El Tehnika

Електростатика
Електрично поле
Кондензатори
Експериментални наоди
 Во античка Грција било познато дека помеѓу
протриен килибар делува сила (килибар на
Грчки = електрон). 600 П.Х. Талес од Милет
пишува за електричен полнеж на триење.
Пред После
2
Експериментални наоди
3
Електричен полнеж во атомот
Атом Атом на
хелиум
Јадро
Електронски
облак
Еlementaren kvant na elektri~en polne` - e

mp = mn = 1.67 × 1027 kg Qp = – Qe = e = + 1.6 × 1019 C
me = 9.11 × 10–31 kg Qn = 0 C
Скоро целата маса е Електричниот полнеж на јадрото и
сконцентрирана во електронскиот облак меѓусебно се
јадрото идентични, но разноимени. 4
Количина на електричен полнеж
Ако било која количина на електричен полнеж јa обележиме со

Q, тогаш важи:
Q =  Ne
kade e N nekoj cel broj, a algebarskite
predznaci + i - se odnesuvaat na pozitivni
i negativni polneì, sooдvetno.
Вo me|unarodniot sistem na edinici SI usvoena e edinica za

количина електричен полнеж kulon (S).
1S = 6.24181 h 1018 e
5
Електричниот полнеж
Електрично е особина на материјалните
поле честички.
Електрично поле е особина

Q на просторот околу
електричните полнежи.
Електричен
полнеж Основна особина на
електричното поле е
делуваwe со сила врз друг
електричен полнеж во
полето.
6
Кулонов закон
Silata me|u dva to£kesti (punktualni)
elektri~ni polneì e odbivna ako se
Електрично
 Q1 Q2  od ist vid ili e privle~na ako se od
F поле F razli~en vid.
r
Silata na nivnoto me|usebno
dejstvo e vo pravec na linijata koja
Q1   Q2
pominuva niz dvata punktualni
F F elektri~ni polneì.
r
Intenzitetot na silata e pravo-
proporcionalen na proizvodot na
Q1  Q2 koli~inata elektricitet na dvata
F elektri~ni polneì, a e
r2 obratnoproporcionalen na kvadratot
na nivnoto me|usebno rastojanie.
7
 Ако во некоја точка P во

Електрично F полето поставиме мал
поле позитивен пробен
DQ0 електричен полнеж, врз него
P полето ќе делува со сила.
Q
 DQ0  Q 
F k
r2
r0 Силата можеме да ја
определиме применувајќи го
Кулоновиот закон.
Електричен
полнеж
 1 DQ0  Q 
F 2
r0
4 0 r
8
Ако силата се подели со DQ0 на
пробниот полнеж, се добива нов
Електрично вектор: вектор на јачина на
поле електричното поле:
E

 F 1 Q
Q
E  r
2 0
DQ0 4 0 r
Електричното поле
математички се определува со
придружување на ваков вектор
Електричен r кон секоја точка од полето.
полнеж
volt V
Eu  
metar m
9
Електричен напон
B
  A
U   E dr  DV  VA VB  [V]
A
DQ
E
A  U DQ [J]
A B
Во електростатика, потенцијалната разлика е еднаква

на електричниот напон помеѓу две точки во
електричното поле ‘A’ и ‘B’.
Електричниот напон е работа на електрични сили
по единица полнеж.
10
Капацитивност на систем од две тела
Q  E U Q U
xQ  xE  xU Q  CU
Напонот помеѓу телата зависи само од геометриските
карактеристики на телата и електричните особини на
средината. 11
Капацитивност на систем од две тела
Q  CU наклон → C=Q/U
Q
Q
C
U U
Единицата за капацитивност е: Cu  farad  F
Ако капацитивноста расте → складирање на

поголемо количество на електричен полнеж
при помала вредност на напонот помеѓу двете
спроводни тела.
12
Кондензатор
Спроводни
тела C
Изолатор
(воздух)
симболи
13
Кондензатор
Кондензаторот се
оптоварува со U
приклучување на
напонски извор
(батерија).
Ако изворот се исклучи,

електричниот полнеж
останува на електродите.
14
Сериска врска на кондензатори
Q Q  1 1 
U ab    Q  
C1 C2  C1 C2 
Q
U ab 
Cekv
1  1 1 
  
