Similarity Report ID: oid:6610:123034274

PAPER NAME

Sistemi tatimor i Shqipe?rise? kundrejt at

ij te? shteteve te? Ballkanit-Pe?rfundimta
re (1).docx

WORD COUNT CHARACTER COUNT

18021 Words 94562 Characters

PAGE COUNT FILE SIZE

59 Pages 2.2MB

SUBMISSION DATE REPORT DATE

Oct 5, 2022 11:46 AM GMT+2 Oct 5, 2022 11:49 AM GMT+2

48% Overall Similarity

The combined total of all matches, including overlapping sources, for each database.
44% Internet database 1% Publications database
Crossref database Crossref Posted Content database
27% Submitted Works database

Summary
 Sistemi tatimor i Shqipërisë kundrejt atij të shteteve të Ballkanit

31
Dorëzuar
Universitetit Europian të Tiranës
Departamentit të Financë-Kontabilitetit

Në përmbushje të detyrimeve të programit Master në

Financë

Punoi: Arjola Xhorxha

Udhëheqës: Prof. Grisejda Myslimi

Tiranë, Tetor,2022
 DEKLARATA E AUTORËSISË

60
Unë, e quajtura Emër Mbiemër, deklaroj se studimi i bërë është punë origjinale e imja. Ky punim
67
nuk është përdorur më parë. Jam njohur dhe marr përsipër të gjitha penalitetet, në rast të kundërt.

2
Abstrakti

Që pas luftë së parë botërore shtetet e kuptuan se për mirëfunksionimin e tyre u duheshin fonde, e
për këtë111arsye adaptuan taksat primitive të tyre në ekonomitë moderne e konkurruese që po vinin.
Sistemi tatimor i shteteve është131
një nga instrumentet më të rëndësishme në shtetformimin, duke
ndikuar njëkohësisht në klimën ekonomike dhe atë sociale të shoqërisë ku aplikohet.
Tema e zgjedhur synon të hedhë dritë mbi sistemin tatimor të shteteve të Ballkanit, me qëllim
104
krahasimin e tyre me atë të Shqipërisë për të arritur përfundime të mbështetura
51
në fakte, të cilat
bëjnë të mundur propozimin e ndryshimeve në të për të sjellë efektivitet më të lartë në arritjen e
objektivave ekonomikë të vendosura nga shteti shqipëtar.
Pyetja e cila ka drejtuar gjithë punimin ka qenë: “Si mund të përmirësojmë sistemin tonë
tatimor?”.Nëse qëllimi është arritja e rezultateve të vlefshme, përsa i përket sistemit tatimor,
krahasimi duhet bërë me shtete të cilat janë në të njëjtin stad ekonomik me atë tonin, pasi në
praktikë asnjë politike tatimore e ndjekur nuk është supëriore ndaj tjetrës, element të rëndësishëm
përbëjnë rrethanat në të cilat aplikohet ajo. Pikërisht për këtë arsye kam zgjedhur shtetet e
Ballkanit si normë krahasimore.
53 90
Të gjitha të dhënat e mbledhura për punimin e mikrotezës janë të dhëna dytësore. Pjesën më të
madhe të tyre e zënë të dhëna zyrtare nga ministritë e financave të shteteve të marra në analizë,
pa harruar edhe të dhëna nga “Doing Business” apo “Banka Botërore”.

Fjalët kyçe: sistemi tatimor, të ardhura, tatimi mbi të ardhurat, Ballkan Perëndimor, TVSH, PBB

3
 Metodologjia:

Metodologjia e përdorur gjatë studimit për temën është fokusuar në punime teorike dhe empirike.
Artikujt teorike janë aksesuar nëpërmjet pdf të ndryshme nga autorë shqiptarë dhe të huaj. Të
shumtë ishin autorët që trajtonin këtë temë, megjithatë në mënyra të ndryshme. Bazat kryesore
janë raportet vjetore të institucioneve kryesore si:Ministria e Financave dhe Ekonomisë (së
shteteve përkatëse), Instituti i Statistikave, Banka e Shqipërisë. Raportet vjetore të këtyre
institucioneve janë aksesuar deri në vitin 2019-2020. Raportet janë punime vjetore me një
përmbajtje vjetore dhe konkluzionet e arritura. Gjithashtu, aksesi është konstatuar te Komisioni
Europian, Eurostat dhe Ilostat. Nëpërmjet këtij punimi ne duam të arrijmë në përfundime se ku
138
qëndron vendi ynë krahasimisht me vendet e rajonit të Ballkanit, cilat janë problemet në sistemin
tone tatimor.
41
Për të realizuar këtë punim është përdorur kërkimi dytësor.

88
 Kërkimi dytësor është përdorur për të studiuar konceptet teorike të sistemit të taksave, për
të kuptuar më mirë mënyrën se si ky sistem funksionon.
50
Qëllimi dhe Objektivat:

Ky punim fillimisht synon të japë një pamje të gjerë të sistemit të taksave në Shqipëri,
95
legjislacionin dhe ndryshmin e tij në vitin 2021 dhe ndër të tjera të bëjë krahasimin me vende të
tjera të rajonit pak dhe shumë te zhvilluara. Krahasimi midis llojeve të taksimit brenda vendit tonë
25
dhe anët pozitive dhe negative të secilës. Nga krahasimi dalin rezultate se në mënyrë që të rritet
efikasiteti i sistemit të taksave, duhet të trajtohen evazioni fiskal dhe mashtrimi tatimor. Masa të
ndryshme mund të kontribuojnë për të përmirësuar mbledhjen e taksave dhe për të rritur
përputhshmërinë.

Hipoteza:
84
Sistemi tatimor i Shqipërisë është konkurrues krahasuar me vendet e tjera të rajonit.

4
Falenderime

73
Falenderimet për realizimin e punimit të mikrotezës time shkojnë për familjen time dhe njerëzit e
mi të dashur, të cilët më kanë suportuar pakufi që në fillimin e punimit tim. Mbështetja e tyre daton
që me nisjen e masterit të përzgjedhur e deri më sot. Veçanërisht falenderoj kolegët e fakultetit të
cilët kanë ofruar suportin e tyre me mendime të vlefshme dhe informacione adekuate.

5
 Përmbajtja
Hyrje ............................................................................................................................................... 9
Rishikimi i literaturës .................................................................................................................... 10
44
KAPITULLI 1 Vështrim i përgjithshëm mbi sistemin tatimor ................................................. 17
1. Çfarë është sistemi tatimor? ...................................................................................................... 17
2
1.1 Kuptimi dhe përkufizimi i tatimit ....................................................................................... 18
2
1.2 Karakteristikat dhe efektet e tatimit .................................................................................... 18
81
2. Analizë e sistemit tatimor në Shqipëri ...................................................................................... 19
2.1 Legjislacioni tatimor në Shqipëri ........................................................................................ 19
2
2.2 Analizë e strukturës tatimore në Shqipëri ........................................................................... 24
2.3 Fiskalizimi........................................................................................................................... 25
2
2.4 Barra tatimore dhe pesha e të ardhurave tatimore gjithsej në buxhet ................................. 27
2.5 Problematika të sistemit tatimor në Shqipëri ...................................................................... 29
KAPITULLI 2 Sistemi tatimor shqiptar përballë sistemeve tatimore të vendeve të Ballkanit 32
3. Konkretizim i përgjithshëm i tatimeve në Ballkanin Perëndimor ............................................ 32
3.1 Të ardhurat tatimore kundrejt PBB-së ................................................................................ 32
20
3.2 Tatimi mbi të ardhurat personale ........................................................................................ 32
3.2.1 Karakteristikat e tatimit mbi të ardhurat personale ...................................................... 32
3.2.2 Kush e paguan në të vërtetë tatimin mbi pagat? .......................................................... 33
24
3.3 Tatimi mbi vlerën e shtuar .................................................................................................. 33
3.3.1 Historia e tatimit .......................................................................................................... 33
3.3.2 Mënyrat e aplikimit dhe llogaritjes .............................................................................. 34
3.3.3 Marrëveshjet ndërkombëtare mbi TVSH-në ................................................................ 34
3.3.4 Arritja në parim e efiçencës së TVSH-së ..................................................................... 35
3.4 Tatimi mbi Fitimin .............................................................................................................. 36
3.4.1 Historia dhe qëllimi i vendosjes së tatimit mbi fitimin ................................................ 36
4.2 Llojet e normave të tatimit mbi fitimin ........................................................................... 36
3.4.3 Rendësia e normave të tatimit mbi fitimin ................................................................... 37
3.5 Tatimi i mbajtur në burim dhe taksat e pronës ................................................................... 37
3.5.1 Qëllimi dhe karakteristikat e tatimit të mbajtur në burim ............................................ 37
3.5.2 Aplikimi i tatimit të mbajtur në burim ......................................................................... 38

6
 3.5.3 Karakteristikat e taksave të pronës .............................................................................. 38
4. Analizë e sistemeve tatimore të vendeve të Ballkanit Perëndimor kundrejt Shqipërisë........... 40
4.1 KOSOVA ............................................................................................................................ 40
4.2 SERBIA .............................................................................................................................. 42
4.3 KROACIA .......................................................................................................................... 44
4.4 MALI I ZI ........................................................................................................................... 46
4.5 MAQEDONIA .................................................................................................................... 47
4.6 GREQI ................................................................................................................................ 50
4.7 BOSNJA DHE HERCEGOVINA ...................................................................................... 52
KAPITULLI 3 PËRFUNDIMET DHE REKOMANDIMET.................................................. 54
1. Përfundimet ............................................................................................................................... 54
2. Rekomandimet .......................................................................................................................... 56
Referencat ..................................................................................................................................... 57

Lista e shkurtimeve:
BB6- 6 vendet e Ballkanit Perëndimor

BE- Bashkimi Europian

BP- Ballkan Perëndimor

FMN- Fondi Monetar Ndërkombëtar

26
PBB- Produkt i Brendshëm Bruto

TAP- Tatim mbi të Ardhurat Personale

TVSH- Tatimi mbi Vlerën e Shtuar

7
58
Lista e tabelave:
Tabela 1. Llojet e tatimeve dhe normat e tatimit në Shqipëri ...................................................... 20
Tabela 2. Shkalla tatimore e tatimit mbi pagat ............................................................................ 24
Tabela 3. Pasha sipas strukturës................................................................................................... 28
Tabela 4. Të ardhurat mujore dhe TAP në Kosovë ..................................................................... 40
19
Tabela 5. Tatimi mbi të ardhurat personale në Kroaci ......................................................... 44
Tabela 6. Tatimi mbi të ardhurat personale në Greqi .................................................................. 51
Tabela 7. Detyrimet të ndara në punëmarrës dhe punëdhënës..................................................... 53

108
Lista e grafikëve:
Grafiku 1. Struktura e barrës së taksës në BB6 (2019) ................................................................. 12
Grafiku 2. Barra e taksës në shtetet me taksë të sheshtë dhe progresive në BB6 (2018-2019) .... 16
2
Grafiku 3. Shkalla e lehtësisë së të paguarit të detyrimeve tatimore ............................................ 25
Grafiku 4. Defiçiti buxhetor si % ndaj PBB-së 1993 – 2016........................................................ 30
26
Grafiku 5. Niveli i të ardhurave tatimore si raport në përqindje ndaj PBB (World Bank Report 17)
....................................................................................................................................................... 32
Grafiku 6. Të ardhurat tatimore kundrejt PBB-së së Kroacisë ..................................................... 44
Grafiku 7. Të ardhurat tatimore kundrejt PBB-së ........................................................................ 46

8
Hyrje

Tema e zgjedhur ka për qëllim analizimin e sistemit tatimor shqiptar, krahasuar me atë shteteve të
tjera të Ballkanit, me qëllim përmirësimin e sistemit tonë. Në shqyrtim janë marrë të gjitha politikat
tatimore të 9 shteteve të Ballkanit, nëpërmjet të dhënave zyrtare të publikuara nga vetë shtetet apo
institucionet ndërkombëtare të fushës.

Objektivi i vetëm nuk ka qenë krahasimi teorik i tyre, por edhe shqyrtimi i efiçencës së sistemeve,
duke marrë parasysh të ardhurat e realizuara nga ato kundrejt PBB-së, e më tej krahasimi me
normat optimale të mbledhjes së të ardhurave. Gjatë studimit do të vëmë re se disa shtete janë
dukshëm më të zhvilluar ekonomikisht se të tjerët. Përmendim këtu shtetet e Malit të Zi, Kroacisë
apo edhe Greqisë e cila megjithëse kaloi një krizë duket se po ecën mirë.

Në kapitullin e parë të punimit do të shqyrtohet literatura e fushës së çështjes. Kapitulli do të

102
përmbajë përmbledhje të shkurtër të literaturës së përdorur dhe gjithashtu një përmbledhje të
studimeve të kryera në lidhje me temën, më së shumti të autorëve shqiptarë dhe ballkanas.

Kapitulli i dytë do të përmbajë një shqyrtim të përgjithshëm të problemit, duke arritur në thelbin e
nevojës për studim. Gjithashtu do të përshkruajë metodologjinë e përdorur përsa i përket
mbledhjes, përpunimit dhe organizimit të të dhënave.

Kapitulli i tretë do të përmbajë analizën e qëllimit të temës me qëllim arritjen e objektivave të

paravendosura. Studimi do të fillojë pikërisht me krahasimin e normave të të ardhurave të shteteve
ndaj PBB-së, e shqyrtimi i situatës së shtetit tonë në këtë aspekt, pa harruar variancat në të dhëna
59
që shteti jonë ka, disa herë për shkak të ekonomisë informale e disa herë të tjera për shkak të
efektivitetit disi të ulët në qarkullim e të dhënave dhe mbledhjes së statistikave.
120
Punimi do të shqyrtojë edhe tatimin mbi të ardhurat personale dhe kontributet për sigurime ndaj
27 43
shtetit, një ndër tatimet më të diskutuara, e njëkohësisht që sjellin një pjesë të konsiderueshme të
17
të ardhurave në çdo shtet, përfshirë atë tonin. Tatimi mbi të ardhurat personale, më specifikisht ai
i të ardhurave të pagës së individëve është ndër tatimet më të përdorura, në shumë raste edhe për
107
të arritur në politika sociale. Siç do e shohim edhe më poshtë thuajse të gjitha shtetet e Ballkanit
janë larguar nga norma e sheshtë e tatimit duke aplikuar atë progresive, për të favorizuar shtresat
me të ardhura të ulëta të shoqërisë. Për efeket edhe të moskompleksimit, normat e kontributeve

9
 për efekt sigurimesh në shtet përdorin norma të sheshta të llogaritura mbi pagën bruto (mund të
llogariten edhe mbi pagën neto).
66
Pjesën më të madhe të të ardhurave në buxhetin e shtetit, thuajse në të gjithë shtetet e botës e
17
përbëjnë të ardhurat nga Tatimi mbi Vlerën e Shtuar. Tatimi, i cili në Shqipëri gjithashtu mbledh
87
të ardhurat më të larta nuk është prekur për një periudhë thuajse 20 vjeçare, ndoshta edhe për shkak
të riskut të madh të ndryshimit të uljes së normës (risku i të ardhurave të ulëta) apo reagimeve ndaj
ndryshimit në rritje (reagimet e grupeve të interest, ku përveç konsumatorëve mund të fusim edhe
bizneset). TVSH-ja është ndër tatimet më të rregulluara në Shqipëri dhe nëse ekonomia shkon në
112
trendin e formalizimit të viteve të fundit mund të arrijmë një efiçencë të lartë në mbledhjen e kërij
tatimi. Do të shohim se TVSH-ja kalon edhe në lupën e organve ndërkombëtare, pasi një sërë
marrëvëshjesh ndërkombëtare të nënshkruara rregullojnë këtë ligj për të mos pasur diferencime
dhe diskriminime në tregun botëror të qarkullimit të mallrave dhe shërbimeve.

Një pjesë të shkurtër të punimit do të zërë tatimi i mbajtur në burim, më së shumti i aplikuar për
136
individët rezidentë, si edhe taksa e pronës. Përsa i përket taksës së pronës qëllimi i analizës do të
jetë më së shumti arritja e përmirësimit të funksionimit të tregjeve sesa mbledhja e të ardhurave
101
për buxhetin e shtetit.

Seksioni i fundit i punimit do të përmbledhë përfundimet e nxjerra gjatë tij, ndërsa në fund do të
përmblidhet lista e referencave.

Rishikimi i literaturës

10
 1
Të ardhurat buxhetore nëpërmjet miratimit të buxhetit për vitin fiskal përmbajnë brenda tyre barrën
1
tatimore, të cilën qeveria vendos ta paguajë nga tatimpaguesit e vendit të tyre për çdo vit nëpërmjet
zbatimit të sistemit tatimor në vend. Barra Tatimore (barra fiskale) përfshin taksat direkte, për sa i
përket niveleve të tatimit mbi të ardhurat individuale dhe të korporatave, dhe taksat e përgjithshme
(duke përfshirë të gjitha format e taksave direkte dhe indirekte në të gjitha nivelet e qeverisë), si
përqindje e PBB -së.

Barra tatimore në vendet e BB6 është një tregues i detyrimeve tatimore që derdhen në buxhet nga
1
qytetarët e saj në lidhje me kthimin e tyre në të mirat dhe shërbimet publike. Në dy vitet e fundit,
barra fiskale 2018-2019 është respektivisht, në nivelet prej 30.4% dhe 30.3% të PBB-së në
Ballkanin Perëndimor. Niveli mesatar i barrës fiskale është nën nivelin e barrës së BE -së me të
paktën 10 pikë përqindjeje. Ky fakt tregon një rezervë në kapacitetin e të ardhurave fiskale, e cila
duhet të përdoret si një instrument nxitës së bashku me reformat e tjera për të promovuar investimet
dhe produktivitetin.

Në vitin 2019, Kosova ka barrën më të ulët fiskale në të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor.
1
Serbia, Bosnja dhe Hercegovina, Mali i Zi kanë pagesa buxhetore prej 14.5% në 16.4% më të larta
se mesatarja e BP -së.

Duke krahasuar barrën fiskale në Ballkan në 2018-2019, mund të shihet se vendet me një barrë
nën mesataren e BB6 (Maqedonia e Veriut, Shqipëria, Kosova) kanë pasur luhatje gjatë viteve,
1
duke lëvizur me një ritëm të ngadaltë dhe me ulje-ngritje përgjatë viteve.

