ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΓΕΡΟΣΚΗΠΟΥ 2019 -2020

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ENOTHTA 1Η ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΜΟΥ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΤΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΟΙ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ

1.Στις παρακάτω φράσεις βρείτε το υποκείµενο των ρηµάτων και τη µορφή του.
α. Το καλοκαίρι ο ήλιος βασιλεύει αργά.
β. Όλοι θέλουν το καλό σου.
γ. Όσοι έπαθαν ζηµιές θα αποζηµιωθούν.
δ. Από σένα εξαρτάται αν θα πετύχεις.
ε. Ένας έφυγε και δύο ήρθαν.
στ. Το να κάνεις το καλό είναι υποχρέωσή σου.
ζ. Με ενόχλησε το ότι µε κατηγόρησαν άδικα.
2.Σε κάθε πρόταση να υπογραμμίσετε το υποκείμενο και το είδος του (ουσιαστικό,
αντωνυμία κλπ)
1. Ο Γιάννης κολυμπάει μέσα στη λίμνη. (………………………….)
2. Ανακοινώθηκε ότι το καράβι βουλιάζει. (…………………………………..)
3. Εγώ και ο Νικόλας φτάσαμε στον Πειραιά νύχτα. (………………………….)
4. Εσύ και οι άλλοι με συναντήσατε όταν είχα κάτσει στην παραλία. (…………………….)
5. Κάποιος πήρε τα κλειδιά μου από το τραπέζι. (…………………………)
6. Ο Μάριος σε πήρε τηλέφωνο από το γραφείο. (……………………………)

3. Στις παρακάτω προτάσεις βάλτε το ρήµα στο κατάλληλο πρόσωπο και αριθµό.
α. Εγώ και οι συµµαθητές µου θα ................................ (οργανώνω) µια εκδήλωση για το Γ.
Σεφέρη.
β. Εγώ και εσύ συνεχώς ................................................ (διαφωνώ).
γ. Γιατί ..................................... (είµαι) έξω εσύ και ο Γιάννης;
δ. ..................................... (έρχοµαι, πρoστ. αορ.) γρήγορα εσύ κι ο αδελφός σου.
ε. Σε τέτοια κατάσταση μας…………………….(φέρνω, αορ.) η πείνα και η ανάγκη.
στ. …………………..(τρέχω, αορ.) τότε γρήγορα στο φρούριο εγώ και πέντε στρατιώτες.
η. Εγώ, η Μαρία και ο Γιάννης ……………………………….. (πηγαίνω) απόψε σινεμά.

1
 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΓΕΡΟΣΚΗΠΟΥ 2019 -2020

4.Στο κείµενο που ακολουθεί υπογραµµίστε τα υποκείµενα και γράψτε όσα παραλείπονται.
Το έσκασες από το σχολείο, μου είπε ένα παιδί.
Ναι, έκαμα εγώ, έτσι, για να πω κάτι.
Καλά έκαμες! Είπε αυτός σοβαρά…Εδώ πάνω όλα είναι πολύ ωραία.
Να, τώρα έρχεται και ο Αμερικάνος. Κάνε χάζι…
Γύρισα κατά κει που έδειχνε και είδα το θείο Περικλή. Πέρασε από μπρος μου δίχως να με
προσέξει και κάθισε στο καφενεδάκι ,που ήταν έρημο εκείνη την ώρα.

