ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΓΕΡΟΣΚΗΠΟΥ 2019- 2020

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Είδος αφήγησης/Ρηματικό πρόσωπο αφήγησης:

1.Αφήγηση σε πρώτο (α΄) πρόσωπο (πρωτοπρόσωπη)

 Εξασφαλίζει ζωντάνια, αμεσότητα, πειστικότητα στην αφήγηση, αισθανόμαστε πιο κοντά

στον αφηγητή και καταλαβαίνουμε καλύτερα τα συναισθήματά του

2. Αφήγηση σε δεύτερο (β΄) πρόσωπο (δευτεροπρόσωπη)

 Προσδίδει θεατρικότητα στην αφήγηση, ζωντάνια, αμεσότητα, αισθανόμαστε πιο κοντά

στον αφηγητή και καταλαβαίνουμε καλύτερα τα συναισθήματά του

3.Αφήγηση σε τρίτο (γ΄) πρόσωπο (τριτοπρόσωπη)

 Εξασφαλίζει αντικειμενικότητα

Τύπος του αφηγητή:

Ανάλογα με τον βαθμό συμμετοχής του αφηγητή στην ιστορία (συμμετέχει ή δε συμμετέχει στην
ιστορία):

1.Ομοδιηγητικός αφηγητής: συμμετέχει στην αφήγησή του και η αφήγηση γίνεται σε α’

ρηματικό πρόσωπο (πρωτοπρόσωπη αφήγηση).

2. Ετεροδιηγητικός αφηγητής: δε συμμετέχει στα όσα αφηγείται και η αφήγηση γίνεται σε γ’

ρηματικό πρόσωπο (τριτοπρόσωπη αφήγηση).

Αφηγηματικοί τρόποι: τα στοιχεία που συνθέτουν την αφήγηση και οι τεχνικές με τις οποίες ο
συγγραφέας εκθέτει την ιστορία του:

α) Αφήγηση: η έκθεση των γεγονότων.

β) Διάλογος: συνομιλία σε ευθύ λόγο (προσδίδει ζωντάνια, παραστατικότητα στον λόγο)

γ) Περιγραφή: αναπαράσταση προσώπων, τόπων, πραγμάτων, φαινομένων.

δ) Σχόλιο: σκέψεις, απόψεις του αφηγητή.

ε) Εσωτερικός μονόλογος: απόδοση σκέψεων, συναισθημάτων, αναμνήσεων του ήρωα (α’

πρόσωπο, ενεστώτας) χωρίς παρέμβαση του αφηγητή.

1
 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΓΕΡΟΣΚΗΠΟΥ 2019- 2020

ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ
Είναι τα γλωσσικά μέσα με τα οποία επιτυγχάνεται το ύφος:

Ο συγγραφέας/ποιητής επιλέγει συγκεκριμένους γραμματικούς ή συντακτικούς τύπους,

συγκεκριμένο είδος λεξιλογίου, συγκεκριμένα σχήματα λόγου, για να τονίσει κάτι, να
διαφοροποιήσει σημασίες, να διακρίνει το ύφος των προσώπων, να εκφράσει τις σκέψεις και τα
συναισθήματα με το δικό του ύφος και γλώσσα.

Τα κυριότερα εκφραστικά μέσα είναι:

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ: Είναι το σχήμα λόγου στο οποίο μία έννοια εμφανίζεται δύο (ή περισσότερες) φορές.
Χρησιμοποιείται για λόγους έμφασης.

ΜΕΤΑΦΟΡΑ: Μεταφορά έχουμε, όταν οι λέξεις δε χρησιμοποιούνται με την πραγματική τους σημασία
αλλά αποδίδουν μια ιδιότητα διαφορετική, που δεν υπάρχει στην πραγματικότητα. Οι μεταφορές δίνουν
ζωντάνια-παραστατικότητα.

ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΗ: Παρομοίωση έχουμε όταν παρουσιάζουμε ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγμα όμοιο με κάποιο
άλλο ως προς μια ιδιότητα. Η παρομοίωση εκφέρεται με: σαν, καθώς, όπως, σαν να, θαρρείς, λες κ.ά.
Δίνουν ζωντάνια-παραστατικότητα.

ΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΗΣΗ: Είναι η απόδοση ανθρώπινων ιδιοτήτων σε άψυχα αντικείμενα ή αφηρημένες έννοιες

(π.χ. ζώα, φυτά, πράγματα).

