Professional Documents
Culture Documents
Ki Thuat Chon Ham Trong Cac Bai Toan Tich Phan Tu NB TH Den VD VDC
Ki Thuat Chon Ham Trong Cac Bai Toan Tich Phan Tu NB TH Den VD VDC
Nói thêm một chút về tích phân thì để nắm vững tích phân các bạn có thể tham khảo
cách học của mình như sau.
+ Một phân hay đưa vào phần VDC trong đề thi thử của các trường hiện nay đó là BĐT
Tích Phân. Phần nay mình cũng đã viết một tài liệu nói sơ qua rồi. (Có thể inbox
facebook của mình)
+ Cuốn sách “Chuyên đề: TÍCH PHÂN VÀ ỨNG DỤNG” của thầy Nguyễn Đăng Ái là
một trong những cuốn sách theo đánh giá của mình là ổn nhất hiện nay. Nó viết khá
đầy đủ về tích phân, phù hợp với hình thức thi trắc nghiệm của bộ. Học hết sách này tin
răng bạn tự tin 99% về khả năng làm tích phân của mình.
+ Ngoài ra bạn có thể tham khảo thêm cuốn sách “TUYỂN TẬP CÁC CHUYÊN ĐỀ &
KỸ THUẬT TÍNH TÍCH PHÂN" của thầy Trần Phương. Cuốn sách này viết khá đầy đủ
về tích phân, nó là tiền đề đầu tiên cho các tựa sách tích phân sau này ra đời. Học sách
này thì các bạn nên biết chọn lọc để học, tránh học những phần không cần thiết. (Nếu ai
cần link PDF inbox mình)
Bài toán: Cho hàm số f x có đạo hàm liên tục trên . Biết f 5 1 và
1 5
2
xf 5 x dx 1 , khi đó
0
x f x dx bằng
0
123
A. 25 . B. 15 . C. . D. 23 .
5
Chọn A
dt
dx
5
Đặt t 5 x . Đổi cận: x 0 t 0 ; x 1 t 5 .
x t
5
1 5 5 5
t dt
Khi đó: xf 5 x dx 1 f t 1 t. f t dt 25 x. f x dx 25 *
0 0
5 5 0 0
du f ' x dx
u f x
Đặt: x2 .
dv xdx v
2
x2 5 15 2
Ta có: * . f x x . f ' x dx 25
2 0 20
5 5
25 1 2
x . f ' x dx 25 x 2 . f ' x dx 25 .
2 20 0
Ta có
f 5 1 5a b 1 5a b 1 5a b 1 3
1 1 3 2 a
5ax bx 1 5a b 5
xf 5 x dx 1 x a.5 x b dx 1
3 |0 1 1 b 4
0 0 2 3 2
3
Vậy hàm cần tìm có dạng f x x 4
5
5 5
2 2 3
Khi đó 0 x f x dx 0 x 5 dx 25
*Nhận xét: Có thể thấy rằng từ một bài toán nhìn khá phức tạp với một số bạn
thì từ phương pháp chọn hàm này ta đưa về một bài toán khá đơn giản về
khoản tính toán và tư duy, nó sẽ giúp một số bạn giải quyết bài toán nhanh
hơn và bớt phức tạp hơn.
Các ví dụ:
2
[TT Diệu Hiền-Cần Thơ-tháng 11-năm 2017-2018]. Cho I f x dx 3 . Khi đó
0
2
J 4 f x 3 dx bằng:
0
A. 2 . B. 6 . C. 8 . D. 4 .
2
3
Khi đó I adx 3 ax |02 3 2a 3 a
0
2
2 2
3 3
Vậy f x Suy ra J 4 f x 3 dx 4. 3 dx 6
2 0 0
2
(THPT Tứ Kỳ-Hải Dương năm 2017-2018) Cho hàm số f x liên tục trên
5 2
4; và
0
f
x 4 dx 8 . Tính I x. f x dx .
3
A. I 8 . B. I 4 . C. I 16 . D. I 4 .
Đặt x 4 t x t2 4 .
3 3
x 0 t 2
Khi 8 f t d t 2 4 2t. f t dt 8 .
x 5 t 3 2 2
3 3 3
Mà 2t. f t dt 2 x. f x dx x. f x dx 4 I 4 .
2 2 2
5 2 3
8 8
Khi đó adx 8 a Suy ra I x. f x dx xdx 4
0
5 3 2
5
DẠNG 2. Hàm bậc nhất
Với bài toán đưa ra có hai giả thiết thì ta có cách chọn hàm như sau:
Chọn hàm f x ax b
Các ví dụ:
A . I 10 . B. I 5 . C. I 0 . D. I 18 .
