10.

Sınıf Matematik
1 VERİ, SAYMA VE OLASILIK /@notbudur
Sayma ve Olasılık - TYT - Güncel ve Kaliteli Ders Notları
Sıralama ve Seçme - 2
2

ÖRNEK - 6 ÖRNEK - 8

A = { 1, 2, 3, 4, 5, 6 } olarak veriliyor. A kümesinin elemanlarını kullanarak 8! - 7! işleminin sonucunu bulunuz.

7! + 6!
a) Üç basamaklı kaç farklı doğal sayı yazılabilir?
b) Üç basamaklı kaç farklı çift doğal sayı yazılabilir?
c) 200 ile 500 arasında kaç farklı doğal sayı yazılabilir? ÇÖZÜM
ç) 240 ile 600 arasında kaç farklı tek doğal sayı yazılabilir?

om
8.7.6! - 7.6! 6! . (8.7 - 7) 56 - 7 49
= = =
ÇÖZÜM 7.6! + 6! 6! . (7 + 1) 8 8

a) 6 6 6
ÖRNEK - 9
{ 1, 2, 3, 4, 5, 6 } { 1, 2, 3, 4, 5, 6 } { 1, 2, 3, 4, 5, 6 }
(n + 4)! - (n + 3)! 64 ise n kaçtır?
Her basamakta A kümesine ait her rakam kullanılabileceğinden n N olmak üzere =
(n + 3)! - (n + 2)! n+4
koşula uyan 6 . 6 . 6 = 216 tane üç basamaklı doğal sayı yazılabilir.

b) 6 6 3 ÇÖZÜM

.c
{ 1, 2, 3, 4, 5, 6 } { 1, 2, 3, 4, 5, 6 } { 2, 4, 6 }
(n + 4)! - (n + 3)! 64 (n + 4) . (n + 3)! - (n + 3)! 64
6 . 6 . 3 = 108 tane çift doğal sayı yazılabilir = =
(n + 3)! - (n + 2)! n+4 (n + 3) .(n + 2)! - (n + 2)! n+4

c) 3 6 6 (n + 3)! . (n + 4 - 1) 64 (n + 3) . (n + 2)! . (n + 3) 64
= =
{ 2, 3, 4 } { 1, 2, 3, 4, 5, 6 } { 1, 2, 3, 4, 5, 6 }

200 ile 500 arasında bulunan 3 . 6 . 6 = 108 tane doğal sayı yazılabilir.
ur (n + 2)! . (n + 3 + 1)

(n + 3)2
(n + 4)
=
64
n+4
n+4

(n + 3)2 = 64
(n + 2)! - (n + 4)

(n + 3) = 8
n+4

n = 5 olur.

ç) Sorunun çözümü 240 ile 300 ve 300 ile 600 arasındaki tek doğal
sayıların kaç tane olduğu bulunarak yapılır.
ÖRNEK - 10
ud
1 3 3 A kümesinin elemanlarıyla 240 ile 300 arasında
yazılabilecek tek doğal sayıların sayısı 1 . 3 . 3 = 9 olur. 5 kişinin 5 sandalyeye kaç farklı şekilde oturabileceğini bulunuz.
{2} { 4, 5, 6 } { 1, 3, 5 }

A kümesinin elemanlarıyla 300 ile 600 ÇÖZÜM

3 6 3
arasında yazılabilecek tek doğal sayıların
{ 3, 4, 5 } { 1, 2, 3, 4, 5, 6 } { 1, 3, 5 } sayısı 3 . 6 . 3 = 54 olur 1. sandalyeye 5 kişiden herhangi biri 5 değişik şekilde,
2. sandalyeye kalan 4 kişiden biri 4 farklı şekilde
3. sandalyeye kalan 3 kişiden biri 3 farklı şekilde,
240 ile 600 arasındaki tek sayılar, toplama yoluyla sayma metodu
4. sandalyeye kalan 2 kişiden biri 2 farklı şekilde,
tb

kullanılarak 9 + 54 = 63 tane bulunur.

5. sandalyeye kalan 1 kişi 1 farklı şekilde oturur.
5 farklı sandalyeye oturuşlarının sayısı, saymanın temel ilkesi
FAKTÖRİYEL kullanılarak 1 . 2 . 3 . 4 . 5 = 120 bulunur.

n N olmak üzere 1 den n ye kadar olan ardışık tam sayıların çarpımına n Birbirinden farklı n tane nesne yan yana n . (n - 1) . (n - 2) . ... . n!
faktöriyel (çarpansal) denir ve n! ile gösterilir. Buna göre farklı şekilde sıralanabilir.
no

• n! = 1 . 2 . 3 . ... . (n - 1) . n olur.
• 0! = 1 ve 1! = 1 olarak kabul edilir. ÖRNEK - 11

Anne, baba ve 4 çocuktan oluşan 6 kişilik bir aile yan yana sıralanarak
ÖRNEK - 7 fotoğraf çektirecektir.

Aşağıda verilen ifadelerin eşitlerini bulunuz. a) Aile bireylerinin kaç farklı biçimde sıralanabileceğini bulunuz.
b) Anne ve baba bir arada olmak üzere aile bireylerinin kaç farklı
a) 5! b) 7! c) 10! ç) 7! - 5! biçimde sıralanabileceğini bulunuz.
8!

ÇÖZÜM
ÇÖZÜM

a) 6 kişilik bu aile herhangi bir koşul olmadan yan yana 6! farklı biçimde
a) 5! = 1 . 2 . 3 . 4 . 5 = 120 olur ya da 5! = 5 . 4 . 3 . 2 . 1 = 120 olur.
sıralanabilir.
b) 7! = 7 . 6 . 5 . 4 . 3 . 2 . 1 = 7 . 6! olur. b) Anne ve baba birbirinden ayrılmayacağına göre çocuklarla yer
6! değişimi yapılırken anne ve baba 1 kişi gibi düşünülür. Dolayısıyla
ailedeki kişi sayısı 1 + 4 = 5 olarak alınırsa yan yana 5! sayıda
c) 10! = 10 . 9 . 8! = 10 . 9 = 90 olur. sıralanırlar. Elde edilecek her sıralamada anne ve baba birbiriyle 2!
8! 8!
kadar yer değiştirebileceğinden tüm sıralama sayısı
ç) 7! - 5! = 7 . 6 . 5! - 5! = 5! . (7 . 6 - 1) = 5! . 41 olur. 5! . 2! = 120 . 2 = 240 olur.