Cekv  C1 C2 
За N кондензатори
N
1 1

Cekv i 1 Ci 15
Паралелна врска на кондензатори
Q  Q1  Q2
Q1  C1U ab
Q2  C2U ab
Q
Cekv   C1  C2
U ab
За N кондензатори
Cekv  C1  C2  ...  C N
16
1) Која честичка е носител на елементарен позитивен електричен полнеж:
а) протон, б) неутрон, в) електрон,
a која на негативен електричен полнеж:
а) протон, б) неутрон, в) електрон
2) Според законот на Кулон, меѓу два истоимени електрични полнежи делува:

а) привлечна сила, б) одбивна сила, в) не делува сила.
3) Со зголемување на напонот капацитетот на кондензаторот :

а) не се менува, б) се намалува в) се зголемува.
4) Основна мерна единица за
- електричен полнеж: а) волт [V], б) кулон [C], в) фарад [F],

- капацитет на кондензатор: а) волт [V], б) кулон [C], в) фарад [F],
- електричен напон: а) волт [V], б) кулон [C], в) фарад [F],
- јачина на електрично поле: а) [V/m], б) ват [A/m], в) ампер [W/m].
5) Да се пресмета електричниот полнеж Q на кондензаторот со капацитет C = 10 μF, ако на неговите краеви се

доведе напон U = 1 V.
Q  C U  10  1  10 6  10 C
6) Да се нацрта поврзувањето и да се пресмета еквивалентниот капацитет Ce на два кондензатора чии
капацитети се C1 = C2 = 20 μF, ако тие се врзани: а) во серија, б) паралелно.
17
Електрични кола со
временски константни
напони и струи
Стационарна електрична
струја и напон
Електрична струја
 Електрична струја е насочено макроскопско
движење на електрични полнежи.
DQ
I
S Dt низ S
Јачина на електрична струја е количина електричен

полнеж во единица време низ напречен пресек на
спроводник. Единица во SI системот е Ампер – А.
19
Напон  За да постои
електрична струја
I потребно е да постојат
слободно подвижни
E електрични полнежи и
причина за нивно
движење.
S
 Причина за движење
+ _ – електрично поле.
d
 Разлика на
DV = U потенцијали – напон
во полето.
20
За одржување на електричната струја потребен е

извор кој ќе ја одржува потенцијалната разлика!
21
22
–Q +Q
По договор, насоката на струјата е позитивна во

насока на движење на позитивен полнеж +Q.
23
Електрична отпорност
Омов и Џулов закон
Електрична отпорност
Особината на материјалите да се спротивставуваат

на течењето на струјата е електрична отпорност
на материјалот и се означува со симболот R.
25
Специфична отпорност
Различни материјали се спротивставуваат на течењето
на електричната струја различно и оваа посебна
карактеристика на секој материјал се нарекува
специфична отпорност на материјалот, се означува .


R
S
Ru  

u    m
S
26
Омов закон
U  RI
U U
R I
I R Georg Simon Ohm
(1789-1854)
Германски физичар, професор на
I  GU универзитетот во Минхен.
27
Омов закон
28
Џулов закон
Енергија која се трансформира во топлина во отпорник:
WJ  U  I  DT J
За линеарен спроводник со R:
2 DT 2
WJ  U  I  DT  R  I  DT  U
R
2
WJ 2 U James Prescott Joule
P  UI  RI  W (1818 – 1889)
DT R Британски физичар
29
Отпорник како елемент на
електрично коло
Електрични извори
Електрично коло
Електрично коло е множество на тела и средини

кои создаваат затворен пат на електрична струја.
31
Електрично коло
Насока на движење на електроните во колото.
Неопходен е затворен пат на струјата!

32
Отпорници
a
Специјално конструирани елементи кои меѓу два добро

спроводни пристапи остваруваат определена отпорност
се нарекуваат – отпорници.
33
Електрични генератори – Извори
34
Извори
35
Извори
36
Примена на Омов закон
37
38
Струјата низ двата

отпорници е еднаква.
Омовиот закон се
применува за секој
отпорник посебно.
39
Отворено коло
I =0
Бесконечна
U
отпорност
U U Отворено
I   0 коло
R 
40
Куса врска
U =0 Отпорност
нула
Куса
U  I  R  I 0  0
врска
41
Референтни насоки
Референтната насока на напонот на приклучоците на

отпорникот е усогласена со насоката на струјата ако
струјата влегува во + на напонот.
42
Напон
43
Uab = Vа – Vb > 0 Uba = Vb – Va < 0
Uab=RI Uba= RI
1A 1A
повисок потенцијал
R
R
понизок потенцијал повисок потенцијал

44
Кирхофови закони
Сериска и паралелна врска
Сериска врска
Два пристапи
Една точка на
поврзување!
2
Едноставно сериско коло
Неопходен затворен пат на струјата!

