Module 3

NORTHWESTERN UNIVERSITY,INC
Laoag City, Ilocos Norte
GOODLUCK AND HAPPY READING!

ENJOY PHILIPPINE HISTORY
SS 101: Readings in Philippine History Page 1

Module 3
Philippine History:
Conflicts and
Controversies
History is the study of the past, but a more contemporary definition is centered on how it
impacts the present through its consequences. Geoffrey Barraclough defines history as the attempt
to discover, on the basis of fragmentary evidence, the significant things about the past. He also
notes the history we read, though based on facts, is strictly speaking, not factual at all but a series
of accepted judgment. Such judgment of historians on how the past should be seen make the
foundation of historical presentation.
Engage Criticisms in Historical Activity

Research on the Code of Kalantiaw then do the activity.
Write at least 5 information that will describe the conflict and the criticism.
Conflict Criticism
Explore Based on the research of the said document, answer the following
questions:
1. Give a background information of the author/source.

2. Think about the purpose of the source. What was the message of the author or
argument?
3. What historical question can you answer using this source?
4. If you have read other historians interpretation of the Code of Kalantiaw, how does
your analysis fit with theirs?

Explain
CONTROVERSIES AND CONFLICTING VIEWS
IN PHILIPPINE HISTORY
ANDRES BONIFACIO and the 1896 REVOLUTION
On August 24, 1896, Andres Bonifacio convened the Kataastaasang Kapisanan or

National Assembly of the Katipunan in Melchora Aquino’s barn in barrio Banlat, then part
of Kalookan. Assembled were the members of the Kataastaasang Kapulungan (Supreme
Council), as well as the pangulo (heads) of the sangunian (supra-national) and balangay
(chapter) units. There they made three major decisions.
Katipunan’s 3 Major Decisions:
1. declaration of the nationwide armed revolution to win freedom from Spain
2. establishment of the national government
3. election of officials who would lead the nation and the army
The revolution and the establishment of a democratic national government was the
logical culmination of the founding of the Katipunan in 1892. Bonifacio was the first
president of the Philippines, from August 24, 1896 to May 10, 1897.
THE FOUNDING OF THE KATIPUNAN

The ilustrado-initiated propaganda movement had failed to persuade the Madrid
government to effect urgent reforms in its distant Asian colony. The Filipino activists in
Europe eventually realized that change had to come about from within the archipelago
itself.
With this in mind, Jose Rizal came home to the Philippines on June 26, 1892. After
meetings with local activists, Rizal established a civic society called the Liga Filipina. On
July 3, a week after he arrived in Manila, Rizal launched the organization in Doroteo
Ongjunco’s house on Ilaya Street, Tondo. The aims of the society were national unity,
mutual aid, common defense, the encouragement of education, agriculture and commerce,
and the study and application of reforms.
The Liga Filipina was short-lived. On July 6, Rizal was arrested and detained upon
the orders of Governor-General Eulogio Despujol. Two weeks later, he was sent to
Dapitan, Zamboanga del Norte, Mindanao, where he lived in exile for four years.

Jose Rizal La Liga Filipina

One of the founding members of the league was Andres Bonifacio. On July 6-7,
when it had become apparent that an open pro-Filipino organization like the Liga Filipina
would be suppressed by the colonial government, Bonifacio and some friends formed a
secret society. Among them were Deodato Arellano, Ladislao Diwa, Valentin Diaz, Jose
Dizon, and Teodoro Plata. The organization was called the Kataastaasan Kagalang-galang
na Katipunan ng mga Anak ng Bayan. The aims of the Katipunan were to unite the country
and to win independence from Spain by means of revolution.
Bonifacio, however, continued to work with the Liga, which its other prominent members
had resurrected in April 1893. Because of his personality and communication skills, the
Supreme Council of the Liga appointed him chief of Propaganda. Bonifacio’s success in
recruiting members unnerved the more conservative elements of the Liga who did not agree
with his revolutionary ideas. The Liga ceased to exist as of October 1894.
Bonifacio did not become president of the Katipunan until 1895, although ha had been an
officer. Under his guidance, the Katipunan prepared for revolution. Emilio Jacinto,
Bonifacio’s trusted friend and adviser, wrote the Cartilla or primer, which embodied the
teachings of the organization. The Katipunan operated a clandestine printing press and
published a newspaper, Kalayaan. By 1896, on the eve of the revolution, the membership
of the society had expanded dramatically.

Andres Bonifacio KKK Flag
Kataastaasan Kagalanggalangang Katipunan ng mga Anak ng Bayan

(Highest and Most Respectable Society of the Sons of the People)
Anthem: “Marangal na Dalit ng Katagalugan”
AIMS:

1. To unite the Filipinos into one solid nation

2. To fight for Philippine independence from Spain.
MEMBERS OF THE KATIPUNAN

1896 - 30, 000- 400,000 members.
Famous Katipuneros include Bonifacio, Arellano, Emilio Jacinto (Brains of the
Katipunan), Dr.Pio Valenzuela, Valentin Diaz, Jose Dizon and Teodoro Plata
Women joined the Katipunan and served as guards of the documents of the society.
KATIPUNAN LITERATURE
Three writers of the Katipunan were:
1. Andres Bonifacio – wrote Decalogue of the Katipunan (a collection of wise sayings for
Katipuneros and Pag – ibig sa Tinubuang Lupa (Love for Country).
2. Emilio Jacinto – wrote the Kartilla (collection of teachings of Katipunan) and A La

Patria.
3. Dr. Pio Valenzuela – helped Bonifacio and Jacinto to edit the Katipunan newspaper
(Kalayaan) and wrote an essay Catwiran (Is it Fair?)
DISCOVERY OF THE KATIPUNAN

The Spanish secreta or secret police knew of the existence of a dangerous
clandestine organization by early 1896. The Governor-General believed the government
was still on top of the situation, but there was no let-up in the surveillance of suspect
personalities. By April 1896, the rebels were reported to have cut railroad lines in Kalookan
and environs. By May, the general assembly of pangulo and representatives from all the
balangay (chapters) of the Katipunan were locked in heated discussions on the timing of
the revolution. To many, the time had come; but some, like Rizal, balked the idea.
By April or May 1896, the existence of the Katipunan was already known to the
Guardia Civil Veterana. In August, the confession of Teodoro Patiήo’s sister to Fray
Mariano Gil, the Augustinian curate of Tondo, merely confirmed what the government
already knew. The priest persuaded the authorities of the grave danger the society posed to
the Spanish community. Reacting to the ensuing hysteria and acting on information
collated over a long period of time, the government had numerous prominent residents
arrested and detained; houses were raided and searched. Governor-General Ramon Blanco
was urged to apply “juez de cuchillo” or total annihilation of the Filipino population in a
prescribed zone within the area of uprising. There was no holding back the revolution.
Many Filipinos were arrested but many Katipuneros also escaped including Bonifacio.
A NATION IS BORN

The historian Manuel Sastron describes the revolution as a “rebellion of the

tagalogs against Spanish domination”; he also refers to “the tagalog insurrection” and
“the tagalog rebels.” But it is clear that the 1896 revolution was a national endeavour.
Written and published in 1896, the Katipunan’s Cartilla defined its major
objectives:
The objective pursued by this association is noble and worthy; to unite the inner being and
thoughts of the tagalogs through a binding pledge, so that through this unity they may
gain the strength to destroy the dense shroud that benights the mind and to discover the
Path of Reason and Enlightenment.
The word Tagalog means all those born in this archipelago; therefore, though
Visayan, Ilocano, Kapangpangan, etc. they are all Tagalogs. At the time, the term
“Filipino” applied solely to Spaniards born in the archipelago. Bonifacio and Jacinto made
“Tagalog” a term applicable to all indios or natives.
“This is what the readers must understand by what we refer to as Tagalog, a term which
may be found on almost every page of this account, we do not mean, as some believe,
those born in Manila, Cavite, and Bulacan, etc. No, we wish to refer to the Philippines….
Because in our opinion, this term should apply to all the children of the Filipino nation.
Tagalog, or stated more clearly, the name “Tagalog” has no other meaning but “taga-ilog”
[from the river] which, traced directly to its root, refers to those who prefer to settle along
rivers, truly a trait, it cannot be denied of all those born in the Philippines, in whatever
island or town.”
- Carlos Ronquillo (The Revolution of 1896-1897)
FIRST FILIPINO GOVERNMENT

From August 24, 1896, the Katipunan became an open de facto government. The
society had been organized as a secret organization with its own laws, bureaucratic
structure and an elective leadership. But a working government was imperative once the
August 1896 revolution had begun.
Bonifacio when questioned at Tejeros, Cavite, defined the letter “K” in the flag to mean
“kalayaan” or freedom and explained:
...na mula sa Ktt. Pamunuan ng Katipunan, hanggan sa kababa-babaan, ay
nagkakaisang gumagalang sa pagkakapatiran at pagkakapantay-pantay; namuhunan ng
dugo at buhay laban sa Hari, upang makapagtatag ng sarili at malayang Pamahalaan,
na samakatwid, ay mamahala ang Bayan sa Bayan, at hindi ang isa o dalawang tao
lamang.
…that from the Highest Officials of the Katipunan to the lowest members, all are one
in their respect for the brotherhood and equality; they risk blood and life in the struggle
against the King, in order to institute our own free Government, so that, in short the
People, and not only one or two people, shall govern the country.
“The archipelago is governed by the KKK ng mga Anak ng Bayan, which initiated the
Revolution; with laws and regulations which it enforces; followed and respected by all
for defending Freedom, fraternal love, constituting and consolidating the leadership.”
- Jacinto Lumbreras

