Osnovni pojmovi evropskih integracija

Acquis communautaire
Acquis communautaire, skraceno acquis – (naziva se jos i naslijedem Zajednice) skup je prava i obveza koji sve
zemlje članice obvezuju i povezuju unutar Europske unije. On ne predstavlja samo pravo u uzem smislu, jer
obuhvaca: sadrzaj, nacela i politicke ciljeve osnivackih ugovora, zakonodavstvo usvojeno primjenom osnivackih
ugovora te presuda Suda Evropske zajednice, deklaracije i rezolucije koje je Unija usvojila, mjere koje se
odnose na zajednicku vanjsku i sigurnosnu politiku, mjere koje se odnose na pravosude i unutarnje poslove te
medunarodne ugovore koje je Zajednica sklopila kao i ugovore izmedu zemalja clanica u podrucju djelovanja
Unije. Svaka drzava koja zeli postati clanicom Evropske unije mora prihvatiti odluke iz osnivackih ugovora i
uskladiti svoje zakonodavstvo s acquis communautaireom.

Poglavlja Acquis Communautaire

1. Slobodno kretanje roba

2. Slobodno kretanje radnika 
3. Pravo na osnivanje preduzeća i sloboda pružanja usluga
4. Slobodno kretanje kapitala 
5. Javne nabavke 
6. Pravo trgovačkih društava
7. Pravo intelektualnog vlasništva 
8. Konkurencija 
9. Finansijske usluge 
10. Informacijsko društvo i mediji 
11. Poljoprivreda  i ruralni razvoj
12. Sigurnost hrane, veterinarska i fitosanitarna politika 
13. Ribarstvo 
14. Transportna politika  
15. Energija 
16. Porezi 
17. Ekonomska i monetarna politika        
18. Statistika
19. Socijalna politika i zapošljavanje
20. Poduzetništvo i industrijska politika 
21. Transevropske mreže 
22. Regionalna politika i koordinacija strukturalnih instrumenata 
23. Pravosuđe i osnovna ljudska prava 
24. Pravda, sloboda i sigurnost 
25. Nauka i istraživanje 
26. Obrazovanje i kultura 
27. Okolina
28. Zaštita potrošača i zdravlja
29. Carinska unija 
30. Spoljni odnosi 
31. Spoljna, sigurnosna i odbrambena politika 
32. Finansijska kontrola 
33. Finansijske i budžetske odredbe 
34. Institucije 
35. Ostalo

Bijela knjiga
Bijela knjiga je dokumenat kojeg je sacinila Evropska komisija kao dio strategije za pripremu zemalja kandidata
srednje i istocne Evrope za integraciju na unutarnje trziste. To je zapravo vodic pridruzenim zemljama srednje i
istocne Evrope u procesu uskladivanja zakonodavstva u podrucju uredenja unutrašnjeg trzista. Taj dokument
obraduje 23 od ukupno 35 poglavlja propisa sadrzanih u acquis communautaireu.

1
CARDS - Community Assistance for Reconstruction, Development and Stabilisation
CARDS jest program tehnicke pomoci Evropske unije za obnovu, razvoj i stabilizaciju namijenjen Albaniji, Bosni i
Hercegovini, Federalnoj Republici Jugoslaviji, Hrvatskoj, i Makedoniji. Osnovna namjera CARDS programa je
pomoc ovim zemljama u izgradnji institucionalnog, zakonodavnog, privrednog i socijalnog sistema po uzoru na
Evropsku uniju. Uslovi za primanje sredstava iz ovog programa su da zemlja primalac pomoci postuje
demokratske principe, pravnu drzavu, prava manjina, te osnovne slobode i principe medunarodnog prava.

Prema regulativi Vijeca Evropske unije 2666/2000 sredstva iz CARDS programa prvenstveno su namijenjena za:
- obnovu te povratak izbjeglica u regiji,
- stvaranje institucionalnog i zakonodavnog okvira koji ce poduprijeti: demokratiju, pravnu drzavu te
postivanje ljudskih prava i prava manjina, pomirenje i konsolidaciju civilnog drustva, nezavisnost medija i
jacanje prava i mjera za prevenciju organiziranog kriminala,
- odrziv ekonomski razvoj i reforme usmjerene prema privrednoj reformi,
- drustveni razvoj, s posebnim naglaskom na smanjenje siromastva, jednakost polova, obrazovanje i
strucno usavrsavanje/obuku, i obnovu okolisa,
- razvoj uzih veza izmedu zemalja koje primaju pomic, izmedu njih i Evropske unije te izmedu njih i
zemalja kandidata za clanstvo u EU, u koordinaciji sa drugim instrumentima za prekogranicnu,
transnacionalnu i regionalnu prekogranicnu saradnju sa zemljama koje nisu clanice EU, te
- promociju regionalne, transnacionalne, prekogranicne i meduregionalne saradnje medu zemljama koje
primaju pomoc te izmedu njih i Evropske unije.
Program CARDS jedan je od temeljnih doprinosa Procesu stabilizacije i pridruzivanja usmjeren ka izgradnji
institucionalnog, zakonodavnog, ekonomskog i socijalnog sklopa u gore navedenim zemljama, po uzoru na isti u
Evropskoj uniji te promicanje trzisne ekonomije. Temeljni preduvjeti za primanje tog programa su da zemlja
primalac programa postuje demokratske principe, pravnu drzavu, ljudska prava i prava manjina, te osnovne
slobode i principe medunarodnog prava. Njegova temeljna namjena jest podrska za ucesce tih zemalja u
Procesu stabilizacije i pridruzivanja.

CARDS i Bosna i Hercegovina

U Bosni i Hercegovini za koordinaciju CARDS programa zaduzeno je Direkcija za evropske integracije. Pomoc
se dodjeljuje iskljucivo za unaprijed isplanirane i razradene programe/projekte, na temelju natjecajne procedure
Evropske komisije. Da bi se postigla pravilna raspodjela i sto veca iskoristenost dodijeljenih sredstava, od
iznimnog je znacaja pravilna priprema i provedba programa i projekata odredenih za financiranje sredstvima iz
CARDS-a. Provedba programa vrsi se u skladu sa standardnim procedurama Evropske komisije.
U prvoj fazi provedbe CARDS programa utvrduju se prioriteti Bosne i Hercegovine za provodenje istog
programa, kao i podrucja u kojima Evropska komisija zeli djelovati. U toku je izrada temeljnih dokumenata za
provodenje programa CARDS u BiH. Osnovni dokument je Okvirna strategija za BiH za razdoblje 2001-2006.
godine (dokument Evropske komisije) kojim se odreduju ciljevi programa i identificiraju prioritetna podrucja. Ta
se strategija zatim u suradnji s bosanskohercegovackim drzavnim tijelima podrobnije razraduje u trogodisnjem
programu i, napokon, jednogodisnjem planu aktivnosti, u kojem se pristupa odabiru konkretnih projektnih ideja
za prethodno odredena podrucja.
Nakon izrade jednogodisnjeg plana i identifikacije konkretnih ideja pristupa se formulaciji projekata. Izraduje se
tzv. sazetak projekta koji sadrzi osnovne informacije i opis projekta, opis ciljeva, budzet projekta, razraduje
postojeci institucionalni okvir za njegovu provedbu i mehanizme za implementaciju. Sazetku projekta dodaje se i
tzv. logicka matrica, sematski opis projekta koji olaksava pracenje provedbe i evaluaciju projekta.
Programiranje za CARDS vrsi se u Opcoj upravi za vanjske poslove Europske komisije kroz suradnju s DEI i
drugim resornim ministarstvima.
Nakon sto se postigne konacni dogovor o modalitetima provedbe projekta, BiH i Europska komisija potpisuju
financijski memorandum, nakon cega je projekt spreman za implementaciju. Prije same implementacije,
Evropska komisija, Ured za saradnju Europe Aid sastavlja konacan tzv. opis projekta (Terms of Reference) koji
sadrzi detaljne upute o projektu prije pocetka natjecajne procedure.
Ured za suradnju EuropeAid objavljuje natjecaje i osnovne informacije o objavljivanju natjecaja na svojim
Internet stranicama i u Sluzbenom glasilu Europskih zajednica – Serija C ( Official Journal of the European
Communities – C Series). Na natjecaj se mogu javiti pravne osobe iz zemalja clanica EU, zemalja korisnika
CARDS programa, zemalja korisnika PHARE programa, Turske, Cipra i Malte.
Nakon zavrsetka natjecajne procedure i izbora izvodaca, projekt se pokrece i izvodi, te se prati njegova
provedba. Napokon, kad se provedba projekta privede kraju, procjenjuje se njegova ucinkovitost, o tome se
izvjestava Evropska komisija, i sastavljaju se upute o izvodenju slicnih projekata u buducnosti.

