You are on page 1of 95

РЕШАВАЊЕ НА ЛИНЕАРНИ

ЕЛЕКТРИЧНИ МРЕЖИ ВО
MATLAB

Равенки на мрежи, мрежи напојувани со


временски констнтни и простопериодични
генератори, Преодни режими, Слободен и
принуден одѕив, Фазори, Лапласова
трансформација
МЕТОДИ ЗА РЕШАВАЊЕ
ƒ Да се реши дадена линеарна електрична мрежа со
константни параметри тоа значи дека за дадени
параметри на пасивните елементи (R, L, C) и
активните (напонски и струјни извори) да се
определат напоните и струите во гранките од
мрежата.
ƒ Основни постапки за решавање – РАВЕНКИ НА
МРЕЖАТА
¾ метод на потенцијали на јазли
¾ метод на контурни струи

2
ПОСТАПКА НА РЕШАВАЊЕ
ƒ Избор на погоден метод и поставување на системот.
Внимателно разгледување на проблемот според
конфигурацијата на мрежата (број на гранки и јазли) и
избор на соодветен метод, а потоа поставувањето на
системот од независни равенки за струите или
напоните со примена на низата од правила и конвенции
за соодветниот метод.
ƒ Решавање на поставениот систем на равенки.
Веќе и за малку посложени конфигурации на мрежи
неопходна е комјутерска подршка, имајќи во предвид дека
во општ случај бројот на множења потребни да се реши
еден систем од линеарни равенки е пропорционален со
бројот на равенки на трета степен.
3
МЕТОД НА ПОТЕНЦИЈАЛИ НА
ЈАЗЛИ
ƒ Овој метод се базира врз I Кирхофов закон за струите
во еден јазол.
ƒ Целта на решението на мрежата со овој метод е да се
определат вредностите на потенцијалите во јазлите
на мрежата.
ƒ Потенцијалите се дефинираат во однос на
референтна точка, така што еден јазол се избира за
референтен, т.е. неговиот потенцијал е по
дефиниција нула.

4
МЕТОД НА ПОТЕНЦИЈАЛИ НА
ЈАЗЛИ – систем равенки
ƒ За мрежа со nј јазли, се поставуваат n = (nj-1)
независни интегро-диференцијални равенки

⎡ i1 ⎤ ⎡ G11 G12 G1n ⎤ ⎡ u1 ⎤ ⎡ C11 C12 C1n ⎤ ⎡ u1 ⎤


du (t ) ⎢ i ⎥ ⎢G G2 n ⎥⎥ ⎢⎢u2 ⎥⎥ ⎢C C2 n ⎥⎥ ⎢⎢u2 ⎥⎥
pu (t ) = ⎢ 2 ⎥ = ⎢ 21 G22 + p ⎢ 21
C22
+
dt ⎢ ⎥ ⎢ ⎥⎢ ⎥ ⎢ ⎥⎢ ⎥
⎢ ⎥ ⎢ ⎥⎢ ⎥ ⎢ ⎥⎢ ⎥
⎣in ⎦ ⎣Gn1 Gn 2 Gnn ⎦ ⎣un ⎦ ⎣Cn1 Cn 2 Cnn ⎦ ⎣un ⎦
⎡ Γ11 Γ12 Γ1n ⎤ ⎡ u1 ⎤ ⎡ i11 (0) ⎤
⎢ Γ 2 n ⎥⎥ ⎢⎢u2 ⎥⎥ ⎢⎢i22 (0) ⎥⎥
1
t 1 ⎢Γ 21 Γ 22
u (t ) = ∫ u (t )dt + +
p p⎢ ⎥⎢ ⎥ ⎢ ⎥
0 ⎢ ⎥⎢ ⎥ ⎢ ⎥
⎣ Γ n1 Γ n 2 Γ nn ⎦ ⎣un ⎦ ⎣inn (0) ⎦

5
МЕТОД НА ПОТЕНЦИЈАЛИ
НА ЈАЗЛИ – матрична равенка
1
[ik ] = [Gkl ][uk ] + p [Ckl ][uk ] + [Γ kl ][uk ] + [ikk (0)]
p

ik = струи од независните извори


uk = напони на јазлите во однос на реф. јазол
Gkl = проводности, Ckl капацитивности и Гkl реципрочни
вредности од индуктивности
ikk(0) = збир на почетните вредности на струите во
калеми поврзани за соодветниот јазол во моментот t=0

6
МЕТОД НА ПОТЕНЦИЈАЛИ
НА ЈАЗЛИ – решение
ƒ Со диференцирање на
1
[ik ] = [Gkl ][uk ] + p [Ckl ][uk ] + [Γ kl ][uk ] + [ikk (0)]
p
ƒ се добива систем од симултани, линеарни, обични
диференцијални равенки од кои на пример равенката
за k-тиот јазол има форма
dik n
d 2 uk n
duk n
= f k (t ) = ∑ Ckl 2
+ ∑ Gkl + ∑ Γ kl uk
dt l =1 dt l =1 dt l =1

ƒ Решението на системот диференцијални равенки го


дава множество на слободни и принудни одѕиви на
напоните на јазлите во однос на референтниот јазол
(слободен и принуден одѕив на мрежата). 7
МЕТОД НА КОНТУРНИ СТРУИ
ƒ Методот на контирни струи се базира врз II Кирхофов
закон за напоните во една контура.
ƒ Целта на решението на мрежата со овој метод е да се
определат вредностите на струите во независните
контури од мрежата.

