16.9.

2022

Fakülte: Mühendislik Fakültesi

Bölüm: Elektrik Elektronik Mühendisliği
Ders: Elektromanyetik Dalga Teorisi
Dönem: 2021– 2022 (Güz)
Öğretim üyesi: Prof.Dr. Emin ÜNAL

1
 16.9.2022

Oblique incidence

Düzlem Dalgalar
2

2
 16.9.2022

EM Dalga Yayılımı
Antenden dalga yayılımı

Kayıpsız ortamda dalga yayılımı

Bir sınır boyunca dalga kırılması

Kayıplı ortamda dalga yayılımı

Anten ile dalga alımı

3
 16.9.2022

EM Dalga Yayılımı

Gelen
Dalga

İletilen
Dalga

Yansıyan
Dalga
Soğurulan
Dalga
4

4
 16.9.2022

TE/TM
Elektromanyetik alanlar için iki temel polarizasyon vardır.

Perpendicular (Dik) Polarizasyon

Elektrik alan, geliş düzlemine diktir ve manyetik alan, geliş düzlemine paraleldir.
Alanlar Enine Elektrik (TE) modları gibi yapılandırılmıştır.

Paralel Polarizasyon

Manyetik alan, geliş düzlemine diktir ve elektrik alan geliş düzlemine paraleldir.
Alanlar Enine Manyetik (TM) modları gibi yapılandırılmıştır.

Böylece, Genel olarak herhangi bir düzlem dalga dik ve paralel iki dalganın
süperpozisyonu olarak elde edilebilir.

5
 16.9.2022

TE/TM
Perpendicular (Dik) Polarizasyon

Elektrik alan, geliş düzlemine diktir

ve manyetik alan, geliş düzlemine
paraleldir.
Alanlar Enine Elektrik (TE) modları b
gibi yapılandırılmıştır.

6
 16.9.2022

TE/TM

Paralel Polarizasyon

Manyetik alan, geliş düzlemine diktir

ve elektrik alan geliş düzlemine
paraleldir.
Alanlar Enine Manyetik (TM)
modları gibi yapılandırılmıştır.

7
 16.9.2022

TE/TM

p-polarization: s-polarization:
E-field is parallel to the plane E-field is perpendicular to the
of incidence (TM) plane of incidence (TE)
(German senkrecht = perpedicular)
Ez Hz
E H
Hy Ex Ey Hx
θ1 ε1 θ1 ε1
z=0 z=0
y ε2 y ε2
x x
θ2 θ2

z z

8
 16.9.2022

Dalga gösterimi, aşağıda görüldüğü gibi farklı şekillerde olabilir:

µr
η = η0 (intrinsic impedance)
εr

µ0
η0 = = 377 ≅ 120π
ε0

9
 16.9.2022

Oblique İnsidansta EM Dalga Yansıması ve İletimi

ai yönünde hareket eden
düzgün düzlem dalgalar, ortam
1'den ortam 2'ye eğik (meyilli)
açıyla gelmiştir.

Geliş düzlemi hem sınırın

normalini hem de insidans
(gelen) dalga yayılımını içeren
düzlemdir.

Şekilde, yayılma yönü ai 'dir ve normal, az 'dır, dolayısıyla insidans (geliş)

düzlemi, x-z düzlemidir. Gelme, yansıma ve iletim açısı, yüzeyin normali ile
yapılan açılardır.

10

10
 16.9.2022

Yüzeye meyilli bir açı ile gelen dalgalar (oblique incidence)

Önce aşağıdakiler tanımlanmalıdır:

• Herhangi bir yönde ilerleyen düzgün düzlem dalganın denklemi

• Yüzeyin normali , an
• Dalganın geliş düzlemi
• Dalganın geliş açısı
Düzgün düzlem dalganın genel yazılışı
r r r rr
j ( k ⋅r −ωt )
E (r , t ) = Eo cos(k ⋅ r − ωt ) = Re[Eo e ]
Konum vektörü
r
r = xix + yiy + ziz
r
k = k x i x + k y i y + k z iz
k 2 = k x2 + k y2 + k z2 = ω 2 µε
Dalga numarası, propagasyon sabiti

Sınırsız ve kayıpsız ortam için k = β

11

11
 16.9.2022

Dalga ifadeleri
Ei = Eio cos(kix x + kiz z − ωt )
Er = Ero cos(k rx x + k rz z − ωt )
Et = Eto cos(ktx x + ktz z − ωt )
Burada,
i : indisi gelen,
r: indisi yansıyan,
t : indisi iletilen (kırılan)
anlamına gelmektedir.

burada ki = kix2 + kiz2 = β1 = ω µ1ε 1

kiz
kix = β1 sin θ i θi
kiz = β1 cos θ i ki kix
β 1 = 1. Ortamın propagasyon sabiti
Sınırsız ve kayıpsız ortam için k = β

12

12
 16.9.2022

Oblique İnsidansta EM Dalga Yansıması ve İletimi

Rastgele bir EM Düzlem dalga, sınıra eğik olarak geldiğinde, aşağıdaki

bileşenlere ayrılabilir:

Dikey Polarizasyon (Perpendicular Polarization), veya enine elektrik

(transverse electric (TE) polarization) polarizasyonu E Alanı, geliş
düzlemine diktir.