2
Ekonomska i monetarna unija
Ekonomska i monetarna unija (EMU) proces je kojim zemlje clanice Evropske unije uskladuju svoje ekonomske i
monetarne politike s krajnjim ciljem usvajanja jedinstvene valute – eura. Sam proces stvaranja EMU odvijao se u
tri faze.
U prvoj je fazi (1990.-1993.) cilj bio osigurati slobodno kretanje kapitala i ostvariti koordinaciju ekonomske
politike te uze saadnje izmedu centaln banaka;
u drugoj fazi (1994.-1998.) cilj je bilo priblizavanje ekonomskih i monetarnih politika zemalja clanica (kako bi se
osigurala stabilnost cijena i stabilne javne financije);
cilj trece faze (od sijecnja 1999.) bilo je osnivanje Evropske centralne banke, utvrdivanje tecaja i uvodenje
jedinstvene valute.
Ugovorom iz Maastrichta (usvojenim 1993.) u potpunosti je razraden cilj postizanja monetarne unije te metode i
vremenski okvir njezina stvaranja. Za provedbu evropske monetarne politike zaduzena je Europska centralna
banka (European Central Bank).

Euro
Euro je jedinstvena valuta koju je 1. sijecnja 1999. godine prihvatilo 11 zemalja clanica Evropske unije (Austrija,
Belgija, Finska, Francuska, Irska, Italija Luksemburg, Nizozemska, Njemacka , Portugal i Spanjolska) s krajnjim
ciljem potpunog ukidanja nacionalnih valuta. Danska i Velika Britanija koristile su pravo ostajanja izvan “euro
zone”(prema Ugovoru iz Maastrichta), a Grcka i Svedska nisu zadovoljile kriterije konvergencije do gore
spomenutog datuma. Grcka je naknadno zadovoljivsi navedene kriterije usla u euro zonu 2001. godine.
Uvodenje eura kao jedinstvene valute u Evropskoj uniji treca je faza Ekonomske i monetarne unije. Potpuna
zamjena nacionalnih valuta zemalja euro-zone s novcanicama i kovanicama eura predvidena je za kraj februara
2002. godine. Nakon toga datuma nacionalne ce se valute moci mijenjati u centralnoj banci te nacionalne
valute.

Evropska Unija
EU je rezultat procesa saradnje i integracije koji je 1951. godine zapocelo sest evropskih zemalja: Belgija,
Njemacka, Francuska, Italija, Luksemburg i Nizozemska. Nakon skoro pedeset godina, kroz cetiri vala
prosirenja,
Uniji su pristupile 1973. Danska, Irska, i Ujedinjeno Kraljevstvo, 1983. Grcka, 1986. Portugal i Spanjolska te
1995. Austrija, Finska i Svedska. EU danas ima petnaest zemalja clanica i priprema se za peto prosirenje na
zemlje Srednje i Juzne Evrope te balticke zemlje.
Pojam Evropske unije uveden je Ugovorom iz Maastrichta koji je potpisan 7. februara 1992. godine.

Temeljni ciljevi Evropske unije su:

- postizanje ekonomskog rasta i drustvenog napretka,
- stvaranje prostora bez unutrasnjih granica,
- postivanje normi zastite okoline,
- povecanje zaposlenosti i socijalne sigurnosti i
- povecanje zivotnog standarda i kvaliteta zivota.

Institucije Evropske unije su:

1. Evropsko vijece,
2. Vijece EU,
3. Evropska komisija,
4. Evropski parlament,
5. Evropski sud pravde,
6. Ekonomski i socijalni komitet,
7. Komitet regija,
8. Revizorski sud,
9. Evropska centralna banka i
10. Evropska investicijska banka.

Europsko vijece pojam je koji je nastao u praksi i koji je potom utemeljen Jedinstvenim europskim aktom
(Single European Act, 1986. godine). Celnici drzava ili vlada zemalja Europske unije sastaju se najmanje dva
puta u godini zajedno s predsjednikom Europske komisije kako bi raspravljali o pitanjima bitnim za Uniju.

3
Vijece Evropske unije (u tekstovima cesto Vijece ili Vijece ministara) najvaznije je tijelo Europske unije koje
donosi odluke. Clanovi Vijeca su resorni ministri petnaest zemalja clanica, koji se sastaju ovisno o temi o kojoj
se raspravlja na Vijecu: vanjski poslovi, poljoprivreda, industrija i slicno. Bez obzira na razlicit sektorski sastav
ministara Vijeca, koji ovisi o temi o kojoj se raspravlja, Vijece djeluje kao jedinstvena institucija. Svaka zemlja
clanica predsjeda Vijecem sest mjeseci. Ugovorom iz Amsterdama glavni tajnik Vijeca djeluje kao visoki
predstavnik za zajednicku vanjsku i sigurnosnu politiku, a u radu mu pomaze njegov zamjenik kojeg izabire
Vijece jednoglasnom odlukom i koji je odgovoran za rad glavnoga sekreterijata Vijeca.

Evropska komisija je jedna od pet temeljnih i ujedno najveca institucija EU, koja ima ovlasti inicijative,
provedbe, upravljanja i kontrole. Ona osigurava provedbu osnivackih ugovora Zajednice. Komisija je sastavljena
od 20 clanova (po dva iz Francuske, Njemacke, Italije, Spanije i Velike Britanije te po jedan clan iz ostalih
zemalja). Clanove Komisije sporazumno dogovaraju zemlje clanice, a potvrduje ih Evropski parlament kojem je
Komisija odgovorna. Mandat clanova Komisije traje 5 godina.

Sud pravde osigurava istovjetnu primjenu i interpretaciju zakona Zajednice. Njegove su ovlasti u sporovima koje
ukljucuju zemlje clanice, institucije EU, poduzeca i osobe.

Revizorski sud je nezavisna institucija Unije koja se brine za zakonitost prihoda i rashoda Unije te za financijsko
upravljanje budzetom EU.

Evropski ekonomski i socijalni odbor predstavlja misljenja i interese organiziranog civilnog drustva prema
Komisiji, Vijecu i Evropskom parlamentu. Odbor je savjetodavno tijelo cije se misljenje mora traziti u pitanjima
ekonomske i socijalne politike. Takoder, Odbor i sam izdaje misljenja u stvarima koje smatra vaznim.

Komitet regija osigurava zastupljenost i postivanje interesa regionalnih i lokalnih tijela u sklopu Unije. Ono je
takoder savjetodavno tijelo cije se misljenje mora zatraziti u pitanjima regionalne politike, politike zastite okolisa i
obrazovanja. Sastavljen je od predstavnika regionalnih i lokalnih vlasti.

Evropski parlament je predstavnicko tijelo 370 miliona stanovnika Evropske unije. Zastupnici u Parlamentu
biraju se izravnim glasanjem jos od 1979. godine, a broj zastupnika koji se biraju u pojedinoj zemlji clanici
razmjeran je udjelu stanovnika te zemlje u ukupnom broju stanovnika EU. Trenutacno Evropski parlament broji
626 zastupnika i njegove su ovlasti sljedece: razmatranje prijedloga Komisije, sudjelovanje u donosenju propisa
putem postupka suodlucivanja s Vijecem Evropske unije, imenovanje i razrjesenje clanova Komisije, pravo upita
vezanih za rad Komisije i Vijeca Evropske unije, podjela ovlasti u donosenju godisnjeg budzeta i nadziranje
(zajedno s Vijecem) njegove implementacije.