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΜΕ ΤΑ ΑΧΩΡΙΣΤΑ ΜΟΡΙΑ

1. Κυκλώστε τα αχώριστα μόρια στις πιο κάτω λέξεις :
αρχιμάγειρας, αμφίβιος, διασύρω, διχοτόμηση, δυσαρέσκεια, εισπνοή, εκλαμβάνω, εξαγωγή,
ενυπάρχω, έμπειρος, εγγραφή, εφοπλιστής, επάρκεια, ημιτελής, περίπτερο, συνυπάρχω,
συμπάσχω, υπονοώ, αδιάβαστος, ανυπόστατος, αναβρασμός, ξεπλένω
2.Με τις παρακάτω λέξεις να παράγετε νέες χρησιµοποιώντας και αχώριστα µόρια.
α. θεωρώ: ........................................................................................................
β. επιτρεπτός: .................................................................................................
γ. δουλειά: .................................................................................................... .
δ. µπαρκάρω: ..................................................................................................
3. Σχηματίστε παράγωγες λέξεις με τις προθέσεις:
από + γραφή = .................................... αντί + γράφω = ....................................
από + αρνιέμαι = .................................... αντί +θέση = ....................................
προς + έχω = .................................... μετά + δίνω = ....................................
προς + φέρω = .................................... μετά + λαμβάνω = ....................................
προς + θέτω = .................................... μετά + φέρω = ....................................

4. Να βρείτε το αχώριστο μόριο που χρησιμοποιείται ως α΄ συνθετικό και για την Α στήλη να
σχηματίσετε παράγωγες λέξεις με τις παρακάτω λέξεις επιλέγοντας το αχώριστο μόριο που
ταιριάζει στην καθεμιά.
Συγγενής:…………………………………
ακρίβεια: ......................................
συλλέγω:………………………………..
επάρκεια: ......................................
υφήλιος:…………………………………..
προσαρμογή: ......................................

2
 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΓΕΡΟΣΚΗΠΟΥ 2019 -2020

υπάκουος: ...................................... έφιππος:…………………………………….

υπολοχαγός: ...................................... Γεωγραφία:………………………………...
Μεθεόρτια:…………………………………

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΩΝ

1.Να εντοπίσετε την θεματική πρόταση, τις λεπτομέρειες και την κατακλείδα σε κάθε μία από τις
πιο κάτω παραγράφους.
2.Να βρείτε τον τρόπο ανάπτυξης της κάθε παραγράφου

Α)Όλες οι δραστηριότητες του ανθρώπου, που στρέφονται σε κάθε τοµέα (οικονοµικό,

κοινωνικό, πολιτικό, επιστηµονικό, ηθικό, καλλιτεχνικό, θρησκευτικό) είναι εκφράσεις της
ζωής και του πολιτισµού, γι' αυτό στοιχειοθετούν αυτό που αποκαλούµε πολιτισµική
παράδοση. Λόγου χάρη: το άροτρο, η κοινοτική οργάνωση, το νοµοθετικό πλαίσιο, η
δράση του πολίτη, οι λατρευτικές εκδηλώσεις, όλα αυτά εκφράζουν την ανθρώπινη προ-
σπάθεια, αποκαλύπτουν τη ζωή µιας κοινωνίας, διατηρούνται αυτούσια και
αναµορφώνονται ή επιζούν µόνο ως σύµβολα στη µνήµη των λαών.

Β)Ένα χάσμα χωρίζει το Σωκράτη από τους σοφιστές. Ο Σωκράτης ζητήσει τη μία και
καθολική έννοια, τη μία και καθολική αλήθεια, ενώ οι σοφιστές υποστήριζαν τις πολλές
γνώμες για το ίδιο πράγμα. Επίσης και στον τρόπο της ζωής υπάρχει ριζική αντίθεση
μεταξύ σοφιστών και Σωκράτη. Οι σοφιστές ήταν έμποροι γνώσεων, ενώ ο Σωκράτης
υπήρξε ένας άμισθος δάσκαλος και ερευνητής της αλήθειας. Το μόνο κοινό μεταξύ των
σοφιστών και του Σωκράτη ήταν ότι κι αυτός κι εκείνοι διαπίστωσαν ότι η παραδεδομένη
μόρφωση και παιδεία δεν ήταν αρκετή για την εποχή τους».

