Destalinizacja – Destalinizacja prowadzona przez Nikitę Chruszczowa miała na

celu głównie porzucenie wprowadzonego przez Józefa Stalina kultu jednostki.

Chruszczow postanowił dokonać pewnej liberalizacji systemu ("odwilż").Proces
destalinizacji został zaakceptowany przez większą część aparatu, a próba obalenia
Chruszczowa w 1957 roku przez stalinowców (Wiaczesława Mołotowa, Łazara
Kaganowicza i Georgija Malenkowa) nie powiodła się. Jednak reformy nie poszły
daleko, ponieważ realizowali je dawni pracownicy stalinowskiego aparatu (z
którego zresztą wywodził się sam Chruszczow). Niektóre nieprzemyślane działania
Chruszczowa (np. jego obietnica "zbudowania" komunizmu do 1980 roku)
spowodowały utratę poparcia aparatu i obalenie w przewrocie pałacowym w 1964
roku.

Chruszczow który objął nowy urząd pierwszego sekretarza KC, będącego

faktycznym przywódcą partii i państwa poddał druzgocącej ocenie Stalina i system
przezeń stworzony i napiętnował wypaczenia narosłe po 1933r., zatem po
wprowadzeniu kolektywizacji: patologiczny kult osoby Stalina, nadużywanie
koncepcji „wrogów ludu” usprawiedliwiającej brutalne tłumienie samodzielności
myślenia, eksterminację „tysięcy niewinnych komunistów” czy pychę i nieudolność
Stalina w okresie II wojny światowej. Choć krytyka systemu dotykała tylko
niektórych jego wynaturzeń, wiązanych z osobą Stalina, a nie samej istoty
komunizmu, tajny referat wywołał szok w świecie komunistycznym. Mowa miała w
założeniu pozostać tajemnica, ale wkrótce wiedziano o niej dość szeroko,
zwłaszcza w Jugosławii i PRL. Przywódcy NRD, Czechosłowacji, Węgier, Rumunii,
Albanii i Bułgarii usiłowali zachować rewelacje Chruszczowa w tajemnicy, a
Chińczycy nie uznali słuszności jego decyzji o ujawnieniu zbrodni Stalina na forum
partyjnym. Chruszczow ujawniając zbrodnie Stalina chciał skompromitować
metody jego rządzenia tak dalece, by się nie dały powtórzyć.referat miał
potwierdzić przywileje partyjnej biurokracji, ale rozwiać jej strach. Cel ten został
osiągnięty-usunięci przywódcy nie tracili już odtąd życia. Destalinizacja nie
ominęła części krajów ,,demokracji ludowej”: w Czechosłowacji podjęto
rehabilitację ofiar ,,czystek” z początku lat 50. Na węgrzech destalinizacja
postępowała bardzo powoli. W połowie 1956 roku odszedł Matyas Rakoszi
odpowiedzialny za masowy terror. Pod koniec października 1956 roku doszło w
Budapeszcie do manifestacji poparcia dla zmian dokonujących się w Polsce.
Władze uznały to za kontrrewolucje i poprosiły o interwencje Armii Radzieckiej,
która wycofała swe wojska dopiero pod koniec października.