Evropska centralna banka postavlja te provodi evropsku monetarnu politiku te osigurava funkcioniranje platnih
sistema u Uniji

Evropska investicijska banka predstavlja financijsku instituciju Evropske unije ustrojena Rimskim ugovorom.
Cilj ove institucije jeste doprinos procesu integracije, uravnotezenom razvoju te socijalnoj koheziji zemalja
clanica kroz osiguravanje dugorocnih financijskih sredstava za odredene kapitalne projekte.

Bosna i Hercegovina i Evropska unija

Nakon sto je Bosna i Hercegovina u februaru 2000. godine Evropskoj uniji prezentirala svoj zahtjev za
otpocinjanje izrade Studije izvodljivosti za pocetak pregovora sa BiH o zakljucenju Ugovora o stabilizaciji i
pridruzivanju (Stabilization and Association Agreement), u Sarajevu je 09. marta 2000. godine prezentirana
Mapa puta. Ovaj dokumenat sadrzi 18 uslova koje BiH treba ispuniti prije otpocinjanja izrade Stdije izvodljivosti.
Nakon toga se ulazi u process stabilizacije i pridruzivanja te se potpisuje Sporazum o Stabilizaciji i pridruzivanju
koji vodi BiH blize punopravnom clanstvu u Evropskoj uniji.
Predsjednistvo Bosne i Hercegovine je 6. aprila 2000. godine prihvatilo uslove Evropske unije sadrzane u Mapi
puta i nalozilo odgovarajucim institucijama u BiH i entitetima njihovu implementaciju. Mapa puta je podjeljena u
tri podgrupe uslova i to politicki, ekonomski i uslovi iz oblasti demokratije, ljudskih prava i vladavine zakona. O
realizaciji ovih uslova opsirnije u EU-BiH Konsultativno radno tijelo (EU-BiH Consultative Task Force).
Sve aktivnosti u vezi realizacije uslova iz Mape puta odvijaju se kroz redovne sastanke EU/BiH CTF-a u ciji rad
su ukljuceni predstavnici relevantnih drzavnih i entitetskih ministarstava. Sastanke CTF-a koordiniraju
predstavnici Delegacije Evropske komisije i Direkcije za evropske integracije BiH.

4
Evropski sporazum specifican tip Sporazuma o pridruzivanju, koji se zakljucuje izmedu EU i zemalja centralne i
istocne Evrope (CEEC).
Cilj mu je da pripremi pridruzene zemlje za buduce clanstvo u Evropskoj uniji; bazira se na postivanju ljudskih
prava, demokraciji, vladavini prava te trzisnoj ekonomiji, putem postupne uspostave slobodne trgovine izmedu
EU i CEEC zemalja.
Ovaj tip sporazuma se zakljucuje na neograniceno vrijeme, i sastoji se od brojnih elemenata, od kojih su
najbitniji slijedeci:
. Politicki aspekt, koji ukljucuje bilateralne i multilateralne konzultacije po bilo kojem pitanju od zajednickog
interesa;
. Trgovinski aspekt, u nakani uspostavljanja zone slobodne trgovine;
. Ekonomski, kulturna i financijska suradnja;
. Usuglasavanje zakonodavstva, sa posebnim naglaskom na intelektualno vlasnistvo i konkurenciju.
Evropski sporazum podrazumijeva povecanu ulogu predpristupne strategije, te podrazumijeva pojacani
monitoring opceg progresa u zemljama kandidatima.

Kriteriji konvergencije
Kriteriji konvergencije predstavljaju ekonomske uvjete utvrdene Ugovorom iz Maastrichta, kojima se procjenjuje
spremnost zemalja EU za sudjelovanje u Ekonomskoj i monetarnoj uniji. To su sljedeca cetiri kriterija:
(1) visok stupanj cjenovne stabilnosti - stopa inflacije ne smije biti visa od 1,5 % u odnosu na stopu
inflacije u prve tri zemlje s najstabilnijim cijenama;
(2) smanjenje prekomjernog javnog duga (do 3% BDP) i proracunskog deficita (do 60% BDP);
(3) postizanje stabilnog tecaja;
(4) prosjecne nominalne dugorocne kamatne stope ne smiju biti vise od 2 % u odnosu na kamatne stope
triju zemalja Unije s najnizom stopom inflacije.
Navedeni kriteriji poznati su i pod nazivom Kriteriji iz Maastrichta

Nepromjenjive stope konverzije za zemlje Euro zone fiksno su utvrdene 1999. godine (osim za Grcku koja je
postala clanicom Euro zone 1. sijecnja 2001.).:

Raspored usvajanja eura:

1. 1. 1999. Uvodenje eura kao valute
1.1. 1999 – 31. 12. 2001. Prijelazni period
1. 1. 2002. – najkasnije do 28. 2. 2002. Period cirkuliranja nacionalnih valuta i eura
28. 2. 2002 nadalje Euro postaje jedinstvena valuta
Zemlje kandidati za clanstvo u Evropskoj uniji morat ce zadovoljiti kriterije konvergencije bas kao i postojece
clanice Euro zone. To znaci da ce po ulasku u EU, jos najmanje dvije godine te zemlje zadrzati vlastite valute.
Nakon sto dvije godine neprekidno budu udovoljavale kriterijima konvergencije te ce zemlje moci usvojiti euro i
time postati clanice Euro zone.

Pakt stabilnosti
je politicka inicijativa za podrsku zemljama jugoistocne Evrope u njihovim naporima da ojacaju mir, razviju
demokratiju, postuju ljudska prava i obezbijede ekonomski prosperitet, a sve u cilju postizanja stabilnosti u
cijelom regionu. Osnivanje Pakta stabilnosti je inicirala Evropska Unija u junu 1999. godine, a zvanicno je
osnovan na Samitu sefova zemalja i vlada Evrope, Kanade, Japana i SAD-a, odrzanog 30. jula 1999. u
Sarajevu. Ciljevi Pakta stabilnosti su: povecanje regionalne integracije i saradnje, ubrzanje ekonomskog
razvoja, odrzanje stabilnog mira i lansiranje procesa stabilizacije i pridruzivanja Evropske Unije sa zemljama
regiona. Kroz navedene ciljeve Pakta, Evropska Unija je izrazila svoj strateski pristup prema zemljama
jugoistocne Evrope. Clanice Pakta stabilnosti su: Albanija, Bosna i Hercegovina, Bugarska, Hrvatska, Rumunija,
Makedonija, SR Jugoslavija, Moldavija, Madarska, Slovenija, Turska, Grcka, sve clanice grupe G-8,
medunarodne i druge organizacije aktivne u regionu. Prvih osam zemalja su glavni fokus regionalne strategije i
one su zemlje primaoci pomoci.
Zemlje clanice PS se obavezuju na saradnju u sljedecem:
-sprecavanju i zaustavljanju tenzija i kriza, kao preduslova za dugotrajnu stabilnost,
-razvijanju demokratskog politickog procesa, zasnovanog na slobodnim izborima, postivanju zakona i
ljudskih prava i sloboda,
-kreiranju dobrosusjedskih odnosa,
-ocuvanju multinacionalne i multietnicke razlicitosti zamalja u regionu i zastiti manjina,
-stvaranju uslova za trzisnu ekonomiju, koja ukljucuje i privatizaciju,
-borbi protiv organizovanog kriminala, korupcije i terorizma i svih vidova kriminalnih aktivnosti,

5
 -povratku izbjeglih i raseljenih osoba.
Zemlje clanice PS imaju obavezu da obezbjede finansijsku, tehnicku i politicku podrsku programu reformi i
regionalnih inicijativa.
U sklopu organizacione stukture PS provodi i koordinira svoje aktivnosti putem Regionalnog stola, kao
najvaznijeg upravljackog tijela Pakta. Regionalni sto koordinira aktivnosti medu tri Radna stola:
- Radni sto I – demokratizacija i ljudska prava;
- Radni sto II – ekonomska obnova, razvoj i saradnja i
- Radni sto III – sigurnosna pitanja.