ΕΠΙΘΕΤΑ-ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ

ΑΝΤΙΘΕΣΗ: Εκφράζει αντίθεση μεταξύ λέξεων, νοημάτων κ.λπ. Π.χ., «Από ψηλά να γκρεμιστεί και χαμηλά
να πέσει».

ΕΙΚΟΝΕΣ (οπτικές, ακουστικές, οσφρητικές)

ΡΟΛΟΣ –ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ

 Ζωντάνια
 Παραστατικότητα
 Έμφαση
 Συναισθηματική φόρτιση

2
 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΓΕΡΟΣΚΗΠΟΥ 2019- 2020

Συνεξέταση κειμένων «Ιστορία μιας φώκιας», «Στο άλογο μου»

1.Σε ποιο από τα δύο κείμενα «Ιστορία μιας φώκιας» και «Στο άλογό μου» αναφέρονται οι πιο
κάτω προτάσεις; Να βάλετε √ στο κατάλληλο κουτί.

Ιστορία μιας φώκιας Στο άλογό μου

Ο αφηγητής απευθύνεται προς το νεκρό του ζώο,
που έχασε εν ώρα υπηρεσίας.
Η ιστορία διαδραματίζεται στην Ολλανδία.

Η οικογένεια αντιμετωπίζει προβλήματα φτώχειας

και πείνας.
Υπάρχει σχέση ισοτιμίας ανάμεσα στον άνθρωπο
και το ζώο.
Ο άνθρωπος ασκεί βία απέναντι στο ζώο.

Η ιστορία διαδραματίζεται στη διάρκεια του

ελληνοϊταλικού πολέμου (1941-42).
Το κείμενο είναι αυτοβιογραφικό αφήγημα.

Το ζώο επιστρέφει πίσω για δεύτερη φορά και η

οικογένεια αποφασίζει να την το διώξει ποτέ ξανά.
Η αφήγηση είναι υποκειμενική.

2. Με βάση τα κείμενα «Ιστορία μιας φώκιας» και «Στο άλογό μου» να εξηγήσετε πώς η
παρουσία των ζώων και η στάση του ανθρώπου απέναντι σε αυτά επηρεάζει τον
ανθρώπινο ψυχισμό.

3.Πώς παρουσιάζεται το ζήτημα της κυριαρχίας των ανθρώπων απέναντι στα ζώα στα
κείμενα «Ιστορία μιας φώκιας» και «Στο άλογό μου»; Να εξηγήσετε.

3
 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΓΕΡΟΣΚΗΠΟΥ 2019- 2020

4. Να εξηγήσετε τις πιο κάτω φράσεις:

α. «Αυτά τα ζώα είναι τα σκυλιά των ψαράδων», («Ιστορία μιας φώκιας»)

β. «Δεν είστε προορισμένα για τόσο χαμηλές πράξεις», («Στο άλογό μου»)

5. Το κείμενο «Στο άλογό μου» είναι αυτοβιογραφικό αφήγημα σε επιστολική μορφή. Σωστό ή
λάθος; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με δύο (2) στοιχεία από το κείμενο.

6.Σε ποιο πρόσωπο γίνεται η αφήγηση στο κείμενο «Ιστορία μιας φώκιας»(α΄,β΄ή γ΄); Να
εντοπίσετε και να καταγράψετε μία (1) σχετική λέξη/φράση από το κείμενο.

Πρόσωπο αφήγησης:

Τεκμηρίωση:

7. Σε ποια πρόσωπα γίνεται η αφήγηση στο κείμενο «Στο άλογό μου» (α΄, β΄ ή γ΄); Να εντοπίσετε
και να καταγράψετε δύο (2) σχετικές λέξεις/φράσεις από το πιο κάτω απόσπασμα.

[...] Στην αρχή δεν με ήθελες. Καταλάβαινες σε μένα τον άπραγο με το αδύνατο χέρι. Είχες
δίκιο. Ίσως για πρώτη φορά έβλεπα άλογο από τόσο κοντά. Τ’ άλογα που είχα δει στη ζωή
μου ήτανε στα τ οι άνθρωποι. Αυτό με είχε πειράξει. [...]

4
 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΓΕΡΟΣΚΗΠΟΥ 2019- 2020

8.Ποια είναι η λειτουργία του κάθε προσώπου αφήγησης; Να αντιστοιχίσετε το πρόσωπο

αφήγησης στη στήλη Α΄ με τη λειτουργία που ταιριάζει στη στήλη Β.