Barra fiskale ende e ulët në krahasim me mesataren e vendeve të BE -së ndikohet kryesisht nga
politikat lehtësuese në legjislacionin fiskal, të cilat përfshijnë normat e taksave me ulje për të
1
ndikuar në investimet dhe herë pas here operacionet e luftimeve kundër informalitetit. Në fakt,
kapaciteti dhe niveli i dobët i administratës kanë një efekt negativ në ruajtjen e një niveli të ulët të
barrës. Ky faktor krijon një hendek midis programit buxhetor për mbledhjen e të ardhurave
tatimore dhe arkëtimeve aktuale nga administratat fiskale..
1
Struktura e barrës fiskale në 2018 dhe 2019 ka ndryshuar vetëm në drejtim të taksave direkte. Barra
fiskale përbëhet kryesisht nga taksa indirekte dhe taksa të tjera dhe kontribute sociale (83%).
Taksat direkte, duke përfshirë tatimin mbi kapitalin dhe taksën e punës, përbëjnë 17%. Kosova
është më specifike në barrën e saj fiskale, pasi taksat indirekte përbëjnë 83% të barrës totale fiskale.

Kjo tregon një varësi ekstreme të të ardhurave tatimore nga taksat e konsumit. Mali i Zi gjithashtu
ka një varësi ekstreme nga taksat e konsumit dhe taksat e tjera vendore dhe kombëtare, si dhe
kontributet shoqërore me një pjesë deri në 86% në të ardhurat buxhetore. Me një shpërndarje më
të mirë të strukturës së barrës fiskale në raport me vendet e tjera të BB6, paraqitet Shqipëria, e cila
ka përqindjen më të lartë të taksave direkte (7.2% të PBB -së), ndërsa taksat mesatare direkte të
1
BB6 janë 5.2% të PBB -së.

11
Në vitin 2019, barra e taksave direkte është rritur në Serbi. Ndërkohë, vendet mbi mesataren e BB6
janë Shqipëria, Serbia dhe Mali i Zi. Shqipëria me barrën më të ulët fiskale që këto dy vende
paraqesin një rezervë në mbledhjen e taksave të konsumit, si dhe taksave të tjera.
Grafiku 1. Struktura e barrës së taksës në BB6 (2019)

Burimi: altax.al (2022)

1
Kjo specifikë e pjesës së taksave direkte, indirekte dhe tatimeve të tjera dhe kontributeve sociale,
etj., Nëse e shikojmë sipas Grafikut 1 në përputhje me normat standarde të taksave, vihet re se:
49
 Përsa i përket taksave direkte, vende të tilla si Shqipëria dhe Serbia që aplikojnë norma më
1
të larta të tatimit mbi fitimin se të tjerat kanë një pjesë më të madhe të taksave direkte mbi
barrën fiskale në PBB.
1
 Përsa i përket pjesës që tatimet indirekte kryejnë në barrën fiskale kur e shikojmë lidhur
me normën standarde të TVSH -së, ekziston një korrelacion tjetër, i cili nuk korrespondon
mes tyre. Kështu, Mali i Zi, i cili ka normën më të lartë të TVSH -së (21%), në fakt ka një
pjesë të lartë të barrës fiskale, e cila është dukshëm më e lartë se në vendet e tjera. Por
Shqipëria dhe Serbia që zbatojnë të njëjtën normë standarde të TVSH -së prej 20% kanë
diferenca në pjesët përkatëse që mbajnë taksa indirekte mbi barrën fiskale. Ky fakt tregon
se barra fiskale është e lidhur ngushtë, përveç shkallës së TVSH -së, me rrjedhën e mallrave
dhe shërbimeve, shtrirjen e përjashtimeve nga taksat, si dhe nivelin e informalitetit dhe
rezervave në administrimin e TVSH -së dhe taksave të tjera në të përgjithshme.

12
  Nëse shikojmë marrëdhënien midis barrës fiskale të kontributeve shoqërore dhe taksave të
tjera mbi shkallën e kontributit, e cila është pjesa kryesore e këtij grupi, vërehet se Serbia,
Bosnja dhe Hercegovina dhe Mali i Zi, të cilat zbatojnë norma më të larta kontributi sesa
1
vende të tjera që kanë ngarkesa më të larta fiskale. Por edhe në këtë rast, vlen të përmendet
fakti që lidhet me rezervat në kapacitetet e administrimit fiskal dhe luftën kundër
informalitetit në tregun e punës në të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor.

Normat e taksave mbi kapitalin, të ardhurat personale dhe pagat për vitin 2020 nuk kanë ndryshuar,
përveç Shqipërisë, e cila ka ulur normën e tatimit mbi dividentin në 8% nga 15% që ishte para vitit
2019. Ndërkohë, ajo gjithashtu ka ndryshuar kufirin e të ardhurave nga punësimi për brezin e
mesëm që tatohet me 13% në përputhje me skemën progresive të tatimit mbi pagën me tre breza
të ardhurash. Vihet re se vendet e BB6 kanë një nivel të konsiderueshëm të pajtueshmërisë me
rekomandimet e misionit të FMN -së, dhe të gjitha institucionet ndërkombëtare të monitorimit
1
kanë paraqitur një stabilitet të politikës së normës tatimore.

Kur analizohen këto norma tatimore, si tregues të barrës fiskale nga perspektiva e të ardhurave
fiskale që kanë hyrë në buxhetin e secilit vend të BB6, mund të shihet se normat më të ulëta të
1
taksave direkte nuk kanë ndikuar në uljen e barrës fiskale, por përkundrazi barra fiskale është
1
rritur. Kjo tregon se administrata dhe lufta kundër informalitetit bëjnë diferencën dhe janë
dominuese mbi politikën fiskale.
18
Mesatarisht, barra fiskale në Evropë është sa 40.1% e PBB -së. Taksat mbi prodhimin dhe importet
zënë pjesën më të madhe të të ardhurave tatimore me një pjesë prej 13.6% të PBB -së, me TVSH
1 1
që zë 7.1% të PBB -së. Barra fiskale nga kontributet shoqërore përbën deri në 13.3% të PBB -së.
1
Tatimet mbi të ardhurat dhe pasurinë përbëjnë 13.2% të PBB -së, ku tatimi mbi të ardhurat e
1
familjeve përbën 9.5% të PBB -së dhe tatimi mbi të ardhurat personale dhe tatimi mbi fitimin sa
2.7% të PBB -së.
1
Në vendet e BE -së, barra fiskale është 41.5% e PBB -së. Barra fiskale nga taksat e prodhimit dhe
importit zë 13.3% të PBB -së, me TVSH që zë 6.9%. Barra fiskale nga kontributet shoqërore
1 1
përbën 15.2% të PBB -së. Tatimet mbi të ardhurat dhe pagat përbëjnë deri në 13% të PBB -së, ku
tatimi mbi të ardhurat e familjeve përbën 9.5% të PBB -së dhe tatimi mbi të ardhurat personale
dhe tatimi mbi fitimin llogarit 2.5% të PBB –së.
1
Norma mesatare standarde e TVSH -së në vitin 2019 për BB6 është 17% në Bosnjë dhe
Hercegovinë, 18% në Kosovë dhe Maqedoninë e Veriut, 20% në Serbi dhe Shqipëri, 21% në Malin
e Zi.

Kosova, Maqedonia e Veriut dhe Bosnje -Hercegovina aplikojnë normën standarde të TVSH -së
nën mesataren rajonale (19.9%). Të gjitha vendet e tjera të Ballkanit, përveç Bosnjës dhe
Hercegovinës, aplikojnë norma të reduktuara të TVSH -së, kryesisht për konsumin bazë,
shëndetin, furnizimin me energji, transportin urban, si dhe arsimin, librat, revistat dhe aktivitetet
14
kulturore dhe sportive. Mali i Zi ka filluar të zbatojë normën standarde prej 21% nga 2018. Kosova

13
ka filluar të zbatojë një normë të reduktuar të TVSH -së, në fund të vitit 2015, dhe ka rritur normën
standarde me 2%, në mënyrë që të ruajë stabilitetin fiskal. të buxhetit. Mali i Zi dhe Serbia miratuan
18
një normë të reduktuar të TVSH -së në vitin 2016, përkatësisht në 7% dhe 10%. Shqipëria dhe
Serbia aplikojnë një normë standarde të TVSH -së prej 20%.
6 1
TVSH -ja është taksa kryesore në të gjitha vendet e BB6, ndryshe nga vendet e BE -së, të cilat
1
kanë tatimin kryesor, jo TVSH -në, por tatimin mbi të ardhurat personale dhe tatimin mbi fitimin.
Barra e Tatimit mbi Vlerën e Shtuar (TVSH) në krahasim me normat e saj tatimore (akciza, një
1
kategori e caktuar e mallrave), si në rastin e tatimit mbi fitimin dhe tatimin mbi pagën, nxjerr në
1
pah problemin me kapacitetin e administrimit fiskal. Tendenca e barrës së TVSH -së nuk
korrespondon me nivelet e normës së TVSH -së. Në rastet kur norma e TVSH -së është mbi 18%
(Shqipëri, Kroaci, Mal i Zi dhe Serbi) barra më e lartë fiskale nuk është në Shqipëri, por në Mal të
Zi dhe Serbi. Edhe pse Shqipëria zbaton një normë më të lartë të TVSH -së se Maqedonia e Veriut,
ajo ka një barrë më të ulët se ajo.

Politika fiskale në këtë rast duket se duhet të afrohet më ngushtë me modelimin e taksave, pasi
produktiviteti i saj është më i ulët se vendet fqinje.
1
Normat e sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore kanë qenë të qëndrueshme, përveç Malit të Zi
1
që nga viti 2019 ka zvogëluar kontributin e punëdhënësit në sigurimet shoqërore me 2%. Bosnje-
Hercegovina (pa Republikën Srpska) dhe Serbia kanë normat më të larta të taksave. Kosova dhe
1
Maqedonia e Veriut kanë normat më të ulëta. Megjithatë, Shqipëria është vetëm 0.9 përqind më e
lartë se Maqedonia e Veriut dhe ky fakt është i pranishëm me pjesën e ulët në të ardhurat buxhetore.
1
Barra e sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore është më e larta në Bosnjë dhe Hercegovinë, Serbi
1
dhe Mal të Zi. Ndërkohë, taksapaguesit në Kosovë, Maqedoninë e Veriut dhe Shqipëri kanë një
1
barrë më të ulët reale, duke pasur parasysh pagesat që i kanë bërë buxhetit në vitin 2019.

Kur krahasojmë barrën e taksave të punës, e cila përfshin edhe taksimin mbi pagat dhe kontributet,
9
rritja e barrës së kontributeve ndryshon në nivelin 2 % -2.6 % për Shqipërinë, Maqedoninë e
Veriut, Kosovën dhe Bosnjë -Hercegovinën. Ndërkohë, në Serbi dhe Mal të Zi, një barrë tatimore
prej 3.2 % në 4.3 % të PBB -së i shtohet barrës së kontributit. Duke pasur parasysh këtë llogaritje
1
të përbashkët të dy niveleve të barrës që përbëjnë barrën e taksimit të punës, duket se barra fiskale
e punës është midis 4.5 përqind (Kosovë) deri në 17.5 përqind (Bosnje dhe Hercegovinë).

Në vendet e BE -së, barra e taksës së punës është 44.5% në 2018. Edhe pse me një rënie, barra
fiskale e punës në vendet e BE -së është mbi dy herë më e lartë se në vendet e Ballkanit Perëndimor.

Krahasimi i normave tatimore midis vendeve të BB6 që aplikojnë një normë tatimore progresive
(Mali i Zi, Kosova, Shqipëria, Serbia) me vendet që aplikojnë një normë të taksës së sheshtë
1
(Maqedonia e Veriut, Bosnje dhe Hercegovina) në lidhje me barrën që paguhet në buxhet ka një
hendek të dukshëm midis tyre.

14
 18
Duke pasur parasysh efektivitetin e barrës tatimore progresive, mund të shihet se ky model
garanton më shumë të ardhura në buxhet sesa të ardhurat e garantuara nga modeli i taksës së
sheshtë.
1
Shkalla mesatare e taksës margjinale në Ballkanin Perëndimor për tatimin mbi të ardhurat/pagën
individuale është 14.5%.

 Shqipëria (23%) dhe Serbia (25%) aplikojnë norma mbi këtë mesatare;
 Kosova (10%), Bosnja dhe Hercegovina (10%), Maqedonia Veriore (10%), Mali i Zi (9%)
aplikojnë norma nën mesatare.

Ndërkohë, për të ardhurat individuale, të cilat tatohen në burim, secili shtet zbaton politika
progresive të shkallëzuara sipas segmenteve të të ardhurave personale.

Normat tatimore për tatimet në burim janë:

 Nën mesataren e Ballkanit janë 4 vende; Mali i Zi (taksa e sheshtë 9% tatimi në burim),
1
Kosova (taksa e sheshtë 10%, pa tatim mbi dividentin), Maqedonia e Veriut (taksa e
sheshtë 10% mbi të gjitha të ardhurat personale), Bosnja dhe Hercegovina (taksa) e sheshtë
10%, ku vetëm dividenti tatohet me 5%);
 Mbi mesataren e Ballkanit ata mbajnë 2 vende; Shqipëria (taksa e sheshtë 15% tatim në
burim, ku dividenti tatohet me 8% nga 2019), Serbia (taksa progresive 15% - 20% - 25%
tatim në burim).

Shkalla mesatare totale e kontributeve sociale në Ballkan është 29.8%.

1
Nën këtë normë mesatare janë renditur 3 vende:

 Kosova (10%), Maqedonia Veriore (27%), Shqipëria (27.9%);

Mbi këtë normë mesatare janë renditur 3 vende:

 Bosnja - Republika Srpska (33%), Mali i Zi (32.3%), Bosnja - Federata (41.5%), Serbia
(37.05%).

Vendet e grupit me barrën e normave të larta të taksave kanë një ndryshim të rëndësishëm që
varion nga 7% në 14%. Ndërkohë, duke u nisur nga politikat për rritjen e pensioneve, për
transferimet në nevojë, por edhe arsimin profesional dhe ngritjen e kapaciteteve të punonjësve, ato
21
po rriten si nevojë për të përballuar rritjen e konkurrueshmërisë së kapaciteteve njerëzore, por edhe
të ekonomisë. Politika e barrës së kontributeve duhet të rishikohet për të ngushtuar këtë hendek në
Kosovë, Maqedoninë e Veriut dhe Shqipëri. Nivelet e ulëta të normave të kontributeve rrezikojnë
në periudhën afatmesme dhe afatgjatë edhe zbatimin e skemave aktuale bazuar vetëm në faktin e
rritjes së moshës në dobi të pensionistëve.

15
Diagrami i mëposhtëm tregon se edhe në vitin 2019 pjesa kryesore e barrës fiskale në Ballkanin
1
Perëndimor i takon taksave të konsumit dhe më pak barrë u mbetet taksave direkte. Ndërkohë,
politika për fondet sociale shihet se nuk synon të jetë konkurruese duke ruajtur të njëjtën barrë si
vitin e kaluar.
Grafiku 2. Barra e taksës në shtetet me taksë të sheshtë dhe progresive në BB6 (2018-2019)

Burimi: altax.al (2022)

1 1
Në kontekstin e aplikimit të normave tatimore, nëse i analizojmë në tërësi me nivelin e barrës
fiskale, mund të shihet se kapacitetet e administratës për taksat indirekte janë nën nivelin e barrës
tatimore në secilin vend të BB6. Por edhe për taksat direkte, kapaciteti menaxhues mbetet ende
1
plotësisht i parealizuar. Ky konfrontim kërkon një rishikim të modelit të rregullimit të normës
tatimore me ngritjen e kapaciteteve, përshtatjen me mjedisin ekonomik dhe social të
tatimpaguesve.
1
Nga një perspektivë praktike e bazuar në raste, nuk ka dyshim se politika fiskale ndikon në
zgjedhjet ekonomike të biznesit. Nëse uljet e normës tatimore nuk harmonizohen me njëra -tjetrën
duke pasur parasysh zgjerimin e bazave tatimore, atëherë krijohet një situatë buxhetore që ndikon
negativisht në konsolidimin fiskal, si dhe forcimin e vullnetarizmit në pagimin e taksave dhe rritjen
e kulturës fiskale.

Nga krahasimi horizontal i shkallës së kontributeve sociale në total, ka një tendencë rajonale për
1
t'i mbajtur ato në të njëjtin nivel si në vitin 2018. Mosndryshimi i normave të kontributeve
shoqërore tregon se politika po zbut tregun e punës dhe synon të ndihmojë politikat, përkundër
faktit se disa vende si Shqipëria, Kosova dhe ndoshta edhe Maqedonia e Veriut duhet të rrisin
1
kontributin e tyre në disa politika të mprehta sociale në lidhje me politikat e trajnimit të punësimit
dhe në kategori të caktuara siç janë: personat e paaftë për të punuar, të rinjtë që janë të rinj në
tregun e punës si dhe të varfërit.

16
44
KAPITULLI 1 Vështrim i përgjithshëm mbi sistemin tatimor

1. Çfarë është sistemi tatimor?

17
2
1.1 Kuptimi dhe përkufizimi i tatimit
Tatimet paraqesin burimin kryesor të të ardhurave publike me të cilat shteti i plotëson shpenzimet
publike. Sot tatimet janë bëre të hyra të përhershme, të rregullta dhe të hyra më me rendësi të cilat
mblidhen prej personave fizik dhe juridik dhe shërbejne per financimin e shpenzimeve publike
(shtetërore). Tatimi është ajo pjesë e pasurisë të cilin çdo qytetar ia jep shtetit, një përkufizim
tjetër thotë se tatimi është dhënie në para të cilat shteti i mbledh prej individëve në bazë të
sovranitetit të vet, pa kundërshpërblim të drejtpërdrejtë me qëllim të financimit të shpenzimeve
publike.

Pra, tatimi është dhënie e detyrueshme në para, të një pjese të të ardhurave ose te pasurisë, shtetit
me qëllim të mbulimit të shpenzimeve të përgjithshme publike dhe pa kundërshpërblim të
drejtpërdrejte.

1.2 Karakteristikat dhe efektet e tatimit

Karakteristikat kryesore të tatimeve janë:

1. Tatimet janë të ardhura derivate-Pra, shteti duke i kaluar subjektet ekonomike (fizike
dhe juridike) i siguron të hyrat e veta dhe ua zvogëlon fuqinë ekonomike personave fizik
dhe juridik me qëllim që vetvetes t’i krijojë fuqi ekonomike për financimin e shpenzimeve
publike.
2. Tatimet janë të ardhura të detyrueshme të shtetit- Pagesa e tatimit është obligim i
përgjithshëm i cili nuk varet prej dëshirës se personave fizik dhe juridik, por bazohet në
sovranitetin financiar të shtetit. Detyrimi, pra, si karakteristikë e tatimeve do të thotë se
detyruesit tatimor janë të obliguar të paguajnë tatimin, sepse në të kundërtën bëhet arkëtimi
i dhunshëm i tij.
3. Tatimet mblidhen për financimin e shpenzimeve publike- Nëpërmjet mjeteve të
mbledhura me anë të tatimit plotësohen shpenzimet shtetërore (publike), pra tatimi si
element kryesor i të hyrave publike shërben për plotësimin e interesave publike apo
shoqërore.