Radni sto I obuhvata aktivnosti demokratizacije i zastite ljudskih prava, ukljucujuci pravo na pripadnost
nacionalnim manjinama; slobodnih i nezavisnih medija; izgradnje civilnog drustva; vladavine prava i primjene
zakona; izgradnje institucija i efikasne administracije te zastite i povratka izbjeglih i raseljenih lica.
Aktivnosti Radnog stola I se realizuju putem sedam radnih grupa: Ljudska prava i manjine, Lokalna uprava i
javna administracija, Mediji, Obrazovanje i mladi, Parlamentarna razmjena, Jednakost polova i Povratak
izbjeglih i raseljenih osoba.
Na cetvrtom Plenarnom sastanku Radnog stola I, odrzanom u maju 2001.godine, odredeni su prioritetna
podrucja djelovanja: pitanja povratka, mediji, meduetnicki dijalog i prekogranicna saradnja i obrazovanje i mladi.

Radni sto II koncentrise svoje aktivnosti na ekonomsku obnovu, razvoj i saradnju, koja ukljucuje ekonomsku
saradnju zemalja u regionu i izmedu regiona, Evrope i svijeta, promociju zona slobodne trgovine, direktnih
stranih investicija, prekogranicnog prometa, snadbijevanje energijom, deregulacija i javnost i slicno.
Najvaznije oblasti u okviru Radnog stola II su: Uklanjanje barijera u trgovini, Infrastruktura, Ekonomske reforme i
razvoj preduzeca, Vijece za poslovne savjete (BAC), Zastita okolisa, Socijalna kohezija i Inicijativa eSEEurope
(Razvoj strukture informacione tehnologije).
Aktivnosti Radnog stola III su unapredenje povjerenja i saradnje zemalja jugioistocne Evrope na podrucju
odbrane, unutrasnjih poslova i pravosuda. Radni sto III je koncipiran na nacin da su oformljena dva podstola:
Podsto za pitanja odbrane i sigurnosti i Podsto za pitanja pravosuda i unutrasnjih poslova.
U okviru prvog podstola pokrenute su aktivnosti oko procesa humanitarnog razminiranja, kontrole i sakupljanja
naoruzanja, prevencije i spremnosti od svih oblika katastrofa, reforme sistema odbrane i poboljsanja vojne
saradnje. Unutar drugog podstola pokrenute su aktivnosti oko borbe protiv korupcije, organizovanog kriminala,
trgovine ljudskim bicima, azila i migracije, regionalne saradnje na polju unutrasnjih poslova.
Na prvoj Regionalnoj donatorskoj konferenciji odrzanoj u martu 2000, medunaodna donatorska zajednica,
obecala je obezbjediti sredstva za 244 projekta u vrijednosti od 2.4 biliona eura. Ovaj paket projekata se
implementira u okviru sva tri radna stola i poznat je pod nazivom Paket za brzi pocetak.
Bosna i Hercegovina je zemlja clanica Pakta stabilnosti i spada u grupu zemalja primaoca pomoci. Kao clanica
Pakta, BiH imenuje svog nacionalnog koordinatora, ciji je zadatak da koordinira cjelokupne aktivnosti vezane za
Pakt stabilnosti. Unutar Direkcije za evropske integracije formiran je Sektor za koordinaciju sa Paktom stabilnosti
koji ima tri odjeljenja za saradnju sa svakim od Radnih stolova. Ucesce BiH unutar Pakta stabilnosti
predstavljeno je posebnim tematskim prilogom na web stranici.
Kancelarija Specijalnog koordinatora Pakta stabilnosti za JIE Brussels – Belgium

Pregovori o pristupanju
obicno se desavaju kao serija bilateralnih meduvladinih konferencija izmedu svake drzave kandidata i svake
drzave clanice EU, pri cemu se sastaju ministri svakih 6 mjeseci. Na osnovu toga se definiraju zahtjevi, koje
drzava kandidat mora da ispuni u usvajanju, impementiranju i sprovodenju Acquis-a sa vremenskim rokovima.
Tempo pregovora zavisi od pripremljenosti drzave kandidata i kompleksnosti razrijesenih problema.

Pristupni kriteriji ili kako ih cesto nazivaju Kopenhagenski kriteriji jer su ustanovljeni tokom sastanka
Evropskog Vijeca u Kopenhagenu, 1993, koje zemlje kandidati moraju ispuniti da bi stekli pravo za punopravno
clanstvo u EU. Ovi kriteriji su podjeljeniu tri grupe:
1. Politicki kriteriji: stabilne institucije, koje garantiraju demokratiju, vladavina prava, ljudska prava i
postovanje prava manjina,
2. Ekonomski kriteriji: funkcioniranje trzisne privrede
3. Ostali kriteriji: prvenstveno se odnose na sposobnost drzave da prihvati Acquis Zajednice.
Cak i ako drzava ispuni sve zahtjeve pred nju postavljene, Unija zadrzava pravo da odluci kada i da li ce
prihvatiti nove clanove.

Pristupno partnerstvo
Ovakvo partnerstvo zakljuceno izmedu zemlje kanididata i Vijeca EU mobilizira sve vrste pomoci koje nudi

6
Zajednica, sto obuhvata sve neophodne akcije pri pripremi za clanstvo, posebno u usvajanju Acquis
Communautaire u nacionalnu zbirku zakonskih akata.

Proces stabilizacije i pridruzivanja je strategija Evropske unije prema zemljama jugoistocne Evrope, koja
ukljucuje sest elemenata:
1. Sporazum o stabilizaciji i pridruzivanju, kao novu vrstu ugovornih odnosa,
2. razvoj postojecih ekonomskih i trgovinskih odnosa sa regijom i unutar regije,
3. program CARDS, pomoc Unije za obnovu, razvoj i stabilizaciju,
4. povecanu pomoc za demokratizaciju, razvoj civilnog drustva, obrazovanje i izgradnju institucija,
5. koristenje mogucnosti za saradnju u raznim podrucijima, ukljucujuci pravosude i unutrasnje poslove i
6. razvoj politickog dijaloga, ukljucujuci i politicki dijalog na regionalnoj osnovi.

Prosirenje evropske unije

predstavlja jedan od najvecih izazova za EU jer bi se broj drzava clanica trebao udvostruciti. Povecanje
sigurnosti, stabilnosti i blagostanja su neki od glavnih ciljeva prosirenja Unije. Ugovorom iz Nice, potpisanim 26.
februara 2001. godine, definiraju se institucije i odnosi koji ce vrijediti nakon prikljucenja prvih zemalja clanica
(Ceska Republika, Estonija, Madarska, Poljska i Slovenija)
Uslovi punopravnog clanstva u Evropskoj uniji za zemlje u juznoj i srednjoj Evrope te balticke zemlje definirani
su na sastanku celnika drzava EU u Kopenhagenu 1993. godine. Sljedeci politicki i ekonomski uslovi su poznati
kao Kriteriji iz Kopenhagena:
- uspostavljanje i stabilnost institucija koje osiguravaju demokratiju, pravnu drzavu, postivanje ljudskih
prava i prava manjina,
- postojanje trzisne ekonomije
- sposobnost preduzeca da izdrze trzisni pritisak u EU i
- sposobnost preuzimanja obaveza koje proizilaze iz clanstva ukljucujuci provedbu ciljeva ekonomske,
politicke i monetarne unije.

Sporazum o stabilizaciji i pridruzivanju

ima za cilj razvijanje politickog dijaloga izmedu EU i zemlje potpisnice Sporazuma. Nakon potpisivanja
Sporazuma isti se ratificira u parlamentu zemlje potpisnice, Evropskom parlamentu te parlamentima zemalja
clanica EU:

Studija izvodljivosti
Studija koja se radi o potencijalnoj drzavi za kandidatski status, sa ciljem ustanovljavanja, da li je moguce
zakljuciti Sporazum o stabiliziranju i pridruzivanju.

Trojka
Trojka se sastoji od predstavnika zemlje clanice koja trenutacno predsjeda Vijecem Evropske unije, zemlje
clanice koja mu je predsjedala prethodnih sest mjeseci te zemlje clanice koja ce mu biti na celu u iducih sest
mjeseci. Troiki obicno pomaze i predstavnik Komisije, i taj sastav predstavlja Uniju u vanjskim odnosima. Taj
izvorni sastav Troike izmijenjen je Ugovorom iz Amsterdama. Dogovoreno je da ce predstavnik predsjedavajuce
zemlje clanice biti u pratnji glavnog tajnika Vijeca, koji ce biti u funkciji visokog predstavnika za vanjsku i
sigurnosnu politiku, i predstavnika zemlje clanice koja ce u iducih sest mjeseci predsjedati Vijecem EU.