Paralel Polarizasyon (Parallel Polarization) veya enine manyetik (transverse

magnetic (TM) polarization) polarizasyon E Alanı, geliş düzlemine
paraleldir, ancak H Alanı diktir.

Gelen dalga, TE ve TM bileşenlerine ayrıştırılır, her polarizasyon için yansıtılan

ve iletilen alanlar belirlendikten sonra, nihai cevap için yeniden birleştirilebilir.

13

13
 16.9.2022

Polarizasyona Bağlı Yansıma

θi θr
ni

nt θt α = 180o − θ r − θt

Geliş Düzlemi: Gelen, yansıyan ve kırılan ışınların içinde olduğu düzlem.

14

14
 16.9.2022

Oblique İnsidansta EM Dalga Yansıması ve İletimi

• TE Polarizasyonu

15

15
 16.9.2022

Oblique İnsidansta EM Dalga Yansıması ve İletimi

16

16
 16.9.2022

Oblique İnsidansta EM Dalga Yansıması ve İletimi

TE polarizasyonu için alanlar aşağıdaki gibi özetlenir:

Eis = E0i e − jβ1 ( x sin θ i + z cosθ i )a y İnsidans alanlar

E0i − jβ1 ( x sin θ i + z cosθ i )

i
Hs = e (− cosθi a x + sin θia z )
η1
E rs = E0r e − jβ1 ( x sin θ r − z cosθ r )a y
Yansıyan alanlar
E0r − jβ1 ( x sin θ r − z cosθ r )
r
Hs = e (cos θ r a x + sin θ r a z )
η1
Ets = E0t e − jβ 2 ( x sin θ t + z cos θ t )a y
İletilen alanlar
E0t − jβ 2 ( x sin θ t + z cos θ t )
t
Hs = e (− cos θt a x + sin θt a z )
η2
17

17
 16.9.2022

Oblique İnsidansta EM Dalga Yansıması ve İletimi

• TM Polarizasyonu

18

18
 16.9.2022

Benzer geometrik argümanlarla, TM alanları:

Eis = Eio (cos θ i ix − sin θ i iz )e − jβ1 ( x sin θ i + z cosθ i )

İnsidans alanlar
Eio − jβ1 ( x sin θ i + z cosθ i )
H is = e iy
η1

Ers = Ero (cos θ r ix + sin θ r iz )e − jβ1 ( x sin θ r − z cosθ r )

Ero Yansıyan alanlar
− jβ1 ( x sin θ r − z cosθ r )
H rs = − e iy
η1

Ets = Eto (cos θ t ix − sin θ t iz )e − jβ 2 ( x sin θ t + z cosθ t )

İletilen alanlar
Eto
H ts = e − jβ 2 ( x sin θ t + z cosθt )i y
η2
19

19
 16.9.2022

Paralel polarizasyon
E’nin geliş düzlemine paralel olması durumudur

Eis = Eio (cos θ i ix − sin θ i iz )e − jβ1 ( x sin θ i + z cosθ i )

Eio
H is = e − jβ1 ( x sin θ i + z cosθ i )i y
η1
Ers = Ero (cos θ r ix + sin θ r iz )e − jβ1 ( x sin θ r − z cosθ r )
Ero
H rs = − e − jβ1 ( x sin θ r − z cosθ r )i y
η1

Ets = Eto (cos θ t ix − sin θ t iz )e − jβ 2 ( x sinθ t + z cosθ t )

Eto
H ts = e − jβ 2 ( x sinθ t + z cosθ t )i y
η2
20

20
 16.9.2022

Alanların teğet bileşenleri sürekli olduğundan, sınırda elektrik ve mağnetik

alanların teğet bileşenleri eşitlenirse

İki yüzey arasındaki sınırda hangi bileşenler teğet?

