Author: Kanin(rays)

PILING LARANG
 Panonood ng dokumentaryo
 Simposyum
Akademiko at Di-Akademiko  Pagsulat ng sulati n o pananaliksik
Pranses – “ACADEMIE”
Lati n – “ACADEMIA”
Di-Akademiko
Griyego – “ACADEMEIA”
 Tumutukoy sa pagiging prakti kal o
Ang akademiya ay iti nuturing na isang teknikal na gawain
inti tusyon na kinikilala at respetadong mga  Ginagabayan ng karanasan kasanayan
iskolar, arti sta, at siyenti sta. at common sense.
Akademikong Gawain:
Layunin- Isulong, paunlarin, palalimin, at
palawakin ang kaalaman at kasanayang  Panonood ng pelikula
pangkaisipan.  Pakikipag-usap sa sinoman
 Pakikinig sa radio
 Ang tao ay dinamiko, nagbabago.
 Pagbasa ng komiks, magasin o
 Dahil may kakayahang mag-isip ng
diyaryo
kriti kal o mapanuri, maging mapanlikha
at malikhain at malayang magbago at Mga Katangian ng Akademiko at Di-
makapagpabago sa tulong ng Akademiko
akademiya
1. Mapanuring Pag-iisip Akademiko
- ay ang paggamit ng kaalaman, Layunin:
kakayahan,at talino upang  Magbigay ng ideya at
epekti bong harapin ang mga impormasyon
sitwasyon at hamon sa buhay akad Batayan ng datos:
emiko at di-akademikong gawain.  Obserbasyon, Pananaliksik at
Pagbabasa
2. Malikhaing Pag-iisip Audience:
- ay nakakatulong upang makabuo ng  Iskolar
paniniwala at tamang pagdedesisyon sa  Mag-aaral
buhay ng tao.  Guro
Akademiko Organisayon ng ideya:
 Planado ang ideya
Pranses- “ACADEMIQUE”  May pagkakasunod- sunod ang
Lati n- “ACADEMICUS” estruktura ng pahayag
 Magkakaugnay ang mga ideya
 Tumutukoy sa edukasyon, iskolarsyip, Pananaw:
insti tusyon o larangan ng pag-aaral na  ‘Obheti bo’
binibigyang-tuon sa pagbasa, pagsulat,  Hindi direktang tumutukoy sa tao at
at pag-aaral, kaiba sa prakti kal o damdamin kundi sa mga bagay,
teknikal na gawain. ideya at facts.
 Analisis, panunuring kriti kal, Di-Akademiko
pananaliksik, at eksperementasyon ang
mga isinasagawa na ginagabayan ng Layunin:
eti ka, pagpapahalaga, katotohanan  Magbigay ng sariling opinyon
ebidensya at balaseng pagsusuri. Batayan ng datos:
 Sariling karanasan, pamilya at
Akademikong Gawain: komunidad
Audience:
 Pagbasa ng ginagamit na teksto sa
 Iba’t ibang publiko
klase
Organisayon ng ideya:
 Pakikinig ng lektyur
1
Author: Kanin(rays)
PILING LARANG
 Hindi malinaw ang estruktura
 Hindi kailangang mag kaugnay ang
mga ideya
Pananaw:
 ‘Subheti bo’
 Sariling opinion, pamilya, at
komunidad ang pagtukoy.
 Tao at damdamin ang ti nutukoy
Mapanuring Pagsulat at Tekstong Akademiko
Analiti kal
- Napaghihiwalay at napagsasama ang
mga ideya sa loob ng teksto upang
maunawaan at gawan ng ebalasyon.
Kriti kal
- Naiuugnay ang mga ideya sa iba’t
ibang reyalidad sa labas ng teksto at
nagagawan ng pagsusuri ang
nabubuong mga relasyong kaugnay
dito.
Katangian ng Mapanuring Pagsulat
1. Layunin
- Karaniwang pagpapaunlad o
paghamon sa mga konsepto o
katuwiran.
2. Tono
- Dalawang paraan ng pagsulat
a. Personal
b. Impersonal
3. Batayan ng Datos
- Pananaliksik at kaalamang masusing
sinuri upang patunayan ang batayan
ng katuwiran.
- Obheti bo ang posiyon
- Katotohanan vs Opinyon
4. Balangkas na Kaisipan
- Pinipiling ideya o kaisipan na
gustong patunayan ng sumulat.
- Binibigyan ng pagkakataon na
ipokus ang atensyon ng mambabasa
sa ispesipikong direksyon o anggulo
hanggang sa umabot sa
kongklusyon.
5. Perspektiba
- Nagbibigay ng bagong perspekti ba o
solusyon sa umiiral na problema.
a. Dedukti bo
b. Indukti bo
6. Target na Mambabasa
- Kriti kal, mapanuri, at may kaalaman
din sa paksa kaya naman mga
akademiko o propesyonal ang target
nito.
Estruktura at Proseso ng Mapanuring Pagsulat
1) INTRODUKSIYON
o Pinakapokus ng pag-aaral.
o Nalilinaw sa bahaging ito ang
gustong patunayan ng paksa.
o Napapakiti d ang isang malawak na
paksa.
o Binibigyan ng paunang pananaw ang
paksang ti natalakay.
o Inilalahad ang layunin, rasyonal o
kahalagahan ng paksa, pamamaraan,
at datos na ginamit bilang overview.
Mahalagang puntos sa pagsulat ng
introduksiyon.
1. Pagpapatunay bilang pokus ng pag-aaral.
a. Problema at Solusyon
b. Sanhi at Bunga
c. Halaga
d. Solusyon at patakaran
2. Paksang pangungusap
- Nagsasaad ng pangunahing kaisipan
o pinakadiwa ng talata.
3. Atensyon sa simula
- Estratehiya kung paano makuha ang
atensyon ng mambabasa at paano
simulan ang introduksiyon.
 Tanong
 Depinisyon
 Impormasyon o Pigura
 Sipi
2) KATAWAN
 Sa bahaging ito pinapaunlad at
nagsusulat ng mga talata. Mahalaga
rito ang tuloy-tuloy, organisado,
maayos at makinis na daloy ng ideya.
a. Ang unang pangungusap ng talata
ay kaugnay sa naunang talata.
2
Author: Kanin(rays)
PILING LARANG
b. Ang mga sumusuportang ideya ay
magkakasama sa loob ng talata.
 Malinaw at lohikal na talata upang
suportahan ang sulati n.
 Kaayusan ng talata - ayus ng
paglalahad ng ideya. Serye,
kronolohikal o hakbang hakbang.
 Pagpapaunlad ng talata
a. Ebidensiya- Pangunahin at Di-
pangunahin
b. Argumento- Magpapaliwanag kung
bakit sumusuporta ang datos sa
gustong patunayan.
 Pagbuo ng Pangungusap - Higit na
malinaw, ti yak, at mauunawaan ang
teksto.
a. Pagsalit-saliti n ang maikli at
mahabang pangungusap.
b. Maglagay ng biglang maiksing
pangungusap.
c. Iba ibahin ang simula ng
pangungusap.
 Paggamit ng angkop na salita
a. Lebel ng pormalidad.
b. Pormal kaya hindi pinapaikli.
c. Gumagamit ng salitang
maiinti ndihan.
3) KONGKLUSIYON
- Ito ang huling bahagi ng teksto na
isinasagawa sa pamamagitan ng
pagbubuod, pagrebyu ng mga
ti nalakay, paghahawig o kaya ay
paghamon, pagmungkahi o resolusyon.
Introduksiyon- 1 talata na may 5 pangungusap.
Katawan- 3 talata, bawat talata may 5
pangungusap.
Konklusyon- 1 talata na may 5 pangungusap.
Total of 25 pangungusap.
Etika at Pagpapahalaga sa Pagsulat sa
Akademiya
Eti ka - Mula sa salitang Griyego na ethos
na may kahulugang karakter.
Ethos ay mula sa salitang ugat na ethicos,
na nangangahulugang moral.
Chris Newton ang eti ka ay tumutugon
sa mahalagang tanong ng moralidad,
konsepto ng tama at mali, mabuti at
masama, pagpapahalaga at
pagbabalewala, pagtanggap at di-
tanggap ng lipunan na siyang
nagtatakda ng mga batayan sa mga ito.
Pagpapahalaga - Ang pagpapahalaga o
values ay ang mga istandard o batayan,
mga ideya at gawi gaya ng simbahan,
pamilya, paaralan, at pamahalaan na
pinagbabatayan nati n kung tama o mali ang
ati ng desisyon.
Ang eti ka at pagpapahalaga ay kapwa
gumagabay kung paano nati n ihaharap ang
ati ng sarili sa ati ng kapwa. Gayundin,
tumutulong ito upang magkaroon ng
kaayusan ng pagkakaiba ng eti ka at
pagpapahalaga.
Mga Paglabag sa Etika at Pagpapahalaga sa
Pagsulat sa Akademiya
1. Copyright
- Nilinaw sa Intellectual Property Code of the
Philippines o ang Republic Act no. 8293 ito ay
batas para sa karapatan at obligasyon ng may-
akda.
2. Plagiarism
- Ito ang maling paggamit, “pagnanakaw ng
mga ideya, pananaliksik, lengguwahe, at
pahayag” ng ibang tao sa layuning angkinin
ito o magmukhang sa kaniya.
3. Paghuhuwad ng datos
a. Sinadyang di-paglagay ng ilang datos
b. Pagbabago o modipikasyon ng datos
c. 3.Pagbili ng mga papel o pananaliksik
(Hindi sariling gawa).
d. Pag-subscribe upang bumili ng artikulo o
pagkopya sa mga website upang gamitin
at angkinin bilang sariling papel na
ipapasa sa guro.
e. Pagpapagawa o pagbayad sa iba upang
igawa ang isang papel, tesis, report at iba
pa. malinaw na pandaraya at kaugnay nito
ang gumagawa at nagpapabayad para
gawin ang mga ito ay sangkot sa
pandaraya.
Mga Pagpapahalagang Intelektuwal at Moral
sa Akademiya
- Mahalagang maisabuhay ng mga mag-
aaral ang mga pagpapahalagahang
moral sa eti ka ng pagsulat na inilahad
ni Paul (1995). Ayon sa kanya dito
3
Author: Kanin(rays)
PILING LARANG
mabubuo ang tunay na eti ka, Malaya at
kriti kal na pag-iisip at pagsulat.
Kababaang-loob
- huwag angkinin ang hindi sa iyo at
aminin na hindi sa iyo ang ideya o
datos. Magagawa ito sa
pamamagitan ng pagtukoy kung
kanino galing ang ginamit ng ideya o
datos.
Lakas ng Loob
- na harapin at tanggapin ang ideyang
humahamon sa sariling ideya at
pangatuwiranan ito.
Pakikiisa at pag-unawa sa karanasan at
kalikasan ng iba
- maisasakongkreto ito ng mga
paggamit ng politi cally correct na
mga salita upang maiwasan ang
insulto at pananakit ng damdamin.
Integridad
- Pinahahalagahan ang katapatan
kaugnay ng paraan ng pagkuha,
paggamit, at interpretasyon ng mga
datos, gayundin ang paraan ng
pagpapahayag ng katuwiran.
Pagsisikhay o Pagsisikap
- na kung saan hindi basta sumusuko
sa gitna ng mga pagsubok.
Paniniwala sa katuwiran
- Pinangangatwiranan nang naaayon