Vijece Evrope
Vijece Evrope je meduvladina, medunarodna organizacija osnovana 5.maja 1949.god.Vijece je osnovalo deset
evropskih zemalja a danas ova organizacija broji 43 zemlje, sa sjedistem u Strasbourg-u. Pod okriljem Vijeca
Evrope zivi oko 800 miliona ljudi od obala Atlantika do dalekog istoka Ruske Federacije.
Vijece Evrope je trebalo da doprinese politickoj i moralnoj rekonstrukciji Kontinenta po okoncanju II Svjetskog
rata, promovirajuci duh pomirenja,uzajamnog povjerenja i saradnje, njegujuci ideale i principe koji su njihovo
zajednicko nasljede, sa svim razlicitostima i pomazuci njihov ekonomski i socijalni progres.
Svaka evropska zemlja moze biti pozvana da bude clan Vijeca Evrope pod uslovom da prihvata principe
vladavine prava i da na svom jurisdikcijskom podrucju obezbijedi da sva lica uzivaju ljudska prava i temeljne
slobode, te iskreno i efikasno saraduje na realizaciji ciljeva Vijeca Evrope.
Sa dramaticnim promjenama u istocnoj i srednjoj Evropi krajem 1980. godine Vijece Evrope postaje glavni
oslonac za napore onih zemalja koje teze ka demokratskim drustvima i postovanju ljudskih prava.
Glavni ciljevi
-zastita ljudskih prava, parlamentarne demokratije i vladavine prava
-promicanje svijesti o evropskom identitetu i razvoj razumijevanja izmedu ljudi razlicitih kultura

7
 -razvoj sirokog spektra evropskih ugovora kako bi zemlje clanice standardizovale socijalnu i pravnu
praksu
-iznalazenje rjesenja za probleme sa kojima se suocava evropsko drustvo
-jacanje demokratske stabilnosti Evrope podupiruci politicke, pravne i ustavne reforme
Aktivnosti VE pokrivaju sva glavna pitanja s kojima se susrece evropsko drustvo sem odbrane. Podrucja
djelovanja su ljudska prava, mediji, pravna saradnja, socijalna i ekonomska pitanja, zdravstvo, obrazovanje,
kultura, sport, omladina, lokalna demokratija, prekogranicna saradnja, okolis i regionalno planiranje.
Od 1989. godine glavne preokupacije Vijeca Evrope su:
-djelovanje kao politickog oslonca i cuvara ljudskih prava u postkomunistickim evropskim demokratijama
-pomoc zemljama srednje i istocne Evrope u izvrsavanju i konsolidovanju politickih, pravnih i ustavnih reformi
paralelno sa konomskim reformama
-transfer znanja u podrucjima kao sto su ljudska prava, lokalna demokratija, obrazovanje, kultura, okolis ...
Ciljevi i aktivnosti Vijeca Evropeostvaruje kroz svoje organe raspravljajuci pitanja od zajednickog interesa,
usvajanjem odredenih dokumenata i zajednickim akcijama.

Struktura VE
1)Komitet ministara je organ koji donosi i provodi odluke u Vijecu Evrope. Komitet cine ministri inostranih
poslova zemalja clanica. Ministri se sastaju najmanje dva puta godisnje dok se njihovi zamjenici sastaju dva puta
mjesecno i imaju iste kompetencije kao i ministri. Komitet ministara usvaja godisnji program meduvladinih
aktivnosti, odlucuje o aktivnostima Parlamentarne skupstine (po njenim preporukama), kao i aktivnostima
lokalnih i regionalnih vlasti Evrope (po njihovim preporukama), usvaja tekstove medunarodnih ugovora i
konvencija, razmatra pitanja od zajednickog politickog interesa, posebno aspekte evropske saradnje, razvoj
demokratskih institucija, zastitu ljudskih prava kao i saradnju sa EU i drugim medunarodnim organizacijama.

2) Parlamentarna skupstina je savjetodavni organ Vijeca Evrope. To je forum za debate i promisljanja o

aktuelnim pitanjima i dugorocnim ciljevima.Njena glavna politicka uloga je da da Vijecu Evrope istinski
demokratski karakter. Skupstina slobodno bira svoj dnevni red zasjedanja pokrivajuci sve sfere evropskog
drustva.Debatama i usvojenim tekstovima, Skupstina pruza snaznu podrsku Komitetu ministara i snazno utice
na parlamente i vlade zemalja clanica.Inicijative Skupstine cesto rezultiraju donosenjem ugovora poznatih
kao ,,Evropske konvencije,, koje cine osnovu autenticnog evropskog zakonodavstva. Parlamentarna Skupstina
se sastaje u punom sastavu cetiri puta godisnje u Strasbourg-u.

3) Kongres lokalnih i regionalnih vlasti Evrope se sastoji od predstavnika svih zemalja clanica, i podijeljen je
u dva doma, jedan koji predstavlja lokalne vlasti, a drugi regione. Odrzava godisnje plenarne sjednice u
Strasboug-u. Njegova svrha je jacanje demokratskih struktura na osnovnim nivoima, posebno novih
demokratija. Kongres ima karakter savjetodavnog tijela.
- Sekretarijat od 1200 evropskih cinovnika opsluzuje navedena tijela. Funkcionira na dva jezika, engleskom i
francuskom.

Najznacajnija ostvarenja
-Evropska konvencija o ljudskim pravima je kreirana da bi zastitila fundamentalna prava i slobode svakog
pojedinca. Vijece Evrope je kreiralo pravni postupak koji je jedinstven u svijetu, i omogucava zemljama
clanicama ili pojedinim gradanima da dostave primjedbe protiv drzave, koja po njihovim misljenjima djeluje
protivno Konvenciji.
-Okvirna konvencija za zastitu nacionalnih manjina sadrzi ciljeve i principe za zastitu prava nacionalnih manjina
-Evropska konvencija za sprjecavanje torture i zlostavljanja , obezbjeduje dodatne zastite lica lisenih slobode
-Evropska socijalna povelja je dovela do reformi u oblastima, porodicnog prava, zastiti mladih radnika, pravima
sindikata, socijalnom osiguranju i drugim podrucjima.
-Evropska kulturna konvencija pruza osnove za medunarodnu saradnju u sferama obrazovanja, kulture,
kulturnog nasljeda, sporta i omladine.

Nakon potpisivanja Okvirnog mirovnog sporazuma (Dayton) Vijece Evrope je jedan od garanta njegove
provedbe.
Izvjestan broj Evropskih konvencija sastavni su dio Ustava Bosne i Hercegovine.
Od 28.01.1994. god.Bosna i Hercegovina uziva status specijalnog gosta u Vijecu Evrope.
Dana 10.04.1995.god. Bosna i Hercegovina je podnijela zahtjev za prijem u Vijece Evrope. Nakon sto je ispunila
niz uslova, Bosna i Hercegovina bi trebala da bude uskoro primljena u punopravno clanstvo u Vijece Evrope.
Prijem Bosne i Hercegovine u Vijece Evrope od krucijalnog je znacaja za poticaj mirovnom procesu i stabilnosti
mira u zemlji i regionu.

8
Clanstvo u Vijece Evrope pruza mogucnosti sirokog koristenja znanja i iskustava Vijeca Evrope u izgradnji
civilnog drustva, demokratije, pravne drzave, ljudskih prava i sloboda.
Punopravno clanstvo u Vijece Evrope je potvrda da je Bosna i Hercegovina sposobna prihvatiti i primjenjivati
dostignuca "evropske porodice" sto otvara puteve ka drugim evropskim i medunarodnim asocijacijama.
Clanstvo u Vijecu Evrope je snazan podstrek i velika obaveza izgradnje savremenog evropskog drustva u Bosni
i Hercegovini.