• y ve x bileşenler ( z = 0 düzleminde)

x bileşeni için

Eio (cosθ i )e − jβ1 ( x sin θ i + z cosθ i ) + Ero (cosθ r )e − jβ1 ( x sin θ r − z cosθ r )
= Eto (cosθ t )e − jβ 2 ( x sin θ t + z cosθt )
y bileşeni için
Eio Ero Eto
e − jβ1 ( x sinθ i + z cosθi ) − e − jβ1 ( x sinθ i − z cosθi ) = e − jβ 2 ( x sin θt + z cosθ t )
η1 η1 η2
Eio cos θ i + Ero cos θ r = Eto cos θ t
x ve y bileşenleri için Snell yansıma ve
Eio Ero Eto
− = kırılma kuralı uygulandığında
η1 η1 η2
21

21
 16.9.2022

r r r
Ei ( z = 0) + Er ( z = 0) = Et ( z = 0)

ωi = ω r = ωt = ω buradan anlaşılıyor ki frekans dalga

özelliklerindendir. (aynı zamanda
kix = k rx = ktx = k x renk)

kiz = k rz = ktz = k z 700nm kırmızıya karşılık gelir

Snell yansıma kuralı Snell kırılma Kuralı

kix = krx kix = ktx

β1 sin θi = β1 sin θ r β1 sin θi = β 2 sin θt
İki ortamı ayıran sınırda elektrik alanının teğet bileşenleri sürekli olmalıdır

kırılma indeksi n1 = ε r1 n1 sin θi = n2 sin θt

22

22
 16.9.2022

Oblique İnsidansta EM Dalga Yansıması ve İletimi

β1 sin θt
Snell kuralı uygulanırsa, θi = θ r =
β 2 sin θ i

Aşağıdaki denklemler elde edilir:

η 2 cos θi − η1 cos θ t i
E0r = E0 = ΓTE E0i
η 2 cos θ i + η1 cos θt

2η 2 cos θi
E0t = E0i = τ TE E0i
η1 cos θt + η 2 cos θi

τ TE = 1 + ΓTE
23

23
 16.9.2022

Oblique İnsidansta EM Dalga Yansıması ve İletimi

Snell Yasasını uygulayarak ve sınır koşullarını kullanarak, alan genlikleri
ile ilgili aşağıdaki ifadeler elde edilir:

η cos θt − η1 cosθ i i
E0r = 2 E0 = ΓTM E0i
η2 cosθ t + η1 cos θ i

2η 2 cos θ i
E0t = E0i = τ TM E0i
η1 cos θ i + η 2 cos θ t

cos θi
τ TM = (1 + ΓTM )
cos θt

24

24
 16.9.2022

Paralel ve dik polarizasyonlar için yansıma ve iletim katsayıları

Paralel polarizasyon Dik polarizasyon

Ero η2 cosθt −η1 cosθi Ero η2 cosθi −η1 cosθt
Γ|| = = Γ⊥ = =
Eio η2 cosθt + η1 cosθi Eio η2 cosθi + η1 cosθt

E 2η2 cosθi Eto 2η2 cosθi

τ || = to = τ⊥ = =
Eio η 2 cosθt + η1 cosθi Eio η2 cosθi + η1 cosθt

cos θ i
burada τ || = (1 + Γ|| ) 1 + Γ⊥ = τ ⊥
cos θ t

25

25
 16.9.2022

Kritik Açı

Toplam Yansıma için:

n1 sin θ1 = n2 sin θ2

n2 k 2 ε2
sin θc = = =
n1 k 1 ε1

26

26
 16.9.2022

Kritik Açı, qc
…Tam yansıma
• θt =90o olduğunda kırılan dalga yüzeyde
( iki ortamın arasında ) ilerler ve 2.
ortama enerji iletilmez.
• Bu duruma sebep olan geliş açısına
kritik açı, θc denir.
• Eğer geliş açısı θi > θc, ise dalga toplam
yansımaya uğrar ve tamamen 1. ortama
geri yansıtılır.
n2
sin θ c = sin θ t [ θ t = 90 o ]
n1
n2 ε
= = r2
n1 ε r1
(burada, µ1 = µ 2 )

27

27
 16.9.2022

Kısmi ve Toplam iç Yansıma

• 90°'lik bir kırılma açısıyla sonuçlanacak belirli bir geliş açısı

vardır.
• Bu gelme açısına kritik açı θC denir.

θi > θc, ise iletim sıfır olur, tüm

dalga yansır

28

28
 16.9.2022

Brewster açısı, θB
TM polarizasyonları için, dalganın tamamının ikinci ortama iletildiği, yani Yansıma
katsayısının sıfır olduğu (Toplam iletim) bir geliş açısı vardır ve bu açı Brewster
açısı olarak adlandırılır
η2 cosθt −η1 cosθ B
Γ|| = =0 * θB polarize
η2 cosθt + η1 cosθ B eden açı olarak
bilinir

η2 cosθt −η1 cosθ B = 0 n2 ε

tan θ B = = r2
1 − (ε1µ2 / ε 2 µ1 ) n1 ε r1
sin θ B|| =
1 − (ε1 / ε 2 ) 2 (burada, µ1 = µ 2 )

• Mağnetik olmayan maddeler için, Dik polarizasyonda Brewster açısı

oluşmaz. Yani, yansıma sıfır yapılamaz
Brewster açısında bir malzeme üzerine ışık gibi rastgele polarize bir dalga
geldiğinde, TM polarize kısmı tamamen iletilir, ancak TE bileşeni kısmen yansıtılır.

