Professional Documents
Culture Documents
lashtë
Mbretëresha Teuta e Ilirisë dhe ushtria e saj pirate, sunduan Detin Adriatik në lashtësi dhe madje
(në foto: Mbretëresha Teuta (djathtas, e ulur) urdhëron që ambasadorët romakë të vriten. Ata
kanë ardhur për t’i kërkuar asaj që të ndalojë piratët e saj nga plaçkitja e tregtarëve romakë).
Afërsisht 400 vjet para erës sonë e deri në 167 para.e.s., shumë fise që përbënin mbretërinë e
Ilirisë pushtuan rajonin e njohur sot si Gadishulli Ballkanik. Nga mesi i shekullit të tretë para
erës sonë, një nga grupet më të fuqishme ilire ishte fisi i Ardianëve, i cili sundoi përgjatë bregut
Kjo mbretëri filloi zgjerimin e saj nën sundimin e mbretit Agron, duke filluar që nga viti 250
para erës sonë dhe arriti fuqinë e saj të plotë nën kontrollin e gruas së tij, Mbretëresha Teuta.
Kur ai mori fronin, Agroni u përqendrua në ndërtimin e forcave detare ilire në Detin Mesdhe dhe
duke zgjeruar sundimin e tij përgjatë bregut të Adriatikut. Plani i tij filloi të funksionojë: fuqia e
mbretërisë së tij u rrit dhe ai shënoi një fitore vendimtare mbi Aetolianët(grekët) në 232 ose 231
Por legjendat thonë se në vitin 231 para erës sonë, Agroni festoi fitoren e tij me kaq shumë pije
dhe qejfe të tjera, sa që ai u godit nga mbidoza e kënaqësisë (inflamacion në mushkëri dhe gjoks)
dhe vdiq.
Pas vdekjes së tij, Teuta – jeta e hershme e së cilës, madje edhe viti i lindjes së saj, mbeten
akoma një mister – mori fronin dhe shërbeu si mbretëreshë në vend të djalit dhe trashëgimtarit të
Agronit. Ajo vazhdoi politikat ekspansioniste të Argonit, duke i kthyer sytë sa nga Durrahu aq
Sidoqoftë, ndoshta më shumë se flamuri tradicional i Ilirisë, forcat më të frikshme të Teutës ishin
i respektueshëm. Teuta i kishte dhënë anijeve të saj liri në Detin Mesdhe, dhe piratët ilirë ishin të
njohur për plaçkitjen e anijeve tregtare, të cilat kishin shumë frikë nga Ilirët.
Roma kishte shumë rrugë të rëndësishme tregtare përgjatë Mesdheut Lindor midis Greqisë dhe
Italisë, dhe tregtarët romakë kërcënoheshin vazhdimisht nga piratët që bastisnin anijet e tyre dhe
ju vidhnin mallrat. Ankesat e tregtarëve mbushën Senatin Romak, derisa ata nuk mund t‘i
Si fillim, romakët vendosën të provonin taktikat diplomatike në lidhje me Teutën rreth vitit 230
para erës sonë. Roma dërgoi dy ambasadorë në Iliri për ta bindur Teutën të kujdeset për anijet e
Por kur ata arritën atje, Teuta i refuzoi, duke iu thënë atyre se pirateria nuk ishte e paligjshme në
Mbretërinë Ardiane, kështu që piratët nuk kishin shkelur asnjë ligj, dhe ajo nuk do të ndryshonte
ligjet për të akomoduar tregtarët romakë. Jo vetëm që nuk pranoi të pendohej, por ajo u duk aq e
fyer kur dëgjoi kërkesën, sa që urdhëroi të merreshin anijet e ambasadorëve. Për më tepër, ajo
Kur lajmi i vdekjes së ambasadorit të tyre shkoi në Senatin Romak, ata u detyruan të shpallin
luftë kundër Teutës. Në vitin 229 para erës sonë, Roma shpalli luftë me Ilirinë. Ata dërguan një
flotë prej 200 anijeve dhe rreth 20,000 ushtarë tokësorë përgjatë Detit Adriatik.
Ata arritën në qytetin e Korkyrës, ku guvernatori i Teutës, Demetri, e tradhëtoi atë, duke ia
dorëzuar menjëherë kontrollin e Korkyrës Romakëve dhe duke u bashkuar me anën e tyre si
këshilltar. Që atje, trupat romake përparuan në veri të Apollonisë, duke sulmuar qytete përgjatë
në jug. Nga viti 228 para erës sonë, Roma kishte fituar kontrollin e gjithë bregut të Ilirisë.
Teuta u dorëzua zyrtarisht në Romë në vitin 227 para erës sonë. Roma shpalli paqen dhe i lejoi
Teutës të vazhdonte të sundonte, megjithëse në një rajon shumë më të vogël. Ajo ishte gjithashtu
e detyruar t’i paguante haraç Romës, duke pranuar sovranitetin e tyre absolut.Por, në vend që të
përballet me poshtërimin e një mbretërie të kufizuar nën kontrollin e Romës, Teuta dha
Detajet e jetës së saj më pas mbeten të paqarta, por shumica e burimeve thonë se ajo ka jetuar për
disa vite të tjera pas disfatës romake. Sipas disa të dhënave gojore, Teuta kurrë nuk e mori veten
Në vend të kësaj, ajo zgjodhi t’i jepte fund jetës së saj duke u hedhur nga një shkëmb në Gjirin e
Siç thonë edhe legjendat, vdekja e mbretëreshës solli një mallkim mbi Risanin, duke i bërë ata të
vetmin qytet pa traditë detare. Megjithatë, shkaku i vdekjes së Teutës dhe madje viti i vdekjes
nuk janë konfirmuar dhe varri i saj nuk është zbuluar kurrë.
ALESIA AGAJ