Zajednicka vanjska i sigurnosna politika

Zajednicka vanjska i sigurnosna politika ustanovljena je Ugovorom o Evropskoj uniji, kao nastavak prijasnje
Evropske politicke saradnje. Ona pruza okvir za zajednicku politiku odbrane koja bi u buducnosti mogla postati
zajednickom odbranom (drugi stup EU). Sve odluke zajednicke vanjske i sigurnosne politike kojima se ciljevi
Unije postizu putem instrumenata zajednicke aktivnosti i zajednicke pozicije moraju se izglasavati jednoglasno u
Vijecu Europske unije/Vijecu ministara.

Proširenja EU
  
Proširenje je jedan od najvažniji instrumenta Evropske unije. Želja da se pristupi Uniju pomogla je zemljama
Centralne i Istočne Evrope da se transformira u moderne i funkcionalne demokratije. Evropska unija podstakla je
značajne reforme u državama kandidatima i potencijalnim kandidatma.  Svi građani Evrope imaju korist od toga
da im kod susjeda vlada stabilna demokratija i prosperitetna tražna ekonomija. Proširenje je proces koji se
pažljivo vodi, a koji pomaže da se zemlje koje su uključene u ovaj proces preobraze kada je riječ o unaprijeđenju
mira, stabilnosti, blagostanja, demokratije, ljudskih prava i vladavine zakona u cijeloj Evropi. Od svog osnivanja
EU je prošla kroz pet krugova proširenja (1973. - Danska, Irska i Velika Britanija; 1981. - Grčka , 1986. - Španija
i Portugal; 1995. - Austrija, Finska i Švedska; 2004. – Češka Republika, Estonija, Kipar, Letonija, Litvanija,
Mađarska, Malta, Poljska, Slovačka i Slovenija), a  nakon pristupanja Bugarske i Rumunije 1. januara 2007. EU
danas čini 27 država članica.  
Evropska unija je zemljama zapadnog Balkana i Turskoj dala perspektivu članstva. Hrvatska, BJR Makedonija i
Turska imaju status kandidata za članstvo, a Albanija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora i Srbija su potencijalni
kandidati za članstvo.
Saznajte više...
 
Najčešća pitanja o proširenju i odgovori
 
·         Koja država može aplicirati za članstvo u EU?
·         Kako država  stiče status punopravnog člana EU? 
·         Šta je predpristupna strategija? 
·         Kako izgleda  proces ratifikacije ugovora o pristupanju i sticanja statusa punopravnog člana EU?  

Koja država može aplicirati za punopravno članstvo u EU?

U skladu sa Ugovorom o Evropskoj uniji, bilo koja evropska zemlja može podnijeti zahtjev za prijem u članstvo
Unije ako poštuje principe slobode, demokratije, ljudskih prava i osnovnih sloboda, kao i vladavinu zakona.
Pristupanje, međutim, može uslijediti jedino ako zemlja koja je podnijela zahtjev ispuni sve kriterije pristupanja,
poznate pod nazivom Kriteriji iz Kopenhagena, koje je utvrdilo Evropsko vijeće u Kopenhagenu 1993. godine:
·politički: stabilne institucije koje garantuju demokratiju, vladavinu zakona, poštovanje ljudska prava i
zaštitu manjina;
· ekonomski: funkcionalna tržišna ekonomija, sposobno da se nosi s konkurentskim pritiskom i tržišnim
snagama unutar Unije,
·sposobnost preuzimanja obaveze koje proizilaze iz članstva, uključujući posvećenost ciljevima političke,
ekonomske i monetarne unije.

Evropsko vijeće je u Madridu 1995. godine nadopunilo Kopenhagenške kriterije dodajući još jedan kriterij:
stvaranje uslova za integraciju prilagođavanja administrativnih struktura (provedba propisa korz odgovarajuće
administrativne i pravosudne strukture).
Uz spomenuto, EU mora biti u stanju da prihvati nove članice, stoga Unija zadržava pravo da odluči kada je to
spremna učiniti.

Kako  država stiče status punopravnog člana EU?

Zemlja koja želi pristupiti EU podnosi zahtjev za članstvo Vijeću EU, koje će tražiti od Evropske komisije da
procjeni sposobnost zemlje podnosioca zahtjeva da ispuni uslove članstva. Ako Komisija da pozitivno mišljenje

9
(avis)  i ako se Vijeće jednoglasno složi sa tim pregovori mogu formalno početi između države kandidata i svih
država članica.
Zemlje kandidati moraju pokazati da će u potpunosti biti sposobne da budu članice – nešto što zahtijeva široku
podršku njihovih građana kao i političko, zakonsko i tehničko ispunjavanje zahtjevnih standarda i normi EU.
EU provodi opsežnu proceduru odobrenja pristupanja kojom se osigurava da nove članice pristupe Uniji samo
onda kada su ispunile sve zahtjeve, i samo uz pristanak institucija EU i vlada država članica EU i zemlje koje se
prijem tiče. Zahtjevi su navedeni sa najvećom preciznošću, u skladu sa evolucijom same Unije, kako bi osigurali
što je moguće bolje smjernice zemljama koje žele pristupiti i da Unija može nastaviti svoju vlastitu dalju
integraciju.
Zemlje koje žele pristupiti EU mogu ići naprijed iz jedne u drugu fazu procesa samo onda kada su ispunjeni svi
uslovi iz svake faze. Na ovaj način izgledi za pristupanje djeluju kao moćan podsticaj reformama. Politika
proširenja EU osigurava da se procesom pomno rukovodi, tako da pristup donese, u isto vrijeme, korist kako za
EU tako i za zemlju koja joj želi pristupiti.
 
U skladu sa jednoglasnom odlukom Evropskog Vijeća da se uspostavi mandat za pregovore, pregovori o
pristupu mogu početi između kandidata i svih država članica. Za svaku zemlju koja ima status kandidata, EU je
ustanovila okvir za pregovore, kojim se utvrđuju opće smjernice za pregovore o pristupanju. Koristeći se
instrumentom Pristupno partnerstvo takođe se utvrđuju reforme i prilagodbe koje zemlja kandidat mora obaviti
kako bi pristupila Evropskoj uniji.
Pregovori se vode u sklopu bilateralne međuvladine konferencije na učestvuju predstavnici država članica
Evropske unije, s jedne strane, i predstavnici države kandidatkinje, s druge. Na konferenciji učestvuju i
predstavnici Evropske komisije. Njihov fokus je usmjeren na uslove i vremenske rokove u okviru kojih se mora
usvojiti, realizovati i primjeniti acquis communautaire (pravna tečevina EU). Acquis ne može biti predmet
pregovora. Za kandidate je najvažnije da se saglase kako i kada će usvojiti i realizovati pravila i procedure EU.
Za EU je najvažnije da dobije garancije o datumima i djelotvornosti usklađivanja kandidata sa relevantnim
dijelovima acquis-a. Pregovori će se baviti i finansijskim aranžmanima (kao što je doprinos nove članice
budžetskim prihodima EU-a i očekivanog obima transfera toj članici u okviru ukupnih troškova budžeta EU-a)
kao i mogućim prelaznim aranžmanima, koje mogu zahtijevati bilo države članice bilo zemlja kandidat.
U svrhu pregovora o pristupu acquis je podijeljen na sljedećih 35   poglavlja.
Prije nego što pregovori istinski počnu, Komisija obavlja detaljnu procjenu svakog poglavlja sa svakom zemljom
kandidatom, poznatu kao "pregled’’ (eng. screening). Ovo je obimna zajednička aktivnost koja uključuje
dužnosnike iz EU i zemlje kandidata, koja pomaže zemlji kandidatu i EU da utvrde koliko je dobro zemlja
kandidat pripremljena. Komisija daje Vijeću izvještaj o pregledu  svakog poglavlja i preporuke da li da pregovori
o određenom poglavlju počnu ili zahtijeva da se prvo ispune određeni uslovi, tzv. minimalni preduslovi (eng.
benchmarks) za otpočinjanje pregovora. U mnogo slučajeva, kada je to opravdano ukupnom i dobrom
spremnošću kandidata, Komisija može predložiti otvaranje pregovora i postavljanje minimalnih preduslova za
zatvaranje pregovora. Izrada obimne strategije prilagodbe ili akcionog plana jedan je od preduslova za
otpočinjanje pregovora dok je usvajanje i praćenje realizacije ključnog zakonodavsta jedan od preduslova za
zaključenje pregovora. Zemlja kandidat potom predaje pregovaračku poziciju i Vijeće usvaja svoju poziciju o
saglasnosti za otvaranje pregovora.
Tokom cijelog procesa kroz regularne izvještaje, strategijske papire i pojašnjenje uslova za dalji napredak,
Komisija redovno informira Vijeće i Evropski parlament o zemljama kandidatima. Ona takođe nadgleda
ispunjavanje minimalnih preduslova i napredak u primjeni zakonodavstva EU-a i odgovarajućih aktivnosti.
Nadgledanje se nastavlja odmah i nakon pristupa. Ovo omogućava da se pruže dodatne smjernice sada kada je
zemlja preuzela obavezu članstva a garantira i trenutnim državama članicama da nova država članica ispunjava
uslove proistekle iz pristupa.
Pregovori se posebno zaključuju sa svakom zemljom kandidatom a njihova brzina zavisi od brzine kojom svaka
zemlja provodi reforme i usklađivanje sa zakonima EU. Dužina trajanja pregovora zato može varirati – tako da
istovremeni početak pregovora sa više kandidata ne znači da će se pregovori sa svakim od njih zaključiti u isto
vrijeme.
Kako bi svoju administraciju i pravosuđe dovela na nivo koji je potreban za pristupanje u EU svaka zemlja
kandidat izrađuje Akcioni plan u kome definira šta će učini i kada. Prioriteti koji se moraju uključiti u Akcioni plan
se utvrđuju kroz Pristupno ili Evropsko partnerstvo koje EU kreira za svaku zemlju kandidata. Od svake zemlje
kandidata se takođe zahtijeva da napravi Državni (nacionalni) program za usvajanje acquis-a. To je vrlo
specifičan instrument u kojem su dati detalji, vremenski okviri i troškovi za ispunjavanje svakog prioritetnog
područja koje je EU definirala u Pristupnom partnerstvu.
Saznajte više…