8
МЕТОД НА КОНТУРНИ СТРУИ
– систем независни равенки
ƒ За мрежа со nј јазли и ng гранки, се поставуваат
n = ng - (nj-1) независни интегро-диференцијални р-ки

⎡ u1 ⎤ ⎡ R11 R12 R1n ⎤ ⎡ i1 ⎤ ⎡ L11 L12 L1n ⎤ ⎡ i1 ⎤


di (t ) ⎢u ⎥ ⎢ R R22 R2 n ⎥⎥ ⎢⎢i2 ⎥⎥ ⎢L L22 L2 n ⎥⎥ ⎢⎢i2 ⎥⎥
pi (t ) = ⎢ 2 ⎥ = ⎢ 21 + p ⎢ 21 +
dt ⎢ ⎥ ⎢ ⎥⎢ ⎥ ⎢ ⎥⎢ ⎥
⎢ ⎥ ⎢ ⎥⎢ ⎥ ⎢ ⎥⎢ ⎥
⎣un ⎦ ⎣ Rn1 Rn 2 Rnn ⎦ ⎣in ⎦ ⎣ Ln1 Ln 2 Lnn ⎦ ⎣in ⎦
⎡ S11 S12 S1n ⎤ ⎡ i1 ⎤ ⎡ u11 (0) ⎤
⎢ S 2 n ⎥⎥ ⎢⎢i2 ⎥⎥ ⎢⎢u22 (0) ⎥⎥
1
t 1 ⎢ S21 S 22
i (t ) = ∫ i (t )dt + +
p p⎢ ⎥⎢ ⎥ ⎢ ⎥
0 ⎢ ⎥⎢ ⎥ ⎢ ⎥
⎣ S n1 Sn 2 S nn ⎦ ⎣in ⎦ ⎣unn (0) ⎦

9
МЕТОД НА КОНТУРНИ СТРУИ
– матрична равенка
1
[uk ] = [ Rkl ][ik ] + p [ Lkl ][ik ] + [ Skl ][ik ] + [ukk (0)]
p

uk = напони на независните извори


ik = контурни струи од независните контури
Rkl = отпорности, Lkl индуктивности и Skl реципрочни
вредности од капацитивности
ukk(0) = збир на почетните вредности на напоните од
кондензаторите во контурите во моментот t=0

10
МЕТОД НА КОНТУРНИ СТРУИ
– решение
ƒ Со диференцирање се добива систем од симултани,
линеарни, обични диференцијални равенки од кои на
пример равенката за k-тата контура има форма

duk n
d 2 ik n
dik n
= ϕ k (t ) = ∑ Lkl 2 + ∑ Rkl + ∑ S kl ik
dt l =1 dt l =1 dt l =1

ƒ Решението на системот диференцијални равенки го


дава множество на слободни и множеството на
принудни одѕиви на контруните стуи во мрежата
(слободен и принуден одѕив на мрежата).
11
СЛОБOДЕН И ПРИНУДЕН ОДЅИВ
ƒ Системот равенки на мрежата решен по однос на еден
одѕив како непозната дава диференцијална равенка со
општа форма

d m w(t ) d m −1w(t ) dw(t ) d n v(t ) d n −1v(t ) dv(t )


am m
+ am −1 m −1
+ + a1 = bn n
+ bn −1 n −1
+ + b1
dt dt dt dt dt dt

v(t) = функција на побудата


w(t) = функција на одѕивот
Коефициентите ak и bk во линеарните мрежи со константни
парметри се константи карактеристични за дадена мрежа

12
СЛОБЕДЕН И ПРИНУДЕН ОДЅИВ
ƒ Општото решение на диференцијалната равенка (на
соодветната хомогена ДР) го определува преодниот одѕив
за чие определување се важни почетните услови).
ƒ Посебното (партикуларно) решение на диференцијалната
равенка го определува принудниот одѕив. За константна
или простопериодична функција на побудата принудниот
одѕив, т.н. стационарниот режим е определен со ист тип на
функција.
ƒ Комплетниот одѕив на мрежата за дадена функција на
побуда претставува збир на решенијата за преодниот и
принудниот одѕив. Времето на почеток на посматрање на
одѕивот во мрежата вообичаено е t=0.

13
ВРЕМЕНСКИ И ФРЕКВЕЦИСКИ
ДОМЕН
ƒ Решавањето на системот равенки може да се изведе
директно во временски t - домен од каде се
определуваат непознатите струја i(t) и напон u(t).
ƒ Доколку се примени Лапласова трансформација врз
системот равенки, истиот се трансформира вo
фреквенциски s - домен во систем од алгебарски
равенки од комплексна променлива s = σ + jω.
ƒ Резултатите за комплексните вредности за струjата I(s)
и напонот U(s) со постапка на инверзна Лапласова
трансформација ги определуваат соодветните решанија
за временските функции i(t) и u(t).
14
s-домен (потенцијали на јазли)
ƒ Во трансформираниот фреквенциски домен, системот
од лиенарни алгебарски равенки со комплексна
променлива s според методот на потенцијали во
јазлите може да се претстави во матрична форма

1
[ I k (s)] = [Ykl (s)][U k (s)] − [Ckl ][uk (0)] + [iLk (0)]
s
ƒ Ако во моменот t = 0 мрежата е празна
[ I k (s)] = [Ykl (s)][U k (s)]

матрица на
адмитанси
15
s-домен (контурни струи)
ƒ Во трансформираниот фреквенциски домен, системот
од лиенарни алгебарски равенки од комплексна
променлива s врз база на методот на контурни струи
може да се претстави со
1
[U k (s)] = [ Z kl (s)][ I k (s)] − [ Lkl ][ik (0)] + [uCk (0)]
s
ƒ Ако во моменот t = 0 мрежата е празна

[U k ( s)] = [ Z kl ( s)][ I k ( s)]

матрица на
импеданси
16
МРЕЖИ СО ОТПОРНИЦИ И
КОНСТАНТНИ ГЕНЕРАТОРИ
ƒ Кога се решаваат мрежи само со отпорници во кои има
константни генератори, решението на напоните и
струите го содржи само принудниот одѕив, односно се
решава колото во стационарен режим на константни
напони и струи.
ƒ Метод на потенцијали на јазли
[ I ] = [G ][U ] [G ] матрица на
проводности
ƒ Метод на контурни струи
[U ] = [ R ][ I ] [ R] матрица на
отпорности
17
ПОТЕНЦИЈАЛИ НА ЈАЗЛИ
кола со отпорници и константни генератори
ƒ Матрицата на непознатите напони се определува според

[U ] = [G ] [I ]
−1

[G ]
−1
инверзна матрица на [G ]

ƒ Во MATLAB, решавањето на непознатите напони може да


се изврши со наредбите
V = inv(G)*I каде inv(G) е инверзна
матрица на G
V = G\I со делење оддесно

18
ПОТЕНЦИЈАЛИ НА ЈАЗЛИ
кола со отпорници и константни генератори
ƒ Пример1. За електричното коло прикажано на сликата
да се определат вредностите на потенцијалите во
јазлите.

