प्रीमियम सदस्य प्रगत शोध अस्वीकरण मोबाइल दृश्य

cpc sec 09 sortby: mostrecent doctypes:bombay शोधा

उद्धृत 18 डॉक्स - [ सर्व पहा ]

फौजदारी प्रक्रिया संहिता, 1973 मधील कलम 167(2)
बेकायदेशीर क्रियाकलाप (प्रतिबंध) कायदा, 1967
फौजदारी प्रक्रिया संहिता, 1973 मधील कलम 167
भारतीय दंड संहिता
भारतीय दंड संहितेतील कलम 149

हे दस्तऐवज PDF मध्ये मिळवा फाइल/प्रिंटरवर मुद्रित करा कोर्ट कॉपी डाउनलोड करा
Marathi
Powered by Translate
भाषांतरावर चेतावणी

आमच्या प्रीमियम सदस्य सेवा वापरून पहा: व्हर्च्युअल कायदेशीर सहाय्यक , क्वे री अलर्ट सेवा आणि
जाहिरातमुक्त अनुभव. एका महिन्यासाठी विनामूल्य आणि तुम्हाला ते आवडत असल्यासच पैसे द्या.

मुंबई उच्च न्यायालय

नरे श S/O नेतराम नागपुरे आणि 6 ... वि. द स्टेट ऑफ माह. गु. Pso Ps ... 23 डिसेंबर 2022 रोजी
खंडपीठः एसबी शुक्रे , एमडब्ल्यू चांदवानी

1.cwp.817.22.jud 1/18

बॉम्बे येथील उच्च न्यायालयामध्ये

नागपूर खंडपीठ, नागपूर

2022 ची फौजदारी रिट याचिका क्रमांक 817

याचिकाकर्ते: 1. नरे श s/o नेतराम नागपुरे ,

वय सुमारे 35 वर्षे,
कचरा मोहल्ला, कृ ष्णपुरा वॉर्ड,
दुर्गा मंदिराच्या मागे, गोंदिया, जि. गोंदिया.
Original text
2. शुभम @ चड्ढा @ भरत S/o राजकु मार
Petitioners : 1. Naresh s/o Netram Nagpure,
भटवार, वय सुमारे २० वर्षे,
कचरा मोहल्ला, कृ ष्णपुरा वॉर्ड, Contribute a better translation
दुर्गा मंदिराच्या मागे, गोंदिया, जि. गोंदिया.
3. अमर s/o महेंद्रसिंग बानफर,
वय सुमारे 20 वर्षे,
मुख्य पोस्ट ऑफिस जवळ, सिव्हिल लाइन्स,
गोंदिया, जिल्हा गोंदिया.
४. नारायण साहेब संतोष शर्मा,
वय सुमारे 22 वर्षे,
कचरा मोहल्ला, कृ ष्णपुरा वॉर्ड,
दुर्गा मंदिराच्या मागे, गोंदिया, जि. गोंदिया.
5. धीरज साहेब मुन्नालाल उईके ,
वय सुमारे २९ वर्षे,
बसंत नगर, गोंदिया, जि. गोंदिया.
6. अजय रा. दीपक बनसोड,
वय सुमारे 31 वर्षे,
गड्डा टोली, आझाद वार्ड, गोंदिया, जिल्हा गोंदिया.
7. अजय s/o मिताराम लिल्हारे ,
वय सुमारे २९ वर्षे,
बसंत नगर, गोंदिया, जि. गोंदिया.

सर्व गाव गोंदिया, जि. गोंदिया.

- विरुद्ध -
प्रतिवादी : महाराष्ट्र राज्य,
पोलीस ठाण्याच्या अधिकाऱ्यामार्फ त,
पीएस रामनगर, गोंदिया, जिल्हा गोंदिया.
1 cwp 817 22 jud 2/18
 1.cwp.817.22.jud 2/18

=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
अनिल मार्डीकर, ज्येष्ठ अधिवक्ता
श्री आर एम डागा, याचिकाकर्त्यांचे अधिवक्ता.
श्री. एस.एम. घोडेस्वार, प्रतिवादी/राज्यासाठी एपीपी
=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=

कोरम : सुनील बी. शुक्रे आणि एमडब्ल्यू चांदवानी, जे.जे.

आरक्षित : 5 डिसेंबर 2022 रोजी.

23 डिसेंबर 2022 रोजी उच्चारले.

निकाल : (प्रति MW चांदवानी, जे.) नियम. नियम ताबडतोब परत करण्यायोग्य के ला. पक्षकारांच्या विद्वान
वकिलांच्या संमतीने शेवटी सुनावणी झाली.

02] गुन्हा क्रमांक 47/2022 मधील अटके तील आरोपी डिफॉल्ट जामिनासाठी अर्ज काढतात. हा आदेश अभियोग
एजन्सीला अनुकू ल आहे. त्रस्त अटक के लेले लोक पुनरावृत्ती अधिकार क्षेत्राचा लाभ घेण्याचा अयशस्वी प्रयत्न
करतात. या रिट याचिके द्वारे ते आदेशांना आव्हान देतात.

