ARALIN I ginagawan ng ebalwasyon ay masasabi na ring
tekstong BINABASA.
Akademya - isang institusyon na may layunin na
isulong, paunlarin, lalalimin at palawakin ang
kaalaman at kasanayang pangkaisipan.
❖ Pranses – Academie
❖ Latin – Academia
❖ Griyego – Academeia
Akademiko – may kaugnayan sa edukasyon,
iskolarsyip, institusyon o larangan ng pag-aaral na
nagbibigay tuon sa pagbasa, pagsulat at pag-aaral,
kaiba sa praktikal o teknikal na gawain.
❖ Pranses – Academique
❖ Latin – Academicus
Di – Akademiko – mga gawaing sa labas ng
akademya. Ginagabayan ng karanasan, kasanayan at
common sense ang mga gawain dito.
Teoryang Pangkomunikasyon ni Cummins (1979)
– Basic Interpersonal Communication Skills (BICS)
ang kasanayang di-akademiko at Cognitive Academic
Language Profieciency (CALP) ang kasanayang
akademiko.
Mapanuring Pag-iisip - paggamit ng kaalaman,
kakayahan, pagpapahalaga at talino upang epektibong
harapin ang mga sitwasyon at hamon sa buhay
akademiko at gawaing di – akademiko.
ARALIN II
Pagbasa – pagkuha ng kahulugan ng nakalimbag na
simbolo. Dinedecode (kinukuha) mo ang kahulugan
ng mga salita.
Teorya sa Pagbasa
❖ Bottom – Up – nagsisimula sa tekso patungo sa
mambabasa (Nunan)
❖ Top – down – nagsisimula sa mambabasa patungo
sa teksto. (Noam Chomsky)
Hakbang sa Pagbasa ni William Gray
❖ Persepsyon – pagkilala
❖ Komprehensyon – pag-unawa
❖ Asimilasyon - pag-uugnay
❖ Reaksyon – pagpapasya
Teksto – modernong pagpapakahulugan, anomang
nakikitang binibigyang interpretasyon, inaalisa at
Tekstong Akademiko – sa loob ng paaralan
❖ Uri at Anyo – sa anong asignaturang kabilang
o may kaugnayan
o Panitikan – sulating madalas
nagpapahayag ng ideya, kaisipan, maging
mga kuwento at damdamin. Halimbawa:
Tula, Dula, Nobela, Pelikula, Maikling
Kuwento.
o Antropolohiya (Agham Pantao) – pag-
aaral ng pinagmulan, katangian at
pinagmulan ng tao. Halimbawa: Artikulo
ng pag-aaral sa isang pangkat.
o Pamamahayag - pangongolekta,
pagsusulat ng mga balita at pangangalap
ng impormasyong ibabahagi sa publiko.
Halimbawa: Balita, Diyaryo, Balita,
Editoryal, Programa sa radio at telebisyon.
o Pisika – patungkol sa siyensiya at agham.
Halimbawa: Resulta ng experiment.
o Lingguwistika – pag-aaral ng wika
(kayanan, katangian at gamit) Halimbawa:
Analisis ng grammar ng isang wika.
❖ Estruktura – tumutukoy sa pagkakabuo at
nilalaman ng teskto batay sa impormasyon
nilalahad.
o Deskripsyon ng Paksa - tungkol saan
ang sulatin? Karaniwan itong makikita sa
simula ng teksto.
o Pagkakasunod-sunod ng ideya –
organisasyon ng impormasyon.
▪ Kronolohikal (panahon)
▪ Hierarkikal (ideya)
o Problema at Solusyon – may problemang
inilalahad at may solusyong ibibigay.
o Sanhi at Bunga – may isang pangyayari
na nagrereseulta, nag-epekto sa isa pang
pangyayari.
o Pagkokompara - pagkakaiba o
pagkakapareho.
o Aplikasyon – inuugay sa tunay na buhay.
❖ Layunin - dahilan o tunguhin ng mambabasa
sa kanyang sinusulat.
o Estruktura ng Tesis – tekstong
nangangatwiran o may pinapatunayan
o Estrukturang Factual Report - walang
pinapanigang isyu o katuwiran. Isa rin
itong ulat.
o Estrukturang Problema – Solusyon –
tinatalakay ang mga problema o isyu at
posiblemng solusyon.