G симетрична матрица

19
ПОТЕНЦИЈАЛИ НА ЈАЗЛИ
кола со отпорници и константни генератори
ƒ MATLAB Script ex1_1.m
diary ex1_1.dat
% program computes the nodal voltages V
% given the admittance matrix G and current vector I
% initialiRe matrix G and vector I
G(1,1)=1/10+1/20; G(1,2)=-1/10; G(1,3)=-1/20;
G(2,1)=-1/10; G(2,2)=1/10+1/40+1/50; G(2,3)=-1/40;
G(3,1)=-1/20; G(3,2)=-1/40; G(3,3)=1/40+1/20;
I = [5; 0; 2];
fprintf('Nodal voltages V1, V2 and V3 are \n')
V = inv(G)*I % solve for the voltage
diary
20
ПОТЕНЦИЈАЛИ НА ЈАЗЛИ
кола со отпорници и константни генератори
ƒ Решение1. Како резултат од извршување на програмата
ex1_1.m се добиваат следниве вредности за потенцијалите

>> ex1_1
Nodal voltages V1, V2 and V3 are
v =
404.2857
350.0000
412.8571

21
ПОТЕНЦИЈАЛИ НА ЈАЗЛИ
кола со отпорници и константни генератори
ƒ Пример2. За електричното коло прикажано на сликата
да се определат вредностите на потенцијалите во
јазлите.

G не е симетрична матрица

22
ПОТЕНЦИЈАЛИ НА ЈАЗЛИ
кола со отпорници и константни генератори
ƒ Равенки2. Програмата напишана во MATLAB
произлегува од директна примена на методот на
потенцијали на јазли и ги вклучува условите поврзани со
зависниот напонски генератор меѓу јазлите 2 и 3
V1 V1 − V4 V1 − V2
+ + =5
20 2 5
⎛ V1−V 4 ⎞
V 3 − V 4 = 10 I x = 10 ⎜ ⎟
⎝ 2 ⎠
V3 − V4 V3 V2 − V1 V2
+ + + =0
15 10 5 4
V4 = 10
23
ПОТЕНЦИЈАЛИ НА ЈАЗЛИ
кола со отпорници и константни генератори
ƒ Решение2. Како резултат од извршување на програмата
ex1_2.m се добиваат следниве вредности за потенцијалите

>> ex1_2
Nodal voltages V1, V2, V3 and V4
V =
17.6744
16.2791
-22.0930
10.0000
24
КОНТУРНИ СТРУИ
кола со отпорници и константни генератори
ƒ Матрицата на непознатите напони се определува според

[ I ] = [ R] [U ]
−1

[ R]
−1
инверзна матрица на [ R]

ƒ Во MATLAB, решавањето на непознатите струи може да се


изврши со наредбите
I=inv(R)*U каде inv(R) е инверзна
матрица на R
I=R\U со делење оддесно

25
КОНТУРНИ СТРУИ
кола со отпорници и константни генератори
ƒ Пример3. Со користење на методот на контурни сруи да
се определи струјата која тече низ отпорникот RB а
потоа да се определи моќноста која ја предава
генераторот на колото.

II III

IIII

R е симетрична матрица

26
КОНТУРНИ СТРУИ
кола со отпорници и константни генератори
ƒ MATLAB Script ex1_3.m
diary ex1_3.dat
% this program determines the current
% flowing in a resistor RB and power supplied by source
% it computes the loop currents given the impedance
% matrix R and voltage vector V
% R is the impedance matrix
VS=10; % initialize V source
R(1,1)=10+30; R(1,2)=-10; R(1,3)=-30;
R(2,1)=-10; R(2,2)=10+15+5; R(2,3)=-5;
R(3,1)=-30; R(3,2)=-5; R(3,3)=30+30+5;

27
КОНТУРНИ СТРУИ
кола со отпорници и константни генератори
ƒ MATLAB Script ex1_3.m
V=[VS 0 0]';
% solve for the loop currents
I = inv(R)*V;
% current through RB is calculated
IRB=I(3)-I(2);
fprintf('the current through RB is %8.3f Amps \n',IRB)
% the power supplied by source is calculated
PS=I(1)*VS;
fprintf('the power supplied by 10 V source is %8.4f watts
\n',PS)
diary
28
КОНТУРНИ СТРУИ
кола со отпорници и константни генератори
ƒ Решение3. Како резултат од извршување на програмата
ex1_3.m се добиваат следниве решенија

>> ex1_3
the current through RB is 0.037 Amps
the power supplied by 10 V source is 4.7531 watts

29
КОНТУРНИ СТРУИ
кола со отпорници и константни генератори
ƒ Пример4. Со користење на методот на контурни струи
да се определи моќноста на отпорникот RP=8 Ω и
струјата која тече низ напонскиот генератор VS=10 V.

8 Ohms
II III IIII

R не е симетрична матрица

30
КОНТУРНИ СТРУИ
кола со отпорници и константни генератори
ƒ Равенки4. Програмата во MATLAB произлегува од
директна примена на методот на контурни струи и
условите поврзани со постоењето на зависниот
напонски генератор.

II = Is

−20 I s + (20 + 15 + 6) I II − 6 I III = 5 − 4 I s

−6 I II + (6 + 10 + 8) I III = 4 I s

31
КОНТУРНИ СТРУИ
кола со отпорници и константни генератори
ƒ MATLAB Script ex1_4.m
diary ex1_4.dat
R(1,1)=20+6; R(1,2)=-20; R(1,3)=0;
R(2,1)=-16; R(2,2)=20+15+6; R(2,3)=-6;
R(3,1)=-4; R(3,2)=-6; R(3,3)=24;
V=[10 5 0]';
I= R\V; % solve for loop currents
P=8*I(3)^2; % the power dissipation
% print out the results
fprintf('Power dissipated in 8 ohm resistor is %8.2f
Watts\n',P)
fprintf('Current in 10V source is %8.2f Amps\n',I(1))

32
КОНТУРНИ СТРУИ
кола со отпорници и константни генератори
ƒ Решение4. Како резултат од избршување на програмата
ex1_4.m се добиваат следниве решенија

>> ex1_4
Power dissipated in 8 ohm resistor is 0.42 Watts
Current in 10V source is 0.72 Amps

33
МАКСИМАЛНА МОЌНОСТ
ƒ Условот за максималната моќност што се развива на
приемникот RL може да се најде ако првиот извод на
моќноста по отпорноста на приемникот се прирамни на
нула V2 R
PRL = RL I 2 = RL L