03] सध्याच्या याचिके ला जन्म देणारी थोडक्यात तथ्ये खालीलप्रमाणे आहेत:

याचिकाकर्त्यांवर पोलीस स्टेशन, रामनगर, गोंदिया येथे गुन्हा क्र.47/2022 मध्ये कलम 302, 307, 324, 143, 147,
148 नुसार भारतीय दंड संहिता ( आयपीसी , 1860) च्या कलम 149 नुसार दंडनीय गुन्ह्यांची नोंद के ली जात आहे.
.) आणि महाराष्ट्र पोलीस अधिनियम, 1951 चे कलम 135. याचिकाकर्त्यांना या गुन्ह्यात 25/02/2022 रोजी अटक
करण्यात आली होती आणि

1.cwp.817.22.jud 3/18 यांना न्यायदंडाधिकारी प्रथमवर्ग, न्यायालय क्रमांक 3, गोंदिया यांच्यासमोर हजर
करण्यात आले. याचिकाकर्त्यांना सुरुवातीला पोलीस कस्टडी रिमांड (पीसीआर) आणि त्यानंतर मॅजिस्ट्रेरियल
कस्टडी रिमांड (एमसीआर) मध्ये पाठवण्यात आले.

04] 30/03/2022 रोजी, फिर्यादीने महाराष्ट्र संघटित गुन्हेगारी नियंत्रण कायदा, 1999 च्या कलम 3(1) आणि 3(4)
च्या तरतुदींचा वापर के ला (यापुढे थोडक्यात "MCOC कायदा" म्हणून संदर्भित) वर्तमानात के स. त्यानुसार दिनांक
31/03/2022 रोजी संपर्क करून विशेष न्यायालयाला माहिती देण्यात आली. त्यानंतर फिर्यादीने याचिकाकर्त्यांचा
12/04/2022 पर्यंत पीसीआर मागितला, जो मंजूर झाला. आता ते एमसीआरमध्ये आहेत. 05] 21/05/2022 रोजी,
अभियोजन पक्षाने MCOC कायद्याच्या कलम 21(2)(b) अन्वये विशेष न्यायालयासमोर आरोपपत्र सादर
करण्यासाठी आणखी 90 दिवसांच्या कालावधीसाठी मुदतवाढीसाठी अर्ज दाखल के ला. 24/05/2022 च्या
आदेशानुसार, विशेष न्यायाधीशांनी आदेशात नमूद के लेल्या कारणांसाठी तपास पूर्ण करण्यासाठी 90 दिवसांची
मुदतवाढ दिली. दिनांक 22/08/2022 रोजी संप्रेषणाद्वारे , अतिरिक्त पोलीस महासंचालक (ADGP) यांनी
याचिकाकर्त्यांवर MCOC कायद्याच्या तरतुदींनुसार खटला चालवण्यास मंजुरी देण्यास नकार दिला. त्याच दिवशी,
म्हणजे 22/08/2022 रोजी दुपारी 04:00 वाजता, याचिकाकर्त्यांनी विद्वान विशेष न्यायाधीशांसमोर डिफॉल्ट
जामिनासाठी अर्ज दाखल के ला. विद्वान न्यायाधीशांनी स्टेटस रिपोर्ट मागवण्याचा आदेश दिला. मुख्य
न्यायदंडाधिकारी कार्यालयाने सांगितले की, दुपारी 04:25 पर्यंत कोणतेही आरोपपत्र नाही.

1.cwp.817.22.jud 4/18 हा खटला दाखल करण्यात आला. हे प्रकरण पुन्हा न्यायदंडाधिकारी प्रथमवर्ग
न्यायालयात पाठवण्यासाठी फिर्यादीने विशेष न्यायालयासमोर अर्ज दाखल के ला. त्यानंतर न्यायदंडाधिकारी
प्रथमवर्ग, गोंदिया यांच्या न्यायालयात अर्ज दाखल करण्यात आला. तथापि, त्याच दिवशी, म्हणजे 22/08/2022
रोजी, तपासी अधिका-यांनी 04:30 नंतर न्यायालयासमोर दोषारोपपत्र दाखल के ले. न्यायदंडाधिकारी प्रथम वर्ग,
गोंदिया, यांनी संबंधित पक्षकारांच्या प्रतिस्पर्ध्याच्या सबमिशनचा विचार करून, डिफॉल्ट जामिनासाठी
याचिकाकर्त्यांचा अर्ज फे टाळला. याचिकाकर्त्यांनी न्यायदंडाधिकारी प्रथमवर्ग न्यायालयाच्या आदेशाविरुद्ध
अतिरिक्त सत्र न्यायाधीश, गोंदिया यांच्यासमोर पुनरिक्षण दाखल करून अयशस्वी प्रयत्न के ला. विद्वान दंडाधिकारी
आणि विद्वान अतिरिक्त सत्र न्यायाधीश यांच्या आदेशाने व्यथित होऊन याचिकाकर्ते ही रिट याचिका दाखल
करून रिट अधिकारक्षेत्राला चालना देत आहेत. 06] राज्याने त्याचे उत्तर दाखल के ले आणि याचिकाकर्त्यांच्या
वादाला विरोध के ला. एमसीओसी कायद्याच्या तरतुदींनुसार याचिकाकर्त्यांवर खटला चालवण्यास एडीजीपीने
परवानगी दिली नाही हे कळल्यानंतर लगेचच पोलिसांनी त्याच दिवशी विद्वान मुख्य न्यायदंडाधिकारी यांच्यासमोर
आरोपपत्र दाखल के ले. त्यापूर्वी, याचिकाकर्त्यांवर एमसीओसी कायद्यांतर्गत खटला चालवण्यास परवानगी
नाकारल्याच्या पार्श्वभूमीवर, पोलिसांनी हे प्रकरण न्यायदंडाधिकारी प्रथम वर्गाकडे पाठवण्यासाठी विशेष
न्यायालयात धाव घेतली होती. विद्वान मुख्य न्यायदंडाधिकारी यांनी हे प्रकरण प्रथम श्रेणी न्यायदंडाधिकारी
यां डे ले रो स्वी गोंदि ती
यांच्याकडे पाठवले. आरोपपत्र स्वीकारल्याबद्दल गोंदिया. सुरुवातीला, द

1.cwp.817.22.jud 5/18 याचिकाकर्त्यांनी विशेष न्यायालयासमोर दुपारी 04:00 वाजता अर्ज दाखल के ला होता,
परं तु प्रथम श्रेणी न्यायदंडाधिकारी यांच्यासमोर आरोपपत्र दाखल के ले जात असल्याचे समजल्यानंतर,
याचिकाकर्त्यांनी दुसरा अर्ज दाखल के ला, जो कदाचित प्रथमवर्ग न्यायदंडाधिकारी यांच्यासमोर आरोपपत्र दाखल
के ल्यानंतर दाखल करण्यात आले आहे. हा अर्ज हेतुपुरस्सर रे कॉर्डवर दाखल के लेला नाही असे दिसते.