Mapanuring Pagbasa – kakayahan ng mambabasa na paano sisimulan ang
makilala ang pagkakaiba ng katotohanan sa opinyon, introduksiyon.
mabatid ang mga estrukturang ginamit, makilala ang ❖ Katawan – pinauulad ang paksa at nagsusulat
mga pagkiling (bias) ng manunulat at iba pa. ng mga talata.
o Talata
Mapanuring Pag-iisip – pag-iisip ng kritikal, ▪ Tuloy- tuloy – ang unang talata ay
analitikal at paggamit ng natutuhan at nalaman bilang kaugnay ng naunang talata.
aplikasyon na nagpapadali sa pagpili at ▪ Organisado - ang mga sumusuportang
pagdedesisyon. ideya ay magkakasama sa loob ng
talata.
Mapanuring Mambabasa – gumagamit ng krtikal na ▪ Makinis - malinaw at lohikal na talata
pag-iisip upang matukoy at makilatis ang upang suportahan ang tesis.
impormasyon inilalahad na binabasa. ▪ Maayos – maaring batay ito sa
kronolohikal na ayos, kahalagahan ng
❖ Estratehiya sa Mapanuring Pagbasa ideya, hakbang-hakbang, o serye.
o Maingat – inuusisa, binubusisi ang mga ➢ Kailangan sa pagpapaunlad ng talata
ebidensiya at sinusuri kung gaano kalohikal o Ebidensiya – pagpapakatotoo at
ang teksto. pagpapatunay.
o Replektibo – nagbibigay katibayan o patunay ▪ Pangunahin – interbyu,
ang nabasa kaugnay ng ma kaalaman at sariling karanasan, sarbey, anekdota,
karanasan ng mambabasa. esperimento.
o Aktibo – habang nagbabasa, nagtatala ang ▪ Di – pangunahin – mga teksto,
mambabasa upang maging malinaw ang pag- libro, artikulo, pahayagan,
unawa sa teksto. website.
o Maparaan – gumagamit ng ibang estratehiya o Argumento - ang
upang maunawaang mabuti ang binabasa. magpapaliwanag kung bakit
o Scanning – hanapin ang isang particular na sumusporta ang datos sa
impormasyon sa aklat o anumang babasahin. gustong patunayan o tesis.
o Skimming – pangunahing bahagi lamang ang
binabasa upang makuha ang pangkalahatang o Pangungusap
ideya sa teksto. ▪ X – Putol-putol na pangungusap
▪ X – Pare-parehong pattern at uri
ARALIN III ng pangungusap.
Mapanuring Pagsulat sa Akademiya ▪ X – Paulit-ulit na pagtukoy sa paksa o
tao.
Mapanuring Pag-iisip
❖ Analitikal – napaghihiwalay at napaggugrupo ang o Salita
mga ideya sa loob ng teksto upang maunawaan at ▪ Pormal
gawan ng ebalwasyon. • Iniiwasan ang balbal
❖ Kritikal – naiigunay ang mga ideya sa iba’t iabng • Iniiwasan ang paikiliin
reyalidad sa labas ng teksto at nagagawa ng ▪ May respeto
pagsusuri ang nabubuong relasyon kaugnay rito. ▪ Naiintindihan
▪ Yupemismo – may nakatagong
Estruktura at Proseso ng Mapanuring Pagsulat katotohanan. Pagpapaganda.
❖ Introduksiyon – naglalaman ng pangunahing ❖ Konklusyon – huling bahagi ng teksto na
ideya o paksa sa pamamagitan ng Tesis na isinasagawa sa pamamagitan ng pagbubuod,
pangungusap. pagrebyu ng mga tinalakay, paghahawig
o Tesis na Pangungusap – naglalahad ng (paraphrase) o kaya’y paghaom,
suliranin at ginagamit bilang overview. pagmungkahi, o resolusyon.
▪ A. Pagpapatunay – nangangailangan ng
pangsuportang datos upang mapalakas ang Katangian ng Mapanuring Pagsulat
Tesis na pangungusap. ❖ Layunin - karaniwang pagpapaunlad o
o Atensiyon sa Simula – paggamit ng paghamon ito sa mga konsepto o katuwiran.
iba’t ibang estratehiya kung
 ❖ Tono – impersonal ito, hindi parang
makikipag-usapa lang at hindi rin ito
emosyonal.
❖ Batayan ng Datos – pananaliksik at
kaalamang masusing sinusuri upang
patunayan ang batayan ng katuwiran dito.
❖ Balangkas ng Kaisipan – ito ang piniling ideya o
kaisipan na gustong patunayan ng sumulat.
Ginagamit ng sumulat ang mga datos at konsepto
upang paunlarin ang argumento.
❖ Perspektiba – nagbibigay ng bagong perspektiba
o solusyon sa umiiran na problema.
❖ Target na Mambabasa – kritikal, mapanuri, may
kaalaman din sa paksa, kaya naman mga
akademiko o propesyonal ang target nito.
Tinatawag din silang mga kadiskurong
komunidad.
Piktoryal na Sanaysay – paggamit ng mga larawan
bilang representasyon o simbolo ng mga detalyeng
nais na talakayin o bigyan ng pagpapakahuluhan at
pagpapaliwanag.
Aralin IV
Etika
• Ethos– karakter
• Ethicos (salitang ugat) – moral, moral na karakter
• Chris Newton
o Tumutugon sa mahalagang tanong ng
moralidad, konsepto ng tama at mali,
mabuti at masama, pagpapahala at
pagbabalewala, pagtanggap at di-
pagtanggap ng lipunan na siyang nagtatakda
ng mga batayan sa mga ito.
o Ang mga batayang ito ang nagdidikta kung
ano ang dapat gawin ng tao bilang kaniyang
obligasyon, karapatan, katuwiran at halaga
Pagpapahalaga –mga istandard o batayan-mga ideyal
at gawi at institusyon gaya ng simbahan, pamilya,
paaralan, at negosyo- na pinagbabatayan natin kung
tama o mali an gating desisyon.
Values – desisyon ; Ethics – kilos
Etika vs Pagpapahalaga
• Etika
o Lipunan
o Tama/Mali, Mabuti/Masama,
Pagpapahalaga/Pagbabalewala, Pagtanggap/Di-
pagtanggap
o Praktis/Kilos, Etikal/Di-Etikal
o Tao, Grupo, Komunidad, Institusyon
o Obligasyon, Karapatan, Katuwiran, Halaga
• Pagpapahalaga
o Tao o grupo
o Istandard o Paniniwala
o Praktis, Kilos (Manipestasyon)
o Kapuwa/Ibang Grupo
Ilang Paglabag kaugnay ng Etika at
Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Akademya
1. Copyright – Intellectual Property Code of the
Philippines o ang Republic Act No. 8293
2. Plagiarism – ito ang maling paggamit,
pagnanakaw ng mga ideya, pananaliksik,
lengguwahe at pahayag ng ibang tao sa layuning
angkinin ito o magmukhang sa kaniya.
• Tatlong paglabag na maituturing na
plagiarism (Diana Hacker)
o Hindi pagbanggit sa may-akda ng
bahaging sinipi at kinuhanan ng ideya.
o Hindi paglagay ng panipi sa hiniram na
direktang salita o pahayag.
o Hindi ginamitan ng sariling mga
pananalita ang mga akdang ibinuod
(summary) at hinalaw (paraphrase)
• Kasama rin sa isyu ng plagiarism ang
“pagkopya sa sarili.” Kaugnay nito, ang
muling pagsusumite ng isang papel sa
iba-ibang asignatura ay itinuturing ding
plagiarism sa sarili at di-etikal.
3. Paghuhuwad ng Datos
• Imbensiyon ng datos
• Sinasadyang di-paglalagay ng ilang datos
• Pagbabago o modipikasyon ng datos
4. Pagbibili ng mga papel o pananaliksik –
pagbili sa mga lugar gaya ng ilang tindahan sa
Metro Manila at lagyan ng sariling pangalan
upang ipasa sa guro. Hindi lamang ito di-etikal
kundi illegal na gawain.
5. Pag-subscribe upang bumili ng artikulo o
pagkopya sa mga website upang gamitin at
angkinin bilang sariling papel na isusumite sa
guro.
6. Pagpapagawa o pagbabayad sa iba upang
igawa ang papel, tesis, disertasyon, report at
ipa pa.

Mga Pagpapahalagang Intelektuwal at Moral sa
Akademiya
• Kababaang –loob – huwag ankinin ang hindi sa
iyo at aminin na hindi sa iyo ang ideya o datos.
Magagawa ito sa pamamagitan ng pagtukoy kung
kanino galing ang ginamit na ideya o datos.
• Lakas ng loob - harapin at tanggapin ang ideyang
humahamon sa sariling ideya at pangatuwiranan
ito.
• Pakikiisa at pag-unawa sa karanasan at
kalikasan ng iba – maisasakongkreto ito ng
paggamit ng politically correct na mga salita
upang maiwasan ang insult at pananakit ng
damdamin.
• Integridad – pinahahalagahan ang katapatan
kaugnay ng paraan ng pagkuha, paggamit at
interpretasyon ng mga datos, gayundin ang paraan
ng pagpapahayag ng katuwiran.
• Pagsisikhay – hindi basta sumusuko sa gitna ng
mga pagsubok. Gagamitin ang iba’t ibang
pamamaraan upang makakuha ng mga datos sa
legal at matapat na paraan.
• Paniniwala sa katuwiran – pinangangatuwiranan
nang naayon sa etika at pagpapahalaga ng
komunidad na tagabasa ang anumang ideyang
gustong patunayan.
• Pagkamakatarungan, katapatan, at pagsunod
sa mga alituntunin – may matuwid, at
karampatang pagpapahalaga sa tao, katuwiran,
ideya, at mga gawain.
• Kamalayang mapanuri – binibigyang-halaga rito
ang papel ng tao bilang tagapag[aganap
(tagapagpagalaw at actor). Kailangan ang
kaniyang aktibong pagdedesisyon at mapanuring
kaisipan kaugnay ng kaniyang ikinikilos,
ibinabahagi at isinusulat.
• Pag-aatubili – hindi kailangang madaliin kundi
bigyan ng sapat na panahong manaliksik at
magsiyasat upang maiugnay ang mga gawain sa
pagpapahalagang angkop sa kultura at lipunan.
• Hiya – Ayon kay Dr. De Castro (1998), ang “hiya
ang mekanismo ng indibidwal at lipunan upang
mapagtugma ang kani-kanilang mga kalooban…
ang gabay ng indibidwal upang maiangkopy niya
ang kaniyang kaisipan sa agos gn panlipunang
kamalayan.”
Aralin V
• Buod
o Siksik at pinaikling bersiyon ito ng tekto.
o Pinili rito ang pinakamahalagang ideya at
sumusuportang ideya o datos.
o Nakakatulong ang pagbubuod sa paglilinaw sa
lohika at kronolohiya ng mga ideya lalo na sa
mga hindi organisado o komlikadong paraan
ng pagkasulat sa teksto.
• Hawig
o Tinatawag itong paraphrase sa Ingles.
o Galing sa sarilitang Griyego (sa pamamagitan
ng Latin) na paraphrasis na ibig sabihin ay
“dagdag o ibang paraan ng pagpapahayag”
o Inilalahad sa sariling pangungusap ang isang
particular o ispesikipikong ideya o
impormasyon sa isang artikulo o teksto, gaya
ng isang pahayag dito o kaya’y kabanata sa
isang libro.
o Inilalahad sa isang bagong anyo o estilo.
o Ginagamitan ng mga kataga at pandiwa na
parang nag-uulat ng sinabi ng may –akda
ngunit nilalagyan ng panipi ang naiiba at
mahalagang pagkakilanlan sa may akda.
• Lagom o Sinopsis
o Pagpapakili ng mga pangunahing punto,
kadalasan ng piksyon. Karaniwang di-
lalampas ito sa dalawang panina.
o Ginagamit sa mga panlob o panlabas ng
pabalat ng isang nobela na tinatawag na jacket
blurb.
• Presi
o Presi (précis) sa lumang Pranses na ibig
sabihin ‘pinaikli’
o Buod ng buod o pinaikling buod ng
mahahalagang punto, ideya, pahayag o
impormasyon.
• Sintesis
o Syntithenai (griyego) – Syn = kasama;
tithenai = sama-samang ilagay
o Ito ay pagsasama-sama ng mga ideya tungo sa
isang pangkalahatang kabuuan.
• Abstrak
o Maikling buod ng pananaliksik, artikulo, tesis,