“We of the Katipunan…. are true Revolutionaries in defending the Freedom of our
Nation.”
- Santiago Alvarez
“The Katipunan came out from cover of secret designs, threw off the cloak of any other
purpose, and stood openly for the independence of the Philippines. Bonifacio turned his
lodges into battalions, his grandmasters into captains, and the supreme council of the
Katipunan into the insurgent government of the Philippines.”
- John R.M. Taylor
“The Katipunan was more than a secret revolutionary society; it was withal, a
government. It was the intention of Bonifacio to have the Katipunan govern the whole
Philippines after the overthrow of Spanish rule.”
- Gregorio Zaide
“Immediately before the outbreak of the revolution, therefore, Bonifacio organized the
Katipunan into a government revolving around a ‘cabinet’ composed of men of his
confidence.”
- Teodoro Agoncillo
THE FIRST PRESIDENT
Katagalugan Government
A clearer idea of Bonifacio’s Katagalugan government emerged in the late 1890s, when
letters and other important documents signed by Bonifacio became accessible.
Three letters and one appointment paper written by Bonifacio on printed letterheads dated
from March 8- April 24, 1897 and all addressed to Emilio Jacinto, prove that Bonifacio
was the first president of a national government. These letters contain the following titles
and designations:
v President of the Supreme Council
v The Supreme President
v The President of the Sovereign Nation Founder of the Katipunan, Initiator of the
Revolution
v Office of the Supreme President, Government of the Revolution
Jose P. Bantug referred to Bonifacio as “Kataastaasang Pangulo” and “General No. 1”

Jose P. Santos and Zaide also recognized the Bonifacio presidency…but misread
“HARING BAYAN”
BONIFACIO vs. AGUINALDO

The government headed by Bonifacio prior to March 22, 1897 was democratic in
nature and national in scope, contrary to some postwar historian’s contention that Bonifacio
attempted to establish a government separate from Aguinaldo’s only after the Tejeros
Assembly, and was therefore guilty of treason.
An article on the Philippine revolution appeared in the Feb 8, 1897 issue of the La
Ilustracion Espanola y Americana. It was accompanied by an engraved portrait of
Bonifacio wearing a black suit and white tie, with the caption, “Andres Bonifacio, Titulado
Presidente de la Republica Tagala” and described him as the head of the native
government. The reporter, G. Reparaz, referred to Aguinaldo only as generalissimo. The
key officers in the Bonifacio government, according to Reparaz, were as follows:
Teodoro Plata (War)
Emilio Jacinto (State)
Aguedo del Rosario (Interior)
Briccio Pantas (Justice)
Enrique Pacheco (Finance)
EXISTENCE OF KATIPUNAN GOVERNMENT
v The results of the first Philippine national elections was reiterated by Jose M. del
Castillo
v The August 1896 transformation of the Katipunan into a revolutionary government
and Bonifacio’s elections to presidency was confirmed by Pio Valenzuela
KATIPUNAN DEMOCRACY
Bonifacio set in place mechanicisms for popular participation from the national to
the local levels. The government established by the Katipunan was run by concensus.
• Kataastaasang Kapulungan
• Kataastaasang Sangunian
• Sanguniang Bayan

Earliest dated Katipunan document 1892
At the founding assembly in Kalookan on 24 August 1896, the revolutionary government

made the following decisions:
1) the revolution would begin with attack on Manila at midnight of Saturday, 29

August;
2) a revolutionary was established with the appointment of Aguelo del Rosario,
Vicente Fernandez, Ramon Bernardo and Gregorio Coronel as brigadiers
general;
3) the four generals were tasked with strategic planning for the occupation of
Manila;
4) the military situation was to be constantly appraised so that an uprising could
be started earlier than 29 August;
5) assigned routes for three commanders were laid out through Tondo, San
Marcelino and the Sampaloc rotunda (now part of Sta. Mesa).
COMMAND RESPONSIBILITY
As commander-in-chief, Bonifacio supervised the planning of military strategies and the
preparation of orders, manifests, decrees, adjudicated offenses against the nation, as well
as mediated in political disputes. He directed generals and positioned troops in the fronts.
On the basis of command responsibility, all victories and defeats all over the archipelago
during his term should be attributed to Bonifacio.
The claim that “Bonifacio lost all his battles” is ridiculous.
FOREIGN AFFAIRS
Prior to the outbreak of the revolution, some Filipinos based in Hongkong acted on
behalf of the nationalist movement in the Philippines such as:
• Doroteo Cortes and other Filipinos solicited funds from various sources, especially
from wealthy businessmen and companies;
• Jose Maria Basa served as disbursing officer in Hongkong;
• Doroteo Cortes, Isabelo Artacho and Jose A. Ramos arranged with Japanese
politicians to acquire 100,000 rifles and an unspecified amount of ammunition.
• They also petitioned Japan to send a military squadron to aid the revolutionary
forces and, after independence was won, to recognize the Filipino state.

Although Japan was not at war in 1896, she looked at her Asian neighbours with a
keen expansionary eye. Around the middle of May 1896, the Japanese cruiser Kongo
visited Manila.
Bonifacio and some Katipunan members immediately sought a meeting with
Japanese Admiral Kanimura, while Jacinto drafted a message addressed to the Emperor of
Japan. It read:
“The Filipino people greet the Emperor of Japan and the entire Japanese nation,
with the hope that the light of liberty in Japan will also shed its rays in the
Philippines…”
Cortes continued to represent the revolutionaries before foreign entities. Together
with Basa and A.G. Medina, Cortes sent a petition to the Consul of the United States of
America in Hong Kong on 29 January 1897. The request implored the “Gefe Supremo desu
Nacion” for protection of the Filipinos and recognition of their right to self-government.
Grover Cleveland lost the presidential elections; his successor, William McKinley,
declared a national policy focused on “domestic business conditions and economic
recovery from the continuing depression of 1893 and therefore (he tried) to avoid conflict
with Spain.”
In January 1897, The Philippine Commission in Hong Kong addressed a petition to
Henry Hannoteaux, the French Minister of Foreign Affairs, which enumerated 50
grievances of the Philippines against Spain and called for assistance. However, France
remained strictly neutral because she feared that such anticolonialism would contaminate
neighbouring French Indochina, and also because France had no means for practicable
intervention.
SIGNIFICANCE OF 1896 REVOLUTION

• Katipunan launched the first anti-colonial revolution in Asia in August 1896.
• It led to the formation of the first national government
• Katagalugan government was democratic in principle, orientation and form.
• Bonifacio and the Katipunan sought to define a national identity.
• The Katagalugan government commanded the loyalty of a significant portion of the
population.
Filipinos should recognize Andres Bonifacio not only the founder of the Katipunan
and leader of the revolution of 1896, but as the first Filipino president: the father of the
nation and founder of our democracy.
Source: Milagros Guerrero, Emmanuel Encarnacion and Ramon Villegas. “Andres Bonifacio and the 1896
Revolution”, Sulyap Kultura
Katipunan
• Insignia

• Admission
• Decree of Gen. Ramon Blanco
• Declaring Martial Law
Gen. Ramon Blanco

He was a Spanish brigadier and colonial administrator.
He served as a governor of Cuba and Sto. Domingo, and as governor-general of the

Philippines from December 9, 1893 to December 13, 186.
In the year 1893, Spanish Prime Minister Antonio Canovas del Castillo has sent
Blanco in the Philippines.
August 30, 1896 – publication of the decree

Acts of rebellion and disturbance public peace demand a most severe and exemplary
Punishment
From the date of the publication of this decree there shall be declared in a state in a state of
war all the territory comprised in the provinces of Manila, Bulacan, Pampanga, Nueva
Ecija, Tarlac, Laguna, Cavite and Batangas.

Rutherford B. Hayes Presidential Center Minnesota Historical Society #1983.4.86
Souvenir of Maj.Harry Bandholtz Rutherford B. Hayes Pres. Center
Ricarte’s Insignia: Regimiento Maniola de Vibora

Makario Sakay’s Insignia Government of the Tagalog Archipelago
All persons accused of crimes against the public order, of treason, all those who endanger
the peace and independence of the state or the form of government; those who defy or show
contempt of the authorities, and those guilty of crimes common in all rebellions and
seditious movements, shall be submitted to the jurisdiction of the military courts.
All persons found on a battlefield shall be treated as suspects
All those who refuse to surrender shall be arrested and delivered into the custody of the
military authorities.
All crimes committed shall be tried by summary courts-martial.
Courts-martial are established to become competent courts to try those accused of the
crimes.
Who shall be exempted?