29

29
 16.9.2022

Brewster açısı, θB ‘nin türetilmesi

n2 cosθt = n1 cos θ B → cos 2 θt = (n2 / n1 ) 2 cos 2 θ B

n2 sin θt = n1 sin θ B → sin 2 θt = ( n1 / n2 ) 2 sin 2 θ B

cos 2 θt + sin 2 θ t = 1 = cos 2 θ B + sin 2 θ B = ( n2 / n1 ) 2 cos 2 θ B + (n1 / n2 ) 2 sin 2 θ B

[1 − ( n2 / n1 ) 2 ]cos 2 θ B = [( n1 / n2 ) 2 − 1]sin 2 θ B

sin 2 θ B 1 − ( n2 / n1 ) 2 (1/ n1 ) 2 (n12 − n22 ) n22

= tan θ B =
2
= =
cos θ B
2 2
(n1 / n2 ) − 1 (1/ n2 ) 2
( n12 − n22 ) n12

n2
tan θ B =
n1

30

30
 16.9.2022

TE/TM

Toplam Yansıma (Total 1.0

reflection ) her iki
polarizasyon için de θ = 90° de

Reflection coefficient, r
olur. Brewster’s angle
.5
r||=0! r||
Sadece paralel polarizasyon
için toplam iletim (sıfır
yansıma) Brewster açısında 0
olur.
r
-.5 ┴

Brewster's angle
-1.0
0° 30° 60° 90°
Incidence angle, θi

31

31
 16.9.2022

TE/TM

1.0
Toplam iç yansıma (Total Critical
internal reflection ) her iki angle

Reflection coefficient, r
polarizasyon için de .5 r
Kritik açıda (critical angle) ┴
olur. Total internal
reflection
Ancak kritik açı için 0
olmalıdır. Brewster’s
angle
-.5
r||
Critical
angle
-1.0
0° 30° 60° 90°
Incidence angle, θi

32

32
 16.9.2022

TE/TM

Toplam iç yansıma (Total internal reflection ) her iki polarizasyon için de

Kritik açıda (critical angle) olur.

Ancak kritik açı için

olmalıdır.

33

33
 16.9.2022

TM, parallel
η cos θ t − η1 cos θ i

Reflection coefficient, r
1.
Γ// = 2 sin θ i ε 0 Critical
η 2 cos θ t + η1 cos θ i = 2
sin θ t ε1 angle
2η 2 cos θ i r┴
Τ// =
η 2 cos θ t + η1 cos θ i n = µrε r .5 Total
internal
Γ// = 0 µ reflection
η=
η1cos θ i = η 2 cos θ t ε Brewster’
0 s angle
η2 ε1
cosθ i =
η1
cosθ t cosθ i =
ε2
cos θ t
Critical r||
angle
 ε 
( )
2 2 -.5
ε 1 cos ε ε
θ t = 1 − sin θ t = 1 − sin θ i 
2 1
cos θ i =
1 1
2 0° 30° 60°
ε2 ε 2 ε2  ε2  90° Incidence angle, θi
2 ε 1 ε 2
(1 − sin θ i ) = − 2 sin 2 θ i
1 ε2
- sin θ i =
ε2 ε2 ε 2 + ε1
1.
Brewster açısı
ε  ε 12  ε2 0 ε2
1 − = sin θ i 1 − 2  sin2 θ i =
1 2
tan θ i =
ε2  ε2 ε 2 + ε1 ε1

34

34
 16.9.2022

Yansıma Yoluyla Polarizasyon: Brewster Açısı

2 bileşenli polarize olmayan bir Işık:

Belirli bir açıda, yansıyan ve kırılan ışınlar birbirine dik olacaktır.=> θB + θt = 90o
Yansıyan ışın tamamen polarizedir: sadece bir bileşeni vardır.

ε2
tan θ i =
Brewster açısı ε1

35

35
 16.9.2022

Dichroic emilim

Kısmen emilir ve
Geçer emilir
kısmen geçer

36

36
 16.9.2022

Dichroic Emilim

Kısmen emilir ve kısmen geçer

θ r
E E|| = E cos θ
E||
E⊥ Şiddeti ∝

İletilen Şiddeti ∝ //
(Malus Kuralı

37

37
 16.9.2022

Örnek
Aşağıda elektrik alanı verilen düzlem dalga boşluk
ortamdan εr=4 olan (z>0) kayıpsız ve mağnetik
olmayan düzlemsel bir dielektrik ortam üzerine
gelmiştir

Ei = (10i y + 5iz ) cos(ωt + 2 y − 4 z )[V / m]

z>0 için aşağıda istenenleri bulunuz
• Gelen dalga polarizasyonunu
• Gelme açısını ve kırılma açısını
• Yansıma ve iletin katsayılarını.
• Yansıyan ve iletilen elektrik alan bileşenlerini
• Brewster açısını bulunuz. Cevaplar : Paralel
26.6 o , 12.9o ,
− 0.295, 0.65,
(−2.946i y + 1.47iz ) cos(ωt + 2 y + 4 z ),
(6.5i y + 3.2iz ) cos(ωt + 2 y − 8.7 z ),
63.4o

38

38
 16.9.2022

Alıştırma (Brewster açısı)

Boşluktaki bir dalga mağnetik olmayan düzlemsel, toprak

(εr=4) bir yüzeye θi=50o açısı ile gelmiştir.