2
2
Khi đó: I 2tf t 2 f t dt 4 f 2 2.1 4. 2 2 10 .
0
0
f 2 2 2a b 2 5
2 2
2 a b 2 a
Khi đó ax 2 2
f x dx 1 2 bx |0 1 2a 2b 1 b 3
0
5
Vậy f x x3
2
4 4
5
Suy ra I f x dx dx 10
2
0 0
A. 20 . B. 30 . C. 20 . D. 70 .
u x du dx
Đặt
dv f x dx v f x
5 5 5
5
x. f x dx x. f x f x dx 30 5 f 5 f x dx
0
0
0 0
5
f x dx 5 f 5 30 20 .
0
f 5 10 5a b 10 5a b 10 12
5 2 a
Khi đó ax 5 25 5
xf x dx 30 2 |0 30 2 a 30 b 2
0
5 5
12 12
Vậy f x x 2 suy ra f x dx x 2 dx 20
5 0 0
5
Chọn hàm f x ax 2 bx c
*Lưu ý: Với các bài mà có ba giả thiết thì ta nên làm theo hướng tự luận sẽ nhanh
hơn so với làm cách chọn hàm vì nó khó nhiều dữ kiện, nếu bí quá thì mới dùng
đến chọn hàm
Đối với dạng bài ba giả thiết người ta ít ra trong các đề thi nên hơi khó kiếm
ví dụ phần này -_-
Chọn hàm f x a
Các ví dụ:
2 2
Cho f x là hàm chẵn, f x dx 10 . Tính f x dx
0 2
A. 10 . B. 20 . C. 10 . D. 20 .
Đặt x t dx dt
2 2 0 0
f x dx f t . dt f t dt f t dt
0 0 2 2
2 0 2 2
f x dx f x dx f x dx 2 f x dx 20
2 2 0 0
Như ta thấy đề ra có giả thuyết hàm là hàm chẵn một giả thiết nên ta chọn
hàm f x a
2
Khi đó f x dx 10 a 5
0
2 2
Vậy f x dx 5dx 20
2 2
*Ngoài các cách trên ra thì ta cũng có thể áp dụng một công thức nhanh đối
với tích phân hàm chẵn. Cái này mình sẽ nhắc ở phần cuối của tài liệu này.
Các ví dụ:
Cho hàm số f x là hàm chẵn và xác định trên thỏa mãn các điều kiện:
2 2 4
A. I 4 . B. I 4 . C. I 1 . D. I 1 .
Nhận thấy hàm là hàm chẵn và có hai giả thiết ta chọn hàm f x 3ax 2 b
1 1
7
f x dx 3ax2 b dx a b 2 a
30
Khi đó 02 0
2
f 2 x dx 3a 2 x 2 b dx 32a 2b 3 b 67
0
0 30
21x 2 67
Suy ra f x
30
4 4
21x 2 67
Vậy I f x dx 30 dx 4
1 1
DẠNG 5. Hàm lẻ
Dạng 5.1. Hàm lẻ một giả thiết
Với bài toán đưa ra hàm là hàm lẻ và có một giả thiết thì ta có cách chọn hàm
như sau:
Các ví dụ:
0 2
Cho f x là hàm lẻ và f x dx 10 . Tính f x dx
2 0
A. 10 . B. 20 . C. 10 . D. 20 .
Nhận thầy hàm có dạng hàm lẻ và có một giả thiết nên ta chọn hàm f x 2ax
0 0
5
Khi đó f x dx 10 2axdx 10 a
2 2
2
Suy ra f x 5 x
2 2
Vậy f x dx 5 xdx 10
0 0
Các ví dụ:
3 3 9
Cho f x là hàm số lẻ và f x 3; f 3 x dx 9 . Tính f x dx
0 1 0
Nhận thầy hàm có dạng hàm lẻ và có một giả thiết nên ta chọn hàm
f x 4ax3 2bx
Khi đó
3 3
1
f x dx 4ax3 2ax dx 81a 9b 3
a
0 0 24
3 3
f 3 x dx 4a 3 x 3 2a 3 x dx 3 x 4 3 x 2 |3 240a 24b 9 b 1
1
1
1 24
1 1
Suy ra f x x 3 x
6 12
9 9
1 1
Vậy f x dx x 3 x dx 270
0 0
6 12
DẠNG 6. Hàm tuần hoàn với chu kì T và là hàm lẻ một giả thiết
Với bài toán đưa ra hàm là hàm tuần hoàn với chu kì T và là hàm lẻ có một giả
thiết thì ta có cách chọn hàm như sau:
2
Chọn hàm f x a sin x
T
DẠNG 7. Hàm tuần hoàn với chu kì T và là hàm chẵn một giả
thiết
MINH CHUNG – DƯƠNG ĐÌNH TUẤN
LUYỆN ĐỀ ĐH 2020
Với bài toán đưa ra hàm là hàm tuần hoàn với chu kì T và là hàm chẵn có một
giả thiết thì ta có cách chọn hàm như sau:
2
Chọn hàm f x a cos x
T
DẠNG 8. Hàm tuần hoàn với chu kì T và là hàm lẻ một giả thiết
Với bài toán đưa ra hàm là hàm tuần hoàn với chu kì T và là hàm lẻ có một giả
thiết thì ta có cách chọn hàm như sau:
2
Chọn hàm f x a sin x
T
Với bài toán có giả thiết như trên ta chọn hàm như sau
Các ví dụ:
2 2
x 3 x 2 f x dx
3
Cho f x f 2 x , f x dx 10 . Tính
0 0
A. 20 . B. 10 . C. 10 . D. 20 .
Chọn f x c
2 2
Khi đó f x dx 10 cdx 10 c 5
0 0
Suy ra f x 5
2 2
x 3x f x dx 5 x 3x dx 20
3 2 3 2
Vậy
0 0
Chọn hàm f x g x
Các ví dụ:
2
Cho f x 0 , đạo hàm liên tục trên 0;2 ; f 0 1 ; f x . f 2 x e2 x 4 x
với
x 0;2 . Tính
2
x 3
3x 2 f ' x
dx
0
f x
16 16 5 5
A. . B. . C. . D. .
5 5 16 16
2 2
Chọn hàm f x e 2 x 4x
ex 2 x
Khi đó
2
x 3
3x 2 f ' x
dx
2
x 3
3 x 2 . 2 x 2 e x 2 x
dx
16
0 f x 0 e x2 2 x
5
*Rất nhanh đúng không ạ, trong khi đó nếu làm tự luận thì nó sẽ khá phức tạp
như sau
I
2
x3 3x 2 f ' x
dx
0 f x
Ta có:
I
3
2 2 x 3 2 x
2
f ' 2 x 2
dx
x3 3 x 2 4 f ' 2 x
dx
0
f 2 x 0
f 2 x
3
2
2
f ' x f ' 2 x 2
f ' 2 x
2 I x 3x dx 4 dx
f 2 x
0 f x 0
f 2 x
2
f ' x . f 2 x f x . f ' 2 x 4 x 4 .e 2 x 4 x
4x 4
f x . f 2 x f x . f 2 x
2
f ' 2 x dx 2
d f 2 x f 0
4 4 4ln f 2 x |20 4ln 0
0
f 2 x 0
f 2 x f 2
2
32 16
2 I x3 3 x 2 4 x 4 dx I
0
5 5
Chọn hàm f x sao cho f x kg x từ đó thay lại giả thiết ban đầu để tìm k
Các ví dụ:
Cho hàm số f x liên tục trên 0;1 và thỏa mãn đồng thời các điều kiện sau:
1 1 1
2
f x dx 21; x 1 f x dx 7 . Hãy tính tích phân e . f x dx
x
0 0 0
A. e . B. e . C. 3e . D. 3e .
1 1
2
Ta thấy giả thiết f x dx 21; x 1 f x dx 7
0 0
có thể suy ra f x k x 1
1 1
7
Dựa vào giả thiết: x 1 f x dx 7 x 1 k x 1 dx 7 k.
0 0
3
k 3
1 1
Suy ra f x k x 1 3 x 1 e f x dx 3 e x x 1 dx 3e
x
0 0
*Trên đây là 11 dạng cơ bản mà mình soạn ra cho các bạn tham khảo, ngoài ra thì tùy
từng bài toán khác nhau mà ta còn có nhiều cách chọn hàm khác nữa dựa vào tư duy
của các bạn thôi. Chọn hàm giúp ta giải toán nhanh hơn tuy nhiên đừng quá làm dụng
nó để rồi rời xa bản chất của bài toán.
Đổi biến x a b t
b b
I f x dx f a b x dx
a a
2. Tính chất của tích phân dựa trên phép đổi biến
Nếu f x là hàm chẵn trên a; a , tức f x f x thì ta có
0 a
* f x dx f x dx
a 0
a a 0
* f x dx 2 f x dx 2 f x dx
a 0 a
a
f x
1
a a 0
* x dx f x dx f x dx f x dx
a
b 1 2 a 0 a
T T a
* f x dx f x dx
0 a
nT T
* f x dx n f x dx
0 0
b b T
* f x dx f x dx
a a T
b b
3. Áp dụng tính chất f x dx f a b x dx vào các bài toán
a a