Article 7: The rebels who shall surrender to the authorities within 48 hours of the
publication of his decree shall be exempted from the penalties prescribed for rebellion.
The chiefs shall be pardoned of their crimes provided they surrender within the period
of time prescribed.
Decree extending the period of time (Amnesty)

There shall be included in the benefits of Article 7 of the first mentioned decree the
rebels who shall surrender to the authorities within six (6) days from the date of
publication of this decree in their respective provinces which, in accordance with Article
1, are now under martial law. (Manila, September 21, 1896)
ANG DISKURSO NG KAISIPAN AT LAYUNIN NG KATIPUNAN
“Huwag kang gagawa ng anumang magbibigay bahid sa iyong pangalan. Katakutan ang kasaysayan,
dahil wala kang gawaing maitatago rito.” – Andres Bonifacio
Panimula

Panahon nang pagbalikang-suriin ang Katipunan (Kataastaasan Kagalang-galang na

Katipunan nang manga Anak nang Bayan, o KKK) at ang kapaligiran nito, ngayong
sumapit na ang isandaang taong anibersaryo nito upang liwanagin ang ilang mahahalagang
bagay at matugunan ang mga bagong pangangailangan. Tungo rito, ilang katanungan ang
dapat na sagutin. Bakit nagpapatuloy, halimbawa, ang ispiritu ng Katipunan? Bakit pag
may nais na magkaroon ng reporma o baguhin ang lipunan, ay binabanggit ang Katipunan
na parang humihingi ng bendisyon o pagpapatibay sa atas nito? Ano ang tunay na
kahulugan ng Katipunan sa ating nakaraan at kasalukuyan? Harapin natin ang mga tanong
na ito sa pamamagitan ng pagtalakay sa diskurso ng pilosopiya at layunin ng Katipunan.
Ang diskuro ay paggamit ng tao ng anuman at lahat ng wika upang magkaroon ng
pamamaraan nang pagsasaayos at artikulasyon ng realidad na material o simbolikal.
Produkto at proseso ang diskurso ng pagharap ng tao sa kanyang sarili, kalikasan, at
lipunan habang binabago niya ang sarili kapara nang ginagawa niyang pagbabago sa
kalikasan at lipunan. Diskurso ang isang sangkap panlipunan ng kapangyarihan ng tao –
ipinapakita ang kapabilidad para sa aksyong nais niyang isagawa, pagtugmain at
pagtulungan; ang kapabilidad na mag-isip tungkol sa kalikasan; ang kapabilidad na
obserbahan ang sarili at ibang tao sa kapaligirang likas o panlipunan; ang kapabilidad na
magproseso, mag-imbak, magbawi at makipaghati ng bungang-isip bilang datos sa pagbuo
at pagpapalaman ng kamalayang pantao; at ang kapabilidad na gumawa at magbigay ng
senyas at tumanggap nito bilang pangangailangan o kaya’y bagay na ninanais.
Ang karanasan ng tao, kung gayon, ay pinamamagitan ng diskurso. Ipinupusisyon
ang indibidwal ng dominanteng diskurso na pagmasdan ang daigdig sa isang particular na
paraan, o ng kakontrang diskurso na bakahin ang ehemonyang nagpapatuloy ng eskpresyon
ng pananaw pandaigdig – larawan ng kamalayang historikal ng mga pagpapahalagang-
istruktura (values structures) ng realidad, na nagbibigay ng halaga sa mga bagay na paksa
ng kamalayan (objects of consciousness). Inoorganisa ng diskurso ang realidad at mga
simbolo nito ayon sa gayong mga pagpapahalaga.
Sa loob ng mahigit 300 taong pananakop, namayani rito ang diskursong
monarkiyal-monastiko ng kolonyalistang Espanyol. Sa ikalawang hati ng ika-19 dantaon,
niyanig ito ng mga bagong ideyang liberal na umiinog sa prinsipyo ng Kalayaan-
Pagkakapantay-pantay-at-Pagkakapatiran. Kalakip ng mga pagbabagong material, unti-
unti nitong tinibag ang hirarkiya ng tradisyunal na kapangyarihan, na nagpusisyon sa mga
kolonisador sa taluktok ng lipunan upang makapangyari sila sa pamamagitan ng paggamit
ng lakas-estado at kultura sa mga kolonisadong Indio/Pilipino upang patuloy itong
maglingkod at sumunod sa kanilang naisin sa lipunan.
Unti-unting nakita ng mga Pilipino na ang pormasyong kolonyal, na nakasandig sa
soberanyang monastiko, ay sistemang ipinagdiriwang ang kapangyarihan at yaman sa
pamamagitan ng pagsasamantala sa paggawa, paggugol ng buhay at pagsupil sa kalayaan

ng mayorya upang mabuhay ng maalwan ang iilang namamayani sa halaga ng dangal ng

mga Pilipino.
Namulat ang mga Pilipino at nagkaisa dahil sa paglaganap ng diskurso ng kalayaan
at kabansaan. Di nagtagal ang katatagan ng gayong kaayusan dahil nakita nila ang higit na
magandang alternatibong maaari nilang pamayanan. Pinangalanan nila itong sariing
Bayan, o Inang Bayan, o Bayang Pilipinas o Bansang Pilipinas. Pinanday nila ang
sandatang gagamitin, sa daigdig ng diwa at aksyon, upang malaman ang mga prinsipyo at
pundasyon ng kanilang malayang komunidad: ang Katipunan.
Isalin natin ang sanaysay na pinamagatang, “Manifesto”, na alegorya ni Emilio
Jacinto sa pagsilang nito:
Nagpakita ang Kalayaan sa isang kabataan na lubhang naapektuhan ng mga
kasawiampalad ng kanyang bayan. Nakilala siya ng kabataan at inilahad nito ang
makatarungang sakit ng loob ng kanyang mga kababayan, na ngayon, sa ilalim ng rehimeng
Kastila, ay nagugutom, nauuhaw, nakahubad, sinira and dangal at sakmal ng inhustisya. Sa
dami ng kaapihang ito, tila nawawalan ng lakas ng loob ang kabataan, na nahirati na mula
sa sinapupunan ng kanyang ina na magdusa ng lahat ng uri ng salaghati, pag-aalipusta at
pagtataboy.
Nagwika ang Kalayaan:
Sa nagdaang matagal nang panahon, nang ang karuwagan at pagpapakumbaba ay
di pa pinapalitan ang mabuting katangian ng mga ninuno mo, ang bayang Pilipas ay nasa
pangangalaga ko at maligaya, at lumalanghap ng hanging nagbibigay-buhay, lakas at
kalusugan. Ang liwanag ko’y tinatanglawan ang kanilang mga isip at iginagalang sila ng
mga kalapitbayan. Subalit dumatal ang isang araw, na dapat kasuklaman at sumpain, nang
ang kaalipinan ay dumating, at sinabi sa kanilang siya ang kabutihan, katwiran at
katarungan, nangangako ng luwalhati sa mga maniniwala sa kanila. . . Dumating siyang
nakabalatkayo ng kariktan at kabaitan: mahinahon at magiliw ang pag-uugali. . . at ang
mga kapatid mo ay naniwala at sumamba sa kanya . . . at ako ay nilimot nila at halos
kasuklaman.
Sa puntong ito, tinangka ng Kalayaan na lumisan. Subalit nagsumamo ang
kabataan na pangalagaan niya ito. Huminto ang Kalayaan at nagwika sa kanya:
“Walang taong karapat-dapat sa aking pangangalaga at pagtataguyod na di
mairugin sa akin at di ako minamahal, at di magbubuwis ng buhay para sa aking layon.
Ipahayag mo ito sa iyong mga kababayan.”
Naglaho ang Kalayaan.
Pagbukang-liwayway, lumantad sa mga mata ng kabataan ang tila nagbabagang
bagay: Ang mabalasik at apokaliptikal na Katipunan.
Di kasindali ng alegoryang ito ang pagsilang ng Katipunan, na susi sa mga

katangian ng Rebolusyon at pagtatatag ng bangsang Pilipino.
I. Bansang Pilipino: Konsepto at Realisasyon
Konsepto ng Bansa:
* kamalayan ng sariling identidad
* malinaw na teritoryo
* nagkakaisang kasaysayan
*magkahawig na kultura
Ang bansang ito, na pinangarap nina Bonifacio ay di komunidad na larawang-diwa lamang

kundi isang katunayang sumibol sa lumalawak na pambansang integrasyon ng produksyon,
kalakal, komersyo at pamilihang panloob at panlabas. Umusbong ang konsepto ng bansa
bilang tugon dito ng mga palaisip; nagkaroon sila ng kamalayan ng sariling identidad nang
sumibol ang damdamin ng lomunidad sanhi ng lahi, malinaw na teritoryo, nagkakaisang
kasaysayan at magkakahawig na kultura. Sa pagdaraan ng panahon, nalirip na bahagi sila
ng isang malaking kabuuan, ang bansa, habang ang bansang ito ay unti-unting naging
bahagi rin ng pang-araw-araw nilang pamumuhay.
Ito’y di bunga nang biglaang silakbo ng pag-iisip kundi isang mahabang proseso
ng pag-unlad – ng pagbabago ng nabago ng mga Kastila sa loob ng 300 taon.
A. Isinilang ng Reporma ang La Liga Filipina
• Ehemonyang monarkiyal-monastiko ng mga Espanyol

