خویش را در گالری دوان در نیویورک تشکیل داد‪ .‬اسمیتسن حجم ساز و هنرمندی تجربی بود‬
‫که در دهۀ ‪ 1960‬عمدتآ به مینیمال آرت گرایش داشت‪ ،‬ولی از اواخر این دهه به هنر خاکی روی آورد‪،‬‬
‫و با ساخت مارپیچ ها و هرم های خاکی خود‪ ،‬به باالترین شهرت در این زمینه دست یافت(لینتن‪:1397 ،‬‬
‫‪.)450‬‬

‫‪10‬‬
 ‫تصویر(‪ )6‬اسمیتسون‬

‫یاواشف کریستو‬

‫کریستو هنرمند اتریشی االصل ساکن امریکا به همراه همسرش ژان کلود اثار زیادی به وجود اورده‬
‫است که در نوع خود منحصر به فرد و قابل تامل هستند‪ .‬کریستو تعداد بسیار زیادی از اشیا را با پارچه‬
‫های معمولی می بست‪ ،‬او به سادگی همه چیز را بسته بندی می کرد‪ .‬اشیای بسته شده همواره توجه انسان‬
‫را‪ ،‬به نحوی‪ ،‬به خود جلب می کنند‪ ،‬این در حالی است که‪ ،‬همین اشیا پیش از پیچیده شدن هرگز مورد‬
‫توجه نبوده اند‪ .‬با شناخته شدن طرح بسیار بزرگ کریستو و ژان کلود طرحی که در آن باریکه ای از‬
‫خط ساحلی را در جنوب شرقی سیدنی به طول یک کیلومتر بستند گفت و گوی بی سابقه ای پیرامون هنر‬
‫و طبیعت آغاز شد‪.‬‬

‫بخش اول‪ :‬هنرمند در این دورۀ کاری خود از فضا های بسته از قبیل گالری ها و یا برای اجرای‬
‫کارهای بزرگتر از استودیوهای مسقّف استفاده می کرد‪ .‬آثاری که در این دوره از ‪1958‬تا ‪ 1969‬به‬
‫وجود آورد شامل بسته بندی هایی بود که او از اشیاء و انسان ها ارائه می کرد و بدین ترتیب ذهن‬
‫مخاطبان خود را برای کشف عناصر پنهان در زیر لفاف ها به چالش می کشید‪ .‬طرح بسته بندی‬
‫مجموعه ای از بشکه ها که با کمک کارگران بارانداز درشهر کلن در سال ‪1968‬ساخته شد‪ ،‬نخستین‬
‫اثری بود که مردم را در پدید آوردن اثر هنری درگیر می کرد و بعدها در سال ‪ 1999‬در قالب طرحی‬
‫عظیم با عنوان دیواری ازبشکهها‪،‬باتعداد‪13000‬بشکهبازسازی‬
‫شد(‪.)http://www.memarnet.com/fa/node/3058‬‬

‫‪11‬‬
 ‫تصویر(‪ )7‬کریستو‪ ،‬دیواری از بشکه ها‪ ،1999 ،‬شهر کلن‬

‫بخش دوم‪ :‬سال های ‪ 1964‬تا ‪ 1995‬شامل رویکرد انحصاری کریستو به عناصر معماری بود‪ .‬در‬
‫این دوره او با بسته بندی بناها آن ها را تبدیل به آثار هنری عظیمی کرد که نه تنها منظر شهری را تغییر‬
‫می دادند‪ ،‬بلکه به دلیل بی سابقه بودن این نوع عمل‪ ،‬با چالش های فراوانی از سوی مخاطبان مواجه می‬
‫شدند‪ .‬عدهای آن را نوعی تعامل عمومی با اثر هنری می دانستند و گروهی به دلیل هزینه های باالیی که‬
‫در پروژه های او صرف میشد‪ ،‬از وی انتقاد می کردند‪ .‬از سویی‪ ،‬از آن جا که هنوز تعریف مشخصی از‬
‫زیبایی شناسی هنر جدید وجود نداشت و نمی شد آن را با معیارهای زیبایی شناسانه ای که منتقدین در دورۀ‬
‫مدرنیسم وضع کرده بودند‪ ،‬سنجید عده ای نیز بر این باور بودند که این قبیل آثار نمی توانند در زمرۀ‬
‫هنرها قرار بگیرند‪ .‬ترکیب بسته بندی با المان های شهری از جمله بارزترین خصایص این دورۀ هنری‬
‫اواست(‪.)http://www.memarnet.com/fa/node/3058‬‬