०७] आरोपपत्र दाखल करण्यासाठी मुदतवाढ देण्याच्या आदेशाला कधीही आव्हान दिले गेले नव्हते, असा दावाही
या उत्तरात करण्यात आला आहे. आरोपपत्र दाखल करण्याची वाढीव मुदत 23/08/2022 पर्यंत होती आणि
आरोपपत्र 22/08/2022 रोजी म्हणजेच वाढीव मुदत संपण्यापूर्वी दाखल करण्यात आले आहे. त्यामुळे ,
याचिकाकर्त्यांना फौजदारी प्रक्रिया संहिता (Cr.PC) च्या कलम 167 अंतर्गत डिफॉल्ट जामीन मंजूर करण्याचा
अधिकार नाही .

08] याचिकाकर्त्यांसाठी विद्वान ज्येष्ठ वकील श्री अनिल मार्डीकर यांनी जोरदारपणे सादर के ले की
याचिकाकर्त्यांच्या बाजूने अक्षम्य अधिकार ADGP ने MCOC कायद्याच्या तरतुदींखाली याचिकाकर्त्यांवर खटला
चालवण्यास परवानगी देण्यास नकार दिल्याने लगेचच झाला. याचिकाकर्त्यांनी दुपारी 04:00 वाजता त्यांच्या
डिफॉल्ट जामिनाच्या अक्षम्य हक्कासाठी अर्ज के ला आणि ते जामीन भरण्यास तयार झाले. याचिकाकर्त्यांनी
आधीच अर्ज दाखल करून डिफॉल्ट जामिनासाठी अपात्र्य अधिकाराचा लाभ घेतला होता आणि त्यानंतर
फिर्यादीने आरोपपत्र दाखल के ल्याने हा अक्षम्य अधिकार नष्ट होणार नाही.

1.cwp.817.22.jud 6/18 याचिकाकर्त्यांच्या बाजूने. तो पुढे असे सादर करतो की सर्वोच्च न्यायालयाच्या विविध
निवाड्यांद्वारे कायद्याचे स्फटिक बनले आहे की जामीन सादर करण्याच्या तयारीसह डिफॉल्ट जामिनासाठी अर्ज
दाखल करणे हे अपरिहार्य अधिकाराचा लाभ घेण्यासारखे आहे आणि त्यानंतर आरोपपत्र दाखल करणे हे त्याच
तारखेला असले तरी, याचिकाकर्त्यांना हक्कभंग करणार नाही. त्याच्या सबमिशनवर जोर देण्यासाठी, तो खालील
निर्णयांवर अवलंबून राहण्याचा प्रयत्न करतो.

i फखरे आलम विरुद्ध उत्तर प्रदेश राज्य - 2021 SCC ऑनलाइन SC 532 ii. बिक्रमजीत सिंग वि. पंजाब राज्य -
(2020) 10 SCC 616. iii. एम. रवींद्रन विरुद्ध गुप्तचर अधिकारी, महसूल गुप्तचर संचालनालय - (2021) 2 SCC
485.

iv जिगर उर्फ ​जिमी प्रवीणचंद्र अदातिया विरुद्ध गुजरात राज्य - 2022 SCC ऑनलाइन SC 1290.

09] याउलट, विद्वान अतिरिक्त सरकारी वकील श्री एस.एम. घोडेस्वार यांनी त्यांच्या उत्तराचा पुनरुच्चार के ला
आणि असे सादर के ले की MCOC कायद्याच्या तरतुदींनुसार याचिकाकर्त्यांवर खटला चालवण्यास मंजुरी
नाकारल्याच्या त्याच दिवशी आरोपपत्र दाखल के ले गेले. 180 दिवसांचा वाढीव कालावधी 23/08/2022 रोजी
संपणार होता आणि आरोपपत्र एक दिवस आधी म्हणजे 22/08/2022 रोजी दाखल करण्यात आले आहे आणि
त्यामुळे , डिफॉल्ट जामिनाचा अक्षम्य अधिकार कधीही झाला नाही. याचिकाकर्त्यांची बाजू. विद्वान न्यायदंडाधिकारी
प्रथमवर्ग आणि विद्वान अतिरिक्त सत्र न्यायाधीश, गोंदिया यांनी दिलेल्या आदेशाचे त्यांनी समर्थन के ले.