• La Liga Filipina
• Pamahalaang Espanyol
• Simbahan
• Bagong Komunidad (pambansa at Pilipino ang karakter)
Ang pamamayani ng diskurso ng ehemonyang Espanyol ay nakasandig sa kanyang

kapangyarihang pang-estado, istrukturang pang-ekonomiya at institusyong panrelihiyon.
Ginawang pwersang material ang kulturang monastiko sa pagmamantini ng reproduksyon
ng pormasyong panlipunang kolonyal. Itinuro ng mga prayle na walang hangganan ang di
pantay na relasyong ito dahil atas ng Langit. Ngunit lumabas na kataliwas ito ng
katotohanan dahil unti-unting nakita ng mga nasasakupan na walang permanente sa
daigdig, kasama na ang pormasyong kolonyal at ang ehemonya ng may hawak nito. Ang
ehemonyal monarkikal-monastiko ay buhay na sistema ng mga kahulugan at
pagpapahalaga na binuo ng namamayaning relasyon ng kapangyarihan. Di basta pasibong
porma ng pangingibabaw ang ehemonya sapagkat upang manatili ay kailangan nito ang
patuloy na pagbabago, reproduksyon at pagtatanggol.
Subalit sa mga huling dekada ng ika-19 na dantaon, sa pag-unlad ng pagkakahati ng

paggawa sa daigdig at sa Pilipinas, ng relasyon ng mga kolonisador sa bawat isa sa loob
ng kanilang kampo, at ng relasyon ng mga kolonisador sa kanilang mga kolonisado, ay
unti-unting namulat ang mga Pilipino sa pangangailangang dapat was akin ang gayong di-
pantay na relasyon at bumuo ng isang bagong pormasyong panlipunan sa pamamagitan ng
ibang kaparaanan. Nang di na nila mabata ang paghahari ng kasamaan nito “sa loob at labas
ng bayan kong sawi”, at makita ang maaaring ipamalit dito, nagkampanya ang mga
repormista sa Espanya upang magkaroon ng higit na mahusay na alternatibo para sa mga
mamamayang Pilipino. Ang kilusang ito’y nagluwal, mula sa sinapupunan ng
namamayaning pormasyong panlipunan, ng bagong kontra-ehemonya.
Ang mga ideyal ng Rebolusyong Pranses tungkol sa Kalayaan-Pagkakapantay-pantay-at-

Pagkakapatiran ay ibinandila ng organong repormista, ang La Solidaridad, sa paghingi nila
ng mga pagbabago sa pamahalaang Espanyol. Ang pinakamataas na ekspresyong pang-
organisasyong ng kilusan ay ang La Liga Filipina na itinatag noong Hulyo 3, 1892 ni Jose
Rizal.
Mahalaga ang ibig sabihin ng mga layunin ng La Liga Filipina lalo na ang implikasyong
di isinulat na siyang talang punto ng Liga. Sa pag-aaral ni Cesar Majul, ipinakita niyang
ang mga layuning ito ay batay sa ebolusyon ng diskurso ng kabansaan ng panahong iyon.
Paano? Ang kolonya kasi’y nasa ilalim ng dalawang namamayaning kapangyarihan na
bagamat magkasama ay magkahiwalay rin sa ibang pagkakataon. Binunuo ito, una ng
pamahalaang Espanyol at pangalawa na kalakip nito, ng Simbahan na simbolo ng mga
ideyal at istilo ng pamumuhay ng komunidad na Katoliko.
Sa loob ng pormasyong kolonyal, kung gayon, dalawa nga namamayaning komunidad.

Nilayon ng Liga, ayon kay Majul, na magkaroon ng pangatlong komunidad, isang bagong
lipunan na nabubuhay na kaalinsabay ng dalawa. Ito’y lumalabas na karibal na komunidad
na di sakop ng Espanya o nakapailalim sa Simbahan. Ang layon ng Liga, samakatwid, ay
magtatag sa pamamagitan ng reporma ng isang bagong komunidad na pambansa at Pilipino
ang karakter.
Ang Liga ay mapagtuwid at mapagturo dahil sa kunteksto ng kolonyal na relasyon ay

magbibigay ito ng proteksyon sa mga kasapi at pasisiglahin ang instruksyon, agrikultura at
komersyo. Sa malalim na pagtingin, lumilinaw na ang Liga ay pamalit ng mga Pilipino sa
dalawang banyagang komunidad. Kasapi si Bonifacio at ilang naging Katipunero nang
itatag ang Liga, na ititnuring na subersibo ng mga Kastila. Dahil sinarhan ng mga
maykapangyarihan ang ligal at publikong pamamaraan tungo sa pagbabago – ipinatapon

nila si Rizal sa Dapitan – itinatag ni Bonifacio ang lihim at alternatibong samahan, ang
Katipunan.
B. Pinamumunuan ng Katipunan ang Himagsikan
• Liga Katipunan
• armadong pakikibaka kasarinlan
Naging higit na malinaw ang pinakamataas na layunin ng Liga pagsilang ng Katipunan.

Pangunahing layunin nito sa larangan ng pulitika ay patalsikin ang pamahalaang Espanyol
sa pamamagitan ng armadong pakikibaka upang makamit ang pambansang kasarinlan. Sa
panig ng komunidad ay idiniin ang pagtutulungan. At sa pag-uugali at ang pagbabagong-
isip upang maituwid ang maling pagsampalataya, maging malinis at maayos ang
pamumuhay ng mga kasapi. Istratehiya ng pagbabagong-internal na mapalakas ang
pagkakapatiran at mausig at makamit ng Katipunan ang layong kasarinlan.
Ang balangkas ng KKK mula sa taluktok ng Kataastaasang Sanggunian hanggang sa

Sangguniang Bayan at Sangguniang Balangay ay hawig sa La Liga. Ang mga ritwal ay
itinulad naman sa nakuha sa Masoneriya.
Lumaganap ang kasapian ng Katipunan sa maraming pook ng kapuluan. Napipintong

matuklasan ito kahit na di pa handa upang mag-alsa. Kaya noong Mayo 1, 1896 sa
Pangkalahatang Asemblea, bilang paghahanda sa napipintong pagsabog ng rebolusyon ay
pinagtibay ng mga kapulungan ang sumusunod na mga resolusyon:
1. Akitin sa Katipunan ang marurunong at mayayamang Pilipino;

2. Mangolekta ng pondo para ipamili ng mga armas at lahat ng kakailanganin sa
rebolusyon;
3. Magpadala ng kumisyon ng marurunong na Pilipino sa Hapon na mamahala ng
pagbili ng mga armas at munisyon at hihingi ng tulong at proteksyon ng
gobyernong Hapon para sa mga rebolusyonistang Pilipino;
4. Isagawa ang paghihiwalay ng Pilipinas mula sa Espanya sa pamamagitan ng
dahas, ang tanging nalalabing paraan upang makamit ang kasarinlan ng Pilipinas
sa proteksyon at tulong ng Hapon;
5. Iharap ang mga resolusyong ito para sa pagsang-ayon ni Dr. Jose Rizal sa
pagpapadala roon kay Dr. Pio Valenzuela, at hintayin ang kasagutan;

6. Kapag ang mayayamang Pilipino ay di nagbigay ng kooperasyon sa dakilang

gawaing ito, bawat kasapi ng Katipunan ay mag-aambag ng lahat ng kanyang
makakayanan.
Isinagawa man ng Katipunan ang apropriyasyon ng maraming ideya at patakaran ng Liga,

malinaw na kaiba ang istratehiya ng Katipunan, ayon sa kunteskto at kakayahang pang-
intelektwal at pangmateryal ng panahong yaon, sa pagtatag ng isang bansang Pilipino na
malaya at nagsasarili.
Anong mga kaisipan ang naging gabay nito?
II. Ang Batayang Kaisipan ng Katipunan

A. Mga Pundamental ng Paniniwala
1. Ang Katotohanan
• Ang isang bansang Malaya ay dapat masandig sa itinuturing nilang ideyal na mga
katangian ng tao, paggawa, lipunan at bayan, edukasyon at kultura, pinuno at
pamahalaan at kalayaan.
• Walang katapusan ang katotohanan
• Kung ang ilaw ay nagpapaliwanag, magpahanggang kalian man ay magpapaliwanag
Ito
2. Ang Tao
• Ang katutubong katangian ng tao ay naka sandigan sa pagkakapantay-pantay ng lahat.
• “Ang lahat ng tawo’y magkakapantay sapagkat iisa ang pagkatawo ng lahat.”
• “ang lahat ng tawo ay magkakapatid.”
3. Ang Paggawa
• Ang paggawa ang pinagmulan ng sibilisasyon at lipunan.
• Ang lahat ng pinakikinabangan, ang balang ikinabubuhay at ikinaiiba sa hayup ay
siyang kinakatawan at ibinubunga ng paggawa na nararapat ng kapagalang hindi
nasisinsay na matuid.
• Ang gumagawa ay nalalayu sa buhalhal na kasalanan, maruruming gawi at kayamutan;
nagtatamo ng aliw, tibay, ginhawa at kasayahan.
4. Ang Lipunan at ang Bayan

• Ang pagsasama sama ng mga tao, na may pag-ibig sa isa’t isa, ang bumubuo ng
lipunan.

