ODPORNOŚĆ ORGANIZMU

1. Patogeny (antygen)– ciała obce, czynniki infekcyjne wywołujące

chorobę
A) wirusy
B) Organizmy jednokomórkowe- bakterie, protisty, grzyby
C) Organizmy wielokomórkowe: grzyby, stawonogi, płazińce, nicienie
D) Inne – komórki nowotworowe, toksyny, czynniki fizyczne

2. Rozpoznawanie patogenów:
➢ Komórki na swojej powierzchni posiadają antygeny (własne posiadają autoantygeny)
 Układ odpornościowy

Bariery fizyczne oraz ich wydzieliny Komórki krwi i limfy Przeciwciała Narządy limfatyczne
➢ Grasica
➢ Granulocyty ➢ Szpik kostny czerwony
➢ Limfocyty ➢ Śledziona
➢ Makrofagi ➢ Węzły chłonne
➢ Komórki tuczne ➢ Grudki chłonne

3. Substancje zwalczające patogeny

➢ Kwas solny
➢ Lizozym
➢ Interferony (są cytokinami)
➢ Białka dopełniacza
➢ Przeciwciała (immunoglobuliny)

4. Substancje o charakterze pomocniczym

➢Mucyna
➢Histamina
➢Serotonina
➢Prostaglandyny
➢Interleukiny i chemokiny (są cytokinami)
5. Rodzaje odporności
a)Pierwsza linia obrony:
➢ Powierzchnie ciała i ich wydzieliny
wrodzona: szybka, nieswoista, nie
b) Druga linia obrony: wymaga dużego zróżnicowania
➢ Komórki żerne receptorów
➢ Komórki cytotoksyczne
➢ Naturalne substancje przeciwmikrobowe
➢ Odczyn zapalny

b) Trzecia linia obrony Nabyta: wolniejsza (wykształca się po

➢ Odpowiedź komórkowa kontakcie z antygenem), swoista, wymaga
➢ Odpowiedź humoralna - przeciwciała dużego zróżnicowania białek
receptorowych
Odporność wrodzona
a) Bariery fizyczne
➢ Skóra
➢ Błony śluzowe
➢ Składniki gruczołów
np. mucyny (są to gikoproteiny składniki śliny, śluzu dróg oddechowych, jelit)
np. lizozym (białko o właściwości enzymatyczne, potrafi hydrolizować wiązania chemiczne w
peptydoglikanach ścian komórek bakterii) występuje w ślinie, we łzach w śluzie dróg oddechowych
np. kwas solny
np. kwaśne składniki potu (5-5,5 pH)
➢ Kichanie
➢ Kaszel
➢ Wymioty
➢ Łzawienie

b) Komórki żerne zdolne do fagocytozy (dysponują receptorami rozpoznające fragmenty komórek

charakterystyczne dla danych komórek)
➢ Makrofagi –intensywne fagocytozy
➢ Granulocyty obojętnochłonne (neutrofile)-intensywne fagocytozy
➢ Granulocyty kwasochłonne (eozynofile)
➢ Komórki dendrytyczne – powstają z monocytów, mają charakterystyczne długie wypustki
Odporność wrodzona

c) Komórki cytotoksyczne

➢ Limfocyty NK -nie muszą przechodzić skomplikowanej procedury dojrzewania,

d) Naturalne substancje antymikrobowe

➢ Interferony- (IFN) białka z grupy cytokin syntetyzowane w komórkach zarażonych wirusami (także przez limfocyty T),
hamują namnażanie się wirusa, aktywują NK i makrofagi

➢ Białka układu dopełniacza- dopełniają działanie innych elementów układu odpornościowego np. gdy natkną się na
kompleks antygen -przeciwciało uruchamiany jest kaskadowy mechanizm doprowadzający do lizy komórek bakterii i
innych komórek obcych; mogą również „opłaszczać” mikroba ułatwiając komórkom układu odpornościowego
rozpoznanie i zniszczenie tej komórki; potrafią też wabić komórki układu odpornościowego
Odporność wrodzona

e) Stan zapalny

➢ Jest to fizjologiczna reakcja obronna na uszkodzenie tkanek

➢ Zaczerwienienie miejsca zakażonego
➢ Obrzęk miejsca zakażonego
➢ Ból
➢ Podwyższenie temperatury
➢ Relatywnie krótki okres –ostry stan zapalny
➢ Biorą w nim udział uszkodzone komórki tkanek, komórki tuczne, bazofile, neutrofili i makrofagi
Odporność
nabyta
a) komórkowa

➢ Komórki
dendrytyczne
➢ Makrofagi
➢ Limfocyty T
„dziewicze”
➢ Limfocyty TC,
limfocyty Th i
limfocyty Tm
Odporność
nabyta
a) komórkowa

➢ Komórki
dendrytyczne
➢ Makrofagi
➢ Limfocyty T
„dziewicze”
➢ Limfocyty TC,
limfocyty Th i
limfocyty Tm
Odporność nabyta
b) Humoralna

komórki potrzebne
➢ Makrofagi
➢ Komórki dendrytyczne
➢ Limfocyty Tc
➢ Limfocyty B→plazmocyty

przeciwciała
Odporność nabyta
b) Humoralna

komórki potrzebne
➢ Makrofagi
➢ Komórki dendrytyczne
➢ Limfocyty Tc
➢ Limfocyty B→plazmocyty

przeciwciała