1.cwp.817.22.jud 7/18

10] विद्वान वकिलांच्या युक्तिवादांची प्रशंसा करण्यासाठी

संबंधित पक्षांनी त्यांच्या योग्य दृष्टीकोनातून, Cr.PC च्या कलम 167(2) मधील तरतुदी लक्षात घेणे उचित ठरे ल , ज्या
खालीलप्रमाणे आहेत:

"167. चोवीस तासात तपास पूर्ण होऊ शकत नाही तेव्हा प्रक्रिया. -

(२) या कलमाखाली आरोपी व्यक्ती ज्या दंडाधिकारीकडे पाठवली जाते, त्याला खटला चालवण्याचे
अधिकार असोत किं वा नसले तरीही, वेळोवेळी अशा दंडाधिकार्‍यां ना योग्य वाटेल अशा कोठडीत
आरोपीला ताब्यात घेण्यास प्राधिकृ त करता येईल. संपूर्ण पंधरा दिवसांपेक्षा जास्त नसलेली मुदत;
आणि जर त्याला खटला चालवण्याचा किं वा खटला चालवण्याचा अधिकार नसेल, आणि पुढील
नजरकै द अनावश्यक असल्याचे समजत असेल, तर तो आरोपीला असे अधिकार क्षेत्र असलेल्या
मॅजिस्ट्रेटकडे पाठवण्याचा आदेश देऊ शकतो:

जर का-

[(अ) दंडाधिकारी आरोपी व्यक्तीला पोलीस कोठडीत न ठे वता, पंधरा दिवसांच्या कालावधीनंतर
 [( )
ताब्यात घेण्यास अधिकृ त करू शकतात; असे करण्यासाठी पुरे शी कारणे अस्तित्त्वात असल्याबद्दल

तो समाधानी असल्यास, परं तु कोणताही दंडाधिकारी या परिच्छे दाखाली आरोपी व्यक्तीला एकू ण
कालावधीपेक्षा जास्त कालावधीसाठी कोठडीत ठे वण्यास अधिकृ त करणार नाही, -

(i) नव्वद दिवस, जेथे तपास मृत्युदंड, जन्मठे प किं वा दहा वर्षांपेक्षा कमी कालावधीसाठी
कारावासाच्या शिक्षेस पात्र असलेल्या गुन्ह्याशी संबंधित आहे;

(ii) साठ दिवस, जेथे तपास इतर कोणत्याही गुन्ह्याशी संबंधित असेल,

1.cwp.817.22.jud 8/18 आणि, नव्वद दिवसांचा किं वा साठ दिवसांचा कालावधी संपल्यावर, आरोपी व्यक्ती
जामीन देण्यास तयार असेल आणि तो सादर करत असेल तर त्याला जामिनावर सोडण्यात येईल. , आणि या उप-
कलम अंतर्गत जामिनावर सुटलेल्या प्रत्येक व्यक्तीला त्या प्रकरणाच्या हेतूंसाठी प्रकरण XXXIII च्या तरतुदींनुसार
मुक्त के ले गेले आहे असे मानले जाईल;] [(ब) कोणताही दंडाधिकारी या कलमांतर्गत कोणत्याही कोठडीत
ताब्यात घेण्यास अधिकृ त करणार नाही जोपर्यंत आरोपीला प्रथमच त्याच्यासमोर प्रत्यक्ष हजर के ले जाते आणि
त्यानंतर प्रत्येक वेळी आरोपी पोलिसांच्या ताब्यात राहेपर्यंत,परं तु दंडाधिकारी आरोपीला वैयक्तिकरित्या किं वा
इलेक्ट्रॉनिक व्हिडिओ लिंके जच्या माध्यमातून सादर के ल्यावर न्यायालयीन कोठडीत आणखी अटकाव वाढवू
शकतात.]

(c) उच्च न्यायालयाकडू न या संदर्भात विशेष अधिकार नसलेला द्वितीय श्रेणीचा कोणताही दंडाधिकारी, पोलिसांच्या
ताब्यात ठे वण्यास अधिकृ त करणार नाही."

11] येथे MCOC कायद्याच्या कलम 21(2)(b) ची नोंद घेणे देखील प्रासंगिक आहे.

"21. संहितेच्या काही तरतुदींचा सुधारित अर्ज --

(2) संहितेचे कलम 167 या कायद्यान्वये शिक्षापात्र गुन्ह्याचा समावेश असलेल्या प्रकरणाच्या संदर्भात
लागू होईल, जे उप-कलम (2) मधील बदलांच्या अधीन आहे, -

(b) तरतूदीनंतर, पुढील तरतूद समाविष्ट के ली जाईल, म्हणजे -

पुढे अशी तरतूद आहे की, नव्वद दिवसांच्या कालावधीत तपास पूर्ण करणे शक्य नसल्यास, विशेष

1.cwp.817.22.jud 9/18 सरकारी वकिलाच्या अहवालावर, तपासाची प्रगती आणि नमूद के लेल्या पलीकडे
आरोपींना ताब्यात ठे वण्याची विशिष्ट कारणे दर्शविल्यानंतर न्यायालय हा कालावधी एकशे ऐंशी दिवसांपर्यंत
वाढवेल. नव्वद दिवसांचा कालावधी."

12] उपरोक्त तरतुदींवरून असे दिसून येते की Cr.PC च्या कलम 167(2) मध्ये असे नमूद के ले आहे की ज्या
दंडाधिकार्‍याकडे आरोपीला पाठवले जाते तो त्याला योग्य वाटेल अशा कोठडीत ठे वण्याची परवानगी देऊ शकतो.
Cr.PC च्या कलम 167(2) किं वा MCOC कायद्याच्या कलम 21(2)(b) च्या तरतुदींनुसार काही असल्यास
विस्तारित कालावधी. जर विहित मुदतीत तपास पूर्ण झाला नाही तर, आरोपीला जामिनावर सोडण्याचा प्रयत्न
करण्याचा अधिकार प्राप्त होईल आणि तो जामीन देण्यास तयार असेल आणि देत असेल, तर दंडाधिकारी त्याला
जामिनावर सोडतील आणि अशी सुटका मानली जाईल. Cr.PC च्या अध्याय XXXIII अंतर्गत जामीन मंजूर करणे

13] Cr.PC पहिल्या तरतुदीच्या कलम 167(2) अन्वये जामीन घेण्याचा अधिकार निरपेक्ष आहे. हा कायदेशीर
आदेश आहे आणि न्यायालयाचा निर्णय नाही. तपास यंत्रणा 90/60 दिवस किं वा वाढीव मुदतीपूर्वी आरोपपत्र दाखल
करण्यात अपयशी ठरल्यास, कोठडीत असलेल्या आरोपीची जामिनावर सुटका करावी. परं तु त्या टप्प्यावर,
खटल्यातील गुणवत्तेची तपासणी के ली जाणार नाही. खरं तर, दंडाधिकार्‍यां ना 90/60 दिवसांच्या किं वा वाढीव
कालावधीपेक्षा जास्त काळ कोठडीत ठे वण्याचा अधिकार नाही.