• Ang tanging sanhi ng pagibig ay ang katwiran, katotohanan, kabutihan, kagandahan,

Maykapal, kapwa tao.
5. Ang Edukasyon at Kultura

• “ningning” ng relihiyon at kaluwalhatian ng monarkiya
malupit na rehimen
• “Ang bagong pamumuhay ay nangangailangan ng bagong ugali.”

• “Upang magkaroon ng rebolusyong external, kailangan munang magkaroon ng
rebolusyong internal – upang ang mga alipin ngayon ay huwag maging pinunong
malulupit sa kinabukasan.” – J.P. Rizal
• Turo ng Katipunan: “pagliliwanag ng isip ng Bayan at ang bagong pag-uugali”
6. Ang Pinuno at Pamahalaan
Pinuno at Pamahalaan
Pagkakapantay-pantay ng lahat ng tao
• “Ang kagalingan at kaginhawaan ay siyang dapat tunguhin ng lahat ng gawa at

kautusan ng mga pinuno…” – E. Jacinto
• “Ang mga Pinuno ay hindi panginoon ng Bayan”
• Ang kapangyarihan ng pinuno ay mula sa kapangyarihan ng bawat isa
• Pamahalaang representantibo
• Ang buwis o ambag ng Bayan ay sa tangi at lubos na kapakinabangan ng lahat dapat
gamitin
7. Ang Kalayaan
• “Ang kalayaan ng tao ay ang katwirang tinataglay na talaga ng pagkatao na umisip
at gumawa ng ano mang ibigin kung ito’y di nalalabanan sa katwiran ng iba…”
-E. Jacinto
• Makatarungan ang mag-alsa at magtayo ng bagong kaayusan ng lipunan
C. Ang Kasunduang Historikal: Pagbuo, Pagsira at Pagtatakwil
Ang pagbuo ng SANDUGO sa pagitan ng dalawang bayan

Ang pagsira sa kasunduan SANDUGO
Ang pagtakwil sa pamahalaan Espanyol

Ang diskurso ng Katipunan ay kailangan ng rasyonal upang tumibay ang batayan

sa pagtatakwil ng rehimeng Espanyol. Dito inilahad ni Bonifacio, sa sanaysay na “Ang
Dapat Mabatid ng mga Tagalog” ang kahulugan ng “Sandugo” na isinagawa nina Haring
Sikatuna at Miguel Lopez de Legazpi noong nagdaang panahon na nag-uugnay sa
dalawang bayan. Ano ang nangyari sa ugnayang iyan?
Sumama ang kalagayan ng mga katutubo dahil sa ehemonya ng Espanya. Bago ang
Sandugo, ani Bonifacio, ang mga katutubo ay “nabubuhay sa lubos na kasaganaan at
kaguinhawahan” – kasundo ang mga kalapitbayan, malakas ang kita, at “mayaman ang
kaasalan ng lahat – marunong bumasa at sumulat”. Ano ang nangyari paglunsad dito ng
mga Kastila? Sinabihan nila na “tayo’y aakuin sa lalung kagalingan at lalong imumulat ang
ating Kaisipan” – at naniwala. Sumunod kunwa ang mga Kastila sa kostumbre ng mga
katutubo na ang napagkayarian ay pagtibayin ng pag-inom ng dugong galing sa kanilang
ugat, “tanda ng tunay at lubos na pagtatapat na di magtataksil sa pinagkayarian.”
Nang namayani ang estadong Espanyol, binuhay natin sila sa kasaganaan kahit
abutin natin ang kasalatan at kadayukdukan. Tinulungan pa natin sila na lumaban sa mga
puwersa ng mga Intsik at Olandes na ibig sumakop sa Pilipinas. Sa kabila ng lahat na ito,
ano ang iginanti ng mga Kastila? Pawang kataksilan, pagpapahirap, at pagsasamantala –
lahat ng krimen ay nagawa nila laban sa mga katutubo. Nawalang saysay ang Sandugo.
• “Tayo’y magkaisang-loob, magkaisang-isip at akala upang makahanap ng lunas laban sa

naghaharing kasamaan sa ating Bayan” (Andres Bonifacio)
D. Ang Papel ng Katipunan sa Pagbabago
Ano ang paraan para matubos ang kalayaan ng Bayan?

• Mag-aral, magbago, sumapi sa Katipunan, mag-organisa, palaganapin ang
mapaghimasik na layunin at paghandaan ang pag-aalsa
• “Ang kamatayan sa gitna ng digma, sa pagtatanggol ng kalayaan ng ating Bayan ay

kapurihang maipamana sa ating Bayan, Lahi at sa ating Angkan”
E. Ang Kahulugan ng Rebolusyon
Ano para sa Katipunan ang halaga ng Rebolusyon?

• Sariling Pamahalaan na nagsasarili

• Sariling Bayan
• Sariling wika
v “Hinahangad naming ang makamit ang Kalayaan.na may isang pamahalaang

magpapakilala ng mga buhay na lakas ng isang bayan…mayaman man o mahirap.”
(E. Jacinto)
Source: Vivencio Jose, “Ang Diskurso ng Kaisipan at Layunin ng Katipunan” in Pagbabalik sa bayan: mga
lektura sa kasaysayan ng historiograpiya at pagkabansang Pilipino
THE LIGHT OF LIBERTY:

DOCUMENTS AND STUDIES ON THE KATIPUNAN
KxxxKxxxKxxx
Katungkulang gagawin ng mga

ZxxxLlxxxBxxx
1. Sumampalataya sa MayKapal ng taimtim sa puso.
2. Gunamgunamin sa sarili tuina, na ang matapat na pag sampalataya sa Kanya ay ang

pag ibig sa lupang tinubuan, sa pagkat ito ang tunay na pag ibig sa kapwa.
3. Ykintal sa puso ang pag asa na malabis na kapurihan at kapalaran na kung ikamamatay
ng tawoy mag bubuhat sa pagliligtas sa kaalipinan ng bayan.
4. Sa kalamigan ng loob, katiagaan, katuiran at pag asa sa ano mang gagawin

nagbubuhat ang ikagaganap ng mabuting ninanais.
5. Paingat ingatang gaya ng puri ang mga bilin at balak ng K... K... K....
6. Sa isang na sa sapanganib sa pag tupat ng kanyang tungkol, idadamay ng lahat, ang

buhay at yaman upang maligtas yaon.
7. Hangarin na ang kalagayan ng isatisa, maging fuaran ng kanyang kapwa sa mabuting

pagpapasunod at pag tupad ng kanyang tungkol.
8. Bahaginan ng makakaya ang alin mang nagdaralita.

9. Ang kasipagan sa pag hahanap-buhay ay siyang tunay na pag ibig at pag mamahal sa
sarili sa asawa, anak at kapatid o kabayan.
10. Lubos na pag sampalataya sa parusang ilinalaang sa balang sowail at magtaksil, gayon
din sa pala na kakamtan ukol sa mabuting gawa. Sampalatayanan din naman na ang
mga layong tinutungo ng K... K... K... ay kaloob ng Maykapal, sa makatwid ang hangad
ng bayan ay hangad din Nya.
KxxxKxxxKxxx
Duties of the Sons of the People
1. Believe with a fervent heart in the Creator.
2. Reflect always that a sincere faith in Him involves love of one’s native land, because
this shows true love for one’s fellows.
3. Engrave on the heart the conviction that to die for the liberation of the country from
enslavement is the highest honor and fortune.
4. In any endeavor, the realization of good aspirations depends on calmness,

perseverance, reason and hope.
5. Guard the instructions and plans of the K... K... K... as you would guard your own honor.
6. Anyone who falls into danger whilst carrying out their duties should be supported by
all, and rescued even at the cost of life and riches.
7. Let each of us strive in the performance of our duty to set a good example for others to
follow.
8. Share whatever you can with whoever is needy.
9. Diligence in earning a livelihood is a true expression of love and affection for self,
spouse, children and brothers or compatriots.
10. Believe absolutely that scoundrels and traitors will be punished and good deeds will
be rewarded. Believe, likewise, that the aims of the K... K... K... are blessed by the
Creator, for the will of the people is also His will.

