Wikingowie – skandynawscy wojownicy, którzy od VIII wieku podejmowali dalekie wyprawy

o charakterze kupieckim, rabunkowym lub osadniczym.

Organizatorami wypraw do krajów Europy Zachodniej byli m.in. Normanowie duńscy i

norwescy, a także mieszkańcy dzisiejszej Szwecji południowej (prowincje Bohuslän, Halland,
Uppland, Skania i Blekinge).

Normanowie szwedzcy, głównie Swionowie i Goci, organizowali wyprawy do krajów

położonych na wschód i południe od ich ojczyzny, docierając do Bułgarii Kamskiej, Rusi
Kijowskiej, Bizancjum, a nawet Kalifatu Bagdadzkiego. Wikingowie dotarli też do Ameryki
Północnej na długo przed Kolumbem. Dopłynęli do półwyspu Labrador – Winlandii
(wschodnie wybrzeże Kanady).
Spis treści

1 Nazewnictwo
1.1 Etymologia
1.2 Inne nazwy
2 Ramy chronologiczne „burzy normańskiej” (epoki wikingów)
3 Napady i wojny
3.1 Etapy ekspansji
3.2 Przyczyny ekspansji
3.3 Taktyka wojskowa
3.4 Łodzie
4 Handel
5 Wygląd
6 Wikingowie na terenach Polski
7 Wikingowie w kulturze popularnej
7.1 W kinematografii
7.2 W literaturze
8 Zobacz też
9 Przypisy
10 Bibliografia

Nazewnictwo
Etymologia

Słowo wiking pochodzi od nazwy orężnych wypraw morskich: „viking”. Słowo to początkowo
łączono ze staronordyjskim vik (zatoka) lub starogermańskim vik (osada portowa). W formie
wicinga, wicingas zostało po raz pierwszy użyte dla określenia małych grup pirackich w
anglosaskim poemacie Widsith z VII wieku[1].

Później zauważono jednak[kto], że słowo to pojawiło się jeszcze w VIII wieku (przed okresem
napaści wikingów na wybrzeża Anglii, Irlandii i Francji) w postaci staroangielskiego
wicingsceada i starofrancuskiego witsing. Od tamtej pory zaczęto łączyć nazwę wiking z tym
właśnie obszarem językowym, wskazując na staroangielski wic oznaczający obóz handlowy.
Pierwszy raz tego określenia użyto na długo przed epoką wikingów, wobec osadników
saskich (saksońskich).
Staronordycki rzeczownik żeński viking oznacza wyprawę zamorską. Pojawiał się w
inskrypcjach runicznych epoki wikingów i późniejszych pismach średniowiecznych (np. w
ustalonym wyrażeniu fara í víking „wyruszyć na ekspedycję”). W tekstach późniejszych, jak
Sagi islandzkie, stwierdzenie „wyruszyć na viking” oznacza udział w wyprawie łupieżczej lub
piractwie. Wywiedziony od tego staronordycki rzeczownik męski víkingr, odnoszący się do
żeglarzy bądź wojowników biorących udział w wyprawach zamorskich, pojawia się w poezji
skaldów oraz na kamieniach runicznych, znajdowanych w Skandynawii[2]. Przed
zakończeniem epoki wikingów nie niosło negatywnych konotacji. Niezależnie od etymologii
było używane jako określenie aktywności i związanych z nią osób, bez uwzględnienia
przynależności etnicznej czy kulturowej[3].
Inne nazwy

Wikingowie byli znani wśród Niemców jako Ascomanni („ludzie jesionu” od rodzaju drewna,
z którego budowali łodzie)[4], Lochlannach („ludzie wody”) wśród Celtów oraz Dene
(„Duńczycy”) wśród Anglosasów.

Słowianie, Arabowie oraz Grecy bizantyjscy nazywali ich Rusami lub Rhosami (stgr. Ῥῶς), co
prawdopodobnie wywodzi się od rōþs-, związanego z wiosłowaniem, lub Roslagen,
środkowo-wschodnim rejonem Szwecji, skąd pochodziła większość wikingów
odwiedzających ziemie Słowian.

Słowianie i Grecy nazywali ich także Waregami (ze staronordyckiego Væringjar

„zaprzysiężeni ludzie” lub prasłowiańskiego trzonu *war – „zysk”).
Ramy chronologiczne „burzy normańskiej” (epoki wikingów)

Konwencjonalna

ok. 800 – ok. 1050 (pokrywa się ze stopniem chrystianizacji państw skandynawskich).

Symboliczna

793 – złupienie klasztoru angielskiego na wyspie Lindisfarne.

1066 – w bitwie pod Stamford Bridge zginął z ręki Anglosasów król Norwegii Harald III
Hardraada (tj. Srogi, Nieobliczalny), zwany „ostatnim wikingiem”.

