‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ و ورزش‬

‫راﻫﻨﻤﺎي ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ و ورزش‬ ‫‪8‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ و ورزش ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺑﺸﺮ اﻣﺮوز اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوزه ورزش‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺪﻳﺪهاي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ در دﻧﻴﺎ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ارﺗﺒﺎط‬
‫ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮕﻲ ﺑﻴﻦ آﮔﺎﻫﻲ و ﻧﮕﺮش اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻔﻴﺪ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ ﻣﻨﻈﻢ در ﺑﻴﻦ اﻓﺮاد‬
‫وﺟﻮد دارد‪ .‬آﮔﺎﻫﻲ ﻣﻄﻠﻮب ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ و ﻋﻠﻮم ورزﺷﻲ و ﻧﮕﺮش ﻣﺜﺒﺖ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ورزﺷﻲ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻳﻼت و ﮔﺮاﻳﺶﻫﺎي اﻓﺮاد ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺣﺮﻛﺘﻲ و‬
‫ورزﺷﻲ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ دارد‪ .‬ﻟﺬا ﻫﺪف اﻳﻦ ﻓﺼﻞ اﻳﺠﺎد آﮔﺎﻫﻲ ﻫﺎي ﻻزم در ﻣﻮرد ﻣﺒﺎﻧﻲ و‬
‫اﻫﺪاف ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ و اﻳﺠﺎد ﻧﮕﺮش ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ورزﺷﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻫﺪاف ﻛﻠﻲ‪ :‬آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻛﻠﻲ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ‬

‫اﻫﺪاف رﻓﺘﺎري‪:‬‬
‫اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﭘﺲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ‪:‬‬
‫ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ورزش ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-1‬‬
‫ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﺑﺎزي ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-2‬‬
‫ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-3‬‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ و ﺣﻮزهﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ آن را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-4‬‬
‫اﻫﻤﻴﺖ ﺗﺮﺑﻴﺖﺑﺪﻧﻲ در ﻣﻜﺘﺐ اﺳﻼم را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-5‬‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ و ﻋﻠﻮم واﺑﺴﺘﻪ ورزﺷﻲ آن را ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ و ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-6‬‬
‫‪9‬‬ ‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ و ورزش‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ورزش‬
‫ورزش ﻣﻌﺎدل واژه اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ‪ Sport‬اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوزه در ﻛﻞ دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم واﺣﺪي ﺑﻜﺎر‬
‫ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ورزش ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ ﻳﺎ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻳﻚ رﺷﺘﻪ‬
‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﺑﺎ اﻫﺪاف ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ ﻳﺎ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ‪ ،‬ﻧﺸﺎط‪ ،‬ورزﻳﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻣﻬﺎرتﺟﻮﻳﻲ ﻳﺎ آﻣﻴﺰهاي از اﻳﻦ‬
‫اﻫﺪاف اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ورزش از ﻧﻈﺮ ﻟﻐﻮي اﺳﻢ ﻣﺼﺪر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي »ورزﻳﺪن« و ﺑﺮزﻳﺪن ﻣﺼﺪر آن ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﻛﺎرﻛﺮدن‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن‪ ،‬ﻛﻮﺷﻴﺪن‪ ،‬ﭘﻴﺎﭘﻲ اﻧﺠﺎم دادن و رﻳﺎﺿﺖ ﻛﺸﻴﺪن اﺳﺖ)دﻫﺨﺪا ‪.(1335‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ورزش از ﻧﻈﺮﻛﻮاﻛﻠﻲ‬