‫تصویر(‪ )8‬کریستو‪ ،‬بسته بندی راهرو‪ ،‬طبقات و دیوارهای موزۀ هنر فیالدلفیا‪1970 ،‬‬

‫‪12‬‬
 ‫ریچارد النگ‬

‫ریچارد النگ هنرمند انگلیسی در سال ‪ 1945‬در بریستول متولد شده و از سال ‪ 1967‬تاکنون در‬
‫عرصه هایی متفاوت مانند مجسمه سازی‪ ،‬عکاسی و نقاشی فعالیت می کند‪ .‬النگ تنها هنرمندی است که‬
‫تا به حال چهار بار نامزد جایزه معتبر ترنر شده که البته تنها یک بار در سال ‪ 1989‬این جایزه به او تعلق‬
‫گرفته است‪ .‬النگ در بیشتر آثارش‪ ،‬از مواد طبیعی مانند سنگ و چوب استفاده می کند و در بعضی مواقع‬
‫حتی محیط اجرا و پیاده سازی آنها هم در خود طبیعت است‪ .‬همچنین موتیف هایی مانند دایره و خط صاف‬
‫در بسیاری از آثار این هنرمند به عالمت مشخصه آنها تبدیل شده است و ویژگی های هنر زمینی در آثار‬
‫او کامالً مشهود است‪ .‬از سال های دور منظره های طبیعی برای مردم بریتانیا بسیار مهم بوده است‪ ،‬چرا‬
‫که در کشور انگلیس تغییرات آب و هوایی زیادی است و شاید به همین دلیل افرادی مثل کانستبل یا ترنر‬
‫انگلیسی منظره پردازان برجسته اروپایی شده اند‪ .‬النگ نیز ادامه دهنده همین سنت است‪.‬‬

‫النگ در ساحل نمناک یا روی سبزه ها یا جاهای دیگر در یک مسیر مشخص قدم می زند تا اثری‬
‫از خود به جای بگذارد‪ .‬او با بولدوز به جان طبیعت نمی افتد‪ .‬بلکه با پا و بدنش در نقطه ای دور افتاده‬
‫ای از جهان‪ ،‬روی خط نشانه گذاری شده آنقدر رفت و برگشت می کند تا گذرگاهی را در زمین پا نخورده‬
‫ای به وجود آورد‪ .‬او از این کنش خود یک عکس و یک نقشه به ارمغان می آورد(لینتن‪.)376:1382،‬‬

‫تصویر(‪ )9‬ریچاردالنگ‪ ،‬راهپیمایی روی یک خط‪ ،1972 ،‬پرو‬

‫‪13‬‬
 ‫مهمترین آثار هنر زمینی‬

‫پنجاه متر مکعب خاک‬

‫اثر پنجاه متر مکعب خاک از والتر دیماریا‪ ،‬هنری تلی از خاک را در فضای گالری می ریزد و‬
‫امکان ورود به گالری از بین می رود‪ ،‬نوعی از دادائیسم ایف کالین در این اثر دیده می شود‪ .‬کالین‬
‫مخاطب را به گالری خالی دعوت می کند او نیز به یک گالری دعوت کرده که به دلیل شرایط ایجاد شده‪،‬‬
‫نمی شود داخل آن شد‪ .‬این اثر به نوعی دهن کجی هنرمندان هنر زمینی به گالری هاست‪ .‬این ویژگی که‬
‫از یک جا کندن و به یک جا آوردن و یا به عبارت دیگر جایگزین کردن دو فضا نیز در این اثر اتفاق می‬
‫افتد‪.) http://www.3shvideoart.blogfa/post/48).‬‬