• Yansıma ve iletim katsayılarını her iki polarizasyon için de bulunuz.

• Brewster açısını bulunuz.

Cevaplar:

Γ|| = −0.16, τ || = 0.58

Γ⊥ = −0.48, τ ⊥ = 0.52
θ B|| = 63.4o

39

39
 16.9.2022

Örnek: 1.0 V/m genliğe sahip 100 MHz TE polarize bir dalga, havadan (z < 0)
eğik olarak kayıpsız, manyetik olmayan bir levha malzeme εr = 25 (z > 0)
üzerine geliyor. Geliş açısı 40° olduğuna göre,
(a) iletim açısını bulunuz,
(b) yansıma ve iletim katsayılarını bulunuz,
(c) gelen, yansıyan ve iletilen E alanları bulunuz.

ω 2π (100 x106 ) rad ω εr rad

(a) β1 = = = 2.09 , β2 = = 10.45 .
c 3x108 m c m

β1 1 1 1
= = ; sin θt = sin 40o ; θt = 7.4o
β2 εr2 5 5
120π
η1 = 120πΩ; η 2 = Ω = 24πΩ
(b) 25
η cos θ i − η1 cos θt
ΓTE = 2 = −0.732; τ TE = 1 + ΓTE = 0.268
η 2 cos θi + η1 cos θ t

40

40
 16.9.2022

(c) Gelen dalga için:

(
− j 2.09 x sin 40o + z cos 40o ) V
− j1.34 x − j1.60 z
E = 1e
i
s a y = 1e e ay
m
Böylece,
V
Ei ( z , t ) = 1cos (ωt − 1.34 x − 1.60 z ) a y
m

Yansıyan dalga için: E r = Γ E i = −0.732

o TE o
V
E = ( −0.732 ) e
r
s
− j1.34 x + j1.60 z
e ay
m
V
E ( z , t ) = −0.732 cos ( ωt − 1.34 x + 1.60 z ) a y
r

41

41
 16.9.2022

İletilen dalga için:

Eot = τ TE Eoi = 0.268

− j β 2 ( x sin θt + z cosθt ) − j1.35 x − j10.4 z V
E = 0.268e
t
s a y = 0.268e e ay
m
Böylece,

42

42
 16.9.2022

İkincil Gökkuşağı
• İkincil gökkuşağı, birincil
gökkuşağından daha soluk
• İkincil gökkuşağı, yağmur
damlasından çıkmadan
önce iç yüzeyden iki
yansıma yapan ışıktan
dolayı oluşur.
• Daha yüksek dereceli
gökkuşakları mümkündür,
ancak yoğunlukları
düşüktür

43

43
 16.9.2022

Örnek: (z > 0) olan ortam boşluktur, (z < 0) olan ortam için εr = 4. Dielektrik içerisinde gelen
elektrik alan şiddeti aşağıdaki gibi ise,

Ei = Eo ix V/m.
E x ( x, y, z ) = E x+ e − j ( k ⋅r ) + E x− e + j ( k ⋅r )
a) Propagasyon yönünü ve geliş açısını bulunuz
k = k x ix + k y i y + k z iz = koin
b) Gelen manyetik alanı bulunuz,

r = xix + yi y + ziz

k = ko in = k o (sin θ i i y + cos θ i iz )

k = k o (sin 53,13i y + cos 53,13iz ) = 5π (0,8i y + 0,6iz )

44

44
 16.9.2022

Polarize olmamış bir dalga boşlukta ilerlemektedir. Dalga kırılma indisi n olan bir sıvı yüzeyinden yansımıştır.
Sıvı yüzeyinden 25 cm uzaklıkta ve 20 cm yükseklikte dalga %100 polarize olduğuna göre n nedir?

Yansıyan dalganın polarize olabilmesi için dalganın Brewster açısında gelmesi gerekir

45

45
 16.9.2022

Şekilde gösterildiği gibi, bir verici ve alıcının yerden

yükseklikleri sırasıyla 100 ve 10 m'dir. Vericinin hem dik
hem de paralel polarizasyonlar yaydığını varsayarsak,
yansıyan dalganın paralel polarizasyonu olmaması için
verici ve alıcı ne kadar uzağa (metre olarak)
yerleştirilmelidir? Yansıtıcı ortamın, dielektrik sabiti 16
olan kayıpsız düz bir toprak yüzeyi olduğunu varsayalım.