Γ)Εγώ λοιπόν εκ πρώτοις νοµίζω πως είναι δίκαιο να επαναφέρουµε στην εξουσία το
δηµοκρατικό κόµµα της Ρόδου. Ωστόσο, κι αν ακόµη δεν ήταν δικαιο, κάθε φορά που
έρχονται στο νου µου οι ενέργειες εκείνων, αισθάνοµαι καθήκον µου να σας προτρέπω
στην επιχείρηση αυτή. Και γιατί αυτό; Διότι, άνδρες Αθηναίοι, αν όλοι γενικώς σπεύδουν

3
 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΓΕΡΟΣΚΗΠΟΥ 2019 -2020

να πράττουν τα δίκαια, είναι ντροπή µόνο εµείς να αντιδρούµε. Αν όµως όλοι οι άλλοι
µηχανεύονται τρόπους να καταστρατηγoύν το δίκαιο και µόνο εµείς προβάλλουµε ως
πρόσχηµα της απραξίας µας τη δικαιοσύνη, αυτό δεν το θεωρώ δικαιοσύνη αλλ' ανανδρία,
αφού διαπιστώνω ότι όλοι γενικώς εξασφαλίζουν το δίκαιό τους ανάλογα µε τη δύναµη
που διαθέτουν.

Δ)Την εξουσία πλέον κατείχαν τέσσερα πρόσωπα. Ο Διοκλητιανός ανέλαβε τη διοίκηση των
ανατολικών επαρχιών µε έδρα τη Νικοµήδεια της Μικράς Ασίας, ο Μάξιµος τη διοίκηση
της Ιταλίας και της Αφρικής µε έδρα το Μεδιόλανο (σηµερινό Μιλάνο), ο Γαλέριος των
βαλκανικών επαρχιών µε έδρα το Σίρµιο της Σερβίας και ο Κωνσταντίνος ο Χλωρός των
δυτικών επαρχιών µε έδρα τους Τρεβήρους (Trier) της βορειοανατολικής Γαλατίας.

Ε)Ο φανατισµός αποτελεί γενικά ένα αρνητικό κοινωνικό φαινόµενο, το οποίο όµως
επιδρά αρνητικά και στη διαµόρφωση της προσωπικότητας του ατόµου. Ο φανατισµένος
άνθρωπος υποστηρίζει ιδέες χωρίς προηγουµένως να τις έχει αξιολογήσει µε τη λογική
του. Διαµορφώνει κατ' αυτόν τον τρόπο µια προσωπικότητα µονόπλευρη και
µονοδιάστατη. Οι απόψεις που υποστηρίζει δεν τεκµηριώνονται µε ορθά επιχειρήµατα
και δεν αισθάνεται την ανάγκη να αποδείξει όλα όσα πρεσβεύει µε γνώµονα τη λογική.
Επιπλέον, είναι εριστικός προς τους συνανθρώπους του, καθώς προσπαθεί πεισµατικά να
τους πείσει για τις απόψεις του και πολλές φορές χρησιµοποιεί ακόµα και αθέµιτα µέσα.
Έτσι, το φανατισµένο άτοµο δύσκολα µπορεί να συµβιώσει αρµονικά µε τους
συνανθρώπους του.

ΣΤ)Παροµοίωσαν τον άνθρωπο, δηλαδή κάθε µέλος της δηµοκρατούµενης κοινότητας, µε

τα πετραδάκια του ψηφιδωτού. Το καθένα κρατά µέσα στην ατέλειά του το δικό του
χρώµα και σχήµα. Το ένα συµπληρώνει το άλλο και όλα µαζί το σύνολο. Μέσα στο σύνολο
και για το σύνολο έχει το καθένα τους την ξεχωριστή του θέση και παίρνει την αξία του. Το
ένα δεν µπορεί να αντικαταστήσει το άλλο. Ωστόσο, αυτή η ανοµοιότητα προσδίδει στο
καθένα την αξία του. Αν όλα τα πετραδάκια ήταν όµοια κι απαράλλακτα το ένα µε το άλλο,
τότε το καθένα θα µπορούσε να αντικατασταθεί από τον οποιονδήποτε τυχόντα