disertasyon, rebyu, proceedings, at papel-
pananaliksik na isusumite sa komperensiya at
iba pang gawain na may kaugnay sa disiplina
upang mabilis na matukoy ang layunin ng
teksto.
 Aralin 6
• Humanidades – isang akademikong disiplina na ukol
sa pag-aaral ng iba’t ibang aspetong may kinalaman sa
tao.
o Panitikan, Wika, Sining, at Pilosopiya
o Pagiging Tao at Pagpapakatao ng Tao
o Inihahanda nito ang tao upang maging kapaki-
pakinabang sa lipunan.
o Pag-unawa sa tao at mundo
o Ang layon ng Humanidades ay gawin tayong tunay
na tao sa pinakamataas na kahulugan nito. – J.
Irwin Miller
o Francesco Petrarca (Petrarch) – Ama ng
Humanismo
o Desiderius Erasmus (Erasmus) – Prinsipe ng
Humanismo
• Bakit mahalaga ang humanidades?
o Pag-iisip ng kritikal – Pag-oobserba, pagninilay,
pagdedebate at pag-aanalisa
o Nagkakaroon ng inobasyon – pagpapakilala at
pagpapakita ng mga bagong ideya, kagamitan at
pamamaraan.
• Pagsulat sa larangan ng Humanidades
o Metodolohiya at Estratehiya
▪ Analitikal na pagdudulog - pag-oorganisa ng
impormasyon.
▪ Kritikal na pagdudulog – ginagawan ng
interpretasyon, argument, ebalwasyon at
opinyon.
▪ Ispekulatibong Pagdudulog - teoretikal kaysa
praktikal.
• Pamamaraan at Estratehiya
o Deskripsyon – nagbibigay detalye
o Paglilista – pag-iisa-isa
o Kronolohikal – pagkakasunod-sunod ng
pangyayari
o Sanhi at Bunga - dahilan at resulta
o Pagkokompara – dalawang bagay na
pinaghahambing
o Epekto – resulta o kinalabasan
• 3 Anyo ng Pagsulat sa Humanidades batay sa
layunin
o Impormasyonal – pagbibigay impormasyon
▪ Makatotohanang impormasyon
▪ Paglalarawan
▪ Proseso
o Imahinatibo - binubuong malikhaing akda
o Pangungumbinse – panggagayak ito upang
mapaniwala o di-mapapaniwala ang bumabasa,
nakikinig at nanonood sa teksto o akda. Ito ay
subhetibo kaya’t mahalgang ang opinyon ay
kaakibat ng ebidensiya at katuwiran o argument.
Aralin 7
• Agham Panlipunan
o “Ugnayan ng Tao sa Lipunan”
o Isang larangang akademiko na pumapaksa sa tao –
kalikasan, mga gawain at pamumuhay nito, kasama
ang mga implikasyon at bunga ng mga pagkilos
nito bilang miyembro ng lipunan.
o Lumalayo ang mga ito mula sa mga sining at
humanidades at sa halip ay nagbibigay din sa
paggamit ng kaparaanang agham at mahigpit na
mga pamantayan ng ebidensiya.
• Disiplina sa larangan ng Agham Panlipunan
o Sosyolohiya – pag-aaral ng tao sa lipunan, pinag-
aaralin dito ang pangkat ng tao sa lipunan: ang
pamilya bilang pangunahing institusyon at ang
gmga suliraning kinakaharap ng mga tao. (Tao sa
taong ugnayan)
o Sikolohiya – pag-aaral ng kilos, pag-iisp at gawi ng
tao.
o Lingguwistika – agham na nakatuon sa pagbabago
at pag-unlad ng wika, sapagkat bawat tao o pangkat
ng tao ay may sariling kultura na nagbabago sa
paglipas ng panahon. (Pag-aaral ng wika)
o Antropolohiya – pag-aaral ng mga tao sa iba’t
ibang panahon ng pag-iral upang maunawaan ang
kompleksidad ng mga kultura.
o Kasaysayan – pag-aaral ng nakaraan o
pinagdaanang pag-iral ng isang grupo, komunidad,
lipunan at ng mga pangyayari upang maiugnay ito
sa kasalukuyan.
 o Heograpiya – pag-aaralat pagsusuri ng mga pisikal o Kemistri o Kapnayan – nakatuon sa komposisyon
na katangian ng mundo at ugnayan nito sa gawain ng mga substance, properties at mga reaksiyon at
ng tao. interaksiyon sa enerhiya at sa sarili ng mga ito.

