Personalizm i filozofia dramatu

Personalizm jest reakcją na egzystencjalizm. Personalizm stara się uchwycić te jaśniejsze strony
egzystencji ludzkiej. Ma swoje początki w filozofii antycznej. Każdy niezależnie od pozycji społecznej
jest osobą. Każdy jest indywidualny, osobowy.

Przedstawiciele:

- Jaques Maritain
- Emmauel Mounier
- Karol Wojtyła
- Józef Tishener - filozofia dramatu

1. Cechy wspólne

a) pojęcie osoby - pojęcie kluczowe

b) rozumienie człowieka jako osoby
c) nadrzędna wartość osoby wobec determinant kulturowych, gatunkowych, politycznych,
ekonomicznych, itp.

1. Jaques Maritain
- Neotomizn
- dwa aspekty człowieka
- czowiek jako jednostka
- człowiek jako osoba - dualizm

osoba to indywidualna substancja mająca rozumną naturę (Boencjusz, św. Tomasz)

nas jako ludzi wyróżnia rozumna natura

Osoba to pełna indywidualna substancja natury rozumnej rządząca się swoimi czynami.

Osoba to wszechświat o naturze duchowej, obdarzony wolnością wyboru i stanowiący tym samym całość
niezależną wobec świata.

człowiek jako jednostka powinna się podporządkowywać i działać na korzyść innych, ale jako
osoba jesteśmy wolni

kiedy dokonujemy wyborów to sądzimy, że będzie dobrze i czasami się mylimy, jesteśmy istotą
racjonalną
 2

> demokracja personalistyczna - stworzona w opozycji do tego, co się dzieje w XX wieku (kolektywizm
i indywidualizm). Demokracja personalistyczna międzyindywidualizmem (mieszczańskim,
kapitalisttycznym, liberalizmem), a kolektywizmem (nazizmem, marksizmem - sens człowieka jest
bycie częścią kolektywu.) Ta demokracja powinna pozwolić każdemu człowiekowi iść własną drogą.

2. Emmanuel Mounier:
- personalizm społeczno-ekonomiczny
- krytyka społeczeństwa konsumpcjonistycznego, kapitalistycznego
- znaczenie wspólnoty dla rozwoju człowieka

osoba

Osoba jest przeżywaną działalnością autokreacji, komunikacji i przynależności, która daje się uchwycić w
swoim akcie jako ruch personalizacji.

Własność osoby: duchowość, wolność, rozwój, uwrażliwienie na wartości

Wspólnota ma wpływ na nasz rozwój i dorastanie. Poznajemy siebie poprzez relację z innymi ludźmi.

osoba a jednostka

osoba - wzbogacający proces personalizacji, który jest odpowiedzią na transcendenty apel - postawa
wolności i altruizmu

jednostka - degradujący proces indywidualizacji - egoistyczna postawa

możemy wybrać czy chcemy być jednostką czy osobą. Będąc jednostką to nas ogranicza i zuboża.

alienacja Narcyza i Herkulesa

1. Alienacja Narcyza - egocentryzm, oderwanie od otoczenia, subiektywizm, konsumpcjonizm -

zapomnienie o autentycznym powołaniu człowieka. Jest to ucieczka od innych.
2. Alienacja Herkulesa - fascynacja aktywnością, pracoholizm, kolektywizm - zapomnienie o
autentycznym powołaniu człowieka. Jest to ucieczka od siebie samego. Po to, by zapomnieć o
sobie i nie zwracać uwagi na swój personalny rozwój. Nieważne co robimy, ważne żeby robić.

Obie te postawy są niewłaściwe i szkodliwe, nie należy się alienować. Zapomina się o sobie, ciągle
chce się więcej. Nalezy być z innymi, ale nie zapominać o sobie jednocześnie.
 3

3. Józef Tischner. Wywodzi się z fenomenologii. Wpływ: fenomenologia (E. Hussler, Max
Scheler), hermenautyka, filozofie dialogoczne. W dialogu z drugim człowiekiem się rozwijamy.

Filozofia dramatu: dramat, w którym uczestniczymy, wpływa na nas. Człowiek jest wrzucony
w pewną sytuację.

człowiek istota dramatyczna > podstawowe pojęcia: dramat, spotkanie, epifania twarzy,
agatologia, dialog dobro i zło, ja i ty, ja aksjologiczne i wiele innych > hermeneutyka
człowieczeństwa - rozumienie człowiek ajako uczestnika dramatu, który tworzy i przez który
jest tworzony > dialog jako ruch myśli kształtujący i odsłaniający człowieka

czas ma charakter dramatyczny, człowiek jest na świecie = scenie. Gramy z innymi aktorami = innymi
ludźmi i nasz gra, zachowania, przeżycia, zależą od innych aktorów grających na tej samej scenie.
Nieustannie improwizujemy. Na czym więc polega ta dramatyczność? Na tym, że musimy dokonywać
wyborów. Polega na tym napięciu, że stoimy nad alternatywą. Na dodatek, możemy dokonać złego
wyboru, zależnie od tego jak ocenimy sytuację. Jaką hierarchią wartości się kierujemy? KTo ma na nas
wpływ i jest naszym autorytetem, kto nas pociąga itd - to ma na nas wpływ. Spotkanie jest wtedy kiedy
się stykamy z drugim człowiekiem. Drugi człowiek jest dla nas pewnym wyzwaniem, jest twarzą, nie
maską. Jest pewnym zadaniem do wykonania. Tłum ludzi mijany na ulicy to nie jest drugi człowiek.
Spotkanie jest wtedy, gdy rozpoznajemy drugiego człowieka jako partnera do dyskusji. Wpływ na nasz
sposób myślenia mają nasze horyzonty mentalne.