Šta je predpristupna  strategija?

10
Predpristupna strategija kreirana je tako da pripremi državu kandidata za buduće članstvo. Ona uključuje
slijedeće okvire i mehanizme:
·         Evropske sporazume / Sporazume o pridruživanju / Sporazume o stabilizaciji i pridruživanju
·         Pristupno partnerstvo / Evropsko partnerstvo
·         Predpristupnu  pomoć
·         Sufinansiranje od  međunarodnih finansijskih institucija
·         Učešće u programima, agencijama i komitetima EU-a
·         Pripremu državnih programa za usvajanje acquis-a
·         Redovni/Izvještaji o napretku
·         Politički i Ekonomski dijalog  

Kako izgleda  proces ratifikacije ugovora o pristupanju i sticanja statusa punopravnog člana EU?  
Kada su pregovori o svim poglavljima acquis-a zaključeni na zadovoljstvo obje strane, detaljni uslovi se
definiraju u Nacrt ugovora o pristupu u kome se navode svi prelazni aranžmani i rokovi kao i detalji o finansijskim
aranžmanima i sve jamstvene tačke ugovora. Ako Ugovor dobije podršku Vijeća Evropske unije, Evropske
komisije i Evropskog parlamenta njega potpisuje zemlja kandidat i predstavnici svih država članica a potom se
proslijeđuje na ratifikaciju državama članicama i zemlji kandidatu u skladu sa njihovim ustavnim odredbama.
Kada je Ugovor o pristupu potpisan, zemlja kandidat postaje "pristupna država" i ima pravo na privremene
privilegije do pristupa kada postaje država članica. Pristupna država može davati komentare o nacrtima
prijedloga, saopštenja, preporuka i inicijativa EU i dobiva status “aktivnog posmatrača” tijela i agencija EU, koji
joj daje pravo da učestvuje u raspravama ali ne i pravo glasa. Onda kada je proces ratifikacije zaključen, ugovor
stupa na snagu dogovorenog datuma i pristupna država postaje država članica.
Institucije EU
 
EU je jedinstvena nadnacionalna ekonomska, politička, carinska, monetarna, a sve više i odbrambeno-
sigurnosna integracija država Evrope.
Evropska unija (EU) nije savezna država kao što su to Sjedinjene Američke Države; niti   međuvladina
organizacija kao što su to Ujedinjeni narodi. Evropska unija je zapravo jedinstvena, njena struktura je sui
generis. Njene države članice ostaju nezavisne, suverene nacije, no ujedinjuju svoj suverenitet – i tako postižu
puno veću kolektivnu snagu i utjecaj.
Ujedinjavanje suverenitata znači, u praksi, da države članice prenose neke od svojih ovlasti donošenja odluka
na zajedničke institucije koje su  uspostavljene kako bi se odluke o specifičnim pitanjima od zajedničkog interesa
mogle donositi demokratski na evropskom nivou.
Općenito govoreći, proces donošenja odluka u Evropskoj uniji i postupak  zajedničkog donošenja odluka
uključuju tri glavne institucije:
       Evropski parlament (EP) koji zastupa interese građana EU-a i koji ga direktno biraju;
       Vijeće Evropske unije koje zastupa interese  država članica;
       Evropska komisija kojoj je cilj zastupati interese Unije kao cjeline.
 
Ovaj "institucionalni trokut" kreira politike i zakone koji se primjenjuju širom EU-a. U načelu, Komisija predlaže
novo zakonodavstvo, a Parlament i Vijeće ga donose.
 
Evropski parlament biraju neposredno građani Evropske unije da predstavlja njihove interese. Počeci
Evropskog parlamenta sežu u 1950-te  i osnivačke sporazume. Od  1979. godine, građani neposredno biraju
članove Parlamenta.
Izbori se održavaju svakih pet godina, a svaki državljanin EU, registriaran kao glasač, ima pravo glasati. Na taj
način Parlament izražava demokratsku volju građana EU (više od 490 miliona ljudi) i zastupa njihove interese u
raspravama sa drugim institucijama Evropske unije. U sadašnjem sazivu, Parlament ima 785 poslanika iz 27
država članica EU. Skoro jedna trećina zastupnika su žene. U načelu, broj zastupnika u Evropskom parlamentu
od sljedećeg mandata (2009.-2014.) ne bi trebao prelaziti 732 mjesta. Obzirom da su se Bugarska i Rumunija 
priključile EU tokom mandata 2004-2009., sadašnji broj članova Parlamenta je trenutno premašio maksimalan
broj članova.
Članovi EP ne sjede u blokovima po državama, već u sedam evropskih političkih grupacija koje predstavljaju sva
stajališta o evropskim integracijama, od snažno pro-evropskih do otvoreno euroskeptičnih.
Godine 2007., Hans Gert Pöttering je izabran za predsjednika Evropskoga parlamenta.
Saznajte više…
 

11
Vijeće Evropske unije je glavno tijelo Unije za donošenje odluka. Kao i Evropski parlament, Vijeće je osnovano
osnivačkim ugovorima 1950-ih godina. Ono zastupa države članice, a na njegovim sastancima učestvuje po
jedan ministar iz svake  vlade države članice EU-a.
Koji će ministri prisustvovati kojem sastanku zavisi od teme na dnevnom redu. Ako, na primjer, Vijeće treba da
razgovara o pitanjima okoliša, sastanku će prisustvovati ministar za zaštitu okoliša iz svake države članice EU i
to će se onda zvti „Vijeće za zaštitu okoliša“.
O odnosima EU sa ostatkom svijeta bavi se „Vijeće za opće poslove i vanjske odnose“.
Ali, ta konfiguracija Vijeća ima i širu odgovornost za pitanja opće politike te njegovim sastancima prisustvuje onaj
ministar ili državni sekretar kojeg izabere sama vlada.
Ukupno postoji devet različitih sastava Vijeća:
1. Opći poslovi i vanjski odnosi
2. Ekonomska i finansijska pitanja (ECOFIN)
3. Pravosuđe i unutrašnji poslovi
4. Zapošljavanje, socijalna politika, zdravstvo i zažtita potrošača
5. Konkurentnost
6. Transport, telekomunikacije i energija
7. Poljoprivreda i ribarstvo
8. Zaštita okoliša
9. Obrazovanje, mladi i kultura.