1.cwp.817.22.jud 10/18

14] या संदर्भातील कायदा पूर्वीच्या काळात व्यवस्थित झाला आहे

संजय दत्त विरुद्ध 1994 पासून सर्वोच्च न्यायालयाचे निकाल. महाराष्ट्र राज्य एम. रवींद्रन (सुप्रा) यांच्या प्रकरणातील
अलीकडील निकालापर्यंत की डीफॉल्ट जामीन करण्याचा अधिकार हा Cr.PC च्या कलम 167(2) च्या पहिल्या
तरतुदीनुसार के वळ वैधानिक अधिकार नाही , परं तु तो स्थापन के लेल्या प्रक्रियेचा भाग आहे. भारतीय
राज्यघटनेच्या कलम 21 अन्वये कायद्याने , जे कलम 167(2) च्या पहिल्या तरतुदीच्या अटींनुसार आरोपी व्यक्तीला
जामिनावर सोडण्याचा मूलभूत अधिकार आहे पूर्ण होतात सर्वोच्च न्यायालय आणि विविध उच्च न्यायालयांनी असे
जामिनावर सोडण्याचा मूलभूत अधिकार आहे.पूर्ण होतात. सर्वोच्च न्यायालय आणि विविध उच्च न्यायालयांनी असे
नमूद के ले आहे की जेव्हा आरोपीने अर्ज दाखल के ला आणि निर्देश दिल्यावर जामीन देण्यास तयार होतो तेव्हा
त्याला अक्षम्य अधिकार मिळतो. त्यामुळे त्याचा अर्ज प्रलंबित असताना, आरोपीने डिफॉल्ट जामीनासाठी अर्ज
दाखल के ल्यानंतर आरोपपत्र दाखल करून आरोपीचा अधिकार संपुष्टात येणार नाही. ही तत्त्वे लक्षात घेऊन
आताच्या प्रकरणातील तथ्यांकडे वळू या. 15] निर्विवादपणे, याचिकाकर्त्यांना 25/02/2022 रोजी कलम 302 , 307 ,
324 , 143 , 147 , 148 सह कलम 149 नुसार दंडनीय गुन्ह्यासाठी नोंदवलेल्या गुन्ह्यात अटक करण्यात आली.IPC
च्या Cr.PC च्या कलम 167(2) अंतर्गत अटके साठी कमाल अनुज्ञेय कालावधी वरील गुन्ह्यांसाठी 90 दिवसांचा होता.
24/05/2022 च्या आदेशानुसार, विद्वान विशेष न्यायाधीशांनी आरोपपत्र दाखल करण्यासाठी 90 दिवसांची मुदत
वाढवून दिली, कारण या प्रकरणात MCOC कायद्यातील तरतुदी लागू के ल्या गेल्या होत्या. 23/08/2022 रोजी येथे
180 दिवसांचा कालावधी संपणार होता. 22/08/2022 रोजी, ADGP ने मंजुरी देण्यास नकार दिला

1.cwp.817.22.jud 11/18 याचिकाकर्त्यांवर MCOC कायद्याच्या तरतुदींखाली खटला चालवण्यासाठी.

याचिकाकर्त्यांनी सुरुवातीला 3.30 वाजता विशेष न्यायालयासमोर आणि त्यानंतर विद्वान दंडाधिकार्‍यां समोर
जामिनासाठी अर्ज दाखल के ला. याच दिवशी याचिकाकर्त्यांनी अर्ज दाखल के ल्यानंतर पोलिसांकडू न आरोपपत्र
दाखल करण्यात आले. तपास पूर्ण करण्यासाठी आणखी 90 दिवसांच्या कालावधीसाठी मुदतवाढ देण्याच्या
दिनांक 24/05/2022 च्या आदेशाला याचिकाकर्त्यांनी कोणतीही स्वतंत्र कार्यवाही करून किं वा सध्याच्या रिट
याचिके त आव्हान दिलेले नाही, ही देखील नोंद आहे. त्यामुळे सदर आदेश अंतिम झाला आहे.

16] एमसीओसी कायद्याच्या तरतुदींनुसार एडीजीपीने मंजूरी नाकारल्यास 180 दिवसांपर्यंतची मुदतवाढ रद्द के ली
जाईल की नाही आणि आपोआप न्यायालयीन कोठडी रिमांड 90 च्या मूळ कालावधीत कमी होईल, असा प्रश्न
उरतो. दिवस, विशेषत: जेव्हा न्यायालयीन आदेशानुसार मुदतवाढ मंजूर के ली गेली होती, याचिकाकर्त्यांनी आव्हान
दिले नाही. हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की गुन्ह्याचा तपास आणि MOCC कायद्याच्या तरतुदींखालील गुन्ह्याची
दखल MCOC कायद्याच्या कलम 23 द्वारे नियंत्रित के ली जाते, जी येथे पुनरुत्पादित के ली आहे.