‫تصویر(‪ )10‬والتر دیماریا‪ ،‬پنجاه متر مکعب خاک‪ ،1968 ،‬نیویورک‬

‫مزرعه نور‬

‫مشهورترین اثر دیماریا اثری است که در نیومکزیکو (جنوبغربی امریکا) به وجود آمده است و‬
‫یک سایت بسیار گسترده را در بر میگیرد‪ .‬او در این اثر میله های برقی بسیار بلندی در حدود ‪ 7‬متر را‬
‫نصب می کند که با فواصل مشخص در کنار یکدیگر قرار گرفته اند؛ بنابراین یک ساختار هندسی‬
‫مینیمالیستی (در شبکهای نظام مند) شکل می گیرد‪ .‬وقتی شب می شود و رعد و برق به این فضا میخورد‬
‫شکل های مختلفی ایجاد می شود که به پست مینیمال نزدیک می شود؛ زیرا تبدیل به یک اثر واقعی میشود‪.‬‬
‫این اثر نقاشی نشده است‪ .‬مشاهده این اثر ساده نیست و به حضور در مکان و گرفتن وقت قبلی نیاز است‬
‫اجازه عکس برداری به تماشاگران داده نمی شود و تمام عکس های حرفه ای توسط کارگزاران سایت‬

‫‪14‬‬
‫گرفته می شود‪ .‬تماشای اثر توریستی نیست؛ چون اثر هنری است‪ .‬برای دیدن اثر باید در آن مکان با‬
‫امکانات ویژه و ایمنی کامل منتظر باشید با امید به این که رعد و برق بزند و شما اثر را ببینید‪ .‬عنصر‬
‫ناپایداری که لند آرتیستها دنبالش بودند در این اثر دیده می شود‪.‬‬

‫تصویر(‪ )11‬والتر دیماریا‪ ،‬مزرعه نور‪ ،1977 ،‬امریکا‬

‫دو خط موازی‬

‫دیماریا در این اثر گودال کم عمق و موازی در وسط صحرا حفر می کند‪ ،‬سپس آن را با گچ سفید پر‬
‫می کند و بدین ترتیب دو نشانه حجم سازانه در دل چشم اندازی دست نخورده بر جای می گذارد و با یک‬
‫عکس کار خود را ثبت می کند‪ .‬کار او مانند یک گذرگاه است که به مرور زمان محو می شود‪.‬‬
‫(لینتن‪.)376:1382،‬‬

‫تصویر(‪ )12‬والتر دیماریا ‪ ،‬دو خط موازی‪ ،1968 ،‬صحرای موجیو‪،‬کالیفرنیا‪ ،‬طراحی به طول یک مایل‪ ،‬فاصله دو خط ‪ 3/66‬متر‬

‫‪15‬‬
 ‫اسکله حلزونی‬

‫اسکله حلزونی یکی از معروف ترین آثار اسمیتسون است‪ ،‬این اثر در واقع جاده ی سنگی است که‬
‫از کنار ساحل تپه ای حرکت و در کرانه برک بزرگ نمک در خلیج اوتا به صورت مارپیچ یک حلزون‬
‫شکل می گیرد‪ ،‬به نحوی که شکل اسپیرال به طور کامل از ارتفاع باالی زمین قابل رویت است‪ .‬نکته‬
‫جالب توجه در این پروژه این است که مکان آن به طور تدریجی در حال حرکت است‪ ،‬به دلیل این که‬
‫سطح آب برکه در حال باال آمدن بوده و می رود تا سطح جاده را در خود ببلعد‪.‬‬