4
 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΓΕΡΟΣΚΗΠΟΥ 2019 -2020

αντιπρόσωπό του. Το ίδιο παρατηρείται και στους ανθρώπους µέσα σε µια σωστή
κοινότητα. Ο ένας δε µοιάζει µε τον άλλον. Αν οι άνθρωποι ήταν τέλεια κι απαράλλακτα
όµοιοι, τότε ο καθένας θα µπορούσε να αντικατασταθεί από τον άλλον, από τον
οποιονδήποτε δηλαδή τυχόντα αντιπρόσωπό του.

Ζ)Μια συζήτηση με την Άλκη Ζέη είναι για όλους μια πνευματική και ψυχική απόλαυση.
Για τους μεγαλύτερους είναι η προσωποποίηση των κατατρεγμένων αγωνιστών που στο
όραμα μια δικαιότερης κοινωνίας θυσίασαν ατομικά όνειρα κι επιθυμίες. Για τους
νεότερους είναι σύμβολο μιας γενιάς μύθου που περνάει σιγά σιγά στην ιστορία, αφού
κυνήγησε την ουτοπία. Για τους φίλους της είναι μια γυναίκα συναισθηματικά
γενναιόδωρη, με ανεξάντλητη διάθεση για ζωή. Μα πάνω απ’ όλα, είναι για όλους μας η
αγαπημένη συγγραφέας που, είτε γράφει για μεγάλους είτε για μικρούς, τα βιβλία της
διαβάζονται και ξαναδιαβάζονται με την ίδια ευχαρίστηση όσα χρόνια κι αν περάσουν.

Η)Η γιαγιά κι' ο παππούς στις περασμένες γενιές ήταν πιο κοντά στα παιδιά. Πρώτα γιατί
ζούσαν μαζί με τις οικογένειες κι έπειτα γιατί δεν δούλευαν. Στη δική μου παιδική ζωή ο
παππούς μου έπαιξε σπουδαίο και αξέχαστο ρόλο γι’ αυτό και στα βιβλία μου ο παππούς
έχει πρωταγωνιστικό ρόλο. Λυπάμαι που τα εγγόνια μου δεν γνώρισαν τον παππού τους
γιατί θα είχαν πολλά να κερδίσουν. Όσο και να ζούσαμε μακριά εκείνος θα έβρισκε τον
τρόπο, όπως τον βρίσκω κι εγώ, να δημιουργήσει μια στενή σχέση μαζί τους.
Άλκη Ζέη, προσωπική ιστοσελίδα απόσπ. από συνέντευξη

Θ)Η ποίηση μπορεί να διαιρεθεί αδρομερώς σε 3 μέρη : στην επική, στη λυρική και στη
δραματική. Οι μορφές αυτές αντανακλούν τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες μέσα
στις οποίες εμφανίστηκαν κι αναπτύχθηκαν. Έτσι η επική ποίηση εκφράζει τα ιδανικά
κατά την εποχή της βασιλείας, ενώ η λυρική δηλώνει την ταραγμένη εποχή κατά την
οποία η διακυβέρνηση των αριστοκρατών απειλούνταν από την ολοένα αυξανόμενη
δύναμη της αστικής τάξης. Αργότερα, στα χρόνια της δημοκρατίας, δημιουργείται η
δραματική ποίηση που έρχεται να εκφράσει τους πόθους και τις λαχτάρες του λαού.