"23. गुन्ह्याची जाणीव आणि तपास -

(1) संहितेत काहीही असले तरी , - कलम

1 .cwp.817.22.jud 12/18

(अ) या कायद्यांतर्गत संघटित गुन्ह्याचा गुन्हा घडल्याची कोणतीही माहिती, पोलीस उपमहानिरीक्षक
पदाच्या खाली नसलेल्या पोलीस अधिकाऱ्याच्या पूर्वपरवानगीशिवाय पोलीस अधिकाऱ्याने नोंदवली
जाणार नाही;

(b) या कायद्याच्या तरतुदींखालील गुन्ह्याचा कोणताही तपास पोलीस उपअधीक्षक दर्जाच्या खालच्या
पोलीस अधिकाऱ्याकडू न के ला जाणार नाही.

(२) अतिरिक्त पोलीस महासंचालक पदाच्या खाली नसलेल्या पोलीस अधिकाऱ्याच्या पूर्वीच्या
मंजुरीशिवाय कोणतेही विशेष न्यायालय या कायद्याखालील कोणत्याही गुन्ह्याची दखल घेणार नाही."

17] येथे हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की कलम 167(2) नुसार तपास पूर्ण करण्यासाठी 180 दिवसांपर्यंत कालावधी
वाढविण्याचा अधिकार वापरला जातो. MCOC कायद्याच्या कलम 21 अन्वये के लेल्या तरतुदींचा वापर करून
Cr.PC आणि तर खटला चालवण्यास मंजुरी देण्याचे किं वा नाकारण्याचा अधिकार MCOC कायद्याच्या कलम 23
मध्ये आहे. पूर्वीची शक्ती न्यायालयाद्वारे वापरली जाते आणि नंतरची शक्ती पोलीस अधिकाऱ्याद्वारे वापरली जाते.
दोन्ही प्रकारच्या शक्तींच्या वस्तू भिन्न आहेत. कोठडीची मुदतवाढ इतर बाबींसह, प्रभावी आणि जलद तपास
सुनिश्चित करण्यासाठी, कोणत्याही अडथळ्याविना के ली जाते, तर विशेष न्यायालयास MCOC कायद्याखालील
गुन्ह्याची दखल घेण्यास सक्षम करण्यासाठी मंजुरी आवश्यक असते, ज्याचा खुलासा आरोपपत्राद्वारे के ला जातो.
दुसर्‍या शब्दांत, पूर्वीची शक्ती तपास सुलभ करण्यासाठी अस्तित्वात आहे, तर नंतरची शक्ती आरोपीच्या
खटल्याला सुलभ करण्यासाठी आहे. अशा प्रकारे , या दोन्ही शक्ती वेगवेगळ्या क्षेत्रात कार्यरत आहेत. विचार
के ल्यानंतर

1.cwp.817.22.jud 13/18 एखाद्या विशिष्ट प्रकरणात आवश्यक असलेल्या तपासाच्या परिमाणानुसार, विशेष
न्यायाधीश कोठडीचा कालावधी वाढवून सखोल तपास करण्यास सक्षम करतात, आणि MCOC च्या कलम 23(2)
द्वारे निर्बंध निर्माण के ले जातात. ADGP च्या पूर्वीच्या मंजुरीशिवाय विशेष न्यायालयाने दखल घेतल्यावर कायदा
करा कायद्याच्या कठोर तरतुदींनुसार कोणालाही अडकवण्याआधी अशा प्रकारची बंदी घालण्याचा उद्देश दुहेरी
फिल्टर प्रदान करणे हा आहे. 18] अशा प्रकारे , विशेष न्यायाधीशांद्वारे तपास पूर्ण करण्यासाठी आणखी 90
दिवसांचा कालावधी वाढवणे ही एक गोष्ट आहे आणि एडीजीपीने परवानगी देणे ही वेगळी गोष्ट आहे. एकदा,
विशेष न्यायालयाने कारणे सांगून तपासाचा कालावधी 180 दिवसांपर्यंत वाढवला आहे. मंजुरी नाकारल्याने विशेष

न्यायालयाने दिलेला 90 दिवसांचा वाढीव कालावधी काढू न घेतला जाणार नाही किं वा विशेष न्यायालयाने दिलेल्या
वाढीव कालावधीतही कपात होणार नाही. एमसीओसी कायद्याच्या कलम २१(२)(बी) अन्वये न्यायालयाच्या
कायदेशीर आदेशाने, पोलिसांकडे उपलब्ध असलेली सामग्री लक्षात घेऊन आणि तर्क संगत आदेशानुसार येथे
ताब्यात घेण्यास अधिकृ त के ले गेले आणि त्याला कधीही आव्हान दिले गेले नाही आणि म्हणून, तो एक बनला.
अंतिम ऑर्डर. त्यामुळे याचिकाकर्त्यांना ९० दिवसांनी ताब्यात घेणे हे अनधिकृ तपणे ठे वलेले आहे असे म्हणता
येणार नाही. त्यानंतर पोलिसांकडे आणि तर्क संगत आदेशासह उपलब्ध असलेली सामग्री विचारात घेतल्यावर
आणि त्याला कधीही आव्हान दिले गेले नाही आणि म्हणूनच तो अंतिम आदेश बनला. त्यामुळे याचिकाकर्त्यांना ९०
दिवसांनी ताब्यात घेणे हे अनधिकृ तपणे ठे वलेले आहे असे म्हणता येणार नाही. त्यानंतर पोलिसांकडे आणि
तर्क संगत आदेशासह उपलब्ध असलेली सामग्री विचारात घेतल्यावर आणि त्याला कधीही आव्हान दिले गेले नाही
आणि म्हणूनच तो अंतिम आदेश बनला. त्यामुळे याचिकाकर्त्यांना ९० दिवसांनी ताब्यात घेणे हे अनधिकृ तपणे
ठे वलेले आहे असे म्हणता येणार नाही.