‫بنابراین کل اثر در حال حاضر تنها به مدد مدارک عکاسی شده قابل شناسایی بوده و چهره امروز آن‬
‫به کلی نسبت به چهره اولیه اش دگرگون شده است‪ .‬نکته ظریف حائز اهمیت اینجاست که با کمی دقت می‬
‫توان رشد تصاعدی و تکثیر فزاینده‪ ،‬الیتناهی بودن و حرکت به سمت بی نهایت را که در اکثر کارهای‬
‫قبلی اسمیتسون (اغلب به صورت رشد پلکانی یا فرمهای هرمی) نمود پیدا میکرد‪ ،‬در این کار نیز در‬
‫قالب فرم مارپیچ مشاهده کرد و شدت‪ ،‬عمق و ماندگاری تأثیر مفهوم آنتروپی را بر ضمیر وی بیش از‬
‫پیش احساس کرد‪.‬‬

‫تصویر(‪ )13‬اسکله حلزونی‪ ،1970 ،‬برکه بزرگ نمک‪ ،‬یوتا‪،‬امریکا‬

‫آتش فشان رادن‬

‫رادن کراتر اثر جمیز تورل‪ ،‬یک مخروط آتشفشانی خاموش است که در صحرای آتشفشانی سان‬
‫فرانسسکو‪ ،‬در نزدیکی صحرای آریزونا و گرند کانیون قرار دارد‪ .‬پهنای مخروط ‪ 2/3‬کیلومتر است‪،‬‬
‫با ‪ 600‬پا بلندی و به طور تقریبی ‪ 400‬هزار سال قدمت دارد‪ .‬جیمز ترول‪ ،‬هنرمند اهل لس آنجلس‪،‬‬
‫آتشفشان و بیابانهای اطرافش را در سال ‪ 1979‬خرید تا آن را بدل به اثر هنری عظیمی در دل طبیعت‬

‫‪16‬‬
‫بکند‪ .‬یکی از چیزهایی که این هنرمند برای اثرش مدنظر داشت‪ ،‬ایجاد یک چشمی عظیم در درگاه آتشفشان‬
‫بود تا مهمانانش بتوانند از نور آسمان‪ ،‬خورشید و پدیدههای آسمان لذت ببرند‪.‬‬

‫تصویر(‪ )14‬جیمز تورل‪ ،‬آتش فشان رادن‪ ،1974 ،‬آریزونا‪ ،‬امریکا‬

‫دایره ی شکسته و اهرام‬

‫اسمیتسون با استفاده از ماشین آالت و نیروی انسانی‪ ،‬به بازآرایی قطعه های بزرگ زمین می پردازد‪،‬‬
‫توده های عظیم خاک را به صورت فرم های مجسمه گونه جا به جا می کند و باز به ترکیب دایره وار‬
‫می رسد)‪.) http://www.3shvideoart.blogfa/post/48‬‬

‫تصویر(‪ )15‬رابرت اسمیتسون‪ ،‬دایرهی شکسته و اهرام‪ ،1972 ،‬امن‪ ،‬هلند‬

‫‪17‬‬
 ‫نتیجه گیری‬

‫هنر زمینی کنشی است نامتعارف و مقوله بسیار متفاوتی است که به اسم های مختلف نامیده می شود‪،‬‬
‫از جمله "هنر ناچیز" و "هنر ناممکن"‪ ،‬تا حدی بسته به نوع فرمی که به خود می گیرد‪ ،‬شناخته می شود‪.‬‬

‫هدف هنرمندان هنر زمین به هیچ عنوان اجرای هنر فاخر نبوده است؛ بلکه برعکس در جهت نقد‬
‫زندگی تجمالتی‪ ،‬استثمار انسانی و جامعه صنعتی قدم برمی داشتند و به دنبال نشان دادن و باز نمود‬
‫تخریب‪ ،‬عدم ماندگاری و گذرا بودن زندگی انسانی بودند در هنر زمینی‪ ،‬پروژهها اغلب موقتی است و با‬
‫گذشت زمان در معرض فرسایش عناصر طبیعی‪ ،‬از بین رفته یا تغییر می کند و خاصیت ذاتی این هنر‬
‫در آنی و گذرا بودن آن است که شاید اشاره ای مفهومی به ناپایداری عالم مادیات باشد و ثبت این آثار تنها‬
‫از طریق فیلم و عکس ممکن می شود‪.‬‬

