Motyw mogiły został użyty przez pisarkę Elizę Orzeszkową w czasach

pozytywizmu. Utwory autorki, w których były ukazane owe mogiły

to „Nad Niemnem” i „Gloria Victis”. Mogiła to inaczej grób, czyli
miejsce, w którym ktoś został pochowany. Pisarka za pomocą
motywu mogiły, przekazywała ludności polskiej informacje o
powstaniu styczniowym, omijając obowiązująca za tamtych czasów
cenzurę, nałożoną przez Rosjan.

Pierwszą mogiłą, którą omówię, jest miejsce pochowania założycieli

rodu Bohatyrowiczów ukazane w „Nad Niemnem”. Znajduje się ona
pod starym dębem i jest zadbana, dzięki kolejnym pokoleniom
Bohatyrowiczów. Osobami pochowanymi są Cecylia i Jan, którzy
według legendy wywodzili się z dwóch różnych warstw społecznych.
Dzięki miłości, wsparciu i ciężkiej pracy wybudowali na miejscu
zdziczałej puszczy piękna osadę, która zdobyła uznanie króla
Zygmunta. Dzięki swojej robocie para zyskała od króla tytuł
szlachecki. Orzeszkowa chce przekazać, że praca uszlachetnia, łączy
ludzi i przyczynia się do powszechnego dobra ogółu. Opis pracy
wskazuje na filozofie pozytywizmu i jej wartości. Można również
zauważyć symbol romantycznej miłości pomiędzy Janem a Cecylią
oraz szacunek do przeszłości i przodków.

Druga mogiła ukazana w utworze jest zbiorowym grobem

powstańczym. Jest ona symbolem walki o dobro ojczyzny,
wspólnych ideałów i celów. Jest to również symbol patriotyzmu i
solidarności. Pochowanych jest w niej 40 powstańców, wśród nich
brat Benedykta Korczyńskiego, Andrzej i ojciec Janka Bohatyrowicza,
Jerzy. Mieszkańcy Niemna traktują to miejsce jako miejsce święte,
wskazuje to na szacunek do przeszłości, co jest cecha pozytywizmu.
Podczas powstania walczyły razem różne warstwy społeczne co
wskazuje na równość, cechę charakterystyczna dla romantyzmu.

Ostatnią mogiłą jest ta ukazana w „Gloria victis” w której pochowani

są zapomniani uczestnicy powstania. Pamiętają o nich tylko rośliny
otaczające grób. Orzeszkowa chciała przekazać przez to, że pamięć
po powstańcach powinna być zachowana, ponieważ to dzięki nim
polska odzyskała niepodległość. Odwaga i patriotyzm Greków,
porównana jest do starożytnych Greków, dzielnie walczących pod
Termopilami. Mogiła z tego tekstu ma podobne cechy do
poprzedniej lecz daje większy nacisk na powolne zapominanie o
wyczynach powstańców w XIX w.

Przedstawione przez Elizę Orzeszkową mogiły pokazują

pozytywistyczne wartości, ale i również nawiązują do
romantycznych ideałów. Grób Cecylii i Jana symbolizuje
pozytywistyczną pracę i romantyczną miłość. Mogiła powstańcza z
„Nad Niemnem” również łączy cechy pozytywizmu i romantyzmu. A
ostatnią mogiła, którą przedstawiłem Orzeszkowa chce przekazać ze
ludzie powoli zapominają o przodkach.