19] पुढे , याचिकाकर्त्यांच्या बाबतीत असे नाही की फिर्यादीने अशुद्ध रीतीने आणि याचिकाकर्त्यांना ताब्यात
घेण्याच्या उद्देशाने MCOC कायद्याच्या तरतुदींचा वापर के ला. उलट, रे कॉर्ड दर्शवते की

1.cwp.817.22.jud 14/18 ADGP च्या मंजुरीनंतर फिर्यादीने तपास सुरू के ला आणि विशेष न्यायालयाने दिलेल्या
तर्क संगत आदेशाद्वारे वेळ वाढवून दिली आणि त्यामुळे , फिर्यादीला दोष देता येणार नाही.

20] उपरोक्त कारणांमुळे , आम्हाला याचिकाकर्त्यांच्या विद्वान वरिष्ठ वकिलांच्या युक्तिवादात ताकद आढळत नाही
की एडीजीपीने मंजुरी नाकारल्याच्या पार्श्वभूमीवर, ताब्यात घेण्याचा अधिकृ त कालावधी 90 दिवसांपर्यंत कमी
होईल आणि आणखी कोणतीही ताब्यात घेण्यात येईल. अनधिकृ त असणे. अशा प्रकारे , येथे तपास पूर्ण करण्याचा
कालावधी के वळ 180 दिवस पूर्ण झाल्यावर म्हणजे 23/08/2022 रोजी संपला असता आणि त्यापूर्वी नाही.

21] समस्येचे वेगळ्या कोनातून परीक्षण के ले जाऊ शकते. जर आपण युक्तिवादाच्या फायद्यासाठी असे गृहीत
धरले की आरोपींवर खटला चालवण्यास परवानगी नाकारण्याच्या आदेशाचा परिणाम एमसीओसी कायद्यांतर्गत
कोणताही गुन्हा उघड न के ल्याच्या प्रमाणात झाला, तर त्याचा पुढील परिणाम, जास्तीत जास्त, कोठडी
वाढवण्याचा आदेश असेल. ज्या दिवशी मंजुरी नाकारली जाईल त्या दिवसाच्या शेवटी कोणताही परिणाम होणार
नाही आणि त्या दिवसापर्यंत, मुदतवाढीचा आदेश वैध मानला जावा. या दृष्टिकोनातूनही, याचिकाकर्त्यांना Cr.PC
च्या कलम 167(2) अन्वये अपरिहार्य हक्क मिळविण्यासाठी आवश्यक असलेली अट पूर्ण न झाल्याने त्यांना
डिफॉल्ट जामिनावर सोडण्याचा अधिकार नाही. हे रे कॉर्डवर उपलब्ध असलेल्या तथ्यांवरून दिसून येते, जे
दर्शविते

1.cwp.817.22.jud 15/18 ते आरोपपत्र 22/08/2022 रोजी दाखल करण्यात आले आहे आणि त्याच दिवशी कलम
167(2) अंतर्गत अर्जCr.PC चे याचिकाकर्त्यांनी हलविले होते. अर्थात, याचिकाकर्त्यांच्या विद्वान वकिलांचा असा
युक्तिवाद आहे की याचिकाकर्त्यांचा अर्ज आरोपपत्र दाखल होण्याच्या सुमारे 30 मिनिटे आधी दाखल करण्यात
आला होता आणि म्हणूनच, त्यांचा अर्ज वेळे च्या वेळी प्रथम होता आणि त्याप्रमाणे याचिकाकर्त्यांना डिफॉल्ट
जामिनाचा अधिकार जमा करणे. हा युक्तिवाद, आमच्या मते, याचिके तील वादावर निर्णय घेण्यासाठी खरोखरच
सुसंगत नाही. कारण असे की, ज्या दिवशी प्राधिकरणाने मंजुरी नाकारली होती, तो दिवस ज्या दिवशी कोठडीची
वाढीव मुदत संपली तो दिवस मानावा लागेल आणि त्यामुळे , तत्काळ दुसऱ्या दिवशी डिफॉल्ट जामीन मागण्याचा
अधिकार निर्माण होईल. . याचा अर्थ असा की जेव्हा मंजुरी नाकारली जाते, उदाहरणार्थ सोमवारी, सोमवारचा हा
दिवस शेवटचा दिवस असेल ज्या दिवशी वाढीव कोठडीची मुदत संपेल, जरी सामान्य परिस्थितीत त्याची मुदत
नंतर संपली असती, आणि म्हणून, तपास अधिकाऱ्याला काळजी घ्यावी लागेल की त्याने अंतिम अहवाल दाखल
के ला असेल. दिवस किं वा अन्यथा तो आरोपीला डिफॉल्ट जामीन मंजूर करण्याचा धोका पत्करतो. अंतर्गत
के लेल्या तरतुदीमुळे हे घडले आहेCr.PC चे कलम 167(2) तास, मिनिटे आणि सेकं दांच्या संदर्भात बोलत नाही तर
के वळ पूर्ण झालेल्या दिवसांच्या संख्येनुसार बोलतो. अधिकृ त कोठडीचा कालावधी के व्हा संपेल हे निश्चित
करण्याच्या हेतूने, के वळ पूर्ण झालेल्या दिवसांची संख्या आहे, जी संबंधित आहे आणि इव्हेंट कोणत्या वेळी नाही