( RL + RS )
2

dPRL
=0 ⇒ RL = RS
dRL

( RL + RS ) − 2 ( RL + RS ) RL
2
dRP RS2 − RL2
= = =0
( RL + RS ) ( RL + RS )
4 4
dRL

34
МАКСИМАЛНА МОЌНОСТ
ƒ Со програмирање во MATLAB може да се испита
промената на моќноста во однос на промената на
отпорноста на приемникот RL и графички да се прикажат
резултатите.
ƒ Определувањето на извод на функцијата f’(x)=df(x)/dx се
изведува со
f′(x)≅ diff(f)/diff(x)

ƒ Ако е даден векторот f=[f(1) f(2) f(3) … f(n)]

diff(f) како резултат враќа вектор со димензија n-1


diff(f)=[f(2)-f(1) f(3)-f(2) f(4)-f(3) … f(n)-f(n-1)]

35
ПРИМЕР- МАКСИМАЛНА МОЌНОСТ
ƒ Пример5. Дадено е електрично коло во кое реалниот
напонскиот извор има ЕМС VS=10 V и внатрешна
отпорност RS=10kΩ. Ако отпорноста на приемникот се
менува од 0 до RL=50 kΩ, да се испита и графички да се
прикаже промената на моќноста на приемникот и да се
определи за која вредност на приемникот на него се
развива max моќност.

10 kΩ
10 V
0 - 50 kΩ

36
ПРИМЕР- МАКСИМАЛНА МОЌНОСТ
ƒ MATLAB Script ex1_5.m
% maximum power transfer
% vs is the supply voltage
% rs is the supply resistance
% rl is the load resistance
% vl is the voltage across the load
% pl is the power dissipated by the load
vs=10;
rs=10e3;
rl=0:1e3:50e3;
k=length(rl); % components in vector rl

37
ПРИМЕР- МАКСИМАЛНА МОЌНОСТ
% Power dissipation calculation for each value of rl
for i=1:k
pl(i)=((vs/(rs+rl(i)))^2)*rl(i);
end
% Derivative of power is calculated using backward
difference
dp=diff(pl)./diff(rl);
%
% length of rld is 1 less than that of rl (k-1), starting
from the second element, rl(2) rl(3) rl(k)
rld=rl(2:length(rl))

38
ПРИМЕР- МАКСИМАЛНА МОЌНОСТ
% Derivative of power is calculated using backward
difference

dp = 1.0e-006 *
0.8264 0.5624 0.3863 0.2657 0.1814 0.1215
0.0784 0.0470 0.0239 0.0069 -0.0057 -0.0150
-0.0219 -0.0269 -0.0306 -0.0331 -0.0349 -0.0360
-0.0367 -0.0370 -0.0370 -0.0368 -0.0364 -0.0359
-0.0353 -0.0346 -0.0339 -0.0332 -0.0324 -0.0316
-0.0309 -0.0301 -0.0293 -0.0286 -0.0278 -0.0271
-0.0264 -0.0257 -0.0250 -0.0243 -0.0237 -0.0231
-0.0225 -0.0219 -0.0213 -0.0208 -0.0202 -0.0197
-0.0192 -0.0188

39
ПРИМЕР- МАКСИМАЛНА МОЌНОСТ
% Determination of critical points of derivative of power
% Products of derivatives dp(i)*dp(i+1)
prodp=dp(1:length(dp)-1).*dp(2:length(dp));
% Determination element when product<0
negprodp=find(prodp<0)
% Determination of corresponding rl value
crit_rl=rld(negprodp)
max_power=max(pl) % maximum power is calculated
% print out results
fprintf('Maximum power occurs at %8.2f Ohms\n',crit_rl)
fprintf('Maximum power dissipation is %8.4f Watts\n',
max_power)

40
ПРИМЕР- МАКСИМАЛНА МОЌНОСТ
% Plot power versus load
plot(rl,pl,'-*')
grid on % turn on grid lines for this plot
title('Power delivered to load')
xlabel('load resistance in Ohms')
ylabel('power in watts')

По извршување на операциите во MATLAB се добиваат


следниве резултати
Maximum power occurs at 10000.00 Ohms
Maximum power dissipation is 0.0025 Watts

41
ПРИМЕР- МАКСИМАЛНА МОЌНОСТ
-3
x 10 Power delivered to load
2.5

1.5
power in watts

0.5

0
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
load resistance in Ohms 4
x 10

42
ПРИМЕР- МАКСИМАЛНА МОЌНОСТ
ƒ Определувањето на вредноста RL за која изводот на
функцијата на моќност добива вредност 0 се изведува
со користење на функцијата find(x)
А=find(X) резултатот А е матрица редица која
се состои од редниот број на ненултите
елементи на матрицата X прочитана како
една колона
[i,j]=find(X) резултатот е матрица со елементи i,j
кои определуваат ненулти елемент од
матрицата X
B=find(X>2) резултатот B е матрица редица која се
состои од редниот број на елементите на
матрицата X прочитана како една колона
кои го исполнуваат условот >2 (услов)

43
СТАЦИОНАРЕН
ПРОСТОПЕРИОДИЧЕН РЕЖИМ
ƒ Стационарноит режим претставува партикуларно
решение на диференцијалните равенки на мрежата за
простопериодична функција на побуда.
ƒ Диференцијалните равенки на мрежата во временски
домен (t-домен) кои се претсавени со
простопериодични функции за напоните и струите се
трансформираат во фреквенциски (јω - домен) во
соодветни линеарни равенки во кои се јавуваат
комплексните претсавници за непознатите напони и
струи.
ƒ Решавањето се изведува во комплексен домен.
44
СТАЦИОНАРЕН
ПРОСТОПЕРИОДИЧЕН РЕЖИМ
ƒ За дадена простопериодична функција
uS (t ) = U Sm cos(ωt + θ ) = U S 2 cos(ωt + θ )

