FILIPINO SA PILING LARANGAN Halimbawa ng Akademiko:

“AKADEMIKO, DI-AKADEMIKONG GAWAIN” • Pagbasa ng mga ginagamit na teksto sa klase

• Pakikinig ng lektyur
• Panonood ng video o dokumentaryo
AKADEMIYA • Pagsasalita o pakikipagdiskurso sa loob ng klase o simposyum
• Pagsulat ng sulatin o pananaliksik
• Salitang Pranses “academie”
• Salitang Latin “academia”
• Salitang Griyego “academeia”
Halimbawa ng Di-Akademiko:
• Salitang Pranses “academique”
• Salting Medieval Latin “acadmicus” • Panonood ng pelikula o video upang maaliw o mgpalipas oras
• Pakikipag-usap sa sinoman ukol sa paksang di-akademiko
Academos- bayaning Griyego, kung saan ipinangalan ni Plato ang hardin.
• Pagsulat sa isang kaibigan
• Pakikinig sa radio.
• Pagbasa ng komiks, magasin, o dyaryo.
AKADEMIYA/ AKADEMIKO
• Itinuturing na isang institusyon, ng kinikilala at respetadong mga iskolar,
artista, at siyentista na ang layunin ay isulong, paunlarin, palalimin at Teoryang Pangkomunikasyon ni Cummins (1979)
palawakin ang kaalaman at kasanayang pangkaisipan, upang mapanatili
• Pinahalagahan at pinatutunayan ang katangian ng pinag-iba ang
and mataas na pamantayan ng particular na larangan/
kasanayang di-akademiko (ordinary, pang-araw-araw) sa kasanayang
• Tumutukoy ito o may kaugnayan sa edukasyon,iskolarsyip,institusyon, o
akademiko (pang-eskuwelahan, pang-kolehiyo).
larangan sa pag-aaral na nagbibigay tuon sa pagbasa,pagsulat at pag-
aaral, na kaiba sa praktikal o teknikal ng Gawain. Basic Interpersonal Communication Skills (BICS)
• Sa akademiya nililinang ang mga kasanayan at natutuhan ang mga
• Ito ay batay sa mga usapang praktikal, personal at impormal na Gawain
kaalamang kaugnay ng larangan pinagkakadalubhasaan.
Cognitive Academic language Proficiency (CALP)
• Ito ay batay sa usapang pormal at intelektwal na gawain.
DI-AKADEMIKO
• Mga gawain sa labas ng akademiko.
• Ginagabayan ng karanasan, kasanayan, at common sense.
KATANGIAN NG AKADEMIKO AT DI- AKADEMIKO
MAPANURING PAG-IISIP
• ay ang paggamit ng kaalaman, kakayahan, ipagpapahalaga, at talino upang
epektibong harapin ang mga sitwasyon at hamon sa buhay akademiko at
maging sa mga gawaing di-akademiko.
• Ang ganitong ang bumubuo sa isang malikhain o mapanuring indibidwal.
Hindi kailangang maging henyo o talentado upang maging malikhain.

Mapanuring Pagbasa sa Akademiya: Pagbuo ng Tala- Basa o Reader-Response

Journal Response

MAPANURING PAGBASA
• Ang tekstong akademiko ay nangangailangan ng maingat, aktibo, replektibo
at mapamaraang pagbasa. Makakatulong ang mga ito upang higit na
maunawaan ang binabasang akda.
Maingat
• dahil kailangang usisain, busisiin ang mga ebidensya at suriin kung gaano
kalohikal ang teksto at hindi batay sa haka-haka lamang.
Aktibo
• dahil habang nagbabasa ay may pagtatala at anotasyong ginagawa ang
mambabasa upang maging malinaw ang ipinahayag ng teksto.
Replektibo
• dahil nabibigyang katibayan o patunay ang nabasa kaugnay ng mga
kaalaman at sariling kaalaman ng mambabasa.
Maparaan
• dahil maaring gumamit ng ilang estratehiya upang maunawaang mabuti ang
teksto.
TEKSTONG BINABASA Lingguwistika
Panitikan • Analisis ng grammar ng isang wika.
• Pag-aaral ng Diksiyonaryo at bokabularyo ng isang wika.
• Tekstong pampanitikan (tula, dula, nobela, sanaysay, maikling ku!
ento,telenobela, pelikula, at iba pa)
• Artikulo ng panunuring pampanitikan
Ekstruktura ng Tekstong Akademiko
Pamamahayag o Komunikasyong Pang-Broadcast
Deskripsiyon ng Paksa
• Artikulo sa Diyaryo
• Kasama rito ang mga depinisyon, paglilinaw at pagpapaliwanag
• Balita, report sa radyo, telebisyon, Internet, tabloid
• Karaniwan na makikita sa simula ng teksto.
• Interbyu
• Programa Problema at Solusyon
• Editoryal
• Datos sa social media • Dito tinutukoy sa pamamagitan ng paksang pangungusap ang pinakatema
• Programa sa radyo at telebisyon ng teksto at ang punto at layunin ng paksa, ang gustong
patunayan,ipagitan, isangguni, ilahad, at paano ito mauunawaan.
Pisika
Pagkakasunod-sunod o Sekwensiya ng mga ideya
• Resulta ng Eksperimento
• Siyentipikong report • Maari itong kronolohikal (panahon) o hierarkikal (ideya).