‫ورزش ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻳﻚ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻧﻬﺎدﻳﻨﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻛﺎرﺑﺮد ﻧﻴﺮوي‬
‫ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻮاﻣﻞ دروﻧﻲ و ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ را در‬
‫ردﻳﻒ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ورزﺷﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻬﺎرت ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺷﻬﺎﻣﺖ و ﻧﻴﺮوي ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ و داراي ﻣﺎﻫﻴﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در آن ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﭘﺎداشﻫﺎي دروﻧﻲ و ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺑﺎزي‬
‫ﻣﺘﺮادف واژه اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‪ Play-Game‬اﺳﺖ‪ .‬در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻤﻴﺪ ﺑﺎزي ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ﺑﻪ‬
‫ﭼﻴﺰي‪ ،‬ورزش‪ ،‬ﺗﻔﺮﻳﺢ و در ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺎزي ﻳﻌﻨﻲ ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺟﻨﺒﺶ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‪ .‬ﺑﺎزي‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي آزاد ﺟﺴﻤﻲ ﻳﺎ ذﻫﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺸﻨﻮدي و رﺿﺎﻳﺖ ﺧﺎﻃﺮ ﻓﺮد‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺪون اﺟﺒﺎر ﺑﻮده و از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺧﺎﺻﻲ ﭘﻴﺮوي ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺧﺮدﺳﺎﻟﻲ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد و داراي ﺷﺮاﻳﻂ زﻳﺮ اﺳﺖ ‪:‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ و ورزش‬ ‫‪10‬‬

‫‪ -1‬ﻣﻌﻴﺎر ﺑﺎزي‪ ،‬داﺷﺘﻦ ﻣﻘﺎﺻﺪ وﻫﻤﻲ و ﺧﻴﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -2‬ﺑﺎزي ﺑﻪ ﻃﻮر آزاداﻧﻪ از ﻃﺮف ﻓﺮد اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺑﺎزي ﺑﺎﻳﺪ »ﻟﺬت ﺑﺨﺶ« ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺑﺎزي ﺑﻪ ﻃﻮر ذاﺗﻲ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫ﻣﻔﻬﻮم ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ‬
‫وﺳﺖ و ﺑﻮﭼﺮ‪ 2‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ را اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ :‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪي‬
‫آﻣﻮزﺷﻲ‪ -‬ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺪف آن ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ اﺟﺮاء و رﺷﺪ اﻧﺴﺎن از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ژرژﻫﺒﺮ‪ :3‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ ﻋﻠﻤﻲ اﺳﺖ ﻣﻨﻈﻢ‪ ،‬اﺻﻮﻟﻲ و ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺑﺪن‪،‬‬
‫ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن آﻣﺎدﮔﻲ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎرور ﻧﻤﻮدن اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ و ﭘﺮورش ﺻﻔﺎت اﺧﻼﻗﻲ از ﺳﻦ‬
‫ﻛﻮدﻛﻲ ﺗﺎ ﭘﻴﺮي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺟﺎﻣﻊ ﻛﻪ اﻛﺜﺮ ﻣﺤﻘﻘﺎن آن را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ‪ :‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻲ از ﺗﻌﻠﻴﻢ و‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن رﺷﺪ وﺗﻜﺎﻣﻞ را در ﻫﻤﻪ اﺑﻌﺎد وﺟﻮد اﻧﺴﺎن‬
‫)ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ و رواﻧﻲ( ﺗﺴﻬﻴﻞ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ رﺷﺪ و ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي ﻓﺮد ﻛﻤﻚ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ و ﺣﻮزهﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ آن‬

‫ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ‬
‫ﺣﻮزه ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ ﺑﻪ آﻣﻮزش ﺑﻬﺪاﺷﺖ )ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ذﻫﻨﻲ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و‬
‫رواﻧﻲ( ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ آﮔﺎﻫﻲ در زﻣﻴﻨﻪ اﻫﻤﻴﺖ ورزش و ﻣﺸﺎرﻛﺖ در‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ورزﺷﻲ و ﺑﺪﻧﻲ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺳﻼﻣﺖ و ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻋﻤﻮم اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫‪1- physical education‬‬

‫‪2- Bocher- West‬‬
‫‪3- Georg Hebert‬‬
‫‪11‬‬ ‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ و ورزش‬