ƒ Соодветниот фазор и комплексен претставник се


дефинира според
U S = U S ∠θ = U S e jθ

ƒ Враќањето на резултатот кон временски


простопериодичен облик се изведува според
uS (t ) = Re{ 2e jωtU S }

45
СТАЦИОНАРЕН
ПРОСТОПЕРИОДИЧЕН РЕЖИМ
ƒ За фазорите и комплексните претсавници важат
следниве релации кои се однесуваат на изводот и
интегралот од простопериодичните функции

duS (t ) π
↔ jωU S ↔ ωU S ∠(θ + )
dt 2

1 U π
∫ uS (t )dt ↔ jω
U S ↔ S ∠(θ − )
ω 2

46
ПРИМЕР- фазори и комплексни
ƒ Пример6. Временската функција на напонот u(t) = v1(t) -
v2(t) = 3cosωt - 4sin ω t (V) при f = 50 Hz да се прикаже во
форма u(t) = Umcos(ω t+θ), да се претстави графички во
периодот t = [0 : 1/50] (s) и да се определи фазорот.
MATLAB Script ex1_6.m
% time harmonic function and phasor representation
clear; clf; cst=pi/180; f=50; omega=2*pi*f;
T=1/f; dt=T/100; t=[0:dt:T];
j=sqrt(-1);
V1=3*exp(j*0);
V2=4*exp(-j*pi/2); % cos a=sin (a-pi/2)
V=V1-V2;
47
ПРИМЕР- фазори и комплексни
Amax=abs(V); A=Amax/1.41;
phi=angle(V); phideg=phi*180/pi;
fprintf('Voltage -> magnitude: %g and angle in deg: %g \n',
Amax, phideg)
% time-harmonic function
x=omega.*t;
v=Amax*cos(x+phi);
plot(t,v);
grid;
xlabel('t [s]','fontsize',14);
ylabel('u(t) [V]','fontsize',14);

48
ПРИМЕР- фазори и комплексни
По извршување на операциите во MATLAB се добиваат
следниве резултати
Voltage -> magnitude: 5 and angle in deg: 53.1301
5
u(t) [V]

-5
0 0.005 0.01 0.015 0.02
t [s]

49
ПРИМЕР- фазори и комплексни
ƒ Пример7. За RLC сериско коло, R=1;L=0.01;C=0.001
F приклучено на простопериодичен напонски извор со
фреквенција од 60 Hz, да се определи фазорот на
струјата и графички да се прикажат струјата и напонот
на генераторот во интервалот 120ωt = [0 : 2π] (rad) при:
a) u(t) = 10√2 cos (120ωt) (V)
б) u(t) = 10√2 cos (120ωt+45o) (V)

50
ПРИМЕР- фазори и комплексни
% Calculation of current – complex vector
I=V/Z; Irms=abs(I); psii=angle(I); psii_deg=psii*cst;
fprintf('Voltage magnitude: %g and angle in deg: %g \n',
Vrms, psiv)
fprintf('Current magnitude: %g and angle in deg: %g \n',
Irms, psii_deg)
phi=[0:0.02:2*pi]; % omega-time vector
vt=Vrms*sqrt(2)*cos(phi+psiv);
it=Irms*sqrt(2)*cos(phi+psii);
plot(phi,vt,'b-',phi,it,'r--');grid;
xlabel('\omega1*t (rad)','fontsize',14);
ylabel('V(t) (V), I(t) (A)','fontsize',14);
legend('v','i',4);

51
ПРИМЕР- фазори и комплексни
ƒ MATLAB Script ex1_7.m
% phasors in electric circuit
clear; clf;
f=60; omega=2*pi*f; cst=180/pi;
Vrms=10; psiv=0;
%psiv=pi/4;
psiv_deg=psiv*cst;
V=Vrms*(cos(psiv)+j*sin(psiv));
R=1;L=0.01;C=0.001;
Z=R+j*(omega*L-1/(omega*C));

52
ПРИМЕР- фазори и комплексни
Резултати за приемрот а)
Voltage magnitude: 10 and angle in deg: 0
Current magnitude: 6.669 and angle in deg: -48.1717

53
СТАЦИОНАРЕН
ПРОСТОПЕРИОДИЧЕН РЕЖИМ
ƒ Анализата на стационарнот простопериодичен режим се
изведува со решавање во комплексен домен при што се
користат комплексни претставници и фазори.
Решението потоа се враќа во временски домен.
ƒ Метод на потенцијали на јазли

[ I ] = [Y ][U ] [Y ] матрица на
адмитанси
ƒ Метод на контурни струи
[U ] = [ Z ][ I ] [Z ] матрица на
импеданси
54
ПОТЕНЦИЈАЛИ НА ЈАЗЛИ
стационарен простопериодичен режим
ƒ Матрицата на непознатите напони се определува според

[U ] = [Y ] [ I ]
−1

[Y ]
−1
инверзна матрица на [Y ]

ƒ Во MATLAB, решавањето на непознатите напони може да


се изврши со наредбите
V = inv(Y)*I каде inv(Y) е инверзна
матрица на Y
V = Y\I со делење оддесно

55
ПОТЕНЦИЈАЛИ НА ЈАЗЛИ
стационарен простопериодичен режим
ƒ Пример 1-8. За колото претставено на сликата треба да
се определи временската функција на потенцијалот
v3(t). Познато е дека R1 = 20 Ω, R2 = 100 Ω, R3 = 50 Ω,
L1 = 4 H, L2 = 8 H, C1 = 250 μF, и ω = 10 rad/s.

2 3
1

Y симетрична матрица

56
ПОТЕНЦИЈАЛИ НА ЈАЗЛИ
стационарен простопериодичен режим
ƒ MATLAB Script ex1_8.m
% This program computes the nodal voltage v3 of circuit
% Y is the admittance matrix; % I is the current matrix
% V is the voltage vector
omega=10;
cst=180/pi; j=sqrt(-1);
Vs=8; Vrms=8/sqrt(2);Vphi=15;
R1 = 20; R2 = 100; R3 = 50;
L1 = 4; L2 = 8; C1 = 250*10^-6;
I1 = Vrms*exp(pi*Vphi*j/180)/R1;

57
ПОТЕНЦИЈАЛИ НА ЈАЗЛИ
стационарен простопериодичен режим
% Element of the admitance matrix
Y(1,1)=(1/R1+1/(j*omega*L1)+(j*omega*C1));
Y(1,2)=-1/(j*omega*L1);
Y(1,3)=-j*omega*C1;
Y(2,1)=Y(1,2);
Y(2,2)=(1/(j*omega*L1)+1/(j*omega*L2)+1/R2);
Y(2,3)=-1/(j*omega*L2);
Y(3,1)=Y(1,3);
Y(3,2)=Y(2,3);
Y(3,3)=(1/(j*omega*L2)+j*omega*C1+1/R3);

58
ПОТЕНЦИЈАЛИ НА ЈАЗЛИ
стационарен простопериодичен режим
I = [I1; 0; 0]; % current vector entered as column vector
V = inv(Y)*I % solve for nodal voltages
v3_abs=abs(V(3));
v3_max=v3_abs*(sqrt(2));
v3_ang = angle(V(3)); v3_deg = v3_ang*cst;
fprintf('v3(t)= %g cos (10t+ %g) [V]\n', v3_max, v3_deg)

Како резултат во MATLAB се добива


v3(t)= 1.85041 cos (10t+ -72.4533 ) [V]

59
ПОТЕНЦИЈАЛИ НА ЈАЗЛИ
стационарен простопериодичен режим

60
ПОТЕНЦИЈАЛИ НА ЈАЗЛИ
стационарен простопериодичен режим

61
КОНТУРНИ СТРУИ
стационарен простопериодичен режим

ƒ Матрицата на непознатите струи се определува според

[ I ] = [Z ] [U ]
−1

[Z ]
−1
инверзна матрица на [Z ]
ƒ Во MATLAB, решавањето на непознатите струи може да се
изврши со наредбите
I = inv(Z)*U каде inv(Z) е инверзна
матрица на Z
I = Z\U со делење оддесно

62
КОНТУРНИ СТРУИ
стационарен простопериодичен режим
ƒ Пример 1-9. За колото претставено на сликата треба да
се определи временската функција на струјата i1(t) и
напонот uC(t).

II III

Z симетрична матрица

63
КОНТУРНИ СТРУИ
стационарен простопериодичен режим
ƒ MATLAB Script ex1_9.m
% This program computes the loop currents
% Z is the impedance matrix; % I is the current matrix
% V is the voltage vector
omega=1*10^3;
vs1=5; vrms1=vs1/sqrt(2);
vs2=2; vrms2=vs2/sqrt(2);
vphi1=0; vphi2=75;
j=sqrt(-1);
v1=vrms1*exp(j*vphi1*pi/180);
v2=vrms2*exp(j*vphi2*pi/180);

64
КОНТУРНИ СТРУИ
стационарен простопериодичен режим
% Elements of the impedance matrix
Z(1,1)=(4 -j/(omega*400*10^-6)+(j*omega*5*10^-3)+6-
j/(omega*100*10^-6));
Z(1,2)=-((j*omega*5*10^-3) +6 -j/(omega*100*10^-6) );
Z(2,1)=Z(1,2);
Z(2,2)=(10 + (j*omega*8*10^-3) + (j*omega*5*10^-3)+ 6 -
j/(omega*100*10^-6));
% voltage vector
V = [v1; -v2];
% solve for loop currents
I = inv(Z)*V;

65
КОНТУРНИ СТРУИ
стационарен простопериодичен режим
i1 = I(1); i2 = I(2); vc = -10*j*(i1 - i2);
i1_abs = abs(I(1)); i1_max=i1_abs*sqrt(2);
i1_deg = angle(I(1))*180/pi;
vc_abs = abs(vc); vc_max=vc_abs*sqrt(2);
vc_deg = angle(vc)*180/pi;
fprintf('phasor current i1, magnitude: %g and angle in degree:
%g \n', i1_abs,i1_deg)
fprintf('phasor voltage vc, magnitude: %g and angle in degree:
%g \n', vc_abs,vc_deg)
fprintf('\n i1(t)= %g cos (1000t+ %g) [A]\n', i1_max, i1_deg)
fprintf(' vc(t)= %g cos (1000t+ %g) [V]\n', vc_max, vc_deg)

66
КОНТУРНИ СТРУИ
стационарен простопериодичен режим
Како резултат во MATLAB се добиваат следниве вредности

phasor current i1, magnitude: 0.274152 and angle in degree:


15.0193
phasor voltage vc, magnitude: 2.98276 and angle in degree: -
40.8617

i1(t)= 0.38771 cos (1000t+ 15.0193) [A]


vc(t)= 4.21826 cos (1000t+ -40.8617) [V]

67
ИМПЕДАНСА И АДМИТАНСА
ƒ Пример 1-9. За колото прикажано на сликата да се
определи импедансата Zab и графички да се прикажат:
модулот, аргументот, реалниот и имагинарниот дел во
функција од кружната фреквенција ω. При која
фреквецнија настапува резонанција во колото. Да се
прикаже импедансата Z(ω) во поларен координатен
систем

68
ИМПЕДАНСА И АДМИТАНСА
ƒ MATLAB Script ex1_10.m
% calculation of equiv. impedance with respect to frequency
% Define interval with one radian interval
w=0: 1: 2000;
j=sqrt(-1);
z=(10+(10.^4-j.* 10.^ 6./(w+eps))./(10+j.*(0.1.*w-
10.^5./(w+eps))));
real_part=real(z);
imag_part=imag(z);
mag=abs(z); % Computes |Z|
rndz=round(abs(z)); % Rounds |Z| to read polar plot easier
theta=angle(z); % Computes the phase angle of impedance Z in
rad
69
ИМПЕДАНСА И АДМИТАНСА
lenz=length(z);
% Determination of element when imag(z)=0 for the resonance
% Product of two neighbor z values
prim=imag_part(1:lenz-1).*imag_part(2:lenz);
% Determination prim element when product<0
negprim=find(prim < 0)+1;
% Determination of corresponding resonance w value
rez_w=w(negprim)

70
ИМПЕДАНСА И АДМИТАНСА
subplot(2,2,1)
plot(w,rndz); grid; axis([0 2000 0 1100])
xlabel('frequency w [rad]'); ylabel('Magnitude of Z [Ohm]');
subplot(2,2,2)
plot(w,theta/pi*180); grid;
xlabel('frequency w [rad]'); ylabel('Phase of Z [deg]');
text(w(negprim),0,'\leftarrowResonance Z')
subplot(2,2,3)
plot(w,real_part,w,imag_part); grid; axis([0 2000 -600 1100])
xlabel('radian frequency w'); ylabel('Real and Imag part of
Z');
subplot(2,2,4); polar(theta,rndz); grid;
ylabel('Polar Plot of Z');
71
ИМПЕДАНСА И АДМИТАНСА
100
1000
Magnitude of Z [Ohm]

Phase of Z [deg]
50

500 0

-50

0 -100
0 500 1000 1500 2000 0 500 1000 1500 2000
frequency w [rad] frequency w [rad]

1000 90 2000
Real and Imag part of Z

120 60
1000 30

Polar Plot of Z
150
500
180 0
0
210 330

-500 240 300


270
0 500 1000 1500 2000
radian frequency w
72
ЕФЕКТИВНА ВРЕДНОСТ
ƒ Временските простопериодични функции за струјата и
напонот се

i (t ) = I m cos(ωt + ψ ) u (t ) = U m cos(ωt + θ )

ƒ Ефективните вредности на струјата и напонот се


дефинирани според

T T
1 2 Im 1 2 Um
T ∫0 T ∫0
I= i (t ) dt = U= u (t ) dt =
2 2

73
СРЕДНА, РЕАКТИВНА И
ПРИВИДНА МОЌНОСТ
ƒ За колото прикажано на сликата средната моќност е
дефинирана според
T
1
P = ∫ u (t )i (t )dt = UI cos(θ − ψ )
T0

ƒ Реактивната и привидната моќност изнесуваат


Q = UI sin(θ − ψ )

S = P + jQ = UI [cos(θ − ψ ) + j sin(θ − ψ )]

74
нумеричка процена на вредноста на определен
интеграл
Адаптивна квадратура во основа значи внимателен избор на точките од
функцијата каде се зема извадокот

75
нумеричка процена на вредноста на определен
интеграл

76
нумеричка процена на вредноста на определен
интеграл
ƒQUAD , нумеричка процена на вредноста на определен
интеграл, адаптивна Simpson -ова квадратура.
Q = QUAD(FUN,A,B) се обидува да се доближи до вредноста
на интегралот на фукцијата FUN од точката А до точката В со
грешка до 1.e-6 користејќи рекурзивна адаптивна Simpson –ова
квадратура.
FUN може да биде специфицирана како:
1. како inline објект:
F = inline('1./(x.^3-2*x-5)');
Q = quad(F,0,2);

2. или како функциска подпрограма:


Q = quad(‘myfun’,0,2);
каде myfun.m е еден M-file:
function y = myfun(x)
y = 1./(x.^3-2*x-5);
77
СРЕДНА, РЕАКТИВНА И
ПРИВИДНА МОЌНОСТ
ƒ Пример 1-11. За колото претставено на сликата познато
е u (t ) = 10cos(120π t + 300 )V i (t ) = 6cos(120π t + 600 ) A
Да се определи средната моќност, ефективната
вредност на напонот и факторот на моќност со:
а) аналитичко решение и б) нумеричко решение

ƒ MATLAB Script ex1_11.m


%The following functions are used in the above m-file:
%voltage1.m - function vsq = voltage1(t)
%current1.m - function isq = current1(t)
%inst_pr.m - function pt = inst_pr(t)
78
СРЕДНА, РЕАКТИВНА И
ПРИВИДНА МОЌНОСТ
Во програмата се користат следниве функции voltage1.m,
current1.m и inst_pr.m:
% function voltage1.m
function vsq = voltage1(t)
vsq = (10*cos(120*pi*t + 60*pi/180)).^2;
End

% function current1.m
function isq = current1(t)
isq = (6*cos(120*pi*t + 30.0*pi/180)).^2;
end
79
СРЕДНА, РЕАКТИВНА И
ПРИВИДНА МОЌНОСТ
Во програмата се користат следниве функции voltage1.m,
current1.m и inst_pr.m:
% function inst_pr.m
function pt = inst_pr(t)
% inst_pr function is used to define
% instantaneous power obtained by multiplying
% sinusoidal voltage and current
it = 6*cos(120*pi*t + 30.0*pi/180);
vt = 10*cos(120*pi*t + 60*pi/180);
pt = it.*vt;
end
80
СРЕДНА, РЕАКТИВНА И
ПРИВИДНА МОЌНОСТ
% NUMERICAL SOLUTION
T = 2*pi/(120*pi); % period of the sin wave
a = 0; % lower limit of integration
b = T; % upper limit of integration (one period)
x = 0:0.02:1; t = x.*b;
v_int = quad('voltage1', a, b); i_int = quad('current1',a,b);
v_rms = sqrt(v_int/b); % rms of voltage
i_rms = sqrt(i_int/b); % rms of current
p_int = quad('inst_pr', a, b);
p_ave = p_int/b; % average power
pf = p_ave/(i_rms*v_rms); % power factor
81
СРЕДНА, РЕАКТИВНА И
ПРИВИДНА МОЌНОСТ
% ANALYTICAL SOLUTION
p_ave_an = (60/2)*cos(30*pi/180); % average power
v_rms_an = 10.0/sqrt(2); pf_an = cos(30*pi/180);
% results are printed
fprintf('i(t)= 10 cos (120 pi t+ 30) [A] \n ')
fprintf('v(t)= 6 cos (120 pi t+ 60) [V] \n')
fprintf(' Average power, analytical %f \n Average power,
numerical: %f \n ', p_ave_an,p_ave)
fprintf('rms voltage, analytical: %f \n rms voltage,
numerical: %f \n ',v_rms_an, v_rms)
fprintf('power factor, analytical: %f \n power factor,
numerical: %f \n ', pf_an, pf)
82
СРЕДНА, РЕАКТИВНА И
ПРИВИДНА МОЌНОСТ
Како резултат од програмата во MATLAB се добиваат
следниве вредности

Average power, analytical 25.980762


Average power, numerical: 25.980762
rms voltage, analytical: 7.071068
rms voltage, numerical: 7.071076
power factor, analytical: 0.866025
power factor, numerical: 0.866023

83
ПРИМЕР – нумеричко
интегрирање
ƒ Нумеричкото интегрирање на функцијата func(x) во
граници од а до b се изведува со наредбите
q=quad(‘func’,a,b,tol,trace) интегрирање со адаптивно
рекурзивно правило на
Simpson
q=quad8(‘func’,a,b,tol,trace) интегрирање со адаптивно
рекурзивно правило на
Newton-Cute 8
tol толеранција default е 0.001
trace овозможува графички прика,
дзоколку =0, нема графички
приказ default е 0

