Andegawenowie na tronie Polski

Kazimierz Wielki nie doczekał się prawowitego męskiego potomka. W Polsce nie zdarzyło się nigdy,
by córka dziedziczyła po ojcu prawo do władzy. Król nie zdecydował się także na przekazanie władzy
mężom swoich córek ani ich wnukom. Podobno jednak miał taki zamiar. U schyłku życia w 1369
roku usynowił nawet swojego wnuka, Kaźka słupskiego. Jednak w oficjalnym testamencie znalazł się
zapis przekazujący mu tylko część Królestwa. I jedynie garstka możnych wsparła jego niezbyt
energiczne starania o koronę Polski. Większość opowiedziała się za wskazanym w testamencie i we
wcześniejszych umowach dyplomatycznych królem Ludwikiem Węgierskim.
Po objęciu władzy Ludwik Węgierski zdecydował się unieważnić testament Kazimierza Wielkiego,
na co zgodę wyrazili możni polscy. Nie wszyscy jednak to zaakceptowali. Janko z Czarnkowa w
swojej Kronice przekazał oryginalną treść testamentu, wskazując te fragmenty, które zostały
zmienione przez Ludwika.
Rządy andegaweńskie
Trwające dwanaście lat rządy Ludwika Węgierskiego zagwarantowały Polsce jedno: rozbudzenie
aktywności politycznej rycerstwa. Już nie tylko możni, ale także rycerstwo zaczęło aktywnie zabierać
głos w sprawach Królestwa. Głównym celem rządów Ludwika w Polsce było zapewnienie
dziedziczenia korony jednej ze swoich córek. Król skupił się na zjednaniu sobie możnych oraz
rycerstwa i wygaszeniu wewnętrznych konfliktów w Polsce. Te ostatnie szczególnie żywe były w
niechętnej mu Wielkopolsce. Aby uspokoić sytuację, swoim namiestnikiem mianował matkę, Elżbietę
Łokietkównę. Jako córka Władysława Łokietka została przez Polaków przyjęta z szacunkiem. Chcąc
zjednać syna i możnych, rozpoczęła szeroką akcję zwrotu dóbr, które zarekwirował Kazimierz
Wielki.
Ludwik Węgierski znalazł się w zupełnie innej sytuacji. Był władcą obcym, pozbawionym silnego
poparcia lokalnych możnych. W dodatku chcąc zapewnić córkom następstwo na tronie, musiał
złamać postanowienia układów zawartych z Kazimierzem Wielkim. Tych samych układów, które
umożliwiły mu przejęcie władzy po śmierci Kazimierza. Wykluczały one jednak jego córki z
dziedziczenia korony polskiej. Ludwik chciał to zmienić, ale musiał mieć poparcie polskich możnych.
W 1355 roku król Ludwik Węgierski złożył rycerstwu i mieszczanom polskim uroczyste
przyrzeczenia. Gwarantował im różne przywileje, ale zgadzał się też na podyktowane mu warunki
następstwa na tronie polskim. Ludwik potrzebował poparcia dla swoich planów odnośnie
dziedziczenia władzy przez córki. Wydany w 1374 roku dokument zawiera zarówno specjalne
przywileje dla szlachty, jak i uzasadnienie ich ogłoszenia. Był to pierwszy przywilej dla całego stanu
szlacheckiego i stał się podstawą prawną kolejnych przywilejów szlacheckich wydawanych przez
Jagiellonów w VX i VXI wieku