‫شاخص ترین تفاوت هنر محیطی و هنر زمین در عظیم بودن آثار هنر زمین است که در آثار هنر‬
‫محیطی برخالف آن تا حد مینیمالیستی پیش می رود و مورد دیگر اینکه در آثار هنر محیطی وجه زیست‬
‫محیطی بودن اثر بسیار مهمتر و بنیادین تر دیده شده است تا در آثار هنر زمین‪.‬‬

‫در هنر زمین از تجهیزات بزرگ خاک برداری و توده های عظیم خاک و سنگ های جا به جا شده‬
‫استفاده می کنند‪ .‬بدین ترتیب‪ ،‬کار هنرمندان هنر زمین‪ ،‬نه تقلید از طبیعت فیزیکی است نه گریز از آن؛‬
‫بلکه تأییدی است بر وحدت واقعیت فیزیکی جهان که هنرمند نیز در آن سهمی دارد‪..‬‬

‫‪18‬‬
 ‫منابع و مآخذ‬

‫‪ -1‬قزوینی‪ ،‬پریسا شاد (‪ ،)1394‬مروری بر تاریخ نقاشی معاصر غرب از آرنو تا پست مدرنیسم‪ ،‬تهران‪،‬‬
‫سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)‪ ،‬مرکز تحقیق و توسعه علوم انسان‬
‫‪ -2‬اسماگوال‪ ،‬هواراجی (‪ ) 1942‬گرایشهای معاصر در هنرهای بصری‪ ،‬ترجمه ی فرهاد غبرایی‪،1381 ،‬‬
‫تهران‪ :‬دفتر پژوهشهای فرهنگی‬
‫‪ -3‬پارمزانی‪ ،‬لوردانا (‪ ،)1952‬شورشیان هنر قرن بیستم‪ ،‬ترجمه ی مریم چهرگان و سمانه میرعابدی‪،‬‬
‫‪ ،1388‬تهران‪ :‬موسسه ی فرهنگی و پژوهشی چاپ و نشر نظر‬

‫‪ -4‬پاکباز‪ ،‬رویین (سرپرست)‪ ،)1378( ،‬دایره المعارف هنر‪ ،‬تهران‪ :‬فرهنگ معاصر‬

‫‪ -5‬گاردنر‪ ،‬هلن (‪ ،)1946‬هنر در گذر زمان‪ ،‬ترجمه ی محمد تقی فرامرزی‪ ،1391 ،‬تهران‪ :‬موسسه‬
‫انتشارات نگاه‬

‫‪ -6‬لوسی اسمیت‪ ،‬ادوارد (‪ ،)1945‬مفاهیم و رویکرد ها در آخرین جنبش های هنری قرن بیستم‪ ،‬ترجمه‬
‫علیرضا سمیع آذر‪ ،1380،‬تهران‪ :‬مؤسسه ی فرهنگی و پژوهشی چاپ و نشر نظر‬

‫‪ -7‬فیلیپس‪ ،‬سم (‪ ،)1395‬گرایش های هنر مدرن‪ ،‬ترجمه ی مانی فرسایی و هانیه رجبی‪ ،‬تهران‪ :‬انتشارات‬
‫کتاب آبان‬

‫‪ -8‬هیوا لطیفی‪ ،‬فوزیه‪ ،)1395( ،‬مکاتب نقاشی‪ ،‬تهران‪ :‬فرهنگسرای میر دشتی‬

‫‪ -9‬لینتن‪ ،‬نوربرت‪ ،‬هنر مدرن‪ ،‬ترجمه ی علی رامین‪ ،1382 ،‬تهران‪ :‬نشر نی‬

‫‪10 - http://www.memarnet.com/fa/node/3058‬‬
‫‪11 - http://www.3shvideoart.blogfa/post/48‬‬

‫‪19‬‬