4. Tatimet paraqesin dhëniepa kundërshpërblim të drejtpërdrejtë-Pra, kur tatimpaguesit

ia paguajnë tatimin shtetit ata nuk përfitojnë kundërshpërblim të drejtpërdrejtë, mirëpo
shteti i ofron tatimpaguesit dobi indirekte. Pra kundërshpërblim i shtetit ndaj tatimpaguesit
është indirekt, sepse nëpërmjet mjeteve të mbledhura sluteti financoa shpenzimet e arsimit,
shkencës, kulturës, shëndetësisë, sportit, mirëmbajtjen e rrugeve, hekurudhave, ujësjellësit,
kanalizimit, mbrojtjes popullore, administratës, etj.
5. Tatimet nuk e kanë karakterin e qëllimit të caktuar- qëllimi i tatimit sipas rregullave
nuk caktohet përpara, pra të hyrat nge tatimet dërgohen në buxhetin e shtetit dhe shërbejnë
për mbulimin e shpenzimeve të përbashkëta. Kjo do të thotë se tatimi nuk paguhet për një

18
 qëllim të caktuar përpara, për ketë arsye shteti nuk i jep shpiegime tatimpaguesit se për
çfarë qëllime do të përdoren të hyrat publike që rrjedhin nga tatimet.
6. Tatimet mblidhen në para- Tatimet në shtetet moderne caktohen në para dhe paguhen
me mjete monetare, mirëpo vetëm në rastet e jashtëzakonshme dhe rrallë paguhen në formë
natyrale ose me punë. Gjithashtu pagimi i tatimit është definitiv, pra dhenie pa kthim, që e
bën të dallohet prej të hyrave të tjera p.sh huaja shtetërore e cila duhet të kthehet.
7. Tatimet nuk janë në lidhje me shtetësinë- karakteristikë e tatimeve është se ato nuk
lidhen me atë se cilit shtet i përket detyruesi tatimor, pra tatim duhet të paguajnë të gjithë
personat në territorin e shtetit të cilët realizojnë të ardhura ose kanë pasuri, ose kanë
trashëguar pasuri të patundshme në shtetin përkatës pa marrë parasysh se a janë shtetas te
atij shteti apo jo. Përjashtim bëjnë personat e huaj diplomatik dhe konsullarë në baza të
reciprocitetit

Efektet e tatimit- Tatimi ia zvogëlon fuqinë obliguesit tatimor, ai i shkakton efekte natyrës
ekonomike, financiare, sociale, morale, etj. Si efekte të tatimit mund të listojmë pikat e
mëposhtme:
2
1. Bartja e tatimit;
2. Transformimi i çmimit;
3. Kundërshtimi për pagimin e tsumit;
2
4. Evazioni i tatimit;
5. Ndikimi i tatimit në akumulim;
6. Ndikimi i tatimit në këmbimet nderkombëtare;
7. Ndikimi i tatimit në zhvillimin ekonomik, etj.

122
2. Analizë e sistemit tatimor në Shqipëri

2.1 Legjislacioni tatimor në Shqipëri

2
Legjislacioni tatimor në Republikën e Shqiperisë perbëhet nga ligjet për tatimet e taksat nacionale
dhe ato vendore dhe kontribute e detyrueshme të sigurimeve shoqerore dhe shendetësore.

Legjislacioni tatimor

Regjimi tatimor në Republikën e Shqipërise perbëhet nga një paketë ligjesh, direktivash,
rregulloresh, marrëveshjesh tatimore e vendet e tjera, të cilat paraqesin një përmbledhje të ploté të
të gjitha llojeve, niveleve. llogaritjeve, proçedurave, si dhe metodave dhe formave të kontrollit

19
tatimor për taksat, tarifat dhe tatimet që përfshin sistemi tatimor shqiptar. Legjislacioni tatimor ne
ate mendimeve dhe ndryshimeve të vazhdueshme, për shkak të zhvillimeve të shpejta të
ekonomisë.

Shkalla tatimore
Personat juridikë dhe fizikë në Republikën e Shqipërisë janë subjekt i tatimeve të mëposhtme:
59
Tabela 1. Llojet e tatimeve dhe normat e tatimit në Shqipëri

Burimi: financa.gov.al (2022)

7
Tatimi mbi fitimin

Të gjitha kompanitë (të huaja ose jo), që janë të regjistruara në regjistrin tregtar dhe paguajnë
TVSH, janë subjekt i tatimit mbi fitimin. Tatimpaguesit rezidentë i nënshtrohen tatimit vetëm për
të ardhurat e gjeneruara në territorin e Republikës së Shqipërisë.

Një person juridik konsiderohet rezident në Shqipëri, nëse:

a. Ai ka një vendbanim të perhershem (zyrat qendrore) në Republikën e Shqipërisë;

b. Ai ka një qendër efektive të menaxhimit të biznesit në Republikën e Shqipërisë. Norma e
tatimit mbi fitimin është 15%.

Në mënyrë që të përcaktohet fitimi i tatueshëm në Republikën e Shqipërisë, konsiderohen si

shpenzime të gjitha shpenzimet e kryera për të planifikuar, mbajtur dhe siguruar fitim, në rastin
kur këto shpenzime janë të certifikuara dhe të dokumentuara nga tatimpaguesi, si dhe kur ato u
nënshtrohen kufizimeve të specifikuara nga ky ligj.

20
Dokumentet bazë që përdoren për të justifikuar shpenzimet për efekt tatimor janë: fatura tatimore
me TVSH, fatura e thjeshtë tatimore dhe çdo dokument tjetër i përpiluar dhe lëshuar në përputhje
me udhëzimet e ministrit të Financave, në zbatim të legjislacionit tatimor.

Tatimi mbi vleren e shtuar

3
Tatimi mbi vlerën e shtuar (TVSH) është një tatim i përgjithshëm, mbi konsumin e mallrave dhe
shërbimeve.
TVSH-ja zbatohet si një tatim në përqindje, mbi çmimin e mallrave dhe shërbimeve dhe bëhet i
pagueshëm, pasi më parë zbritet TVSH që rëndon drejtpërdrejt, elementet e kostos së mallrave dhe
të shërbimeve.

Tatimit mbi vlerën e shtuar i nënshtrohen:

a. Të gjitha furnizimet e mallrave dhe shërbimeve, të kryera kundrejt pagesës, brenda

territorit të Republikës së Shqipërisë, nga një person i tatueshëm;
b. Të gjitha importet e mallrave në territorin e Republikës së Shqipërisë.
c. Personat e tatueshëm.

o Person i tatueshëm konsiderohet çdo person, pavarësisht nga forma e organizimit të tij, i
cili në mënyrë të pavarur kryen veprimtari ekonomike, cilido qoftë vendi dhe qëllimi ose
rezultati i kësaj veprimtarie.
o Veprimtari ekonomike është çdo veprimtari e kryer nga prodhuesit, tregtarët, personat që
furnizojnë mallra ose shërbime, përfshirë veprimtarinë nxjerrëse, bujqësore dhe
aktivitetet profesionale.
o Çdo person rezident në Shqipëri, qarkullimi vjetor i veprimtarisë ekonomike të të cilit
është mbi vlerën 10,000,000 lekë, që është kufiri minimal të regjistrimit për TVSH-në.
6
Norma standarde e TVSH-së është 20%. Nuk aplikohet normë e reduktuar TVSH-je për asnjë
furnizim malli apo shërbimi.

Përjashtimet nga pagesa e TVSH-së:

Disa shembuj brenda vendit:
Furnizimet e mëposhtme përjashtohen nga pagesa e TVSH-së:
 Furnizimi i shërbimeve financiare;
 Furnizimi i arit, kartëmonedha apo monedha të Bankës së Shqipërisë;
 Furnizimi i pullave postare, të cilat përdoren për shërbimin e postës ose pulla të ngjashme;
 Furnizimi i një organizatë jofitimprurëse kundrejt një pagese të reduktuar konsiderohet një
furnizim i përjashtuar në kushtet e përcaktuara në nenin 24;
 Furnizimi i tokës dhe marrja me qira e saj është furnizim i përjashtuar, përveçse kur toka
përdoret për parkim apo si garazh për automjetet dhe mjetet e tjera të lëvizshme;
 Furnizimi i ndërtesave, përveç procesit të ndërtimit;

21
  Dhënia me qira e ndërtesave është furnizim i përjashtuar, përveç rasteve:
a) kur periudha e qiradhënies nuk i kalon dy muaj;
27
b) të strehimit në hotele ose vende pushimi;
 Ambalazhimi dhe materialet e barnave;
 Shitja e librave, gazetave dhe shërbimi i publicitetit të tyre;
 Furnizimi i barnave dhe shërbimeve shëndetësore;
 5
Furnizimi për emergjencat civile;
 Furnizimi i hekurit dhe çimentos kur përdoren si lëndë e parë për ndërtimin e veprave
hidrike;
 Furnizimi i shërbimeve ndërkombëtare.
Në Import:
Janë të përjashtuara nga TVSH-ja , importet e mëposhtme;
1. Importimi i mallrave që përjashtohen në tregun e brendshëm;
2. Mallrat në regjim tranziti;
3. Mallrat në regjim importi të përkohshëm ose në regjim përpunimi aktiv;
4. Importimi i kafshëve të gjalla për mbarështim;
5. Importimi i mallrave nga NATO dhe organet e saj;
6. Mjetet e importit, të cilat ndihmojnë për të integruar individët me aftësi të kufizuara p.sh.
paraplegjikët;
7. Importimi i anijeve;
8. Importimi i makinerive dhe pajisjeve, në mënyrë që të përmbushen kontrata dhe
investime me vlerë mbi 50 milionë lekë;
9. Importimi i makinerive dhe pajisjeve, në mënyrë që të arrihen kontratat e investimit në
regjimin e përpunimit të brendshëm dhe të agro-biznesit;
10. Importimi i hekurit dhe çimentos të përdorur si lëndë e parë për ndërtimin e veprave hidrike;
11. Importimi i makinerive prodhuese nga subjekte të tatimit e tatimit të thjeshtuar mbi fitimin (me
qarkullim vjetor nga 0 deri në 8 milionë lekë).
Furnizimi i mallrave dhe shërbimeve, të përjashtuara nga TVSH-ja, nuk gëzojnë të drejtën e
kreditimit të TVSH-së së paguar në blerje.
Vlera e tatueshme e furnizimit është shuma totale e paguar për atë furnizim, përveç rasteve kur
është vendosur ndryshe nga ligji nr. 7928, datë: 1995/04/24.
 Eksportet
Furnizimi i mallrave dhe shërbimeve për eksport dhe transport ndërkombëtar trajtohen me TVSH
zero për qind dhe me të drejtën e kreditimit të TVSH-së së paguar në blerje.

22
TVSH-ja zbatohet në masën zero për qind:
 Për mallrat, që eksportohen nga territori i Republikës së Shqipërisë.
 Për transportin ndërkombëtar të mallrave ose të pasagjerëve dhe furnizimet e mallrave e të
shërbimeve në lidhje me të. Ministri i Financave dhe Ministri i Punëve Publike, Transportit
dhe Telekomunikacionit kanë të drejtë të caktojnë me udhëzim të përbashkët cilat janë
furnizimet e mallrave e të shërbimeve në lidhje me transportin ndërkombëtar të mallrave
dhe pasagjerëve.
 Për furnizimet e mallrave a shërbimeve në lidhje me veprimtaritë tregtare ose industriale
në det.

3
Tatimi në burim

Nje OJF apo Ent Publik i njohur nga legjislacioni në fuqi duhet të deklarojë dhe mbajë tatimin në
burim në masën 15 për qind nga shuma bruto e pagesave të mëposhtme, që lindin nga një burim
në Republikën e Shqipërisë.

 dividendët;
 ndarjet e fitimit;
 interesat;
 pagesat për të drejtat e autorit dhe për pronësinë intelektuale;
 pagesat për shërbimet teknike, shërbimet e menaxhimit, shërbimet financiare dhe ato të
sigurimit;
 pagesat për menaxhimin dhe pjesëmarrjen në këshillat drejtues;
 pagesat për ndërtimin, instalimin, montimin ose për punë mbikëqyrëse që lidhen me to;
 pagesat për qeratë;
 pagesat për shfaqjet e aktorëve, të muzikantëve ose sportistëve, përfshirë pagesa të tilla që
u bëhen personave, të cilët punësojnë artistë ose sportistë apo ndërmjetësojnë për shfaqjet
e tyre.
 të ardhurat e individëve nga lojërat e fatit dhe kazinotë.
17
Tatimi mbi të ardhurat personale

Të ardhurat nga marrëdhëniet e punësimit tatohen sipas tabelës së mëposhtme:

23
 Tabela 2. Shkalla tatimore e tatimit mbi pagat

Burimi: tatime.gov.al (2022)

17
Çdo punëdhënës, që paguan për punëmarrësin një pagë a shpërblim, mban tatimin mbi të ardhurat
personale, dhe e derdh tatimin e mbajtur në favor të organeve tatimore, jo më vonë se data 20 e
muajit pasardhës të kryerjes së pagesës.
2
2.2 Analizë e strukturës tatimore në Shqipëri
Një sistem optimal time duhet të permbushë disa kritere, ai duhet të jetë efiçent në mënyrë që të
siguroje një rritje ekonomike shperndarje të të ardhurave, të shtoje fondet publike të nevojshme
për sigurimin e të mirave publike, pa shtremberuar vetë sistemin nëpërmjet efekteve negative të
mundeshme. Një sistem ekonomik duhet të jetë I drejtë në mënyrë që të synojë barazi, duhet të
jetë i thjeshtë dhe transparent, duhet të jetë inkurajues dhe te minimizojë nxitjet dhe mundesitë për
shmangie tatimore, evision fiskal dhe mashtrim. Të gjitha këto tipare janë të pasqyruara në
organizmin e Sistemit Tatimor Shqiptar

Administrata Tatimore Shqiptare eshte organizuar në dy nivele:

1. Administratë tatimore qendrore, cila është institucion qëndror në varësi të Ministrisë së

Financave;

2. Administrate tatimore vendore, e cila është një bashkësi administratash lokale të pavarura nga
njëra-tjetra.

Varësia e secilës prej administrative tatimore varet nga kryetari perkatës i njësisë së pushtetit
vendor, sipas ndarjes administrative mund të jenë në bashki ose komuna.

Administrata tatimore Qendrore ka në përbërje të strukturave të saj:

1. Drejtorinë e pergjithshme të tatimeve, ne te cilen perfshihet gjithashtu drejtoria e

Apelimeve tatimore dhe Avokati Tatimpagues;
2. 14 Drejtori Rajonale në të cilën përfshihen 13 rrethe administrative që përbëjnë
qëndrat e qarqeve ku bejne pjese dhe Drejtoria Rajonale e Tatimpaguesve të
mëdhenj që ka juridiksion kombëtar;
3. 23 agjensi tatimore sherbimesh në qytete të tjera te vendit, si qendra të rretheve.

24
Mënyra e ndarjes sëadministratës taimore sipas funksioneve ndikon pozitivisht në rritjen e
integrimit e detyrave operacionale, menaxhimin e stafit dhe përmirëson klimën e bashkëpunimit
me tatimpaguesit. Nga analiza që ka kryer administrata tatimore shqiptare në lidhje me shpenzimet
e kryera në raport me te ardhurat neto te mbledhura nga kjo administrate, rezulton se në vitin 2012
ky raport eshte1.19%. Kjo tregon se në 10 lekë të ardhura tatimore, administrata ka një kosto 1.19
leke. Ky nivel i kostos është i krahasueshem me nivelet mesatare të disa vendeve europiane. Sipas
raportit të Doing Business 2013, Shqipëria per sa i përket shkallës së lehtësisë së të paguarit të
detyrimeve tatimore renditet e 160 nga 185 ekonomi boterore te perfshira në studim. Nga grafiku
shohim sa ne Shiqipëri nuk është e lehtë të zbatosh dhe te veprosh në perputhje e rregullat tatimore.
2
Grafiku 3. Shkalla e lehtësisë së të paguarit të detyrimeve tatimore

Burimi: Të dhëna marrë nga administratat tatimore të vendeve përkatëse dhe perpunuar nga autori (2022)
2
Të ardhurat tatimore janë burimi kryesor në buxhet për mbulimin e shpenzimeve. Sipas të dhënave
zyrtare nga ministria e financave rezulton se në vitin 2012 të ardhurat tatimore në Shumën prej
2
300 miliardë leke, kane mbuluar një pjesë tëtotalit të shpenzimeve në buxhetin prej 376,24
miliarde lekë.

3
2.3 Fiskalizimi
Përse na shërben fiskalizimi?

Nuk është një taksë e re – Ligji Nr.87/2019 "PËR FATURËN DHE SISTEMIN E
MONITORIMIT TË QARKULLIMIT" dhe ndryshimet që ai sjell, nuk prodhojnë asnjë ndryshim

25
në skemën aktuale të taksave. Për të gjithë tatimpaguesit që deklarojnë dhe paguajnë këto detyrime,
nuk ka asnjë ndryshim në peshën e detyrimeve të tyre.

Fiskalizimi ka në fokus ata që nuk deklarojnë dhe nuk paguajnë detyrimet e tyre në përputhje me
ligjin. Me këtë proces të ri të raportimit financiar, ne sigurojmë një kontroll më të mirë dhe
inspektim më efikas tatimor, ndërsa i jepet mundësia çdo qytetari, që të verifikojë nëse taksat që
ai paguan për mallrat dhe shërbimet, deklarohen në sistemin tatimor.

Na ndihmon të ulim taksat – Me projektin e fiskalizimit ne reduktojmë ekonominë informale.

Kështu sigurohemi që më shumë individë, të cilët aktualisht ushtrojnë aktivitet në të zezë, pa
deklaruar dhe paguar detyrimet, tani do t’i paguajnë detyrimet e tyre. Në një ekonomi informale,
ata që paguajnë mbajnë peshën edhe për ata që nuk paguajnë. Formalizimi i ekonomisë zgjeron
rrethin e tatimpaguesve, duke ndërtuar kështu shanse reale për uljen e taksave.

Personat që nuk paguajnë taksa, po vjedhin nga të gjithë ne – Tatimpaguesi që nuk paguan
detyrimet e tij, është duke vjedhur çdo qytetar shqiptar. Mbledhja e taksave ka lidhje të
drejtëpërdrejtë me investimet publike; rrugë, shkolla, spitale, parqe, etj. Çdonjeri prej nesh sa herë
paguan për një shërbim apo mall, paguan edhe detyrimin e TVSH-së. Kur biznesi nuk e deklaron,
këto të ardhura në vend që të rrisin buxhetin e shtetit dhe në këtë mënyrë investimet publike,
humbasin në xhepat e atyre që abuzojnë me paratë tona.

