Professional Documents
Culture Documents
Avtobiografija Prlicev
Avtobiografija Prlicev
Се додека Димитрија Миладинов не го посетил Охрид (1848 г.), Прличев учел кај месни учители
грчки јазик, кои не ни биле вистински педагози и предавачи. Тие биле шијачи кои Прличев не
можел да ги поднесува затоа често изостанувал од училиште. Му помага на „таткото“ на
македонската преродба, Димитрија, за подоцна и тој самиот извесен период да предава во Тирана
(Албанија).
Се враќа во Охрид каде со сите сили се обидува да го вметне словенскиот разбирлив јазик во
училиштата и црквите. Затоа стекнува голем број на непријатели на свој грб, а меѓу нив и
погрчениот владика Мелетиј, одговорен за смртта на Миладиновци. Ќе биде затворен (1868 г.) во
дебарскиот затвор, поради клевети од истиот владика. Но по една година Мелетиј е тргнат од
власта, а Прличев е пуштен на слобода.
Во почетокот на делото авторот најпрво не запознава со своето семејство, неговите браќа и сестри,
неговата мајка и дедо, и преку тешката економска положба ни дава една издржна сеопшта слика
за положбата во која се наоѓал сиот македонски народ на почетокот од XIX век. Понатаму ни ги
предава сликите од школувањето на охридските деца кои учеле на неразбирлив грчки јазик. Ни ги
доловува сликите од денот кога за прв пат неговиот дедо го внел меѓу училишните клупи. Тој
благороден старец ќе го научи да чита и да ја сака книгата. Неговите учители, незаинтересирани
педагози не го инспирирале Прличев да го учи грчкиот јазик најпрво па затоа наоѓал поинтересни
работи од одењето во училиште: продавал црници, јајца, препишувал ракописи итн. Уште во
детските невини години тој ќе ја почустува на свои плеќи маката на македонскиот народ. Тешката
социјална положба кај него ќе побудат револт и страст да го одбрани правото на македонскиот
народ на подобра егзистенција во рамките на својата држава.
Прличев е одведен во дебрскиот затвор, каде е затворен во нечовечки услови. Тешка смрдеа се
ширела низ ќелиите, го делел каменото легло со свирепи осуденици и убијци, но затоа неговите
маки се исплатиле! Мелетиј е искаран од Охрид! Прличев кратко и концизно не информира за
оваа победа над грчките фанариоти и влијанија врз македонскот население. Прличев се
ослободува, ужива во можноста да го шири словенското писмо меѓу својот народ, но набрзо
новопоставениот владика, Натанаил Кучевишки, за кого и напишал песна „Пастир наш Натанаил“,
ќе се покаже уште посвиреп од својот претходник. Силум, од турски жандарми ќе биде одведен во
Софија, пред очите на своите ученици. Таму му ветувале секакви награди само да се зафати да
пишува и преведува на бугарски бидејќи одлично го владеал и тој јазик. Но разочарувањето на кое
ќе наиде од неговиот препев на „Илијада“ на оној јазик за кој тој сонувал но немал јасна визија,
општословенскиот, ќе го натераат пак да се врати на учителската дејност, најпрво во Битола, потоа
кратко во Охрид и на крај во Солун каде го пишува ова дело.
Исто така не заборавил да и се оддолжи насвојата благорадна мајка. Со многу топлина и почит ни
го претставил денот кога ја видел како тешкиот мокар тепих „што и маска со мака би го носела“, го
носи на плеќи, знаејќи дека моралната обврска да го издржи семејството ја натерало да работи по
туќи куќи. Ликот на неговата мајка го искористил како основа за да ја наслика Неда, мајката на
Кузман Капидан, од неговото најпознато дело, „Сердарот“.
Понатаму пишува за Димитар (Митре) Миладинов, за кој вели „речта му течеше од уста како мед“.
Навистина покажал огромна почит кон големиот македонски деец, со кој имал прилика малку да
учителствува.
Поважен аспект од неговиот живот е престојот во Атина откако се запишал на Атинскиот
универзитет на насока медицина. Но, бидејќи не покажувал некоја особена желба кон таа нему
туѓа наука, пишувал стихови. За време на престојот во Атина имал прилика да види како царот
Отон го овенчува поетот Залакоста со Лавров венец како најголем грчки поет. Уште тогаш сонувал
за тоа како тој би се наоѓал на местото на Залакоста иако 10 години подоцна неговиот сон ќе се
оствари.
Токму тој ќе победи на овој конкурс (1860 г.), тој, за кого во преполната сала немало ни место да
седне, а поетот Рангавис ќе му ја додели наградата и пред сите ќе биде наречен Втор Хомер за
неговите исклучителни лирски способности. Но неговата радост кратко траела. Откако дознава за
смртта на браќата Миладиновци, сфаќа дека дошло времето да ја преземе работата во свои раце и
да го одмазди нивното дело. Се враќа во Охрид каде се залага за воведување на словенскиот јазик
во училиштата и богослужбата во црквите. Но овие храбри акции ќе наидат на неодобрување на
погрчениот Албанец, тогашен владика Мелетиј кој ќе го наклевети на турските власти и Прличев ќе
биде изведен пред своите сограѓани пред уќуматот (турска управна админастративна област).
Неговата мајка ќе се најде на тој настан и постојано ќе го храбри својот син да не се плаши, да
верува во себе и храбро да издржи.