84
ТРИФАЗНИ СИСТЕМИ
стационарен простопериодичен режим
ƒ Трифазните електрични кола се користат
електроенергетскиот систем за производството, пренос
и дистрибуција на електричната енергија.
ƒ Основната конфигурација на трифазниот сиситем се
состои од извор на трифазен напон кој се поврзува
трифазен потрошувач преку трансформатори и
преносно водови.
ƒ Трифазниот напонски извор може да биде во
поврзување на ѕвезда (Y) или триаголник (Δ).
ƒ Потошувачот може да биде поврзан во ѕвезда или
триаголник врска.
85
ТРИФАЗНИ СИСТЕМИ
стационарен простопериодичен режим
ƒ На сликите се прикажани трифазни електрични кола
(трифазни системи) со поврзување

a) изворот во ѕвезда и б) изворот во ѕвезда и


потрошувачот во ѕвезда потрошувачот во триаголник

86
ТРИФАЗНИ СИСТЕМИ
стационарен простопериодичен режим
ƒ Во баланиран abc трифазен систем, ефективната
вредност на напоните Ua, Ub, и Uc се исти додека
фазите на напоните се разликуваат за 2π/3 rad = 1200,
така што важи
U a = U p ∠00 , U b = U p ∠ − 1200 , U c = U p ∠1200

ƒ За балансиран cba трифазен систем важи

U a = U p ∠00 , U b = U p ∠1200 , U c = U p ∠ − 1200

87
ТРИФАЗНИ СИСТЕМИ
стационарен простопериодичен режим
ƒ Потрошувачот поврзан во ѕвезда е симетричен доколку
важи
ZY 1 = ZY 2 = ZY 3

ƒ Потрошувач поврзан во триаголник е симетричен доколу


важи
Z Δ1 = Z Δ 2 = Z Δ 3
ƒ Тифазениот систем е балансиран тогаш кога важат
горните релации и условот

ZT 1 = ZT 2 = ZT 3

88
ТРИФАЗНИ СИСТЕМИ
стационарен простопериодичен режим
ƒ Анализата на балансиран трифазен систем се
решава со трансформација на трифазниот систем во
еквивалентен еднофазен систем.
ƒ Методот на симетрични компоненти може да се
примени за решавање на небалансирани трифазни
системи.
ƒ Друг начин за решавање на трифазните системи е со
примена на методот на потенцијал на јазлите и
методот на контруни струи.

89
ПРИМЕР -ТРИФАЗНИ СИСТЕМИ
стационарен простопериодичен режим
ƒ Пример 1-12. За неизбалансираниот трофазен систем
да се определат напоните UAN, UBN и UCN.

90
ПРИМЕР -ТРИФАЗНИ СИСТЕМИ
стационарен простопериодичен режим
ƒ Со користење на II Кирхофов закон може да се напишат
релациите
110e j 0 = (1 + j1) I1 + (5 + j12) I1 = (6 + j13) I1
110e − j120 = (1 − j 3) I2 + (3 + j 4) I2 = (4 + j 2) I2
110e j120 = (1 − j 0.5) I3 + (5 + j12) I3 = (6 − j12.5) I3
ƒ Во матрична форма

⎡6 + j13 ⎤ ⎡ I1 ⎤ ⎡ 110e ⎤
j0
0 0
⎢ 0 4 + j 2 0 ⎥ ⎢ I ⎥ = ⎢110e − j120 ⎥ или [ Z ][ I ] = [U ]
⎢ ⎥⎢ 3⎥ ⎢ ⎥
⎢⎣ 0 0 6 − j12.5⎥⎦ ⎢⎣ I3 ⎥⎦ ⎢⎣ 110e j120 ⎥⎦

91
ПРИМЕР -ТРИФАЗНИ СИСТЕМИ
стационарен простопериодичен режим
ƒ После опредлување на струјата со решавање на горната
матрична равенка, бараните напони се определуваат
според релациите

ZT 1 I1 = (5 + j12) I1 = U AN
ZT 2 I2 = (3 + j 4) I2 = U BN
ZT 3 I3 = (5 − j12) I3 = U CN

92
ПРИМЕР -ТРИФАЗНИ СИСТЕМИ
стационарен простопериодичен режим
ƒ MATLAB Script ex1_12.m
% This program calculates the phasor voltage of an
% unbalanced three-phase system
% Z is impedance matrix
% V is voltage vector and
% I is current vector
Z = [6-13*j 0 0; 0 4+2*j 0; 0 0 6-12.5*j];
c2 = 110*exp(j*pi*(-120/180));
c3 = 110*exp(j*pi*(120/180));
V = [110; c2; c3]; % column voltage vector
I = inv(Z)*V; % solve for loop currents
93
ПРИМЕР -ТРИФАЗНИ СИСТЕМИ
стационарен простопериодичен режим
% calculate the phase voltages
Van = (5+12*j)*I(1); Vbn = (3+4*j)*I(2); Vcn = (5-12*j)*I(3);
Van_abs = abs(Van); Van_ang = angle(Van)*180/pi;
Vbn_abs = abs(Vbn); Vbn_ang = angle(Vbn)*180/pi;
Vcn_abs = abs(Vcn); Vcn_ang = angle(Vcn)*180/pi;
% print out results
fprintf('phasor voltage Van,magnitude: %f \n phasor voltage
Van, angle in degree: %f \n', Van_abs, Van_ang)
fprintf('phasor voltage Vbn,magnitude: %f \n phasor voltage
Vbn, angle in degree: %f \n', Vbn_abs, Vbn_ang)
fprintf('phasor voltage Vcn,magnitude: %f \n phasor voltage
Vcn, angle in degree: %f \n', Vcn_abs, Vcn_ang)

94
ПРИМЕР -ТРИФАЗНИ СИСТЕМИ
стационарен простопериодичен режим
ƒ После извршување на пресметките се добиваат следниве
резултати

phasor voltage Van,magnitude: 99.875532


phasor voltage Van, angle in degree: 132.604994
phasor voltage Vbn,magnitude: 122.983739
phasor voltage Vbn, angle in degree: -93.434949
phasor voltage Vcn,magnitude: 103.134238
phasor voltage Vcn, angle in degree: 116.978859

95

You might also like