Nuk ka ndryshim për tatimpaguesit e rregullt – Për tatimpaguesit e rregullt ky projekt nuk sjell
asnjë ndryshim thelbësor. Ata do të duhet të modernizojnë formatin e tyre të raportimit me një
teknologji të re, por pa afekt në veprimtarinë e tyre të biznesit dhe shumë pak, ose aspak efekt
financiar.

Na ndihmon të identifikojmë parregullsitë – Sistemi i ri do t’i japë mundësinë çdo qytetari të

verifikojë nëse fatura, për mallin apo shërbimin që ka paguar, është raportuar në sistemin tatimor.
Me hapa shumë të thjeshtë, duke skanuar parametrat unikë të faturës, ju do të jeni në gjendje të
verifikoni, nëse ajo është raportuar në sistemin tatimor. Kështu do të keni mundësinë të ushtroni
të drejtat tuaja si qytetar dhe të denonconi kur dikush lëshon një faturë të parregullt.

Modernizon biznesin tënd – Sistemi i ri i fiskalizimit e shtyn të gjithë ekonominë të përdorë më

pak letër dhe burokraci, drejt një sistemi elektronik transaksionesh. Ky system i ri modernizon të
gjithë ekonominë, duke rritur efiçencën e saj.

Anëtarësimi në BE – Modernizimi i sistemit tatimor, transparenca në të bërit biznes, përdorimi i

faturës elektronike (e-fatura - në përputhje me normat e Bashkimit Europian), janë të gjitha
parapërgatitje të domosdoshme, që do të na ndihmojnë në rrugëtimin tonë për t’u anëtarësuar në
Bashkimin Europian.

Të shmangim jo -paguesit – Me sistemin e faturës elektronike (e-fatura), është më e thjeshtë për

të gjurmuar pagesat dhe për të identifikuar kompanitë që gjenerojnë paaftësi paguese duke mos

26
paguar faturat në periudhën e detyrueshme. Le të zbulojmë jo –paguesit që cënojnë të gjithë
sistemin financiar të vendit.
3
Cilat janë rezultatet e pritshme?

Ka shumë përfitime dhe rezultate të pritshme nga ky system:

o Tatimet – mbledhje më e mirë e tatimeve në shkallë vendi, ku zëri kryesor mbetet Tatimi
mbi Vlerën e Shtuar. Duke iu referuar rezultateve të arritura në vendet e tjera që zbatojnë
këtë sistem, në mbledhjen e TVSH-së janë regjistruar rritje nga 10-15%, krahasuar me të
ardhurat nga TVSH-ja, përpara aplikimit të këtij sistemi. Rritje priten edhe në kategori të
tjera tatimesh (psh. Tatimi mbi të Ardhurat).
o Ulje e informalitetit – duke përmirësuar dy aspekte kryesore – raportimi i më shumë
transaksioneve me para në dorë dhe ulja e transaksioneve të fshehura pa para në dorë, me
një kontroll më të mirë të sistemit fiskal, do të reduktohet informaliteti në ekonominë
shqiptare.
o Rrtije e efiçencës në raportimin tatimor – me më shumë informacion të mbledhur nga një
tatimpagues, Administrata Tatimore do të jetë në gjendje t’i ofrojë një shërbim më të mirë
tatimpaguesit, si plotësim paraprak i faturave të TVSH-së me të dhëna tashmë të gatshme
të tatimpaguesit. Kjo do të përshpejtojë raportimin tatimor dhe reduktojë gabimet në këtë
proces.
o Përmirësim i kontrollit tatimor dhe verifikimit në terren – duke përdorur sistemin e
fiskalizimit, mundësohet kontrolli dhe inspektimi tatimor mbi bazën e riskut, çka do të
rezultojë në identifikimin e drejtëpërdrejtë të abuzuesve, duke shmangur kështu
inspektimet në bizneset e rregullta.
o Angazhimi qytetar – përmes verifikimit të faturave që paguajnë, - nëse janë deklaruar apo
jo në sistemin tatimor, - vetë qytetarët ndihmojnë dhe bëhen pjesë e luftës kundër
informalitetit dhe abuzimit të atyre që punojnë në të zezë. Në planifikojmë gjithashtu
shpërblime konkrete, për të motivuar përfshirjen qytetare në këtë proces.
o Digjitalizimi i ekonomisë – përmes përmirësive në programin software të fiskalizimit,
zgjerohet mundësia për të shtuar digjitalizimin e proceseve në pikat e shitjes, veçanërisht
për tregun e SME në vend. Kjo do të çojë në një ekonomi sa më pak burokratike, me lehtësi
të shtuara në shkëmbimin e informacionit mes biznesit dhe qeverisë dhe bizneseve me
njëri-tjetrin po ashtu.
2
2.4 Barra tatimore dhe pesha e të ardhurave tatimore gjithsej në buxhet

27
 Tabela 3. Pasha sipas strukturës

1
Të ardhurat tatimore në buxhetin e vitit 2017 zënë 92.6% të gjithë totalit të të ardhurave buxhetore
duke u rritur në strukturë me 1.7 pikë përqind më shumë. Ndërkaq të ardhurat jotatimore zënë
4.8% të totalit të të ardhurave të buxhetit, me një ulje në strukturë prej 1.1 pikë përqind. Pjesën
tjetër të të ardhurave të buxhetit e zënë ndihmat me 2.6% të totalit të të ardhurave gjithsej.

Të ardhurat tatimore, që janë pjesa kryesore e buxhetit kanë një rritje me 2 pikë përqind në raport
me PBB për periudhën 2014 – 2017 ( nga 23.9% e PBB-së kanë arritur në 25.9% e PBB-së).

Në strukturën e të ardhurave tatimore, tatimet dhe doganat kanë një rënie të peshës së tyre në 2017
me 1.1 pikë përqind krahasuar me 2016 dhe 2.3 pikë përqind krahasuar me dy vite më parë. Rritjen
në peshë e ka marrë pushteti vendor me taksat që ka mbledhur me një rritje prej 0.5 pikë përqind
në 2017 dhe krahasuar me 2015 rritja është me 1.2 pikë përqind. Edhe kontributet sociale kanë
rritur peshën e tyre në strukturën e të ardhurave tatimore me 0.6 pikë përqind më tepër në 2017 e
krahasuar me 2016 dhe me 1.1 pikë përqind më tepër krahasuar me 2015. Kjo rritje e peshës së
taksave të mbeldhura prej pushtetit vendor është edhe një administrim më korrekt dhe efektiv i
ligjit për taksat vendore, por edhe një rritje e instrumentave nxitës të përdorur për biznesin e vogël
të shoqëruara edhe me rritje të tarifave vendore dhe taksave për disa kategori kryesisht në zonat
urbane. Ndërkohë, lufta ndaj informalitetit ka dhënë ndikimin e vet më të dukshëm në rritjen e
kontribuuesve në skemën e sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore duke ndikuar edhe në rritjen e
të ardhurave të mbledhura.

Barra tatimore që vjen si rezultat i veprimeve të administratës tatimore qendrore dhe doganore
përbëjnë pjesën kryesore të barrës tatimore si raport ndaj PBB-së. Respektivisht për 2015, 2016

28
dhe 2017 barra tatimore për vetëm tatimet dhe taksat që administrohen nga tatimet dhe doganat ka
një peshë sa 18.2% dhe 18,7% dhe 18.9% e PBB-së. Kjo rritje e peshës së të ardhurave tatimore
dhe doganore me 0.2 pikë përqind në 2017 është përcaktuar prej rritjes së peshës së TVSH-së,
akcizës, taksave nacionale dhe rritjes së tatimeve direkte. Barra tatimore, që vjen si kontribut nga
administrimi tatimor vendor (administratat tatimore të bashkive) në vitet 2015, 2016 dhe 2017
është respektivisht sa 0.9%, 1% dhe 1.3% e PBB-së. Në vitin 2017, forcimi i administrimit të
taksave vendore, veçanërisht në Tiranë, si dhe ndikimi nga taksat që filluan të shfrytëzohen me
kapacitet më të lartë se më parë çoi në nivele performimi më të mirë me 0.2 pikë përqind më mirë
në 2017 se viti i mëparshëm. Barra e kontributeve të sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore për
vitet 2015, 2016 dhe 2017 mban një peshë në rritje në barrën tatimore me 0.5 pikë përqind në 2017
krahasuar me 2016, ku respektivisht pesha e saj specifike ndaj PBB-së sipas viteve më lart është
5%, 5,2% dhe 5.7%.

Struktura e tatimeve ka mbetur e pandryshuar në vitin 2016 dhe 2017. Nisur nga pesha që mbajnë
tatimet indirekte me 65% të peshës në të ardhurat tatimore është treguesi i qartë se barra tatimore
kryesore mbartet nga konsumatori shqiptar.

Nga ana tjetër, kjo ndarje jo korrekte midis dy grupeve tatimore pasqyron nevojën e ndryshimit të
qasjes së politikës me synimin për zhvendosjen e barrës tatimore nga konsumi te kapitali dhe puna,
ku kryesisht duhet të jenë individët e pasur ata që duhet të mbajnë peshën kryesore të barrës
tatimore.
1
Në shikimin analitik të peshës së tatimeve kryesore strukturë, nga krahasimi midis secilit tatim për
vitet 2015 - 2017, vërehet se pesha e TVSH ka një rritje në 2017 me 1.4 pikë përqind më tepër se
2015. Kjo rritje është ndikuar nga të ardhurat e TVSH nga importet. Rritje të lehta në bazën
tatimore ka patur edhe tatimi mbi fitimin, taksat nacionale, akcizat. Ndërsa është me rënie të lehtë
tatimi mbi të ardhurat personale.

Të ardhurat e taksës së pasurisë që mbldhen prej pushtetit vendor kanë një ulje të bazës tatimore
me 5 pikë përqind. Taksa e biznesit të vogël nuk egziston më prej vitit 2016. Ndërkohë, gjithë
taksat dhe tarifat e tjera lokale kanë një zgjerim të bazës tatimore me 7 pikë përqind në 2017
krahasuar me 2016 dhe 23 pikë përqind krahasuar me 2015.

Këto treguesë vlejnë për transparencë në lidhje me peshën që mbajnë konsumatorët dhe investitorët
duke kuptuar se tendenca në rënie e peshës së tatimeve indirekte (presioni mbi çmimet e konsumit)
dhe tendenca në rritje e tatimeve direkte (ndikimi mbi fitimin korporativ dhe të ardhurat personale)
pasqyrojnë efektet e politikës fiskale të qeverisë, e cila synon një rishpërdnarje të të ardhurave
duke përfituar më tepër tatime nga fitimi mbi kapitalet.
32
2.5 Problematika të sistemit tatimor në Shqipëri
Problemi i të ardhurave të pamjaftueshmë në buxhetin e shtetit ka qenë ndër problemet kryesore
të funksionimit të shtetit të Shqipërisë që pas ndërrimit të sistemit. Çfarë është borxhi publik?

29
13
Stoku i borxhit të një vendi është totali i borxhit publik të emetuar brenda dhe jashtë vendit dhe që
ende nuk është shlyer. Borxhi publik mund të emetohet brenda vendit dhe mbahet nga rezidentë
(borxhi i brendshëm), ose jashtë vendit dhe mbahet nga jorezidentë (borxh i jashtëm).

Stoku i borxhit publik për 2010 (në fund të tremujorit të tretë) ishte rreth 715.5 miliardë lekë ose
58.5% e Produktit të Brendshëm Bruto (PBB). Nga ky total, 407.5 miliardë janë borxh i brendshëm
(57%), dhe 308 miliardë janë borxh i jashtëm (43%).
80 15
Viti 2016 shënon për herë të pare që nga viti 2010, uljen e borxhit krahasuar me vitin paraardhës.
Dështimi në mbledhjen e të ardhurave tatimore gjatë viteve ka sjellë akumulimin e një borxhi
publik që ka kaluar nivelin e 65% të PBB-së. Borxhi publik në vitin 2016 pritej të ishte 71.8%,
ndërkohë që arritu në 71.4%, 0.4% më pak se pritshmëritë. Shqipëria ka pasur defiçite buxhetore
75
të rregullta gjatë gjithë viteve, në fillim të shoqëruara me rritje ekonomike të lartë, për shkak edhe
të ndryshimeve të sistemit të ekonomisë. Më pas rritja ekonomike ka qenë e plogësht, çka ka bërë
të mundur rritjen në nivele riskore të borxhit publik. Vitet e fundit, rritja e vazhdueshme e
shpenzimeve dhe bllokimi i rritjes së të ardhurave u plotësua vetëm me rritjen e defiçitit buxhetor.

Që një vend të integrohet në BE duhet të ketë defiçit buxhetor 3% apo me të ulët për të paktën tre
98
vitet e fundit. Shqipëria ka pasur defiçit buxhetor më të ulët se 3% vetëm në dy vitet e fundit, 2016
dhe 2017, pas fushatës kundër informalitetit.

Grafiku 4. Defiçiti buxhetor si % ndaj PBB-së 1993 – 2016

30
 Në vitin 2017 defiçiti buxhetor ka qenë shumë pranë 2%.

Për ta përmbledhur mungesa e politikave efiçente në sistemin tatimor, çka ka sjellë një rritje të
borxhit publik të qeverisë (i përbërë nga borxh i brendshëm dhe i jashtëm), ka qenë ndër problemet
kryesore të ekonomisë shqipëtare, e reflektuar më tëj në klimën sociale të saj. Praktikisht duket se
problemi i shtetit shqiptar ka qëndruar në miradministrimin e sistemit tatimor. Siç do e shohim për
vite me rradhë nuk ka pasur vëmendje të mjaftueshme për formalizimin e ekonomisë dhe për
shumë vite shteti ka dështuar të mbledhë detyrimet e bizneseve dhe qytetarëve ndaj tij.
96
Siç u përmend edhe më sipër shumica e të dhënave janë marrë nga institucione ndërkombëtare dhe
kombëtare të fushës, të gjitha zyrtare. Të dhënat (përveç atyre historike) përfshijnë një periudhë
në më të shumtën 5 vjeçare për shtetet, pasi edhe për vetë specifikën e sistemit tatimor, ai mund të
ndryshojë shumë në një periudhë afatmesme dhe të dhënat historike nuk kanë shumë rëndësi përsa
i përket të ardhmes. Fillimisht janë mbledhur të dhëna të të gjitha shteteve të Ballkanit përsa i
përket sistemit tatimor, janë kontrolluar për gabime dhe gjithashtu janë përditësuar (në disa raste
edhe të dhënat zyrtare të marra nga ministritë nuk ishin të përditësuar). Faza tjetër e përpunimit
65
ishte krahasimi ndërmjet tyre, e në fund krahasimi me ato shqiptare për të arritur në përmirësime
65
të mundshme të sistemit tatimor shqipëtar, si për të arritur efiçencë më të madhe në mbledhjen e
detyrimeve tatimor ashtu edhe në aplikimin e politikave tatimore përtë arritur objektiva socialë.

31
KAPITULLI 2 Sistemi tatimor shqiptar përballë sistemeve tatimore të
vendeve të Ballkanit

3. Konkretizim i përgjithshëm i tatimeve në Ballkanin Perëndimor

3.1 Të ardhurat tatimore kundrejt PBB-së

99
Sipas direktivave të BE-së të ardhurat tatimore optimale duhe të jenë rreth 40% të PBB-së për të
siguruar të ardhura optimale për mirëfunksionimin e shtetit. Duhet të kemi parasysh se niveli i të
103
ardhurave ndaj PBB-së varet edhe nga një sërë faktorësh të tjerë ku mund të përmendim normat
tatimore dhe aplikimin e tyre në praktikë, nivelin e formalitetit të ekonomisë, efiçencën në
mbledhjen e detyrimeve tatimore, ndërgjegjësimin publik mbi to etj. Shumica e të ardhurave
37
përbëhet nga fondet e mbledhura nga TVSH-ja, akcizat, kontributet për sigurimet, tatimi mbi të
ardhurat personale dhe tatimi mbi fitimin e bizneseve. Të ardhura të tjera vijnë nga taksat vendore,
grantet e ardhura nga donatorët apo edhe të ardhura jo-tatimore.
26
Grafiku 5. Niveli i të ardhurave tatimore si raport në përqindje ndaj PBB (World Bank Report 17)

Burimi: Banka Boterore (2022)

19
3.2 Tatimi mbi të ardhurat personale
20
3.2.1 Karakteristikat e tatimit mbi të ardhurat personale
Tatimi i pagave përbëhet nga disa tatime të ngjashëm për nga natyra, por të ndryshëm nga qëllimi
37
i mbledhjes së tyre. Rasti klasik i tatimit mbi pagat është tatimi mbi të ardhurat personale nga paga.

32
Mbledhja e këtij tatimi zakonisht realizohet nga punëdhënësi i cili llogarit dhe mban në burim këtë
tatim. Megjithëse ky tatim nuk është kryesori përsa i përket të ardhurave nga buxheti i shtetit ai
shpeshherë zë një hapësirë të konsiderueshme në debatet publike përsa i përket tatimeve për shkak
se prek drejtpërsëdrejti një pjesë të madhe të shoqërisë. Një formë tjetër e tatimit mbi pagat janë
1
edhe kontributet që shteti mbledh për efekt të sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore. Ndryshe
nga tatimi mbi të ardhurat personale ky lloj tatimi zakonisht paguhet nga punëdhësi dhe
punëmarrësi, megjithatë për barrën tatimore të punëmarrësit tatimi përsëri llogaritet, mbahet dhe
24
derdhet në shtët nga punëdhënësi. Kontributet në tërësi përbejnë një pjesë të rëndësishmë të të
ardhurave të shtetit.

Tatimi mbi pagat mund të jetë në shuma fikse, megjithatë format moderne të tij përbëhen nga
9
norma tatimore të sheshta apo të shkallëzuara, duke mundësuar kështu rritjen e tatimit me rritjen
e të ardhurave me qëllim arritjen e drejtësisë vertikale.