MGA ARAL NG KATIPUNAN NG MGA ANAK NG BAYAN

ni Emilio Jacinto
1. Ang buhay na hindi ginugugol sa isang malaki at banal na kadahilanan ay kahoy

(puno) na walang lilim, kundi (man) damong makamandag.
2. Ang gawang magaling na nagbubuhat sa paghahambog o papipita sa sarili

(paghahangad na makasarili), at hindi talagang nasang gumawa ng kagalingan, ay di
kabaitan.
3. Ang tunay na kabanalan ay ang pagkakawang-gawa, ang pag-ibig sa kapwa at ang

isukat ang bawat kilos, gawa't pangungusap sa talagang Katuwiran.
4. Maitim man o maputi ang kulay ng balat, lahat ng tao'y magkakapantay; mangyayaring
ang isa'y hihigitan sa dunong, sa yaman, sa ganda; ngunit di mahihigitan sa pagkatao.
5. Ang may mataas na kalooban, inuuna ang (dangal o) puri kaysa pagpipita sa sarili; ang
may hamak na kalooban, inuuna ang pagpipita sa sarili sa puri.
6. Sa taong may hiya, salita'y panunumpa.
7. Huwag mong sayangin ang panahon; ang yamang nawala'y mangyayaring magbalik;
ngunit panahong nagdaan nay di na muli pang magdadaan.
8. Ipagtanggol mo ang inaapi; kabakahin (labanan) ang umaapi.
9. Ang taong matalino'y ang may pag-iingat sa bawat sasabihin; matutong ipaglihim ang
dapat ipaglihim.
10. Sa daang matinik ng buhay, lalaki ang siyang patnugot ng asawa at mga anak; kung
ang umaakay ay tungo sa sama, patutunguhan ng inaakay ay kasamaan din. (Ang
simula nito ay obserbasyon sa ugnayan ng babae at lalaki sa panahon ng Katipunan;
para sa kasalukuyan, iminumungkahing ipalit ang sumusunod: "Sa daang matinik ng
buhay, ang mga magulang ang patnugot ng mag-anak; kung ang umaakay ay tungo sa
sama, and patutunguhan ng inaakay ay kasamaan din.)
11. Ang babae ay huwag mong tingnang isang bagay na libangan lamang, kundi isnag
katuwang at karamay (ng lalaki) sa mga kahirapan nitong buhay; gamitin mo nang

buong pagpipitagan ang kanyang (pisikal na) kahinaan, alalahanin ang inang
pinagbuhatan at nag-iwi sa iyong kasanggulan.
12. Ang di mo ibig gawin sa asawa mo, anak at kapatid, ay huwag mong gagawin sa asawa,
anak at kapatid ng iba.
13. Ang kamahalan ng tao'y wala sa pagkahari, wala sa tangos ng ilong at puti ng mukha,
wala sa pagkaparing kahalili ng Diyos, wala sa mataas na kalagayan sa balat ng lupa:
wagas at tunay na mahal na tao, kahit laking gubat at walang nababatid kundi sariling
wika, yaong may magandang asal, may isang pangungusap, may dangal at puri, yaong
di nagpaaapi't di nakikiapi; yaong marunong magdam-dam at marunong lumingap sa
bayang tinubuan.
14. Paglaganap ng mga aral na ito, at maningning na sisikat ang araw ng mahal na kalayaan
dito sa kaaba-abang Sangkapuluan at sabungan ng matamis niyang liwanag ang
nangagkaisang magkakalahi't magkakapatid, ng liwanag ng walang katapusan, ang
mga ginugol na buhay, pagod, at mga tiniis na kahirapa'y labis nang matutumbasan.
CARTILLA (ENGLISH VERSION by Paula Carolina Malay

1. A life that is not dedicated to a noble cause is like a tree without a shade or a poisonous
weed.
2. A deed lacks nobility if it is motivated by self-interest and not be a sincere desire to help.
3. True piety consists of being charitable, loving one's fellowmen, and being judicious in
behavior, speech and deed.
4. All persons are equal, regardless of the color of their skin. While one could have more
schooling, wealth or beauty than another, all that does not make one more human than
anybody else.
5. A person with a noble character values honor above self-interest, while a person with a
base character values self-interest above honor.
6. To a person of honor, his/her word is a pledge.
7. Don't waste time; lost wealth can be retrieved, but time lost is lost forever.
8. Defend the oppressed and fight the oppressor.

9. The wise man is careful in all he has to say and is discreet about things that need to be
kept secret.
10. In the thorny path of life, the man leads the way and his wife and children follow. If
the leader goes the way of perdition, so do the followers.
11. Never regard a woman as an object for you to trifle with; rather you should consider
her as a partner and helpmate. Give proper considerations to a woman's frailty and never
forget that your own mother, who brought you forth and nurtured you from infancy, is
herself such a person.
12. Don't do to the wife, children and brothers and sisters of others what you do not want
done to your wife, children and brothers and sisters.
13. A (person's) worth is not measured by his/her station in life, neither by the height of his
nose nor the fairness of skin, and certainly not by whether he is a priest claiming to be
God's deputy. Even if he is a tribesman/tribeswoman from the hills and speaks only his/her
own tongue, a (person) is honorable if he/she possesses a good character, is true to his/her
word, has fine perceptions and is loyal to his/her native land.
14. When these teachings shall have been propagated and the glorious sun of freedom
begins to shine on these poor islands to enlighten a united race and people, then all the
loves lost, all the struggle and sacrifices shall not have been in vain.
ANG DAPAT MABATID NG MGA TAGALOG

Andres Bonifacio
Itong Katagalugan, na pinamamahalaan nang unang panahon ng ating tunay na mga

kababayan niyaong hindi pa tumutulong sa mga lupaing ito ang mga Kastila, ay nabubuhay
sa lubos na kasaganaan, at kaginhawaaan. Kasundo niya ang mga kapit-bayan at lalung-
lalo na ang mga taga-Hapon, sila’y kabilihan at kapalitan ng mga kalakal, malabis ang
pagyabong ng lahat ng pinagkakakitaan, kaya’t dahil dito’y mayaman ang kaasalan ng
lahat, bata’t matanda at sampung mga babae ay marunong bumasa at sumulat ng talagang
pagsulat nating mga Tagalog.
Dumating ang mga Kastila at dumulog na nakipagkaibigan. Sa mabuti nilang

hikayat na diumano, tayo’y aakayin sa lalong kagalingan at lalong imumulat ang ating
kaisipan, ang nasabing nagsisipamahala ay nangyaring nalamuyot sa tamis ng kanilang dila
sa paghibo. Gayon man sila’y ipinailalim sa talagang kaugaliang pinagkayarian sa
pamamagitan ng isang panunumpa na kumuha ng kaunting dugo sa kani-kanilang mga
ugat, at yao’y inihalo’t ininom nila kapwa tanda ng tunay at lubos na pagtatapat na di

magtataksil sa pinagkayarian. Ito’y siyang tinatawag na "Pacto de Sangre" ng

haring Sikatuna at ni Legaspi na pinakakatawanan ng hari sa Espana. Buhat nang ito’y
mangyari ay bumubilang na ngayon sa tatlong daang taon mahigit na ang lahi ni Legaspi
ay ating binubuhay sa lubos na kasaganaan, ating pinagtatamasa at binubusog, kahit abutin
natin ang kasalatan at kadayukdukan; iginugugol natin ang yaman, dugo at sampu ng tunay
na mga kababayan na aayaw pumayag na sa kanila’y pasakop, at gayon din naman
nakipagbaka tayo sa mga Insik at taga-Holandang nagbalang umagaw sa kanila nitong
Katagalugan.
Ngayon sa lahat ng ito’y ano ang sa mga ginawa nating paggugugol ang nakikitang
kaginhawahang ibinigay sa ating Bayan? Ano ang nakikita nating pagtupad sa kanilang
kapangakuan na siyang naging dahil ng ating paggugugol! Wala kudi pawang kataksilan
ang ganti sa ating mga pagpapala at mga pagtupad sa kanilang ipinangakong tayo’y lalong
gigisingin sa kagalingan ay bagkus tayong binulag, inihawa tayo sa kanilang hamak na
asal, pinilt na sinira ang mahal at magandang ugali ng ating Bayan; iminulat tayo sa isang
maling pagsampalataya at isinadlak sa lubak ng kasamaan ang kapurihan ng ating Bayan;
at kung tayo’y mangahas humingi ng kahit gabahid na lingap, ang nagiging kasagutan ay
ang tayo’y itapon at ilayo sa piling ng ating minamahal ng anak, asawa at matandang
magulang. Ang bawat isang himutok na pumulas sa ating dibdib ay itinuturing na isang
malaking pagkakasala at karakarakang nilalapatan ng sa hayop na kabangisan.
Ngayon wala nang maituturing na kapanatagan sa ating pamamayan; ngayon
lagi nang gingambala ang ating katahimikan ng umaalingawngaw na daing at
pananambitan, buntong-hininga at hinagpis ng makapal na ulila, bao’t mga magulang ng
mga kababayang ipinanganyaya ng mga manlulupig na Kastila; ngayon tayo’y nalulunod
na sa nagbabahang luha ng Ina sa nakitil na buhay ng anak, sa pananangis ng sanggol na
pinangulila ng kalupitan na ang bawat patak ay katulad ng isang kumukulong tinga, na
sumasalang sa mahapding sugat ng ating pusong nagdaramdam; ngayon lalo’t lalo tayong
nabibiliran ng tanikalang nakalalait sa bawat lalaking may iniingatang kapurihan.
Ano ang nararapat nating gawin?
Ang araw ng katuwiran na sumisikat sa Silanganan, ay malinaw na itinuturo sa

ating mga matang malaong nabulagan, ang landas na dapat nating tunguhin, ang liwanag
niya’y tanaw sa ting mga mata, ang kukong nag-akma ng kamatayang alay sa atin ng mga
ganid na asal. Itinuturo ng katuwiran, na wala tayong iba pang maaantay kundi lalo’t lalong
kaalipinan. Itinuturo ng katuwiran, lalo’t lalong kaalipustaan at lalo’t lalong kaalipinan.
Itinuturo ng katuwiran, na huwag nating sayangin ang panahon sa pag-asa sa ipinangakong
kaginhawahan na hindi darating at hindi mangyayari. Itinuturo ng katuwiran ang tayo’y
umasa sa ating at huwag antayin sa iba ang ating kabuhayan. Itinuturo na katuwiran
ang tayo’y magkaisang-loob, magkaisang isip at akala at nang tayo’y magkaisa na
maihanap ng lunas ang naghaharing kasamaan sa ating Bayan.