46

46
 16.9.2022

Örnek: Elektrik alanı verilen düzlem dalga şekilde görüldüğü gibi dielektrik
bir ortama ( 4) gelmektedir
r
E i = 100 cos(ωt − πx − 173
. πz )a$ y
a. ‘yi fazör formda yazınız
b. ve nedir?
c. ve nedir?
d. Yansıma ve iletim katsayıları nelerdir?
e. Her iki bölgedeki toplam elektrik alan fazörlerini yazın.

x
εr =1 εr =4

y z

γi
E
i

47

47
 16.9.2022

48

48
 16.9.2022

49

49
 16.9.2022

Düzlem Dalgalar
50

50
 16.9.2022

51

51
 16.9.2022

Örnek: Elektrik alanı verilen düzlem dalga şekilde görüldüğü gibi dielektrik
bir ortama ( 4) gelmektedir
r
E i = 100 cos(ωt − πx − 173
. πz )a$ y
a. ‘yi fazör formda yazınız
b. ve nedir?
c. ve nedir?
d. Yansıma ve iletim katsayıları nelerdir?
e. Her iki bölgedeki toplam elektrik alan fazörlerini yazın.

x
εr =1 εr =4

y z

γi
E
i

52

52
 16.9.2022

53

53
 16.9.2022

54

54
 16.9.2022

Örnek: bir önceki örnekle aynı malzeme özelliklerini ve geliş açısını göz önünde
bulundurun, ancak polarizasyon paralel olsun.

Yansıma ve iletim katsayıları nelerdir?

Hangi polarizasyon daha düşük yansıma katsayısına (büyüklük) sahiptir?
Şimdi 'nın değişmesine izin verin. Dalga hangi değerinde tamamen iletilir?
(yani Brewster açısı nedir?)

55

55
 16.9.2022

Yansıtıcılık (Reflectivity) ve İletkenlik (Transmissivity)

Her iki polarizasyon için, Reflectivity R ve transmissity T :

- Enerji korunum kanunundan

S r | Γ |2 SA cos θ r
R= = = | Γ |2
Si SA cos θ i

S t (| Et |2 / 2η 2 ) A cos θ t | τ |2 (cos θ t ) / η 2
T = = =
Si (| Ei |2 / 2η1 ) A cos θ i (cos θ i ) / η1

56

56
 16.9.2022

Yansıma ve Kırılma Özet

57

57
 16.9.2022

Bar-Code Okuyucu
58

58
 16.9.2022

MT1195 Micro-USB barcode scanner

- 626nm red light
- 41°scan angle
- Code 39, UPC/EAN
- 18*22*14mm, 7g
- 5V 100mA
- US$ 90

Bar-Code Okuyucu
59

59
 16.9.2022

Çok Katmanlı Yapılarda Yansıma ve İletim

İletim hattı eşdeğer devresini kullanın

60

60
 16.9.2022

Ödev Problemler-7

61

61
 16.9.2022

Soru: 1
Bir EM dalga, kırılma indisi 1,3 olan bir kare prizmaya şekilde
görüldüğü gibi 70# açı ile girmiştir.
a α açısını bulunuz.
b açısının hangi değerleri için, prizma
içerisinde toplam iç yansıma olur

Soru: 2
Bir EM dalga, şekilde görüldüğü gibi bir kare prizmaya & '() açı ile girmiştir. B noktasında
toplam iç yansına olması için prizmanın kırılma indisinin alabileceği en küçük ve en büyük değer ne
olur bulunuz.

62

62
 16.9.2022

Soru: 3
Paralel polarize, genliği || 1 V/m olan bir dalga birinci ortamdan 2.inci ortama Brewster açısı ile
gelmektedir. Ortam parametreleri , , , 2 olduğuna göre, birinci ortama geri yansıyan ve
2.inci ortama iletilen elektrik alan genliklerini bulunuz? Bulduğunuz sonuçları yorumlayınız.