3.2.2 Kush e paguan në të vërtetë tatimin mbi pagat?

Ekziston një këndvështrim sipas të cilit pavarësisht normave tatimore të ndara mes punonjësve dhe
punëmarrësve, për shkak të sistemit të mbledhjes së tatimit global mbi pagat barra rëndon
plotësisht mbi punëdhënësin. Teza është e mbështetur në argumentin se punëmarrësit nuk janë të
interesuar se sa është barra e tyre tatimore, ato janë thjesht të interesuar për pagën e tyre neto. Për
shkak se llogaritja, mbajtja dhe derdhja në buxhetin e shtetit të tatimeve mbi pagën e tyre është
detyrë dhe përgjegjësi e punëdhënësit, këto tatime shpeshherë nuk janë transparente dhe të
prekshme për punëmarrësit, duke transferuar në mënyrë indirekte barrën e tatimit global mbi pagën
tek punëdhënësi.
6
3.3 Tatimi mbi vlerën e shtuar

3.3.1 Historia e tatimit

Gjermania dhe Franca ishin shtetet e para që aplikuan Tatimin mbi Vlerën e Shtuar. Kjo ndodhi
gjatë luftës së parë botërore. Një formë pak më moderne e TVSH-së u aplikua nga Franca rreth
24
viteve 1950. Maurice Laure, Drejtori i Drejtorisë Tatimore të Francës aplikoi për herë të parë
TVSH-në më 10 Prill 1954. Kjo ide ishte propozuar edhe më parë nga industrialist gjerman Ëilhelm
von Siemens në vitin 1918. Tatimi u aplikua fillimisht mbi bizneset e mëdha, e më pas me kalimin
e kohës ka arritur të zërë peshë në kostot tatimore edhe të bizneseve familjare në çdo shtet të botës.

33
3.3.2 Mënyrat e aplikimit dhe llogaritjes
30
Ekzistojnë dy metoda të llogaritjes së TVSH-së:

1. Metoda e bazuar në faturë;

2. Metoda e zbritjes së llogarive.

Metoda e parë është metoda që aplikohet në Shqipëri dhe thuajse në gjithë shtetet e botës. Sipas
11
kësaj metode TVSH llogaritet dhe bëhet pjesë e kostos së transaksionit në çdo furnizim që nuk
57
është i përjashtuar. Në fund të periudhës tatimore të TVSH-së subjekti ka të drejtë të kreditojë
TVSH-në e paguar në blerje nga TVSH-ja e mbledhur në shitje. Diferenca TVSH në shitje – TVSH
në blerje përfaqëson TVSH e pagueshme të subjektit ndaj organeve tatimore.

Metoda e dytë, aplikohet vetëm në Japoni. Sipas kësaj metode për llogaritjen e TVSH-së duhen
marrë parasysh në fund të periudhës tatimore vetëm llogaritë e shtijes dhe llogaritë e blerjeve për
furnizimet e tatueshme. Diferenca mes këtyre llogarive shumëzohet me normën e TVSH për të
gjetur detyrimin për pagesën e TVSH-së për subjektin.

Megjithëse konsumatorët nuk janë shumë të ndërgjegjësuar dhe në debate publike mbi TVSH-në
48
shpesh dëgjojmë të flasin vetëm bizneset, e gjithë barra e tatimit mbi vlerën e shtuar qëndron
pikërisht mbi konsumatorët. Tvsh e pagueshme nga bizneset është thjesht TVSH që konsumatorët
kanë paguar në transaksionet e tyre.

Thuajse në gjithë shtetet e botës TVSH përbën të ardhurat kryesore në buxhetin e shtetit,
ndonjëherë më shumë se gjithë të ardhurat e tjera të mbledhura së bashku ( Franca mbledh 51% të
të ardhurave vetëm nga TVSH-ja).

Edhe për këtë tatim zakonisht ka një kufi rregjistrimi, me qëllim heqjen e barrës për mikrobizneset
përsa i përket detyrimeve tatimore dhe lehtësimin e tyre nga proçedurat ndonjëherë tepër
komplekse për ta.
100
3.3.3 Marrëveshjet ndërkombëtare mbi TVSH-në
Për tatimin mbi vlerën e shtuar ekzistojnë standartizime ndërmjet shteteve. Rasti më konkret është
trajtimi i eksporteve dhe importeve. Për të dy llojet e furnizimeve shtetet aplikojnë parimin e
destinacionit, pra furnizimet tatohen në vendin ku do të konsumohen, me qëllim eleminimin e
42
tatimit të dyfishtë apo mos-tatimit në asnjë nga shtetet. Edhe në rastin e eskporteve, të cilët nuk

34
 mund të tatohen në vendin e origjinës, për të qenë “fair” me njësitë ekonomike shtetet u lejojnë
atyre kreditimin e TVSH.
14
Përveç mosrregjsitrimit në skemën e TVSH-së për shkak të kufirit të xhiros në çdo shtet ka disa
aktivitete të përjashtuara për qëllime të ndryshme. Për të gjitha njësitë ekonomike që nuk janë
11 11
pjesë e skemës së TVSH-së nuk lejohet kreditimi i TVSH-së, gjë që ndodh edhe ne rastin e shitjeve
të përjashtuara. Pra, megjithëse subjektet mund të paguajnë TVSH në blerje ato nuk mund të
rimbursohen për këtë TVSH-ë të paguar.
11
Gjithashtu për disa furinzimet të kryera nga bizneset nuk mund të kreditohet TVSH-ja dhe TVSH-
15
ja e paguar në blerje do të kontabilizohet në koston e blerjes. Furnizimet të tilla kanë të bëjnë me
29
furnizimet që nuk ndihmojnë në realizimin e fitimit apo nuk kanë të bëjnë në mënyrë direkte me
14
aktivitetin e biznesit. Shpenzime për të cilat nuk lejohet kreditimi i TVSH-së, në bazë edhe të
marrëveshjeve ndërkombëtare të nënshkruara nga shtetet janë shpenzimet e argëtimit, shpenzimet
11
e blerjes së autoveturave, shpenzimet e karburantit për autovetura, dhe të tjera të ngjashme. Të
gjithë shtetet e Ballkanit kanë nënshkruar ndërmjet tyre marrëveshjen e eleminimit të tatimit të
dyfishtë, një aspekt kryesor i të cilit përmban parimin e destinacionit për tatimin e furnizimeve.
127
Sipas parimit të destinacionit mallrat dhe shërbimet do të tatohen në vendin ku do të konsumohen,
15
pavarësisht vendit nga nisen, çka do të thotë se eksportet do të tatohen me normën 0% dhe importet
me TVSH-në normale të shtetit ku konsumohen.

3.3.4 Arritja në parim e efiçencës së TVSH-së

Parimisht pranohet se TVSH-ja arrin efektivitetin maksimal në rast se përdoren 2 apo 3 norma (
përveç normës 0% pasi ajo është e pashmangshme ). Edhe në praktikë të gjithë shtetet e Ballkanit
10
përdorin maksimumi tre norma. Arsyeja kryesore është thjeshtimi i skemës së TVSH-së, kjo si për
bizneset ashtu edhe për vetë administratën tatimore. Për shkak edhe të llogaritjes së TVSH-së në
faturën e çdo transaksioni normat e shumta të saj mund të sillnin konfuzion dhe shumë gabime,
pavarësisht se teorikisht mund të arrinin të realizonin politika ekonomike dhe sociale.

Normat e diferencuara të TVSH-së përdoren kryesisht për ushqimet, shërbimet e

hotelerisë,shërbimet mjekësore, farmacitë, shërbimet e transportit kombëtar dhe ndërkombëtar në
disa vende për profesionet e lira etj.

35
 Përjashtime nga TVSH përbëjnë kryesisht shërbimet financiare, shërbimet mjekësore, shërbimet
arsimore, mediat apo edhe lojërat e fatit.

Në shumicën e rasteve ekziston një nga dy arsyet për përjashtimet nga TVSH-ja:

1. Është praktikisht shumë e vështirë llogaritja e vlerës së tatueshme, si përshembull në rastin

e shërbimeve financiare apo lojërave të fatit.
2. Sheteti përjashton furnizimet si një skemë sociale për të ulur barrën e transaksionit si
përshembull shërbimet mjekësore, shërbimet arsimore apo edhe shërbimet e përkujdesjes
për fëmijët apo të moshuarit.

3.4 Tatimi mbi Fitimin

12
3.4.1 Historia dhe qëllimi i vendosjes së tatimit mbi fitimin
11
Tatimi mbi fitimin është një tatim i vendosur mbi individët apo njësitë ekonomike, me qëllim
mbledhjen e të ardhurave për buxhetin e shtetit. Gjithashtu, nëpërmjet tatimit mbi fitimin synohet
të bëhet rishërndarja e të ardhurave.

Format primitive të tatimit mbi fitimin i gjejmë në Egjiptin e lashtë. Këto tatime paguheshin nga
njërëzit të cilët zotëronin pasuri, në të cilën përfshiheshin tokat, shtëpitë, skllevërit, kafshët etj.
Normat e taksës varionin nga 1% deri në 3% ne raste luftërash.

Forma e parë modern e tatimit mbi fitimin, e ngjashme me këtë të sotmen daton në dhjetor të vitit
1798. Ideatori ishte kryeministri i Britanisë, William Pitt i riu, i cili nëpërmjet këtij tatimi dontë të
mblidhte fonde me qëllim financimin e luftës ndaj Francës.
34
4.2 Llojet e normave të tatimit mbi fitimin
Përgjithësisht normat e tatimit mbi fitimin janë norma të sheshta, kjo edhe për lehtësi në llogaritjen
e tyre pasi të ardhurat e biznese të ndryshmë mund të variojnë shumë. Me qëllim inkurajimin
ekonomik nëpërmjet rritjes së biznese të vogla shumë shtete nuk aplikojnë tatim mbi fitimin për
42
një kategori biznesesh deri në një kufi xhiroje të caktuar. Tatimi mbi fitimin, duke qenë edhe një
105
nga tatimet më të vjetër dhe më të njohur nga tatimpaguesit ka një natyrë përgjithësisht të
sofistikuar dhe të mirërregulluar. Të gjithë shtetet e Ballkanit ndërmjet tyre kanë nënshkruar
marrëveshjen e eleminimit të tatimit të dyfishtë. Kjo bëhet për dy arsye kryesore:

1. Mos diskriminimin e subjekteve ekonomike duke tatuar dy herë fitmin e tyre.

36
 2. Heqjen e mundësisë së shmangies së këtij tatimi duke shfrytëzuar diferencimet e bëra në
shtete të ndryshme mbi aplikimin e tatimit mbi fitmin.

Çdo sistem i projektuar i tatimit mbi fitimin ka përjashtime të subjekteve që kryejnë aktivitete të
caktuara, shpeshherë kjo edhe në funksion të politikave të ndryshme sociale.

3.4.3 Rendësia e normave të tatimit mbi fitimin

Tatimi mbi fitimin është ndër tatimet kryesore mbi të cilat ngrihet konkurrenca tatimore e shteteve.
15
Ndonëse nuk mban një peshë të madhe në të ardhurat e shteteve, të paktën të shteteve të vogla dhe
me sisteme tatimore jo shumë të avancuar si i joni, norma e tatimit mbi fitmin merr një rëndësi të
veçantë në publik. Përgjithësisht ekzistojnë dy pikëpamje mbi vendosjen e normave tatimore:

a) Norma e sheshtë,
48
b) Një normë e diferencuar për bizneset e vogla dhe të mesme.
132
Në parim asnjë normë nuk është më e mirë se tjetra. çdo zgjedhje e formës së tatimit varet nga
gjendja ekonomike dhe avancimi i sisetmit tatimor. Norma e sheshtë takson proporcionalisht
fitimin e çdo njësie ekonomike. Në shtete të përparuara kjo normë do të ishte mjaft efektive, e
82
alternuar kjo me përjashtime nga tatimi mbi fitimin për mikrobizneset në vitet e para të aktivitetit
të tyre.

Në shtete disi të “prapambetura” përsa i përket sistemit tatimor si i joni, do të funksiononte më

mirë tatimi mbi fitmin i diferencuar, për faktin se do të shërbente më mirë për mikrobizneset (formë
tepër e rëndësishme për uljen e varfërisë) një ulje e barrës tatimore, më shumë përsa i përket
kostove informale të plotësimit të deklaratave sesa atyre formale të pagesës së detyrimit.
23
3.5 Tatimi i mbajtur në burim dhe taksat e pronës
34
3.5.1 Qëllimi dhe karakteristikat e tatimit të mbajtur në burim
2
Tatimi i mbajtur në burim, është një tatim mbi të ardhurat që duhet t'i paguhet qeverisë nga paguesi
i të ardhurave dhe jo nga marrësi i të ardhurave. Tatimi mbahet ose hiqet nga të ardhurat për
marrësin. Në shumicën e juridiksioneve, tatimi në burim zbatohet për të ardhurat e punësimit.
Qeveritë përdorin tatimin në burim si një mjet për të luftuar evazionin fiskal dhe nganjëherë
vendosin kërkesa shtesë për tatimin në burim nëse marrësi nuk ka qenë i rregullt në paraqitjen e
deklaratave tatimore ose në industri ku evazioni fiskal perceptohet të jetë më prezent.

37
Përgjithësisht, tatimi në burim trajtohet si pagesë për llogari të detyrimit tatimor përfundimtar të
marrësit, kur mbajtja në burim bëhet paraprakisht. Në disa raste tatimi në burim trajtohet si detyrim
tatimor i marrësit dhe nuk kërkohet kthim tatimor ose taksë shtesë. Mbulimi i tillë njihet si mbajtje
14
përfundimtare. Agjenti i mbajtjes së tatimit në burim është personi, të cilit sipas legjislacionit
tatimor i kërkohet të llogarisë, të mbajë tatimin në burim për një tatimpagues, të raportojë dhe t’i
transferojë këto tatime në buxhetin e shtetit.
12
Agjenti i mbajtjes së tatimit në burim ka këto detyra:

o Të llogarisë në kohë dhe me saktësi tatimin, ta mbajë atë nga të ardhurat e tatimpaguesit
dhe ta paguajë atë në buxhet.
12
o Të mbajë regjistrimet e të ardhurave të paguara ndaj tatimpaguesit duke pasur regjitstrime
të ndara për çdo tatimpagues.
o T’i ofrojë autoriteteve tatimore të gjithë dokumentacionin e kërkuar për kontrollin e
saktësisë së llogaritjeve, mbajtjes në burim dhe pagimit të tatimeve.
26
Agjenti kryesor i mbajtjes së tatimit në burim, sidomos për ekonomitë e vogla si ajo e jona është
19 36
punëdhënësi. Përmendim këtu tatimin e mbajtur në burim mbi pagat i cili përfshin tatimin mbi të
ardhurat personale dhe kontributet e sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore. Megjithatë ekzistojnë
128 2
edhe forma të tjera të tatimit të mbajtur në burim. Një rast tjetër tipik është tatimi i mbajtur në
burim mbi dividentët e shpërndarë nga kompania ndaj individëve. Gjithashtu të ardhurat nga qeraja
apo interesat bankarë janë raste tepër të hasura.

3.5.2 Aplikimi i tatimit të mbajtur në burim

49
Në shumë shtete, sidomos me ato të cilat nuk kanë një sistem tatimor të zhvilluar, normat e tatimit
të mbajtur në burim konvergjojnë me normat e tatimit mbi fitimin, për shkak të lehtësimit të
proçedurave tatimore. Rasti konkret për këtë qasje është ai i Shqipërisë dhe Kosovës, të cilat
përdorin përkatësisht norma 15% dhe 9%. Këtu flasim për normat e tatimit të ndryshme nga ato të
pagës. Shtete të tjera më të zhvilluara si Greqia apo Kroacia përdorin diferencime edhe në normat
e tatimit të mbajtur në burim për kategori të ndryshme.

3.5.3 Karakteristikat e taksave të pronës

Taksat e pronës janë taksa të tipit ad valorem çka nënkupton se apkikohen mbi vlerën e një pasurie
të caktuar. Në taksën e pronës mund të gjejmë tre lloje pasurish:

38
 a) Toka,
b) Ndërtesat,
c) Pasuritë e luajtshme.

Për secilën nga llojet e pasurive ka norma dhe forma të ndryshme taksimi, më qëllime dhe
objektiva të ndryshme për secilën prej tyre.

Qëllimi i parë që qeverisja synon të plotësojë, përveç atij të mbledhjes së fondeve për të bërë të
mundur funksionimin e shtetit është arritja e drejtësisë vertikale. Individët në bazë të pasurisë së
tyre, që lidhet ngushtësisht me të ardhurat dhe aftësinë kontribuese të tyre duhet të paguajnë edhe
tatimet dhe taksat sipas rastit.

Taksa e tokës përgjithësisht lidhet me argumentin se nëpërmjet kësaj takse bëhet i mundur
inkurajimi i pronarëve të saj për ta shfrytëzuar atë, ose në rast të kundërt dhënia e tokës dikujt që
është i gatshëm ta shfrytëzojë.
23
Taksa e pasurive të paluajtshme mundëson mbledhjen e taksave nga individët në bazë të një aspekti
të mirëqenies së tyre. Në shumë vende të botës mund të gjejmë edhe forma të taksimit të
diferencuar me norma të rritura për individët që zotërojnë pasuri të paluajtshme më shumë sesa i
110
nevojiten për jetesë normale. Një formë e kësaj, e cila mund të aplikohet edhe në Shqipëri është
taksimi me normë të rritur për banesat e dyta apo ato të pushimit brenda familjes.
29
Në rastin e taksimit të pasurive të paluajtshme format e taksimit dhe të objektivave që synohen të
arrihen prej tyre kanë forma më të larmishme. Një rast konkret mund të jetë taksimi i automjeteve.
Në këtë rast në llogaritjen e taksave vjetore të qarkullimit merret parasysh vjetërsia e makinës, lloji
51
i lëndës djegëse dhe cilindrata e motorrit, me qëllim inkurajimin e përdorimit të makinave të reja
dhe me cilindratë të vogël për të ulur ndotjen mjedisore. Gjithashtu përsa i përket taksës vjetore të
qarkullimit ekziston edhe një kategori e makinave të luksit. çdo individ që ka dëshirë të përdorë
35
këto makina mund ti përdorë ato, por për shkak se ai ka të ardhura më të larta ka mundësi të
kontribuojë më shumë për buxhetin e shtetit dhe prandaj do ta bëjë. Ndër taksat e pronës në
literaturë renditen edhe taksat e transferimit të pasurisë, nëpërmjet blerjes ( shitjes ) së tyre apo
edhe përfitimit të tyre nga dhuratat apo trashëgimia.

39
Të gjithë shetetet e Ballkanit pa përjashtim përdorin taksa mbi pronën. Normalisht taksat për pronat
e luajtshme si përshembull makinat janë më të prekshme, por vëmendje të veçantë marrin edhe
taksat e pronave të paluajtshme. Siç u përmend edhe në fillim të punimit qëllim i studimit nuk
është krahasimi i normave të taksave apo të ardhurave nga ato, por realizimi i politikave sociale të
shtetit.