o Agham Pampulitiko – pag-aaral sa bansa, o Pisika – nakatuon sa mga property at interaksiyon

gobyerno, politika at mga patakaran, proseso at
sistema ng mga gobyern, gayundin ang kilos-
politikal ng mga institusyon.
o Ekonomiks – pag-aaral ng gawain at maearyal na
pangangailangan ng tao. Tinatalakay dito ang
produksyon, distribusyon at pagkonsumo.
ng panahon, espasyo, enerhiya, at matter
o Earth Science o Heolohiya – sistema ng daigdig sa
kalawakan.
o Astronomiya – pag-aaral ng mga bagay na
selestiyal.

o Arkeolohiya – pag-aaral sa mga tao sa o Matematika o Sipnayan - siyensiya ukol sa

pamamagitan ng kanilang mga labi (artifact). sistematikong pag-aaral sa lohika at ugnayan ng
mga numero, pigura, espasyo, kantidad at
• Humanidades vs Agham Panlipunan estruktura.
o Humanidades – sinaunang kaugalian at tao bilang
nilalang at indibidwal. • Teknolohiya – ito ang praktikal na aplikasyon ng
o Pagkakaparehas – tao, kultura at lipunan mga impormasyon at teoryang pansiyensiya.
o Agham Panlipunan – pagkilos ng tao bilang
o Information Technology – pag-aaral at gamit ng
miyembro ng lipunan.
teknolohiya kaugnay ng pagbibigay at paglilipat ng
impormasyon, datos at pagpoproseso.
o Pagsulat sa Larangan ng Agham Panlipunan
o Humanidades
o Inhinyeriya – aplikasyon ng mga prinsipyong
▪ Ispekulatibo
siyentipiko at matematiko upang bumuo ng
▪ Analitikal
diesnyo, mapatakbo, at mapagana ang mga
▪ Kritikal
estruktura, makina, proseso at sistema.
o Pagkakaparehas – tao, kultura at lipunan
o Aeronautics – teorya at praktis ng pagdidisenyo,
pagtatayo, matematika at mekaniks ng nabigasyon
o Agham Panlipunan
sa kalawakan.
▪ Kuwantitatibo - dami
▪ Kuwalitatibo - katangian
• Pagsulat at Metodo ng Pananaliksik sa Siyensiya at
▪ Istatisikal – koleksyon ng kwantitatibong datos
Teknolohiya
o Metodong Siyentipiko – ginagamit na
o Ang mga sulatin sa Agham Panlipunan ay simple,
proseso sa pag-aaral at pananaliksik sa
impersonal, direkta, tiyak ang tinutukoy,
siyensiya.
argumentatibo, nanghihikayat at naglalahad.
• Metodong IMRaD sa Siyensiya at Teknolohiya
• Mga Anyo ng Sulatin
o Introduksiyon
o Papel ng pananaliksik, report, sanaysay, artikulo,
o Metodo
rebyu ng libro, balita, editroyal, biyograpiya, etc.
o Resulta
o Analisis
o Diskusyon at Kongklusyon
Aralin 8
Aralin 9
• Siyensiya-ang larangang nagtutuon sa pag-aaral ng
mga penomenang likas sa mundo – sistematikong
• Character Sketch
indentipikasyon, obserbasyon, diskripsiyon,
o Isang anyo ng sanaysay na naglalarawan o
eksperimentasyon, imbestigasyon, at teoretikal na
nagsasalaysay tungkol sa isang tao, hayop, bagay o
paliwanag sa mga penomenong ito na may layuning
lugar tungo sa isang impresyon o kakintalan, o
mabatid at macaroon ng kaalaman ukol dito.
kaya’y insight o kabatiran.
o Biyolohiya o Haynayan – nakatuon sa mga bagay
na may buhay. o Kung tao ang paksa, hindi natatapos ang sanaysay
sa paglalarawan ng pisikal na katangian. Patungo
 ang sanaysay sa pagtatampol sa mental, moral o
panloob na katangian ng paksa. May movement o
galaw ang sanaysay mula sa mga kongkretong
datos patungo sa isang abstraktong kaisipan.
o Pagpili sa paksa:
▪ Pumili ng paksa na pamilyar sa manunulat
▪ Pumili ng paksa na makabuluhan sa lipunan.
o Estratehiya sa pagpaparami ng datos
▪ Paglilista
▪ Pagmamapa
▪ Malayang Pagsulat
o Gabay para makabuo ng isang malinaw at maayos
na ulat.
▪ Unawaing mabuti ang paksa
▪ Tiyakin ang parametro o mga hangganan ng ulat
▪ Kumuha lamang ng impormasyong may
kinalaman sa paksa
▪ Umisip ng pinakapayak ngunit pinakamabisang
paraan ng presentasyon ng ulat.
▪ Tiyakin na may maibabahaging bagong
impormasyon.
▪ Gumamit ng mga pantulong na materyal.
▪ Gumamit ng angkopy na sistema ng
dokumentasyon.