‫ﻓﺮاﻫﻢ آﻳﺪ‪ .‬در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﻣﻌﺮﻓﻲ اﻧﻮاع ورزش ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺸﺮي و آﮔﺎﻫﻲ از اﻫﻤﻴﺖ ﺳﻼﻣﺖ‬
‫ﺑﺨﺶ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ اﻫﻤﻴﺖ ﺧﺎﺻﻲ دارد‪ .‬ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﻗﻠﺒﻲ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﺧﻮن‪،‬‬
‫دﻳﺎﺑﺖ‪ ،‬ﭘﻮﻛﻲ اﺳﺘﺨﻮان‪ ،‬ﭼﺎﻗﻲ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت روﺣﻲ و ﻛﺎﻫﺶ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﻗﻠﺒﻲ‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺰﻳﺖﻫﺎي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﻣﺪاوم اﺳﺖ‪ .‬ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﻣﺆﻳﺪ ﻧﻘﺶ ﺑﺎرز و‬
‫ﻣﻌﻨﻲدار ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺑﺪﻧﻲ در ﺣﻔﻆ ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻔﺮﻳﺤﺎت ﺳﺎﻟﻢ‬
‫ﺗﻔﺮﻳﺤﺎت ﺳﺎﻟﻢ از دﻳﮕﺮ ﺣﻮزهﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ و ورزش اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻔﺮﻳﺤﺎت‬
‫ﺳﺎﻟﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﺧﺘﻴﺎري و داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آنﻫﺎ ﻓﺮد از ﻧﻈﺮ روﺣﻲ‬
‫وﺟﺴﻤﻲ ﺑﺎزﭘﺮوري ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ردهﻫﺎي ﺳﻨﻲ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻨﻲ ﺳﺎزي اوﻗﺎت‬
‫ﻓﺮاﻏﺖ ﻳﻜﻲ از ﻓﻮاﻳﺪ ﻣﻬﻢ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﺟﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ و اﻓﺮاد‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪه در اﻳﻦ ﻧﻮع از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ اﻓﺰاﻳﺶ اوﻗﺎت‬
‫ﻓﺮاﻏﺖ و ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﺳﻄﺢ درآﻣﺪﻫﺎ در اﻳﻦ ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ دﺧﻴﻞ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﺮﻛﺎت ﻣﻮزون‬
‫ﺣﺮﻛﺎت ﻣﻮزون ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺣﻮزه واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ و ورزش اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺎت‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي آﻣﻴﺨﺘﻪ از ﺣﺮﻛﺖ و ﻫﻨﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮ رﺷﺘﻪﻫﺎي ﻫﻨﺮي ﻣﻜﻤﻞ ﺗﺠﺎرب‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﺑﻮده و در ﺑﻬﺒﻮد ﺳﻄﺢ ﻛﻴﻔﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬ارﺗﻘﺎي ﺳﻄﺢ ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ‪ ،‬دﻧﺒﺎل ﻛﺮدن‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﻔﻴﺪ ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ و اﻇﻬﺎرات ﺧﻼق از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﺮﻛﺎت ﻣﻮزون ﺗﺠﺎرﺑﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺣﺮﻛﺘﻲ در ﻗﻠﻤﺮو ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ و ورزش زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻬﺒﻮد زﻧﺪﮔﻲ را در اﻓﺮاد‬
‫ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورد‪.‬‬

‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ در ﻣﻜﺘﺐ اﺳﻼم‬

‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺟﺴﻢ در ﻣﻜﺘﺐ اﺳﻼم ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ارزش ﻗﻠﻤﺪاد ﺷﺪه و ﻫﻤﻮاره ﺗﺤﺼﻴﻞ آن ﺑﺎ‬
‫ﻃﻠﺐ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻳﺎ ﻓﻀﺎﻳﻞ اﺧﻼﻗﻲ و ﺟﻮاﻧﻤﺮدي ﻗﺮﻳﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ رواﻳﺎت و ﺷﻮاﻫﺪ‬
‫ﻓﺮاواﻧﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ داﺳﺘﺎن ﻃﺎﻟﻮت‪ ،‬ﻗﻮت روﺣﻲ و ﺟﺴﻤﻲ ﺣﻀﺮت‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ و ورزش‬ ‫‪12‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ)ص( و ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﻗﺪرت اﻣﺎم ﻋﻠﻲ )ع( اﺷﺎره ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در رواﻳﺎﺗﻲ از رﺳﻮل‬
‫اﻛﺮم )ص( و اﺋﻤﻪ ﻫﺪي ﻋﻠﻴﻬﻢاﻟﺴﻼم ﺗﺮﺑﻴﺖﺑﺪﻧﻲ و ورزش ﺗﻴﺮاﻧﺪازي‪ ،‬ﺳﻮارﻛﺎري‪ ،‬ﺷﻨﺎ‪،‬‬
‫وزﻧﻪ‪-‬ﺑﺮداري‪ ،‬ﺷﺘﺮﺳﻮاري‪ ،‬ﻛﺸﺘﻲ و‪ ...‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر از ﺗﻮﺻﻴﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪،‬‬
‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺟﺴﻢ و ﺗﻤﺮﻳﻦ آنﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺎﻫﻤﻮاريﻫﺎ و ﻣﺼﻮﻧﻴﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﻛﺸﻮر اﺳﻼﻣﻲ‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎي دﺷﻤﻨﺎن داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري و ﺗﻤﺘﻊ از زﻧﺪﮔﻲ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ -1 -1‬ورزش ﺳﻨﺘﻲ ﺳﻮارﻛﺎري‬

‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ و ﻋﻠﻮم واﺑﺴﺘﻪ ورزﺷﻲ‬

‫اﻳﻦ ﻣﺒﺤﺚ اﺳﺎس‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎن‪ ،‬ﭘﻴﻜﺮه‪ ،‬اﻫﺪاف و ارزشﻫﺎي ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ و ورزش را ﺗﺸﺮﻳﺢ و‬
‫ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎه و ارزش ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ و ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻋﻠﻮم ورزﺷﻲ ﻛﻪ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫و ﭘﻴﻜﺮه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ ﻧﻘﺶ ﭘﺎﻳﻪاي دارﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه اﻳﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎرهاي از‬
‫اﻳﻦ ﻋﻠﻮم ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژي ورزﺷﻲ‬
‫ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژي ورزﺷﻲ اﺛﺮات ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺪن اﻧﺴﺎن را ﻣﻮرد‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺎﺧﻪ از ﻋﻠﻮم ورزﺷﻲ‪ ،‬ﺳﺎز و ﻛﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺮژي در‬
‫‪13‬‬ ‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ و ورزش‬