5
 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΓΕΡΟΣΚΗΠΟΥ 2019 -2020

Τέλος, ας εξασκηθούμε λίγο στο αδίδακτο κείμενο

ΚΕΙΜΕΝΟ 1ο
Μυτιλήνη. Λιμάνι τέχνης και πολιτισμού.
Το τρίτο σε έκταση νησί της χώρας είναι συνδεδεμένο με την ιστορία, την τέχνη και τον
πολιτισμό. Τόσο στα αρχαία χρόνια όσο και στα νεότερα δεν έλειψαν από τη Λέσβο σπουδαίοι
πνευματικοί άνθρωποι, από τον Πιττακό, τη Σαπφώ, τον Αλκαίο και το Θεόφραστο, έως τους
Εφταλιώτη, Βενέζη.
Η Λέσβος είναι από τα πλέον δασοσκεπή νησιά της Ελλάδας. Παρουσιάζει θαυμάσιες
βλαστικές εναλλαγές (ελαιώνες, αμπέλια, πεύκα, βελανιδιές, καστανιές, έλατα). Ιδιαίτερο
χαρακτηριστικό της τα απολιθωμένα δάση με κορμούς είκοσι και πλέον εκατομμυρίων ετών,
που υπάρχουν κυρίως στην περιοχή μεταξύ Σιγρίου, Άντισσας, Ερεσού. Από την άποψη της
φυτοκομίας η Λέσβος είναι πραγματικός παράδεισος.
Θαυμάσιος είναι και ο γύρος του νησιού με καραβάκι. Ξεκινώντας από το ανατολικό
σημείο, σταματά κανείς στη Σκάλα Συκαμιάς και απολαμβάνει φρέσκο ψάρι δίπλα ακριβώς
στην περίφημη εκκλησία της Παναγίας της Γοργόνας. Διασχίζει το Μανταμάδο και φτάνει στη
Μήθυμνα και την Πέτρα στα βόρεια. Στη συνέχεια κατεβαίνει στην Άντισσα και το Πλωμάρι και
στα ορεινά στην Αγιάσο. Σε όποιο χωριό, σε όποια ακτή, η καθαριότητα και η ομορφιά σε
κάνουν να χαίρεσαι να κολυμπάς και να ταξιδεύεις.
Περ. «Γεωτρόπιο», εφημ. Ελευθεροτυπία, 2004

ΚΕΙΜΕΝΟ 2ο
Τα ελληνικά νησιά
Ανάμεσα στον ουρανό και τη θάλασσα, ποτισμένα από την πελαγίσια αρμύρα, σαν
σπάνια μαργαριτάρια, προβάλλουν διάσπαρτα στο πέλαγος τα νησιά της Ελλάδας. Μικρά και
μεγάλα, με «θαλασσινές και στεριανές πολιτείες», οχυρωμένες πολλές φορές ακόμη με
κάστρα, με μικρότερα κάτασπρα χωριά, αρχοντικά και απλά σπίτια, ανηφορικά λιθόστρωτα,
αμπέλια και ελαιόδεντρα, ανεμόμυλους και πολυάριθμες εκκλησίες, προσφέρουν απλόχερα τη
γοητεία τους και προκαλούν τον επισκέπτη να τα γνωρίσει.
Είναι δύσκολο να περιγράψει κανείς την ομορφιά των νησιών, με την πανάρχαια
ιστορία, τα μνημειακά κατάλοιπα όλων των εποχών, τους θρύλους που μπλέκονται με το
παρελθόν και ζωντανεύουν σε κάθε βήμα. Κάθε νησί και μια ξεχωριστή ιστορία.
Όπως έγραψε ο Οδυσσέας Ελύτης, «η Ελλάδα ακουμπάει στη θάλασσα». Τα τρία
τέταρτα του ελληνικού εδάφους βρέχονται από θάλασσα και από αυτά μόνον το ένα πέμπτο,
25.000 τ.χλμ. περίπου, είναι νησιά. Ο αριθμός τους ξεπερνάει, μαζί με τις μικρές νησίδες, τις
3.000. Από αυτά τα 167, μόνον, κατοικούνται.
Τα περισσότερα από τα νησιά απλώνονται στο χώρο του Αιγαίου πελάγους και
χωρίζονται σε εννέα ομάδες. Στα νότια βρίσκεται η Κρήτη, το μεγαλύτερο νησί από όλα. Στο
κέντρο, στην καρδιά περίπου του Αιγαίου, είναι ένα σύνολο από μικρά και μεγάλα νησιά, οι
Κυκλάδες. Στα νοτιοανατολικά υπάρχει ένα ακόμη σύνολο νησιών, τα Δωδεκάνησα, λίγο
βορειότερα τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και ακόμη βορειότερα τα νησιά του Βορείου
Αιγαίου. Κοντά στις ακτές της ηπειρωτικής Ελλάδας υπάρχει ένα ακόμη μεγάλο νησί, η Εύβοια,
στα βορειανατολικά της οποίας απλώνονται οι Σποράδες. Τέλος, ανάμεσα στην Πελοπόννησο
και την Αττική βρίσκονται τα νησιά του Σαρωνικού και του Αργολικού κόλπου.