Струјата секаде е еднаква во сериско коло!
3
Втор Кирхофов закон
∑U = 0
Збирот на напоните по затворен пат – контура

во електрично коло е еднаков на нула.
4
Референтна насока Втор Кирхофов закон ∑U = 0
на струјата I
Ознака на приклучокот Обиколка 1

со повисок потенцијал
на напонот Uab
+Uab  E=0
1A
I Обиколка 2
повисок потенцијал
+
Uab + E=0
2
E Uab
1
понизок потенцијал
5
∑U = 0
Е – V1 – V2 – V3 = 0
Е = V1 + V2 + V3 6
U1
U2
U3
∑U = 0
7
Пораст и опаѓање на напонот
∑U = 0
a
8
Пример 1а
U ab  ?
+ + 20
I
I 100  50  150  200
+  40 mA
U 2  50  0.04  2 V
+ U 3  150  0.04  6 V
U ab  U 3  U 2  8 V
U1  100  0.04  4 V U 4  200  0.04  8 V

U ab  U 4  E  U1  8  20  4  8 V
9
Пример 1б
U ab  ?
+
I 20
+ I 
100  50  150  200
 40 mA
+
U 2  50  (0.04)  2 V
+ U 3  150  ( 0.04)  6 V
U ab  U 3  U 2  8 V
10
Пример 2
2 k
V1  (20 V)  4 V
(2  3  5) k
32
k
V2  (20 V)  6 V
10 k
d
5 k
V3  (20 V)  10 V
Ref V=0 10 k
V1  V2  V3  E  0
V1  V2  V3  E  20 V
11
Сериска врска на отпорници
Еквивалентна отпорност на сериската

врска на отпорници.
12
13
Еквивалентна отпорност на сериска врска

на отпорници е нумеричка сума на
поединечните отпорности и е секогаш
поголема од било која поединечна
отпорност во врската.
14
Сериска врска на извори
15
16
17
Распределба на моќност во
сериска врска на отпорници
PR1  U1 I
U1  R1 I
PR1  R1 I 2
PR2  R2 I 2
PE  EI PR3  R3 I 2
Во сериска врска на отпорници најголема моќност
апсорбира отпорник со најголема отпорност.
18
Прв Кирхофов закон
Збирот на струите кои излегуваат од јазoл е

нула.
n2
 I 2  I 3  I1  0
N
n1
n3 I
k 1
k 0
Збирот на струите кои влегуваат во јазoл е

еднаков на збирот на струите кои излегуваат
од јазoл. 19
Прв Кирхофов закон
20
Паралелно коло
21
Паралелно коло
Напонот е еднаков за сите паралелни гранки!

22
Паралелна врска на отпорници
Напонот е еднаков за сите паралелни гранки!

Струјата на изворот расте со додавање на
паралелни гранки! 23
24
Инверзната вредност на еквивалентна

отпорност на паралелна врска на отпорници
е нумеричка сума на инверзните вредности на
поединечните отпорности. Еквивалентната
отпорност е секогаш помала од најмалата
поединечна отпорност во врската.
25
Паралелна врска на извори
26
Еквивалентна
отпорност
Комбинирана сериска
паралелно-сериска
паралелна
врска
сериска
27
Распределба на моќност во
паралелна врска на отпорници
E
PR1  EI1 I1 
R1
E2
PR1 
R1
E2
PR2 
R2
2
E
PE  EI PR3 
R3
Во паралелна врска на отпорници најголема моќност
апсорбира отпорник со најмала отпорност. 28
Електромагнетизам
Што ќе учиме?
 Магнетни појави и магнетизам

 Магнетна сила
 Магнетен флукс
 Фарадеев и Ленцов закон
 Сопствена и меѓусебна индуктивност
 Индуцирана електромоторна сила
 Енергија во магнетно поле
2
Магнетни појави
 Од античко време позната e сила која

се јавува помеѓу предмети изработени
од магнетит (Fe3O4) и железо.
 Таа сила е наречена магнетна сила.
 Сите појави поврзани со магнетната
сила се нарекуваат магнетни појави
или магнетизам.
3
Природен магнетизам
 Појава на природни
магнети од
магнетит (или од
други материјали
во природата кои
ја имаат истата
особина), кај кои
магнетните појави
се спонтани и
трајни.
4
Вештачки магнетизам
 Појава во која предмети од железо