sa eti ka at pagpapahalaga ng
komunidad na tagabasa ang
anomang ideyang gustong
patunayan.
Kamalayang mapanuri
- Binibigyang-halaga rito ang papel ng
tao bilang tagapagpaganap.
Kailangan ang kaniyang akti bong
pagdedesisyon at mapanuring
kaisipan kaugnay ng kanyang
ikinikilos, ibinabahagi, at isinulat.
Pag-aatubili
- Hindi kailangang madaliin kundi
bigyan ng sapat na panahon.
Hiya
- Ayon kay Dr. Decastro 1998, ang
“hiya ang mga mekanismo ng
indibidal at lipunan upang
mapagtugma ang kani-kanilang mga
kalooban na kung saan ito ay gabay
ng indibidwal upang maiangkop niya
ang kaniyang kaisipan sa agos ng
panlipunang kamalayan.”
Pagbubuod at pag-uugnay ng mga ideya at
datos
1. Buod
 Siksik at pinaikling bersiyon ito ng
teksto.
 Pinipili rito ang pinakamahalagang
ideya at sumusuportang ideya o
datos.
 Mahalaga ang pagtutok sa lohikal at
kronolohikal na daloy ng mga ideya.
Pangunahing katangian ng pagbubuod:
1. Tinutukoy agad ang pangunahing
ideya o punto kaugnay ng paksa.
2. Hindi inuulit ang mga salita ng may-
akda; bagkus gumagamit ng sariling
pananalita.
3. Mga 1/3 ng teksto o mas maikli pa
dito ang buod.
Hakbang sa Pagbubuod:
1. Basahin, panoorin, o pakinggan
muna nang pahapyaw ang teksto.
2. Tukuyin ang paksang pangungusap o
pinakatema, at ang mga susing
salita (key words)
3. Pag-ugnay-ugnayin ang mga ideyang
ito upang mabuo ang pinakapunto o
tesis.
4. Sulati n ang buod. Tiyakin ang
organisasyon ng teksto.
5. Huwag maglalagay ng mga detalye,
halimbawa, at ebidensiya.
6. Makatutulong ang paggamit ng signal
word tulad ng gayumpaman, kung
gayon, samakatuwid, gayundin, at
bilang kongklusyon atbp.
7. Huwag magsisingit ng mga opinyon.
8. Sundin ang dayagram sa ibaba.
BUOD
Pangunahing Ideya
Paksang Pangungusap
Paksang Pangungusap
Paksang Pangungusap
Konklusyon
Sa pagbubuod naman ng mga piksyon, tula,
kanta at iba pa, maaaring gumawa muna ng
4
Author: Kanin(rays)
PILING LARANG
story map o graphic organizer .
2. Hawig
 Tinatawag itong paraphrase sa Ingles,
mula sa salitang Griyego na
paraphrasis na ibig sabihi’y “dagdag o
ibang paraan ng pagpapahayag”
 Inilalahad sa sariling pangungusap ang
isang parti kular o ispesipikong ideya o
impormasyon.
 Ito ay inilalahad sa isang bagong anyo
o esti lo
 Alternati bo ito sa madalas na pagsipi
 Mas detalyado at dinamiko kaysa sa
orihinal, ngunit hindi lumilihis sa
pangunahing punto ng may-akda.
Layunin
o Maipahayag sa mas simple, direkta
at naiinti ndihang pananalita ang
orihinal na katha.
o Layunin nitong sabihin ang ideya at
pananalita ng isang akda sa paraang
naiinti ndihang ng mambabasa at ng
tagapakinig.
3. Lagom o Sinopsis
 Isa itong pagpapaikli ng mga
pangunahing punto, kadalasan ng
piksyon.
 Karaniwang di lalampas ito sa
dalawang pahina
 Jacket blurb
Hakbang sa Pagsulat ng Sinopsis
1. Basahin ang bawat kabanata.
2. Isulat ang mga tema at simbolismo
sa bawat kabanata.
3. Gawin ang balangkas ng bawat
kabanata.
4. Gumawa ng 1-2 pangungusap na
buod, storyline, o tema.
5. Gawan ng sinopsis ang bawat
kabanata.
6. Sundin ang kronolohiya ng istorya.
Upang maging kapana-panabik ang
pagkukuwento nang palagom, narito ang
ilang pantulong:
 Simulan ito sa pangunahing tauhan
at ang kaniyang pinagdadaanang
problema.
 Maaaring maglakip ng maikling
diyalogo o sipi.
 Ilantad ang damdamin ng tauhan at
mga dahilan kung bakit may
nararanasang problema ang tauhan.
4. Sintesis
 Mula sa salitang Griyego na
“synti thenai”
- syn = kasama; magkasama;
- ti thenai = ilagay; sama-samang
ilagay
 Isang anyo ng pag-uulat ng mga
impormasyon sa maikling
pamamaraan
 Pagsasama-sama ng mga ideya
tungo sa pangkalahatang kabuuan
 Mahalaga sa sintesis ang
organisasyon ng mga ideya dahil
nanggagaling ang mga ito sa iba’t
ibang bati s ng impormasyon.
- Arti cles
- Journals
- Talk shows
- Panel discussion
- Reports
Georg Wilhelm Friedrich Hegel –
Parte ng pilosopiya ng sintesis. (Sabi
ni Gab.)
Isinasagawa ang sintesis para sa mga
sumusunod:
1. Introduksiyon ng koleksiyon ng mga
arti kulo sa libro o journal.
2. Report ng pinag-usapan sa talk show,
pulong, komperensiya, o panel
discussion.
5
Author: Kanin(rays)
PILING LARANG
3. Rebyu ng mga literaturang pinagkunan
4. Report ng isang dokumentaryo ukol sa
isang paksa na may iba’t ibang taong
kinapanayam.