Svaki ministar u Vijeću obavezuje svoju vladu, tj. potpis ministra predstavlja potpis cijele vlade. Nadalje, svaki
ministar u Vijeću odgovara svom parlamentu svoje države te građanima koje Parlament zastupa, što osigurava
demokratski legitimitet odluka Vijeća.
Predsjednici država i/ili predsjednici vlada država članica, zajedno s predsjednikom Evropske komisije sastaju se
do četiri puta godišnje u okviru Evropskog vijeća. Na tim sastancima na vrhu (samitima) utvrđuje se
sveobuhvatna politika Unije i rješavaju se pitanja koja se nisu mogla riješiti na nižem nivou (na primjer, od strane
ministara na redovnim sastancima Vijeća).
Saznajte više...
 
Evropska komisija djeluje neovisno od vlada država članica . Njen zadatak jest zastupati i podupirati interese
Unije kao cjeline. Ona sastavlja prijedloge za nove evropske zakone koje predlaže Evropskom parlamentu i
Vijeću Evropske unije.
Ona je također i izvršna ruka EU-a; drugim riječima, odgovorna je za provedbu odluka Parlamenta i Vijeća. To
znači upravljanje svakodnevnim poslovima Evropske unije: provedba politika i programa te trošenje sredstava.
Kao i Parlament i Vijeće, Europska komisija osnovana je 1950-ih u okviru osnivačkih ugovora EU-a.
Nova Komisija imenuje se svakih pet godina, u roku od šest mjeseci od izbora za Evropski parlament.
Mandat sadašnje Komisije je do 31. oktobra  2009. godine. Njen predsjednik je Jose Manuel Barroso koji je iz
Portugala.
Komisija je politički odgovorna Parlamentu koji ima ovlast izglasati nepovjerenje Komisiji usvajanjem odluke o
cenzuri. Pojedinačni članovi Komisije moraju dati ostavku ukoliko to od njih zatraži predsjednik, pod uvjetom da
drugi povjerenici to odobravaju.
Komisija prisustvuje svim sjednicama Parlamenta na kojima mora pojasniti i opravdati svoje politike. Ona
također redovito odgovara na pisana i usmena pitanja zastupnika Evropskoga parlamenta.
Svakodnevni rad komsije obavljaju njeni administrativni zvaničnici, ekspreti, prevodioci, tumači i sekretarsko
osoblje. Približno je 23 000 evropskih državnih službenika. To se možda čini puno, ali je, ustvari, to manje od
broja osoblja koje upošljava većina evropskih gradskih vijeća srednje veličine.
 „Sjedište“ Komisije je u Briselu (Belgija), ali ona ima urede i u Luksemburgu, predstavništva u svim državama
člnaicama EU te i delegacije u mnogim gradovima diljem svijeta. Saznajte više...
 
Druge dvije institucije koje imaju ključnu  ulogu su:
       Evropski sud pravde i
       Revizorski sud.
 
Sud pravde  je uspostavljen na osnovu Ugovora o uspostavljanju Evropske zajednice za ugalj i čelik (ECSC) iz
1952. godine i ima sjedište u Luksemburgu. Njegov zadatak je osigurati  da se zakonodavstvo EU tumači i
primjenjuje na isti način u svim državama članicama; kako bi zakonodavstvo bilo jednako za sve.
On primjerice osigurava da nacionalni sudovi ne donose različite presude o istome pitanju. 

12
Sud također osigurava da države članice i institucije Unije čine ono što zakonodavstvo od njih zahtijeva. Sud ima
ovlaštenje da rješava pravne sporove između država članica, institucija EU, poslovnih subjekata (kompanija) i
pojedinaca.
Sud se sastoji od po jednoga suca iz svake države članice, tako da je zastupljeno svih 27 nacionalnih pravnih
sistema Evropske unije. Međutim, radi učinkovitosti, Sud rijetko zasjeda u punome sastavu. Obično zasjeda kao
"Veliko vijeće" koje se sastoji od samo 13 sudaca ili u vijećima od pet ili tri suca.
Sudijama pomaže osam generalnih pravobranilaca. Njihova je uloga izlagati mišljenja o predmetima koji su
podneseni Sudu, što moraju činiti javno i nepristrasno.
Kako bi se pomoglo Sudu pravde u rješavanju velikog broja slučajeva koji su im podneseni te kako bi se
građanima ponudila bolja pravna zaštita, 1988. godine osnovan je Prvostepeni sud. Prvostepeni sud (koji je
pridružen Sudu pravde) odgovoran je za donošenje presuda u nekim vrstama predmeta, posebno u parnicama
koje pokrenu pojedinci, preduzeća i neke organizacije te u predmetima koji se odnose na Zakon o konkurenciji .
I Sud pravde i Prvostepeni sud, imaju predsjednika kojeg biraju njegove kolege sudije na mandat od tri godine
koji se može obnoviti. Vassilios Skouris, iz Grčke, izabran je za predsjednika Suda Evropskih zajednica 2003.
godine; Bo Vesterdorf, iz Danske, predsjednik je Prvostepenog suda.
Novo pravosudno tijelo, Evropski sud za državnu službu (Sud za javnu službu EU) , osnovan je kako bi
presuđivao u sporovima između Evropske unije i njenih državnih službenika. Ovaj Sud sastoji se od sedam
sudija i pridružen je Prvostepenom sudu. Saznajte više...
 
Revizorski sud osnovan je 1975. godine, a sjedište mu je u Luksemburgu. Zadatak Suda jest provjeravati da se
sredstva EU-a, koja osiguravaju porezni obveznici ispravno prikupljaju i da se troše namjenski na zakoniti i
ekonomičan način. Sud ima pravo napraviti reviziju bilo koje osobe ili organizacije koja upravlja sa sredstvima
Unije.
Sud ima po jednoga člana iz svake države članice Unije kojega imenuje Vijeće na mandat od šest godina, koji se
može obnoviti. Članovi izabiru jednoga od svojih članova kao predsjednika na mandat od tri godine, koji se može
obnoviti.
Vitor Manuel da Silva Caldeira, iz Portugala, je izabran za Predsjednika u januaru 2008. godine. Saznajte više...
 
Osim ovih institucija, EU ima i niz drugih institucija i druga tijela koja imaju specijalizirane uloge. Neke od nijih su:
 
       Evropski privredni i socijalni komitet predstavlja civilno društvo, poslodavce i zaposlenike;
       Komitet regija predstavlja regionalne i lokalne vlasti;
       Evropska investicijsk banka finansira investicijske projekte EU-a te pomaže malim preduzećima
putem Evropskog investicijskog fonda;
       Evropska centralna banka odgovorna je za evropsku monetarnu politiku;
       Evropski ombudsman istražuje žalbe vezane za loše upravljanje institucija i tijela EU-a;
       Evropski supervizor zaštite podataka čuva privatnost ličnih podataka;
       Ured za službene publikacije Evropskih zajednica objavljuje informacije o Uniji;
       Evropski ured za odabir osoblja zapošljava osoblje za institucije i druga tijela EU-a;
       Evropska škola za javnu upravu pruža obuku na specifičnim područjima za članove osoblja EU-a.
Osim navedenog, postoje i mnogobrojne specijalizirane agencije koje su osnovane su kako bi se bavile
tehničkim, naučnim ili rukovodećim zadacima.

O EU Ključni dokumenti:

1. Ugovor o osnivanju Evropske zajednice za ugalj i čelik  

2. Ugovor o osnivanju Evropske ekonomske zajednice 
3. Ugovor o osnivanju Evropske zajednice za atomsku energiju  
4. Ugovor o osnivanju Evropske zajednice 
5. Jedinstveni evropski akt
6. Ugovor o Evropskoj uniji  
7. Ugovor iz Amsterdama 
8. Ugovor iz Nice 
9. Lisabonski ugovor (u postupku ratifikacije)  

13