(како и од некои други материјали) се
стекнуваат со магнетни својства во
близина на природни магнети.
5
Магнетни полови
 Зони на магнетите
каде магнетните
сили се
најизразени.
 Секој магнет има
два различни пола
кои се поставени на
спротивните страни
од магнетот.
 Северен пол - се
означува со N,
Јужен пол - се
означува со S.
6
Помеѓу половите се јавува
привлечна или одбивна сила
 Помеѓу разноимните полови се јавува привлечна,

а помеѓу истоимените одбивна магнетна сила.
7
Магнетизам на електрична струја
 Спротивно на мислењето на современиците

дека магнетните полови се основни за
магнетните појави, Ампер го востановил
современото мислење дека електричната
струја или, со други зборови,
електричните полнежи во движење
се единствен извор на магнетните појави.
8
Спроводник со струја во магнетно
поле
 Силата врз праволинискиот спроводник со
должина L низ кој тече струја I во хомогено
магнетното поле е:
F  I LB
9
Линии на магнетна сила
 Основна магнетна појава која може да

се мери е магнетна сила.
 Распределбата на
магнетната сила во
просторот може да се
претстави со линии
на магнетни сили.
10
(струјна контура)
 Зависност на насоката на линиите на

магнетните сили на струјната контура
од насоката на струјата.
11
(соленоидна намотка)
Математичка
дефиниција: спирална
линија врз
цилиндрично јадро.
Практично: густо
намотана жица врз
јадро во облик на
праволиниски
цилиндер.
12
(соленоидна намотка)
нема
растурен
флукс
растурен
флукс
13
Магнетен флукс
Вкупниот број на линии на силата во магненто поле се дефинира за површина во

полето и нарекува магнетен флукс, а флуксот низ единица напречна површина во
полето се нарекува густина на магнетниот флукс или магнетна индукција
14
Магнетен флукс
  B  A  cos 
 Во SI системот Рамна
единица за површина А
магнетен флукс
е Вебер - Wb.
 Рамна површина во хомогено магнетно поле.

15
Струја како причина за временски
променливо магнетно поле
Струјата се намалува до нула во струјните навивки.

16
Резиме
 Во сите точки во просторот околу
стационарна струја се воспоставува
непроменливо магнетно поле.
 Во сите точки во просторот околу
временски променлива струја се
воспоставува временски променливо
магнетно поле.
 Ако во полето се најде друга струја,
полето делува со сила врз таа струја.
17
Индуцирано електрично поле
од променлива струја
 Променлива струја воспоставува
променливо магнетно поле.
 Истовремено се јавува електрично
поле, кое го нарекуваме
индуцирано електрично поле.
 Променливото магнетно поле
секогаш го следи
индуцирано електрично поле.
18
Фарадеев закон
првиот експеримент
19
вториот експеримент
20
 Индуцираната електромоторна сила во
затворена контура е пропорционална на
брзината на промената на флуксот низ
контурата:
d
e
dt
21
Ленцов закон
 Насоката на индуцираната
електромоторна сила е таква да се
спротивставува на причината која ја
предизвикува.
d
e
dt
22
Сопствена индуктивност
 Сопствената индуктивност е мерка за флуксот

низ контурата од струјата која протекува низ
самата контура.
1
L1 
I1
 Единицата за индуктивност во SI системот е
хенри (H).
23
ЕМС на самоиндукција преку
сопствена индуктивност
 Поради променлива струја низ колата се
јавува променлив флукс и индуцирана ЕМС,
која се нарекува ЕМС на самоиндукција:
d 1 di1  t 
e1  t      L1
dt dt
 ЕМС на самоиндукција е определена со сопствената
индуктивност - сопствената индуктивност е мерка за
индуцираната ЕМС во контурата.
24
ЕМС на самоиндукција
d di
es    L
dt dt
25
Индуктивен елемент
di
di es   L
0 dt
dt
u  es
 Индуктивниот елемент е елемент на електрично
коло со два пристапа еднозначно определен со
својата индуктивност L.
di
 Основната релација помеѓу напонот и uL
струјата за индуктивниот елемент е: dt 26
Индуктивен елемент
27
ЕЛЕКТРОТЕХНИКА
Изборен предмет од листата на УКИМ
(АУС, МВ, МПИ, ТМЛ, ХЕИ)
Предметен наставник
Професор д-р Снежана Чундева