Sining Sanhi at Bunga

• Akdang Pansining • Nagagamit ito para pagbatayan sa pag- unlad ng wikang Filipino bilang
• Rebyu ng Akdang Pansining wikang Pambansa at wikang opisyal ay susuriin ang mga pinag dadaanan
nito sa iba’t ibang yugto ng pag- iral nito.
Antropolohiya • Nagagamit ito para pagbatayan ng mga ebidensiya at katwiran sa teksto.
• Case Study sa isang Komunidad Pagkokompara
• Artikulo/ libro ng pag-aaral sa isang pangkat-etniko.
• Interbyu sa isang komunidad. • Kaugnay ito ng pagkakapareho at/o pagkakaiba ng mga datos upang
patibayan ang katuwiran.
Sikolohiya
Aplikasyon
• Eksperimento sa laboratoryo
• Case Study • Iniuugnay nito ang paksa at mga ideya sa tunay na nagaganap sa buhay.
• Siyentipikong Report
Estraktura ng Tesis
• Kaugnay nito ang mga tekstong nangangatuwiran o may pinapatunayan.
• Introduksiyon: Paksang Pangungusap
• Katawan: Paksang Talata, Mga Detalye, Argumento, Paksang
Pangungusap, Mga Detalyeng Pangungusap
• Kongklusyon: Argumentong Konklusyon
Estraktura ng Problema – Solusyon
• Tinatalakay nito ang mga problema o isyu at posibleng solusyon.
• Introduksiyon: Pahayag ng Problema at/o Solusyon
• Katawan: Mga Detalye, Mga Ebidensya, Mga Katuwiran, Mga Posibleng
Solusyon
• Kongklusyon: Resolusyon/Mungkahi, Solusyon o Kawalan ng Solusyon
Estraktura ng Factual Report
• Walang pinapanigang isyu o katuwiran.
• Introduksiyon: Pangunahing Paksa
• Katawan: Mga Detalye, Mga Paliwanag
• Kongklusyon: Pangkalahatang Buod
ESTRATEHIYA UPANG MAUNAWAANG MABUTI ANG TESKTO
Pre-viewing o Pre- reading (Bago Bumasa)
• Bubusisiin muna ang isinulat at huling bahagi ng artikulo.
• Kung libro, puwedeng tingnan ang pabalat, anglikod ng pabalat na kung
minsa’y may paliwanagang may-akda tungkol sa libro o kaya’y
mgapahayag ng ilang personalidad tungkol dito.
Skimming
• Hindi babasahin ang kabuuan ng teksto sa prosesong ito ngunit titingnan
ang mga pangunahing bahagi upang magkaroon ng pangkalahatang
kaalaman sa tekstong binabasa.
Brainstorming
• Kalayaan ng grupo upang makapagbiagy ng input ang bawat miyembro at
magkaroon ng pangkalahatang ideya kaugnay sa teksto.
Metakognitibong Pagbasa Tungo sa Mapanuring Pagbasa at Mambabasa (Tatlong
Teorya)
Tradisyunal na Pananaw
• Kung saan matatagpuan na sa teksto ang lahat ng ideya, impormasyon at
kahulugan para sa mambabasa.
• Kaugnay ito ng bottom-up na paraan ni Patrick Gough (1972).
Pananaw na Kognitibo
• Kung saan may interaksiyon ang mambabasa sa teksto.
• Bumubuo rin siya ng hipotesis o haka-haka, tinatanggap o hinditinatanggap
ang mga ideya o pahayag sa teksto, nagbibigay-interpretasyon sa mga
datos, kumukuha ng impormasyong kaugnayng datos sa teksto mula sa
mga dating kaalaman, nabasa, nakita,napanood, at narinig.
• Kaugnay nito ang: top-down na paraan (Goodman 1990),
Sikolingguwistikong Modelo ng Teorya ng Iskema (Brumelhart 2004) at
Konstruktibong Pagunawa (Dole 2004).