Panahon na ngayong dapat na lumitaw ang liwanag ng katotohanan; panahon nang

dapat nating ipakilala n tayo’y may sariling pagdaramdam, may puri, may hiya at
pagdadamayan. Ngayon panahon nang dapat simulan ang pagsisiwalat ng mga mahal at
dakilang ani na magwawasak sa masinsing tabing na bumubulag sa ating kaisipan; panahon
na ngayong dapat makilala ng mga Tagalog ang pinagbuhatan ng kanilang mga
kahirapan. Araw na itong dapat kilalanin na sa bawat isang hakbang natin y tumutuntong
tayo at nabibingit sa malalim na hukay ng kamatayan na sa ati’y inuumang ng mga kaaway.
Kaya, O mga kababayan, ating idilat ang bulag na kaisipan at kusang igugol sa
kagalingan ang ating lakas sa tunay at lubos na pag-asa na magtagumpay sa nilalayong
kaginhawahan ng bayan tinubuan.
Source: http://www.filipiniana.net/publication/ang-dapat-mabatid-ng-mgatagalog/12791881588022/1/0
ANDRES BONIFACIO
The efforts of a determined few to honor the memory of Andres Bonifacio at a way
that befits his true stature have been deterred somewhat by the supercilious conviction
which prevails in the upper classes that Rizal cannot be replaced as the hero of the
Filipinos.
This conviction has even acquired the nature of an official one, a fact that can easily
be seen in the almost complete indifference of the national government to the City of
Manila's determination to impart a more substantial meaning to the celebration of
Bonifacio's centenary.
And yet, nothing could be more harmful than the cultivation of an artificial
rivalry between Rizal and Bonifacio. Nothing could be more revealing of the ignorance
of social and revolutionary action on the part of the so-called Filipino educated class than
the insidious campaign it is waging that the man from Calamba and the man from
Tondo were poles apart in their aims and purposes.
The simple truth, we believe, is that like the famous bow and arrow of
longfellow, Bonifacio and Rizal were useless each without the other. They
complemented each other, although they identified themselves with the use of apparently
divergent means. There was, to be sure, a difference in view asto the future of the
Philippines, but this difference was dictated by the difference in their character and in their
basic orientation.

All this may sound paradoxical, even contradictory. But not when it is considered
that in the Philippine revolution, as well as in all the classic revolutions which have
shaped human institutions, there was always a division of labor instinctively arrived
at.
Rizal and his group in the Propaganda Movement were the men who laid down the
theoretical foundations, the justifications and the morality of the Filipino grievance against
Spain. It was they who, by the power of the written word or by the urgency of vocal appeal,
opened the eyes of their countrymen to their own plight and who inspired them to aspire
for dignity. Rizal then was essentially a man of thought. He was the encyclopedist, the
pamphleteer, the philosopher, the poet who wrote and sang of love of country. He was the
theorist, immersed in thought and rendered incapable of action, not only by the corrosive
effects of "thinking too precisely on the events," but also by his implacably safe and
middle-class background.
But after he has achieved his assigned task --after, in other words, the man of
thought had reached the end of the tether -- the man of action had to take over and give
reality to what had been said and discussed before.
The man of action in Philippine history was Andres Bonifacio. here was a man
who could not boast of the profundity of learning and of the eloquence of the men of the
propaganda Movement. But here, also, was a man who had been endowed with the gift of
action.
Bonifacio saw the situation steadily and he saw the whole, and he acted on what
he saw. he acted, not by propounding more theories or indulging in more
philosophical vacillations, but in laying the foundation of the Katipunan the one and
only purpose of which was to fight a necessary and timely revolution. (12-01-1963)
Elaborate
BONIFACIO AND RIZAL

Bonifacio Day and Rizal Day are separated by barely a month, and yet no two days
in Philippine hisotry could be more apt, more distinct from each other in ideological
content and significance.
The difference has not been sufficiently appreciated by a vast majority of the
Filipinos, but by celebrating the birth of the revolutionist and the death of the reformer,
they display something like fortuitous wisdom which does them more credit than they
usually deserve.
A number of them who feel the tragedy of being grooved have realized the terrible
blunder of acceding to the systematic propaganda of relegating Andres Bonifacio to the
status of a second-class hero. And some of them, with a prescience that comes along with
time, are beginning to understand the meaning of the fact that when Rizal was hard at
work laying the foundation of La Liga Filipina and preaching the notion that the
Philippines should not separate from Spain and that the Filipino should be contented
with reforms, Bonifacio was organizing a secret society aimed at the overthrow of
Spanish domination.
While the intellectual middle class awaited confidently the reforms asked for and
promised," Teodoro M. Kalaw, one of the nation's real historians, wrote 28 years ago in
the Philippine free Fress, "Bonifacio, with the instinct and discernment of the masses, had
already lost faith in Spain, and while many of his countrymen were satisfied to lead a life
of ease in the Oriental fashion, without giving a thought to their position as slaves or to
the future of their country, he prepared the masses for a moral revolution by describing to
them their sad plight and speaking to them of a new day which, he said, would come only
through union, discipline and sacrifice."
But the tremedous truth in these phrases and clauses have fallen on the ears
of Filipinos who have been subjected from birth to senility to the propaganda about
the greatness, courage and wisodm of Rizal.
The Rizal cult has grown to such proportions that an execrable word --Rizalist--
had been coined to describe thae fatuous boobs who are still shouting at the international
conferences that the Martyr of Bagungbayan "spoke 19 languages," as if proficiency in
languages had any relevance to the grim business of changing society.
But it has become the truism to say that Rizal is a safe hero, particularly in those
places in the suburbs where time does not seem to move. And the inhabitants of suburbia
have not stopped thanking the Americans for their choice of Rizal as the national hero, for
even today, despite a heresy here and a heresy there, Rizal fulfills the need for permanence.

The almost secure position of Rizal in the national pantheon, however, is more
a reflection of the deterrirating character of the Filipinos than a tribute to his
greatness. For there was a time, not so long after the coming of the Americans in 1898,
when the Filipino intellectuals --the professionals mostly --looked up to Bonifacio rather
than Rizal for the inspiration of their nationalism.
One of them and perhaps one of the most eloquent of them was Fernando Ma.
Guerrero. He came from Ermita, not Tondo, but he knew what Bonifacio stood for, and
for what it was worth, he sang the man's praises. Teodoro Kalaw was another, and the
whole membership of Philippine masonry during the era when being a mason meant
something, worshipped at the shrine of Bonifacio.
But the replacement of these people by a race of middle men, by a race of jaycees
and Rotarians seem to have doomed the Founder of the Katipunan to an inferior category.
The relegation, it is becoming increasingly clear, will not last forever. Already the
rising generation of Filipinos has begun to see more than the symbolism of Bonifacio Day
and Rizal Day, and seeing, they might learn that the choice of heroes is their exclusive
prerogative.
PAG-IBIG SA TINUBUANG BAYAN

Ni Andres Bonifacio
PAG-IBIG SA TINUBUANG BAYAN
Ni Andres Bonifacio
Aling pag-ibig pa ang hihigit kaya

Sa pagkadalisay at pagkadakila
Gaya ng pag-ibig sa tinub’ang lupa?
Aling pag-ibig pa? Wala na nga, wala.
2
Ulit-ulitin mang basahin ng isip
At isa-isahing talastasing pilit
Ang salita’t buhay na limbag at titik
Ng sangkatauhan ito’y namamasid.
3
Banal na Pag-ibig! Pag ikaw ang nukal
Sa tapat na puso ng sino’t alinman,
Imbi’t taong-gubat, maralita’t mangmang,