E-mail: scundeva@feit.ukim.edu.mk
Електротехника
Се занимава со проблемите на примена на

електромагнетните појави во човековата
практична дејност за извршување на корисни
работи - пренос на информации или енергија.
2
Организација
 Предавања + вежби - 4 часа неделно
 Проверка на знаење:
 Тестови (3)
 Консултации – по договор
 Услов за потпис и испит – реализирани активности
(посетеност на настава, тестови)
3
Оценување
 Тестови (задачи и теорија) = 90 бода
Или испит во сесија (задачи и теорија) = 90 бода
Студентот мора да освои најмалку по 30% од
предвидените бодови на секој од тестовите или
колоквиумите.
 Посетеност на настава = 10 бода
 Тестови (T1+T2+T3)/3 90 бода
Вкупно 100 бода
4
Оценување
Освоени Оценка
бодови
над 90 10 (десет)
од 81 до 90 9 (девет)
од 71 до 80 8 (осум)
од 61 до 70 7 (седум)
од 50 до 60 6 (шест)
5
Основна литература
 Предавања по предметот Електротехника

 Автори д-р Димитар Димитров, д-р Снежана
Чундева, д-р Марија Чундева-Блајер
 во фотокопирница
6
Вовед
Зошто е важно да имате знаења од
електротехника?
 Современиот начин на живеење е зависен од

електричната енергија.
 Од топлински системи до транспорт,
иднината е електрична.
 Секој инженер, чија примарно занимање не е
електротехниката, треба да има барем
базични познавања од оваа област.
 Начини за добивање, користење и штедење
на електрична енергија.
8
9
10
Што се изучува во предметот
 Анализа на еднонасочни и наизменични

електрични кола;
 Основи на електрични мерења;
 Основни принципи на работа и примена на
трансформаторите, моторите на еднонасочна
и наизменична струја.
11
Цели на предметната програма
 Стекнување на основни познавања од

електротехника.
 Примена на основните законитости од
електротехниката при решавање на
конкретни проблеми во инженерството.
 Избор и примена на електротехнички
уреди во инженерска практика.
12
Воведен преглед
“Патот” на електричната
енергија
13
Структура на електроенергетски
систем
Патот на електричната енергија
ЕВН
ЕСМ МЕПСО
Напонски Напонски
покачувачки снижувачки
транс- транс-
форматор форматор
Производство, пренос и дистрибуција
на електрична енергија – преглед
Електричната енергија е најважен фактор

за економски развој на една земја!
Развојот на една земја се мери со
индексот:
ПОТРОШУВАЧКА НА ЕЛЕКТРИЧНА
ЕНЕРГИЈА ПО ГЛАВА НА ЖИТЕЛ
Поразвиена земја – повисок.
16
Производство, пренос и дистрибуција
на електрична енергија – преглед
3659 kWh
Потрошувачка на електрична енергија по жител во 2017 година

17
Основен принцип на производство на
електрична енергија
Пред откривањето на Фарадеевиот закон за

електромагнетна индукција – се користат
батерии со ограничени вредности на
напонот и струјата.
Генератори на временски константен или

еднонасочен напон.
18
Во втората половина на осумдесетите години

на деветнаесетиот век - систем со три фази
на наизменична струја, при фреквенција од
50 Hz за производство, пренос и мрежи за
дистрибуција на електрична енергија.
Со примена на овој систем се поедноставил:
преносот на електрична енергија на
далечина; конструкцијата на моторите со
асинхроните мотори; конструирани се
трансформаторите....
19
Денешните трифазни генератори, кои се

користат за производство на трифазен
напон се најчесто синхрони генератори.
20
 Термоелектрични централи,
 Хидроелектрични централи,
 Нуклеарни централи,
 Од обновливи и неконвенционални извори и
на енергија.
21
електрична енергија - термоцентрала
22
Термоелектрана
ТЕЦ Осломеј
ТЕЦ Битола
23
Хидроелектрични централи-принцип на работа
24
Хидроелектрана
ХЕЦ Маврово
25
Хидроелектрана
ХЕЦ Козјак
26
Нуклеарни централи-принцип на работа
27
Нуклеарна централа
28
Обновливи и неконвенционални и извори на

електрична енергија:
 Енергија на ветер
 Сончева енергија
 Горивни ќелии
 Геотермална енергија
 Енергија на плима-осека (прилив-одлив)
 Биомаса
29
Ветер
30
Ситуација во Македонија
 Ветерно поле Богданци

 16 турбини Siemens Wind Turbine SWT-
2.3-93
 Инсталирана моќност 36.8MW
 Годишно производство 100GWh
(приближно 2% од годишното
производство)
Сончева енергија
(фотоволтаична
централа)
32
Концентрирана сончева топлина
Noor 1, во пустината Сахара, Мароко, 160MW, 370GWh

годишно
33
 Мега Солар во општина Новаци, 1МW
 Торпедо Солар во битолското село Егри,
1МW
 ФЕИТ 22kW
Геотермална
енергија
35
Биомаса
36
Везе Шари – гасна централа, 999kW, 8x109 kWh годишно
37
Енергетска мапа на Р. Mакедонија
38
Производство на ЕЕ во
Македонија
 Од своите капацитети обезбедуваме околу 90 отсто од
вкупното домашно производство.
 Од термоелектраните со инсталиран капацитет од 824
МW произведуваме 5.000 GWh електрична енергија
годишно
 Од хидроелектраните со инсталиран капацитет од 554
MW, произведуваме 1.200 GWh годишно електрична
енергија.
 Од ветерните електрани со инсталиран капацитет од 36,8
MW произведуваме преку 100 GWh електрична енергија
 РЕК Битола и Осломеј даваат околу 80 отсто.
 Хидроелектраните на АД ЕЛЕМ произведуваат околу 16
отсто од вкупната електрична енергија од домашните
капацитети.
39
ЕСМ дневно производство
02.10.2020
40
Пренос на електрична енергија
Систем од преносни електроенергетски водови

41
Високонапонски водови
42
Нисконапонски водови
43
Кога електричната енергија се пренесува на

поголеми растојанија се избираат повисоки
напонски нивоа (110-400kV дури и повеќе).
Веднаш по генераторот поставен е

трансформатор кој ќе го подигне нивото на
генерираниот напон (на пр. 6,3kV) до саканото
напонско ниво за пренос (на пр. 400kV) пред
да се изврши преносот на енергијата на
големо растојание.
44
45
Јачината на електричната струја го зголемува

трошокот за напречниот пресек на алу-
челикот на спроводниците.
Подигањето на напонското ниво доведува до
зголемување на трошоците за изолационите
материјали.
Со цел да се намали трошокот за спроводници, не
може да се оди до бесконечно зголемување
на напонското ниво поради порастот на
трошоците за изолација.
46
47
Кај потрошувачките центри нивото на напонот се

намалува до напонски нивоа соодветни за
различните видови потрошувачи на
електрична енергија.
Потрошувачите можат да бидат:
(1) големи производни капацитети (Железара,
Југохром, Фени и сл.) – 110kV напонско ниво,
(2) мали и средни претпријатија – вообичаено на
35kV и 10kV напонско ниво,
(3) домаќинства и јавни објекти – на 230V напон.
48
49
Блок шема на
трансформаторските
станици во
електроенергетски
систем.
50
Трансформаторска станица
51
Дистрибуција на електрична енергија
Електричната енергија со напонско ниво од 35kV, се

доведува до трансформаторска станица поставена во
близина на некој поголем потрошувачки центар
(поголем град).
Корисниците во големите градови се т.н. нисконапонски
потрошувачи, напонско ниво од 230V.
Покрај овие, во границите на урбаната средина се наоѓаат
и мали до средни производствени капацитети со
напонско ниво од 10kV.
52
Дистрибуција на електрична енергија
Трансформација од дистрибутивно напонско ниво до

ниво на ниско-напонски потрошувач.
53
Резиме
 Конвенционални методи за производство на

електрична енергија во светот се:
термоелектрични централи на база на јаглен,
хидроелектрични централи и нуклеарни
централи.
 Производството, преносот и дистрибуцијата
на електричната енергија во нашата земја се
изведува со трифазен систем на напони при
фреквенција од 50 Hz.
54
Резиме
 За да се пренесе електрична енергија на

ефикасен и економичен начин на голема
далечина се користи напон со високо
напонско ниво (на пр. 400kV, 220kV).
 Нисконапонските потрошувачи (апаратите во
домаќинствата или јавните објекти) во
нашата земја работат при фазен напон од
230V и фреквенција од 50Hz.
55
Резиме
 Материјалот од кој се изведуваат преносните