Προσοχή! Ορισμένες από τις λειτουργίες στη στήλη Β μπορεί να ισχύουν για περισσότερα από
ένα πρόσωπα.

Στήλη Α΄ Στήλη Β΄
Α. αμεσότητα
1. Α΄ πρόσωπο
Β. ζωντάνια
2. Β΄ πρόσωπο Γ. αντικειμενικότητα
Δ. θεατρικότητα
3. Γ’ πρόσωπο
Ε. πειστικότητα
Στ. αληθοφάνεια

9. Ο τύπος του αφηγητή στα κείμενα «Ιστορία μιας φώκιας» και «Στο άλογό μου» είναι (α)
ομοδιηγητικός ή (β) ετεροδιηγητικός; Να συμπληρώσετε τα κενά δικαιολογώντας την απάντησή
σας.

 Ο τύπος του αφηγητή στο κείμενο «Ιστορία μιας φώκιας» είναι γιατί

 Ο τύπος του αφηγητή στο κείμενο «Στο άλογό μου» είναι γιατί

10. Αφού μελετήσετε τα πιο κάτω αποσπάσματα, να εντοπίσετε δύο (2) κοινά εκφραστικά μέσα
τεκμηριώνοντας την απάντησή σας με σχετικές αναφορές από τα αποσπάσματα. Να εξηγήσετε
τη λειτουργία των εκφραστικών μέσων.

«Η ιστορία μιας φώκιας» «Στο άλογό μου»

[…] «Ο ψαράς γύρισε στην καλύβα του με την
καρδιά ραγισμένη απ’ το χαμό του συντρόφου
του. Μόλις μπήκε μέσα, βρήκε τη φώκια να
στρογγυλοκάθεται μπροστά στη φωτιά και να
στεγνώνει τη γούνα της. Άντεξαν την πείνα για
λίγες μέρες ακόμα. Μετά, ο ψαράς,
αλαλιασμένος απ’ τις φωνές των παιδιών του
που ζητούσαν φαΐ, αποφάσισε να δράσει πιο
δυναμικά. Αυτή τη φορά, ξανοίχτηκε πολύ βαθιά
στη θάλασσα και πέταξε τη φώκια στο νερό,
μακριά απ’ τις ακτές. Η φώκια προσπαθούσε
απεγνωσμένα να γαντζωθεί από την κουπαστή,
με τα πτερύγιά της που μοιάζουν με χέρια. Ο
ψαράς, εκνευρισμένος, της κοπανάει μια με το
κουπί, με αποτέλεσμα να της σπάσει το ένα
[…] «Θυμάσαι τη νύχτα με τη βροχή; Ανελέητα κι
οι δυο μουσκεμένοι, προχωρούσαμε μέσα
στη νύχτα. Μόνοι. Σε οδηγούσα ή με οδηγούσες;
Κάρφωνα τα νυσταγμένα μου μάτια στο
νυχτερινό παραπέτασμα, όπως δεν τα κάρφωσα
τότε που αναζητούσα φανάρια στη Βόρειο
Θάλασσα. Η όσφρησή σου μας έσωσε. Ένας
στάβλος μάς έγινε άσυλο. Παραμερίσαμε το
σανό κι ανάψαμε μεγάλη φωτιά. Λέω, ανάψαμε.
Εσύ μού ’δινες θάρρος. Ξαπλωμένος σ’ άκουα να
μασάς. Κατόπι σου μίλησα. Ποτέ δε συμφώνησα
με τους ανθρώπους όπως τότε με σένα.
Κοιμηθήκαμε συζητώντας. Εγώ ξαπλωμένος στο
χόρτο. Εσύ όρθιο. Πόσοι άνθρωποι δεν
κοιμούνται όρθιοι περπατώντας δίχως νά ’χουν

5
 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΓΕΡΟΣΚΗΠΟΥ 2019- 2020

πτερύγιο. Η φώκια έμπηξε κάτι τσιριχτά σαν τη δική σου νόηση; Ας είναι…» […]
άνθρωπος και χάθηκε μες στο νερό, που βάφτηκε
κόκκινο απ’ το αίμα της». […]

Εκφραστικά μέσα:

1.

2.

Λειτουργία: