Gemi Dizel Makineleri II

Arıza Tespiti

Prof. Dr. Cengiz DENİZ

 Karter patlaması
• Karter patlamaları can kaybına, gemi yangınlarına, güç kaybına ve pahalı
gemi onarımlarına neden olabilir. Bazı durumlarda, sonuçlar mürettebat
üyeleri için ölümcül olmuştur.
• Tabloda listelenen vakaların en az ikisinde patlamalar, onarım sırasında
uygun olmayan bir yedek parçanın takılmasından kaynaklanmıştır. Ayrıca,
ciddi yaralanmalı vakalar bildirilmiştir. Tehlikeli durumlar özellikle yağ buharı
karterin dışında tutuşursa ortaya çıkar.
• Bir karter patlaması durumunda, basınç dalgası karterden büyük miktarda
yağ sisi gönderecek ve havalandırma sisteminin onu hareket ettireceği
makine dairesine gönderecektir. Ancak, büyük bir kısmı turboşarjerin hava
girişine doğru emilecektir.
• Çoğu durumda, oluşan hasar motorla sınırlıdır. Ancak yağ buharının karter
dışında ateşlendiği durumlarda, patlama makine dairesinde, özellikle
elektrikli ekipmanlarda ciddi hasarlara neden olabilir. Bazı durumlarda, dar
makine dairelerinde basınç dalgası mekanik parçalarda hasara neden
olmuştur. Kapılar ve asansörler hasar görmüş ve nadiren de olsa zemin
plakaları da gevşemiş ve etrafa saçılmıştır.
 Karter patlaması

• Normal koşullar altında, motor çalışırken karterdeki atmosferde miktarda

(200 mikron) nispeten büyük yağ damlacıkları içerir. Damlacıkların küçük
yüzey alanı/hacim oranı nedeniyle, bir ısı kaynağı tarafından tutuşma
olasılığı çok düşüktür.
• Karterde aşırı ısınma meydana gelirse, örneğin bir yatağın arızalanması
durumunda, normalde 400°C'nin üzerinde bir sıcak nokta oluşur.
• Sıcak yüzeye düşen yağlama yağı buharlaşacak, ayrıca bir kısmı Hidrojen
ve asetilen gibi yanıcı gazlara parçalanacaktır. Buhar daha sonra sıcak
noktadan uzaklaşır ve yoğunlaşır. Yoğun beyaz bir sis biçimindeki
yoğunlaşmış damlacıklar, orijinal yağ damlacıklarından çok daha küçüktür
(6 ila 10 mikron) ve bu nedenle yüksek bir yüzey alanı/hacim oranına
sahiptir.
• İlk buharlaşmaya neden olan bir sıcak nokta ile tutuşma artık bir olasılıktır;
yanıcı gazlar tutuşur ve bu da sis içindeki ince damlacıkları tutuşturur.
 Yağ sisi dedektörü

• Bir yağ sisi algılama sistemi, motorda patlayıcı bir ortam

oluşturabilecek motor aşınması ve yatak hasarının erken tespit
edilmesini sağlayarak motorun hasar görmesini ve mürettebatın
yaralanmasını önleyebilir.
• Yağ sisi dedektörü, ana motor karterinden sürekli numuneler alır ve buğu
numune konsantrasyonlarının, karter patlamasının meydana gelebileceği
seviyenin çok altında olup olmadığını kontrol eder.350 C civarındaki
sıcaklıklarda yağ buharı oluşur. Ateşleme 500 C'nin altında gerçekleşir
LIGHT SCATTER
 Skavenç Yangını
Bir skavenç yangınının başlaması için yanıcı bir malzeme, yanmayı destekleyecek
oksijen veya hava ve yanmayı başlatmak için yeterince yüksek bir sıcaklıkta bir ısı
kaynağı bulunmalıdır. Skavenç yangınlarında yanıcı malzeme genellikle yağlama yağıdır.
Yağ, silindir yağı veya hatalı bir salmastra kutusu nedeniyle piston rod ile yukarıya doğru
taşınan karter yağı olabilir. Bazı durumlarda, silindir yağı ile birlikte da fuel oil de
bulunabilir. Yakıt, arızalı enjektörlerden, yanlış basınç ayarına sahip enjektörlerden,
silindirlere çarpan yakıt partiküllerinden ve benzeri sebeplerden gelebilir. Yanma için
gerekli oksijen, motorların çalışması için bol miktarda bulunan skavenç havasından gelir.
Ateşleme için ısı kaynağı, blowby’dan, art yanmadan veya süpürme portlarından geri
tepmeye neden olan aşırı egzoz geri basıncından gelir.
 Skavenç Yangını

• Bir skavenç yangını başlarsa, iki acil amaç ortaya çıkar. Bunlar yangını motorun
süpürme alanı içinde tutmak ve motora zarar gelmesini önlemek veya en aza
indirmektir. Motor pek ağır yol konumuna getirilmeli ve yangından etkilenen
silindirlerin yakıtı kesilmelidir. Bu silindirlere yapılan yağlama, sıkışmayı önlemek için
arttırılmalıdır. Küçük bir yangın kısa sürede zarar görmeden sönebilir ve koşullar
yavaş yavaş normale döner.
• Etkilenen üniteler, süpürme kanalının muayenesi ve silindir ve pistonun revizyonu en
erken güvenli fırsatta gerçekleştirilinceye kadar motor düşük güçle çalıştırılmalıdır.
Seyir koşulları izin verdiğinde, motor durdurulmalı ve skavenç haznesi incelenmeli ve
diğer silindirlerin çevresinde bulunan yağ kalıntıları temizlenmelidir. Yangının asıl
çıkış sebebi araştırılmalıdır.
• Yangın söndürüldükten ve soğuduktan sonra, skavenç mahalli ve skavenç portları
temizlenmelidir. Layner ve su contaları, piston, piston segmanları, piston eteği, piston
kolu ve sızdırmazlık kutusu kontrol edilmelidir. Motoru yeniden çalıştırmadan önce
bağlantı cıvatalarının sıkılığı kontrol edilmelidir. Yangın söndürücüler ilk fırsatta
yeniden doldurulmalı ve yangına neden olduğu tespit edilen arızalar giderilmelidir.
 Skavenç yangınını önleme
• Skavenç yangınlarını önlemek için iyi bakım ve doğru ayar
yapılmalıdır. Skavenç mahalli periyodik olarak incelenmeli ve
temizlenmeli ve herhangi bir kontaminasyon birikimi not edilmeli ve
giderilmelidir.
• Süpürme drenajları düzenli olarak kullanılmalı ve bunlardan
herhangi bir yağ geçişi not edilmelidir.
• Piston segmanlarının bakımı ve yağlanması uygun şekilde
yapılmalıdır. Aynı zamanda aşırı silindir yağı kullanımına karşı da
önlem alınmalıdır.
• Yakıt püskürtme ekipmanı iyi durumda tutulmalı, doğru
zamanlanmış olmalı ve her bir silindirde oluşan ortalama basınç
silindirlerin aşırı yüklenmemesi için dikkatli bir şekilde
dengelenmelidir.
• Layner aşınması maksimum sınırlara ulaşmış ise, laynerler
yenilenmelidir.
Püskürtme zamanı (erken)
Püskürtme zamanı (geç)
Püskürtme basıncı (düşük)
Zayıf püskürtme