Bài 3.

THÍ NGHIỆM
MÁY PHÁT ĐIỆN MỘT CHIỀU KÍCH TỪ ĐỘC LẬP
A. MỤC TIÊU
Học xong bài này sinh viên có khả năng:
- Xác định được thông số định mức và quy trình vận hành máy phát điện một
chiều kích từ độc lập.
- Đấu dây vận hành máy phát một chiều kích từ độc lập.
- Xây dựng đặc tính không tải U0 = f(IKT); đặc tính tải U = f(I); đặc tính điều
chỉnh IKT = f(I).
- Xác định được ứng dụng của máy điện một chiều kích từ độc lập.
B. THIẾT BỊ THÍ NGHIỆM

Số Chủng loại – qui cách kỹ thuật Số Ghi chú

TT lượng
1 Bàn thí nghiệm 1 bộ
2 Tổ máy phát DC kích từ độc lập – 1 bộ
Động cơ không đồng bộ

C. KIẾN THỨC LIÊN QUAN

I. SƠ ĐỒ NGUYÊN LÝ MÁY PHÁT ĐIỆN DC KÍCH TỪ ĐỘC LẬP

I + Ukt -
+ A

+
A VRE
+ A1
-
Ikt Rkt
U1 V Eö Iö
F1 F2
+ -
V
- A2

Hình 3.1 Sơ đồ nguyên lý máy phát điện DC kích từ độc lập

II. ĐẶC TÍNH KHÔNG TẢI MÁY PHÁT ĐIỆN DC KÍCH TỪ ĐỘC LẬP
- Phương trình điện áp máy phát điện một chiều:
U  Eö  I ö Rö [3.1]
- Khi không tải Iö = 0, nen U0  Eö  Cen [3.2]
- Nếu giữ tốc độ (n) không đổi (hằng số), điện áp không tải U0 sẽ thay đổi khi từ
thông thay đổi theo sự thay đổi dòng kích từ, IKT. Đặc tính không tải U0 = f(IKT)
như hình 3.2.

13
 Hình 10.2. Đặc tính không tải máy pháy DC kích từ độc lập

III. ĐẶC TÍNH NGOÀI CỦA MÁY PHÁT ĐIỆN DC KÍCH TỪ ĐỘC LẬP
- Nếu giữa tốc độ (n) và dòng điện kích từ song song (IKT//) không đổi (hằng số)
khi thay đổi dòng tải (I), thì đặc tính ngoài của máy phát điện một chiều kích từ
độc lập, U = f(I) được biểu diễn như hình 3.3.

U [V]

E0
U đm
A
Uñm

n2

0
Iö [A]
Iöñm

Hình 10.3. Đặc tính ngoài của máy pháy DC kích từ độc lập

- Khi I tăng, điện áp của máy phát giảm do ảnh hưởng của phản ứng phần ứng
và rơi áp trên điện trở phần ứng Rư.

IV. ĐẶC TÍNH HIỆU CHỈNH MÁY PHÁT ĐIỆN DC KÍCH TỪ ĐỘC LẬP
- Giữ cho tốc độ (n) và điện áp tải (U) không đổi (hằng số), đặc tính hiệu chỉnh
biểu diễn mối quan hệ IKT = f(I) như hình 3.4.

14
 IKT [A]

IKT0

0
I [A]

Hình 3.4 Đặc tính điều chỉnh của máy pháy DC kích từ độc lập

- Để giữ điện áp tải (U) không đổi khi thay đổi tải trong điều kiện tốc độ không
đổi, dòng điện kích từ phải thay đổi theo.
D. QUY TRÌNH LÀM THÍ NGHIỆM
I. CHUẨN BỊ TRƯỚC KHI LÀM THÍ NGHIỆM
Bước 1: Xác định mục tiêu bài thí nghiệm.
Bước 2: Phân tích sơ đồ nguyên lý của bài thí nghiệm, hình 3.5

Hình 3.5. Sơ đồ thí nghiệm máy phát điện DC kích từ độc lập
Bước 3: Lựa chọn và kiểm tra các thiết bị thí nghiệm cần thiết theo sơ đồ.
Bước 4: Lắp mạch theo sơ đồ thí nghiệm.
Bước 5: Kiểm tra nguội mạch điện đã lắp xong.

15
Bước 6: Tắt tất cả các tải.
Bước 7: Báo với giáo viên đến kiểm tra lại mạch điện.
II. THÍ NGHIỆM ĐẶC TÍNH KHÔNG TẢI
Đặc tính không tải: Uo = f(IKT), I = 0, n = const.
Bước 1: Bật CB nguồn bàn 3 pha cấp nguồn cho bộ điều chỉnh tốc độ, Bộ điều
chỉnh kích từ
Bước 2: Đặt tốc độ máy phát n = 1200 [rpm] dùng bộ điều chỉnh tốc độ.
Bước 3: Thay đổi giá trị dòng kích từ (IKT) từ 0.2 – 0.25A nhờ bộ điều chỉnh kích
từ, ghi lại giá trị điện áp lúc không tải (U0).
Bước 4: Tắt nguồn và ghi kết quả thí nghiệm vào bảng 3.1.
Bảng 10.1. Kết quả thí nghiệm U0 = f(IKT)
IKT [A]
U0 [V]
n(vòng/phút)

III. THÍ NGHIỆM ĐẶC TÍNH NGOÀI

Đặc tính ngoài U = f(I), IKT = const, n = const.
Bước 1: Điều chỉnh tốc độ máy phát khoảng n = 1270 [rpm] và chỉnh Ikt =0,23
(A) để điện áp phát ra là 220V.
Bước 2: Lần lượt thay đởi các điện trở tải. Ghi lại kết quả điện áp (U) và dòng
điện tải (I) tương ứng.
Bước 3: Tắt nguồn và ghi lại các kết quả thí nghiệm vào bảng 3.2.
Bảng 10.2. Kết quả thí nghiệm U = f(I)
RL S1 S2 S3
I [A]
U [V]
n(vòng/phút)

IV. THÍ NGHIỆM ĐẶC TÍNH ĐIỀU CHỈNH

Đặc tính điều chỉnh: I = f(IKT), U = const, n = const.
Bước 1: Điều chỉnh tốc độ máy phát khoảng 1450 [rpm].
Bước 2: Chỉnh kích từ để điện áp máy phát ở 220V.
Bước 3: Lần lượt thay đổi tải và ghi lại các giá trị dòng kích từ và dòng tải tương
ứng.
Bước 4: Tắt nguồn và ghi lại kết quả thí nghiệm vào bảng 3.3.
Bảng 3.3. Kết quả thí nghiệm IKT = f(I)
RL S1 S2 S3
IKT [A]
I [A]
n(vòng/phút)

16
V. BÁO CÁO KẾT QUẢ THÍ NGHIỆM
1. Họ, tên sinh viên.
2. Tên bài thí nghiệm.
3. Bảng số liệu thí nghiệm.
4. Đồ thị các đặc tính.
5. Nhận xét và kết luận về thí nghiệm.
- Đặc tính không tải U0 = f(IKT)

- Đặc tính ngoàiU = f(I)

- Đặc tính điều chỉnhIKT = f(I)

17