o Pagsasaayos ng mga Datos sa Character Sketch

▪ Orasan – nagsisimula sa detalye o pangyayaring
pinakaunang naganap na susundan ng iba pang
detalye o pangyayaring lumitaw o naganap ayon
sa daloy ng panahon.
▪ Paputok – nagsisimula sa isang mahalagang
pangyayari at kasunod nito, ilalahad naman ang
mga bunga o resulta ng pangyayaring ito.
▪ Sayaw – puwedeng gumamit ng detalye o
pangyayari mula sa iba’t ibang lugar at panahon.

• Bionote – anyo ng sulatin na pumapaksa sa sarili o sa

ibang tao, maikli lamang, at karaniwang may tonong
pormal.

Aralin 10

• Report o ulat – anyo ng pagpapahayg, maaaring

pasulat o pabigkas na ang pangunahing layunin ay
magpaabot ng makabuluhang impormasyon sa
isang indibidwal o isang grupo ng mambabasa,
manonood o tagapakinig.
o Halimbawa:
▪ Mapagsiyasat na ulat (investigative report) –
napapanahong iyung pampolitika o panlipunan.
▪ Taunang ulat (annual report) – nagawa o sa
estado sa nagdaang taon
▪ Ulat Panahon (weather report) – kalagayan ng
panahon
▪ Ulat ng Pulis (police report) – nangyaring
aksidente, krimen at iba pa
▪ Siyentipikong Ulat (scientific report) – resulta
ng isang saliksik o eksperimento.

o Ang ulat ay madalas nakasentro sa isang paksa at

may layuning magbigay ng:
▪ Makabuluhan – may kaugnayan sa paksa
▪ Kapaki-pakinabang - may kinalaman sa buhay
▪ Napapanahon - makatwiran ang paggamit ng
gayong datos
▪ Mapagkakatiwalaan – nagmula sa
pangunahing sanggunian