Soru: 4
.
Boşluk ortamda ilerleyen bir TEM dalganın elektrik alanı 20 / V/m olarak verilmiştir.
Bu düzlem dalga, 0 1 0 da bulunan, 4 olarak verilen, manyetik olmayan bir ortamın yüzeyine
gelmektedir. Aşağıda istenenleri bulunuz
a) Gelen dalganın polarizasyonu,
b) Geliş açısı,
c) Yansıyan elektrik ve manyetik alan
d) İletilen elektrik ve manyetik alan,
e) İletilen güç yoğunluğu

Soru: 5
3. 4
Boşluk ortamda ilerleyen bir TEM dalganın manyetik alanı H 2 2 10 0 / A/m olarak
verilmiştir. Bu düzlem dalga, 0 1 0 da bulunan, 9 olarak verilen, manyetik olmayan bir ortamın
yüzeyine gelmektedir. Aşağıda istenenleri bulunuz
a) Gelen dalganın polarizasyonu,
b) Geliş açısı,
c) Yansıyan elektrik ve manyetik alan
d) İletilen elektrik ve manyetik alan,
e) İletilen güç yoğunluğu
63

63
 16.9.2022

Soru: 6
Dik polarize bir EM dalga boşluktan, dielektrik sabiti 1,6 olan cam yüzeyine 30# açı ile
girmiştir. Dalganın frekansı 600 THz (yeşil ışık) ve elektrik alanının genliği 50 V/m olduğuna göre;
a) Yansıma ve iletim katsayılarını bulunuz,
b) Cam ortam içerisinde E ve H’ın anlık değerlerini bulunuz.

Soru: 7
Boşlukta ilerleyen bir dalga, şekilde görüldüğü gibi, kırılma indisi
: 1,52 olan cam yüzeyine 40# açı ile girmiştir.
a) Dik polarize dalga için yansıma ve iletim katsayılarını bulunuz,
b) Paralel polarize dalga için yansıma ve iletim katsayılarını bulunuz.

Soru: 8
Şekilde, kırılma indisi : 1,3 olan su içerisinde ilerleyen EM dalganın, kırılma indisi : 1,7 olan
cam prizmaya normal açıyla girmiştir. Dalganın cam içerisinde toplam iç yansımaya uğraması için
a < açısını bulunuz,
b = açısının alabileceği en büyük değer ne olur, bulunuz.

64

64
 16.9.2022

Soru: 9
Boşlukta ilerleyen paralel polarize bir dalga, kırılma indisi : 2,56 olan ortamın yüzeyine 58#
açı ile girmiştir. Dalganın manyetik alanı: ? /. ?# @A B#CDA C EDA A/m olduğuna göre,
aşağıdaki istenenleri bulunuz:
a) Reel olduğunu varsayarak, ?# değerini bulunuz
b F değerini bulunuz
c) Gelen ve yansıyan ve iletilen elektrik alanını,
d) Yansıyan ve iletilen manyetik alanı bulunuz.

Soru: 10
Boşlukta ilerleyen bir düzlem dalganın propagasyon
vektörü G 124/. H 124/ H 263/ olduğuna göre,
a) Dalga boyunu ve frekansı bulunuz,
b I, J ve 0 ekseni ile yaptığı açıyı bulunuz

Soru: 11
Boşlukta ilerleyen ve manyetik alanı ? 0,2cos 10M N O GI O G 80 / A/m olan bir EM dalga 0
0 noktasında; 9 ve , 1 olan dielektrik ortama girmektedir.
(a) Gelme ve yansıma açılarını bulunuz,
(b) Propogasyon sabitini (k) bulunuz,
(c) Boşlukta ve dielektrik ortamda dalga boyunu bulunuz,
(d) Gelen dalganın elektrik alanını bulunuz,
(b) Brewster açısını bulunuz.
65

65
 16.9.2022

Soru: 12
Bir tankerden sızan demir emdirilmiş kompozit bir yağ tabakası deniz yüzeyinde kalın bir yağ
tabakası oluşturmuştur. Kompozit yağ tabakası 3 MHz’de 4 # , , 800,#, kayıp tanjantı 100 ile
karakterize edilebilmektedir. Yağ tabakasının tam üzerinde bir uydu bulunmaktadır ve 3 MHz de
274,588 V/m genlikli bir elektrik alanı yağ tabakasına doğru göndermektedir. Kompozit malzeme
içerisinde bir dalgıç bulunmaktadır ve elindeki uydu cihazının uydu ile haberleşme yapabilmesi için
en az 1QR/S lik güç yoğunluğuna ihtiyaç vardır. Buna göre aşağıda istenenleri bulunuz,
a) Kompozit malzeme içerisinde deri kalınlığını,
b) Kompozit malzemeden yansıyan güç yoğunluğunu,
c) Kompozit malzeme içerisine iletilen güç yoğunluğunu,
d) Kompozit malzeme içerisinde (yüzeyin ne kadar altında) dalgıç uydu ile haberleşme yapabilir.

Soru: 13
Kırılma indisleri verilen levhalar şekilde görüldüğü gibi üst üste yerleştirilmiştir. EM dalga
levhalara 40 derece açı ile girerse, çıkış açısını bulunuz.