6
 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΓΕΡΟΣΚΗΠΟΥ 2019 -2020

Τα γραφικά τοπία των νησιών, το ήπιο κλίμα, οι όμορφες ακρογιαλιές και το πλήθος
των μνημείων προσελκύουν πολυάριθμους επισκέπτες, που μπορούν να περάσουν
ενδιαφέρουσες διακοπές.
(Ε. Καρποδίνη – Δημητριάδη, Τα ελληνικά νησιά, Εκδοτική Αθηνών)

1ο κείμενο
1.Γιατί στον τίτλο του άρθρου ονομάζεται η Μυτιλήνη λιμάνι τέχνης και πολιτισμού;
Δικαιολογήστε αυτό το χαρακτηρισμό με στοιχεία από το κείμενο.
2. α) Να γράψετε τα μέρη της δεύτερης παραγράφου του αποσπάσματος.
β) Να βρείτε έναν πλαγιότιτλο για την δεύτερη παράγραφο του αποσπάσματος.
3. α) Να βρείτε το υποκείμενο καθενός από τα υπογραμμισμένα ρήματα του
αποσπάσματος και να δηλώσετε το είδος του.
είναι …………………………………………………………..
δεν έλειψαν ………………….……………………………………………………..
υπάρχουν ……………………………………………………………………………
σταματά ……………………………………………………………………………
χαίρεσαι ……………………………………………………………………………..
2ο κείμενο
4. α) Τι εννοούσε ο Οδυσσέας Ελύτης με τη φράση η Ελλάδα ακουμπάει στη θάλασσα;
β) Για ποιους λόγους κάθε καλοκαίρι πάρα πολλοί άνθρωποι, Έλληνες και ξένοι,
επισκέπτονται τα ελληνικά νησιά;
5. α) Να γράψετε τα μέρη της τέταρτης παραγράφου του κειμένου.
β) Με ποια μέθοδο αναπτύσσεται η τέταρτη παράγραφος του αποσπάσματος;
6. α) Να βρείτε το υποκείμενο καθενός από τα υπογραμμισμένα ρήματα και ρηματικές
εκφράσεις του αποσπάσματος και να δηλώσετε το είδος του.
προβάλλουν ……………………………………………………………………………………………...
προσφέρουν …………………………………………………………………………………….………..
Είναι δύσκολο …………………………………………………………………………….……………….
απλώνονται ………………………………………………………………………………………………….
είναι ……………………………………………………………………………………………………….…
7.Να γράψετε το πρώτο (α΄) συνθετικό των πιο κάτω σύνθετων λέξεων του κειμένου
και να σχηματίσετε με καθένα από αυτά μία σύνθετη λέξη.
Συνδεδεμένο
Ξεπερνάει
Πανάρχαια

Οι φιλόλογοι
Μαρία Ιακώβου-Ιωαννίδου, Β.Δ.
Ανδρούλα Γεωργιάδου,
Δήμητρα Χαραλάμπους
Μαριάννα Στεφάνου,
Αφροδίτη Νεοφύτου,
Στέλλα Γεωργίου

7
ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΓΕΡΟΣΚΗΠΟΥ 2019 -2020