водови е алу-челик (без изолација, а улогата
на изолатор ја има воздухот), поставени на
преносни столбови на рамномерно
растојание. Како изолатори меѓу
високонапонскиот вод и челичниот столб се
користат порцелански изолатори.
 Јачината на електричната струја е таа која го
определува напречниот пресек на
спроводниот вод, а напонското ниво го
определува нивото на изолацијата.
56
Прашања
 Наброј три типа класични електрични централи!
 Наброј три типа електрични централи што користат обновливи извори на енергија!
 Со колку фази е напонот во преносната и дистрибутивната мрежа на електроенергетскиот
систем на РМ и колкава е неговата фреквенцијата?
 Напиши некоја од типичните вредности на напонот на генераторот во една електрична
централа? Кој уред е потребен за негово зголемување за да биде погоден за пренесување
на електрична енергија?
 Трансформаторите се користат за промена на:
 а) само на еднонасочни напони,
 б) само на наизменични напони,
 в) и еднонасочни и наизменични напони
 Напиши вредности на 3 напонски нивоа што се среќаваат во електроенергетските системи
во РМ.
 Зошто при преносот на електричната енергија поволно е да се користи висок напон?
 Што е ограничувачки фактор при зголемувањето на напонот при преносот на електричната
енергија?
57

El Tehnika

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

El Tehnika

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Електростатика

Еlementaren kvant na elektri~en polne` - e

Ако било која количина на електричен полнеж јa обележиме со

Вo me|unarodniot sistem na edinici SI usvoena e edinica za

Електрично поле е особина

 Ако во некоја точка P во

Во електростатика, потенцијалната разлика е еднаква

Ако капацитивноста расте → складирање на

Ако изворот се исклучи,

2) Според законот на Кулон, меѓу два истоимени електрични полнежи делува:

3) Со зголемување на напонот капацитетот на кондензаторот :

4) Основна мерна единица за

- електричен полнеж: а) волт [V], б) кулон [C], в) фарад [F],

5) Да се пресмета електричниот полнеж Q на кондензаторот со капацитет C = 10 μF, ако на неговите краеви се

Јачина на електрична струја е количина електричен

За одржување на електричната струја потребен е

По договор, насоката на струјата е позитивна во

Особината на материјалите да се спротивставуваат

Електрично коло е множество на тела и средини

Неопходен е затворен пат на струјата!

Специјално конструирани елементи кои меѓу два добро

Струјата низ двата

Референтната насока на напонот на приклучоците на

Uab = Vа – Vb > 0 Uba = Vb – Va < 0

Uab=RI Uba= RI

понизок потенцијал повисок потенцијал

Неопходен затворен пат на струјата!

Збирот на напоните по затворен пат – контура

Ознака на приклучокот Обиколка 1

U1  100  0.04  4 V U 4  200  0.04  8 V

Еквивалентна отпорност на сериската

Еквивалентна отпорност на сериска врска

Збирот на струите кои излегуваат од јазoл е

Збирот на струите кои влегуваат во јазoл е

Напонот е еднаков за сите паралелни гранки!

Напонот е еднаков за сите паралелни гранки!

Инверзната вредност на еквивалентна

 Магнетни појави и магнетизам

 Од античко време позната e сила која

 Појава во која предмети од железо

 Помеѓу разноимните полови се јавува привлечна,

 Спротивно на мислењето на современиците

 Основна магнетна појава која може да

 Зависност на насоката на линиите на

Вкупниот број на линии на силата во магненто поле се дефинира за површина во

 Рамна површина во хомогено магнетно поле.

Струјата се намалува до нула во струјните навивки.

 Сопствената индуктивност е мерка за флуксот

Професор д-р Снежана Чундева

Се занимава со проблемите на примена на

 Предавања по предметот Електротехника

 Современиот начин на живеење е зависен од

 Анализа на еднонасочни и наизменични

 Стекнување на основни познавања од

Електричната енергија е најважен фактор

Потрошувачка на електрична енергија по жител во 2017 година

Пред откривањето на Фарадеевиот закон за

Генератори на временски константен или

Во втората половина на осумдесетите години

Денешните трифазни генератори, кои се

Обновливи и неконвенционални и извори на

 Ветерно поле Богданци

Noor 1, во пустината Сахара, Мароко, 160MW, 370GWh