‫ﺣﺮﻛﺎﺗﻲ ﺑﺎ ﺷﺪتﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت )ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ و زﻳﺮ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ(‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮﻓﻲ در‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺣﺪاﻛﺜﺮ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮﻓﻲ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﺎراﻳﻲ ﻋﻀﻼت‪،‬‬
‫اﻧﺪامﻫﺎ و ارﮔﺎنﻫﺎي ﺑﺪن‪ ،‬ﻧﻘﺶ ورزش در ﻛﺎراﻳﻲ ﻗﻠﺐ و ﻋﺮوق‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻏﺬا و ﻣﻜﺎن در‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ورزﺷﻜﺎران را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻃﺐ ورزﺷﻲ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع آن ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻋﻠﻢ ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ و ﻣﺸﻜﻼت‬
‫ﺑﻴﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﺑﻴﻮﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺎرت ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﺮ ورزﺷﻜﺎر‪ ،‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ‬
‫)ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ورزﺷﻲ وﻳﮋه اﻓﺮاد واﺟﺪ ﻣﺸﻜﻼت ﺟﺴﻤﻲ(‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ داروﻫﺎ ﺑﺮ ﺑﺪن ورزﺷﻜﺎران و‬
‫اﻣﻮر ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ در ﺣﻴﻄﻪ ﻃﺐ ورزﺷﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻴﻮﻣﻜﺎﻧﻴﻚ‬
‫ﻋﻠﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻛﺎرﺑﺮد اﺻﻮل ﻋﻠﻢ ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺣﺮﻛﺎت ﺑﺪﻧﻲ و اﻣﻮر‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» .‬ﺑﻴﻮ« ﭘﻴﺸﻮﻧﺪي اﺳﺖ ﻻﺗﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬زﻳﺴﺖ و ﺣﻴﺎت و‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﻋﻠﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺛﺮ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ و ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﻴﺮو ﺑﺮ اﺟﺴﺎم را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻟﺬا اﻳﻦ ﻋﻠﻢ ﺑﺎ دو ﺣﻮزه ﺳﺮو ﻛﺎر دارد‪ :‬ﻳﻜﻲ ﺣﻮزه »ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻚ« ﻣﺎﻧﻨﺪ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺪن‪،‬‬
‫ﻋﻀﻼت‪ ،‬اﻧﻘﺒﺎﺿﺎت‪ ،‬اﻫﺮم ﻫﺎ و ﺧﻼﺻﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻋﻤﻠﻴﺎت آﻧﺎﺗﻮﻣﻴﻜﻲ ﺑﺪن و دﻳﮕﺮي ﺣﻮزه‬
‫»ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ« ﻛﻪ ﺣﻮزه ﺣﺮﻛﺖ اﺷﻴﺎء و اﺟﺴﺎم اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﻮﻣﻜﺎﻧﻴﻚ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺻﻮل زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻲ‬
‫ﺣﺮﻛﺎت ﺑﺪن ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬ﻋﺪم آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺑﻴﻮﻣﻜﺎﻧﻴﻚ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻴﺎن را در ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺣﺮﻛﺎت ﺑﺎ‬
‫ﻣﺸﻜﻼت ﺟﺪي ﻣﻮاﺟﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫ﺣﺮﻛﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ‬
‫از ﻛﻠﻤﻪ ﻻﺗﻴﻦ "‪ "Kinesi‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﺣﺮﻛﺎت‬
‫اﻧﺴﺎن از ﻣﻨﻈﺮ ﻫﻨﺮ‪ ،‬زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ و »ﻣﻬﺎرت ﺣﺮﻛﺘﻲ« ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬ﺣﺮﻛﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ از‬
‫ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺑﻴﻮﻣﻜﺎﻧﻴﻚ و ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژي ورزﺷﻲ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ‬
‫دارد‪ .‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬درك زواﻳﺎي ﻣﻮﺟﻮد در اﻧﺪامﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺣﺮﻛﺖ و ﺷﻨﺎﺧﺖ‬
‫ﻋﻀﻼت درﮔﻴﺮ و ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻠﻢ ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﺑﻴﻮﻣﻜﺎﻧﻴﻚ و ﺣﺮﻛﺖ‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ و ورزش‬ ‫‪14‬‬

‫ﺷﻨﺎﺳﻲ اﺳﺖ و اﻳﻦ دو ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي ﺑﺮاي ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﻧﻘﺒﺎﺿﺎت ﻣﺎﻫﻴﭽﻪ و‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ‬

‫ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﻣﻮر و ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎ و ﺑﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﭼﺮاﻳﻲ ﻋﻠﻮم ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬ﻓﻠﺴﻔﻪ‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ ﺑﻪ اﻣﻮري ﻫﻤﭽﻮن ارزشﻫﺎ در ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ‪ ،‬ﭼﺮاﻳﻲ ﺣﻀﻮر ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ در‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ‪ ،‬زﻳﺒﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﻲ و اﺧﻼق در ورزش و ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ راﺑﻄﻪي ﺑﻴﻦ ﻓﻠﺴﻔﻪ‪،‬‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ و ورزش ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺳﺌﻮال ﻓﻠﺴﻔﻪي ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ و‬
‫ورزش اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺮا اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ورزش ﺑﭙﺮدازد و ﭼﺮا ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﻲ از‬
‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ از ﻛﻮدﻛﺴﺘﺎن ﺗﺎ داﻧﺸﮕﺎه ﮔﻨﺠﺎﻧﺪه ﺷﻮد؟‬

‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ‬

‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻪ ﺛﺒﺖ و ﺿﺒﻂ و ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺗﻔﺴﻴﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬ﻣﻮرﺧﺎن ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ورزﺷﻲ ﺑﻪ ﻧﮕﺎرش و ﺛﺒﺖ اﻋﻤﺎل ورزﺷﻜﺎران‪ ،‬ﺗﻴﻢﻫﺎ و ﺑﺎﺷﮕﺎهﻫﺎي ورزﺷﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﺑﺮﮔﺰاري‬
‫و ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺴﺎﺑﻘﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻟﻤﭙﻴﻚ و ﺟﺎم ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻓﻮﺗﺒﺎل و ‪ ...‬در زﻣﺎن ﺧﻮد ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪.‬‬