Nagiging dakila at iginagalang.
4
Pagpupuring lubos ang palaging hangad
Sa bayan ng taong may dangal na ingat;
Umawit, tumula, kumatha’t sumulat,
Kalakhan din niya’y isinisiwalat.
5
Walang mahalagang hindi inihandog
Ng may pusong mahal sa Bayang nagkupkop:
Dugo, yaman, dunong, katiisa’t pagod,
Buhay ma’y abuting magkalagot-lagot.
6
Bakit? Alin ito na sakdal nang laki
Na hinahandugan ng buong pagkasi?
Na sa lalong mahal nakapangyayari
At ginugugulan ng buhay na iwi?
7
Ay! Ito’y ang Inang Bayang tinubuan,
Siya’y ina’t tangi na kinamulatan
Ng kawili-wiling liwanag ng araw
Na nagbigay-init sa lunong katawan.
8
Sa kaniya’y utang ang unang pagtanggap
Ng simoy ng hanging nagbibigay-lunas
Sa inis na puso na sisinghap-singhap
Sa balong malalim ng siphayo’t hirap.
9
Kalakip din nito’y pag-ibig sa Bayan
Ang lahat ng lalong sa gunita’y mahal
Mula sa masaya’t gasong kasanggulan
Hanggang sa katawa’y mapasalibingan.
10
Ang nangakaraang panahon ng aliw,

Ang inaasahang araw na darating

Ng pagkatimawa ng mga alipin,
Liban pa sa Bayan saan tatanghalin?
11
At ang balang kahoy at ang balang sanga
Ng parang n’ya’t gubat na kaaya-aya,
Sukat ang makita’t sasaalaala
Ang ina’t ang giliw, lumipas na saya.
12
Tubig n’yang malinaw na anaki’y bubog,
Bukal sa batisang nagkalat sa bundok,
Malambot na huni ng matuling agos,
Na nakaaaliw sa pusong may lungkot.
13
Sa aba ng abang mawalay sa Bayan!
Gunita ma’y laging sakbibi ng lumbay,
Walang alaala’t inaasam-asam
Kundi ang makita’y lupang tinubuan.
14
Pati ng magdusa’t sampung kamatayan
Wari ay masarap kung dahil sa Bayan
At lalong maghirap, O! himalang bagay,
Lalong pag-irog pa ang sa kanya’y alay.
15
Kung ang Bayang ito’y nasasapanganib
At siya ay dapat na ipagtangkilik,
Ang anak, asawa, magulang, kapatid
Isang tawag niya’y tatalikdang pilit.
16
Dapwat kung ang bayan ng Katagalugan
Ay nilapastangan at niyuyurakan
Katuwiran, puri niya’t kamahalan

Ng sama ng lilong taga-ibang bayan.
17
Di gaano kaya ang paghihinagpis
Ng pusong Tagalog sa puring nilait?
Aling kalooban na lalong tahimik
Ang di pupukawin sa paghihimagsik?
18
Saan magbubuhat ang paghinay-hinay
Sa paghihiganti’t gumugol ng buhay
Kung wala ding iba na kasasadlakan
Kundi ang lugami sa kaalipinan?
19
Kung ang pagkabaon n’ya’t pagkabusabos
Sa lusak ng saya’t tunay na pag-ayop,
Supil ng panghampas, tanikalang gapos
At luha na lamang ang pinaaagos?
20
Sa kaniyang anyo’y sino ang tutunghay
Na di aakayin sa gawang magdamdam?
Pusong naglilipak sa pagkasukaban
Ang hindi gumugol ng dugo at buhay.
21
Mangyayari kaya na ito’y masulyap
Ng mga Tagalog at hindi lumingap
Sa naghihingalong Inang nasa yapak
Na kasuklam-suklam sa Kastilang hamak?
22
Nasaan ang dangal ng mga Tagalog?
Nasaan ang dugong dapat na ibuhos?
Baya’y inaapi, bakit di kumilos

At natitilihang ito’y mapanuod?
23
Hayo na nga kayo, kayong nangabuhay
Sa pag-asang lubos na kaginhawahan
At walang tinamo kundi kapaitan
Hayo na’t ibigin ang naabang Bayan.
24
Kayong natuy’an na sa kapapasakit
Ng dakilang hangad sa batis ng dibdib,
Muling pabalungi’t tunay na pag-ibig
Kusang ibulalas sa Bayang piniit.
25
Kayong nalagasan ng bunga’t bulaklak,
Kahoy nyaring buhay na nilanta’t sukat
Ng bala-balaki’t makapal na hirap,
Muling manariwa’t sa Baya’y lumiyag.
26
Kayong mga pusong kusang napapagal
Ng daya at bagsik ng ganid na asal,
Ngayon ay magbango’t Bayan ay itanghal
Agawin sa kuko ng mga sukaban.
27
Kayong mga dukhang walang tanging lasap
Kundi ang mabuhay sa dalita’t hirap,
Ampunin ang Bayan kung nasa ay lunas
Pagkat ang ginhawa niya ay sa lahat.
28
Ipaghandog-handog ang buong pag-ibig,
At hanggang may dugo’y ubusang itigis
Kung sa pagtatanggol, buhay ay mapatid
Ito’y kapalaran at tunay na langit.

Source: Jim Richardson, The light of liberty: documents and studies on the Katipunan, 1892-1897


Module 3

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Module 3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

NORTHWESTERN UNIVERSITY,INC

Laoag City, Ilocos Norte

GOODLUCK AND HAPPY READING!

SS 101: Readings in Philippine History Page 1

Engage Criticisms in Historical Activity

1. Give a background information of the author/source.

SS 101: Readings in Philippine History Page 2

ANDRES BONIFACIO and the 1896 REVOLUTION

On August 24, 1896, Andres Bonifacio convened the Kataastaasang Kapisanan or

THE FOUNDING OF THE KATIPUNAN

SS 101: Readings in Philippine History Page 3

Jose Rizal La Liga Filipina

SS 101: Readings in Philippine History Page 4

Andres Bonifacio KKK Flag

Kataastaasan Kagalanggalangang Katipunan ng mga Anak ng Bayan

Anthem: “Marangal na Dalit ng Katagalugan”

SS 101: Readings in Philippine History Page 5

1. To unite the Filipinos into one solid nation

MEMBERS OF THE KATIPUNAN

2. Emilio Jacinto – wrote the Kartilla (collection of teachings of Katipunan) and A La

DISCOVERY OF THE KATIPUNAN

SS 101: Readings in Philippine History Page 6

The historian Manuel Sastron describes the revolution as a “rebellion of the

FIRST FILIPINO GOVERNMENT

SS 101: Readings in Philippine History Page 7

THE FIRST PRESIDENT

Jose P. Bantug referred to Bonifacio as “Kataastaasang Pangulo” and “General No. 1”

BONIFACIO vs. AGUINALDO

SS 101: Readings in Philippine History Page 8

SS 101: Readings in Philippine History Page 9

Earliest dated Katipunan document 1892

At the founding assembly in Kalookan on 24 August 1896, the revolutionary government

1) the revolution would begin with attack on Manila at midnight of Saturday, 29

The claim that “Bonifacio lost all his battles” is ridiculous.

SS 101: Readings in Philippine History Page 10

SIGNIFICANCE OF 1896 REVOLUTION

SS 101: Readings in Philippine History Page 11

Gen. Ramon Blanco

 He served as a governor of Cuba and Sto. Domingo, and as governor-general of the

August 30, 1896 – publication of the decree

SS 101: Readings in Philippine History Page 12

Rutherford B. Hayes Presidential Center Minnesota Historical Society #1983.4.86

Souvenir of Maj.Harry Bandholtz Rutherford B. Hayes Pres. Center

Ricarte’s Insignia: Regimiento Maniola de Vibora

SS 101: Readings in Philippine History Page 13

Makario Sakay’s Insignia Government of the Tagalog Archipelago

Who shall be exempted?

Decree extending the period of time (Amnesty)

ANG DISKURSO NG KAISIPAN AT LAYUNIN NG KATIPUNAN

SS 101: Readings in Philippine History Page 14

Panahon nang pagbalikang-suriin ang Katipunan (Kataastaasan Kagalang-galang na

SS 101: Readings in Philippine History Page 15

ng mayorya upang mabuhay ng maalwan ang iilang namamayani sa halaga ng dangal ng

Di kasindali ng alegoryang ito ang pagsilang ng Katipunan, na susi sa mga

Ang bansang ito, na pinangarap nina Bonifacio ay di komunidad na larawang-diwa lamang

A. Isinilang ng Reporma ang La Liga Filipina

• Ehemonyang monarkiyal-monastiko ng mga Espanyol

Ang pamamayani ng diskurso ng ehemonyang Espanyol ay nakasandig sa kanyang

Subalit sa mga huling dekada ng ika-19 na dantaon, sa pag-unlad ng pagkakahati ng

Ang mga ideyal ng Rebolusyong Pranses tungkol sa Kalayaan-Pagkakapantay-pantay-at-

Sa loob ng pormasyong kolonyal, kung gayon, dalawa nga namamayaning komunidad.

Ang Liga ay mapagtuwid at mapagturo dahil sa kunteksto ng kolonyal na relasyon ay

SS 101: Readings in Philippine History Page 18

He served as a governor of Cuba and Sto. Domingo, and as governor-general of the