4. Analizë e sistemeve tatimore të vendeve të Ballkanit Perëndimor

kundrejt Shqipërisë

4.1 KOSOVA
1. Të ardhurat tatimore kundrejt PBB-së

Për të dyja shtetet, normat e të ardhurave krahasuar me PBB-në janë në nivele optimale nëse i
krahasojmë edhe me stadin në të cilin gjendet ekonomia, por të dyja ekonomitë kanë një specifikë
tjetër.Në Shqipëri raporti arrin në 28.2%, ndërsa në Kosovë 28.89% (doingbusiness.org, 2021).
129
Ekonomia informale në të dyja shtetet zë një pjesë të mirë të totalit, e për këtë arsye të dhënat e
PBB-së të realizuara në realitet kanë një variancë me ato të llogariturat e të publikuarat. Në praktikë
20
niveli i të ardhurave mund të jetë në nivele me të ulëta, ndoshta të ngjashme me ato në shtetin e
23
Maqedonisë apo Serbisë. Vitet e fundit ka një përmirësim të mbledhjes së datyrimeve tatimore,
nxitur edhe nga fushata për formalizim e vitit 2015.
23
2. Tatimi mbi të ardhurat personale në Kosovë kundrejt Shqipërisë

Edhe Kosova, si shteti ynë përdor një sistem të tatimit mbi pagat progresiv, megjithëse me më
shumë diferencime se ai i yni.

Tabela 4. Të ardhurat mujore dhe TAP në Kosovë

Të ardhurat mujore Norma e TAP

0 – 80 0%
80 – 250 4%
250 – 450 8%
Më shumë se 450 10%
Burimi: Përpunuar nga autori (2022)

40
134 15
Në pamje të parë duket se barra tatimore e individëve në Kosovë është më e ulët se në Shqipëri,
35
por kjo nuk është e vërtetë, të paktën nëse marrim në shqyrtim vetëm tatimin mbi të ardhurat
91 6
personale. Shtresat e popullsisë me të ardhura të ulëta do të tatohen më shumë në Kosovë, për
shkak të dyshemesë më të ulët. Më saktësisht në pagën 47’680 lekë (366 Euro) dy tatimet mbi
63
pagat barazohen. Për paga më të larta se kjo në Shqipëri paguhet më shumë se në Kosovë dhe e
anasjellta.
63
Megjithatë individët e punësuar në Kosovë kanë një avantazh përsa i përket tatimeve të tjera të
135
mbajtura nga paga e tyre, për shkak se shteti i Kosovës ende nuk ka një sistem mbi kontributet e
89
sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore çka ul barrën e tyre krahasuar me vendet e tjera të rajonit,
shenjë kjo edhe e primitivitetit në sistemin tatimor të saj.

Punëdhënësi është i detyruar të paguajë 5.6 % të pagës bruto të individit si detyrim ndaj shtetit.

Për individët që janë të dypunësuar, TAP do të jetë 10% e pagës bruto për pagën e dytë, ndërsa për
pagën e parë rregulli nuk ndryshon.

3. TVSH-ja në Kosovë
23 114
Çdo person fizik apo juridik i cili tejkalon xhiron vjetore prej 30’000 eurosh është subjekt i skemës
së tatimit mbi vlerën e shtuar në Kosovë. Fillimisht vetëm pjesa e xhiros që tejkalon kufirin e
52
regjistrimit për TVSH-në do të merret parasysh për këtë qëllim. Në xhiron vjetore të subjektit nuk
13
përfshihen shitja e aseteve fikse apo flukse të tjera monetare që nuk kanë lidhje të drejtpërdrejtë
22
me veprimtarinë kryesore të biznesit. Që nga shtatori i vitit 2015 TVSH-ja në shtetin e Kosovës
është karakterizuar nga dy norma standarte, përmendim këtu se norma prej 0% është e
pashmangshme. Dy normat e TVSH-së janë përkatësisht 18 % dhe 8% sipas kategorizimit të
22
furnizimeve specifike. Përkatësisht, norma 8% aplikohet në rastet: furnizimet me ujë përveç atij të
53
ambalazhuar, furnizimi me energji elektrike, furnizimet e shërbimeve që kanë të bëjnë me trajtimin
e mbetjeve, drithërat si misri, orizi, gruri, elbi etj., qumështi dhe nënproduktet e tij që lidhen me
konsumin njerëzor, furnizimi i barnave dhe pajisjeve mjeksësore, librat në tërësi dhe pajisjet e
76
teknologjisë së informacionit. Furnizime me normën 0% janë eksportet, furnizimet e mallrave dhe
shërbimeve që lidhen me transportin ndërkombëtar, furnizimet e mallrave dhe shërbimeve që janë
të lidhura me trupin diplomatik dhe furnizimet e bëra me të ardhura nga donacionet. Furnizimet e
94
përjashtuara janë shumë të ngjashme me ato të shteteve të tjera të Ballkanit.

41
 4. Tatimi mbi fitimin

Shteti i Kosovës i diferencon bizneset me xhiro deri në 50’000 Euro. Më saktësisht kemi dy
diferencime:

1. Tatohen me 9% të fitimit të tyre gjithë njësitë ekonomike që ushtrojnë aktivitete të ofrimit

të shërbimeve.
2. Tatohen me 3% të fitimit të tyre të gjitha njësitë ekonomike që plotësojnë kushtin e xhiros.

Për gjithë bizneset e tjera aplikohet norma 10% si në shtetin Maqedonas.

4.2 SERBIA

1. Të ardhurat tatimore kundrejt PBB-së

119
Serbia mbledh 19.72% si të ardhurave, në të cilat peshën më të madhe e zënë përsëri TVSH-ja dhe
kontributet e mbledhura nga të punësuarit, përkatësisht 45.91% dhe 35.54%. Tatimi mbi fitimin
zë 7.6% të të ardhurave.
64
2. Tatimi mbi të ardhurat personale në Serbikundrejt Shqipërisë
64
Shteti serb përdor një sistem progresiv mbi të ardhurat personale, ndryshe nga sistemi jonë, me
35
zbritje. Pagat janë subjekt i tatimit të mbajtur në burim me një normë 10% pasi është zbritur shuma
prej 15’000 dinarësh serb (16’050 ALL). Sistemi i tatimit progresiv me zbritje është një mesatare
mes sistemit që përdor normën e sheshtë proporcionale dhe sistemit progresiv të shkallëzuar. Nga
38
njëra anë sistemi është progresiv pasi norma marxhinale është gjithmonë më e madhe se norma
125
mesatare, megjithatë ndryshe nga sistemi progresiv i shkallëzuar norma mesatare me rritjen e të
ardhurave i afrohet shumë më shumë asaj marxhinale. Fakti është që shtetasit rezidentë serb do të
paguajnë një normë mesatare më të vogël se 10%.

Punëmarrësit paguajnë 19.9% të pagës së tyre bruto për efekt të sigurimeve, ndarë përkatësisht në:
sigurime shoqërore 13%, sigurime shëndetësore 6.15% dhe sigurime për papunësinë 0.75%, ndërsa

42
punëdhënësi paguan 17.9% të pagës bruto, përkatësisht 12% për sigurime shoqërore, 5.15% për
sigurime shëndetësore dhe 0.75% për sigurime të papunësisë.

3. TVSH-ja në Serbi

Në skemën e TVSH në shtetin serb bën pjesë me detyrim çdo subjekt që kalon xhiron vjetore të 8
000 000 RSD ( 8 560 000 ALL). Norma standarte e TVSH është 20%, normalisht me reduktim
dhe përjashtim në disa raste. Si në shumicën e shteteve, edhe në atë serb një nga parimet bazë është
ai i destinacionit. Importet tatohen brenda shtetit dhe TVSH paguhet nga subjekti blerës, ndërsa
eksportet kanë normë zero. Norma e reduktuar 10% aplikohet mbi: Ushqimet bazë, barnat, gazetat
30
e përditshme, shërbimet e hotelerisë, shitja për herë të parë e shtëpive. Norma zero e TVSH-së
aplikohet mbi: Eksportet e mallrave dhe shërbimeve dhe mallrat që kalojnë tranzit. Përjashtimet
nga TVSH përbëhen nga: Shërbimet financiare, furnizimet e truallit, shërbimet e sigurisë, blerjet
e shtëpive përveç blerjes së parë të tye, shërbimet me interes publik (shërbimet e shëndetësisë,
organizatat e ndërgjegjësimit mbi të drejtat e njeriut etj).

Rimbursimi i TVSH-së mund të merret mesatarisht 45 ditë mbas deklarimit të TVSH-së për
bizneset normale, apo 15 ditë për bizneset që kanë rregullisht TVSH kreditore, psh. kompanitë që
merren me eksport në rast se të ardhurat nga eksportet kalojnë 50% të të gjithë qarkullimit ose
vlera e eksporteve brenda vitit ushtrimor kalon 10 000 000 Euro.

4. Tatimi mbi fitimin

Shteti serb i ndan bizneset e tij në tre kategori kryesore bazuar në xhiron vjetore. Subjektet me
xhiro vjetore deri në 2’541’385 ALL do të tatohen me 0% mbi fitimin e tyre. Për xhiron deri në
7’624’186 ALL subjektet tatohen me 10%, ndërsa subjektet që kalojnë këtë xhiro me 15%.

43
4.3 KROACIA
1. Të ardhurat tatimore kundrejt PBB-së
Grafiku 6. Të ardhurat tatimore kundrejt PBB-së së Kroacisë

Burimi:ceicdata.com (2022)

Siç mund ta shohim nga grafiku, të ardhurat tatimore kundrejt PBB-së së shtetit kroat kanë pësuar
rritje në fund të vitit 2019, krahasuar me vitin paraardhës, nga 25.918% në 26.743%.
2
2. Tatimi mbi të ardhurat personale në Kroaci kundrejt Shqipërisë

Edhe Kroacia ka një sistem të ngjashëm me shtetet e tjera konkurrente të saj, përkatësisht:
115
Përsa i përket tatimit mbi të ardhurat personale nga punësimi kemi dy fasha:
106
Tabela 5. Tatimi mbi të ardhurat personale në Kroaci

Të ardhurat Përqindja
0-366.030 24%
Më shumë se 366.030 ALL 36%
Burimi: Përpunuar nga autori (2022)

Përsa i përket detyrimeve mbi kontributet barra është e ndarë thuajse në mënyrë të barabartë mes
punëmarrësve dhe punëdhënësve si më poshtë:

 Punëdhënësi – Paguan 17% të pagës bruto (15 % sigurime shëndetësore, 1.7% taksa e
papunësisë dhe 0.5% taksa kunder dëmtimit në punë).

44
  Punëmarrësi - Paguan 20% e pagës bruto (15% ndahet ndërmjet sigurimeve të ndryshme,
shumë herë përdoret për të mbuluar diferencën e sistemit të pensioneve.

Paga maksimale është 809’344 ALL në muaj ndërsa ajo minimale për efekt sigurimesh 51’273 në
muaj.Paga minimale është 442 Euro në muaj.

3. TVSH-ja në Kroaci

Në shtetin kroat kemi tre norma të TVSH-së ku:

11
Norma standarte e TVSH është 25%. Norma e reduktuar 13% aplikohet mbi: shërbimet e
11
akomodimit turistik, gazetat dhe revistat, përveç atyre që janë krijuar me qëllim parësor
reklamimin, ushqimet e bebeve, ujin e pijshëm të ofruar nga shteti, vajrat dhe sheqeri i rafinuar,
biletat e koncerteve, restorantet, pijet joalkoolike, vera dhe birrërat e furnizuara në restorante.

Tarifa 5% aplikohet mbi: bukën dhe qumështin, literaturat arsimore, revistat shkencore dhe
shtëpitë kinematografike, pajisjet e caktuara mjekësore dhe ortopedike si edhe mbi gazetat e
përditshme.

Përjashtimi nga TVSH-ja (pa rimbursim të TVSH-së) zbatohet për: shërbimet shëndetësore dhe të
mirëqenies, shërbimet arsimore, furnizimet nga organizatat bamirëse, furnizimet nga muzetë,
bibliotekat, teatrot, orkestrat dhe shërbimet e tjera kulturore, shërbimet financiare dhe të
sigurimeve, bastet dhe lojrat e fatit, pronat e banimit, shërbimet postare të ofruara nga Posta
Kombëtare Kroate, radio dhe televizionin publik etj.

4. Tatimi mbi fitimin

Shteti Kroat ka një sistem tatimi që duket si një mesatare e atij Grek me atë tonin. Shteti Kroat
fillon tatimin që nga xhiro 0 deri në afërsisht 400 000 Euro më një normë 12%. Për kompanitë e
tjera që tejkalojnë këtë xhiro vjetore norma e tatimit mbi fitimin do të jetë 18%. Deri më 1 Janar
2017 Kroacia aplikonte një normë të sheshtë 20% mbi fitmin. Norma e re e vendosur nga shteti
Kroat duhet shoqëruar me një kontroll të rritur të organeve tatimore për shkak se bizneset të cilat
janë afër kufirit do të tentojnë gjithmonë të ulin apo fshehin të ardhurat e tyre për mos ta kaluar
atë.

45
 4.4 MALI I ZI

1. Të ardhurat tatimore kundrejt PBB-së

Grafiku 7. Të ardhurat tatimore kundrejt PBB-së

Burimi:ceicdata.com (2021)

Siç mund ta shohim nga grafiku, të ardhurat tatimore kundrejt PBB-së së shtetit të Malit të Zi kanë
pësuar rritje në fund të vitit 2020, krahasuar me vitin paraardhës, nga 19.892% në 20.937%.
2
2. Tatimi mbi të ardhurat personale në Mal të Zi kundrejt Shqipërisë
23 15
Norma e tatimit mbi të ardhurat personale në Mal të Zi është progresive me dy fasha: 9% për pagat
deri në 750 euro në muaj dhe 11% për pjesën e pagës së individit mbi këtë shifër. Duke pasur
parasysh rrogën minimale, siç shihet të gjithë individët paguajnë tatimin për të ardhurat nga paga,
38
pa bërë përjashtime për një pjesë me të ardhura shumë të ulëta të shoqërisë. Punëdhënësit paguajnë
një shumë relativisht të vogël për kontributet e punonjësve të tyre, përkatësisht një total 10.3% të
ndarë në 5.5% te sigurimeve shoqërore, 4.3% të sigurimeve shëndetësore dhe 0.5% për sigurime
të papunësisë.Situata ndryshon nëse flasim për kontributet e paguara nga punonjësit, duke arritur
në një shifër shumë të përafërt me atë në shtetin tonë. Kontributet për sigurimet shoqërore janë
15%, sigurimet shëndetësore 8.5% dhe sigurimet për papunësinë 0.5% për të arritur në një total
92
prej 24%. Edhe shteti i Malit të Zi ka një logjikë të ngjashme për tatimin mbi të ardhurat nga puna
43
si shtetet e tjera të zhvilluara të Ballkanit. Shteti mundohet të ulë detyrimet e bizneseve për të rritur
invesimet e huaja dhe gjithashtu për të synuar arritjen e një formaliteti të ekonomisë më të lartë.
83
3. TVSH-ja në Mal të Zi

46
TVSH-ja në shtetin e Malit të Ziaplikohet mbi të gjtiha furnizimet e kryera nga personat e
tatueshëm, më saktësisht çdo subjekt, përveç atyre që kryejnë aktivitet të përjashtuar, që ka një
xhiro vjetore më shumë se 18’000 Euro. Taksa standarte e TVSH është 21% që nga 1 Janari i 2018,
por gjithashtu ka disa raste të veçanta, ku aplikohet TVSH me normë 7%, 0% apo edhe rastet e
furnizimeve të përjashtuara nga TVSH.

Norma 7% e TVSH aplikohet mbi: produktet ushqimore, shërbimet shëndetësore dhe

medikamentet, shërbimet e akomodimit të ofruara për turistët. Shërbimet e transportit, shërbimet
që sigurojnë higjenën publike, shërbimet e funeralit, të mirat e prodhuara nga agrikultura. Norma
0% e TVSH përdoret për: eksportet, shërbimet e transportit ndërkombëtar, shërbimet dhe mallrat
e përdorura për nxjerrjen e naftës në det.

4. Tatimi mbi fitimin

Mali i Zi, i cili ka edhe një ndër sistemet tatimore më konkurruese, ndoshta në gjithë Europën
40
aplikon një normë standarte, të sheshtë për tatimin mbi fitimin. Norma është 9%, më e ulëta në
133
rajon përjashtuar këtu shtetin e Kosovës. Shteti i Malit të Zi nëpërmjet politikave afatgjata ka pasur
qëllim kryesor thithjen e investimeve të huaja dhe është mbështetur thuajse tërësisht në zhvillimin
e turizmit për avancimin ekonomik të tyre.

4.5 MAQEDONIA
1. Të ardhurat tatimore kundrejt PBB-së
8
Të ardhurat buxhetore në 8Maqedoni janë 29% e Prodhimit të Brendshëm Bruto (PBB) në 2016,
dhe në Shqipëri 27%. Ato janë shumë më të ulëta se mesatarja e BE-së prej 45% të PBB-së. Edhe
pse është e8kuptueshme që pjesa më e madhe e vendeve në zhvillim kanë nivel kaq të ulët të të
ardhurave ndaj PBB-së, është një perspektivë shqetësuese fakti që ky tregues nuk është
përmirësuar gjatë 8 viteve. Për më tepër, Maqedonia ka përjetuar një përkeqësim të të ardhurave
ndaj PBB-së, nga 33% në 2008 në 29% në 2016, pavarësisht ecurisë pozitive të ekonomisë, rritjes
së investimeve të huaja direkte, rritjes së të ardhurave nga kontributet e sigurimeve shoqërore dhe
shëndetësore dhe rritjes së të ardhurave nga taksat. Për Shqipërinë, raporti i të ardhurave ndaj PBB-
së ka mbetur pothuajse i njëjtë në 8 vitet e fundit.