5. Abstrak
 Isa itong maikling buod ng pananaliksik,
arti kulo, tesis, disertasyon, rebyu,
proceedings, at papel-pananaliksik
upang mabilis na matukoy ang layunin
ng teksto.

Philip Koopman(1997) – bagamat ang

abstrak ay maikli lamang, ti nataglay ang
mahalagang element o bahagi ng
sulati ng akademiko tulad ng
Introduksyon, mga kaugnay na
literatura, metodolohiya, resulta at
konslusyon.

FACT!!!
Ito’y karaniwang 1-2 pahina o kaya’y 100-
300 salita.

Mga bahaging makikita sa isang abstrak

1. Pamagat
2. Paksang pangungusap
3. Layunin
4. Metodolohiya
5. Mga Datos
6. Resulta ng Pag-aaral
7. Kriti kal na Diskusyon

Uri ng Abstrak
1. Deskripti bong Abstrak – Nilalarawan
sa mga mambabasa ang
pangunahing ideya ng papel.
Nakapaloob dito ang kaligiran,
layunin, at tuon ng papel.

2. Impormati bong Abstrak –

Ipinapahayag sa mga mambabasa
ang mahahalagang ideya ng papel.
Maikli ito, karaniwang 10% ng haba
ng buong papel at isang talata
lamang. Binubuod dito ang kaligiran,
layunin, metodolohiya, resulta at
rekomendasyon.