‫رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ورزﺷﻲ‬
‫رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﻋﻠﻢ ﺑﺮرﺳﻲ رﻓﺘﺎر ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪه ﺑﻪ وﻳﮋه اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ رﻓﺘﺎر اﻧﺴﺎن را در‬
‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻲﺗﻮان اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﭘﺲ در ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎ و‬
‫اﻣﺎﻛﻦ ورزﺷﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺗﻔﺴﻴﺮ رﻓﺘﺎر ورزﺷﻜﺎران در ﺣﻴﻄﻪﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن‬
‫اﻧﮕﻴﺨﺘﮕﻲ‪ ،‬ﻳﺎدﮔﻴﺮي‪ ،‬اﺿﻄﺮاب‪ ،‬رﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ورزﺷﻲ اﻗﺪام ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺣﺮﻛﺘﻲ‬
‫ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻓﺮد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺗﻌﺮﻳﻒ آن ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪:‬‬
‫»ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻤﺮﻳﻦ و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﺴﺒﺘﺎً ﭘﺎﻳﺪار در ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ‬
‫اﺟﺮاي ﻣﺎﻫﺮاﻧﻪ ﺣﺮﻛﺎت ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد«‪ .‬ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺣﺮﻛﺎت اﻏﻠﺐ از ﻃﺮﻳﻖ اﺟﺮا و ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫آزﻣﻮن و ﺧﻄﺎ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪15‬‬ ‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ و ورزش‬

‫رﺷﺪ و ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺣﺮﻛﺘﻲ‬

‫ﻣﻮﺿﻮع رﺷﺪ و ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺣﺮﻛﺘﻲ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ رﺷﺪ و ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻟﺬا ﻋﻮاﻣﻞ اﺛﺮ ﮔﺬار‬
‫ﺑﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ رﺷﺪ ﺑﺪﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ادراﻛﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در اﻳﻦ‬
‫ﺷﺎﺧﻪ از ﻋﻠﻮم ورزﺷﻲ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ‬

‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﻳﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺣﺮﻛﺘﻲ وﻳﮋه ﺑﻪ اﺛﺮات ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت ورزﺷﻲ ﺑﺮ اﻓﺮاد‬
‫ﻣﻌﻠﻮل و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ داراي ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺣﺮﻛﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش‬
‫روز اﻓﺰون ﻣﺎﺷﻴﻦ در زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻌﻠﻮﻟﻴﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪،‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺷﺎﺧﻪ ﻣﻬﻢ از ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ ﻫﺮ روز اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي‬
‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﺳﻌﻲ دارد ﺑﺎ ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت ﺧﺎص از ﻣﺤﺪودﻳﺖ داﻣﻨﻪ ﺣﺮﻛﺘﻲ اﻓﺮاد‬
‫ﻣﻌﻠﻮل ﻛﺎﺳﺘﻪ و ﻳﺎ ﻣﺎﻧﻊ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ آن ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ورزﺷﻲ‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻘﺶ ورزش در ﺟﻮاﻣﻊ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺟﻬﺖ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫در ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻗﻮﻣﻲ‪ ،‬رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت روزﻣﺮه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﺑﺮاي ﻋﻠﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪاﻧﺪ ﭼﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎ‬
‫درك‪ ،‬ﺑﻴﻨﺶ‪ ،‬ﺗﺤﺼﻴﻼت‪ ،‬ﻃﺒﻘﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺣﺘﻲ ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻧﮋادي و‬
‫ﻗﻮﻣﻲ در ﻣﻮرد رﻧﮓ ﻳﻚ ﭘﻴﺮاﻫﻦ )ﻳﻚ ﺗﻴﻢ ورزﺷﻲ( ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ و ﻫﻤﺪردي‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ورزﺷﻲ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻪ زﺑﺎن ﺳﺎده اﻧﺠﺎم اﻣﻮر ﺗﻮﺳﻂ دﻳﮕﺮان اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان ﻧﻴﺰ وﻇﺎﻳﻒ ﺧﺎﺻﻲ از‬
‫ﻗﺒﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن دﻫﻲ‪ ،‬ﻧﻈﺎرت‪ ،‬ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪي و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻫﺪاﻳﺖ و رﻫﺒﺮي را ﺑﺮﻋﻬﺪه‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ورزﺷﻲ وﻇﺎﻳﻒ و ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺑﺮﮔﺰاري ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺗﺎ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و ﺣﺘﻲ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺗﺠﺎري را ﻧﻴﺰ ﺑﺮﻋﻬﺪه دارد‪ .‬اﻣﺮوزه ﺑﺮﮔﺰاري ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت ورزﺷﻲ‬
‫اﻋﺘﺒﺎر ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻧﻔﺮ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت ورزﺷﻲ را از‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ و ورزش‬ ‫‪16‬‬