Metakognitibong Pananaw (Klein et al. 2004)
• Pangunahing katangian nito ang pag-iisip kung ano ang ginagawa habang
nagbabasa.
• Nakukumpleto dito ang kulang na katangian ng tradisyunal (teksto lamang)
at kognitibo (kaalaman at estratehiya lamang).
Metakognitibong Pagbabasa
• Kaugnay Transactional Reader Response Theory (W.Iser at Rosenblatt):
ang mambabasa ang lumilikha ng kahulugan sa teksto mula sa mga
kaalaman at karanasan.
Proseso ng Metakognitibong Pagbasa
1. Estratehiya Mga Responsibilidad at Gawain ng Mapanuring Mambabasa
2. Hanapin o tukuyin ang paksang pangugusap
1. Bago gumawa ng obserbasyon at reaksiyon sa teksto, masusi itong
3. Linawin, bigyang tuon, at balik-balikan ang layunin ng may akda habang
binabasa at hindi pahapyaw lamang.
binabasa ang akda.
2. Bukas ang isip sa mga ideyang ipinapahayag ng may-akda o ng teksto.
4. Piliin, busisiin, at basahing mabuti ang mga detalye o ebidensya.
3. Tumatanggap ng mga bagong ideya at iniuugnay ito sa sarili niyang ideya.
5. Suriin ang paraan ng pagkakasulat.
4. Bumubuo ng sariling ideya at hindi nakikisakay lamang sa ideya ng iba.
6. Alamin ang gamit ng wika
5. Maalam, nagsasaliksik, at naghahanap ng paraan upang maunawaan ang
7. Gumawa ng tuloy-tuloy na mga prediksiyon kung ano ang susunod na
teksto at paksa mula sa mga libro, panayam, internet, obserbasyon, at iba
mangyayari batay sa integrasyon ng mga datos,teksto, salitang alam mo
pa.
bilang mambabasa, impormasyong mula sa media, karanasan, haka-haka,
6. Gumagamit ng wikang rumerespeto sa anoman ang palagay sa binasang
at kongklusyon sa mga nauna nang pagbasa.
akda.
8. Pagsikapang gawan ng buod ang binasang teksto.
7. Nakatutulong ang pagsusuri upang makabahagi sa pagpapaunlad ng
9. Gumawa ng ebalwasyon o kongklusyon batay sa mga tinukoy sa teksto,
kaalaman.
sariling opinyon, karanasan, datos, impormasyon mula sa labas ng teksto,
8. Nakagagawa ng pagbubuod o sintesis ng mahahalagang punto o ideya
sariling opinyon, karanasan, datos, impormasyon mula sa labas ng teksto,
mula sa teksto.
sariling makatuwiran at maalam na pagdedesisyon at disposisyon.
9. Sinusuri ang teksto mula sa iba't ibang lente hindi mula sa iisang pananaw
lamang.
10. Nabibigyang-pagpapahalaga at pagtatasa ang mga ideya sa teksto.
Mapanuring Mambabasa
• Sa kabuuan, anomang uri ng teksto at tinatalakay nito, ang mambabasa pa
rin ang gagawa ng pagsusuri at pagdedesisyon kung ito ay mahalaga, may
ibubuga, kapani-paniwala, kasiya-siya, dapat basahin at balik-balikan,
dapat pag-aralan ng malaliman o ang kabaliktaran nito. Gayunman,
mahalagang basahin ang teksto sa sarili nitong merito. Ang mga dating
kaalaman, karanasan, nabasa, napanood, napakinggan, at iba pa ay
gamiting gabay lang upang unawain ang teksto. Tandaan, hindi
kinakailangan at huwag ipilit ang sariling opinion at paniniwala sa teksto.
Huwag puwersahin ang may-akda na palitan ang paniniwala niya at ipalit
ang sa iyo.