66

66
 16.9.2022

Soru: 14

9 ve , 1 olan dielektrik bir ortamda ilerleyen düzlem dalganın manyetik alanı aşağıda
verilmiştir. Bu düzlem dalga, 0 1 0 da bulunan boşluk ortama girmektedir. Aşağıda istenenleri
bulunuz.
? 0,2cos 10M N O GI O G 8 0 / A/m
a) Yansıma ( ) ve kırılma ( ) açılarını bulunuz.
b) Dalga numarasını (k) bulunuz,
c) Dielektrik ve boşluk ortamda dalga boyunu bulunuz
d) Gelen dalganın elektrik alanını bulunuz,
e) Yansıyan ve kırılan elektrik alanını bulunuz,
f) Brewster açısını bulunuz.

Soru: 15
Boşlukta ilerleyen bir düzlem dalganın elektrik alanı aşağıda verilmiştir. Bu düzlem dalga, J 1 0 da
bulunan bakır levha üzerine gelmektedir. Bakırın mükemmel bir iletken olduğunu dikkate alarak,
aşağıda istenenleri bulunuz.
8/. H 6/ H 5/ sin VN H 3I O 4J V/m
a) Dalganın frekansını (V) bulunuz,
b) Yansıyan elektrik alanını bulunuz,

67

67
 16.9.2022

Soru: 16
0 1 0 olan ortam boşluk, 0 W 0 olan ortam ise kırılma indisi 2 olan kayıpsız bir dielektrik ile

doldurulmuştur. Dielektrik ortam içerisindeki düzlem dalganın elektrik alanı: /. #
olduğuna göre, aşağıdaki istenenleri bulunuz:
a) Dalganın ilerleme yönünü bulunuz,
b) Geliş açısını, değerini bulunuz
c) Yansıma katsayısını bulunuz,
d) Yansıyan elektrik alanını,
e) Gelen dalganın manyetik alanını bulunuz,
f) Boşluk ortamdaki elektrik alanını bulunuz.

Soru: 17
Dik polarizasyon ile havada yayılan bir dalga, 30 derecelik bir geliş açısı ile hava-cam ara yüzeyine
eğik olarak gelmektedir. Dalga frekansı, yeşil ışığa karşılık gelen 600 THz (1 X?0 10 Hz)'dir ve
camın kırılma indisi 1,6'dır. Gelen dalganın elektrik alan genliğinin 50V/m olduğunu varsayarak
aşağıdakileri bulunuz:
(a) yansıma ve iletim katsayılarını bulunuz,
(b) Cam ortam içerisinde elektrik ve manyetik alanı bulunuz

68

68
 16.9.2022

Soru: 18
J W 0 bölgesi (ortam 1) manyetik olmayan bir ortamdır, bu ortamda bulunan 1,5 GHz’lik bir düzlem
.
dalganın elektrik alanı: / # V/m dir. Bu dalga J 1 0 olan boşluk ortama girdiğine
göre, aşağıdaki istenenleri bulunuz:
a) Dalganın geliş düzlemine göre polarizasyon şekli nedir, bulunuz,
b) Geliş açısını, değerini bulunuz,
c) Ortam 1’in kırılma indisini bulunuz,
d) Yansıma ve iletim katsayısını bulunuz,
e) Gelen dalganın manyetik alanını bulunuz,
f) Yansıyan ve iletilen elektrik alanı bulunuz.

Soru: 19
.
Boşluk ortamda ilerleyen bir EM dalganın manyetik alanı: ? 0,2 0,6/ O 0,8/. A/m
dir. Bu dalga 0 1 0 olan mükemmel bir iletken ortamın yüzeyine geldiğine göre, aşağıdaki istenenleri
bulunuz:
a) Dalganın frekansını ve geliş açısını, bulunuz,
b) Gelen dalganın elektrik alanını bulunuz,
c) Yansıyan dalgaya ait elektrik ve manyetik alanı bulunuz,
d) Gelen dalganın manyetik alanını bulunuz,
e) Boşluk ortamda güç yoğunluğunu bulunuz

69

69
 16.9.2022

Soru: 20
Aşağıdaki şıkları cevaplayınız

Bir düzlem dalganın elektrik alanı aşağıda verilmiştir, buna göre polarizasyon şeklini bulunuz
5 cos 10M N O 30 H /. H 5sin 10M N O 30 H / V/m

Bir düzlem dalga iki dielektrik ortam arasında, bir dielektrik ortamdan diğerine geçmiştir. Bu geçiş
sırasında toplam iç yansımanın olduğu kritik açı < 47,5° ve Brewster açısı Z 52° olarak
ölçülmüştür.
a) Bu ölçüm sonuçlarında bir çelişki vardır, bu çelişkiyi açıklayınız
b) Kritik açısının doğru olduğu var sayılırsa, Brewster açısının alabileceği en büyük değer ne olur

Aşağıdaki resimde dielektrik levha (Silisyum) içerisinde ilerleyen bir EM dalga görülmektedir. Her
iki arayüzde de toplam iç yansıma olması için ve açılarını bulunuz.

70

70