Napady i wojny
Mapa ekspansji wikingów (1)
Mapa ekspansji wikingów (2)
VIII wiek, IX wiek, X wiek, XI wiek,
miejsca atakowane lecz bez osadnictwa
Etapy ekspansji

Pierwszy odnotowany napad wikingów miał miejsce w 793 na wybrzeżach Anglii

(Lindisfarne). Początkowo ich wyprawy nie wychodziły poza obręb Morza Północnego i wysp
szkockich – Orkadów, Szetlandów, Hebrydów. Około roku 800 po raz pierwszy wylądowali
na Wyspach Owczych, które szybko zostały przez nich skolonizowane. W 874 dotarli również
do Islandii. Kolejny wiek przyniósł odkrycie Grenlandii (ok. 982) i Ameryki (półwysep
Labrador i Nowa Fundlandia – ok. 1000[5]), gdzie również założyli swoje osady. Jednak walki
z tubylcami i kłótnie wewnętrzne rychło spowodowały porzucenie osad w Nowym Świecie.

Z biegiem lat bandy wikingów rozrosły się do pokaźnych flotylli i zwiększył się ich zasięg.
Niektóre grupy, opływając Półwysep Iberyjski, dostawały się na Morze Śródziemne i grabiły
wybrzeża południowej Galii i Italię. Inne grupy, wyprawiając się na wschód, penetrowały
szlaki i tereny wzdłuż rzek Dźwiny i Wołchow oraz Dniepru, aż do Morza Czarnego, gdzie
łupiły przybrzeżne miasta Cesarstwa Bizantyńskiego. Wołgą przepływali aż na Morze
Kaspijskie. Wikingowie bogacili się jednak nie tylko łupieniem, ale również handlem.
Prowadzili intratny handel z Arabami, którym za srebro z Taszkentu i Afganistanu dostarczali
futra, ozdoby z metali szlachetnych i niewolników z terenów nadbałtyckich.

Po fazie najazdów rabunkowych Normanowie zaczęli się osiedlać na zdobytych terenach,

zwłaszcza na wyspach: Orkadach, Szetlandach, Islandii, a także w Irlandii i Brytanii oraz na
półwyspie Cotentin we Francji północnej, gdzie założyli księstwo Normandii[potrzebny
przypis]. Zamieszkali w nim wikingowie zaczęli używać języka francuskiego, a w 919 przyjęli
chrześcijaństwo. Państwo wikingów w Normandii istniało przez ponad 300 lat, stając się w
końcu księstwem lennym króla Francji.

Dotarli także w głąb dzisiejszej Rosji i Ukrainy (Kijów znany jako Kanugård był ich faktorią
handlową) oraz do Wielkiej Brytanii i Europy kontynentalnej.

Na początku XI wieku zdołali opanować niemal 80% terytorium Anglii, tworząc własne
królestwo, którego królem był Kanut Wielki, po czym zostali wyparci na skutek rebelii
Anglów i Sasów. Po 1066 królestwo anglosaskie zostało jednak ponownie podbite przez
Normanów z Normandii, którzy również wywodzili się od wikingów, a królem Anglii został
ponownie wiking z pochodzenia – Wilhelm Zdobywca – który stał się założycielem dynastii
normandzkiej, władającej Anglią przez ponad 300 lat.
Przyczyny ekspansji

Prawdopodobnie główne przyczyny ekspansji wikingów to:

nagły wzrost populacji w Skandynawii pod koniec VII wieku na skutek ocieplenia klimatu i
rozwinięcia technik rolniczych, który spowodował deficyt ziemi uprawnej;
słabość najbliższych krajów: Szkocji, Anglii i Francji, w których nie istniały jeszcze silne
zjednoczone królestwa lub występował kryzys istniejących struktur państwowych

Taktyka wojskowa
Miecze używane przez wikingów

Sukcesy odnosili dzięki dużej mobilności, jaką dawały im ich łodzie (drakkary), oraz zwartej
formacji zwanej murem tarcz. Posługiwali się jednoręcznymi mieczami, toporami,
włóczniami, okrągłymi drewnianymi tarczami o obitych metalem bokach.

Prawa dzielnicowe z końca ery wikingów w wypadku pospolitego ruszenia nakazywały w

Szwecji każdemu uczestnikowi być uzbrojonym w miecz, tarczę, hełm oraz włócznię, trzeba
było mieć także jedną kolczugę, łuk i dwa tuziny strzał na ławkę wioślarską. W Norwegii
należało mieć trzy tuziny strzał na ławkę wioślarską, a zamiast miecza można było mieć
topór. W Danii natomiast łuk mógł być zastąpiony kuszą, lecz jeśli samemu nie było się
dobrym strzelcem, trzeba było mieć kogoś do jej obsługi.

Główną siłą była piechota, rzadko stosowano konnicę. Podczas bitew morskich związywano
burty statków i przystępowano do abordażu, walczono, aż załoga jednego ze statków nie
została całkiem pokonana. Pochłaniało to znacznie więcej ofiar niż bitwy lądowe. Ese una
dokumenta por favor si si si