‫ﻧﻈﺎره و ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺴﻴﺎر ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ورزﺷﻲ از اﺟﺰاء‬ ‫اﻓﺘﺘﺎح ﺗﺎ اﺧﺘﺘﺎم‬
‫ﻣﻬﻢ ﻣﺒﺎﻧﻲ ورزش ﺗﻠﻘﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺣﺮﻛﺎت اﺻﻼﺣﻲ‬
‫ﺣﺮﻛﺎت اﺻﻼﺣﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺎﺧﻪاي از ﻋﻠﻢ ﺗﺮﺑﻴﺖﺑﺪﻧﻲ‪ ،‬داﻧﺶ ﻛﺎرﺑﺮدي در ﺳﻄﺢ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺑﻪ وﻳﮋه ﻣﺪارس اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‪ ،‬آﻣﻮزش‪ ،‬ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد و اﺻﻼح‬
‫ﻧﺎﻫﻨﺠﺎريﻫﺎي ﺑﺪﻧﻲ و ﻋﺎدات ﺣﺮﻛﺘﻲ اﻓﺮاد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺨﻦ دﻳﮕﺮ ﺣﺮﻛﺎت اﺻﻼﺣﻲ ﻋﺒﺎرت‬
‫اﺳﺖ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ورزﺷﻲ و ﺣﺮﻛﺘﻲ ﻛﻪ در آن ﺑﺎ اﺟﺮاي ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎي ﺧﺎص‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد و‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺪن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﺻﻼح ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻋﻠﻢ ﺗﻤﺮﻳﻦ‬
‫ﻋﻠﻢ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ دروس ﻛﺎرﺑﺮدي رﺷﺘﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ارﺗﺒﺎط‬
‫زﻳﺎدي ﺑﺎ دروس ﻋﻠﻮم ورزﺷﻲ ﻗﺒﻠﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺗﻐﺬﻳﻪ ورزﺷﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻮﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ورزﺷﻲ‪ ،‬ﺳﻨﺠﺶ و‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‪ ،‬آﺳﻴﺐﺷﻨﺎﺳﻲ ورزﺷﻲ‪ ،‬زﻳﺴﺖﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژي و رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ‬
‫ورزﺷﻲ دارد‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻠﻢ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻣﺜﻞ ﺑﺎزي ﺷﻄﺮﻧﺞ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻋﻠﻮم ﻣﺨﺘﻠﻒ ورزﺷﻲ ﺑﺮاي‬
‫آﻣﺎده ﺳﺎزي و اراﺋﻪي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻤﺮﻳﻨﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ورزﺷﻜﺎران ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻬﺮهﻫﺎي ﺷﻄﺮﻧﺞ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪:‬‬
‫‪ -1‬ورزش را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ؟‬
‫‪ -2‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺑﺎزي را ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ؟‬
‫‪ -3‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ؟‬
‫‪ -4‬ﺣﻮزهﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ؟‬
‫‪ -5‬ﻋﻠﻮم ورزﺷﻲ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ ﻛﺪام ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