1.cwp.817.22.jud 16/18 अनधिकृ त म्हणून कोठडी दिल्याचा परिणाम. 22] जर आपण वरील पर्यायावरून
मुद्द्याचे परीक्षण के ले तर, जो आपण के वळ गृहीतकाने आणि युक्तिवादाच्या फायद्यासाठी प्रस्तावित के ला आहे,
तरीही याचिकाकर्ते Cr.PC च्या कलम 167(2) ची अत्यावश्यक आवश्यकता पूर्ण करत आहेत असे म्हणता येणार
नाही . डिफॉल्ट जामीन अधिकाराचा लाभ घेण्यासाठी. Cr.PC च्या कलम 167(2) अंतर्गत अर्ज त्यांनी 22/08/2022
रोजी दाखल के ला होता आणि याच दिवशी याचिकाकर्त्यांवर खटला चालवण्याची परवानगी नाकारण्यात आली
होती. अशा प्रकारे हा दिवस त्यांच्या अधिकृ त कोठडीचा शेवटचा दिवस ठरला, जो अन्यथा 23/08/2022 पर्यंत
वाढवण्यात आला. त्यामुळे अटींमध्ये डिफॉल्ट जामीन मिळण्याचा अधिकार आहेCr.PC चे कलम 167(2) खरोखर
23/08/2022 नंतरच त्यांच्या बाजूने आले.
23] वरील संदर्भित दृष्टिकोनातून, आम्हाला आढळू न आले की याचिकाकर्त्यांचा अर्ज मुदतपूर्व होता, ज्या दिवशी
त्यांना डिफॉल्ट जामीन मिळण्याचा अधिकार प्राप्त झाला नव्हता. याचिकाकर्त्यांनी 23/08/2022 रोजी असा अर्ज
दाखल के ला असता आणि त्यानंतर आरोपपत्र दाखल के ले असते तर वेगळी गोष्ट होती.

24] याचिकाकर्त्यांवर अवलंबून असलेल्या फखरे आलम (सुप्रा) प्रकरणात, बेकायदेशीर अंतर्गत आरोपींवर खटला
चालवण्यास मंजुरीची प्रतीक्षा होती.

1.cwp.817.22.jud 17/18 क्रियाकलाप (प्रतिबंध) कायदा (यापुढे थोडक्यात "UAP कायदा" म्हणून संदर्भित),
आणि फिर्यादीने 180 दिवस पूर्ण होण्याआधी किं वा त्यापूर्वीच्या तरतुदींनुसार शिक्षेस पात्र गुन्ह्यासाठी आरोपपत्र
दाखल के ले . भारतीय दंड संहिताआणि 211 दिवस पूर्ण झाल्यानंतर आणि आरोपींनी डिफॉल्ट जामिनासाठी अर्ज
दाखल के ल्यानंतर दोन दिवसांनंतर, UAP कायद्यांतर्गत आरोपपत्र दाखल के ले गेले. त्या परिस्थितीत, सर्वोच्च
न्यायालयाने असे मानले आहे की पुरवणी आरोपपत्र दाखल के ल्याने सध्याच्या रिट याचिके त आरोपीचा डिफॉल्ट
जामिनाचा अक्षम्य अधिकार हिरावून घेतला जाणार नाही. त्यामुळे याचिकाकर्त्यांना त्याचा फायदा होणार नाही.
जोपर्यंत एम. रवींद्रन आणि बिक्रमजीत सिंग (सुप्रा) यांच्या प्रकरणांचा संबंध आहे, त्या प्रकरणांमध्ये न्यायालयांनी
असे मानले आहे की के वळ अर्ज दाखल करणे हे कलम 167(2) च्या अर्थाने आरोपीने हक्क मिळवून देण्यासारखे
आहे.Cr.PC चे आणि आरोपीच्या जामीन अर्जाचा निकाल लागेपर्यंत फिर्यादी एजन्सीद्वारे आरोपपत्र दाखल करून
अक्षम्य अधिकार नष्ट के ला जाणार नाही. सध्याच्या प्रकरणात, 180 दिवसांची मुदत संपण्यापूर्वी आरोपपत्र देखील
दाखल के ले गेले आहे, त्यामुळे हे लागू होणार नाही. जिगर @ जिम्यु (सुप्रा) च्या प्रकरणात विशेष न्यायालयाने
दिलेल्या मुदतवाढीला आव्हान देण्यात आले होते. विशेष न्यायालयाने दिलेली मुदतवाढ बाजूला ठे वताना, सर्वोच्च
न्यायालयाने आरोपींची सुनावणी न के ल्यामुळे Cr.PC च्या कलम 167(2) अन्वये आरोपींना डिफॉल्ट जामिनावर
वाढ के ली. तर. सध्याच्या खटल्यातील तथ्ये या प्रकरणातील तथ्यांपेक्षा भिन्न आहेत. सध्याच्या खटल्यात आरोपीला
विशेष सरकारी वकिलांचा अहवाल देण्यात आला होता

1.cwp.817.22.jud 18/18 ला त्यांच्या वकिलामार्फ त सुनावणी झाली, त्यामुळे जिगर @ जिम्यू (सुप्रा) च्या के सेस
याचिकाकर्त्यांना मदत करणार नाही.

25] निष्कर्षापर्यंत, वरील बाबी लक्षात घेता, आम्ही असे मानतो की याचिके त योग्यता नाही आणि त्यानुसार आम्ही
ती फे टाळतो.

(MW चांदवानी, जे.) (सुनील बी. शुक्रे , जे.)

*संदेश

स्वाक्षरी: संदेश दौलतराव

वाघमारे
माननीय न्यायाधीशांचे खाजगी सचिव
तारीख: 24.12.2022 13:24