20
2. Tatimi mbi të ardhurat personale në Maqedoni kundrejt Shqiperisë

47
28
Norma progresive prej 23%, për pagat mbi 130 mijë lekë (rreth 930 euro) është unike në gjithë
rajonin, që i taton të ardhurat nga paga mesatarisht me 9-11%.
62
Në Maqedoni, tatimi mbi të ardhurat personale është i sheshtë prej 10%.
36
Maqedonia qe prej vitit 2019 zbaton dy nivele tatimore. Kjo do të thotë se deri në 90.000 denarë
të ardhura, tatimi mbetet 10 për qind, ndërsa për pjesën që tejkalon 90.000 denarë, do të paguhet
edhe 8 për qind shtesë.
6
3. TVSH-ja në Maqedoni
12
Tatimi mbi vleren e shtuar përllogaritet dhe paguhet në të gjitha fazat e prodhimit dhe të qarkullimit
pervec rasteve që perjashtohen me ligj. Objekt i tatimit te TVSH-se eshte qarkullimi i te mirave ne
2
vend dhe importi i te mirave. Me qarkullimin e te mirave kuptohet kalimi i së drejtes se disponimit
të pasurise materiale të tundshme por dhe të patundshme,përvec qarkullimit që është i percaktuar
2
me ligj (qarkullimi i energjisë elektrike, qarkullimi nga depot e konsignacionit, marrja e të mirave
për nevoja personale, marrja e të mirave pas pushimit të ushtrimit të veprimtarisë ekonomike etj.).
Qarkullimi i shërbimeve është i përcaktuar si veprimtari e cila nuk paraqet qarkullim të mirash
2
percaktuar me Ligjin për TVSH-në. Tatimpagues është personi i cili ushtron veprimtari
ekonomike, vazhdimisht ose kohë pas kohe.Organet shtetërore nuk janë tatimpaguese për pjesen
e veprimtarisë së tyre e cila paraqet ushtrim të funksioneve publike. Detyrimi për përllogaritjen
dhe për pagimin e TVSH-së lind vetëm kur qarkullimi kryhet në Republiken e Maqedonise,
perkatësisht me rastin e importit të të mirave. Baze tatimore e TVSH-se është shuma e
pergjithshme e kompensimit që është fituar apo që do të fitohet per qarkullimin. Ne bazvn tatimore
janë përfshirë akcizat, taksat dhe shepnzime të tjera të caktuara me ligje të posacme dhe shpenzimet
e varura te shitjes.
10
Të gjitha vendet kufitare me Shqipërinë kanë TVSH për bukën dhe produktet ushqimore më të ulët
se Tatimi mbi Vlerën e Shtuar që praktikohet në Shqipëri. Ndërsa Shqipëria praktikon TVSH në
masën 20%, vende fqinje si Italia; Greqia; Kosova; Maqedonia; Mali i Zi apo Serbia e praktikojnë
TVSH mbi produktet ushqimore në masën 7 deri 15 %. Shqipëria paraqitet mes këtyre vendeve
me vlerën më të lartë të tatimit mbi produktet ushqimore e rrjedhimisht me sjelljen më negative
kundrejt shtresave me të ardhura minimale apo të ulëta.
4
4. Tatimi mbi fitimin
o Tatimpaguesi

Tatimpaguesi i të hyrave, është një person juridik (subjekt) – rezident i Republikës së Maqedonisë
së Veriut, si dhe një njësi e përhershme afariste e një personi juridik të huaj, për fitimin që ata e
realizojnë nga kryerja e veprimtarisë në territorin e Republikës së Maqedonisë së Veriut.

o Norma (shkalla) e tatimit

Shkalla e tatimit mbi fitimin është 10%

48
 o Baza e tatimit

Baza tatimore e tatimit mbi fitimin për periudhën e duhur tatimore (një vit kalendarik) është fitimi
që përcaktohet në bilancin tatimor.

Baza për llogaritjen e tatimit mbi fitimin përcaktohet si diferenca midis të hyrave totale dhe
shpenzimeve totale të tatimpaguesit në shuma të përcaktuara në pajtueshmëri me rregulloret e
kontabilitetit dhe standardet e kontabilitetit, të rritura me shpenzime të papranuara e pastaj e rritur
për shumën e kërkesave të parealizuara , të cilat na periudhën e kaluar tatimore kan patur status të
harxhimeve të papranuara.

o Lirimet dhe përjashtimet tatimore

Tatimpaguesi ka të drejtë në përjashtim nga tatimi në bazë të fitimeve të riinvestuara për investime
në tw mira materijale (patundshmëri, paisje dhe mjete) dhe në të mira jomaterijale, (softuer
kompjuterik, dhe patente) me qëllim të zgjerimit të veprimtarisë të tatimpaguesit.

Tatimpaguesi i cili është përfitues i një zone industriale teknologjike, përdor një përjashtim të
taksës nga tatimi mbi fitimin brenda ndihmës shtetërore, në kushte dhe procedura të përcaktuara
me Ligjin për Zonat e Zhvillimit Teknologjik Industrial.

Tatimpaguesit i cili është i detyruar, në përputhje me Ligjin për Regjistrimin e Pagesave të Parave
të Gatshme, të prezantojë dhe përdorë një sistem fiskal të pajisjeve për regjistrimin e pagesave në
para, i zbritet tatimi i llogaritur për të blerjen të deri në dhjetë pajisje fiskale në shumën e vlerës së
tyre.

o Regjimi i thjeshtuar i tatimit për kompanitë

Kompanitë e klasifikuara si tregtarë të vegjël dhe mikro janë të liruara nga detyrimi për të paguar
tatimin mbi fitimin për të hyrat totale deri në 3,000,000 denarë.

Kompanitë tregtare që gjatë vitit realizojnë të hyra totale nga 3,000,001 deri në 6,000,000 denarë,
u lejohet të zgjedhin regjimin / modelin e taksave, në mënyrë që të jenë në gjendje të paguajnë një
tatim total mbi të hyrat prej 1%, në vend të tatimit mbi fitimin në masën 10% siç parashikohet në
zgjidhjen ekzistuese ligjore.

o Mbajtja e tatimit mbi fitimin të paguar personave të huaj juridikë

Mbajta e tatimit vlen për të hyrat e mëposhtme:

1. Të hyrat nga dividentat;

2. Të hyrat nga interesi nga rezident;
3. Të hyrat nga interesi nga jorezident i cili ka një njësi të përhershme afariste në Republikën
e Maqedonisë së Veriut, nëse interesi është në kosto të përhershme të njësisë së biznesit;
4. Të hyrat nga honoraret e paguar nga resident;

49
 5. Të hyrat nga honoraret e paguar nga jorezident me një njësi të përhershme afariste në
Republikën e Maqedonisë së Veriut, nëse honoraret janë në koston e njësis së përhershme
të biznesit;
6. Të hyrat nga aktivitetet sportive dhe agëtuese të kryera në Republikën e Maqedonisë së
Veriut;
7. Të hyrat nga kryerja e menaxhimit, konsulltimit, shërbimet financiare dhe shërbimet e
kërkimit dhe zhvillimit, nëse të ardhurat paguhen nga një rezident ose nëse të hyrat janë
me shpenzime të njësi së përhershme të biznesi në Republikën e Maqedonisë së Veriut
8. Të hyrat nga primet e sigurimit për sigurim ose risigurim ndaj rreziqeve në Republikën e
Maqedonisë së Veriut;
9. Të hyrat nga shërbimet e telekomunikacionit ndërmjet Republikës së Maqedonisë së Veriut
dhe një vendi të huaj;
10. Të hyrat nga qiramarrja për patundshmëritë.

4.6 GREQI
1. Të ardhurat tatimore kundrejt PBB-së

Tatimi mbi të ardhurat në Greqi u llogarit 66 miliardë euro në 2015, ose 36.8% e Prodhimit të
Brendshëm Bruto të vendit, duke shënuar një rritje me 1 pikë përqindje, sipas raportit të
117
Statistikave mbi të Ardhurat 1965-2015 të publikuar nga Organizata për Bashkëpunim dhe
Zhvillim Ekonomik (OECD). Kjo vlerë është mbi mesataren e vendeve anëtare të OECD-së.

Në periudhën nga viti 1995 deri në 2007, kur Greqia shënoi shifra të larta të rritjes, norma e tatimit
mbi të ardhurat si përqindje ndaj PBB-së luhatej midis 27.8% dhe 33.4%, ndërkohë që nga viti
1
2009 (vit kur filloi recesioni) ka pasur rritje të qëndrueshme në normën e tatimit mbi të ardhurat si
përqindje ndaj PBB-së. Kjo për shkak të rritjes së tatimit që nga 2010, ndërkohë që në vitet e
kaluara, rritja është mbështetur te konsumi më i madh.

Norma e taksimit e të ardhurave të korporatave si përqindje ndaj PBB-së ka mbetur e qëndrueshme,

109
rreth 2.9 pikë përqindje, ndërkohë që norma e tatimit për taksapaguesit si përqindje e PBB-së është
rritur nga 7.8 në 2014 në 8.5% në 2015.
2
2. Tatimi mbi të ardhurat personale në Greqi kundrejt Shqiperisë
113
Norma më të larta të tatimit mbi të ardhurat personale gjejmë në shtetin grek, tregues edhe i
kulturës së përgjithshme në fushën e tatimeve dhe taksave të shoqërisë, përkatësisht, Greqia përdor
130
një tatim progresiv të të ardhurave personale, afërsisht të ngjashëm me tonin, por me norma më të
larta dhe me më shumë intervale të diferencuar. Përkatësisht, një individ resident në Greqi është i
detyruar ti nënshtrohet këtyre normave mbi pagën e tyre vjetore.

50
 2
Tabela 6. Tatimi mbi të ardhurat personale në Greqi

Të ardhurat Të ardhuart mujore Norma

15
Deri në 20 000 Euro Deri në 1666 Euro 22%
20 001 – 30 000 Euro 1666 – 2500 Euro 29%
30 0001 – 40 000 Euro 2500 – 3300 Euro 37%
Më shumë se 40 000 Euro Më shumë se 3300 Euro 45%
Të dhënat: Income Taxes Abroad – Greece – Europa Eu, përpunuar nga autori. (2022)

Siç duket nje pjesë e mirë e shoqërisë tatohet me normën 22 dhe 29% e cila ul disi barrën nëse e
krahasojmë me fashat e tjera brenda shtetit,
33
Normat e tatimit mbi të ardhurat personale duhet të konvergjojnë relativisht edhe me tatim fitimin
e korporatave, në mënyrë që mos të kemi shmangie të tatimit duke ndryshuar fiktivisht natyrën e
40
flukseve monetare të individëve. Duke qenë se shteti ka vendosur një normë të lartë të tatimit mbi
fitimin, normalisht edhe vlerat e tatimit mbi të ardhurat do jenë në nivele të përafërta.

Përsa i përket kontributeve mbi sigurimet shteti grek aplikon norma të moderuara. Përkatësisht për
sigurimet shoqërore punëmarrëit paguajnë 6.67% të pagës bruto, për sigurime shëndetësore 4.55%
dhe për sigurimet e papunësisë 4% në një total prej 15.22%. Punëdhënësit pagujnë 13.33%
detyrime për sigurimet shoqërore të punonjësve të tyre, dhe 2.55% për sigurimet shëndetësore në
një total prej 15.88% të pagës bruto. Siç shihet megjithëse barra e punëmarrësve është tepër e lartë,
shteti inkurajon bizneset për të investuar në Greqi dhe deklaruar punonjësit e tyre duke u
mundësuar një “barrë deklarimi” mbi punonjësit e tyre vetëm 15.88%.
11
3. TVSH-ja ne GREQI
o Çfarë kërkon TVSH-ja?
24
TVSH është akronim për Tatimin mbi Vlerën e Shtuar, një shtesë për shumicën e mallrave dhe
shërbimeve në Bashkimin Evropian. Në greqisht, ajo quhet FPA dhe ju mund ta shihni atë si ΦΠΑ
në një faturë, zakonisht me një përqindje afër.

Ndërsa qytetarët e BE-së u kërkohet të paguajnë tatimin, udhëtarët në Greqi që nuk janë shtetas të
Bashkimit Evropian mund të marrin disa nga akuzat e rimbursuara kur ata largohen nga Greqia.
Ka shuma minimale totale të blerjes, të cilat duhet të plotësohen, nga ky shkrim rreth 175 dollarë
amerikanë, dhe disa tregtarë dhe rojtarë të hoteleve nuk do të dëshirojnë të japin formularin e
TVSH-së, sepse ai siguron dokumentacionin e blerjes suaj për qeverinë - diçka që nuk mund të
jetë përndryshe parashikohet.
51
 Llojet e ndryshme të blerjeve do të pësojnë nivele të ndryshme të tatimit mbi TVSH-në. Në verën
e vitit 2011, Greqia ngriti taksën e TVSH-së për shumë blerje ushqimore në 23%. Industria
turistike po proteston për ndryshimin, pasi dispozitat e saj janë konfuze, por duke pasur parasysh
krizën financiare greke, ka gjasa të mbetet në vend.

Nëse keni blerë një turne paketë, tani ka një ndryshim në tatimin mbi TVSH për pjesën e banesës
dhe tatimin mbi TVSH për pjesën e ushqimit, prandaj pritni disa numra që nuk duken shumë të
shtoni. Në përgjithësi, një e treta e kostos së turneut të paketës do të vendoset në kategorinë
86
"ushqim" të ngarkuar me normën e tatimit më të lartë të TVSH-së

Norma standarte e tvsh-së në shtetin Grek është 24% e vlerës së transaksionit, për ato furnizime
3
që kryhen nga persona pjesë të skemës së TVSH-së dhe mallrat mbi të cilët aplikohet tvsh-ja.
Normalisht ka disa norma të diferencuara të tvsh si më poshtë:
77
Norma 13% e TVSH e cila aplikohet mbi ushqimet e freskëta, shërbimet e kujdesit për fëmijët, të
moshuarit dhe njerëzit me aftësi të kufizuara.

Norma 6% e TVSH aplikohet mbi shërbimet e hotelerisë, farmacitë, librat, gazetat, revistat dhe
11
teatrot. Norma 0% e TVSH aplikohet mbi eksportet, shërbimet e transportit ajror dhe shërbimet e
11
transportit detar. Mallrat dhe shërbimet e përjashtuara nga TVSH janë shërbimet mjekësore,
shërbimet financiare, shitja apo dhënia me qera e pasurive të paluajtshme dhe shërbimet arsimore.

Kompanitë e vogla me qarkullim vjetor poshtë 10 000 Euro përjashtohen nga skema e TVSH sipas
15
nenit 39 të “Kodit Grek mbi TVSH”. Duke pasur parasysh edhe nivelin e ekonomisë së Greqisë
15
një pjesë shumë e vogël e bizneseve përjashtohen nga skema e TVSH-së.

4.7 BOSNJA DHE HERCEGOVINA

1. Të ardhurat tatimore kundrejt PBB-së

Ekonomitë e të treja shteteve janë të ngjashme me njëra tjetrën, me ndryshime të vogla. Shtëti i
Bosnjes mbledh 19.96% të PBB-së si të ardhura, të përbëra në 44.27% të tyre nga TVSH-ja,
39.14% nga kontributet dhe 7.47% nga tatimi mbi fitimin

Gjithashtu, pas dy vjetësh shtrëngim, në vitin 2019 disa vende të Ballkanit Perëndimor e lehtësuan
politikën buxhetore, duke i pakësuar kështu fondet, që aq shumë nevojiten tani. Deficiti në rajon
137 15 74
u rrit në 1,8 për qind në 2019—një rritje prej 0,6 pikë përqindjeje të PBB-së në krahasim me një
126
vit më parë. Deficiti i Shqipërisë është rritur në 2,5 për qind të PBB-së duke qenë se rritja e të
ardhurave buxhetore nuk qe e mjaftueshme për të mbuluar subvencionet për NSH-të në sektorin
energjetik, rritjen e rimbursimeve të TVSH-së së prapambetur, stimujt fiskalë për bujqësinë,
turizmin dhe farmaceutikën dhe operacionet e situatës së jashtëzakonshme të lidhura me tërmetin.
Në Bosnjë dhe Hercegovinë, zgjerimi solid i të ardhurave u tejkalua nga shpenzime më të mëdha
për fondin e pagave, dërgesat sociale dhe shpenzime kapitale, kështu që bilanci fiskal ndryshoi

52
 nga një suficit në vitin 2018 prej 2,5 për qind të PBBsë2 në deficit prej 0,5 për qind.3 Pas një
shtrëngimi të konsiderueshëm gjatë viteve të mëparshme, edhe Serbia e lehtësoi disi politikën
123
buxhetore, duke arritur në një deficit prej 0,2 për qind të PBB-së. Pavarësisht rritjeve të shkallëve
17
tatimore dhe të kontributeve të sigurimeve shoqërore, në vitin 2019 Maqedonia e Veriut e dyfishoi
deficitin në 2,1 për qind të PBB-së (2,4 për qind nëse shtojmë edhe ndërmarrjen e rrugëve të
mbajtur jashtë buxhetit), me rritjen nga ana e qeverisë së subvencioneve për firmat dhe punësimin
dhe të shpenzimeve kapitale.
20
2. Tatimi mbi të ardhurat personale në Bosnje kundrejt Shqiperisë
20
Në shtetin e Bosnje – Hercegovinës tatimi mbi të ardhurat nga punësimi është i ngjashëm me
tatimin që aplikohej në Shqipëri para këtij të sotmit. Aplikohet një normë e sheshtë 10% mbi pagën
bruto të qytetarëve të saj rezident. Megjithëse në pamje të parë norma është e ulët, shteti kompeson
të ardhurat e saj nëpërmjet të skemës së përdorur për kontributet.Detyrimet të ndara në punëmarrës
dhe punëdhënës janë si më poshtë:
Tabela 7. Detyrimet të ndara në punëmarrës dhe punëdhënës

Element i Kontributit Norma e Punëmarrësit Norma e Punëdhënësit

Sigurime Shoqërore 17% 6%
Sigurime Shëndetësore 12.5% 4%
Sigurime të Papunësisë 1.5% 0.5%
Totali 31% 10.5%

Të dhënat përpunuar nga autori (2022)

3. TVSH-ja ne Bosnje
85
Norma e tatimit mbi vlerën e shtuar në shtetin e Bosnje-Hercegovinës është 17% i llogaritur mbi
vlerën neto të blerjeve apo shitjeve. Rregllat mbi importet dhe eksportet janë të njëjta si ato në
Shqipëri, importet paguajnë TVSH për blerjet pasi ato vijnë brenda shtetit, ndërsa eksportet nuk
11 11 11
janë subjekt i TVSH-së në Bosnjë, por TVSH mund të zbritet për blerjet e bëra nga subjekti pjesë
e skemës së TVSH-së. Disa prej subjekteve të cilët kanë skemë të veçantë të TVSH përfshijnë
fermerët, bizneset e vogla, shërbimet e agjensive të udhëtimit apo edhe veprat e artit.

Tregtarët e regjistruara të TVSH-së llogarisin TVSH-në mbi furnizimet e mallrave të tatueshme të

kryera dhe që konsiderohet TVSH e prodhimit. Pragu i rregjistrimit në TVSH është 50 000 BAM
116
( 3 370 000 ALL/26 000 Euro) Tregtarët zbresin TVSH-në e ngarkuar nga furnizuesit e tyre dhe
kjo konsiderohet TVSH e zbritshme. Kjo do të thotë që tregtarët paguajnë TVSH vetëm për vlerën
që ata i shtojnë mallrat ose shërbimet e tyre. Përsa i përket përjashtimeve nga skema e TVSH-së
ato janë pothuajse tërësisht të ngjashme me ato në shtetin tonë.

53
 4. Tatimi mbi fitimin
2
Një sistem interesant të tatimit mbi fitimin ka shteti I Bosnje – Hercegovinës. Tatimi mbi të
ardhurat e korporatave në Bosnjë është 10% e fitmit kontabël pasi shtohen shpenzimet e
panjohura. Diferencimi bëhet për bizneset që nuk janë korporata. Deri në një xhiro vjetore prej 1
000 000 BAM (518 000 Eurosh) bizneset në Bosnjë paguajnë një tatim fitim prej 2% të të
ardhurave të tyre vjetore totale, pra xhiros së tyre. Për të gjithë bizneset që nuk janë korporata dhe
kanë të paktën një të punësuar përveç pronarit bizneset paguajnë 1% të xhiros së tyre, ndërsa në
rastin se biznesi nuk ka të punësuar norma është 3%. Për kete shtet diferencimi është më shumë
një lojë matematikore sesa një lehtësim për bizneset e vogla, pasi për një biznes më ROA 10%
detyrimi tatimor do të ishte i njëjtë. Një logjikë e ndjekur në kete shtetet është edhe mbështetja në
faktin se bizneset e vogla nëpërmjet vetëdeklarimit mund të ulin detyrimin e tyre tatimor deri në
një kufi të pranuar moralisht. Bizneseve u ofrohet e drejta e rregjistrimit vullnetar në tatimin mbi
fitimin.

KAPITULLI 3 PËRFUNDIMET DHE REKOMANDIMET

1. Përfundimet
79
Borxhi publik i Shqipërisë ka ardhur gjithnjë në rritje, për shkak të defiçiteve të rregullta
buxhetore, fillimisht (në vitet e para të sistemit të ri) e shoqëruar me një rritje të shëndetshme
ekonomike e më pas me një rritje të plogësht. Për të qenë shtet i Bashkimit Europian duhet që
defiçiti buxhetor të jetë 3% për të paktën tre vite rresht, kusht të cilin Shqipëria e ka plotësuar
vetëm në dy vitet e fundit.

Shqipëria, për stadin ekonomik ku është ka një mbledhje të ardhurash ndaj PBB-së prej 28.2% e
cila në pamje të parë tregon një efiçencë të sistemit tatimor, por nëse marrim parasysh edhe nivelin

54
 33
e ekonomisë tonë informale shifra do të ishte më e ulët, ndoshta shumë e ngjashme me
Maqedoninë, Serbinë apo Bosnje-Hercegovinën.
33
Përsa i përket tatimit mbi të ardhurat nga paga, specifika e shtetit shqiptar është deklarimi i një
124
pjese të konsiderueshme të pagave në kufirin minimal të tatimit mbi të ardhurat nga paga apo në
pagën minimale. Gjithashtu, shteti shqiptar përveç normës progresive mbi të ardhurat nuk ka
93
synuar të arrijë asnjë politikë tjetër sociale nga tatimi mbi të ardhurat personale dhe përbërësit e
tij.Shteti shqiptar mund të shtojë listën e zbritjeve nga të ardhurat bruto të individëve të punësuar,
përshembull një shumë fikse ndaj kryefamiljarit për çdo fëmijë në kujdestari të tij apo edhe zbritja
e interesave të paguar për kredinë për shtëpi nga ana e tij.

Problemet më të mëdhaja të Shqipërisë përsa i përket TVSH-së, nga ku duhet nisur për t’u
30 118
përmirësuar, kanë të bëjnë me administrimin e mbledhjes së saj. Një risk i shtuar përsa i përket
“rrjedhjes” së TVSH-së ka të bëjë me hyrjen e shtetit në Bashkimin Europian. Pasi kjo të ndodhë,
15
TVSH-ja e importeve të ardhura nga Bashkimi Europian nuk do të mblidhet më në doganë, por do
10
të trajtohet njësoj me furnizimet e ardhura nga brenda shtetit. Nuk do të ishte me vend ndryshimi
32
i normës së TVSH-së në një periudhë afatmesme. Kjo për faktin se TVSH-ja është tatimi që sjell
më shumë të ardhura në buxhetin e shtetit. Një rritje e normës do të sillte barrë më të lartë për
konsumatorët, e cila do të transferohej edhe tek bizneset për shkak të rënies së fuqisë blerëse,
52
ndërsa një ulje e normës do të ulte ndjeshëm të ardhurat në buxhetin e shtetit.
15
Për momentin nuk do të ishte me vend për shtetin shqiptar të ndryshonte apo diferenconte normat
e tatimit të mbajtur në burim, për shkak se normat e ndryshme mund të sjellin gabime dhe
shtrembërime të tatimit në praktikë. Tatimi rregullohet mjaftueshëm nga marrëveshjet
ndërkombëtare të nënshkruara, ndër to edhe ato të nënshkruara me shtetet e Ballkanit. Përsa i
përket taksave të pronës, shteti mund të synojë të arrijë politika si ulja e çmimit të banesave apo
edhe inkurajimi në mënyrë indirekte i agrikulturës nëpërmjet normave të diferencuara të banesave
të dyta dhe atë të pushimit dhe gjithashtu zhvillimi më tej përsa i përket taksave të tokës.

55
2. Rekomandimet
1
Nëse analizojmë më thellë, arrihet në përfundimin se disa vende kanë një barrë të ulët fiskale
9
(Shqipëria, Kosova, Maqedonia). Ulja e një norme tatimore të një takse të caktuar nuk është
zgjidhje e kërkesës së qytetarëve dhe buxhetit. Një sistem kompleks tatimor, i cili vitet e fundit po
1
zbatohet në një ekonomi që duhet të jetë konkurruese në tregun rajonal ka nevojë për një
harmonizim të politikës fiskale me normat e taksave. Por nga ana tjetër, kompleksiteti i sistemit
fiskal rrit vështirësinë e bashkëpunimit vullnetar me ligjin nga tatimpaguesit e vegjël dhe të
mesëm, të cilët janë shumica e bazës tatimore. Edhe pse studimet e fundit nga organizata dhe

56
 studiues të ndryshëm konfirmojnë se ndryshimet në normat e konsumit dhe tatimit mbi kapitalin
janë më pak me ndikim në ekonomi sesa ndryshimet në normat e tatimit individual dhe të punës,
9
vlen të përmendet se zhvendosja e barrës fiskale nga konsumi dhe kapitali tek individi dhe puna
është një detyrë mjaft e vështirë për çdo qeveri.

Politika fiskale në lidhje me normat e ulëta tatimore për kapitalin nuk ka pasur ndikimin e pritshëm
në thithjen e investimeve dhe rrjedhimisht në rritjen ekonomike. Kjo tregon se politika fiskale
1
është një mjet stimulues/frenues shumë i fortë për lëvizjen e kapitalit dhe konsumit. Por nuk mund
të injorohet se buxheti ka nevojë për para të mjaftueshme për të bërë politika për të rritur tregun e
punës përmes stimulimit dhe ngritjes së kapaciteteve, por edhe përmes linjës së infrastrukturës dhe
krijimit të mjedisit për futjen e teknologjisë moderne.
9
Për shembull, le të shohim rastin e Malit të Zi, i cili ka aplikuar normat e tatimit mbi kapitalin ndër
më të ultat në Ballkanin Perëndimor. PBB -ja në këtë vend nuk është rritur ndjeshëm, por është
1
ulur gjatë 5 viteve të fundit. E njëjta gjë ndodhi me Maqedoninë e Veriut, e cila mbahet për norma
më të ulëta të taksave edhe në nivel evropian. PBB -ja e vendit ka mbetur në rreth 10 miliardë
euro, me një rënie të vlerës së shtuar kombëtare.

Zbatimi i një politike reformuese gjithëpërfshirëse duhet të bazohet në një nivel administrimi dhe
kapacitet të fortë. Përmirësimi i sistemit tatimor duhet të adresojë si politikën e normave tatimore
ashtu edhe forcimin e administratës në një harmonizim mes tyre, sepse kjo hendek midis politikës
9
dhe administratës gjithmonë po konsiderohet si një kusht i domosdoshëm për funksionimin e
zhvillimit të sistemit fiskal në përputhje me objektivat e zhvillimit ekonomik.

Referencat

1. Altax.al (2021) ‘TAX BURDEN, ITS STRUCTURING AND TAX RATES IN THE
WESTERN BALKANS IN 2018 – 2019’ https://www.altax.al/en/blog/674-tax-burden-its-
structuring-and-tax-rates-in-the-western-balkans-in-2018-2019
69
2. Banka e Shqipërisë, Raporti Vjetor 2017.
https://www.bankofalbania.org/Botime/Botime_Periodike/Raporti_Vjetor/

57
 19
3. 19Borxhi publik i brendshëm dhe i jashtëm i Shqipërisë 2017, Open Data Al
http://open.data.al/sq/lajme/lajm/lang/en/id/235/Borxhi-Publik-i-Brendshem-dhe-i-
16
Jashtem-i-Shqiperise
4. Doing Business, Measuring Business Regulations, Albania 2018.
http://www.doingbusiness.org/data/exploreeconomies/albania
68
5. Doing Business, Measuring Business Regulations, Bosnia and Herzegovina 2018.
16
http://www.doingbusiness.org/data/exploreeconomies/bosnia-and-herzegovina
6. Doing Business, Measuring Business Regulations, Croatia 2018.
http://www.doingbusiness.org/data/exploreeconomies/greece
16
7. Doing Business, Measuring Business Regulations, Greece 2018.
16
http://www.doingbusiness.org/data/exploreeconomies/greece
8. Doing Business, Measuring Business Regulations, Kosovo 2018.
16
http://www.doingbusiness.org/data/exploreeconomies/kosovo
9. Doing Business, Measuring Business Regulations, Macedonia 2018.
16
http://www.doingbusiness.org/data/exploreeconomies/macedonia-fyr
10. Doing Business, Measuring Business Regulations, Montenegro2018.
16
http://www.doingbusiness.org/data/exploreeconomies/montenegro
11. Doing Business, Measuring Business Regulations, Romania 2018.
16
http://www.doingbusiness.org/data/exploreeconomies/romania
12. Doing Business, Measuring Business Regulations, Serbia 2018.
http://www.doingbusiness.org/data/exploreeconomies/serbia
70
13. Fiscal Strategy of the Republic of Macedonia, Republic of Macedonia Ministry of
Finance, 2018 – 2020. https://www.finance.gov.mk/files/u6/Fiscal%20strategy%202018-
2020_EN.pdf
14.61Income tax, Ministry of Finance – Tax Administration Republic of Croatia 2017.
39
https://www.porezna-uprava.hr/en/EN_porezni_sustav/Pages/income_tax.aspx
15. Income taxes abroad, Europe.eu
https://europa.eu/youreurope/citizens/work/taxes/income-taxes-abroad/index_en.htm
16. Investments
29
Horizons, Western Balkans, European Investor Outreach Program (EIOP)
45
2006. https://www.miga.org/documents/Benchmarking_study_Balkin.pdf
17.45Raporti vjetor 2016, Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve.
18.22Raporti vjetor 2017, Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve.
19. Sistemi Tatimor në Kosovë, Ministria e Financave të Kosovës, 2018. https://mf.rks-
gov.net/desk/inc/media/F0D54917-C348-4F9A-8DBF-D0360F73D788.pdf
20.78Social Security Contributions Law, Bosnia Herzegovina, Library of Congress 2018.
http://taxsummaries.pwc.com/ID/Bosnia-and-Herzegovina-Individual-Other-taxes
21. 55
Taksimi 2018, Docent Oltion Rrumbullaku.
22. Tax Framework in the Western Balkan Countries – an overview, Warsaw School of
72
Economics, Maj 2017.
http://kolegia.sgh.waw.pl/pl/KZiF/struktura/IF/Documents/Warsaw%20plenary%20sessi
on.pdf
56
23. Tax Incentives in Western Balkan Countries, H. Simovic, M. Mihelja Zaja, World
Academy of Science, Engineering and Technology, 2010.
https://www.researchgate.net/publication/269703142_Tax_Incentives_in_Western_Balka
n_Countries

58
 47
24. Tax revenue (% of PBB ), World Bank, 2017
https://data.worldbank.org/indicator/GC.TAX.TOTL.GD.ZS
97
25. Tax System in West Balkans Countries – Between Simplicity and Efficiency, Engëll Pere
dhe Albana Harshova, Janar 2011.
https://www.researchgate.net/publication/227487391_TAX_SYSTEMS_IN_WEST_BA
LKANS_COUNTRIES_-_BETWEEN_SIMPLICITY_AND_EFFICIENCY
26.71Taxation Trends in Western Balkans, Eduart Gjokutaj 2016.
https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2948305
121
27. Trading Economics. https://tradingeconomics.com/greece/personal-income-tax-rate
28.54World Bank Group – Westerns Balkans Program Overview, Prill 2017
http://www.worldbank.org/en/region/eca/brief/vienna-see-program-overview
46
29. World Bank Group – Westerns Balkans Regular Economic Report 12, 2017
http://www.worldbank.org/en/region/eca/publication/western-balkans-regular-economic-
report

59
 Similarity Report ID: oid:6610:123034274

48% Overall Similarity

Top sources found in the following databases:
44% Internet database 1% Publications database
Crossref database Crossref Posted Content database
27% Submitted Works database

TOP SOURCES
The sources with the highest number of matches within the submission. Overlapping sources will not be
displayed.

altax.al
1 13%
Internet

uet on 2019-09-26
2 7%
Submitted works

tatime.gov.al
3 6%
Internet

finance.gov.mk
4 3%
Internet

financa.gov.al
5 2%
Internet

uet on 2019-09-26
6 <1%
Submitted works

standard.al
7 <1%
Internet

idmalbania.org
8 <1%
Internet

Sources overview
 Similarity Report ID: oid:6610:123034274

researchgate.net
9 <1%
Internet

uet on 2019-09-26
10 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
11 <1%
Submitted works

coursehero.com
12 <1%
Internet

slideshare.net
13 <1%
Internet

uet.edu.al
14 <1%
Internet

parlament.al
15 <1%
Internet

Ligia Maura Costa, Leopoldo Pagotto, Andrea Mustafa. "Business envir...

16 <1%
Crossref

uet on 2019-09-26
17 <1%
Submitted works

konica.al
18 <1%
Internet

uet on 2019-09-26
19 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
20 <1%
Submitted works

Sources overview
 Similarity Report ID: oid:6610:123034274

shqiptarja.com
21 <1%
Internet

knowledgecenter.ubt-uni.net
22 <1%
Internet

uet on 2019-09-26
23 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
24 <1%
Submitted works

bspk.org
25 <1%
Internet

uet on 2019-09-26
26 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
27 <1%
Submitted works

albest.al
28 <1%
Internet

ekonomskiinstitut.com
29 <1%
Internet

uet on 2019-09-26
30 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
31 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
32 <1%
Submitted works

Sources overview
 Similarity Report ID: oid:6610:123034274

uet on 2019-09-26
33 <1%
Submitted works

detyrakursitmeporosi.blogspot.com
34 <1%
Internet

uet on 2019-09-26
35 <1%
Submitted works

doktoratura.unitir.edu.al
36 <1%
Internet

uet on 2019-09-26
37 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
38 <1%
Submitted works

oyu.edu.az
39 <1%
Internet

fliphtml5.com
40 <1%
Internet

uet on 2019-09-26
41 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
42 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
43 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
44 <1%
Submitted works

Sources overview
 Similarity Report ID: oid:6610:123034274

uet on 2019-09-26
45 <1%
Submitted works

Vesna Bucevska. "Impact of Remittances on Economic Growth: Empiri...

46 <1%
Crossref

csis-website-prod.s3.amazonaws.com
47 <1%
Internet

uet on 2019-09-26
48 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
49 <1%
Submitted works

uamd.edu.al
50 <1%
Internet

kk.rks-gov.net
51 <1%
Internet

uet on 2019-09-26
52 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
53 <1%
Submitted works

worldbank.org
54 <1%
Internet

kolegia.sgh.waw.pl
55 <1%
Internet

publications.waset.org
56 <1%
Internet

Sources overview
 Similarity Report ID: oid:6610:123034274

uet on 2019-09-26
57 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
58 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
59 <1%
Submitted works

uet.edu.al
60 <1%
Internet

hdl.handle.net
61 <1%
Internet

lapsi.al
62 <1%
Internet

uet on 2019-09-26
63 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
64 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
65 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
66 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
67 <1%
Submitted works

redete.org
68 <1%
Internet

Sources overview
 Similarity Report ID: oid:6610:123034274

bankofalbania.org
69 <1%
Internet

uradni-list.si
70 <1%
Internet

bibliotekanauki.pl
71 <1%
Internet

ksiegarnia.difin.pl
72 <1%
Internet

uet on 2019-09-26
73 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
74 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
75 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
76 <1%
Submitted works

view.joomag.com
77 <1%
Internet

insis.vse.cz
78 <1%
Internet

kmd.al
79 <1%
Internet

kosova.info
80 <1%
Internet

Sources overview
 Similarity Report ID: oid:6610:123034274

uet on 2019-09-26
81 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
82 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
83 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
84 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
85 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
86 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
87 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
88 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
89 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
90 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
91 <1%
Submitted works

vdocuments.mx
92 <1%
Internet

Sources overview
 Similarity Report ID: oid:6610:123034274

altax.al
93 <1%
Internet

balkanweblajme.blogspot.com
94 <1%
Internet

detyrakursishqip.blogspot.com
95 <1%
Internet

dielli.net
96 <1%
Internet

dspace.epoka.edu.al
97 <1%
Internet

euralius.eu
98 <1%
Internet

nscbf.uamd.edu.al
99 <1%
Internet

shgpaz.al
100 <1%
Internet

uet on 2019-09-26
101 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
102 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
103 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
104 <1%
Submitted works

Sources overview
 Similarity Report ID: oid:6610:123034274

uet on 2019-09-26
105 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
106 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
107 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
108 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
109 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
110 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
111 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
112 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
113 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
114 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
115 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
116 <1%
Submitted works

Sources overview
 Similarity Report ID: oid:6610:123034274

uet on 2019-09-26
117 <1%
Submitted works

gjykataelarte.gov.al
118 <1%
Internet

minfin.gov.al
119 <1%
Internet

osfa.al
120 <1%
Internet

sgi-network.org
121 <1%
Internet

uet on 2019-09-26
122 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
123 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
124 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
125 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
126 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
127 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
128 <1%
Submitted works

Sources overview
 Similarity Report ID: oid:6610:123034274

uet on 2019-09-26
129 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
130 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
131 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
132 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
133 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
134 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
135 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
136 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
137 <1%
Submitted works

uet on 2019-09-26
138 <1%
Submitted works

Sources overview